oświaty, w których zostanie przeprowadzona akcja informacyjno-edukacyjna poproszono starostów powiatowych. Przebieg realizacji akcji ETAP I (IX 2018

Transkrypt

1 Samorząd Województwa Podlaskiego zgłasza do udziału w konkursie pn. Zdrowy Samorząd następujące programy zdrowotne/akcje promujące zachowania prozdrowotne realizowane w latach : 1) Akcja informacyjno-edukacyjna nt. zdrowego stylu życia skierowana do młodzieży ponadgimnazjalnych województwa podlaskiego; 2) Program rehabilitacji osób po chorobie onkologicznej ułatwiający powrót do pracy; 3) Poprawa stanu zdrowia populacji pracującej w województwie podlaskim. Projekt nr 1 1. Akcja informacyjno-edukacyjna nt. zdrowego stylu życia skierowana do młodzieży ponadgimnazjalnych województwa podlaskiego. 2. Realizator Departament Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. 3. Młodzież (15-18 lat) to część populacji, której edukacja zdrowotna jest szczególnie potrzebna, bowiem w okresie dojrzewania kształtują się zachowania prozdrowotne, a także zachowania ryzykowne i antyzdrowotne. Złe nawyki żywieniowe i brak aktywności fizycznej, oznacza dla tej grupy wiekowej w przyszłości krótsze życie, liczne i poważne konsekwencje chorobowe, zmniejszenie potencjału edukacyjnego i emocjonalnego (problemy behawioralne, w tym depresję, zachowania agresywne, zaburzenia koncentracji uwagi), a także stygmatyzację społeczną np. z powodu wyglądu. Rodzi to również konsekwencje w postaci wzrostu nakładów na leczenie oraz stopniowe zmniejszanie zdolności produkcyjnych gospodarki. Otyłość to główna przyczyna wielu bardzo poważnych chorób, takich jak cukrzyca typu 2, choroby układu krążenia (udar mózgu, nadciśnienie tętnicze), nowotwory złośliwe (rak jelita grubego, sutka, gruczołu krokowego) czy kamica żółciowa. Ponadto dane epidemiologiczne wskazują, iż wśród populacji młodzieży, obok otyłości, dominuje chorobowość dot. innych schorzeń, których etiologia i progres wiązane są często ze stylem życia nieadekwatnym do potrzeb rozwojowych młodych ludzi. Analiza przeprowadzona przez Departament Zdrowia UMWP wykazała, że w województwie podlaskim w 2016 roku, w grupie wieku lat, jaką stanowią uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, współczynnik chorobowości ogółem wynosił 301,55 na 1000 ludności. Wśród młodzieży główne przyczyny chorobowości stanowiły następujące problemy zdrowotne zaburzenia refrakcji i akomodacji oka, zniekształcenia kręgosłupa, alergie, otyłość, choroby tarczycy, niedokrwistości, choroba nadciśnieniowa, cukrzyca, zaburzenia odżywiania, niedożywienie. Wskaźnik chorobowości na 1000 ludności dla 4 głównych przyczyn problemów zdrowotnych przedstawiał się następująco: zaburzenia refrakcji i akomodacji oka 82,58 (co stanowiło 27,4% ogólnego współczynnika chorobowości w tej grupie wieku), zniekształcenia kręgosłupa - 76,62 (25,4%), otyłość - 28,83 (9,6%), alergie dychawica oskrzelowa 24,80 (8,2%). 4. Akcja skierowana była do uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa podlaskiego, a za jej promocje odpowiedzialne były starostwa powiatowe oraz dyrekcje placówek oświatowych. Miała ona charakter pilotażowy, stąd działania przeprowadzono w 8 szkołach zlokalizowanych w wybranych powiatach. W związku z tym, iż zarządzanie publicznymi szkołami ponadgimnazjalnymi jest zadaniem własnym powiatu, o pomoc w wytypowaniu jednostek

2 oświaty, w których zostanie przeprowadzona akcja informacyjno-edukacyjna poproszono starostów powiatowych. Przebieg realizacji akcji ETAP I (IX 2018 r.): Opracowanie programu warsztatów, koncepcji punktu edukacyjno-informacyjnego, szkoleń indywidualnych oraz materiałów poglądowych przez wielodyscyplinarny zespół złożony z pracowników Departamentu Zdrowia UMWP, w skład którego wchodzili specjaliści ds. epidemiologii i promocji zdrowia. Ułatwieniem w planowaniu działań (jak i późniejszym ich przeprowadzeniu) był fakt, iż wśród członków zespołu były osoby, które ukończyły studia wyższe w obszarze zdrowia publicznego, dietetyki, pielęgniarstwa oraz posiadające wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu akcji informacyjno-edukacyjnych w zakresie profilaktyki zdrowotnej i promocji zdrowia. Na podstawie zgłoszeń zainteresowanych szkół przygotowano harmonogram akcji edukacyjno-informacyjnej. ETAP II (IX-X 2018 r.): Realizacja Akcji przez 4-osobowe zespoły edukatorów złożone z pracowników Departamentu Zdrowia UMWP: Warsztaty na temat zdrowego stylu życia, skierowane do uczniów, prowadzone przez 2- osobowy zespół edukatorów, obejmujące zagadnienia związane z pojęciem i determinantami zdrowia, czynnikami na nie wpływającymi, stylem życia oraz jego składowymi, wpływem poszczególnych elementów środowiska na zdrowie (w tym opieki medycznej) oraz dziedziczeniem niektórych chorób. Zajęcia odbywały się w salach lekcyjnych w obecności nauczycieli. Materiały poglądowe zaprezentowano w formie prezentacji multimedialnej. Celem warsztatów było, obok przekazania wiedzy uczniom, poznanie ich problemów i opinii na temat zdrowego stylu życia. Czas trwania warsztatów: 45 min; Punkt informacyjno-edukacyjny, w którym 2-osobowy zespół edukatorów, równolegle do warsztatów, prowadził konsultacje nt. zdrowia i zdrowego trybu życia oraz programów polityki zdrowotnej, z których można skorzystać w województwie podlaskim. Edukatorzy przekazywali również wiedzę nt. prawidłowego mierzenia BMI oraz pomagali uczniom ustalić BMI na podstawie pomiarów ich wagi i wzrostu. Na stanowisku dokonywano również pomiarów ciśnienia krwi. W stosownych przypadkach zalecano dalsze konsultacje medyczne; Szkolenie indywidulane w zakresie samobadania piersi - w ramach profilaktyki nowotworów piersi, uczennice mogły skorzystać z indywidualnego szkolenia w zakresie samobadania piersi, które prowadzone było przez edukatorkę w szkolnym gabinecie pielęgniarskim. Edukację w tym zakresie prowadzono również przy użyciu fantomu; Szkolenie dot. usuwania kleszczy - w ramach profilaktyki chorób odkleszczowych, które w województwie podlaskim stanowią znaczący problem epidemiologiczny, edukatorzy uczyli prawidłowego usuwania kleszczy np. przy wykorzystaniu tzw. kleszcz karty. ETAP III (X 2018 r.): Podsumowanie pilotażu akcji informacyjno-edukacyjnej oraz opracowanie przez Departament Zdrowia UMWP rekomendacji do dalszych działań informacyjno-edukacyjnych nt. zdrowego stylu życia skierowanych do młodzieży województwa podlaskiego. Informacje uzyskane od uczestników Akcji oraz rutynowo dostępne dane epidemiologiczne potwierdziły konieczność opracowania, wdrożenia i realizacji programu polityki zdrowotnej skierowanego do młodzieży województwa podlaskiego, ukierunkowanego na zdiagnozowane problemy zdrowotne wynikające ze stylu życia.

3 5. Akcja informacyjno-edukacyjna została sfinansowana ze środków własnych Województwa Podlaskiego. Przygotowanie i realizacja akcji odbyła się w ramach obowiązków służbowych pracowników UMWP oraz delegacji służbowych. 6. Akcja miała charakter pilotażowy i służyła obok edukacji, pozyskaniu informacji istotnych z punktu widzenia przyszłych działań z zakresu promocji zdrowia. Edukatorzy zaangażowani byli w proces ewaluacji działań, sposobów dotarcia do młodzieży oraz gromadzenia informacji odnośnie oczekiwań młodzieży w zakresie edukacji zdrowotnej. Zgodnie z deklarowaną przez szkoły liczbą uczniów akcją objęto ok. 550 uczniów z 8 jednostek oświatowych. W ramach akcji nie przewidziano ewaluacji efektów zdrowotnych podjętych działań. Projekt został zakończony w listopadzie 2018 r. Planowana jest cykliczna jego realizacja w kolejnych latach.

4 ZDJĘCIE NR 1A

5 ZDJĘCIE NR 1B

6 ZDJĘCIE NR 1C

7 Projekt 2 1. Program rehabilitacji osób po chorobie onkologicznej ułatwiający powrót do pracy. 2. Program opracowany został przez Województwo Podlaskie (Departament Zdrowia) i wdrożony do realizacji poprzez Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku w drodze konkursu. Realizator projektu - Białostockie Centrum Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie w Białymstoku (BCO) (jednostka dla której organem tworzącym jest Województwo Podlaskie) z partnerami - Szpitalem Ogólnym w Wysokiem Mazowieckiem oraz Uniwersytetem Medycznym w Białymstoku 3. Postęp technologii medycznych umożliwia wykrywanie chorób na wczesnym etapie i pozwala na leczenie chorób, które były dotychczas nieuleczalne. Coraz więcej chorób uznawanych wcześniej za śmiertelne, w tym onkologicznych, dzięki postępowi technologii i medycyny klasyfikowanych jest obecnie jako choroby przewlekłe. Nowotwory złośliwe są drugą co do częstości grupą przyczyn zgonów, zarówno w Polsce, jak i w województwie podlaskim. W Polsce wśród kobiet w wieku lat, a wśród ogółu populacji w wieku lat, nowotwory stanowią największe zagrożenie życia. W województwie podlaskim w 2013 r. nowotwory złośliwe były przyczyną 25,5% zgonów mężczyzn oraz 22,1% zgonów kobiet. Przeprowadzona w 2015 r. analiza stanu zdrowia mieszkańców województwa podlaskiego wskazała, iż największe straty wśród mężczyzn i kobiet powodują nowotwory złośliwe odpowiednio 17,8% i 37,8% utraconych potencjalnych lat życia. Zaplanowane w Programie interwencje mają na celu wsparcie powrotów do pracy oraz przeciwdziałanie przerywaniu aktywności zawodowej osób z rozpoznanym nowotworem złośliwym (rehabilitacja stacjonarna, ambulatoryjna i społeczna; terapia poznawczo-behawioralna) oraz przeszkolenie kadry zawodowej rehabilitantów i psychologów na rzecz realizacji projektu (szkolenia kierunkowe, studia podyplomowe, terapia poznawczo-behawioralna). 4. W ramach promocji Programu prowadzona jest kampania edukacyjno-informacyjna w mediach (telewizja regionalna, radio, prasa, portale internetowe) oraz dystrybuowane są materiały informacyjne (plakaty informacyjne, broszury informacyjne, ulotki). Promocja Programu rozpoczęła się w 2017 roku poprzez kampanię informacyjną zrealizowaną na zlecenie Województwa Podlaskiego przez telewizję regionalną w ramach cyklu audycji pn. Telezdrowie w odcinku zatytułowanym Rehabilitacja osób z chorobą onkologiczną. Ponadto realizator Programu prowadzi promocję poprzez spoty telewizyjne (72 emisje 2 spotów w telewizji regionalnej), spoty radiowe (216 emisje 3 spotów), 15 ogłoszeń prasowych, 100 ogłoszeń na portalach internetowych. Ponadto uruchomiona została strona internetowa projektu zawierająca informacje m.in. o planowanych działaniach i warunkach udziału. Program realizowany jest pod hasłem Idź naprzód ciesz się życiem. Działania w ramach Programu skierowane są do pacjentów onkologicznych w wieku lat, mieszkańców województwa podlaskiego, ze zdiagnozowanym nowotworem złośliwym. Drugą grupą docelową projektu (działania szkoleniowe) są osoby wykonujące zawody medyczne i mające zastosowanie w ochronie zdrowia (wymóg rocznego stażu w zawodzie). Ponadto przewidziano działania skierowane do organizacji pozarządowych. Uczestnictwo w projekcie jest bezpłatne. Uczestnicy szkoleń są zobowiązani do odbycia 10 godzin wolontariatu na rzecz projektu (z wyjątkiem organizacji pozarządowych). Program realizowany jest w latach

8 Etap I: działania organizacyjne, administracyjne, informacyjno-edukacyjne. W ramach tego etapu utworzono Onkologiczne Centrum Rehabilitacji w BCO. Ponadto uruchomiono stronę internetową oraz opracowano narzędzia edukacji, samokontroli i narzędzia do oceny: stanu zdrowia, jakości życia, aktywności fizycznej. Etap II: działania edukacyjne zapewniające realizację procesu rekrutacji osób i włączenia podmiotów do Programu, oraz realizacja szkoleń. Psycholodzy zakwalifikowani do projektu otrzymują wsparcie w postaci refundacji opłaty za studia podyplomowe związane z psychoonkologią oraz korzystają z doszkalania w przewidzianych w projekcie trzech 5-dniowych turnusach terapii poznawczo-behawioralnej (pierwszy turnus odbył się w 2018 r. kolejne planowane w 2019 r.). Dla osób wykonujących zawody medyczne (rehabilitanci) oferta obejmuje szkolenia podstawowe (33 godziny dydaktyczne) i szkolenia zaawansowane (40 godzin dydaktycznych) z zakresu profilaktyki i niepełnosprawności oraz diagnostyki i terapii zaburzeń funkcjonalnych związanych z leczeniem przeciwnowotworowym. Do końca 2018 r. odbyły się 3 szkolenia podstawowe oraz jedno szkolenie zaawansowane dla fizjoterapeutów. Rozpoczęcie kolejnego cyklu szkoleń jest planowane na styczeń 2019 r. Organizacje pozarządowe mogą korzystać ze szkoleń na temat rehabilitacji po chorobie onkologicznej, wsparcia i organizacji wolontariatu, edukacji pacjentów (6 godzin dydaktycznych). W 2018 r. zrealizowano jedno takie szkolenie. Planowane są kolejne cztery szkolenia w tym zakresie. Etap III: działania ukierunkowane na realizację usług zdrowotnych z zakresu rehabilitacji w podmiotach leczniczych i placówkach organizujących turnusy rehabilitacyjne, uzupełnionej działaniami z zakresu rehabilitacji społecznej zleconej do realizacji organizacjom pozarządowym. W 2018 r. uruchomiono przewidziane w Programie regionalne Punkty Konsultacyjne Rehabilitacji (w Białymstoku, Łomży, Augustowie i Wysokiem Mazowieckiem) gdzie pacjenci mogą uzyskać informacje o projekcie i przejść badanie lekarskie w celu kwalifikacji do projektu i otrzymać skierowanie na 5-dniowe turnusy rehabilitacji stacjonarnej lub 4-dniowe turnusy ambulatoryjnej i/lub rehabilitację społeczną. W 2018 r. pacjenci wraz z osobami wspierającymi (oraz psycholodzy doskonalący swoje umiejętności) uczestniczyli w pierwszym (z 3 planowanych) 5-dniowym turnusie rehabilitacji społecznej (terapii poznawczo-behawioralnej mającej na celu podniesienie poziomu energii, zadowolenia, nadziei i satysfakcji z życia). 5. Źródła finansowania programu Finansowanie Programu w latach zapewnia Województwo Podlaskie. Przewidywane koszty Programu wynoszą ,92 zł, z czego: koszty poniesione przez Województwo Podlaskie 7999,00 zł, koszty realizatora Programu to ,92 zł, w tym ,19 zł to dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata Efektywność programu. Monitoring Programu prowadzony jest poprzez ocenę zgłaszalności do Programu, ocenę jakości podjętych interwencji w Programie oraz ocenę efektywności Programu porównanie stanu końcowego ze stanem wyjściowym. Badaniu podlega również satysfakcja uczestników. W Programie przewidziano ewaluację (w tym efektów zdrowotnych) w trakcie realizacji

9 Programu ( r r.) oraz końcową, która zostanie przeprowadzona rok po zakończeniu Programu. Do połowy grudnia 2018 r. do Punktów Konsultacyjnych Rehabilitacji zgłosiło się niemal 200 pacjentów zamieszkujących 17 powiatów województwa podlaskiego. Rehabilitacją ambulatoryjną planuje się objąć 1200 osób, a stacjonarną 1000 osób. W terapii poznawczobehawioralnej wzięło udział 25 pacjentów oraz 7 psychologów (planowane są kolejne turnusy). 20 psychologów rozpoczęło studia podyplomowe (planowane wsparcie dla kolejnych osób). Przeszkolono 25 rehabilitantów na poziomie podstawowym i 12 na poziomie zaawansowanym. Planowane jest szkolenie dla kolejnych 25 rehabilitantów. Ponadto przeszkolono 30 przedstawicieli organizacji pozarządowych i zaplanowano szkolenie kolejnych 240 osób.

10 ZDJĘCIE NR 2A ZDJĘCIE NR 2B

11 ZDJĘCIE NR 2C

12 Projekt 3 1. Poprawa stanu zdrowia populacji pracującej województwa podlaskiego 2. Program opracowany przez Województwo Podlaskie i wdrożony do realizacji poprzez Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku w drodze konkursu. Realizator projektu - Uniwersytet Medyczny w Białymstoku przy współpracy z Łomżyńskim Centrum Medycznym, Szpitalem Wojewódzkim im. dr Ludwika Rydygiera w Suwałkach oraz Stowarzyszeniem EURYDYKI w Białymstoku. 3. Dane epidemiologiczne wskazują na konieczność prowadzenia intensywnych działań z zakresu prewencji pierwotnej skierowanych do osób aktywnych zawodowo oraz potrzebę większego zaangażowania do tych działań edukatorów zdrowotnych. Interwencja w tym obszarze pozwoli na poprawę zdrowia pracujących poprzez eliminację bądź ograniczenie czynników ryzyka chorób cywilizacyjnych, w tym tych występujących w środowisku pracy. Czynnikami ryzyka chorób cywilizacyjnych są: siedzący tryb życia, nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej, dieta bogata w produkty wysokotłuszczowe i zawierająca zbyt dużą ilość cukrów, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, stres, a także modyfikowalne czynniki ryzyka związane z miejscem pracy (np. hałas, PEM, ciężka praca fizyczna, pył, wibracje). Według szacunków Eurostatu mężczyźni w województwie podlaskim żyją w zdrowiu 59,8 lat, kobiety zaś 63,6 lat, przy przeciętnym trwanie życia odpowiednio 73,8 lat dla mężczyzn i 82,6 lat dla kobiet. Statystyczny mieszkaniec województwa podlaskiego nie dożywa więc w zdrowiu wieku emerytalnego. Oznacza to, iż część osób nie będzie mogła pracować do osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego i co za tym idzie będzie wymagać wsparcia systemu ubezpieczeń społecznych, w tym zdrowotnych. W Polsce wśród kobiet w wieku lat, a wśród ogółu populacji w wieku lat, największe zagrożenie życia stanowią nowotwory. Głównymi przyczynami zgonów w województwie podlaskim oprócz schorzeń onkologicznych są inne choroby cywilizacyjne, na które składają się: choroby układu krążenia, choroby układu oddechowego, choroby układu kostno-stawowego i mięśniowego, choroby psychiczne i zaburzenia zachowania oraz urazów, zatruć i innych zewnętrznych przyczyn zgonów. Są to choroby spowodowane w dużej mierze niewłaściwym stylem życia, które od innych chorób odróżnia to, że w dużym stopniu można im zapobiec wprowadzając zmiany w stylu i środowisku życia. Ww. choroby cywilizacyjne są powodem 86,68% zgonów w województwie podlaskim. 4. W ramach promocji Projektu prowadzona jest kampania edukacyjno-informacyjne w mediach (telewizja regionalna, radio, prasa, portale internetowe) oraz dystrybuowane są materiały informacyjne (plakaty informacyjne, broszury informacyjne, ulotki). Ponadto uruchomiona została strona internetowa projektu zdrowiewpracy.umb.edu.pl zawierająca informacje m.in. o planowanych działaniach i warunkach udziału. Projekt realizowany jest pod hasłem Zadbaj o swoje zdrowie - zbadaj się!. Działania bezpośrednio skierowane do osób w wieku lat pracujących w województwie podlaskim, u których stwierdzono ryzyko zawodowe. Ponadto dodatkowe wsparcie w postaci zindywidualizowanych działań interwencyjnych przewidywano dla osób, u których w ramach projektu zdiagnozowano czynniki ryzyka wymagające dodatkowej interwencji. Ponadto grupą docelową działań informacyjno-edukacyjnych są lekarze POZ i Medycyny Pracy oraz pielęgniarki POZ, do pracodawcy i/lub osób zarządzające, pracownicy PIS, PIP, BHP oraz edukatorzy zdrowotni.

13 Program realizowany jest w latach Poziom I (projekt szkoleniowy) - obejmuje działania: administracyjne, informacyjnoedukacyjne, szkoleniowe skierowane do lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy, a także do pielęgniarek POZ, oraz edukatorów zdrowotnych, oraz pracowników: PIS, PIP, BHP oraz do pracodawców lub/i osób zarządzających. Poziom II (projekt ocena ryzyka zdrowotnego) działania przygotowawcze oraz organizacyjne służące do selekcji ocenianych osób na trzy grupy (choroby układu krążenia, choroby nowotworowe, zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu) Poziom III Zindywidualizowane działania interwencyjne 5. Wartość projektu to ,22 zł, z czego ,99 zł to dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata Projekt w ramach programu będzie realizowany do roku Monitoring Programu prowadzony jest poprzez ocenę zgłaszalności do Programu, ocenę jakości podjętych interwencji w Programie oraz ocenę efektywności Programu porównanie stanu końcowego ze stanem wyjściowym. Badaniu podlega również satysfakcja uczestników. W Programie przewidziano ewaluację (w tym efektów zdrowotnych) w trakcie realizacji Programu/Projektu (2017 r r.) oraz końcową, która zostanie przeprowadzona rok po zakończeniu Programu. Lekarze POZ i Medycyny Pracy oraz pielęgniarki POZ, pracodawcy i/lub osób zarządzające, pracownicy PIS, PIP, BHP oraz edukatorzy zdrowotni - łączna liczba osób Minimalna liczba przystępujących do niniejszego projektu w ramach poziomu II (projekt oceny ryzyka zdrowotnego) musi wynieść osób, w tym kobiet. Jest to założenie minimalne, po którego osiągnięciu zostaną zintensyfikowane działania zmierzające do zwiększenia pokrycia populacji województwa podlaskiego niniejszym Programem. U ok. 92% osób, tj. u ok osób szacuje się, że wystąpi co najmniej jedno ryzyko zdrowotne, a więc będzie istniało podstawowe kryterium do włączenia do poziomu III. Na potrzeby praktycznej implementacji projektu w województwie podlaskim przyjęto założenie, iż minimalna liczba osób objętych zindywidualizowaną interwencję w postaci dodatkowych porad edukacyjnych obejmie następującą populację: 1 ryzyko zdrowotne wystąpi w 24,3% osób objętych Programem, czyli u osób, więcej niż jedno ryzyko zdrowotne (kumulacja ryzyka) wystąpi u 67,3% osób objętych Programem, czyli u osób.

14 ZDJĘCIE NR 3A ZDJĘCIE NR 3B

15 ZDJĘCIE NR 3C

16