O nielegalnym poborze paliw i energii raz jeszcze [1]

Transkrypt

1 O nielegalnym poborze paliw i energii raz jeszcze [1] Autorzy: Iwona Figaszewska, Jacek Bełkowski - Rzecznicy Odbiorców Paliw i Energii URE (Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr6/ 2006) Pomimo tego, Ŝe Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nie ma prawnych moŝliwości rozstrzygania sporów dotyczących kwalifikacji, czy pobór paliw lub energii jest nielegalny, czy teŝ nie, ani teŝ do weryfikacji wysokości naliczonej opłaty za nielegalny pobór, to do Rzecznika Odbiorców Paliw i Energii stale napływają prośby i oczekiwania odnośnie wyjaśnienia tych kwestii, czy wręcz rozstrzygnięcia powstałego na tym tle sporu. W strukturze prowadzonych przez Rzecznika Odbiorców Paliw i Energii spraw mają one swój najwyŝszy udział i ich liczba stale wzrasta. W roku ubiegłym tylko do Rzecznika Odbiorców Paliw i Energii wpłynęło nieco ponad 100 tego rodzaju spraw [2]. Do końca września roku bieŝącego Rzecznik otrzymał ponad 140 spraw dotyczących nielegalnego poboru energii. W swoich pismach odbiorcy przedstawiają przesłanki, jakimi kierowało się przedsiębiorstwo energetyczne oskarŝając ich o nielegalny pobór energii i swoje argumenty, podwaŝające zasadność takiego oskarŝenia. Rzecznik Odbiorców Paliw i Energii nie moŝe jednak podjąć się wyraŝenia opinii, czy w opisanym przypadku materiał dowodowy przedstawiony przez przedsiębiorstwo energetyczne jest wystarczający by stwierdzić winę odbiorcy, a takŝe na ile zgłaszane przez odbiorcę zastrzeŝenia mogą wpłynąć na zmianę kwalifikacji zdarzenia, poniewaŝ rozstrzyganie takich sporów naleŝy do kompetencji innych organów. W przypadku, gdy odwołanie/reklamacja odbiorcy do dostawcy energii elektrycznej czy gazu nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, to organem, który uprawniony jest do rozstrzygania sporu dotyczącego kwalifikacji zdarzenia i wysokości zastosowanej opłaty jest sąd powszechny. Zgodnie jednak z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady: 2003/54/WE z dnia 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę 96/92/WE (art. 3 ust. 5) oraz 2003/55/WE dotyczącej wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 98/30/WE (art. 3 ust. 3) państwa członkowskie zapewniają wysoki poziom ochrony odbiorców, w szczególności w odniesieniu do przejrzystości warunków umów, informacji ogólnych i mechanizmów rozstrzygania sporów. Analiza przekazywanych przez odbiorców dokumentów z przeprowadzonych kontroli (Protokół Kontroli, Protokół Kontroli Specjalnej) oraz z badań laboratoryjnych urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych (Protokół Badania Licznika) wskazuje, Ŝe bardzo często odsyłają one odbiorcę do nieaktualnego stanu prawnego, np. do ustawy Prawo energetyczne w jej nieaktualnym brzmieniu, nie występującego juŝ Cennika Energii Elektrycznej lub wskazują sposób obliczenia naleŝności za nielegalnie pobraną energię na podstawie Taryfy np. nr 7- Z/82 z 1982 roku.

2 Wymuszanie wpłacania opłat z zastraszaniem odbiorców poprzez informowanie o: długiej i kosztownej drodze dochodzenia swoich racji przez odbiorcę (np. koszty sądowe); moŝliwości rozwiązania umowy z odbiorcą i tym samym wstrzymania dostaw energii w przypadku, gdy opłata z tytułu nielegalnego poboru energii nie zostanie niezwłocznie opłacona przez odbiorcę; niezwłoczne skierowanie sprawy na drogę egzekucji naleŝy uznać za działania bezprawne [3]. Posługiwanie się dokumentami nie mającymi podstaw w obowiązującym stanie prawnym wprowadza odbiorców w błąd, odmawia im tym samym prawa do pełnej i rzetelnej informacji opartej na aktualnych przepisach prawa. Wychodząc na przeciw realizacji uprawnienia odbiorcy do uzyskania pełnej, rzetelnej i zgodnej z prawem informacji, Prezes URE wydał juŝ Stanowisko z dnia 29 marca 2006 r. dotyczące stosowania art. 6 ust. 3a ustawy Prawo energetyczne, w sprawie wstrzymania dostaw energii elektrycznej z powodu zwłoki z zapłatą a obecnie Stanowisko z dnia 12 września 2006 r. dotyczące stosowania art. 57 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne, w sprawie ściągania przez przedsiębiorstwa energetyczne opłat z tytułu nielegalnego poboru paliw i energii. [4] W Stanowisku tym Prezes URE m.in. zachęca przedsiębiorstwa energetyczne do przeglądu dotychczas obowiązujących wzorów stosowanych protokołów oraz powiadomień kierowanych do odbiorców i ich weryfikacji, z uwzględnieniem przywołanego tam Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie o zbadanie zgodności art. 57 ustawy Prawo energetyczne z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. [5] WyraŜamy nadzieję, Ŝe oba Stanowiska Prezesa URE skłonią władze przedsiębiorstw energetycznych do podjęcia takich działań, aby stosowane przez nich praktyki odnośnie stwierdzania nielegalnego poboru paliw czy energii były zgodne z prawem a kierowane do odbiorców pisma zawierały pełne i rzetelne informacje. Jesteśmy bowiem przekonani, Ŝe przedsiębiorstwa energetyczne mogą budować stosunki z odbiorcami w taki sposób, aby dochodząc swoich praw respektować prawa odbiorców do pełnej i rzetelnej informacji, z uwzględnieniem obowiązującego prawa.

3 Warszawa, dnia 12 września 2006 r. PREZES URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI dr Leszek Juchniewicz Stanowisko Prezesa URE dotyczące stosowania art. 57 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne w sprawie ściągania przez przedsiębiorstwa energetyczne opłat z tytułu nielegalnego poboru paliw i energii W związku z pojawiającymi się wątpliwościami w kwestii stosowania art. 57 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne, dotyczącego ściągania przez przedsiębiorstwa energetyczne opłat z tytułu nielegalnego poboru paliw i energii w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, uwzględniając wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2006 r. sygn. akt K 37/04 w sprawie o zbadanie zgodności art. 57 ustawy Prawo energetyczne z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [6], przedstawiam stanowisko w tej sprawie. ASPEKTY PRAWNE Definicję nielegalnego pobierania paliw lub energii zawiera art. 3 pkt 18 ustawy Prawo energetyczne. Zgodnie z powołanym przepisem nielegalne pobieranie paliw lub energii to pobieranie paliw lub energii bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy. Art. 57 ustawy Prawo energetyczne stanowi, Ŝe przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobrane paliwo lub energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych. Opłaty te podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z uzasadnieniem do powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2006 r. Korzystanie przez niektóre podmioty prywatnoprawne z trybu postępowania egzekucyjnego w administracji, ipso facto, ze środków przymusu, którymi dysponują organy państwowe, przy dochodzeniu swoich roszczeń jest (...) rozwiązaniem znanym i nienaruszającym standardów demokratycznego państwa prawnego, ale nie moŝe oznaczać, Ŝe podmioty te same rozstrzygają spory prawne z dłuŝnikami i same wystawiają dokumenty stanowiące podstawę egzekucji. Regulacja taka szczególnie silnie naruszałaby art. 45 ust. 1 Konstytucji, poniewaŝ, nie respektując zasady nemo iudex in causa sua, godziłaby w istotę sprawowania wymiaru sprawiedliwości..

4 Oznacza to, Ŝe w przypadku braku dobrowolnego uregulowania przez odbiorcę naleŝności z tytułu nielegalnego poboru paliw lub energii, naleŝy sprawę skierować do właściwego sądu a podstawą do wszczęcia egzekucji naleŝności moŝe być jedynie prawomocny wyrok sądu, nie zaś wystawiona przez przedsiębiorstwo faktura. PRAKTYKI PRZEDSIĘBIORSTW ENERGETYCZNYCH Do URE napływają skargi odbiorców energii na działania przedsiębiorstw energetycznych w zakresie stwierdzania nielegalnego poboru energii elektrycznej i pobierania opłat z tego tytułu. W strukturze skarg kierowanych do Rzecznika Odbiorców Paliw i Energii mają one największy udział. Pozwalam sobie w tym miejscu przypomnieć, Ŝe zgodnie z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady: 2003/54/WE z dnia 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę 96/92/WE (art. 3 ust. 5) oraz 2003/55/WE dotyczącej wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 98/30/WE (art. 3 ust. 3) państwa członkowskie zapewniają wysoki poziom ochrony odbiorców, w szczególności w odniesieniu do przejrzystości warunków umów, informacji ogólnych i mechanizmów rozstrzygania sporów. Nie mogę zaakceptować praktyk przedsiębiorstw energetycznych polegających na wymuszaniu wnoszenia przez odbiorców opłat z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej z pominięciem stosowania obowiązujących przepisów prawa. Wymuszanie wnoszenia opłat poprzez zagroŝenie wstrzymaniem dostaw energii w przypadku, gdy opłata z tytułu nielegalnego poboru energii nie zostanie niezwłocznie uiszczona przez odbiorcę jest działaniem bezprawnym. Potwierdza to dotychczasowe orzecznictwo Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. NiezaleŜnie od powyŝszego, analiza przekazywanych do mnie dokumentów z kontroli przeprowadzonych u odbiorców przez przedsiębiorstwa energetyczne (protokół kontroli, protokół kontroli specjalnej) oraz z badań laboratoryjnych urządzeń pomiaroworozliczeniowych (protokół badania licznika) wskazuje, Ŝe odsyłają one niejednokrotnie odbiorcę do nieaktualnego stanu prawnego, np. do ustawy Prawo energetyczne w jej nieaktualnym brzmieniu, a w zakresie obliczenia naleŝności za nielegalnie pobraną energię do nieaktualnej taryfy. Posługiwanie się dokumentami nie mającymi oparcia w obowiązującym stanie prawnym wprowadza odbiorców w błąd i narusza tym samym ich prawo do pełnej i rzetelnej informacji opartej na aktualnych przepisach prawa. Kierowane przez przedsiębiorstwa energetyczne do odbiorców powiadomienia o stwierdzeniu nielegalnego poboru paliw czy energii powinny zatem opierać się na wiarygodnych dokumentach z przeprowadzonej kontroli oraz badaniach układu pomiarowo-rozliczeniowego i zawierać następujące elementy: 1) podanie stanu faktycznego i prawnego sprawy, który stał się podstawą do naliczenia opłaty z tytułu nielegalnego poboru paliw czy energii,

5 2) wskazanie sposobu wyliczenia naliczonej opłaty za nielegalnie pobraną energię, tak aby umoŝliwić odbiorcom sprawdzenie prawidłowości jej wyliczenia, zgodnie z obowiązującymi przepisami, 3) pouczenie o obowiązującej w przedsiębiorstwie energetycznym procedurze, dotyczącej moŝliwości złoŝenia odwołania w sprawie stwierdzonego nielegalnego poboru oraz wysokości naliczonej opłaty, 4) pouczenie o obowiązującej procedurze, jaka zostanie wdroŝona w przypadku nieuiszczenia przez odbiorcę naliczonej opłaty, z uwzględnieniem stanowiska Trybunału Konstytucyjnego wyraŝonego w wyroku z dnia 10 lipca 2006 r. Zachęcam zatem przedsiębiorstwa energetyczne do przeglądu dotychczas obowiązujących wzorów stosowanych protokółów oraz powiadomień kierowanych do odbiorców w omawianych sprawach i ich weryfikacji. Oczekuję takŝe rygorystycznego stosowania się do obowiązujących w tym przedmiocie przepisów prawa, z poszanowaniem praw odbiorców. Napływające do mnie skargi odbiorców w sprawie praktyk przedsiębiorstw energetycznych w zakresie stwierdzania nielegalnego poboru paliw lub energii oraz stosowania art. 57 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne będą poddane szczegółowej analizie z punktu widzenia zgodności tych praktyk z aktualnym stanem prawnym i stosownie wykorzystywane, w szczególności w postępowaniach o wymierzenie kar pienięŝnych. Jestem przekonany, Ŝe przedsiębiorstwa energetyczne mogą budować stosunki z odbiorcami w taki sposób, aby dochodząc swoich praw respektować prawa odbiorców do pełnej i rzetelnej informacji, z uwzględnieniem obowiązującego prawa. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki /-/ dr Leszek Juchniewicz [1] Na temat problemów związanych z nielegalnym poborem paliw i energii wypowiadali się: Jacek Bełkowski Odbiorcy szukają pomocy, Dodatek Specjalny do Rzeczpospolitej Ulepszamy Rynek Energii, 20 grudnia 2005 r.; Renata Trypens Opłata z tytułu nielegalnego poboru nie jest naleŝnością za pobrane paliwo lub energię, o której mowa w art. 6 ust. 3a ustawy Prawo energetyczne, Biuletyn URE Nr 6/2005; Marek Zawiska Z orzecznictwa Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Biuletyn URE Nr 2/2004; Małgorzata Szczepańska Prawne moŝliwości dochodzenia opłat za nielegalny pobór paliw lub energii, Biuletyn URE Nr 5/2003; Jacek Bełkowski Nielegalny pobór paliw i energii przykład energii elektrycznej, Biuletyn URE Nr 4/2003. [2] Sprawy dotyczące nielegalnego poboru paliw i energii wpływają takŝe do Oddziałów Terenowych URE. [3] W swoim piśmie z czerwca 2006 r. jedno z przedsiębiorstw energetycznych wezwało odbiorcę do niezwłocznego uregulowania zaległej naleŝności oraz poinformowało, Ŝe W

6 przypadku nieotrzymania w/w kwoty w terminie 14 dni od otrzymania upomnienia, zmuszeni będziemy do wstrzymania dopływu energii elektrycznej, wypowiedzenia umowy sprzedaŝy energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji oraz podjęcia prawnie przewidzianych środków. W celu uniknięcia powyŝszego, prosimy o niezwłoczne uregulowanie wskazanej kwoty. Zamieszczenie powyŝszej informacji nie jest zgodne z brzmieniem z art. 6 ust. 3a ustawy Prawo energetyczne, określającym tryb wstrzymania dostaw energii z powodu zwłoki z zapłatą i tym samym wprowadza odbiorców w błąd. [4] Z treścią obu Stanowisk moŝna zapoznać się na stronie Stanowiska i Komunikaty. [5] Sygnatura akt K 37/04. Sentencja została ogłoszona dnia 18 lipca 2006 r. w Dz. U. z 2006 r. Nr 128, poz Z pełną treścią Wyroku moŝna zapoznać się na stronie Trybunału Konstytucyjnego, [6] Dz. U. z 2006 r. Nr 128, poz Z pełną treścią wyroku moŝna zapoznać się na stronie Trybunału Konstytucyjnego: