Grzegorz Woj dyga i jego oddział powstańczy r.

Transkrypt

1

2 Piotr Woj dyga Grzegorz Woj dyga i jego oddział powstańczy r. Mało znaną historią jest historia oddziału powstańczego Grzegorza Wojdygi z okresu powstania styczniowego w latach Grzegorz Wojdyga był kołodziejem, mieszkańcem Siennicy, który w lutym 1863 roku zebrał ponad 100-osobową partię powstańczą. Powstańcy ukrywali się w lasach w okolicy Mieni i Cegłowa. Stoczyli kilka potyczek z oddziałami rosyjskimi, robiąc wypady z lasu na drogę z Siedlec do Warszawy, którą poruszały się wojska rosyjskie i wozy z zaopatrzeniem 1. Jesienią 1863 roku jego oddział powstańczy został otoczony i rozbity koło Mieni. Dowódca oddziału, oficer Grzegorz Wojdyga z niewielką grupą powstańców przebił się przez pierścień wojsk rosyjskich i schronił w lasach pomiędzy Łękawicą a Krzywicą. Stamtąd przedostał się w nocy do lasu koło Siennicy, gdzie na nowo zaczął organizować oddział. Partia powstańcza Grzegorza Wojdygi walczyła jeszcze do maja 1864 roku w okolicach Cegłowa, Mieni, Siennicy i Mińska. Ostatnią potyczkę z wojskami rosyjskimi stoczyła w lesie pomiędzy wsiami Zglechów i Siodło. Oddział został otoczony i rozbity, zginęło 12 powstańców, a reszta poszła w rozsypkę. Poległych pochowano w lesie, przy drodze prowadzącej z Nowego Zglechowa do Siodła. W dwudziestoleciu międzywojennym prochy poległych zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz parafialny w Siennicy. Wspomina o tym W.S. Laskowski: Wroku między Zglechowem, a Siodłem powstańcy stoczyli walkę z Moskalami, gdzie legło ich dwunastu i pochowani zostali na cmentarzu parafialnym"? 1 St Ciąćka, W. Pieńkowski Przebieg Powstania Styczniowego w r. na terenie byłego powiatu stanisławowskiego". Materiały sesji popularno-naukowej. Mińsk Mazowiecki 1964 r. 2 Błędna data - powinno być w roku 1864". 3 W.S. Laskowski Siennica na Mazowszu. Zarys monograficzny" 1923 r ZESZYT 18

3 Mogiła powstańców z oddziału Grzegorza Wojdygi pomiędzy Zglechowem i Siodłem w 2009 roku (fot. Michał Rogala). ^ _ ',.-jsi w w r, * t. 1. \. i i X 1 \ V ul. i - I T'. 1, ' Na mapie znakiem X" zaznaczona została lokalizacja krzyża na mogile powstańców styczniowych z oddziału Grzegorza Wojdygi, poległych w ostatniej bitwie oddziału pomiędzy Zglechowem i Siodłem. ZESZYT

4 Do początku lat 80-ych XX wieku stal tam drewniany, spróchniały krzyż (miejsce, w którym znajduje się mogiła, zostało zaznaczone na mapie). Obecnie w tym miejscu znajduje się bezimienna, niepozorna, ziemna mogiła z małym, betonowym krzyżem, praktycznie niewidoczna z drogi. Po rozbiciu oddziału w maju 1864 roku, Grzegorz Wojdyga ukrywał się w siennickim klasztorze Braci Reformatów. Następnie powędrował lasami w okolice Węgrowa, gdzie nikt go nie znał. 4 W wyniku represji część rodziny Wojdygów musiała opuścić Siennicę i osiedliła się w okolicy Wiązowny gdzie nadal była represjonowana 5. Grzegorz Wojdyga po jakimś czasie powrócił do Siennicy. Opowiadając swoje przygody z walk powstańczych, jako weteran doczekał odzyskania przez Polskę niepodległości. Zmarł w Siennicy 8 lutego 1922 roku i został pochowany na tamtejszym cmentarzu parafialnym. Jego grób znajduje się tam do dnia dzisiejszego. Grób Grzegorza Wojdygi na cmentarzu parafialnym w Siennicy (fot. Michał Rogala). 4 T. Chudy Jak legenda. Opowieści z mazowieckiej ziemi". Sport i turystyka. Warszawa S. i K. Oktabińscy Czyn zbrojny nad Mienią i Świdrem". Otwock-Wiązowna ZESZYT 18

5 Napis aa nagrobku brzmi: ŚP. GRZEGORZ WOJDYGA OFICER WOJSK POLSKICH Z 1863 ŻYŁ LAT 87 ZM. 8/ R. PROSI O ZDROWAŚ MARYJA Na nagrobku znajduje się błędny rok śmierci i liczba przeżytych lat. Według zapisu w księgach parafialnych Grzegorz Wojdyga zmarł 8 lutego 1922 roku w wieku 88 lat. Poniżej cytowany jest tekst wpisu do księgi zgonów: Działo sięh> osadzie Siennica dnia ósmego lutego tysiąc dziewięćset dwudziestego drugiego roku o godzinie czwartej po południu. Stawili się Stanisław Wojdyga 6, stelmach lat czterdzieści jeden i Stanisław Kamiński obywatel, lat czterdzieści sześć mający, oba zamieszkali w osadzie Siennica i oświadczyli, że dnia dzisiejszego o godzinie dwunastej w dzień w Siennicy umarł Grzegorz Wojdyga, stelmach 7, lat ośmdziesiąt ośm mający, urodzony w Oleksy nie paraji Kołbiel, stały mieszkaniec gminy Kołbiel, syn Mateusza i Agnieszki z Pustołów małżonków Wojdyga, zostawił po sobie owdowiałą żonę Marjannę z Soczalskich Wojdyga. Po przekonaniu się o śmierci Grzegorza Wojdygi, akt ten stawającym przeczytany, przez nas tylko podpisany został. Ks. S. Gajewski 4 Nowy krzyż w miejscu pochówku 12 powstańców styczniowych z oddziału Grzegorza Wojdygi postawiony z inicjatywy TPMM (fot. Piotr Wojdyga). 6 Syn Grzegorza Wojdygi. 7 Zapis stelmach" w akcie zgonu potwierdza zawód Grzegorza Wojdygi. Była to inna nazwa kołodzieja (z niem. Stellmacher), rzemieślnika zajmującego się wyrobem drewnianych wozów, sań i części do nich, głównie kół. * Ksiądz Stanisław Gajewski był w tym czasie proboszczem parafii w Siennicy. ZESZYT

6 W czerwcu 2010 roku z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, przy wsparciu finansowym Wójta Gminy Siennica Grzegorza Zielińskiego, ufundowany został nowy krzyż, postawiony na miejscu pierwotnego pochówku 12 powstańców z oddziału Grzegorza Wojdygi. Krzyż wykonał zakład stolarski Michała Kalinowskiego z Siennicy, a uroczystego poświęcenia dokonał 19 czerwca 2010 r. proboszcz parafii Siennica, ksiądz Marek Kasprzak. Ksiądz Marek Kasprzak, proboszcz parafii Siennica, podczas poświęcenia krzyża powstańców styczniowych (fot. Marek Łodyga) ZESZYT 18

7 Janusz Kuligowski, Wojciech Bednarczyk, Piotr Wojdyga, Elżbieta Rozparzyńska, ksiądz Marek Kasprzak - proboszcz siennickiej parafii oraz Grzegorz Zieliński - wójt gminy Siennica podczas poświęcenia krzyża (fot. Marek Łodyga). ZESZYT