Nazwa: Mikrokomputerowy przelicznik MacMAT III E Typy: GT (do gazomierza impulsowego) KR (do gazomierza kryzowego)

Transkrypt

1 Nazwa: Mikrokomputerowy przelicznik MacMAT III E Typy: GT (do gazomierza impulsowego) KR (do gazomierza kryzowego) MA ZASTOSOWANIE DO OPROGRAMOWANIA: WERSJA PROGRAMU GT, KR: 04.04k 07/06 SERIA PROGRAMU: 06/007.xx WYDANIE DOKUMENTU: 11 Listopad 2018

2 1 WPROWADZENIE CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA I METROLOGICZNA DANE TECHNICZNE CHARAKTERYSTYKA PRZETWORNIKÓW POMIAROWYCH WSPÓŁPRACUJĄCYCH Z PRZELICZNIKIEM BŁĘDY GRANICZNE PRZELICZNIKA PODSTAWOWE DANE SYSTEMU MIKROKOMPUTEROWEGO WYPOSAŻENIE STANDARDOWE PODSTAWOWE DZIAŁANIE LICZNIKÓW I STRUMIENI W PRZELICZNIKACH MONTAŻ, INSTALACJA I URUCHOMIENIE PRZELICZNIKA MONTAŻ MECHANICZNY ZASILANIE 230V AC ZASILANIE ALTERNATYWNE 24V DC (OPCJA) POŁĄCZENIA ELEKTRYCZNE - OPIS ZACISKÓW PARAMETRY OBWODÓW ISKROBEZPIECZNYCH POŁĄCZENIE OBWODÓW ISKROBEZPIECZNYCH PODŁĄCZENIE I KONFIGURACJA GAZOMIERZA ULTRADŹWIĘKOWEGO MAGAZYNOWANIE PRZELICZNIKÓW URUCHOMIENIE PRZELICZNIKA OBSŁUGA PRZELICZNIKA OBSŁUGA WIELU CIĄGÓW POMIAROWYCH OPIS DZIAŁANIA GŁÓWNYCH FUNKCJI MENU ZEGAR WARTOŚCI LICZONE WEJŚCIA POMIAROWE Przelicznik typu KR. Konfiguracja i działanie wejść pomiarowych różnicy ciśnień Przelicznik typu GT. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść LF Przelicznik typu GT. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść LF/HF Przelicznik typu GT. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść HF2/HF Przelicznik typu GT z obsługą gazomierza ultradźwiękowego. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść HF2/HF3 + U Przelicznik typu GT z obsługą gazomierza ultradźwiękowego. Podłączenie i wymagana konfiguracja gazomierza Przelicznik typu GT. Konfiguracja dodatkowych funkcji wejść impulsowych Wejścia pomiarowe ciśnienia, temperatury oraz wejścia rezerwowe Skalowanie wejść prądowych ma Limity wejść pomiarowych Jednostki i formaty wyświetlania Wartości zastępcze w czasie alarmu Dane identyfikacyjne przetworników pomiarowych SKŁAD GAZU ZDARZENIA I ALARMY Przeglądanie listy zdarzeń i alarmów Alarmy zbiorcze TABLICZKA ZNAMIONOWA, KONTRAST DANE DOBOWE I REJESTROWANE Dane rejestrowane Dane dobowe Dane dobowe kontraktowe PORTY TRANSMISJI SZEREGOWEJ SYGNALIZACJE I PRZEGLĄD WYJŚĆ Wejścia sygnalizacji Wyjścia sterujące dwustanowe Funkcje specjalne wyjść dwustanowych Wyjścia sterujące ma Sterowanie nawanialni KONFIGURACJA Stałe algorytmu Konfiguracja wejść pomiarowych Legalizacja wejść i obliczeń Okres próbkowania (rejestracji) przelicznika Sygnalizowanie alarmów

3 Początek doby gazowej Programowanie haseł/autoryzacji AKUMULATOR STAN AKUMULATORA WYŁĄCZANIE AKUMULATORA PRZEGLĄDY OKRESOWE PROTOKOŁY TRANSMISJI DANYCH INFORMACJE OGÓLNE RODZAJE PRZESYŁANYCH DANYCH ZA POMOCĄ PROTOKOŁÓW TRANSMISJI RYSUNKI I SCHEMATY WARUNKI ZABUDOWY POGLĄDOWE SCHEMATY PODŁĄCZEŃ SCHEMAT PLOMBOWANIA

4 1 WPROWADZENIE Przelicznik MacMAT III E jest nowoczesnym urządzeniem pomiarowym, opartym o technikę mikroprocesorową. Służy do pomiarów i rejestracji przepływu objętości gazu. Obudowa przelicznika w standardzie 19` jest przystosowana do montażu w typowych szafach sterowniczych. Dzięki modułowej budowie przelicznik MacMAT III E przystosowany jest do współpracy z jednym lub wieloma (do czterech) ciągami pomiarowymi wyposażonymi w gazomierze: zwężkowe (kryza, kryza podwójna) lub impulsowe (turbinowy, rotorowy, ultradźwiękowy itd.). Oba typy różnią się zasadą zliczania objętości: w przypadku gazomierza zwężkowego, zliczanie objętości przepływającego gazu odbywa się za zasadzie całkowania chwilowego strumienia objętości gazu wyznaczanego przez spadek ciśnienia na kryzie (sygnałem pomiarowym jest standardowy sygnał prądowy (4-20 ma) z przetwornika różnicy ciśnień) typ MacMAT III E/KR w przypadku gazomierza impulsowego, zliczanie objętości przepływającego gazu odbywa się na podstawie sumowania przyrostów objętości zmierzonych przez gazomierz (sygnałem pomiarowym są impulsy LF niskiej częstotliwości lub HF wysokiej częstotliwości) typ MacMAT III E/GT w przypadku gazomierza impulsowego ultradźwiękowego, zliczanie objętości przepływającego gazu odbywa się na podstawie sumowania przyrostów objętości zmierzonych przez gazomierz (sygnałem pomiarowym są impulsy HF wysokiej częstotliwości), z dodatkową kontrolą poprawności pracy gazomierza np. typ MacMAT III E/GT opcja xx, gdzie xx oznacza model gazomierza, np. ES model ECOSONIC X12, QS model QSonic PLUS. w przypadku wersji wielociągowej możliwa jest współpraca jednego przelicznika z gazomierzami różnych typów: impulsowymi oraz zwężkowymi (patrz dokument MacMAT III E Tabela wykonań). Wejścia pomiarowe ciśnienia i temperatury gazu są wejściami analogowymi standardu prądowego 4-20mA i pozwalają na przeliczanie zliczonej objętości w warunkach pomiaru na warunki bazowe (0 C i kPa) i kontraktowe (15 C lub 20 C i kPa). Przelicznik realizuje przeliczanie typu VPTZ. Na podstawie wprowadzonego składu gazu oraz zmierzonego ciśnienia i temperatury przelicznik oblicza współczynnik ściśliwości wykorzystując algorytm SGERG-88, a następnie oblicza współczynnik konwersji. Dla pomiaru zwężkowego na bieżąco wyznaczana jest liczba Reynoldsa, dzięki czemu uwzględnia się wpływ lepkości na wynik pomiaru. Przelicznik uwzględnia zmiany wymiarów kryzy i rurociągu spowodowane rozszerzalnością termiczną materiałów, z których zostały wykonane. W ten sposób osiąga się maksymalna możliwą dla metody zwężkowej dokładność pomiaru. Obliczenia wartości strumienia przepływu gazu oparte są o normy zakładowe (ZN-G- 4002:2001, ZN-G-4002:1995) zgodne z normami międzynarodowymi. Przelicznik zawiera opcję wyboru algorytmów do obliczenia wartości strumienia przepływu gazu. Oprócz funkcji pomiarowych przelicznik MacMAT III E jest wyposażony w wejścia i wyjścia dodatkowe umożliwiające jego współpracę z systemami telemetrii oraz systemami sterowania i telemechaniki w przemyśle. Typowy układ pomiarowy składa się z gazomierza zwężkowego lub impulsowego, rezystancyjnego czujnika temperatury Pt100 oraz przetworników różnicy ciśnień, ciśnienia i temperatury na standardowe sygnały prądowe 4-20 ma. Przelicznik posiada iskrobezpieczne wejścia pomiarowe i może współpracować z iskrobezpiecznymi przetwornikami pomiarowymi zainstalowanymi w strefie zagrożonej wybuchem. Przelicznik może współpracować z przetwornikami ciśnienia i temperatury na sygnał prądowy 4-20 ma, które są wyposażone w wyjścia w wykonaniu iskrobezpiecznym o określonych parametrach (patrz dane techniczne przelicznika). W przypadku przetworników bez własnego źródła zasilania przelicznik zapewnia ich zasilanie. W tym względzie przelicznik MacMAT III E spełnia wymogi Dyrektywy 2014/34/EU (ATEX)

5 Klawiatura i ciekłokrystaliczny, podświetlany wyświetlacz umożliwiają łatwą komunikację z użytkownikiem za pomocą komunikatów w języku polskim. Pełną konfigurację przelicznika można przeprowadzić również zdalnie, za pomocą kanałów transmisji. Wprowadzać można dowolnie: parametry układu pomiarowego, skład gazu, zakresy pomiarowe przetworników itp. Zaimplementowany w pamięci przelicznika system użytkowników i haseł, zabezpiecza go przed ingerencją osób nieuprawnionych. Modyfikacja jakiegokolwiek parametru wymaga wybrania użytkownika i podania właściwego hasła. Każdy z aktywnych użytkowników ma możliwość modyfikacji parametrów. Parametry główne (mające wpływ na zliczanie objętości w warunkach bazowych) są dodatkowo zabezpieczone sprzętową blokadą programowania. Przeglądanie parametrów przelicznika jest dostępne dla wszystkich użytkowników, bez podawania hasła. Wysoka niezawodność działania zapewniona jest poprzez zastosowanie szeregu środków zabezpieczających przed zewnętrznymi zakłóceniami niesionymi przez sieć zasilającą. Przelicznik spełnia w tym względzie wymagania Dyrektywy 2014/30/EU (EMC). Wszelkie wejścia i wyjścia są odseparowane galwanicznie od obwodów wewnętrznych. Przelicznik stale kontroluje poprawność swojej pracy metodą sum kontrolnych (poprawność programu i pamięci) oraz za pomocą układu typu watch-dog (poprawność działania). Ponadto posiada akumulatory umożliwiające minimum trzygodzinną pracę przy zaniku napięcia sieciowego. Akumulatory są doładowywane automatycznie po ponownym włączeniu napięcia sieciowego. Jeżeli awaria sieci zasilającej 230V trwa dłużej, przelicznik zapisuje stan wszystkich liczników, a następnie się wyłącza. Przelicznik rejestruje wybrane wielkości pomiarowe, szczyty godzinowe, awarie i zdarzenia. Ma również możliwość współpracy z urządzeniami zewnętrznymi, jak komputer nadrzędny i układy telemetrii. Wyjścia prądowe i dwustanowe przelicznika pozwalają na współpracę z układami sterowania, itp

6 2 CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA I METROLOGICZNA 2.1 DANE TECHNICZNE Wymiary Masa 89 x 440 x 320 mm do 8 kg w zależności od wyposażenia Obudowa korpus aluminiowy 2U w standardzie 19 Temperatura otoczenia od -10 C do 40 C Wilgotność względna max 93% w temperaturze otoczenia 40 C (bez kondensacji) Stopień ochrony IP 40 urządzenia Warunki Nie stosować w pobliżu silnych pól elektromagnetycznych stosowania Wyświetlacz Dopuszczenie stosowania LCD 4x20 znaków Zewnętrzne obwody iskrobezpieczne wyjściowe i wejściowe urządzenia mogą być stosowane do współpracy z obwodami urządzeń pomiarowych zainstalowanych w strefach 1 i 2, zagrożonych wybuchem mieszanin par, gazów i mgieł wybuchowych z powietrzem, zaliczonych do grupy wybuchowości IIA, IIB i IIC Cecha Ex II (1) G [Ex ia Ga] IIC - certyfikat FTZÚ 13 ATEX 0050X Wejścia pomiarowe (dla jednego ciągu pomiarowego w wykonaniu standardowym) Zasilanie Pobór mocy Transmisja danych wersja GT : impulsowe Uz = 12V: LF i 2 x HF analogowe 4-20mA, Uz = 20V: P, T, REZ1, REZ2 wersja KR: analogowe: 4-20mA, Uz = 20V: 2 x ΔP, P, T, REZ1, REZ2 ~230V(-15%...+10%), 50Hz Alternatywne zasilanie: 24V ±2V DC 35W 1 x Ethernet szybkość 100/10Mb (1) 3 x Standard RS-422/RS-485 szybkość do b/s 1 x OptoGAZ szybkość do b/s Charakter i poziom zakłóceń odpowiadający normie PN-EN Zakłócenia elektromagnetyczne (1) na zamówienie kanał Ethernet może być zastąpiony dodatkowym kanałem standardu RS-422/RS

7 2.2 CHARAKTERYSTYKA PRZETWORNIKÓW POMIAROWYCH WSPÓŁPRACUJĄCYCH Z PRZELICZNIKIEM 1. Przetwornik strumienia przepływu składa się: Typ KR ze znormalizowanej zwężki pomiarowej z pomiarem przytarczowym, kołnierzowym lub kryzie podwójnej i z jednego przetwornika różnicy ciśnień dla wersji podstawowej przelicznika lub dwóch przetworników różnicy ciśnień ( P) dla wersji o rozszerzonym zakresie zmian strumienia przepływu. Przetworniki różnicy ciśnień mogą mieć charakterystyki liniowe lub pierwiastkowe. Typ GT z gazomierza z wyjściami impulsowymi proporcjonalnymi do przepływu gazu. 2. Przetwornik ciśnienia statycznego przed gazomierzem lub zwężką jest przetwornikiem ciśnienia absolutnego. 3. Przetwornik temperatury powinien być wyposażony w rezystancyjny czujnik temperatury typu Pt100 klasy A. Sygnały wyjściowe z przetworników: standardowe prądowe 4-20 ma. 2.3 BŁĘDY GRANICZNE PRZELICZNIKA 1. Błąd graniczny toru przetwarzania analogowo-cyfrowego wartości mierzonych < 0.05% (typ GT i KR) 2. Błąd graniczny algorytmu obliczeniowego < 0.001% 3. Błąd graniczny wyjść prądowych przelicznika < 0.2 % FS 2.4 PODSTAWOWE DANE SYSTEMU MIKROKOMPUTEROWEGO Procesory : MOTOROLA 5407 oraz dodatkowy 4-kanałowy procesor transmisyjny Pamięć: FLASH EPROM (program działania i stałe algorytmów) 128kB pamięć zdarzeń 128kB liczniki dobowe 2MB do rejestracji Wewnętrzny zegar czasu astronomicznego z własnym podtrzymaniem. Przetworniki A/C 16 bitowe sterowane oddzielnymi układami mikroprocesorowymi. (Wszystkie wejścia są odseparowane galwanicznie od układów wyjściowych oraz wyposażone w filtry przeciwzakłóceniowe) 2.5 WYPOSAŻENIE STANDARDOWE Każdy przelicznik MacMAT III E jest standardowo wyposażony w: wtyk przewodu zasilającego 230V - wg EN /C13, IEC /C13 instrukcję obsługi dopuszczenia i atesty płytka CD z dokumentacją i oprogramowaniem 2.6 PODSTAWOWE DZIAŁANIE LICZNIKÓW I STRUMIENI W PRZELICZNIKACH Przelicznik MacMAT IIIE działa w cyklu pomiarowo obliczeniowym 1-sekundowym. W każdym cyklu, w pierwszym etapie przelicznik typu GT dokonuje pomiarów wartości na wszystkich wejściach pomiarowych oraz w zależności od konfiguracji - oblicza przyrost liczby impulsów LF, HF2 i HF3 oraz w niezależnym cyklu pomiarowym - odczytywane są też wartości liczników z gazomierza ultradźwiękowego. Na podstawie tych danych wejściowych przelicznik oblicza wartość przyrostu objętości w warunkach pomiaru dvm (DP:12) i dodaje go do licznika Vm (DP:1) oraz wyznacza wartość strumienia w warunkach pomiaru Qm (DP:7). Równocześnie sprawdza, czy wystąpiły nowe lub zniknęły wcześniejsze sytuacje alarmowe

8 Przeliczniki typu KR obliczają wartości strumieni przepływu gazu wykonując dodatkowo pomiar wartości różnicy ciśnienia dp (DP:20) na zwężce pomiarowej. W dalszym etapie na podstawie bieżących wartości ciśnienia p (DP:21), temperatury t (DP:22) i właściwości zaprogramowanego składu gazu przelicznik oblicza wartość współczynnika przeliczeniowego C (DP:45), a następnie przyrost objętości w warunkach bazowych dvb (DP:11) = dvm*c i strumień bazowy Qb (DP:6) = Qm*C. Równocześnie obliczane są też wartości pozostałych przyrostów i strumieni: dvkt (DP:14), de (DP:15), dm (DP:16), Qkt (DP:8), QE (DP:9), QM (DP:10). Opis wszystkich parametrów przelicznika umieszczono w dokumencie MacMAT IIIE struktura danych. Podczas typowego użytkowania, w zależności od występowania sytuacji alarmowych przelicznik może działać albo w trybie poprawnej pracy albo w trybie awaryjnym. Wszystkie wymienione wyżej parametry są aktywne w obu trybach działania przelicznika tzn. obliczane są wartości chwilowe poszczególnych strumieni oraz wartości przyrostów. Jeżeli w danej chwili przelicznik działa w trybie poprawnej pracy to wartości wszystkich w/w przyrostów są dodawane do liczników głównych: Vb n (DP:0)=Vb p+dvb, Vkt n (DP:3)=Vkt p+dvkt, E n (DP:4)=E p+de, M n (DP:5)=M p+dm, gdzie przyrostek n oznacza nową wartość parametru, a p z poprzedniego cyklu obliczeniowego. W tym trybie liczniki awaryjne są zatrzymane. Jeżeli w danej chwili przelicznik działa w trybie pracy awaryjnej to wartości wszystkich w/w przyrostów są dodawane do liczników awaryjnych Vb aw n (DP:475)=Vb aw p+dvb, Vkt aw n (DP:476)=Vkt aw p+dvkt, E aw n (DP:477)=E aw p+de, M aw n (DP:478)=M aw p+dm. W tym trybie liczniki główne są zatrzymane. Tryb awaryjny trwa w przeliczniku w czasie aktywności co najmniej jednego z grupy alarmów systemowych patrz opis alarmów w tablicy ZD w dokumencie MacMAT IIIE struktura danych

9 3 MONTAŻ, INSTALACJA I URUCHOMIENIE PRZELICZNIKA Przelicznik MacMAT III E jest urządzeniem przemysłowym w wykonaniu przeciwwybuchowym. Powinien być instalowany zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami oraz powinien być zabezpieczony przed dostępem osób nieuprawnionych. 3.1 MONTAŻ MECHANICZNY Na Rys przedstawiono podstawowe wymiary obudowy przelicznika. Przelicznik przystosowany jest do montażu w szafie sterowniczej standardu 19`. Montuje się go za pomocą czterech śrub M6 mocujących uchwyty kasety do odpowiedniego profilu w szafie sterowniczej. Po zamontowaniu przelicznika należy dołączyć przewody przetworników pomiarowych oraz przewód zasilający. W przypadku montażu kilku przeliczników MacMAT III E w jednej szafie sterowniczej należy, im zapewnić właściwe chłodzenie. Dla zapewnienia właściwej temperatury pracy urządzeń, szafa sterownicza powinna być wyposażona w wentylację mechaniczną. W przypadku montażu przeliczników jeden nad drugim, powinien być pomiędzy nimi zapewniony odstęp minimum 44 mm (1U). W przypadku gdy nie można zastosować odstępu pomiędzy przelicznikami należy im zapewnić temperaturę otoczenia mniejszą niż 30 C. 3.2 ZASILANIE 230V AC Przelicznik jest wyposażony w gniazdo do podłączenia zasilania 230V, 50Hz (wykonanie wg norm EN /C13, IEC /C13) Podłączenie zasilania musi być wykonane za pomocą trzech przewodów L, N, PE dołączonych do wtyku, który jest standardowym wyposażeniem przelicznika. Obwody wewnętrzne przelicznika MacMAT III E zabezpieczone są w liniach L i N bezpiecznikami topikowymi 5x20, zwłocznymi, T 315mA typu 215P (LittelFuse) lub typu 181(Wickmann). Przelicznik nie jest wyposażony w wyłącznik sieciowy. Po przyłączeniu do stałej instalacji sieci energetycznej wymaga się aby : w obwodzie zasilania przelicznika istniał wyłącznik ręczny lub automatyczny, element ten powinien być w pobliżu urządzenia, łatwo dostępny dla OPREATORA, powinien być on oznaczony jako wyłącznik przelicznika, obudowa przelicznika była bezwzględnie podłączona do uziemienia! Podłączenie przewodu PE we wtyku zasilania może nie być wystarczające do zapewnienia ekwipotencjalizacji obudowy przelicznika z uziomem otokowym stacji gazowej, do którego podłączone są uziemione obudowy przetworników pomiarowych. Przelicznik jest wyposażony w zacisk uziemiający, który jest umieszczony w pobliżu gniazda zasilania (patrz 0). W celu zapewnienia ekwipotencjalizacji układu pomiarowego zacisk ten musi być podłączony do otokowego uziemienia stacji przewodem o długości nie większej niż 40m i o przekroju minimum 4mm 2 Cu

10 3.3 ZASILANIE ALTERNATYWNE 24V DC (OPCJA) Przelicznik jest także wyposażony w zaciski do podłączenia zasilania z zewnętrznego zasilacza 24V prądu stałego. Maksymalny pobór prądu z zasilacza nie przekracza 2,5A. Sygnalizacja rozładowanego akumulatora w zasilaczu zewnętrznym powoduje jego odłączenie i pracę na wewnętrznych akumulatorach przelicznika. Obwody wewnętrzne przelicznika zabezpieczone są bezpiecznikiem topikowym 5x20, zwłocznym T 3,15A typu 215P(LittelFuse) lub ZKT(Eska). rozł.akum. GND GND +DC Rys Widok listwy zaciskowej zasilania 24VDC Podłączenie zasilacza 24V wyklucza stosowanie zasilania sieciowego 230V/ 50Hz. 3.4 POŁĄCZENIA ELEKTRYCZNE - OPIS ZACISKÓW Przelicznik MacMAT III E posiada budowę modułową. Poszczególne tory pomiarowe, wejścia rezerwowe 4..20mA, wejścia sygnalizacji oraz we-wy sterujące wykonane są w postaci osobnych płyt montowanych w przeliczniku. Każda płyta posiada zamontowane zaciski do podłączenia przewodów z przetworników lub obwodów sterujących. Zaciski te są dostępne po zdjęciu tylnego (plombowanego) uchwytu kabli. Sposób podłączenia przetworników pomiarowych do tej płyty przedstawiają Rys i Rys Opisy zacisków pozostałych płyt znajdują się w rozdziałach dotyczących funkcji poszczególnych obwodów. 3.5 PARAMETRY OBWODÓW ISKROBEZPIECZNYCH Według atestu FTZU 13 ATEX 0050X: W tabeli podano parametry charakteryzujące poszczególne iskrobezpieczne obwody zewnętrzne. Listwy Pary zacisków U o I o P o U i I i P i L o [mh] C o [ F] L i C i zaciskowe [V] [ma] [W] [V] {ma] [W] IIA IIB IIC IIA IIB IIC [mh] [ F] Euro-A4-Ex 1-2,4-5,7-8, ,8 93 0, ,200 0, ,5-6,8-9, , ,6 10,8 2,7 2,9 0,97 0,130 0,300 0,044 Euro-A2-Ex 1-2, ,8 93 0, ,200 0, , , ,6 10,8 2,7 2,9 0,97 0,130 0,300 0, ,6 13,33 0, ,1 0,300 0,122 Euro-APEx 3-4,5-6 12,6 13,33 0, ,1 0,300 0,01 7-8, ,8 93 0, ,300 0, , , ,6 10,8 2,7 2,9 0,97 0,130 0,300 0,044 Euro-S6-Ex 1-2,3-4,5-6,7-8,9-10, ,6 13,33 0, ,

11 20V 20V 20 V 20 V 3.6 POŁĄCZENIE OBWODÓW ISKROBEZPIECZNYCH Obwody iskrobezpieczne powinny spełniać warunki określone w normie PN-EN , a w szczególności: do iskrobezpiecznych kart pomiarowych należy podłączać kable z dwużyłowymi oddzielnymi przewodami lub poprzez zastosowanie przewodów wielożyłowych Typu A lub Typu B według punktu normy PN-EN , kabel powinien być oznaczony na niebiesko. Ekran kabla podłączyć do obudowy przepustu. W ten sposób uziemienie ekranu kabla obwodów iskrobezpiecznych nastąpi w jednym punkcie przy przeliczniku MacMAT III E. Przy przetwornikach pomiarowych ekran powinien być izolowany. Zaleca się stosowanie kabla dwużyłowego o przekroju 1mm 2 w ekranie (np. YKSY ekw 2x1,0) do podłączania przetworników oddalonych od przelicznika nie więcej niż o 500m. Ekrany kabli należy podłączyć do uziemienia przelicznika MacMAT III E. Połączenie ekranów z uziemieniem MacMAT III E zapewniają specjalne uchwyty kabli. Sposób złożenia uchwytów pokazany jest na Rys i Rys Ekrany kabli można dodatkowo łączyć z uziemieniem od strony przetworników tylko w przypadku gdy zapewniona jest ekwipotencjalność uziomów (przelicznika i przetworników). Takie warunki spełnia np. prawidłowo wykonane uziemienie otokowe stacji gazowej w przypadku instalowania przelicznika w szafce AKP na terenie tej stacji. W innym przypadku do uziemienia ekranów kabli od strony przetworników (ze względu na zabezpieczenie od skutków wyładowań atmosferycznych) zaleca się instalować i stosować zgodnie z obowiązującymi przepisami, atestowane ochronniki, które zapewniają izolację dla prądów błądzących a jednocześnie eliminują skutki przepięć udarowych. Rys Widok listwy zaciskowej płyty Euro-A4-Ex, przelicznika MacMAT III E w wersji do gazomierza zwężkowego

12 T Rez1 Rez2 Rys Widok listwy zaciskowej płyty Euro-A4-Ex, przelicznika MacMAT III E jako opcjonalne wejścia rezerwowe. 20V We+ We- 20V We+ We- 20V We+ We- 20V We+ We Rys Widok listwy zaciskowej płyty Euro-A4-Ex, przelicznika MacMAT III E w wersji do gazomierza impulsowego ultradźwiękowego

13 Rys Sposób złożenia uchwytu przewodów sygnałowych w płycie Euro-A4-Ex Rys Widok listwy zaciskowej płyty Euro-APEx, przelicznika MacMAT III E w wersji do gazomierza impulsowego

14 Rys Sposób złożenia uchwytu przewodów sygnałowych w płycie Euro-APEx Uchwyty kabli zapewniają prawidłowe połączenie ekranów przewodów sygnałowych z obudową przelicznika a za jej pośrednictwem z uziemieniem. Dodatkowo uchwyty zapewniają trwałe mocowanie przewodów do listwy zaciskowej, oraz plombowanie wejść pomiarowych. Konstrukcja uchwytów dla poszczególnych modułów przelicznika jest podobna. Poszczególne uchwyty różnią się jedynie elementem 7 (Rys ), który jest dostosowany do ilości i średnicy przewodów sygnałowych dołączanych do listew zaciskowych (patrz rozdział 9. OPCJE). Stosowanie przewodów o zbyt małej średnicy zewnętrznej uniemożliwi ich dokładne zamocowanie i jednocześnie uzyskanie właściwego kontaktu ekranu z uziemieniem. Użycie przewodów o zbyt dużej średnicy może prowadzić do mechanicznego uszkodzenia izolacji żył i spowodować zwarcie sygnałów do masy lub zwarcie obwodu. Sposób podłączania przewodów sygnałowych do zacisków płyt: zdjąć powłokę zewnętrzną z końcówki przewodu na odcinku około 17 mm (patrz Rys ) ekran kabla wywinąć na zewnętrzna powłokę przewodu odizolować żyły przewodu na odcinku 4-5 mm podłączyć przewody do odpowiednich zacisków wtyku złącza (6) podłączone przewody włożyć do zacisku uchwytu kabla (7) tak aby górną krawędź wtyku złącza (6) docisnąć do zacisku (7) od strony podkładki izolacyjnej (8) a przewody włożyć w wycięcia w zacisku (7) tak aby wywinięty ekran przewodu był połączony z zaciskiem złożone elementy przykręcić do korpusu zacisku (1) za pomocą śrub (2) złożoną całość włożyć do właściwego gniazda wtyku znajdującego się z tyłu obudowy przelicznika docisnąć przykręcając kołki mocujące (3) zaplombować wejście wykorzystując otwory w zacisku i kołkach mocujących (0) W trakcie odizolowywania kabla należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby nie uszkodzić izolacji żył kabla i nie doprowadzić do zwarcia iskrobezpiecznych obwodów pomiarowych z uziemionym ekranem kabla lub obudową przelicznika

15 Rys Zarabianie przewodu sygnałowego Wejścia LF i HF przelicznika są przystosowane do współpracy z indukcyjnym nadajnikiem impulsów (wyjście typu NAMUR). Wejście LF może współpracować z kontaktronowym nadajnikiem impulsów pod warunkiem, że długość przewodów łączących przelicznik z gazomierzem nie przekracza 10m. W przypadku większych odległości, należy na wyjściu kontaktronu zainstalować diodę ZENERA o napięciu 15V, jako element eliminujący przepięcia. Diodę należy montować we wtyku wejścia impulsowego gazomierza (Rys ). DZ 15V Nadajnik impulsów LF + _ Rys Sposób podłączenia wejścia impulsowego LF z kontaktronowym nadajnikiem impulsów z gazomierza W przypadku przelicznika współpracującego z gazomierzem ultradźwiękowym wejście LF jest wykorzystywane do przyjmowania sprzętowej informacji o ew. awarii gazomierza. Po dołączeniu przetworników pomiarowych należy dołączyć przewód zasilania sieciowego. Po uruchomieniu przelicznika do sprawdzenia poprawności połączeń przetworników służy zlecenie Przegląd wejść pomiarowych. Akumulator wewnętrzny zostanie załączony automatycznie. W przypadku odłączenia z jakichkolwiek powodów przelicznika od sieci lub przy dłuższych (wielodniowych) awariach sieci zasilającej należy wyłączyć akumulator wybierając odpowiednie zlecenie za pomocą klawiatury. 3.7 PODŁĄCZENIE I KONFIGURACJA GAZOMIERZA ULTRADŹWIĘKOWEGO Kanał transmisji gazomierza ultradźwiękowego należy podłączyć do zacisków płyty Euro-RG-N, a wyjścia impulsowe HF oraz sygnał stanu pracy gazomierza należy podłączyć do zacisków płyty APN-I lub Euro-APEx UWAGA! Podłączanie gazomierza do przelicznika należy wykonywać przy odłączonym zasilaniu obu urządzeń. UWAGA! Zaciski transmisji RS485 z płyty Euro-RG-N są nieiskrobezpieczne. Jeżeli gazomierz wyposażony jest w zaciski iskrobezpieczne, wówczas należy podłączać je do zacisków płyty Euro-RG-N przy zastosowaniu iskrobezpiecznej bariery separującej. W

16 innym przypadku dopuszcza się wykonanie podłączenia bez stosowania bariery separującej, ale wówczas gazomierz powinien być wyposażony w ognioszczelną (Ex d) lub wzmocnioną (Ex e) komorę zacisków. W tym przypadku należy stosować kable dopasowane do przeciwwybuchowej budowy przepustów tej komory. Przed przystąpieniem do instalacji zawsze należy zapoznać się z dokumentacją techniczną gazomierza, w której powinny być zawarte szczegółowe informacje dotyczące warunków i sposobów wykonania instalacji, rodzajów przewodów itp. Rys Sposób złożenia uchwytu przewodu sygnałowego w płycie Euro-RG-N. Rys Widok listwy zaciskowej płyty Euro-RG-N przelicznika MacMAT III E w wersji do gazomierza ultradźwiękowego. Wymaganą konfigurację gazomierza ultradźwiękowego opisano w punkcie str

17 3.8 MAGAZYNOWANIE PRZELICZNIKÓW Przeliczniki przechowywane w magazynie krócej niż 2 m-ce powinny mieć wyłączone akumulatory! W przypadku dłuższego magazynowania przeliczniki powinny być podłączone do napięcia sieciowego na stałe lub powinny mieć co 2 m-ce doładowywane akumulatory! Pozostawienie przez dłuższy czas akumulatorów bez doładowywania powoduje ich rozładowanie poniżej krytycznej wartości napięcia i drastyczny spadek ich pojemności. 3.9 URUCHOMIENIE PRZELICZNIKA Po uruchomieniu przelicznika i podłączeniu przetworników pomiarowych należy go dostosować do parametrów układu pomiarowego. W tym celu należy wykonać następujące czynności: Zaprogramować zegar ustawić czas w przeliczniku na czas bieżący (patrz pkt. 4.3). W przypadku, gdy w przeliczniku był ustawiony czas przyszły należy skontaktować się z serwisem fabrycznym w celu wyzerowania przelicznika. Ustawić właściwą konfigurację wejść pomiarowych (patrz pkt ). Zaprogramować stałe algorytmu: waga impulsów LF, HF2, HF3 dla wersji do gazomierza impulsowego, parametry kryzy dla wersji do gazomierza zwężkowego, typ przetwornika ciśnienia: pomiar absolutny lub pomiar nadciśnienia. Zaprogramować zakresy przetworników pomiarowych. Ustawić wartość licznika objętości niekorygowanej zgodnie z liczydłem gazomierza dla przelicznika w wersji do gazomierza impulsowego. Zaprogramować skład gazu (patrz pkt. 4.6). Zaprogramować parametry transmisji danych. Zaprogramować adres przelicznika w protokole GAZ-MODEM i okres próbkowania

18 4 OBSŁUGA PRZELICZNIKA Komunikacja użytkownika z przelicznikiem odbywa się przy użyciu klawiatury i wyświetlacza alfanumerycznego. Klawiatura składa się z czterech klawiszy funkcyjnych NUM, CLEAR, EXIT, ENTER oraz z klawiatury numerycznej - klawisze od 1 do 9, kropka dziesiętna i minus. Podczas edycji parametrów klawisz NUM przełącza tryb pracy klawiatury: NUM ON aktywne są klawisze numeryczne oraz NUM OFF aktywne są cztery klawisze wyposażone w strzałki: 8, 2, 4 i 6 (kursory). W trybie NUM OFF (gdy działają strzałki) kursor jest w formie podkreślenia (_). W trybie NUM ON kursor jest prostokątny, migający ( ) i aktywna jest klawiatura numeryczna: można wprowadzać liczby z klawiatury. Klawisz CLEAR w trybie NUM ON (wprowadzanie liczb) jest użyteczny w przypadku konieczności poprawienia ostatnich znaków - każde wciśnięcie cofa kursor o jedną pozycję, umożliwiając ponowne wprowadzenie poprawnego znaku. Klawisz ENTER kończy daną operację, np. powoduje zapamiętanie wprowadzonej liczby lub wybór określonej opcji menu. Klawisz EXIT powoduje wyjście z danej opcji i powrót do wyświetlania poprzedniego poziomu menu. Po przerwie 20 sekund od ostatniego naciśnięcia klawisza następuje automatyczny powrót do wyświetlania wielkości głównej, którą jest zliczona objętość gazu, odniesiona do warunków normalnych. W trakcie przeglądania list (np. alarmy, dane dobowe i rejestrowane ) klawisze 8, 2 powodują zmianę indeksu (czasu) wyświetlanej wielkości o jeden w górę lub w dół. Klawisz 7 powoduje skok o 10 indeksów w górę a klawisz 1 o 10 w dół. Klawisz 9 powoduje skok na początek a klawisz 3 na koniec listy. Klawisze 4 i 6 umożliwiają przeglądanie wartości zmiennych przypisanych danej próbce czasowej lub zdarzeniu. Wszystkie modyfikacje parametrów przelicznika opisane w kolejnych rozdziałach wymagają poprawnie przeprowadzonej autoryzacji użytkownika (patrz rozdz Programowanie haseł/autoryzacji). 4.1 OBSŁUGA WIELU CIĄGÓW POMIAROWYCH Klawisz CLEAR naciśnięty podczas wyświetlania wielkości głównej umożliwia wybór obsługiwanego ciągu pomiarowego (od 1 do 4). Numer obsługiwanego ciągu jest widoczny na dodatkowym wyświetlaczu umieszczonym na froncie przelicznika. Obsługa i konfiguracja, każdego z ciągów odbywa się tak jakby był to oddzielny przelicznik. Wspólnymi parametrami dla wszystkich ciągów pomiarowych są: ustawienia zegara, niektóre z parametrów transmisji (prędkość, ustawienia RTS) oraz konfiguracja użytkowników. Opcje dodatkowe, takie jak wejścia rezerwowe lub sygnalizacja, są przypisane do konkretnego ciągu pomiarowego

19 4.2 OPIS DZIAŁANIA GŁÓWNYCH FUNKCJI MENU W czasie normalnej pracy na wyświetlaczu przelicznika pokazywana jest wielkość główna, jaką jest licznik objętości gazu w warunkach bazowych. Przykład wyświetlania: V b = m 3 V m = m 3 Q b = m 3 / h Q m = = m 3 / h Linia pierwsza Vb - jest zawsze widoczna na ekranie głównym. Ponadto w trzech dolnych liniach wyświetlane mogą być parametry spośród: Liczniki główne poprawne (Vm, Vkt, E), Liczniki główne awaryjne (Vbaw, Vkta, Eaw, Maw), Strumienie (Qb, Qm, QE, QM, Qkt), Parametry wejść pomiarowych (P, T, dp w wersji kryzowej, rezerwy), Vbh godzinowy przyrost objętości w warunkach bazowych, zegar bieżąca data i czas przelicznika, Zmiana wielkości wyświetlanej odbywa się klawiszami, po wcześniejszym naciśnięciu klawisza NUM. Wybór pozycji menu, na której dokonujemy zmiany odbywa się klawiszami i. Zatwierdzenie zmian klawiszem EXIT. Dodatkowo na ekranie głównym wyświetlane są informacje o zaistniałych w przeliczniku alarmach, które nie zostały potwierdzone przez użytkownika. Wyświetlanie niepotwierdzonych alarmów na ekranie głównym w przeliczniku domyślnie jest włączone. Wyłączenie tej funkcji możliwe jest zarówno z klawiatury jak i przez transmisję. Zlecenie Konfiguracja>Sygnalizowanie alarmów umożliwia wyłączenie potwierdzania alarmów z klawiatury poprzez zmianę parametru potwierdzenia na wartość NIE. Zdalne wyłączanie potwierdzania alarmów polega na modyfikacji parametru tablicy DP potwierdz (DP:232) na wartość 0. Klawisz EXIT wciśnięty w czasie wyświetlania ekranu głównego powoduje przejście do menu głównego. Uaktywniają się wówczas strzałki, które umożliwiają przechodzenie do poszczególnych pozycji menu, dodatkowo w nawiasie podano klawisz skrótu aktywujący daną funkcję podczas wyświetlania ekranu głównego: Zegar (0), Wartości liczone (1), Przegląd wejść pomiarowych (2), Skład gazu (3), Lista zdarzeń i alarmów (4), Tabliczka znamionowa, kontrast (5), Przepływy dobowe, szczyty godzinowe, dane rejestrowane (6), Parametry transmisji szeregowej (7), Sygnalizacje, przegląd wyjść (8), Konfiguracja (9). Na przykład, wciśnięcie klawisza 9 podczas wyświetlania ekranu głównego powoduje wejście do funkcji Konfiguracja, która dostępne jest również poprzez: wciśnięcie klawisza EXIT, wybranie strzałkami lub odpowiedniej pozycji menu i wciśnięcie klawisza ENTER. Poniżej opisano funkcjonalności wszystkich pozycji menu przelicznika

20 4.3 ZEGAR. Aktualna data i czas przelicznika dostępne są do odczytania zarówno za pomocą transmisji jak i z klawiatury przelicznika. Funkcja menu Zegar umożliwia odczyt i modyfikację daty i czasu przelicznika oraz konfigurację funkcji automatycznej zmiany czasu letni/zimowy. Format wyświetlanej daty i czasu jest następujący: * * * * D a t a i c z a s * * * g g : m m : s s D D - M M - R R R R d z i e ń t y g o d n i a gdzie: gg:mm:ss = godziny: minuty: sekundy DD-MM-RRRR = dzień - miesiąc - rok na przykład: * * * * D a t a i c z a s * * * 0 4 : 1 4 : p o n i e d z i a ł e k Modyfikacja daty i czasu przelicznika możliwa jest po wciśnięciu klawisza NUM i poprawnym zalogowaniu uprawnionego użytkownika. Wyświetlenie kursora powoduje zatrzymanie zegara na wyświetlaczu (wewnątrz przelicznika zegar zlicza czas bez zakłóceń). Klawisz NUM przełącza pomiędzy trybami: wprowadzania znaków oraz zmiany pozycji kursora. ENTER powoduje przepisanie czasu i daty z wyświetlacza do zegara wewnętrznego i start z nowymi wartościami. EXIT umożliwia porzucenie funkcji bez zmiany czasu i daty. Po zaprogramowaniu nowej daty dzień tygodnia wyliczany jest automatycznie. Modyfikacja daty i czasu dostępna jest również poprzez transmisję standardowym protokołem GAZ-MODEM, jej opis znajduje się w dokumencie Protokoly transmisji. Każda zmiana daty i czasu przelicznika bez względu na to, czy została wykonana zdalnie (przez transmisję) czy manualnie (przy użyciu klawiatury przelicznika) rejestrowana jest w pamięci zdarzeń przelicznika (czas przed i po modyfikacji). Konfiguracja automatycznej zmiany czasu dostępna jest po wciśnięciu klawiszy lub. Następnie klawiszami lub należy wybrać żądane ustawienie (ręczna/automatyczna) i klawiszem EXIT zatwierdzić zmianę do modyfikacji. Po wyświetleniu pytania, czy zatwierdzić zmianę parametru, klawisz zatwierdza zmianę natomiast klawisz EXIT porzuca funkcję bez dokonywania zmian. Przykład wyświetlania: X X X X D a t a i c z a s x X X m o d y f i k a c j a c z a s u l e t n i / z i m o w y r ę c z n a Konfigurację automatycznej zmiany czasu można wykonać również przez transmisję w protokole transmisji GAZ-MODEM 2. Służy do tego parametr tablicy DP auto czas (DP:184), modyfikacja tego parametru na 0 wyłącza automatyczną zmianę czasu (wartość 1 automatyczna zmiana czasu włączona). Zmiana ustawień zegara ma wpływ na rejestrację danych. Manipulacje czasem, a zwłaszcza przestawianie zegara na czas przeszły, mogą uniemożliwić odczyt części danych za pomocą komputera w protokole GAZ-MODEM, ponieważ w pamięci przelicznika mogą znaleźć się dwie próbki o takim samym indeksie czasowym!

21 4.4 WARTOŚCI LICZONE Menu wartości liczone zawiera zestaw najważniejszych informacji ogólnych dotyczących pracy przelicznika. Dodatkowo umożliwia skonfigurowanie wybranych parametrów (np. limitów strumienia objętości dl Qm, gl Qm i limitów godzinowych przyrostu objętości w warunkach normalnych. Parametry dostępne w tym menu to: Vm: licznik objętości w warunkach pomiaru (niekorygowanej) (DP:1) Vb: licznik objętości w warunkach bazowych (DP:0) Vbaw: awaryjny licznik objętości w warunkach bazowych (DP:475) Vkt: licznik objętości w warunkach kontraktowych (DP:3) Vktaw: awaryjny licznik objętości w warunkach kontraktowych (DP:476) E: licznik energii (DP:4) Eaw: awaryjny licznik energii (DP:477) M: licznik masy (DP:5) Maw: awaryjny licznik masy (DP:478) Qb: strumień objętości gazu w warunkach bazowych (DP:6) Qm: strumień objętości gazu w warunkach pomiaru (DP:7) QE: strumień energii (DP:9) QM: strumień masy (DP:10) dl Qm: dolny limit strumienia Qm (DP:305) gl Qm: górny limit strumienia Qm (DP:306) dl Qb: dolny limit strumienia Qb (DP:307) gl Qb: górny limit strumienia Qb (DP:308) ph: maksymalny szczyt godzinowy z bieżącej doby rozliczeniowej (DP:55) eph: przewidywany szczyt godzinowy (DP: 56) dvbh: przyrost objętości na gazomierzu w warunkach bazowych od początku godziny zegarowej (DP:57) l dvbh1: limit 1 godzinowego przyrostu dvbh (DP:302) l dvbh2: limit 2 godzinowego przyrostu dvbh (DP:303) l dvbh3: limit 3 godzinowego przyrostu dvbh (DP:304) Hs: ciepło spalania (DP:62) Hi: wartość opałowa (DP:41) K1: względny współczynnik ściśliwości gazu (DP:44) C: współczynnik korekcyjny w warunkach bazowych (DP:45) Kkt: współczynnik ściśliwości w warunkach kontraktowych (DP:47) Ckt: współczynnik korekcyjny w warunkach kontraktowych (DP:48) Ckt/C: iloraz współczynników korekcyjnych Ckt/C (DP:49) rob: gęstość gazu w warunkach bazowych (DP:61) rom: gęstość gazu w warunkach pomiaru (DP:60) Re: liczba Reynoldsa (tylko w wersji KR) (DP:50) C: współczynnik przepływu (tylko typ KR)(DP:54) F(Q): korekcja błędów charakterystyki gazomierza (tylko typ GT)(DP:558) fp1..fp10: konfiguracja błędów gazomierza w kolejnych punktach charakterystyki (tylko typ GT)(DP: ) QP1..QP10: konfiguracja punktów charakterystyki gazomierza (tylko typ GT) (DP: ) Nawigacja po menu odbywa się za pomocą klawiszy i (niektóre pozycje menu umożliwiają przejście do wyświetlenie kolejnych parametrów widoczne są wtedy na ekranie strzałki ). Zmiana wartości parametrów modyfikowalnych możliwa jest po wciśnięciu klawisza NUM

22 Wartości maksymalne liczników przelicznika (tzw. przewijanie liczników). Przeliczniki MacMAT III E posiadają łącznie 29 liczników wykazujących wzrost wartości w czasie użytkowania. Na wyświetlaczu aktywne pozycje liczników są przedstawione w postaci zer, aby umożliwić ocenę stanu wypełnienia w stosunku do wartości maksymalnej. Wartość maksymalna, przy której liczniki są przewijane to 1e11. W pierwszym cyklu pomiarowo-obliczeniowym po przekroczeniu wartości 1e11 przelicznik wykonuje odejmowanie: wartość licznika powyżej 1e11 1e11 = nowa wartość licznika po przewinięciu. Przewinięcie dowolnego z liczników wymienionych poniżej powoduje zapis zdarzenia Przejście licznika/0 (ZD:110). Zdarzenie zawiera numer przewiniętego licznika z tablicy DP oraz jego wartość sprzed przewinięcia i po przewinięciu. Lista liczników podlegających przewijaniu: 1. Vb (DP: 0); 2. Vm (DP: 1); 3. Vmd (DP: 2) tylko GT; 4. Vkt (DP: 3); 5. E (DP: 4); 6. M (DP: 5); 7. Vb aw (DP: 475); 8. Vkt aw (DP: 476); 9. E aw (DP: 477); 10. M aw (DP: 478); 11. Vbn (DP: 559) tylko GT; 12. Vc (DP: 560) tylko GT; 13. Vktnn (DP: 561) tylko GT; 14. Enn (DP: 562) tylko GT; 15. Mnn (DP: 563) tylko GT; 16. Vb kb (DP: 564) tylko GT; 17. Vm kb (DP: 565) tylko GT; 18. Vkt kb (DP: 566) tylko GT; 19. E kb (DP: 567) tylko GT; 20. M kb (DP: 568) tylko GT; 21. VbR (DP: 704) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 22. VmR (DP: 705) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 23. VktR (DP: 706) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 24. ER (DP: 707) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 25. VbR aw (DP: 708) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 26. VmR aw (DP: 709) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 27. VktR aw (DP: 710) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 28. ER aw (DP: 711) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; 29. Vmd2 (DP: 712) tylko GT z gazomierzem ultradźwiękowym; Definicje w/w liczników zawiera dokument: MacMAT III E struktura danych

23 Licznik objętości w warunkach pomiaru Vm (DP: 1) (tzn. objętość niekorygowana). Przyrost wartości tego licznika jest podstawą wyliczania przyrostu objętości w warunkach bazowych. W przypadku, gdy gazomierz impulsowy posiada liczydło mechaniczne, w momencie podłączania przelicznika zalecane jest ustawienia Vm zgodnie ze wskazaniem liczydła. Każda rozbieżność licznika Vm i liczydła gazomierza świadczy o niepoprawnej pracy jednego z urządzeń. Przykład wyświetlania: O b j ę t o ś ć n i e k o r y o w a n a V m = m 3 N U M - e d y c j a Licznik objętości w warunkach pomiaru ma pojemność 11 cyfr. Strzałki powodują wyświetlenie i ruch kursora, NUM przełącza na tryb numeryczny umożliwiający modyfikację wyświetlanej liczby. Ruch kursora możliwy jest tylko po pozycjach zajmowanych przez cyfry: próba wyjścia poza pole cyfr powoduje przesunięcia kursora na ostatnią pozycję. Wyświetlenie kursora powoduje zatrzymanie wyświetlania licznika (wewnątrz przelicznika objętość całkowana jest bez zakłóceń). ENTER powoduje przepisanie wartości z wyświetlacza do licznika wewnętrznego, EXIT umożliwia porzucenie funkcji bez zmiany wartości. Strumień normalny (w warunkach bazowych) i rzeczywisty (w warunkach pomiaru). Są to wielkości dodatkowe umożliwiające określenie chwilowego przepływu objętości gazu oraz energii i masy tego gazu. Przy współpracy przelicznika z wyjściem impulsowym niskiej częstotliwości LF gazomierza, obliczenia strumienia przepływu gazu mogą być obarczone bezwładnością ze względu na rzadko przychodzące impulsy (dotyczy to zwłaszcza dolnej granicy pomiarowej gazomierza lub gazomierzy o dużej wadze impulsów np. 10 m 3 /imp.). W celu precyzyjnego określenia chwilowego strumienia gazu należy zastosować pomiar impulsów HF z gazomierza. Przykład wyświetlania: S t r u m i e ń n o r m a l n y Q b = m 3 / h S t r u m i e ń r z e c z y w i s t y Q m = m 3 / h S t r u m i e ń e n e r g i i Q E = k W S t r u m i e ń m a s y Q M = k g / h Przelicznik umożliwia wpisanie limitów (min. i max.) na strumienie Qb i Qm. Przekroczenie tych limitów powoduje otwarcie i zarejestrowanie alarmu Limit strumienia Qb (ZD:23) lub Limit strumienia Qm (ZD:24) w zależności od tego, który z limitów zostanie przekroczony. L i m i t Q m N N U M m i n : m 3 / h m a x : m 3 / h

24 L i m i t Q b N N U M m i n : m 3 / h m a x : m 3 / h limit wyłączony Godzinowy przyrost objętości gazu i szczyt godzinowy - sposób obliczania. Wartość bieżąca przyrostu dvbh jest objętością gazu, którą przelicznik zmierzył od początku godziny zegarowej. W okresie doby gazowej następuje kolejno porównanie godzinowych przyrostów objętości dvbh. Największy z przyrostów, licząc od godziny początku doby P.doby (DP:201) (domyślnie godzina 06:00), jest zapamiętywany wraz z datą jako szczyt godzinowy ph (DP:55) w danej dobie gazowej (prezentacja w menu Przepływy dobowe i szczyty godzinowe ). Cykl ten jest powtarzany w każdej dobie gazowej niezależnie. W przykładzie na poniższym rysunku godzinowy przyrost objętości gazu dvbh zmierzony pomiędzy godzinami i zostanie zapamiętany jako szczyt godzinowy w dobie. Czas wystąpienia tego szczytu to godzina Przykład wyświetlania: S z c z y t g o d z i n o w y p h = g m 3 / h 1 1 : Qn [m /h] : Przykład wyświetlania: P r z e w i d y w a n y p h e p h = m 3 / h V b h = m

25 Przelicznik umożliwia ustawienie trzech limitów na wartość Vbh oraz tylko przez transmisję dwóch limitów wartości parametru eph. L i m i t y V b h N U M V b h 1 = m 3 V b h 2 = m 3 V b h 3 = m 3 Przekroczenie limitów powoduje generowanie alarmów Przekr. limitu dvbh1 Przekr. limitu dvbh3 (ZD:44 46). Limity mogą służyć do kontroli zużycia gazu i wyeliminowania przekroczenia mocy zamówionej. Alarmy o przekroczeniu limitów Vbh mogą sterować wyjściami dwustanowymi D1-D4 i mogą stanowić element automatyki sterowania zużyciem gazu. Kanałem transmisji dostępne są 2 limity wartości przewidywanego szczytu godzinowego eph: l eph1 (DP:691) oraz l eph2 (DP:692) i odpowiadające im zdarzenia: Przekr.limitu eph1 (ZD:124) i Przekr.limitu eph2 (ZD:125). Kanałem transmisji dostępne są również parametry dodatkowo konfigurujące sterowanie generowaniem alarmów Przekr. limitu dvbh1 i Przekr. limitu dvbh2. Są to czas limit 1 (DP:689) oraz czas limit 2 (DP:690) o zakresie programowania min, domyślnie 60. Parametr czas limit 1 jest okresem czasu odmierzanym od początku godziny zegarowej, w którym alarm Przekr. limitu dvbh1 zostanie wygenerowany jeżeli w tym okresie wartość przyrostu dvbh przekroczy ustawiony limit l dvbh 1 (DP:302). Parametr czas limit 2 jest okresem czasu odmierzanym od początku godziny zegarowej, w którym alarm Przekr. limitu dvbh2 zostanie wygenerowany jeżeli w tym okresie wartość przyrostu dvbh przekroczy ustawiony limit l dvbh 2 (DP:303). Przykładowo, jeżeli do parametru czas limit 1 zostanie wpisana wartość 2400 sek (= 40minut) to wygenerowanie alarmu Przekr. limitu dvbh1 będzie możliwe tylko w czasie pierwszych 40 minut godziny (rysunek powyżej). Rozpoczęty alarm będzie trwał zawsze do końca godziny. Przekroczenie ustawionego limitu przyrostu dvbh w okresie 40 60minut nie będzie sygnalizowane. Przewidywany szczyt godzinowy. Przewidywany szczyt godzinowy eph (DP:56) to parametr, który szacuje prawdopodobne zużycie gazu w bieżącej godzinie zegarowej. Przewidywany szczyt godzinowy obliczany jest wg wzoru: eph = dvbh(k)+qb.śr(k)*(3600-k)/3600 Okres uśredniania strumienia ustawia się parametrem czas eph (DP:688) w zakresie sek, domyślnie

26 Pozostałe wielkości. Dodatkowo menu Wartości liczone umożliwia podgląd następujących wielkości (przeglądanie za pomocą strzałek i ): C i e p ł o s p a l a n i a H s = M J / m 3 W a r t o ś ć o p a ł o w a H i = M J / m 3 W s p. k o r e k c y j n y C = W s p. ś c i ś l i w o ś c i Z = G ę s t o ś ć b a z o w a r o b = k g / m 3 G ę s t o ś ć r z e c z y w i s t a r o m = k g / m 3 oraz tylko w przeliczniku typu KR L i c z b a R e y n o l d s a R e = W s p. p r z e p ł y w u C p = i tylko w przeliczniku typu GT K o r e k c j a b ł ę d ó w w y ł ą c z o n a N U M F ( Q ) = V k = m

27 Korekcja błędów gazomierza turbinowego. Przelicznik MacMAT IIIE jest wyposażony umożliwia korekcję wyznaczanej objętości lub strumienia objętości w zależności od krzywej błędów gazomierza. Funkcja korekcyjna wyznaczana jest na podstawie tabeli błędów gazomierza określonej podczas wzorcowania i zastosowania interpolacji liniowej w obszarach pomiędzy zmierzonymi punktami. Korekcja błędów gazomierza jest wykonywana zgodnie z zapisem: Qskorygowana = Q * F(Q) 1 F( Q) = f '( Q) fp fp i+ 1 i f '( Q) = ( Q QPi ) + QPi + 1 QPi fp i gdzie: Q strumień gazu w warunkach pomiaru Qm, F(Q) funkcja korekcyjna fp i+1, fp i wartości błędu gazomierza w charakterystycznych punktach (DP: ) QP i+1, QP i wartości strumieni między którymi wyznaczona została wartość błędu (DP: ) Funkcja F(Q) powinna być określona i ciągła dla wszystkich wartości Q w zakresie między Q min, a Q max gazomierza. Przelicznik umożliwia wpisanie do dziesięciu punktów charakterystyki błędów gazomierza. K o r e k c j a b ł ę d ó w P u n k t 1 : N U M f P = % Q P = m 3 / h Należy wprowadzić kolejno punkty x charakterystyki błędów gazomierza: wartość strumienia QP x oraz odpowiadającą mu wartość błędu fp x. Włączenie lub wyłączenie korekcji są traktowane jako zdarzenia i pojawią się na liście zdarzeń i alarmów. Są to zdarzenia Włączenie korekcji (ZD:111) lub Wyłączenie korekcji (ZD:112). Jeżeli producent gazomierza w karcie kalibracji zamieścił mniej niż 10 punktów charakterystyki, to w przeliczniku na wolnych pozycjach należy wpisać wartości zerowe

28 4.5 WEJŚCIA POMIAROWE. Przelicznik MacMAT III E może być wyposażony w tory pomiarowe w dwóch typach: do gazomierza zwężkowego - KR do gazomierzy impulsowych - GT W punkcie 3.6 str przedstawiono rozmieszczenie zacisków modułów pomiarowych. Klawisze służą do zmiany wyświetlanego wejścia natomiast klawisze umożliwiają konfigurację danego wejścia w zakresie: skalowania, limitów, jednostki oraz formatu wyświetlania, opisu przetworników oraz wartości dotyczących danego wejścia (waga impulsów, strefa nieczułości dp, itp.). Wyświetlanie wielkości mierzonych zależy od konfiguracji wejść pomiarowych (zaprogramowanej w zleceniu Konfiguracja/Konfiguracja wejść pomiarowych) Przelicznik typu KR. Konfiguracja i działanie wejść pomiarowych różnicy ciśnień. Domyślnym ustawieniem przelicznika typu KR jest współpraca z jednym przetwornikiem różnicy ciśnień. Przy takim ustawieniu konfiguracji wejść pomiarowych wejście 2 jest niedostępne. W E 1 r ó ż n. c i ś n i e ń P Wejście przetwornika P = k P a i = m A różnicy ciśnień (konfiguracja We1: P1 P= P1) Poniżej przedstawiono wygląd okien podglądu wartości z przetworników różnicy ciśnień w konfiguracji 2xdP. W E 1 r ó ż n. c i ś n i e ń P Wejście przetwornika różnicy P = k P a P 1 = k P a i = m A ciśnień - duży zakres Konfiguracja We1: P1 PH We2: P2 PL W E 2 r ó ż n. c i ś n i e ń P Wejście przetwornika różnicy P = k P a ciśnień - mały zakres P 2 = k P a Konfiguracja We1: P1 PH i = m A We2: P2 PL W przypadku konfiguracji 2xdP przelicznik automatycznie wyznacza obliczeniową wartość różnicy ciśnień na podstawie zależności: P = P2 jeżeli P1 < 90% zakresu P2 lub P = P1 jeżeli P1 > 100% zakresu P2 Klawisze umożliwiają przejście do funkcji konfiguracji wejścia pomiaru różnicy ciśnień. Przelicznik MacMAT IIIE umożliwia zastosowanie dwóch typów przetworników różnicy ciśnień: z charakterystyką liniową lub pierwiastkową. Konfiguracja według której charakterystyki pracować ma przelicznik dostępna jest wyłącznie z klawiatury przelicznika. W E 1 r ó ż n. c i ś n i e ń P c h a r a k t e r y s t y k a P 1 l i n i o w a N U M - e d y c J a Domyślnym ustawieniem przelicznika jest współpraca z przetwornikiem liniowym

29 Aby wyeliminować błędy działania przetworników różnicy ciśnień przy braku przepływu gazu przez zwężkę pomiarową, przelicznik umożliwia zdefiniowanie strefy nieczułości. Szerokość strefy nieczułości jest konfigurowalna za pomocą parametru n dpl (DP:163) (domyślnie 0,2%) lub z klawiatury przelicznika. Podczas pracy w strefie nieczułości wartość dp=0. W E 1 r ó ż n. c i ś n i e ń P N i e c z u ł o ś ć p r z y 4 m A % m i n 0. 0 %, m a x 2. 0 % Przelicznik typu GT. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść LF. W tej konfiguracji wejście LF jest jedynym dostępnym wejściem informującym o przepływie gazu. Impulsy z wejścia LF napędzają zarówno zliczanie objętości gazu w warunkach pomiaru - w liczniku Vm (DP:1) jak i służą do wyznaczania bieżącej wartości strumienia gazu w warunkach pomiaru Qm (DP:7). W e j ś c i a i m p u l s o w e L F = d L F = t = s Wejścia impulsowe w konfiguracji LF LF pomocniczy licznik impulsów LF (wartość max 65535, cykliczna), dlf przyrost impulsów w ostatnim cyklu pomiarowym (cykl = 1 sekunda), t czas między impulsami LF Przelicznik typu GT. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść LF/HF. W tej konfiguracji przelicznik dysponuje 2 źródłami informacji o przepływie gazu. Głównym wejściem zliczającym jest wejście LF i tylko ono może napędzać wzrost liczników głównych. Wejściem kontrolnym i pomocniczym jest wejście HF2. Jeżeli oba wejścia pracuje poprawnie: wejście LF napędza zliczanie objętości gazu w warunkach pomiaru w liczniku Vm (DP:1), wejście HF2 napędza licznik kontrolny Vmd (DP:2) oraz służy do wyznaczania strumienia gazu w warunkach pomiaru Qm (DP:7). Jeżeli przelicznik wykryje uszkodzenie wejścia LF to przechodzi w tryb działania awaryjnego i zatrzymuje zliczanie w liczniku głównym Vb (DP:0) i rozpoczyna zliczanie w liczniku awaryjnym Vb aw (DP:475). W ten sam sposób obsługiwane są inne liczniki. Przy dłuższym utrzymywaniu się tego stanu przelicznik wygeneruje też alarm Zanik impulsowania (ZD:118). Opóźnienie generowania alarmu reguluje parametr Opozn.IMP (DP:698). Działanie przy uszkodzeniu wejścia LF (kryterium: trwały zanik impulsowania w porównaniu z wejściem HF2): wejście HF2 przejmuje napędzanie licznika objętości Vm (dvm=dvmd) wejście HF2 nadal służy do wyznaczania strumienia gazu w warunkach pomiaru Qm

30 Działanie przy uszkodzeniu wejścia HF2 (kryterium: trwały zanik impulsowania): wejście LF przejmuje wyznaczanie strumienia gazu w warunkach pomiaru Qm. W e j ś c i a i m p u l s o w e L F = d L F = H F 2 = d H F 2 = H F / L F = Wejścia impulsowe w konfiguracji LF/HF Podczas pracy w konfiguracji LF/HF2 użytkownik ma możliwość wykonywania dodatkowej kontroli poprawności pracy obwodów LF i HF2 - konfigurując dwa dodatkowe alarmy: a) Błąd gazom. HF2/LF (ZD:53), b) Przekroczenie Vm-Vmd (ZD:54) (dostępny również w konfiguracji HF2/HF3). Konfiguracja alarmu Błąd gazom. HF2/LF : W e j ś c i a i m p u l s o w e l i m i t H F 2 / L F H F 2 / L F b ł ą d % Konfiguracja tego alarmu pozwala na bieżąco kontrolować poprawność działania nadajników impulsów gazomierza. Konfiguracja dostępna jest zarówno z klawiatury (klawisz NUM) jak i przez transmisję. Zaprogramowanie parametru l HF2/LF na 0 wyłącza kontrolę rozbieżności przyrostów i zamyka alarm Błąd gazom. HF2/LF. Przykład: zaprogramowanie parametru l HF2/LF (DP: 310) (na ekranie oznaczony jako HF2/LF) na wartość 1000, oraz parametru t HF2/LF (DP:311) (na ekranie oznaczony jako błąd) na wartość 2 oznacza, że alarm Błąd gazom. HF2/LF wystąpi w momencie gdy parametr HF2/LF przyjmie wartość mniejszą niż 980 lub większą niż Konfiguracja alarmu Przekroczenie Vm-Vmd : W e j ś c i a i m p u l s o w e b ł ą d p o m i a r u V m - V m d m 3 m i n 0. 0, m a x Przelicznik działający w konfiguracji LF/HF lub HF2/HF3 objętość gazu w warunkach pomiaru zlicza do dwóch liczników: Vm (DP:1) i Vmd (DP:2). Licznik Vm jest głównym licznikiem objętości w warunkach pomiaru i w warunkach poprawnego działania wejść impulsowych pochodzi z wejścia LF (w konfiguracji LF/HF) lub z wejścia HF2 (w konfiguracji HF2/HF3). Licznik Vmd jest licznikiem kontrolnym i pochodzi z wejścia HF2 (w konfiguracji LF/HF) lub z wejścia HF3 (w konfiguracji HF2/HF3). W prawidłowo działającym układzie pomiarowym objętości zliczane na podstawie impulsów z obydwu nadajników powinny być takie same. Ich rozbieżność może

31 wskazywać na uszkodzenie gazomierza np. uszkodzenie łopatek wirnika, uszkodzenie nadajnika HF lub LF, uszkodzenie sprzęgła w głowicy gazomierza, itp. Przelicznik MacMAT III E umożliwia konfigurację limitu Vm-Vmd zarówno z klawiatury (klawisz NUM) jak i przez transmisję. Konfiguracja polega na zaprogramowaniu dopuszczalnej rozbieżności pomiędzy licznikami Vm i Vmd. Służy do tego parametr Vm- Vmd (DP:309). Gdy rozbieżność pomiędzy licznikami Vm i Vmd (podana w m 3 ) będzie większa od zaprogramowanego limitu, wygenerowany zostanie alarm Przekroczenie Vm- Vmd. Zaprogramowanie parametru Vm-Vmd na 0 wyłącza kontrolę rozbieżności liczników i zamyka alarm Przekroczenie Vm-Vmd Przelicznik typu GT. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść HF2/HF3. W tej konfiguracji przelicznik dysponuje 2 źródłami informacji o przepływie gazu. Głównym wejściem zliczającym jest wejście HF2 i tylko ono może napędzać wzrost liczników głównych. Wejściem kontrolnym i pomocniczym jest wejście HF3. Jeżeli oba wejścia pracuje poprawnie: wejście HF2 napędza zliczanie objętości gazu w warunkach pomiaru w liczniku Vm (DP:1) oraz służy do wyznaczania strumienia gazu w warunkach pomiaru Qm (DP:7), wejście HF3 napędza licznik kontrolny Vmd (DP:2). Jeżeli przelicznik wykryje uszkodzenie wejścia HF2 to przechodzi w tryb działania awaryjnego i zatrzymuje zliczanie w liczniku głównym Vb (DP:0) i rozpoczyna zliczanie w liczniku awaryjnym Vb aw (DP:475). W ten sam sposób obsługiwane są inne liczniki. Przy dłuższym utrzymywaniu się tego stanu przelicznik wygeneruje też alarm Zanik impulsowania (ZD:118). Opóźnienie generowania alarmu reguluje parametr Opozn.IMP (DP:698). Działanie przy uszkodzeniu wejścia HF2 (kryterium: trwały zanik impulsowania w porównaniu z wejściem HF3): - wejście HF3 przejmuje napędzanie licznika objętości Vm (dvm=dvmd) oraz służy do wyznaczania strumienia gazu w warunkach pomiaru Qm. W e j ś c i a i m p u l s o w e H F 2 = d H F 2 = H F 3 = d H F 3 = Wejścia impulsowe w konfiguracji HF2/HF3 HF2, HF3 pomocnicze liczniki impulsów HF2 i HF3 (wartość max 65535, cykliczne), dhf2, dhf3 sekundowe przyrosty impulsów HF2 i HF3. Podczas pracy w konfiguracji HF2/HF3 użytkownik ma możliwość wykonywania dodatkowej kontroli poprawności pracy obwodów HF2 i HF3 - konfigurując dwa dodatkowe alarmy: a) Przekroczenie Vm-Vmd (ZD:54) (konfiguracja opisana powyżej w punkcie 4.5.3), b) Błąd gazom. HF2/HF3 (ZD:52)

32 Konfiguracja alarmu Błąd gazom. HF2/HF3 : W e j ś c i a i m p u l s o w e l i m i t H F 2 / H F 3 i m p b ł ą d % Parametr l HF2/3 (DP:312) (na wyświetlaczu imp) stanowi horyzont porównania przyrostu liczników HF2 i HF3. Parametr t HF2/3 (DP:313) (na wyświetlaczu błąd) jest to dopuszczalna procentowa rozbieżność pomiędzy licznikami HF2 i HF3 odniesiona do wartości parametru l HF2/3. Bieżące przyrosty impulsów z wejść HF2 i HF3 są sumowane do parametrów pomocniczych s HF2 (DP:144) i s HF3 (DP:145). Jeżeli którykolwiek z tych parametrów osiągnie wartość l HF2/3 wykonywane jest sprawdzenie. Jeżeli rozbieżność parametrów jest większa niż ustawiona tolerancja t HF2/3 - zostanie wygenerowany alarm Błąd gazom. HF2/HF3. Alarm może się zamknąć przy okazji wykonania kolejnego sprawdzenia jeżeli ustąpi przyczyna rozbieżności. Konfiguracja dostępna jest zarówno z klawiatury (klawisz NUM) jak i przez transmisję. Zaprogramowanie parametru l HF2/3 na 0 wyłącza kontrolę rozbieżności przyrostów i natychmiast zamyka alarm Błąd gazom. HF2/HF3. Sposób wyliczania błędu rozbieżności do kontroli poprawności pracy gazomierza z dwoma nadajnikami HF: [%] = [ (s HF2 s HF3) / l HF2/3 ] *100% Przelicznik typu GT z obsługą gazomierza ultradźwiękowego. Działanie przelicznika w konfiguracji wejść HF2/HF3 + U. W tej konfiguracji przelicznik dysponuje 3 źródłami informacji o przepływie gazu. Głównym wejściem zliczającym jest wejście HF2 i tylko ono może napędzać wzrost liczników głównych. Głównym wejściem kontrolnym i pomocniczym jest wejście HF3, a pomocniczym wejściem dodatkowym - wejście transmisji cyfrowej z gazomierzem ultradźwiękowym umowne oznaczenie CYFR. Jeżeli wszystkie 3 wejścia pracują poprawnie: wejście HF2 napędza zliczanie objętości gazu w warunkach pomiaru w liczniku Vm (DP:1) oraz służy do wyznaczania strumienia kontrolnego QmI (DP:217), wejście HF3 napędza licznik kontrolny Vmd (DP:2), wejście CYFR dostarcza bieżącą wartość strumienia gazu w warunkach pomiaru odczytaną bezpośrednio z gazomierza QmU (DP:719), która trafia do strumienia przelicznika Qm (DP:7) oraz napędza dodatkowy licznik kontrolny Vmd2 (DP:712). Jeżeli przelicznik wykryje uszkodzenie wejścia HF2 to przechodzi w tryb działania awaryjnego i zatrzymuje zliczanie w liczniku głównym Vb (DP:0) i rozpoczyna zliczanie w liczniku awaryjnym Vb aw (DP:475). W ten sam sposób obsługiwane są inne liczniki. Przy dłuższym utrzymywaniu się tego stanu przelicznik wygeneruje też alarm Zanik impulsowania (ZD:118). Opóźnienie generowania alarmu reguluje parametr Opozn.IMP (DP:698). Działanie przy uszkodzeniu wejścia HF2 (kryterium: trwały zanik impulsowania w porównaniu z wejściem HF3): - wejście HF3 przejmuje napędzanie licznika objętości Vm (dvm=dvmd), - strumień Qm nadal pochodzi z wejścia CYFR

33 Działanie przy uszkodzeniu wejść HF2 i HF3 (kryterium: trwały zanik impulsowania w porównaniu z wejściem CYFR): - wejście CYFR przejmuje napędzanie licznika objętości Vm (dvm=dvmd2), - strumień Qm nadal pochodzi z wejścia CYFR. Działanie przy uszkodzeniu wejścia CYFR (kryterium: zanik łączności z gazomierzem trwa alarm Brak gazom.ultra (ZD:119)): - strumień Qm jest wyznaczany na podstawie impulsowania z wejścia HF2. Działanie przy uszkodzeniu wejść HF2 i CYFR: - strumień Qm jest wyznaczany na podstawie impulsowania z wejścia HF3. Podczas pracy w konfiguracji HF2/HF3+U użytkownik ma możliwość wykonywania dodatkowej kontroli poprawności pracy obwodów HF2, HF3 i CYFR - konfigurując dodatkowe alarmy: a) Przekroczenie Vm-Vmd (ZD:54) (konfiguracja opisana powyżej w punkcie 4.5.3), b) Błąd gazom. HF2/HF3 (ZD:52) (konfiguracja opisana powyżej w punkcie 4.5.4), c) Przekr.Vm-Vmd2 ULTRA (ZD:122), d) Przekr.QmI-QmU (ZD:123). Konfiguracja alarmu Przekr.Vm-Vmd2 ULTRA : Parametr l Vm-Vmd2 (DP:753) stanowi horyzont porównania przyrostu liczników Vm i Vmd2, a parametr t Vm-Vmd2 (DP:754) zawiera dopuszczalną rozbieżność. Bieżące przyrosty objętości z wejść Vm i Vmd2 są sumowane do parametrów pomocniczych s Vm (DP:751) i s Vmd2 (DP:752). Jeżeli którykolwiek z tych parametrów osiągnie wartość l Vm-Vmd2 wykonywane jest sprawdzenie. Jeżeli rozbieżność parametrów jest większa niż ustawiona tolerancja t Vm-Vmd2 - zostanie wygenerowany alarm Przekr.Vm-Vmd2 ULTRA. Alarm może się zamknąć przy okazji wykonania kolejnego sprawdzenia jeżeli ustąpi przyczyna rozbieżności. Konfiguracja parametrów dostępna jest zdalnie - przez transmisję. Zaprogramowanie parametru l Vm-Vmd2 na 0 wyłącza kontrolę rozbieżności przyrostów i zamyka alarm Przekr.Vm-Vmd2 ULTRA. Konfiguracja alarmu Przekr.QmI-QmU : Parametr t QmI-QmU (DP:755) zawiera dopuszczalną rozbieżność wartości strumieni QmI (DP:217) i QmU (DP:719). Jeżeli rozbieżność wartości strumieni przekracza wartość dopuszczalną trwale przez czas dłuższy niż Opozn. r.qm (DP:750) - zostanie wygenerowany alarm Przekr.QmI-QmU. Konfiguracja parametrów dostępna jest zdalnie - przez transmisję. Zaprogramowanie parametru t QmI-QmU na 0 wyłącza kontrolę rozbieżności strumieni i zamyka alarm Przekr.QmI-QmU. Przelicznik skonfigurowany do obsługi gazomierza ultradźwiękowego prezentuje dodatkowe pozycje w menu wejść pomiarowych podstawowe parametry odczytywane bezpośrednio z gazomierza ultradźwiękowego kanałem transmisji cyfrowej: L. g a z o m i e r z a w p r z ó d F v = m 3 F v e = m 3 Fv licznik gazomierza ultradźwiękowego w kierunku pierwszym (DP:713); Fve awaryjny licznik gazomierza w kierunku pierwszym (DP:715);

34 L. g a z o m i e r z a w t y ł R v = m 3 R v e = m 3 Rv licznik gazomierza ultradźwiękowego w kierunku drugim (wstecznym) (DP:714); Rve awaryjny licznik gazomierza w kierunku drugim (DP:716); P a r a m e t r y g a z o m i e r z a s t G : 0 W I : i m p / m 3 Q m U : m 3 / h st G status gazomierza (DP:714); WI waga impulsów HF gazomierza (nie wszystkie modele gazomierzy to udostępniają wtedy WI:0). (DP:736); QmU strumień gazomierza (DP:719) Przelicznik typu GT z obsługą gazomierza ultradźwiękowego. Podłączenie i wymagana konfiguracja gazomierza. Szczegóły konfiguracji przelicznika opisano w punkcie Wymaganie odnośnie podłączenia i konfiguracji gazomierzy ultradźwiękowych są następujące: a) Gazomierz, model QSonic PLUS produkcji f.elster-instromet (np. wykonanie MacMAT IIIE GT-QS); Podłączenie kanału transmisji cyfrowej przelicznika i gazomierza: Zaciski 6,7 (D+,D-) płyty Euro_RG-N przelicznika podłączyć do zacisków złącza TB3 gazomierza pin1,pin3 (RS485 A, RS485 B); Wymagana konfiguracja gazomierza: Parametry transmisji: 9600, N81 (brak kontroli parzystości, 1 bit stopu); Konfiguracja wyjścia Digital output 1 (sygnał podłączany do wejścia LF/AL przelicznika): output assign: USM.Events.Error Non Fiscal; output mode: Level; inverted: NO; Konfiguracja wyjść Frequency output 1 i 2 (sygnały podłączane do wejść HF2 i HF3 przelicznika): physical quantity: Volume flow rate (meas. conditions); output assign: USM.Measurement Results.Qline; Setpoint min.frequency HF1 = Setpoint min.frequency HF2; Setpoint max.frequency HF1 = Setpoint max.frequency HF2; Oba wyjścia HF muszą mieć zgodną ilość impulsów HF na 1m3 gazu; b) Gazomierz, model ECOSONIC X12 produkcji f.rma (np. wyk. MacMAT IIIE GT-ES); Podłączenie kanału transmisji cyfrowej przelicznika i gazomierza: Zaciski 6,7 (D+,D-) płyty Euro_RG-N przelicznika podłączyć do zacisków gazomierza J06, J05 (DSfG RS485 A, DSfG RS485 B); Wymagana konfiguracja gazomierza: Parametry transmisji: 57600, E82 (kontrola parzystości, 2 bity stopu); Konfiguracja wyjścia Status signal 1: ERROR / level High; (sygnał podłączany do wejścia LF/AL przelicznika); Oba wyjścia HF gazomierza muszą być w konfiguracji: Volume Dir1; Oba wyjścia HF gazomierza muszą mieć zgodną ilość impulsów HF na 1m3 gazu;

35 c) Gazomierz, model FlowSIC600 produkcji f.sick-maihack (np. wyk. MacMAT IIIE GT- FS); Podłączenie kanału transmisji cyfrowej przelicznika i gazomierza: Zaciski 6,7 (D+,D-) płyty Euro_RG-N przelicznika podłączyć do zacisków gazomierza 33, 34 (RS485 A, RS485 B); Wymagana konfiguracja gazomierza: Parametry transmisji: 57600, N81, ResponceDelay=0 (brak kontroli parzystości, 1 bit stopu, brak opóźnień na transmisję danych); Protokół: ModBUS ASCII; Do wejścia HF2 przelicznika podłączyć sygnał HF1 gazomierza (wyjście cyfrowe DO1); Do wejścia HF3 przelicznika podłączyć sygnał HF2 gazomierza (wyjście cyfrowe DO0); Do wejścia LF/AL przelicznika podłączyć wyjście dwustanowe gazomierza (np. wyjście cyfrowe DO2) skonfigurowane do sygnalizacji pracy gazomierza ze zmniejszoną dokładnością pomiaru; Oba wyjścia HF gazomierza muszą mieć zgodną ilość impulsów HF na 1m3 gazu;

36 4.5.7 Przelicznik typu GT. Konfiguracja dodatkowych funkcji wejść impulsowych. W każdej z powyższych konfiguracji wejść pomiarowych impulsowych przelicznika możliwe jest skonfigurowanie dodatkowych parametrów (przechodzenie pomiędzy oknami za pomocą klawiszy ): Zakres gazomierza. Zlecenie umożliwia wpisanie górnego i dolnego zakresu pomiarowego gazomierza. Przekroczenie tych zakresów powoduje wygenerowanie alarmu przeliczniku generowany jest alarm Zakres gazomierza (ZD:51). Modyfikacja zakresu gazomierza dostępna jest po wciśnięciu klawisza NUM, lub przez transmisję: zakres dolny Qmmin (DP:256), zakres górny Qmmax (DP:257). Przykład wyświetlania: W e j ś c i a i m p u l s o w e z a k r e s g a z o m i e r z a d o l n y m 3 / h g ó r n y m 3 / h Waga impulsu. Zmiana wagi impulsów wejść LF i HF uzależniona jest od tego, która konfiguracja jest zaprogramowana w przeliczniku. Edycja wartości wagi impulsów dostępna jest po wciśnięciu klawisza NUM, lub przez transmisję: waga impulsu LF imp LF (DP:139), waga impulsu HF2 imp HF2 (DP:140), waga impulsu HF3 imp HF3 (DP:141). W e j ś c i a i m p u l s o w e w a g a i m p u l s u L F m 3 / i m p Konfiguracja: LF LF/HF W e j ś c i a i m p u l s o w e i l o ś ć I m p u l s ó w H F i m p / m m 3 / i m p Konfiguracja: LF/HF HF2/HF3 W e j ś c i a i m p u l s o w e Konfiguracja: i l o ś ć I m p u l s ó w H F 3 HF2 /HF i m p / m m 3 / i m p

37 4.5.8 Wejścia pomiarowe ciśnienia, temperatury oraz wejścia rezerwowe. Każdy przelicznik MacMAT III E bez względu na to jakiego jest typu (KR, GT) posiada wejścia pomiarowe ciśnienia i temperatury. Opcjonalnie przeliczniki MacMAT III E mogą być wyposażone w opcjonalne wejścia rezerwowe (maksymalnie 16). Wejście pomiarowe ciśnienia: W E 3 c i ś n i e n i e P a b s = k P a i = m A Dołączony do wejścia przetwornik może być przetwornikiem ciśnienia absolutnego lub nadciśnienia. Klawisze umożliwiają wybór okna zmiany typu przetwornika. Klawisz NUM powoduje przejście w tryb zmiany typu przetwornika. W E 3 c i ś n i e n i e T y p p r z e t w o r n i K a P a b s o l u t n e N U M Kolejne wciśnięcie klawisza NUM podczas wyświetlania poniższego okna spowoduje wejście w tryb edycji wartości ciśnienia atmosferycznego Patm (DP:146). W E 3 c i ś n i e n i e T y p p r z e t w o r n i k a P n a d c i ś n i e n i e N U M P a t m = k P a Ciśnienie wyświetlane jest jedynie w formie ciśnienia absolutnego. W przypadku przetworników nadciśnienia ciśnienie wyliczane jest jako suma: zmierzonego nadciśnienia i wielkości stałej Patm zaprogramowanej przez użytkownika. Wejście temperatury: W E 4 t e m p e r a t u r a t = C i = m A Wejścia rezerwowe: Przeliczniki wyposażone w dodatkowe wejścia rezerwowe umożliwiają podłączenie dowolnych przetworników przetwarzających wielkość mierzoną na sygnał prądowy ma. W E 5 r e z e r w a 1 itd. r e z 1 = i = m A W E 8 r e z e r w a 4 r e z 4 = i = m A

38 4.5.9 Skalowanie wejść prądowych ma. Każde wejście prądowe ma jest niezależnie skalowalne. Do prawidłowego działania wymagane jest, aby skalowanie każdego z wejść zostało zaprogramowane zgodnie z rzeczywistymi zakresami pomiarowymi podłączonych przetworników. Klawisze podczas wyświetlania wartości na wejściu pomiarowym umożliwiają wybór okna skalowania, natomiast klawisze umożliwiają zmianę skalowania kolejnych wejść pomiarowych. W E 4 t e m p e r a t u r a s k a l o w a n i e w e j ś c i a 4 m A : C 2 0 m A : C Skalowanie wejścia polega na przypisaniu zakresowi mierzonego prądu zakresu odpowiadającej wielkości fizycznej. Edycja możliwa jest po wciśnięciu klawisza NUM. Skalowanie wejść pomiarowych możliwe jest również poprzez transmisję: Wejście dp1: dp1 min (DP:258), dp1 max (DP:259) tylko w typie KR; Wejście dp2: dp2 min (DP:260), dp2 max (DP:261) tylko w typie KR; Wejście p: p min (DP:266), p max (DP:267); Wejście t: t min (DP:268), t max (DP:269); Wejście rez1: rez1 min (DP:270), rez1 max (DP:271); Wejście rez2: rez2 min (DP:272), rez2 max (DP:273); Jeżeli przelicznik został wyposażony w większą ilości wejść rezerwowych - w tablicy dostępnych parametrów DP widoczne są kolejne pozycje do ich programowania. Charakterystyka przetworników dołączanych do wszystkich wejść pomiarowych, z wyjątkiem wejść różnicy ciśnień, musi być liniowa. W przypadku wejść różnicy ciśnień użytkownik ma możliwość wyboru pomiędzy charakterystyką liniową i pierwiastkową (w zależności od typu podłączonych przetworników). Alarmowanie o uszkodzeniach w przypadku wejść prądowych p, t, rez1 i rez2: jeżeli wartość prądu wejścia wyjdzie poza zakres 3,95 ma.. 20,2 ma to przelicznik wygeneruje alarm o wykryciu przekroczenia odpowiedniego wejścia pomiarowego. Otwarty alarm zostanie zamknięty gdy wartość prądu powróci do zakresu ma. Uszkodzenia pozostałych wejść prądowe powodują otwieranie i zamykanie alarmów w oparciu o wspólny zakres 3,95 ma.. 20,2 ma Limity wejść pomiarowych. Każde z wejść pomiarowych ma możliwość niezależnej konfiguracji limitów. Przekroczenie zaprogramowanych limitów spowoduje wygenerowanie alarmów związanych z danym wejściem. Konfiguracja limitów dostępna jest po naciśnięciu klawisza podczas wyświetlania skalowania wejścia pomiarowego. W E 3 c i ś n i e n i e l i m i t w e j ś c i a m i n = k P a m a x = k P a Konfiguracja limitów wejść pomiarowych możliwa jest również przez transmisję: Wejście dp: dl dp (DP:314), gl dp (DP:315); Wejście p: dl p (DP:316), gl p (DP:317);

39 Wejście t: dl t (DP:318), gl t (DP:319); Wejście rez1: dl rez1 (DP:320), gl rez1 (DP:321); Wejście rez2: dl rez2 (DP:322), gl rez2 (DP:323); Jeżeli przelicznik został wyposażony w większą ilości wejść rezerwowych - w tablicy dostępnych parametrów DP widoczne są kolejne pozycje do ich programowania. Alarmowanie o przekroczeniach limitów w przypadku wejść dp, p, t, rez1 rez16: jeżeli wartość bieżąca wejścia wyjdzie poza ustawiony zakres to przelicznik wygeneruje odpowiedni alarm o wykryciu przekroczenia. Otwarty alarm zostanie zamknięty, gdy wartość bieżąca wejścia powróci do ustawionego zakresu zawężonego wg wartości parametru Hist limit (DP:694), domyślnie 0,5% szerokości ustawionego przedziału. Przykład1: dl p = 100 kpa gl p= 400 kpa, szerokość przedziału to 300 kpa, z tego 0,5% to 1,5 kpa. Jeżeli wartość ciśnienia wyjdzie powyżej 400 kpa to otworzy się alarm Przekr. limitu p. Alarm zamknie się, gdy wartość ciśnienia spadnie poniżej 398,5 kpa. Zaprogramowanie wartości min i max na 0 wyłącza kontrolę limitu na danym wejściu. Klawiszami zmieniamy wejście Jednostki i formaty wyświetlania. Wciśnięcie klawisza w podczas wyświetlania limitów wejścia pomiarowego powoduje przejście do ekranu ustawiania jednostki i formatu wyświetlania wielkości mierzonej na tym wejściu. W E 3 c i ś n i e n i e j e d n o s t k a i f o r m a t # # # # # #. # # # k P a ###.##### - format wyświetlanej liczby (ilość miejsc przed i po przecinku) kpa wybór jednostki: - WE1, WE2, WE3 Pa, kpa, MPa, bar, at, atm - WE4 K i o C - WE5 i WE6 Pa, kpa, MPa, bar, atm, at, K, C, ma, mv, V, m 3, nm 3, m/s, %, brak jednostki zmiana jednostki wejść 1 4 powoduje automatyczne przeliczanie wyświetlanej wielkości. Format i jednostka dotyczy tylko wyświetlania na ekranie przelicznika. Format liczby przesyłanej kanałem transmisji w protokole GAZ-MODEM jest określony w opisie tablicy dostępnych parametrów DP. Wciśnięcie klawisza NUM powoduje wejście w tryb edycji. Klawisze umożliwiają wybór parametru do zmiany (format wyświetlania lub jednostka). Klawisze umożliwiają zmianę wybranego parametru

40 Wartości zastępcze w czasie alarmu. Podczas prawidłowej pracy przelicznika pomiary na wejściach pomiarowych wykonywane są w zakresie prądu przetworników 3,95..20,2 ma. Poza tym zakresem przelicznika zgłasza alarm przekroczenia danego wejścia. Przelicznik umożliwia skonfigurowanie wartości wyświetlanej na wejściu podczas przekroczenia tego wejścia. W E 3 c i ś n i e n i e w c z a s i e a l a r m u o s t a t n i o z m i e r z o n a lub W E 3 c i ś n i e n i e w c z a s i e a l a r m u w a r t o ś ć z a s t ę p c z a p = k P a Do zaprogramowania dostępne są następujące opcje: Wejścia P i T: wartość ostatnio zmierzona 1 (jest to ustawienie domyślne) lub wartość zastępcza (programowana przez użytkownika). Domyślnie zast p (DP:207) jest równa 101,325 kpa, a zast t (DP:208) jest równa 0 C. Wejścia rezerwowe: wartość ostatnio zmierzona lub wartość nie liczbowa NAN (jest to ustawienie domyślne). Wejścia dp: wejście różnicy ciśnień nie posiada konfiguracji wartości zastępczych. W momencie przekroczenia zawsze wyświetlana i rejestrowana jest wartość 0 kpa. 1 wartość ostatnio zmierzona oznacza ostatni poprawny pomiar wykonany na danym wejściu przed wykryciem przekroczenia. Konfiguracja wartości zastępczych możliwa jest również przez transmisję. Odpowiadają za to parametry konf zast (DP:206), zast p (DP:207) i zast t (DP:208). Parametry zast P i zast T służą do zaprogramowania wartości zastępczej wyświetlanej podczas przekroczeń na wejściu ciśnienia i temperatury. Parametr konf zast jest to binarna reprezentacja konfiguracji wartości zastępczych wszystkich wejść przelicznika (nie dotyczy wejścia różnicy ciśnień dp). Bit0 jest to konfiguracja wejścia p, bit1 wejścia t, bit2 wejścia rez1 itd. Wartość tego parametru uzależniona jest od ilości wejść przelicznika. Domyślnie wartość parametru konf zast jest równa 0. Oznacza to, że w czasie alarmów wejść p i t wyświetlana będzie wartość ostatnio zmierzona, natomiast w przypadku wejść rezerwowych będzie to wartość NAN. Przykład1: Zaprogramowanie wartości parametru konf zast na wartość 3 oznacza, że podczas przekroczeń wartości na wejściach p i t będzie wyświetlana wartość zastępcza. bit0 = 1; bit1 = 1; = 3 Przykład2: Zaprogramowanie wartości parametru konf zast na wartość 13 oznacza, że podczas przekroczeń wartości na wejściu p będzie wyświetlana wartość zastępcza, natomiast na wejściach t, rez1 i rez2 będzie wyświetlana wartość ostatnio zmierzona. bit0=1; bit1=0; bit2=1; bit3=1; =

41 Dane identyfikacyjne przetworników pomiarowych. Każde z wejść pomiarowych umożliwia zaprogramowanie numeru fabrycznego podłączonego przetwornika. W E 3 c i ś n i e n i e n r s e r y j n y p r z e t w o r n n i e o k r e ś l o n y Wciśnięcie klawisza NUM umożliwia wpisanie numeru seryjnego przetwornika. Po wejściu w tryb edycji aktywne są wówczas klawisze numeryczne z przypisanymi im literami. Zmiana wejścia odbywa się za pomocą strzałek. Dodatkowo w przypadku wejść rezerwowych użytkownik ma możliwość zaprogramowania opisu tych wejść. Opis wejść widoczny jest jedynie na ekranie przelicznika, przez transmisję wszystkie wejścia rezerwowe nazwane są jako: rez1, rez2, itd. Opis wejść rezerwowych może mieć długość maksymalnie 6 znaków. O p i s w e j ś c i a r e z 1 w l o t SKŁAD GAZU Przelicznik umożliwia programowanie składu gazu w postaci udziałów objętościowych, molowych oraz wybór rodzaju gazu i metody wyliczania względnego współczynnika ściśliwości K1. Współczynnik ściśliwości obliczany jest według algorytmów zgodnych z normą zakładową ZN-G Wybór algorytmu obliczania dokonywany jest automatycznie, w zależności od wybranego rodzaju gazu. Wybór rodzaju gazu dostępny jest jedynie z klawiatury przelicznika. W pamięci przelicznika umieszczonych jest pomocniczo kilka testowych składów gazu: Rodzaj gazu Numer gazu Metoda liczenia współczynnika K1 wysokometanowy N9 SGERG-88 wysokometanowy N43 SGERG-88 zaazotowany N48 SGERG-88 sztuczny HW-1 BEATTIE-BRIDGEMAN sztuczny HW-2 BEATTIE-BRIDGEMAN sztuczny HW-3 BEATTIE-BRIDGEMAN nieokreślony AGA-NX-19 * * * * S k ł a d G a z U * * * * 1 - o b j ę t o ś c i o w y % 2 - m o l o w y % 3 - w y b ó r n r g a z u Wciśnięcie klawisza 1, 2 lub 3 oznacza wybranie określonej opcji. Klawisz 3 umożliwia przeglądanie oraz wybór jednego z listy dostępnych składów gazu (patrz tabela powyżej). Wybrany skład zostanie zaprogramowany do obliczeń. Do każdego z nich przypisany jest algorytm obliczania współczynnika ściśliwości. Modyfikacja pojedynczych składników składu gazu dostępna jest w zleceniach 1 - skład objętościowy lub 2- skład molowy. Klawisz NUM powoduje przejście w tryb edycji parametrów

42 Warunki sprawdzane przed zaprogramowaniem nowego składu gazu dla metody SGERG-88: Wielkość wejściowa jednostka warunki rob - gęstość bazowa kg/m Hs - ciepło spalania MJ/m CO 2 - dwutlenek węgla % H 2 - wodór % CH 4 - metan % C 3H 8 - propan % C 2H 6 - etan % n_butan n-c 4H 10 + i_butan i-c 4H 10 % Neo_pentan + N_pentan + I_pentan % Weglowodory + N_oktan % N 2 - Azot % N-C 6H 14 - N_Heksan % C 7H 16 - N_Heptan % H 2O - woda % CO - tlenek wegla % He - Hel % Warunki sprawdzane przed zaprogramowaniem nowego składu gazu dla metody Beattie- Bridgeman: Wielkość wejściowa jednostka warunki CO 2 - dwutlenek węgla % H 2 - wodór % CH 4 - metan % CH - węglowodory % N 2 - azot % CO - tlenek węgla % O 2 - tlen % Przy programowaniu składu gazu przy użyciu klawiatury suma wszystkich składników składu gazu musi być równa 100%. Po dokonaniu wszystkich modyfikacji, w celu ich zaprogramowania należy nacisnąć klawisz EXIT. Gdy suma składników jest różna od % lub nie jest spełniony któryś ze sprawdzanych warunków (tabele powyżej) skład gazu nie zostanie zaprogramowany i pojawi się właściwy komunikat, np.: U d z i a ł p r o c e n t o w y m u s i w y n o s i ć % E X I T - p o t w i e r d z e n i e lub (w zależności który ze składników nie spełnia określonych powyżej warunków) B ł ą d : p r o p a n P o l e c e n i e a n u l o w a n e - p o t w i e r d z e n i e Jeżeli spełnione zostaną wszystkie warunki, to wyświetlany zostanie komunikat: P r o g r a m o w a ć? T A K E X I T - r e z y g n a c j a Wciśnięcie klawisza powoduje zapisanie nowego składu gazu do pamięci przelicznika i przyjęcie go do obliczeń

43 Możliwe jest również zdalne programowanie składu gazu przy użyciu protokołów transmisji GAZ-MODEM2, MODBUS-RTU. W przypadku modyfikacji zdalnej, dopuszczalna jest odchyłka sumy składników od 100% - dopuszczalną odchyłkę definiuje parametr gaz norm (DP:197). Podczas zdalnego programowania składu gazu mogą wystpić 3 przypadki: a) suma składników jest poza przedziałem 100%±gaz norm taki gaz nie zostanie zaakceptowany przez przelicznik, suma składników nieprawidłowego składu jest prezentowana na odpowiednim parametrze pomocniczym w tablicy DP - indeksy odpowiednio (skład objętościowy) lub (skład molowy). Przelicznik wykonuje obliczenia w oparciu o wcześniejszy, prawidłowy skład gazu; b) suma składników jest w przedziale 100%±gaz norm, ale poza przedziałem 100%±gaz norm2 (DP:788) taki gaz jest wstępnie akceptowany co do ogólnej sumy składników i przekazywany do dalszych sprawdzeń odnośnie dopuszczalnej zawartości poszczególnych składników. Jeżeli wszystkie dalsze sprawdzenia potwierdzą prawidłowy skład zostaje wykonana funkcja normalizacji, która modyfikuje proporcjonalnie udziały niezerowych składników składu gazu tak, aby uzyskać sumę 100%; c) suma składników jest w przedziale 100%±gaz norm i w przedziale 100%±gaz norm2 (DP:788) taki gaz jest wstępnie akceptowany co do ogólnej sumy składników i przekazywany do dalszych sprawdzeń odnośnie dopuszczalnej zawartości poszczególnych składników. Jeżeli wszystkie dalsze sprawdzenia potwierdzą prawidłowy skład zostaje on zaakcaptowany bez normalizacji; Parametry gaz norm oraz gaz norm2 można modyfikować w zakresie ±1%. Istniejące na rynku chromatografy gazowe oznaczają ilość składnika gazu XC6+ (heksan i węglowodory wyższe). W zależności od producenta chromatografu właściwości C6+ mogą się od siebie różnić. Wynika to z przyjmowanych doświadczalnie różnych udziałów procentowych właściwości heksanu, heptanu i oktanu na wynikowe właściwości C6+. Przelicznik MacMAT IIIE umożliwia dopasowanie właściwości parametru C6+ do właściwości tego składnika w chromatografie. Domyślnie jako właściwości składnika C6+ MacMAT IIIE przyjmuje podział procentowy 48/35/17 gdzie kolejne liczby mówią o udziałach właściwości odpowiednio heksanu, heptanu i oktanu. Na rynku występują też inne podziały np. 50/25/25, 50/50/0, 60/30/10. Przelicznik umożliwia zdalne programowanie tych udziałów poprzez modyfikację parametrów tablicy DP o indeksach DP 759 i 760 (trzeci udział wylicza się automatycznie dosumowując udziały do 100%). 4.7 ZDARZENIA I ALARMY Rozróżniane są dwie kategorie alarmów: systemowe i procesowe oraz zdarzenia: ciągłe i chwilowe. Alarmy systemowe mają zasadniczy i nie trudno przewidywalny wpływ na działanie liczników. W czasie trwania alarmu systemowego liczniki główne przelicznika (Vb, E, M, Vkt) są zatrzymane, a objętość przepływającego gazu dosumowywana jest do liczników awaryjnych. Dodatkowo zmieniane są statusy danych pomiarowych i danych rejestrowanych wielkości, na które mają bezpośredni wpływ dane alarmy. Alarmy procesowe dotyczą zjawisk, które nie mają bezpośredniego wpływu na działanie liczników głównych przelicznika lub ten wpływ jest pomijalnie mały, ale informują o ryzyku wystąpienia takiego wpływu. Wystąpienie alarmów procesowych nie powoduje wstrzymania zliczania do liczników głównych przelicznika, zmienia tylko statusy danych pomiarowych i danych rejestrowanych wielkości, na które alarmy procesowe mogą mieć wpływ

44 Zdarzenia chwilowe i ciągłe są to zjawiska nie mające żadnego wpływu na działanie liczników przelicznika. Nie powodują ani wstrzymania liczników ani zmiany statusów danych pomiarowych i danych rejestrowanych. Wyjątkiem są zdarzenia: Zmiana czasu, Zmiana czasu > 10min oraz Włączenie MacMAT, które zmieniają statusy danych pomiarowych i rejestrowanych na nieciągłość. Dane bieżące i rejestrowane są przesyłane z bajtem statusu, którego poszczególne bity są zdefiniowane następująco: b0 = 1 parametr pochodzący z pomiarów b1 = 1 alarm procesowy b2 = 1 alarm systemowy b3 = 1 wartość uzyskana w wyniku obliczeń b4 = 1 stała algorytmu b5 = 1 korekta zegara b6 = nie zdefiniowany --- b7 = 1 nieciągłość rejestracji Przyjęto następujące zasady: Zmiana zegara w dowolny sposób (z klawiatury lub przez transmisję) powoduje zapis zdarzenia na liście zdarzeń oraz, w trakcie najbliższej rejestracji, we wszystkich rejestrowanych próbkach bajt statusu będzie miał ustawione bity b5=1 (korekta zegara) i b7=1 (nieciągłość rejestracji). Jeżeli w czasie uśredniania do kolejnej rejestracji (czas równy okresowi rejestracji) wystąpi co najmniej raz alarm systemowy lub procesowy, to licznik główny Vb, przyrost dvb oraz ewentualnie inne parametry są rejestrowane z bajtem statusu, w którym jest ustawiony odpowiedni bit alarmu (b1 lub b2). Lista wszystkich alarmów i zdarzeń obsługiwanych przez przelicznik MacMAT IIIE jest zawarta w tablicy ZD. Tablicę ZD można odczytać przez transmisję w protokole GAZ- MODEM2. Pełna lista alarmów zawarta jest w dokumencie MacMAT IIIE Struktura danych. Pojawienie się alarmu lub zdarzenia ciągłego jest sygnalizowane miganiem na czerwono diody sygnalizacyjnej na płycie czołowej przelicznika oraz wyświetleniem komunikatu o alarmie na wyświetlaczu. Skasowanie wyświetlania alarmu wymaga potwierdzenia alarmu klawiszem. Występowanie potwierdzonego alarmu sygnalizowane jest stałym świeceniem diody na czerwono. Po ustąpieniu potwierdzonego alarmu dioda zapala się na zielono co sygnalizuje normalny stan pracy przelicznika. W przypadku nie potwierdzonego alarmu dioda miga na czerwono nawet po ustąpieniu zakłócenia do czasu potwierdzenia alarmu klawiszem Przeglądanie listy zdarzeń i alarmów. Na liście alarmów każdy z nich zapisany jest w postaci: nazwy alarmu, daty i czasu rozpoczęcia i zakończenia oraz głównych parametrów rejestrowanych podczas alarmu. P r z e k r o c z e n i e p V b = m : 2 8 : : 3 0 : 0 0 W powyższym przykładzie początek przekroczenia ciśnienia wystąpił dnia o godzinie 19:28:17, a koniec - dnia o godzinie 19:30:00. Vb oznacza przyrost objętości w warunkach bazowych, który miał miejsce w trakcie przekroczenia. Przyrost tej objętości doliczony również został do licznika awaryjnego (Vb aw). Po wciśnięciu klawisza ENTER na ekranie wyświetlony zostanie indeks zarejestrowanego alarmu

45 Klawiszami i możemy zobaczyć wartości innych wielkości zapisanych podczas trwania alarmu. Przeglądania pozostałych alarmów odbywa się za pomocą klawiszy: - i - o 1 alarm w górę lub w dół - 7 i 1 - o 10 alarmów w górę lub w dół - 9 i 3 - początek, koniec listy

46 4.7.2 Alarmy zbiorcze. Dodatkowym typem alarmu jest Alarm zbiorczy aktywowany poprzez wystąpienie jednego z określonej grupy przypisanych alarmów. Może on być wykorzystany w układach zdalnej, automatycznej sygnalizacji w celu powiadomienia operatora (np. za pomocą łączy GPRS) o wystąpieniu jakiegoś stanu alarmowego na stacji gazowej. Konfiguracja listy alarmów inicjujących alarm zbiorczy możliwa jest tylko zdalnie. W przeliczniku MacMAT III E dostępne są 4 niezależnie konfigurowalne alarmy zbiorcze: Alarm zbiorczy A (ZD:114); Alarm zbiorczy B (ZD:115); Alarm zbiorczy C (ZD:116); Alarm zbiorczy D (ZD:117). Każdy z tych alarmów konfigurowany jest w tablicy DP za pomocą pięciu parametrów, tu lista dla Alarm zbiorczy A (ZD:114): - konf zbiorczy A1 (DP:653) wektor 1 konfiguracji alarmów o kodach od 0 do 31 - konf zbiorczy A2 (DP:654) wektor 2 konfiguracji alarmów o kodach od 32 do 63 - konf zbiorczy A3 (DP:655) wektor 3 konfiguracji alarmów o kodach od 64 do 95 - konf zbiorczy A4 (DP:656) wektor 4 konfiguracji alarmów o kodach od 96 do czas zbiorczy A (DP:657) czas trwania alarmu zbiorczego A Na kolejnych pozycjach tablicy dostępnych parametrów DP umieszczono zgrupowane kolejno parametry do konfiguracji pozostałych alarmów zbiorczych: B, C i D. Numery (kody) konfigurowanych alarmów z tablicy ZD przelicznika odpowiadają kolejnym bitom 32 bitowych wektorów konfiguracji. Ustawienie bitu na odpowiedniej pozycji powoduje aktywację alarmu zbiorczego przy wystąpieniu alarmu o odpowiadającym kodzie. Alarm zbiorczy A jest aktywny, przez czas określony parametrem czas zbiorczy A. Podczas trwania alarmu zbiorczego, wystąpienie innych alarmów (skonfigurowanych do jego aktywacji), nie spowoduje ani otwarcia nowego ani przedłużenia czasu trwania bieżącego alarmu zbiorczego. Przykład konfiguracji alarmu Alarm zbiorczy A od 5 wybranych alarmów: 1. Przekroczenie p (ZD:5), 2^5=32; 2. Limit strumienia Qm (ZD:24), 2^24= ; Konfigurując alarmy o kodach od 0 do 31 obliczoną sumę liczb (tu: = ) należy zaprogramować do parametru konf zbiorczy A1; 3. Zakres gazomierza (ZD:51), 2^(51-32)=2^19= ; Konfigurując alarmy o kodach od 32 do 63 należy odjąć 32 od potęgi i obliczoną sumę liczb (tu: ) należy zaprogramować do parametru konf zbiorczy A2; 4. Sygnalizacja S1 (ZD:77), 2^(77-64)=2^13=8192; 5. Sygnalizacja S5 (ZD:81), 2^(81-64)=2^17=131072; Konfigurując alarmy o kodach od 64 do 95 należy odjąć 64 od potęgi i obliczoną sumę liczb (tu: =139264) zaprogramować do parametru konf zbiorczy A3; Konfigurując alarmy o kodach od 96 do 127 należy odjąć 96 od potęgi i obliczoną sumę liczb (tu: 0) zaprogramować do parametru konf zbiorczy A4; Pełną listę zdarzeń i alarmów przelicznika z przypisanymi kodami opisano w dokumencie MacMAT III E Struktura danych

47 4.8 TABLICZKA ZNAMIONOWA, KONTRAST Menu to umożliwia przejrzenie podstawowych danych technicznych i informacji o przeliczniku (elektroniczna tabliczka znamionowa). Klawisze i umożliwiają przeglądanie, klawisz EXIT powoduje wyjście do wyświetlanie ekranu głównego. Informacje wyświetlane są w następujących, przykładowych postaciach: M a c M A T I I I E n r w s e r i a : P L D : 6 w e r. p r : k 0 7 / w 1 wierszu - nazwa przelicznika, - w 2 wierszu - numer fabryczny przelicznika, - w 3 wierszu - serie programu przelicznika, - w 4 wierszu - wersja programu przelicznika. Wersja programu dotyczy funkcjonalności pomiarowo-obliczeniowej (zmiana wersji programu nastąpi jedynie w przypadku wykonania zmian w algorytmach pomiarowo - obliczeniowych przelicznika). Seria programu dotyczy aktualnego wykonania pozostałych funkcjonalności przelicznika (zmiana serii następuje po jakiejkolwiek modyfikacji kodu programu przelicznika). Ponadto na kolejnych ekranach tego menu (zmiana ) wyświetlane są informacje o: wersji wykonania przelicznika (impulsowa, kryzowa), aktualnym algorytmie obliczania współczynnika ściśliwości, atestach i zatwierdzeniach, danych teleadresowych producenta, normie zakładowej stosowanej podczas obliczeń i pomiarów, poprawności działania wyświetlacza (zapalane są wszystkie segmenty), możliwości ustawiania kontrastu i czasu podświetlenia wyświetlacza. Ciągłe naciskanie klawisza lub powoduje płynną zmianę kontrastu: np. maleje do minimum lub rośnie do maksimum. Klawisz NUM umożliwia zaprogramowanie czasu, w ciągu którego wyświetlacz będzie podświetlony po każdorazowym naciśnięciu klawisza: 000 sek. - stale podświetlony sek. - czas podświetlenia po naciśnięciu klawisza 999 sek. - podświetlenie stale zgaszone W czasie zaniku zasilania podświetlenie zawsze jest wyłączone

48 4.9 DANE DOBOWE I REJESTROWANE Przelicznik MacMAT III E zapamiętuje z okresem rejestracji dtau DP:199 zestaw wybranych parametrów (danych rejestrowanych). Przelicznik rejestruje również zestawy danych dobowych dwukrotnie w każdej dobie gazowej: raz o godzinie P.doby DP:201 (domyślnie godz.6), a drugi raz o godzinie P.doby2 DP:756 (domyślnie godz.8 tzw. dane dobowe kontraktowe). Wszystkie parametry z tablicy DP, które są rejestrowane z okresem rejestracji oznaczone są literą R (dokument: MacMAT III E Struktura danych, tablica DP - kolumna Inf. dodatkowe ). Parametry rejestrowane dobowo opisano w tym dokumencie w p. Dane dobowe. Odczyt zarówno danych rejestrowanych jak i dobowych możliwy jest poprzez łącze transmisji (patrz dokument Protokoły transmisji ). W y b ó r r o d z a j u d a n y c H 1 - R e j e s t r o w a n e 2 - D o b o w e 3 - D o b o w e k o n t r Dane rejestrowane. Wciśnięcie klawisza 1 podczas wyświetlania ekranu podświetlonego umożliwia przeglądanie danych zarejestrowanych w przeliczniku z okresem rejestracji. Nawigacja po menu odbywa się w następujący sposób: kolejna/poprzednia próbka, 1, 7 skok o 10 kolejnych/poprzednich próbek, 3, 8 skok do pierwszej/ostatniej zarejestrowanej próbki, kolejny/poprzedni parametr rejestrowany, ENTER wyświetlenie indeksu próbki. Przykład wyświetlania: * D a n e R e j e s t r o w a n e : * d V m! m , 1 3 : 2 5 : 0 0 Próbki zarejestrowane za statusem systemowym lub procesowym oznaczone są w następujący sposób: Alarm systemowy:!, Alarm procesowy: * Dane dobowe. W tym menu przelicznik umożliwia przegląd parametrów zarejestrowanych dobowo o godzinie P.doby. Lista parametrów dostępnych w tym menu obejmuje 8 parametrów: Vb, Vb aw, E, E aw, Vm, M, M aw, ph. Przykład wyświetlania: * * D a n e d o b o w e * * * : 0 0 p h = m 3 / h V b = m 3 Parametr z wymienionej listy można wyświetlać na linii 3 używając klawiszy strzałek - w przykładzie wybrano parametr ph. Klawiszami zmienia się dobę gazową. Klawisz EXIT powoduje wyjście z funkcji

49 4.9.3 Dane dobowe kontraktowe. W tym menu przelicznik umożliwia przegląd parametrów zarejestrowanych dobowo o godzinie P.doby2. Lista parametrów dostępnych w tym menu obejmuje 8 parametrów: Vkt, Vkt aw, E, E aw, Vm, M, M aw. Przykład wyświetlania: D a n e d o b o w e k o n t r : 0 0 V k t a = m 3 V k t = m 3 Parametr z wymienionej listy można wyświetlać na linii 3 używając klawiszy strzałek - w przykładzie wybrano parametr Vkt aw. Klawiszami zmienia się dobę gazową. Klawisz EXIT powoduje wyjście z funkcji

50 4.10 PORTY TRANSMISJI SZEREGOWEJ Przelicznik MacMAT III E wyposażony jest w pięć niezależnych kanałów transmisji szeregowej: COM1 w standardzie ETHERNET 100/10MB COM2 i COM3 i COM4 w standardzie RS422/RS485 OptoGAZ - łącze transmisji w standardzie IEC-1107 Gniazdo COM1 przewidziane jest do podłączenia z lokalną siecią komputerową (LAN) standardu Ethernet. Nie jest natomiast przewidziane do bezpośredniego podłączenia z rozległymi publicznymi sieciami komputerowymi typu WAN. Wszystkie porty transmisji działają niezależnie i umożliwiają transmisję z prędkością maksymalną bodów. Każdy kanał wyposażony jest w dwa układy FIFO niezależnie do odbioru i do nadawania. Łącze transmisji OptoGAZ (okienko przy wyświetlaczu) umożliwia odczyt danych z prędkością bodów bez złącz i połączeń galwanicznych. Rozmieszczenie sygnałów gniazd standardu RS422/RS485 przedstawione jest poniżej. Rys Złącza COM2 - COM4 umieszczone na tylnym panelu przelicznika: Przelicznik umożliwia niezależna konfigurację każdego z portów transmisji. P a r a m e t r y t r a n s m i s j i E t h e r n e t ( E T H ) : 1 R S : C O M 2 C O M 3 C O M 4 O P T O - G A Z : C O M 5 - / / \ - wskaźniki transmisji Klawisze 1 5 powodują wejście w tryb edycji odpowiednich portów transmisji. Okna konfiguracji portu Ethernet: * * E T H E t h e r n e t * * * A d r e s T R Y B : T C P T I M E O U T : 1 0 C L E A R - R e s e t E T H Dostępne tryby: TCP i UDP. Zaleca się stosowanie trybu TCP, gdyż standardowo tryb UDP nie posiada mechanizmów zabezpieczających przed gubieniem danych w sieci Ethernet

51 Wciśnięcie klawisza CLEAR i zalogowanie umożliwia wymuszenie resetu portu ETH. Po takim resecie - tak jak po starcie przelicznika - przez max 3 minuty (typowo kilka sekund) interfejs ETH jest wewnętrznie konfigurowany i nie jest zdolny do transmisji. Po wciśnięciu klawisza pojawia się dodatkowe okno konfiguracji: * * E T H E t h e r n e t * * * D H C P : O N P O R T : I P : M A S K : Jeżeli opcja DHCP jest załączona (ON) edycja parametrów (GWAY, IP i MASK) jest niemożliwa. W tym trybie urządzenie uzyskuje adres bramy sieciowej, adres IP i maskę z serwera DHCP w lokalnej sieci ETHERNET (o ile taki występuje). Po uzyskaniu tych parametrów wyświetli je w odpowiednich polach. Po wyłączeniu DHCP można edytować adres bramy sieciowej, adres IP i maskę. Okno konfiguracji portów RS422 i OPTO-GAZ: * * * * C O M 2 R s * * * * A d r e s , N 8 1 t 1 = t 2 = czasy opóźnienia odpowiedzi (t1) i podtrzymania otwarcia kanału transmisji (t2) [msek] Po naciśnięciu klawisza NUM możliwe jest dokonanie zmian w ustawieniach parametrów za pomocą strzałek. Czasy t1 i t2 można programować z klawiatury w zakresie 0-254ms. Adres przelicznika można programować w zakresie od 1 do Każdy z portów transmisji może mieć przypisany inny adres. Przy zmianie adresu z poziomu administratora (USER-000) możliwe jest automatyczne przypisanie takiego samego adresu wszystkim portom. Poniżej przedstawiono dostępne ustawienia parametrów portów transmisyjnych przelicznika: Prędkość Ilość bitów Ilość bitów Bit parzystości bodowa informacyjnych stopu N - bez bitu parzystości E parzystość O nieparzystość Klawisz EXIT umożliwia wyjście z funkcji lub po potwierdzeniu zaprogramowanie wybranych ustawień

52 Użytkownik ma możliwość skonfigurowania dodatkowych, specjalnych ustawień portów transmisji takich jak: możliwość modyfikacji parametrów w protokołach ModBUS i GAZ-MODEM1; * * * * C O M 2 R s * * * * Z d a l n e p r o g r a m o w a n i e w m o d b u s F. P. i G M 1 N I E możliwość modyfikacji składu gazu w protokole transmisji GAZ-MODEM2 przy włączonej sprzętowej blokadzie programowania; * * * * C O M 2 R s * * * * Z d a l n e p r o g r a m. g a z u p r z y b l o k a d z i e w G M 2 N I E wyłączenie generowania zdarzeń Zmiana składu gazu (ZD:67) podczas programowania składu gazu przez transmisję w GazModem2 i ModBUS; * * * * C O M 2 R s * * * * G e n e r o w a n i e z d a r z e ń m o d y f i k. s k ł a d u g a z u N I E możliwość załączenia i konfiguracji współpracy przelicznika z chromatografem; * * * * C O M 2 R s * * * * c h r o m a t o g r a f N I E Domyślnie przelicznik ma wyłączoną obsługę chromatografu. Można załączyć obsługę chromatografu Danalyser Ascii. Na życzenie klienta producent może zrealizować współpracę z innym chromatografem. Aby uzyskać informację o ewentualnej realizacji takiej funkcjonalności należy skontaktować się z producentem format liczb zmiennopozycyjnych przesyłanych w protokole ModBUS; * * * * C O M 2 R s * * * * F o r m a t l i c z b F. P. w p r o t o k o l e m o d b u s Przelicznik MacMAT III E jest wyposażony w przełącznik blokady programowania. Ustawienie tego przełącznika w pozycji Zablokowane uniemożliwia zmianę parametrów przelicznika za pomocą klawiatury i transmisji danych w protokole GAZ-MODEM

53 4.11 SYGNALIZACJE I PRZEGLĄD WYJŚĆ Zlecenie to umożliwia przegląd i konfigurację dwustanowych wejść sygnalizacyjnych, wyjść dwustanowych, wyjść prądowych oraz współpracy przelicznika ze sterownikiem nawanialni. Wymienione powyżej wejścia i wyjścia są wyposażeniem opcjonalnym (patrz dokument MacMAT III E typ KR i GT_Tabela wykonań ). Klawisze umożliwiają podgląd stanu wejść sygnalizacji, wyjść dwustanowych, wyjść prądowych oraz wyjścia nawanialni. Klawisz NUM powoduje wejście w tryb konfiguracji wyjść lub wejść obecnie wyświetlanych na ekranie przelicznika Wejścia sygnalizacji. S y g n a l i z a c j e z a s S 1 2 x x x x x x S 1 S 2 4 x x x x x x x x x x x x S 1 3 gdzie: x brak wejścia, - wejście obecne w przeliczniku, stan: bez alarmu, 1 wejście obecne w przeliczniku, stan: trwa alarm, zas sygnalizacje wewnętrzne dotyczące stanu zasilania przelicznika. Numery wejść sygnalizacyjnych zależą od ilości i konfiguracji płyt wejść dwustanowych. Każdej z płyt przypisane jest sześć numerów np. płyta 1 - S1 -S6 płyta 2 - S7-S12 Klawisz NUM lub ENTER umożliwia konfigurację wejść sygnalizacji w zakresie polaryzacji i nazw wejść sygnalizacji. * * * S y g n a l i z a c j e * * * 1 - p o l a r y z a c j a 2 - e d y c j a n a z w Wybranie opcji 1 (polaryzacja) umożliwia ustawienie stanów 1/0 poszczególnych wejść sygnalizacji, w których będzie generowany odpowiedni alarm. P o l a r y z a c j a S 1 2 x x x x x x S 1 S x x x x x x x x x x x x S 1 3 gdzie: 1 stan aktywny (alarm) styk zwarty 0 stan aktywny (alarm) styk rozwarty Klawisz NUM powoduje wejście w tryb edycji polaryzacji. Klawisze umożliwiają wybór poszczególnych sygnalizacji, klawisze umożliwiają zmianę polaryzacji (stanu aktywnego). Zmiana polaryzacji wejść sygnalizacji możliwa jest również poprzez transmisję. Odpowiadają za nią parametry tablicy DP polar S1-6 (DP:227).. polar S19-24 (DP:230). Poniżej zamieszczono tabelę opisującą sposób obliczania wartości parametru polar S1-6 celem otrzymania określonej aktywności poszczególnych wejść sygnalizacyjnych (podana przykład kilku ustawień wejść sygnalizacji)

54 Lp Sygnalizacja S Sygnalizacja S Sygnalizacja S Sygnalizacja S Sygnalizacja S Sygnalizacja S wartość parametru polar S1-6 (DP:227) Wartości 0 lub 1 znajdujące się w liniach opisanych jako Sygnalizacja SX informują o tym, jak będzie oceniany stan odpowiedniego wejścia sygnalizacyjnego oraz czy będzie generowany alarm. Wartość 0 oznacza, że alarm zostanie wygenerowany, gdy odpowiednie wejście zostanie rozwarte, natomiast wartość 1, że alarm zostanie wygenerowany, gdy odpowiednie wejście zostanie zwarte. Wybranie opcji 2 (edycja nazw) umożliwia nadanie nazw wejściom sygnalizacji. W trybie edycji (po naciśnięciu NUM) możliwe jest wpisywanie liter zgodnie z opisem na klawiaturze. Wpisane nazwy sygnalizacji w przypadku wystąpienia stanu aktywnego będą rejestrowane na liście Zdarzeń i alarmów oraz wyświetlane na ekranie przelicznika. Konfiguracja nazw sygnalizacji dostępna jest również przez transmisję, odpowiadają za nią parametry tablicy DP opis S1 (DP:391).. opis S24 (DP:414). Wejścia sygnalizacji przystosowane są do współpracy zarówno ze stykami kontaktronów jak i nadajnikami typu NAMUR. Schemat połączeń płyt wejść sygnalizacji zarówno iskrobezpiecznych jak i nieiskrobezpiecznych przedstawiono poniżej. Ze względu na zastosowanie mogą to być wejścia iskrobezpieczne (przystosowane do współpracy z urządzeniami znajdującymi się w strefie zagrożenia wybuchem) lub nieiskrobezpieczne (wejścia te mogą współpracować jedynie z urządzeniami umieszczonymi poza strefą zagrożoną wybuchem). Wejścia iskrobezpieczne oznaczone są na płycie zacisków kolorem niebieskim, natomiast wejście nieiskrobezpieczne oznaczone są kolorem zielonym. Rys Schemat połączeń płyty wejść sygnalizacji Euro-S6-Ex

55 Rys Schemat połączeń wejść płyty sygnalizacji Euro-S6-N Wyjścia sterujące dwustanowe. Dwustanowe wyjścia sterujące, w które może być wyposażony przelicznik MacMAT III E mogą współpracować wyłącznie z urządzeniami umieszczonymi poza strefą zagrożenia wybuchem. Przelicznik może mieć maksymalnie 3 wyjścia dwustanowe przypisane do danego ciągu pomiarowego. Parametry wyjścia: Wy D1..D2 - styk bezpotencjałowy przekaźnika Wy D3 wyjście bezpotencjałowe typu OPTO-MOS maksymalne napięcie wejściowe każdego z wyjść: 30V AC/DC maksymalny prąd : 100mA W y j ś c i a d w u s t a n o w e W y D x x x x x Po naciśnięciu klawisza NUM możliwa jest edycja parametrów wyjścia. * * * * w y j ś c i e D 1 * * * * N U M p o l a r y z a c j a : 1 P r z e k r. l i m i t u P Klawisze umożliwiają zmianę edytowanego wyjścia. Klawisze służą do zmiany alarmu aktywującego dane wyjście. Klawisz NUM powoduje wejście w tryb edycji polaryzacji następnie klawiszami możliwa jest zmiana polaryzacji wyjścia (1 stan aktywny to wyjście rozwarte, 0 stan aktywny to wyjście zwarte). Konfiguracja wyjść dwustanowych możliwa jest również przez transmisję. Służą do tego parametry tablicy DP polar WyD (DP:455), indx WyD1 (DP:456), indx WyD2 (DP:457), indx WyD3 (DP:458). Parametry indx WyD1 3 umożliwiają zaprogramowanie kodów z tablicy ZD (patrz dokument MacMAT III E Struktura danych ) alarmów aktywujących wyjścia. Polaryzację wyjść konfiguruje się poprzez modyfikację parametru polar WyD. Lp Wyjście D Wyjście D Wyjście D wartość parametru polar WyD (DP:455)

56 Wartości 0 lub 1 znajdujące się w liniach opisanych jako Wyjście D1 3 informują o tym, jak będzie stan odpowiedniego wyjścia dwustanowego w momencie wystąpienia alarmu je aktywującego. Wartość 0 oznacza, że wyjście zostanie zwarte w momencie wystąpienia alarmu, natomiast wartość 1, że wyjście zostanie rozwarte w przypadku wystąpienia alarmu je aktywującego. Rys Schemat połączeń płyt wyjść sterujących Euro-SOI Funkcje specjalne wyjść dwustanowych Oprócz opisanych wyżej standardowych zastosowań wyjść sterujących dwustanowych gdzie wybranym wyjściem steruje aktywne/nieaktywne zdarzenie przelicznika, użytkownik może wykorzystać jedną z funkcji specjalnych: a) Odmierzanie czasu godziny zegarowej. Funkcję uruchamia się wybierając z klawiatury opcję czas dh - umieszczoną wśród standardowych zdarzeń sterujących wyjściem, lub zdalnie programując w zależności od numeru wybranego wyjścia parametr indx WyD1 (DP:456) lub indx WyD2 (DP:457) lub indx WyD3 (DP:458) na wartość 126. Przelicznik odmierza czas od początku każdej godziny i po przekroczeniu wartości zapisanej w parametrze czas dh (DP:693) zmieni stan wyjścia na przeciwny. Parametr czas dh (DP:693) można modyfikować zdalnie w zakresie sek, domyślnie 3600 sek. b) Wyjście WyD3 proporcjonalne do przepływu objętości w warunkach bazowych Vb (opcja Vb-OUT) lub w warunkach pomiaru Vm (opcja Vm-OUT). Funkcję uruchamia się wybierając z klawiatury w menu konfiguracji wyjścia WyD3 opcję Vb-OUT lub Vm-OUT - umieszczoną wśród standardowych zdarzeń sterującym wyjściem, lub zdalnie programując parametr indx WyD3 (DP:458) na wartość 127 (opcja Vb-OUT) lub na wartość 128 (opcja Vm-OUT). Przelicznik akumuluje przyrost objętości odpowiednio licznika Vb lub Vm w parametrze uchyb out (DP:695), po czym wystawia impulsy z wyjścia WyD3 proporcjonalnie do ustawionej wagi imp out (DP:696). Parametr imp out można programować zdalnie w zakresie m3/imp, domyślnie 10m3/imp. Informację o ilości wydanych impulsów przechowuje parametr wydano out (DP:697). Zaprogramowanie parametru wydano out na wartość 0 zeruje dodatkowo parametr uchyb out. Wyjście WyD3 może pracować z maksymalną częstotliwością 0,5 Hz

57 Wyjścia sterujące ma. Przelicznik MacMAT III E opcjonalnie może być wyposażony w dodatkowy moduł zawierający wyjścia prądowe ma (w zależności od wykonania: jednego lub trzech w jednym ciągu pomiarowym), mogące współpracować wyłącznie z urządzeniami umieszczonymi poza strefą zagrożenia wybuchem. Przelicznik zapewnia zasilanie pętli prądowej. Parametry wyjścia: Sygnał wyjściowy: 4 20 ma, w stanie awaryjnym ok. 25mA Zasilanie: 25-30V Przetwornik: cyfrowo-analogowy 16 bitowy I = 4-20mA R < 1,2k Wyjścia mogą być programowalne i proporcjonalne do następujących wielkości: Qb [m 3 /h] - strumień objętości w warunkach bazowych (DP:6) Qm [m 3 /h] strumień objętości w warunkach pomiaru (DP:7) P [kpa] - zmierzone ciśnienie statyczne gazu (DP:21) T [ o C] - zmierzona temperatura gazu (DP:22) dp [Pa] różnica ciśnień (DP:20) (typ KR) rezx wartość na wejściu rezerwowym X, gdzie X=1..16 Iz1 [ma] prąd Iz1 zaprogramowany w zakresie 4 20 ma (DP:438) Iz2 [ma] prąd Iz2 zaprogramowany w zakresie 4 20 ma (DP:439) Iz3 [ma] prąd Iz3 zaprogramowany w zakresie 4 20 ma (DP:440) K1- względny współczynnik ściśliwości gazu (DP:44) C współczynnik korekcyjny (DP:45) dvb [m 3 ] chwilowy przyrost licznika objętości w warunkach bazowych (DP:11) dvm [m 3 ] - chwilowy przyrost licznika objętości w warunkach pomiaru (DP:12) QM [kg/h] strumień masy (DP:10) dm [kg] przyrost masy (DP:16) QE[MJ/h] strumień energii (DP:9) de [MJ] przyrost energii (DP:15) rob [kg/m 3 ] gęstość gazu w warunkach bazowych (DP:61) eph [m 3 /h] przewidywany szczyt godzinowy (DP:56) dn [m 3 ] przyrost objętości nawonionego gazu (DP:466) Do sterowania wyjściem prądowym konieczne jest przypisanie mu parametru sterującego oraz podanie jego zakresu zmienności. W tym celu należy w podmenu sygnalizacje / przegląd wyjść wywołać zlecenie W y j ś c i a p r ą d o w e Q b i 1 = m A e p h i 2 = m A P i 3 = m A Okno główne wyjść prądowych przedstawia stan bieżący wyjść oraz parametry od których są uzależnione. Klawisz NUM umożliwia wejście w tryb konfiguracji wyjść prądowych. Klawisze umożliwiają zmianę parametru sterującego wyjściem, natomiast klawisz NUM przełącza w tryb edycji zakresu zmienności parametru. Klawisze umożliwiają przełączanie pomiędzy konfigurowanymi wyjściami

58 * * * w y j ś c i e i 1 * * * Q b - s t r u m i e ń b a z o w y 4 m A : m 3 / h 2 0 m A : m 3 / h W przykładzie powyżej: przy strumieniu Qb = 0 m 3 /h prąd wyjściowy będzie równy 4 ma, a przy strumieniu Qb=1000 m 3 /h prąd wyjściowy będzie 20 ma. Pomiędzy punktami minimalnym i maksymalnym realizowana jest interpolacja liniowa. Poza przedziałem 4 20 ma prąd wyjściowy ograniczany jest do wartości minimalnej (4 ma) lub maksymalnej (20 ma). Przelicznik umożliwia odwrócenie charakterystyki, gdzie dla wartości maksymalnych parametru sterującego wystawiony zostanie prąd minimalny i odwrotnie. Przykład poniżej przedstawia przykład odwrócenia charakterystyki dla parametru sterującego Qb. * * * w y j ś c i e i 1 * * * Q b - s t r u m i e ń b a z o w y 4 m A : m 3 / h 2 0 m A : m 3 / h Wyjścia prądowe przelicznika MacMAT III E znajdują się na płycie EURO-SOI. Schemat połączeń wyjść przedstawiono w pkt

59 Sterowanie nawanialni. Przelicznik MacMAT III E może być wyposażony w układ zawierający nieiskrobezpieczne wyjście do sterowania nawanialnią impulsową. Sygnał sterujący (ilość oraz częstotliwość impulsów) jest proporcjonalny do przepływu gazu w warunkach bazowych (odpowiednio do zliczonej objętości oraz strumienia chwilowego Qb). Parametry sygnałów wyjścia i wejścia nawanialni: Sygnał wyjściowy (N): wyjście typu OC (wewnętrzna szeregowa rezystancja 480 Ω) impuls o czasie trwania 1/6 s Charakterystyka wyjściowa może zostać zmieniona przez producenta na życzenie Klienta w celu dostosowania do określonego typu nawanialni. Standardowo wyjście sterujące nawanialnią współpracuje z nawanialniami takich producentów jak: Tartarini, Lewa, RMG, Gaz-control. W przypadku innych nawanialni współpraca taka jest możliwa jeżeli prąd zwarciowy wejścia nawanialni jest nie większy niż 8mA oraz napięcie w stanie rozwarcia nie większe niż 50V. Sygnał wejściowy(nw): Parametry elektryczne wejścia Nw odpowiadają wymaganiom standardu NAMUR. N v = i m p N i = i m p d N = 0 m 3 u c h y b = 0 m 3 gdzie: Nv ilość wydanych impulsów, NI ilość zliczonych impulsów na wejściu Nw (podczas pracy w kaskadzie), dn przyrost objętości nawonionego gazu w okresie rejestracji dtau (DP:199), uchyb różnica pomiędzy objętością gazu zmierzoną przez przelicznik, a ilością gazu nawonionego (różnica może powstać np. w wyniku ograniczenia f max ). Klawisz NUM powoduje przejście w tryb konfiguracji wyjścia nawanialni. * * * * N a w a n i a l n i a * * * 1 - k o n f i g u r a c j a 2 - e d y c j a l i c z n i k a Klawisz 1 powoduje przejście do okna ustawień parametrów wyjściowych. Edycja wagi impulsu nawanialni i maksymalnej dopuszczalnej częstotliwości impulsowania możliwa jest po wciśnięciu klawisza NUM: * * * * N a w a n i a l n i a * * * W a g a : m 3 / i f m a x : H z T r y b : k a s k a d a Waga waga impulsu nawanialni, tzn. co ile normalnych metrów sześciennych gazu zmierzonych przez przelicznik pojawia się jeden impuls do sterowania nawanialnią, fmax maksymalna częstotliwość impulsowania (najczęściej od 1 do 3 Hz). Parametr ten należy zaprogramować na wartość maksymalnej częstotliwości danego typu nawanialni: impulsowanie z częstotliwością większą od dopuszczalnej może spowodować trwałe uszkodzenie nawanialni, Tryb ustawienie trybu w stan kaskada umożliwia wystawianie na wyjściu sterującym nawanialnią sumy impulsów z wejścia Nw oraz impulsów obliczonych na podstawie

60 bieżącego przepływu mierzonego przez przelicznik. Takie działanie daje możliwość połączenia kilku przeliczników (wyposażonych w tą opcję) w szereg czego wynikiem jest nawanianie proporcjonalne do sumy przepływu z kilku ciągów. Tryb wyłączona powoduje wyłączenie sterowania nawanialnią. Zaprogramowanie wagi impulsu na zero wyłącza sterowanie nawanialnią. Przy kaskadowym połączeniu przeliczników powoduje bezpośrednie przeniesienie impulsów z wejścia Nw na wyjście bez dodawania mierzonego strumienia Qb. Przelicznik posiada zabezpieczenie, które ogranicza maksymalną częstotliwość impulsów sterujących nawanialnią do fmax. W przypadku kaskadowego połączenia przeliczników wartość fmax oraz waga impulsów nawanialni powinna być taka sama dla wszystkich urządzeń (wyjątkiem jest wartość zero). Klawisz 2 (edycja licznika) umożliwia edycję liczników Nv i NI przelicznika. L i c z n i k i i m p u l s ó w w y d a n y c h / z l i c z o n y c h N v = i m p N I = i m p Ilość impulsów wydanych może być informacją służącą do określenia ilości zużytego nawaniacza (THT). Znając ilość nawaniacza wtryskiwanego za każdym skokiem pompy oraz zależność pomiędzy impulsem wystawionym z przelicznika a ilością skoków pompy, można określić ile nawaniacza zostało wydane. Wartość Nv można odczytać lub ustawić zdalnie, za pomocą protokołu GAZ-MODEM2. Jeżeli przy instalacji nowego zbiornika z THT wyzerujemy licznik Nv to można określić kiedy zawartość nawaniacza w zbiorniku zbliża się do zera i należy wymienić zbiornik na nowy. Przyrost objętości nawonionego gazu (ilość podanego nawaniacza) jest rejestrowana z okresem rejestracji dtau (DP:199). Dodatkowo oprócz wejścia i wyjścia impulsowego płyta sterująca nawanialnią udostępnia cztery dodatkowe wejścia sygnalizacji w wykonaniu nieiskrobezbiecznym. Ich konfiguracja jest identyczna jak w przypadku pozostałych wejść sygnalizacji (patrz pkt ). Rys Schemat połączeń płyty Euro-SN Zaciski płyt wyposażone są standardowo w dwa uchwyty kabla, które są dostosowane do ilości i średnicy przewodów sygnałowych dołączanych do listew zaciskowych. Jeden przeznaczony do mocowania do sześciu przewodów dwużyłowych, drugi do mocowania jednego przewodu wielożyłowego i jednego dwużyłowego. Stosowanie przewodów o zbyt

61 małej średnicy zewnętrznej uniemożliwi ich dokładne zamocowanie i jednocześnie uzyskanie właściwego kontaktu ekranu z uziemieniem. Użycie przewodów o zbyt dużej średnicy może prowadzić do mechanicznego uszkodzenia izolacji żył i spowodować zwarcie sygnałów do masy. Łączenie kabli - zacisk płyt: S6, S6Ex, SN, SOI ) uchwyt kabla - korpus 2) śruba M4x8 (lub M4x10) 3) kołek mocujący 4) kable przyłączeniowe 5) ekran kabla wywinięty na powłokę zewnętrzną kabla 6) złącze- wtyk 7) uchwyt kabla zacisk - płyty S6, S6Ex, SOI, SN 8) podkładka izolacyjna Rys Sposób złożenia uchwytu przewodów sygnałowych płyt Euro-S6-N, Euro- S6-Ex, Euro-SN i Euro-SOI

62 Rys Schemat połączeń płyty Euro-APN-I Rys Sposób złożenia uchwytu przewodów sygnałowych płyty Euro-APN-I

63 4.12 KONFIGURACJA Stałe algorytmu. Menu umożliwia podgląd oraz ew. modyfikację wartości następujących parametrów: ciśnienie bazowe, wartość stała pb=101,325 kpa (DP:147), temperatura bazowa, wartość stała Tb=273,15 K (DP:148), temperatura kontraktowa, parametr modyfikowalny zdalnie tylko przez producenta przelicznika na wartości Tkt=288,15 K lub Tkt=293,15 K (DP:166), średnica otworu kryzy, d20 (DP:151) (typ KR), średnica rurociągu, D20 (DP:152) (typ KR), współczynnik rozszerzalności materiału kryzy, alfatk (DP:153) (typ KR), współczynnik rozszerzalności materiału rurociągu, alfatr (DP:154) (typ KR), nierówność rurociągu, k (DP:149) (typ KR). Klawisze umożliwiają zmianę wyświetlanego parametru, klawisz NUM powoduje wejście w tryb edycji (jeżeli parametr jest modyfikowalny), klawisz EXIT powoduje wyjście z menu. W przypadku gdy zostały wykonane modyfikacje któregokolwiek z parametrów wyświetlony zostanie komunikat z pytaniem czy zapisać zmiany Konfiguracja wejść pomiarowych. W zależności od typu przelicznika menu umożliwia wybór różnych konfiguracji wejść. Szczegóły działania przelicznika w tych konfiguracjach opisano w punkcie 4.5 str Przelicznik do gazomierza impulsowego (typ GT) umożliwia wybór: Konfiguracja: LF W e H F 3 W e H F 2 W e L F V b, Q b aktywne jest tylko wejście LF Konfiguracja: LF/HF W e H F 3 W e H F 2 Q b W e L F V b aktywne są wejścia LF i HF2 Konfiguracje: HF2/HF3 oraz HF2/HF3+U W e H F 3 k o n t r o l n y W e H F 2 V b, Q b W e L F aktywne są wejścia HF2 i HF3 Zmiana typu konfiguracji odbywa się klawiszami i

64 Przelicznik do gazomierza zwężkowego (typ KR) umożliwia wybór: W e 1 : P 1 P = P 1 z jednym przetwornikiem różnicy p r z y t a r c z o w y ciśnień o d b i ó r c i ś n i e n i a Wartość różnicy ciśnień brana do obliczeń pochodzi z wejścia dp1. W e 1 : P 1 P H W e 2 : P 2 P L z dwoma przetwornikami różnicy p r z y t a r c z o w y ciśnień o różnych zakresach o d b i ó r c i ś n i e n i a pomiarowych Wartość różnicy ciśnień brana do obliczeń pochodzi z wejścia dp1 lub z wejścia dp2 w zależności od tego czy praca odbywa się na zakresie dolnym lub górnym. Zmiana typu wejścia odbywa się klawiszami i W przelicznikach typu KR klawisze umożliwiają zmianę rodzaju kryzy. Do wyboru są 3 rodzaju kryzy: z przytarczowym odbiorem ciśnienia z kołnierzowym odbiorem ciśnienia z odbiorem ciśnienia typu D i D1/ Legalizacja wejść i obliczeń. Zlecenie to umożliwia sprawdzenie i legalizację torów pomiarowych: różnicy ciśnień, ciśnienia, temperatury i wielkości rezerwowych lub sprawdzenie algorytmu obliczeniowego. * * * L E G A L I Z A C J A * * * 1 - a l g o r y t m 2 - t o r y p o m i a r o w e 3 - o s t a t n i e w y n i k i Po wybraniu opcji 1 lub 2 należy wprowadzić przewidywany czas sprawdzania: można podać czas dłuższy, a po zakończeniu czynności przerwać zlecenie klawiszem EXIT. Wpisanie wartości czasu powoduje, że przelicznik pozostaje w trybie legalizacji aż do naciśnięcia klawisza EXIT. * * * L E G A L I Z A C J A * * * P o d a j c z a s p o m i a r ó w : s N U M - e d y c j a c z a s u

65 Sprawdzenie algorytmów. Po zatwierdzeniu czasu klawiszem ENTER przy opcji 1 algorytmy pojawia się ekran modyfikacji parametrów wejściowych gazu. * * * L E G A L I Z A C J A * * * P = k P a T = C N U M e d y c j a E N T E R s t a r t Po wprowadzeniu żądanych parametrów gazu, klawiszem ENTER uruchamiamy proces sprawdzania algorytmów obliczeniowych. Wyświetlane są: Vb zliczona objętość w warunkach bazowych i Vm zliczona objętość w warunkach pomiaru w czasie trwania zlecenia oraz czas do zakończenia zlecenia. V b = m 3 V m = m 3 c z a s = s e k E N T E R - O K E X I T - k o n i e c W trakcie trwania legalizacji otwierany jest alarm systemowy Sprawdz. pomiarów, blokowane jest zliczanie objętości w liczniku głównym Vb, strumień Qb jest obliczany na podstawie ostatnich poprawnych pomiarów w chwili początku legalizacji lub wartości zastępczych, a wielkości mierzone sumowane w licznikach awaryjnych. Naciśnięcie klawisza ENTER umożliwia wyjście do głównego MENU. Pomiary są nadal zablokowane. Zlecenie Wartości liczone (1) umożliwia odczytanie wielkości wyliczanych, takich jak współczynnik ściśliwości, współczynnik korekcyjny i inne. * * L E G A L I Z A C J A * * Q b = m 3 / h P = k P a T = c Sprawdzanie torów pomiarowych. Po zatwierdzeniu czasu klawiszem ENTER przy opcji 2 tory pomiarowe pojawia się ekran odczytu parametrów wejść pomiarowych ciśnienia, temperatury i różnicy ciśnień (typ KR). * * * L E G A L I Z A C J A * * * P = k P a T = C E N T E R - s t a r t Naciśnięcie klawisza ENTER umożliwia wyjście do głównego MENU w celu sprawdzenia wejść pomiarowych. W trakcie sprawdzania wejść pomiarowych tak jak w przypadku legalizacji otwierany jest alarm systemowy, a zliczanie objętości odbywa się do licznika awaryjnego. Zlecenie wejścia pomiarowe (2) umożliwia odczytanie wielkości mierzonych na wejściach pomiarowych. Zmiany tych wielkości nie mają wpływu na zliczoną objętość awaryjną w trakcie legalizacji. Ostatnie wyniki. Zlecenie to umożliwia podgląd wyników ostatniego sprawdzenia algorytmów V b = m 3 V m = m 3 c z a s = s e k k o n i e c l e g a l i z a c j i

66 Okres próbkowania (rejestracji) przelicznika. Wszystkie parametry oznaczone w tablicy DP literą R (kolumna informacje dodatkowe) są zapisywane w nieulotnej pamięci rejestracji co okres dtau (DP:199). Obliczenie i zapamiętanie próbek wykonywane jest niezależnie dla każdej wielkości rejestrowanej. Rejestracja synchronizowana jest wewnętrznym zegarem. Cykl rejestracji próbek zawiera zawsze pełną godzinę zegarową. Jeżeli zaprogramowano czas próbkowania na 12 minut, to licząc od godziny czasy rejestracji próbek będą następujące: 12:00, 12:12, 12:24, 12:36, 12:48, 13:00, 13:12, 13:24 itd. W przypadku przepełnienia pamięci rejestracji, zapisanie aktualnej próbki powoduje utratę najstarszej. Okres rejestracji można zaprogramować w zakresie od jednej minuty do jednej godziny. Zaprogramowany okres rejestracji wyznacza horyzont czasowy rejestracji, czyli czas jaki obejmują wszystkie próbki przechowywane w pamięci. Poniżej przedstawiono przykładowy horyzont rejestracji przelicznika typu GT bez zainstalowanych dodatkowych wejść rezerwowych: Okres próbkowania Ilość próbek w godzinie Horyzont rejestracji obejmuje: 1 minuta dni 2 minuty dni 3 minuty dni 4 minuty dni 5 minut dni 6 minut dni 10 minut dni 12 minut dni 15 minut dni 20 minut dni 30 minut dni 60 minut dni = ok 4 lata Horyzont rejestracji ulegnie skróceniu w przypadku wyposażenia przelicznika w dodatkowe wejścia rezerwowe Sygnalizowanie alarmów. Ta funkcja służy do wyłączania/włączania konieczności potwierdzania alarmów na ekranie głównym przelicznika oraz konfigurowania opóźnień w sygnalizowaniu alarmów systemowych rejestrowanych przez przelicznik. S y g n a l i z a c j a a l a r m ó w o p ó ź n i e n i e : 4 s e k p o t w i e r d z e n i a : T A K Klawisze umożliwiają wyłączenie lub włączenie konieczności potwierdzania alarmów, klawisz NUM przełącza w tryb programowania czasu opóźnienia alarmów. Zdalna konfiguracja obu parametrów odbywa się przez modyfikację parametrów potwierdz (DP:232) oraz Alarm op (DP:170). Wartość parametru potwierdz równa 1 oznacza konieczność potwierdzania alarmów w przeliczniku wartość 0 wyłącza potwierdzania

67 Początek doby gazowej. Funkcja ta umożliwia zaprogramowanie godziny rejestrowania danych dobowych. G o d z i n a p o c z ą t k u d o b y : 0 6 Klawisz NUM umożliwia wejście w tryb edycji. Klawisz EXIT powoduje wyjście z funkcji lub zapisanie zaprogramowane wartości. Modyfikacja przez transmisję za pomocą parametry P.doby (DP:201). Przelicznik posiada jeszcze dodatkową godzinę początku doby gazowej do konfiguracji dostępną tylko zdalnie parametr P.doby2 (DP:756). Więcej informacji - patrz opis w p. 4.9) Programowanie haseł/autoryzacji. Przelicznik umożliwia zdefiniowanie do pięciu użytkowników (USER-000 USER-004), którzy mogą mieć przypisane niezależne zakresy uprawnień do konfiguracji przelicznika. Każdy z użytkowników może mieć niezależne hasło do autoryzacji późniejszych modyfikacji parametrów przelicznika. W przeliczniku na stałe jest również zdefiniowane konto serwisu fabrycznego SERWIS-1. Dostęp do menu umożliwiającego konfigurację zakresów uprawnień, zmianę haseł oraz włączanie/wyłączanie użytkowników dostępne jest jedynie po wciśnięciu klawisza. podczas wyświetlania ekranu głównego przelicznika. U S E R A d m i n i s t r a t o r k o n t 1, 2, 3, 4, O, K, L, G, C, U E N T E R - h a s ł o Wejście do menu modyfikacji uprawnień użytkowników możliwe jest po poprawnym zalogowaniu uprawnionego użytkownika. * * * * U S E R * * * * 1 - z m i e ń h a s ł o 2 - z m i e ń u p r a w n i e n i a 3 - d o d a j / u s u ń U S E R a 1- umożliwia zmianę hasła danego użytkownika programowane hasło musi składać się jedynie z cyfr. Długość maksymalna 10 cyfr, domyślne hasło Zaprogramowanie braku hasła (tylko klawisz ENTER) spowoduje wyłączenie funkcji hasła. Hasło kończy klawisz ENTER. Należy potwierdzić hasło podając je ponownie a następnie zatwierdzić zmianę hasła klawiszem. 2- umożliwia zmianę uprawnień aktywnych użytkowników przelicznika. 3- umożliwia dodanie lub usunięcie z systemu użytkowników USER-001 USER-004. Każdy aktywny użytkownik ma możliwość sprawdzenia przydzielonego mu zakresu modyfikacji oraz zmiany swojego hasła. Aby tego dokonać należy podczas wyświetlanie ekranu głównego wcisnąć klawisz., wybrać właściwego użytkownika z listy dostępnych użytkowników oraz poprawnie się zalogować

68 Wyświetlony zostanie następujący komunikat: * * * * U S E R * * * * 1 - z m i e ń h a s l o 2 - z o b a c z u p r a w n i e n i a Przegląd parametrów za pomocą klawiszy i, zmiana ustawień. Możliwe uprawnienia to modyfikacja: ustawień ciągu 1 ustawień ciągu 2 ustawień ciągu 3 ustawień ciągu 4 ustawień kanału COM1 (ETHERNET) (1) ustawień kanału COM2 (RS422/RS485) (2) ustawień kanału COM3 (RS422/RS485) (3) ustawień kanału COM4 (RS422/RS485) (4) ustawień kanału COM5 (OPTO-GAZ) (O) zakresów przetworników, stałych algorytmu, adresu i okresu próbkowania (K) limitów wejść pomiarowych (L) składu gazu (G) ustawień zegara (C) praw użytkowników (U) Wszelkie modyfikacje parametrów możliwe są do przeprowadzenia lokalnie (za pomocą klawiatury przelicznika) lub zdalnie (za pomocą transmisji szeregowej) w protokole GAZ-MODEM2. Protokół transmisji GAZ-MODEM2 umożliwia programowanie parametrów przelicznika tj. czas, skład gazu, zakresy pomiarowe itp. Możliwość zmiany parametrów jest uzależniona od użytkownika (USER-XXX) i jego uprawnień. Każdorazowo podczas modyfikacji parametrów przez transmisję należy podać nazwę użytkownika i hasło dostępu (podanie błędnego hasła lub brak podanego użytkownika i hasła spowoduje zaniechanie modyfikacji). Po zalogowaniu - lokalnie, użytkownik ma możliwość modyfikacji parametrów bez konieczności podawania hasła do momentu wylogowania ręcznego lub automatycznego (po 2 minutach od momentu ostatniego wciśnięcia jakiegokolwiek klawisza). Wylogowanie ręczne możliwe jest po wciśnięciu klawisza. Podczas wyświetlania ekranu głównego oraz potwierdzenia wylogowania. Fakt modyfikacji parametru, numer użytkownika dokonującego zmian oraz wartości zmienianego parametru początkowa i po zmianie, są rejestrowane na liście zdarzeń. Zapis o ostatniej dokonanej modyfikacji znajduje się także w wartościach bieżących tablicy DP przelicznika jako zmienne USER (DP:180), Nrpar (DP:181), last w1 (DP:182) i last w2 (DP:183). Na płycie tylnej przelicznik jest wyposażony w plombowany przełącznik, który blokuje możliwość modyfikacji parametrów przelicznika, nawet po podaniu właściwego hasła użytkownika!

69 5.1 STAN AKUMULATORA 5 AKUMULATOR Zlecenie to jest dostępne tylko w przypadku obecności napięcia zasilającego przelicznik. Umożliwia sprawdzenie aktualnego stanu naładowania akumulatora. Wywołanie zlecenia odbywa się za poprzez wciśnięcie klawisza (akumulator) podczas wyświetlania głównego ekranu przelicznika. Przykład wyświetlania: * * * A K U M U L A T O R * * * 0 6 T r w a ł a d o w a n i e E X I T - w y j ś c i e 5.2 WYŁĄCZANIE AKUMULATORA Zlecenie to jest dostępne tylko w czasie trwania zaniku zasilania i umożliwia wyłączenie wewnętrznego akumulatora. Wywołanie zlecenia odbywa się za poprzez naciśnięcia klawisza - (akumulator) podczas wyświetlania głównego ekranu przelicznika. Wybranie zlecenia powoduje wyświetlenie ekranu: * * * A K U M U L A T O R * * * 4 7 Z a n i k z a s i l a n i a! W y ł ą c z y ć a k u m u l a t o r? - T A K Naciśnięcie klawisza spowoduje odłączenie akumulatora i wyłączenie przelicznika. Przeliczniki przechowywane w magazynie powinny mieć wyłączone akumulatory! patrz. Magazynowanie przeliczników. Pozostałe funkcje są używane tylko w procesie produkcji i kalibracji przelicznika. Producent zastrzega sobie prawo do dokonywania zmian konstrukcyjnych nie naruszających: bezpieczeństwa użytkowania oraz zgodności wyrobu z właściwymi normami. 6 PRZEGLĄDY OKRESOWE Przelicznik MacMAT III E jest urządzeniem częściowo iskrobezpiecznym. W celu zachowania wymogów iskrobezpieczeństwa, przyrząd powinien być poddawany kontroli okresowej, zgodnie z normą PN-EN Kontrolę powinna wykonywać osoba uprawniona do dozoru elektrycznych urządzeń przeciwwybuchowych, a fakt dokonania przeglądu odnotowany na zaświadczeniu fabrycznym przyrządu. Zalecane jest wykonywanie kontroli okresowej w odstępach czasu nie większych niż rok. W celu zachowania właściwości metrologicznych i wymogów iskrobezpieczeństwa w okresach 5-cio letnich przelicznik powinien być także poddany remontowi w serwisie fabrycznym i kalibracji w laboratorium producenta

70 7.1 INFORMACJE OGÓLNE. 7 PROTOKOŁY TRANSMISJI DANYCH Realizacja protokołów transmisyjnych oparta jest o zasadę odpytywania przelicznika przez komputer nadrzędny. Komendy przysłane do przelicznika oznaczają polecenia nadania określonego rodzaju informacji. Informacje przesyłane zarówno do, jak i z przelicznika, zorganizowane są w bloki funkcjonalne o programowalnej długości. Optymalne dostosowanie długości bloków do jakości łącza może znacząco wpłynąć na efektywność przesyłania danych. Przelicznik obsługuje protokoły transmisji danych: GAZ-MODEM (opisany w normie ZN-G-4007:1995), GAZ-MODEM 2 (opisany w normie ZN-G-4007:2001), MODBUS-RTU, MODBUS-TCP (dostępny tylko na porcie Ethernet). Wymienione wyżej protokoły transmisji opisane są w dokumencie Protokoły transmisji. Przelicznik automatycznie rozpoznaje zastosowany protokół transmisji. 7.2 RODZAJE PRZESYŁANYCH DANYCH ZA POMOCĄ PROTOKOŁÓW TRANSMISJI. Wymienione wyżej protokoły transmisji różnią się od siebie funkcjonalnością w zakresie zdalnego odczytu i modyfikacji parametrów przelicznika. Protokół GAZ-MODEM umożliwia: odczyt bieżących danych pomiarowych, odczyt danych rejestrowanych, odczyt danych dobowych, odczyt zdarzeń. Protokół GAZ-MODEM 2 umożliwia: odczyt bieżących danych pomiarowych, odczyt danych rejestrowanych, odczyt zdarzeń, modyfikację parametrów. Z uwagi na wymagania protokołu transmisji GAZ-MODEM2 przelicznik MacMAT III E posiada 3 tablice, które definiują sposób wymiany danych. Są to: tablica dostępnych parametrów (DP), Tablica DP zawiera informacje o danych pomiarowych dostępnych w przeliczniku. Odczyt tablicy DP możliwy jest za pomocą programu Konfigurator przeliczników dołączanego do każdego przelicznika MacMAT III E, tablica określająca kolejność wysyłania danych bieżących (KWDB), Za pomocą tablicy KWDB użytkownik może indywidualnie określić kolejność przesyłania danych bieżących tylko tych danych, które interesują danego użytkownika. Jest to tablica definiowana indywidualnie dla każdego z kanałów transmisji. Tablica KWDB jest aktualna do czasu wyłączenia zasilania przelicznika lub do ponownego zdefiniowania tablica definicji alarmów i zdarzeń (ZD), Tablica ZD zawiera informacje na temat alarmów i zdarzeń, które mogą wystąpić podczas użytkowania przelicznika. Każde zdarzenie opisane jest za pomocą kodu zdarzenia, nazwy zdarzenia, ilości parametrów oraz numerów (z tablicy DP) parametrów zapisywanych przy zdarzeniu. Opisy parametrów tablic DP i ZD zawarte są w dokumencie MacMAT III E Struktura danych

71 8 RYSUNKI I SCHEMATY 8.1 WARUNKI ZABUDOWY Rys Widok z przodu i z boku

72 Rys Widok z tyłu (wersja zasilania 230V AC) oraz plombowanie listwy zacisków pomiarowych i transmisji

73 Rys Widok z tyłu (wersja zasilania 24V DC) oraz plombowanie listwy zacisków pomiarowych i transmisji

74 Rys Widok zacisków przelicznika (zasilanie 230V AC)

75 Rys Widok zacisków przelicznika (zasilanie 24V DC)

76 8.2 POGLĄDOWE SCHEMATY PODŁĄCZEŃ Rys Typowy schemat układu pomiarowego gazomierza zwężkowego Rys Typowy schemat układu pomiarowego gazomierza turbinowego

77 Rys Schemat instalacji MacMAT IIIE w opcji ES z gazomierzem EcoSonic X12 Powyższy rysunek przedstawia schemat podłączenia iskrobezpiecznego przelicznika typu GT w opcji ES przeznaczonego do połączenia z gazomierzem ultradźwiękowym EcoSonic X12. Podłączane przetworniki ciśnienia i temperatury w wykonaniu iskrobezpiecznym

78 Rys Schemat instalacji MacMAT IIIE w opcji ES2 z gazomierzem EcoSonic X12 Powyższy rysunek przedstawia schemat podłączenia nieiskrobezpiecznego przelicznika typu GT w opcji ES2 przeznaczonego do połączenia z gazomierzem ultradźwiękowym EcoSonic X12. Podłączane przetworniki ciśnienia i temperatury w wykonaniu iskrobezpiecznym

79 Rys Schemat instalacji MacMAT IIIE w opcji QS z gazomierzem QSonic PLUS Powyższy rysunek przedstawia schemat podłączenia iskrobezpiecznego przelicznika typu GT w opcji QS przeznaczonego do połączenia z gazomierzem ultradźwiękowym QSonic PLUS. Podłączane przetworniki ciśnienia i temperatury w wykonaniu iskrobezpiecznym

80 Rys Schemat instalacji MacMAT IIIE w opcji QS2 z gazomierzem QSonic PLUS Powyższy rysunek przedstawia schemat podłączenia nieiskrobezpiecznego przelicznika typu GT w opcji QS2 przeznaczonego do połączenia z gazomierzem ultradźwiękowym QSonic PLUS. Podłączane przetworniki ciśnienia i temperatury w wykonaniu iskrobezpiecznym

81 8.3 SCHEMAT PLOMBOWANIA Rys Schemat plombowania przelicznika

82 ul. Wspólna 19, Ignatki Kleosin tel fax