Standardy meta danych w administracji publicznej

Transkrypt

1 Standardy meta danych w administracji publicznej

2 1. Metadane zasobów administracji publicznej Obiekty informacyjne [źródła informacji] składają się z elementu podstawowego i/lub innych obiektów informacyjnych. Systemy IT powinny identyfikować poszczególne informacje oraz być w stanie wykorzystywać je w sposób automatyczny. Obiekty informacyjne mogą być opisywane za pomocą metadanych. Jeżeli w ramach jakiejś domeny informacji można wyróżnić klasy obiektów informacyjnych, to każda z tych klas powinna dysponować odpowiednim zestawem elementów metadanych, które posłużą do jej opisu. Jeżeli określona klasa posiada podklasy, to również każda z nich powinna posiadać odpowiedni zestaw elementów metadanych. Najbardziej ogólnym zestawem elementów metadanych jest standard Dubline Core, z pomocą którego może być opisana większość zasobów, zwłaszcza dokumentów, dostępnych poprzez Internet. 1.1 Dublin Core Metadata Element Set [DC] Wersja 1.1 Organizacja Dublin Core Matadata Initiative Opis Standard Dublin Core pozwala na opis zasobów informacyjnych należących do różnych domen informacyjnych. Nie ma ograniczeń w zakresie typów zasobów, które mogą być opisywane przy użyciu Dublin Core. Elementy: Tytuł nazwa przypisana do zasobu, Twórca jednostka odpowiedzialna za zawartość zasobu, Przedmiot temat, którego dotyczy zawartość zasobu, Opis konto zawartości zasobu, Publikujący jednostka odpowiedzialna za udostępnienie zasobu, Współtwórca jednostka współodpowiedzialna za zawartość zasobu, Data data związana ze zdarzeniem w cyklu życia zasobu,

3 Typ zasobu rodzaj zawartości zasobu, Format sposób fizycznej lub cyfrowej reprezentacji treści zasobu, Identyfikator zasobu jednoznaczne łącze do zasobu z określoną zawartością, Źródło łącze do zasobu źródłowego, z którego pochodzi interesujący nas zasób, Język język wyrażenia treści intelektualnej zasobu, Relacja odniesienie do związanego zasobu, Zakres obszar dziedzinowy zawartości zasobu, Prawa zarządcze informacja o prawach związanych z danym zasobem i jego zawartością. Informacje e-government Matadata Standard [e-gms] Wersja 3.0 Organizacja egovernment Unit Opis e-gms określa elementy, rozszerzenia, schematy kodowania, które mają być wykorzystywane przez urzędników administracji publicznej w czasie opracowywania metadanych służących do opisu określonych zasobów informacyjnych lub w czasie tworzenia systemów wyszukiwania dla systemów informacyjnych. Elementy wersji 2.0: Dostępność określa dostępność zasobu oraz możliwość i efektywność korzystania z niego określonej grupy użytkowników, Adresat osoba lub osoby, do których zasób był adresowany, Agregacja poziom zasobu lub jego pozycja w hierarchii,

4 Grupa docelowa grupa użytkowników, dla których zasób jest przeznaczony, Współtwórca jednostka współodpowiedzialna za zawartość zasobu, Zakres obszar dziedzinowy zawartości zasobu, Twórca jednostka odpowiedzialna za zawartość zasobu, Data data związana ze zdarzeniem w cyklu życia zasobu Opis konto zawartości zasobu, Podpis elektroniczny jeszcze nie zdecydowano, Usuwanie instrukcje dotyczące usuwania lub utrzymywania zasobu, Format sposób fizycznej lub cyfrowej reprezentacji treści zasobu, Identyfikator zasobu jednoznaczne łącze do zasobu z określoną zawartością, Język język wyrażenia treści intelektualnej zasobu, Lokalizacja fizyczna lokalizacja zasobu, Upoważnienie prawne lub inne upoważnienie, na bazie którego stworzono zasób, Utrzymywanie informacja istotna dla długookresowego utrzymywania zasobu, Publikujący jednostka odpowiedzialna za udostępnienie zasobu, Relacja odniesienie do powiązanych zasobów, Prawa informacja o prawach związanych z danym zasobem i jego zawartością, Źródło łącze do zasobu źródłowego, z którego pochodzi interesujący nas zasób, Status pozycja lub stan zasobu, Przedmiot temat, którego dotyczy zawartość zasobu, Tytuł nazwa przypisana do zasobu, Typ zasobu rodzaj zawartości zasobu.

5 Informacje The Irish Public Services Matadata Standard [IPSMS] Wersja 1.1 Organizacja Government of Ireland Opis IPSMS także zaadaptował standard Dublin Core na swoje potrzeby, wprowadzając jedynie drobne zmiany. Elementy: tytuł nazwa przypisana do zasobu, twórca jednostka odpowiedzialna za zawartość zasobu, przedmiot temat, którego dotyczy zawartość zasobu, opis konto zawartości zasobu, publikujący jednostka odpowiedzialna za udostępnienie zasobu, data data związana ze zdarzeniem w cyklu życia zasobu, identyfikator zasobu jednoznaczne łącze do zasobu z określoną zawartością, współtwórca jednostka współodpowiedzialna za zawartość zasobu, której wkład jest jednak drugorzędny w stosunku do udziału jednostki wskazanej w elemencie twórca, typ zasobu rodzaj zawartości zasobu, zazwyczaj element ten wskazuje czy zasób jest raportem, dokumentem prawnym, informacją dla prasy czy okólnikiem. Wybór będzie ograniczony do pozycji dostępnych w ramach stworzonej listy, format format danych zasobu. Zazwyczaj format będzie określał typ mediów lub rozmiar [np. wielkość, czas trwania] zasobu. Wybór będzie ograniczony do pozycji dostępnych w ramach stworzonej listy,

6 źródło łącze do zasobu źródłowego, z którego pochodzi interesujący nas zasób, język język intelektualnej zawartości zasobu, relacja łącze do powiązanych zasobów, zakres - obszar dziedzinowy zawartości zasobu. Zazwyczaj określa przestrzenne lub czasowe charakterystyki zasobu lub jurysdykcję, prawa informacja o prawach związanych z danym zasobem i jego zawartością. Zazwyczaj informacja o prawach autorskich lub warunkach wykorzystania zasobu. Informacje 2. Dedykowana semantyka dla administracji publicznej XML to metajęzyk, który daje możliwość definiowania języków znaczników. Języki znaczników zdefiniowane w XML pozwalają na formalną deklarację składni, jednak nie posiadają mechanizmów formalnego wyrazu semantyki. Procesory XML nie wiedzą co oznaczają etykiety/znaki języka naturalnego [typy elementów, nazwy, atrybuty nazw], ani też co może wyrażać hierarchia obiektów. W związku z powyższym jest wyraźna potrzeba zaadaptowania innego języka lub specyfikacji, które mogą być wykorzystywane do wyrażania lub walidacji ograniczeń implikowanych koniecznością zapewnienia integralności semantycznej. Warto wspomnieć o specyfikacji będącej efektem projektu IST realizowanego w ramach 5. Programu Ramowego egov [IST ]. 2.1 Governmental Markup Language [GovML] Organizacja egov IST Project Opis Elementy danych GovML są pogrupowane w ramach trzech słowników: dane słownika [słownictwo] ogólnego [standardowego] opisu i opisów specyficznych usług administracji publicznej oraz dane słownika [słownictwo] ogólnego [standardowego] opisu sytuacji życiowych.

7 Standardowe słownictwo opisu usług administracji publicznej: Dokumenty XML obejmujące to słownictwo są wspólne dla wszystkich instytucji administracji publicznej w określonym kraju. Dokumenty te są tworzone tylko raz na poziomie narodowym i przechowywane w centralnym repozytorium usług rządowych. Zawartość tego rodzaju dokumentów XML jest uzależniona od odpowiednich przepisów prawa. Specyficzne słownictwo opisu usług administracji publicznej: Zawartość tych dokumentów XML uzależniona jest już od poszczególnych instytucji administracji publicznej [public authority]. Przykładowymi elementami w zbiorze danych tego słownictwa są: nazwa i adres danej instytucji, szczegóły dotyczące możliwości kontaktu z urzędnikiem, kanał, poprzez który świadczona jest usługa, itp. Standardowe słownictwo opisu sytuacji życiowych: Słownictwo to, zapisane w XML, stanowi wspólny standard właściwy dla sytuacji życiowych obywateli oraz sytuacji biznesowych; jest to zestaw elementów XML właściwych dla sytuacji życiowych obywateli oraz biznesowych przedsiębiorców. Elementy słownika: identyfikator unikalny identyfikator dokumentu, język język dokumentu GovML, tytuł nazwa sytuacji życiowej lub usługi administracji publicznej, opis opis sytuacji życiowej lub usługi administracji publicznej, uwagi informacja dotycząca tego, na co obywatel lub przedsiębiorca powinien zwrócić uwagę, lista FAQ [często zadawanych pytań] lista często zadawanych pytań przez obywateli lub przedsiębiorców wraz z odpowiedziami udzielonymi im przez właściwe instytucje administracji publicznej,

8 wybieralność zdolność obywateli lub przedsiębiorców do korzystania z usług administracji publicznej, wymagane dokumenty dokumenty niezbędne w procesie świadczenia usługi administracji publicznej, procedura sposób postępowania w celu realizacji usługi, periodyczność informacja o tym, jak często [w jakich odstępach czasu] usługa jest świadczona, czas realizacji czas jaki upływa od zainicjowania usługi do zakończenia jej realizacji, koszty informacja o kosztach związanych z usługą, godziny urzędowania godziny, w czasie których usługa jest realizowana, wskazówki dla pracowników [urzędników] wskazówki dla pracowników instytucji administracji publicznej, wskazówki dla klientów wskazówki dla obywateli oraz przedsiębiorców, którzy korzystają z usług danej instytucji, nazwa instytucji nazwa instytucji administracji publicznej, wydział instytucji wydział danej instytucji administracji publicznej, e-dokumenty dokumenty w wersji elektronicznej, kanał kanał, którym świadczona jest usługa, koszt koszt usługi [wartość liczbowa], kontakt informacja dotycząca możliwości kontaktu z urzędnikiem, kod usługi kod prawny usługi, poziom automatyzacji poziom automatyzacji danej usługi, stan stan usługi, nazwa usługi informacja związana z wdrożeniem.

9 Informacje 3 Standardy metadanych w administracji publicznej Standardy metadanych w administracji publicznej przygotowuje się w celu: - zapewnienia interoperacyjności systemów obiegu dokumentów elektronicznych poprzez wytwarzanie dokumentów o takiej samej strukturze logicznej, - uporządkowania całości dokumentacji wytwarzanej w administracji publicznej, - umożliwienia automatycznego transferu wytworzonej dokumentacji elektronicznej do miejsca wieczystego przechowywanie w archiwum historycznym, - umożliwienia zastosowania tych samych reguł wyszukiwania informacji niezależnie od miejsca wytworzenia i przechowywania dokumentacji, - ułatwienia sprawowania funkcji kontrolnych nad administracją publiczną. [Standard metadanych e-pl wersja 0.1, , Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, ICM, s. 7-8] 3.1 Nazwy standardów e-pl e-government Metadata Standard (e-gms) NZGLS

10 AGLS Metadata Standard TBITS 39: Treasury Board Information Management Standard, Part 1: Government On-Line Metadata Standard Overheid.nl webmetadata Metadata standard for Dutch e-government e-pl e-pl wersja 0.1 jest to propozycja ogólnego standardu metadanych, która została opublikowana 20 maja 2005 roku. Została opracowana przez archiwa państwowe wspólnie z Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego (ICM). Standard ten określa minimalne wymagania dla struktury metadanych w pojedynczych dokumentach elektronicznych jak i w opisach zbioru dokumentów. Przy opracowywaniu e-pl korzystano z takich standardów jak: - Dublin Core metadata element set (Version 1.1, ) - e-government Metadata Standard (Version 3.0, ) - AGLS Metadata Element Set (Version 1.3, ) Elementy standardu wg wymagalności a) wymagane Data

11 Data zdarzenia związanego z cyklem dokumentu. Twórca Nazwa twórcy, bez względu na funkcję w tworzeniu zasobu / dokumentu. Tytuł Tytuł nadany dokumentowi lub zasobowi. b) wymagane warunkowo Adresat Osoba lub instytucja, do której zasób jest adresowany. Agregacja Przynależność do zbioru dokumentów lub zasobów. Dyspozycja Kategoria archiwalna oraz informacje o tym kto i kiedy nadał kategorię. Format Parametry techniczne i charakterystyka formatu zapisu zasobu lub dokumentu. Identyfikator Jednoznaczny w danym kontekście znacznik dokumentu. Lokalizacja W odniesieniu do dokumentów posiadających postać fizyczną (dokumenty tradycyjne, nośniki danych elektronicznych) - miejsce przechowywania. W odniesieniu do dokumentów elektronicznych jest to adres sieciowy, pod którym można znaleźć dokument. c) rekomendowane

12 Język Język naturalny (w tym esperanto) zawartości zasobu. d) opcjonalne Typ Typ zasobu lub dokumentu. Dostęp Określenie dostępności dokumentów dla określonych grup użytkowników. Opis Streszczenie, spis treści lub swobodny opis zasobu. Prawa Informacje o tym, kto ma prawa do dokumentu i nadzoru nad sposobem wykorzystania dokumentu do różnych celów. Podpis Podpis cyfrowy sygnujący dokument, metadane albo dokument z metadanymi. Relacja Bezpośrednie powiązanie z innym zasobem lub dokumentem. Status Określenie wersji dokumentu lub zasobu. Tematyka Kluczowe informacje dotyczące treści dokumentu. e) pomocnicze Adresat Osoba lub instytucja, do której zasób jest adresowany.

13 Certyfikat Cyfrowy certyfikat służący do weryfikacji podpisu elektronicznego z elementu Podpis. Instytucja Definicja instytucji. Podelement elementu Podmiot. Osoba Definicja osoby fizycznej. Podelement elementu Podmiot. Podmiot Definicja jednostki (osoba fizyczna, instytucja), która może być stroną w jakiejś czynności związanej z zasobem (tworzenie, odbieranie, podpisywanie, łączenie w grupy,...).nie występuje samodzielnie a tylko jako podelement jednego z elementów: Adresat, Agregacja, Identyfikator, Lokalizacja, Podpis, Twórca. Metadane niezmienne w czasie: Adresat, Data, Język, Opis, Status, Tematyka, Twórca, Typ, Tytuł. Metadane zmienne w czasie i niezależne od technologii przechowywania: Agregacja, Dostęp, Dyspozycja, Prawa, Relacja. Metadane zmienne w czasie i zależne od technologii przechowywania: Format, Identyfikator, Lokalizacja, Podpis. 3.3 e-government Metadata Standard Standard e-gms jest częścią e-government Interoperability Framework (e-gif). Jest to ogólny standard metadanych stanowiących zbiór elementów potrzebnych w administracji publicznej Wielkiej Brytanii. Obecnie obowiązuje wersja 3.0 standardu, opublikowana 29 kwietnia 2004 roku. Zaleca się, aby dodatkowo tworzyć na podstawie e-gms standard lokalny, który będzie zawierał tylko potrzebne dla danego obszaru elementy. e-gms jest na tyle elastyczny, że pozwala dopisywać dodatkowy tekst jednak tylko do użytku wewnętrznego.

14 Pierwsza wersja standardu nosiła nazwę e-gmf i składała się z prostego schematu Dublin Core. w ostatniej wersji dodano nowe elementy aby ułatwić zarządzanie informacją i rekordami danych. Elementy standardu wg wymagalności a) wymagane Creator Date Subject.category Title b) wymagane warunkowo Accessibilty Identifier Publisher c) rekomendowane Coverage Language 3.4 NGLS Standard NGLS jest oficjalnym standardem dla metadanych administracji publicznej w Nowej Zelandii. NGLS opiera się na dwóch innych standardach metadanych: Dublin Core Metadata Element Set oraz Australian Government Locator Service. Obecna wersja to Element Set 2.1 opublikowana w marcu 2004 roku. NGLS ma bardziej złożony zbiór elementów niż DC i zawiera w sobie 19 deskryptorów DC. Dodatkowo zawiera cztery nowe elementy i różne kwalifikatory co umożliwia opisanie większej ilości kategorii zasobów i ich dokładniejszy opis. Pomimo tego standard całkowicie zachowuje kompatybilność i interoperacyjność ze zbiorem Dublin Core. Elementy standardu wg wymagalności

15 a) wymagane Creator Function Subject Title Type b) wymagane warunkowo Availability Identifier Publisher c) rekomendowane Audience Date Description Language Mandate Pozostałe elementy są opcjonalne. Wszystkie elementy są powtarzalne i mogą występować w dowolnym porządku. 3.5 AGLS Metadata Standard Australian Government Locator Service (AGLS) jest zbiorem 19 opisowych elementów, z których mogą korzystać jednostki administracji publicznej by poprawić przejrzystość i dostępność ich usług i informacji w Internecie. Standard jest wykorzystywany w jednostkach administracji publicznej w Australii. AGLS został opracowany na podstawie standardu Dublin Core i został opublikowany w grudniu 2002 roku.

16 Elementy standardu wg wymagalności a) wymagane Creator Title Date Subject lub Function Identifier lub Availability b) wymagane warunkowo Availability Function Identifier Publisher Subject c) opcjonalne Audience Contributor Coverage Description Format Language Mandate Relation Rights

17 Source Type 3.6 TBITS 39.1 TBITS 39: Treasury Board Information Management Standard, Part 1: Government On-Line Metadata Standard (TBITS 39.1) został opracowany 8 listopada 2001 roku, jest wykorzystywany w Kanadzie. Opiera się na zbiorze elementów Dublin Core. Elementy obowiązkowe to: Title, Creator, Language, Date i Subject. Elementy opcjonalne to m.in Coverage i Relation. 3.7 Overheid.nl webmetadata Jest to standard metadanych dla stron internetowych administracji publicznej w Holandii. Został opracowany przez konsorcjum pod kierownictwem RAND Europe w ramach programu Advies.Overheid.nl. Opiera się na schemacie Dublin Core.