Opakowania w praktyce przewozowej

Transkrypt

1 Kraków r. Marek RóŜycki, doradca DGSA Redaktor naczelny Towarów niebezpiecznych Opakowania w praktyce przewozowej PrzewoŜący towary niebezpieczne często korzystają z opakowań. Pakujemy w nie towary w ilościach mniejszych a zatem bardziej poręcznych. Rolą opakowania jest nie tylko umoŝliwić przewóz ale takŝe zabezpieczyc zarówno zawartość przed wpływem środowiska jak i środowisko przed wpływem przewozonych substancji i preparatów. Przepisy ADR wprowadzają kilka definicji w zakresie opakowań. A oto najwaŝniejsze z nich: Sztuka przesyłki (Inseparable unit - Packages) oznacza końcowy produkt operacji pakowania, składający się z opakowania (LP, IBC) wraz z jego zawartością, które są przygotowane do wysyłki. Określenie to obejmuje równieŝ naczynia do gazów oraz przedmioty wielkogabarytowe, które są przewoŝone bez opakowania albo w pakietach, klatkach lub w urządzeniach do przenoszenia. Opakowanie wewnętrzne (Inner packaging) oznacza opakowanie, które podczas przewozu wymaga zastosowania opakowania zewnętrznego. Opakowanie zewnętrzne (Outer packaging) oznacza zewnętrzne zabezpieczenie opakowania złoŝonego lub kombinowanego, wraz z materiałami chłonnymi, wypełniającymi i wszelkimi innymi elementami do utrzymania i ochrony naczyń wewnętrznych lub opakowań wewnętrznych. Opakowanie kombinowane (Combmation packaging) opakowanie składające się z jednego lub kilku opakowań wewnętrznych umieszczonych w opakowaniu zewnętrznym wg ADR, np. butelka szklana w kartonie. Opakowanie złoŝone (szkło, porcelana, kamionka lub tworzywo sztuczne) (ang. Composite packaging - glass, porcleain, stoneware or plastics material) oznacza opakowanie składające się z naczynia wewnętrznego ( szklanego, porcelanowego, kamionkowego lub tworzywa sztucznego )oraz z opakowania zewnętrznego wykonanego z metalu, drewna, tektury itp., które raz złączone pozostaje trwale nierozłączne.

2 Opakowanie awaryjne (oznaczone T" - Salvage packaging) opakowanie specjalne, spełniające wymogi podane w dz ADR, w którym przewozi się uszkodzone sztuki przesyłki lub towary niebezpieczne, które uległy rozsypaniu, wycieku. Dla potrzeb praktycznych ADR dzieli opakowania na następujące grupy: Opakowanie o pojemności do 450l / 400 kg netto jak np.: bębny, skrzynie, kanistry itp Opakowanie metalowe lekkie o pojemności do 40 litrów/50 kg netto DuŜe opakowania /LP/ o pojemności powyŝej 450 litrów/400 kg netto, lecz nie większej niŝ 3000 litrów Naczynia ciśnieniowe inne niŝ klasa 2 DuŜe Pojemniki do Przewozu Luzem /IBC/ o pojemności powyŝej 450 litrów/400 kg netto, lecz nie większej niŝ 3000 litrów. ZaleŜność rodzaju opakowania od pojemności zaprezentowano w poniŝszej tabeli: Źródło: Marek RóŜycki Bezpieczny przewóz towarów niebezpiecznych podręcznik kierowcy

3 Dobór opakowania przez uŝytkownika bazuje na przepisach a konkretniej na instrukcjach pakowania. Producenci poszczególnych rodzajów opakowań juŝ na etapie ich konstruowania muszą uwzględnić przeznaczenie i sposób zastosowania opakowań. Od tego wiele zaleŝy. Zastosowanie niewłaściwego materiału moŝe nie zapewnić odpowiedniej jakości funkcji ochronnych opakowania i w efekcie doprowadzić do zniszczenia materiału. Jeśli uŝytkownik zmieni przeznaczenie opakowania moŝe dojść do wypadku. Obowiązki uŝytkownika Zgodnie z przepisami wymaga się aby materiały niebezpieczne były pakowane w opakowania dobrej jakości. Pojęcie ogólne! Dobra jakość jest synonimem dobrego stanu technicznego oraz stanu eksploatacyjnego. Wszystkie opakowania łącznie z DPPL i duŝymi opakowaniami, które powinny być wystarczająco mocne, aby wytrzymywały wstrząsy oraz czynności ładunkowe występujące normalnie podczas przewozu. W tym miejscu naleŝy się jednak pewna uwaga jedna z czynności eksploatacyjnych jest piętrowanie oraz sztauowanie pionowe opakowań. Jest ono dopuszczalne dla konkretnego opakowania pod warunkiem Ŝe opakowanie zostało przetestowane na piętrowanie lub w przypadku, gdy na opakowaniach zostaną umieszczone znaki pozwalające na określenie wysokości dopuszczalnego sztauowania. Zdjęcie 1 oznaczanie dopuszczalnego sposobu piętrowanie opakowań Czynności ładunkowe obejmują przemieszczanie pomiędzy jednostkami transportowymi i pomiędzy jednostkami transportowymi a magazynami, jak równieŝ kaŝde zdjęcie z palety lub wyjęcie z opakowania zbiorczego w celu dalszego przenoszenia ręcznego lub mechanicznego. Opakowania, łącznie z DPPL i duŝymi opakowaniami, powinny być wykonane i zamykane w

4 taki sposób, aby w stanie gotowym do przewozu uniemoŝliwiały jakikolwiek ubytek ich zawartości w normalnych warunkach przewozu, na skutek wibracji, zmian temperatury, wilgotności lub ciśnienia (wynikających na przykład ze zmiany wysokości). Miedzy innymi wymaga się by zawory były zabezpieczone co najmniej podwójnie (zawór + zaślepka) Zdjęcie 2 nie zaślepiony zawór DPPL. Opakowania, w tym DPPL i duŝe opakowania, powinny być zamknięte zgodnie z instrukcją dostarczoną przez producenta. Podczas przewozu, na zewnętrznych częściach opakowania, DPPL i duŝego opakowania nie powinny znajdować się Ŝadne niebezpieczne pozostałości materiału. Przepisy te stosuje się odpowiednio do opakowań nowych, wtórnych, regenerowanych lub przerobionych oraz nowych, wtórnych, regenerowanych lub przerobionych DPPL i nowych lub wtórnych duŝych opakowań. W przypadku napełniania opakowań cieczami naleŝy pozostawić wolną przestrzeń gwarantującą, Ŝe w wyniku zwiększenia objętości cieczy pod wpływem temperatury, która moŝe wystąpić podczas przewozu, nie wystąpi ubytek cieczy, ani trwałe odkształcenie opakowania. Przy wielu opakowaniach producenci określają maksymalny poziom napełnienia przy pomocy znaków graficznych

5 Zdjęcie 3 oznaczenie stopnia napełnienia oraz przepełnione opakowanie O ile nie ustalono wymagań szczególnych, to naleŝy przyjąć, Ŝe w temperaturze 55 C ciecz nie powinna wypełniać całkowicie opakowania. JednakŜe w przypadku DPPL, naleŝy pozostawić taką przestrzeń, aby ładunek o średniej temperaturze 50 C zajmował najwyŝej 98% pojemności wodnej DPPL. JeŜeli przepisy odnoszące się do konkretnej klasy nie stanowią inaczej, to maksymalny stopień napełnienia w temperaturze 15 C powinien być określony następująco Sposób 1 tabela wg właściwości: Temperatura wrzenia (początku wrzenia) materiału w C < < < < Stopień napełnienia opakowania w % Sposób 2 - Wyliczenie Stopień napełnienia pojemności opakowania. We wzorze tym oznacza średni współczynnik rozszerzalności objętościowej cieczy w temperaturze między 15 C i 50 C, tj. przy maksymalnej róŝnicy temperatury 35 C. oblicza się ze wzoru,

6 gdzie: d 15 i d 50 oznaczają gęstości względne 1 cieczy w temperaturze 15 C i 50 C, a t F - średnią temperaturę cieczy w czasie napełniania. 1 Określenie gęstość względna (d), uŝywane w niniejszym dziale, uwaŝa się za synonim cięŝaru właściwego. W przypadku, gdy w sztuce przesyłki moŝe nastąpić wzrost ciśnienia na skutek wydzielania się gazu z zawartości (z powodu wzrostu temperatury lub innych przyczyn), to opakowanie lub DPPL moŝe być zaopatrzone w urządzenie odpowietrzające pod warunkiem, Ŝe wydzielający się gaz nie spowoduje zagroŝenia wynikającego np. z jego toksyczności, palności, wydzielonej ilości. I tylko pod takim warunkiem. W przypadku, gdy nie zastosujemy się do tego wymogu moŝe dojść do powstania zagroŝenia. Urządzenie odpowietrzające powinno być zamontowane w przypadku, gdy moŝe wystąpić wzrost ciśnienia w wyniku normalnego rozkładu materiałów. Urządzenie odpowietrzające powinno być tak zaprojektowane, aby w normalnych warunkach przewozu w przypadku, gdy opakowanie lub DPPL znajduje się w pozycji przewidzianej do przewozu, uniemoŝliwiało wyciek cieczy i wnikanie obcych substancji. Zdjęcie 4 zawór DPPL z odpowietrzeniem PróŜne opakowania, które zawierały materiał niebezpieczny, podlegają tym samym wymaganiom co opakowania napełnione, o ile nie zastosowano odpowiednich środków w celu zlikwidowania wszystkich zagroŝeń. Podstawowym środkiem minimalizującym zagroŝenie to wyczyszczenie (wymycie) opakowania. Zabiegu tego powinny dokonywać wyspecjalizowane podmioty. Opakowania, za wyjątkiem opakowań z tworzyw uŝywa się w zasadzie do czasu ich zniszczenia. W odniesieniu do bębnów i kanistrów z tworzywa sztucznego, DPPL ze sztywnego tworzywa sztucznego oraz DPPL złoŝonych z naczyniami wewnętrznymi z

7 tworzywa sztucznego, o ile właściwa władza nie postanowi inaczej, dozwolony okres ich uŝywania do przewozu materiałów niebezpiecznych powinien wynosić pięć lat, z wyjątkiem przypadków, gdy ustalono okres krótszy ze względu na właściwości materiału przeznaczonego do przewozu. Krótszy okres uŝywania określany jest w przepisach szczególnych do instrukcji pakowania. Wymóg ten dotyczy przede wszystkim Instrukcji P001, gdzie wprowadzono przepis PP81. Dotyczy on UN 1790 KWASU FLUOROWODOROWEGO, zawierającego więcej niŝ 60%, lecz nie więcej niŝ 85% kwasu fluorowodorowego i dla UN 2031 (KWAS AZOTOWY) zawierającego więcej niŝ 55% kwasu azotowego, dozwolony czas uŝytkowania bębnów i kanistrów z tworzywa sztucznego wynosi dwa lata od daty ich produkcji. Pewnym wyjątkiem są takŝe opakowani przewidziane (przede wszystkim) dla klasy 6.1 a wiec materiałów trujących, którym przypisano Instrukcje Pakowania P 601. Zgodnie z nią dopuszczone do uŝywania są opakowania zawierające opakowania złoŝone, przy których opakowanie wewnętrzne w postaci bębnów i opakowań złoŝonych (1A1, 1B1, 1N1, 1H1 lub 6HA1) pod warunkiem okresowych przeglądów nie rzadziej niŝ raz na dwa i pół roku. Dodatkowo kaŝde kompletne opakowanie powinno być poddawane oględzinom wymaganym przez właściwą władzę, co najmniej raz na 3 lata. Kolejnym wyjątkiem będą DPPL. Wobec tych opakowań wprowadzono szczegółowe wymagania związane z okresowymi badania. Inspekcje wobec nich powinny być przeprowadzane przez uprawnioną do tego jednostką inspekcyjną. W Polsce jest to Transportowy Dozór techniczny. KaŜdy zbiornik powinien być badany w sposób zalecany przez przepisy ADR zgodnie z poniŝszymi zasadami Nadzór przez jednostkę inspekcyjną nie rzadziej niŝ raz na 5 lat, pod względem: (i) zgodności z typem konstrukcji i prawidłowości znakowania; (ii) oceny stanu wewnętrznego i zewnętrznego; (iii) prawidłowego działania wyposaŝenia obsługowego. w czasie najpóźniej do dwóch i pół roku, pod względem: (i) szczelności powietrzem (ii) oceny stanu zewnętrznego; (iii) prawidłowego działania wyposaŝenia obsługowego.

8 Nadzór przez właściciela nie rzadziej niŝ raz na rok pod względem: (i) prawidłowości znakowania; (ii) oceny stanu wewnętrznego i zewnętrznego; (iii) prawidłowego działania wyposaŝenia obsługowego. Zestawienie wymagań w zakresie nadzoru Okres w latach Kto wykonuje? * Test szczelności (ciśnienie kontrolne 0,2 bara) 2 ½ Jednostka dozorowa * Inspekcja stanu zewnętrznego 1 UŜytkownik * Inspekcja stanu zewnętrznego 2 ½ Jednostka dozorowa * Wymiana uszczelnień 5 UŜytkownik * Inspekcja stanu wewnętrznego 1 UŜytkownik * Inspekcja konstrukcji i znaku 1 UŜytkownik * Inspekcja konstrukcji i znaku 5 Jednostka dozorowa Data kontroli szczelności musi być naniesiona na zbiornik. Raport z kontroli, musi być przechowywany przez właściciela zbiornika. Pamiętajmy! Uczestnicy przewozu towarów niebezpiecznych powinni przedsięwziąć odpowiednie środki bezpieczeństwa, stosownie do natury i zakresu dających się przewidzieć zagroŝeń, w celu zapobieŝenia szkodom i urazom oraz, jeŝeli to konieczne, w celu zminimalizowania ich skutków. W razie zaistnienia bezpośredniego zagroŝenia bezpieczeństwa publicznego uczestnicy przewozu powinni niezwłocznie powiadomić słuŝby ratownicze oraz udostępnić im informacje potrzebne do prowadzenia działań. Obowiązki głównych uczestników przewozu określają przepisy ADR oraz przepisy krajowe. PoniŜsze podsumowanie prezentuje najwaŝniejsze zasady bezpieczeństwa na okoliczność powstania awarii:

9 W razie rozszczelnienia zbiornika (wyciek, rozlanie) w trakcie przewozu lub na terenie magazynu, punktu przeładunkowego itd. osoba stwierdzająca takie zdarzenie jest zobowiązana: przerwać wykonywanie pracy w strefie objętej zagroŝeniem, niezwłocznie udzielić pomocy poszkodowanym po upewnieniu się, Ŝe moŝna bezpiecznie wejść do strefy zagroŝenia, powiadomić przełoŝonego osoba na stanowisku kierowniczym odpowiedzialna za magazyn lub obszar w którym nastąpiło zagroŝenia lub wskazana przez niego osoba kieruje akcją ratowniczą, a w razie potrzeby wzywa straŝ poŝarną. W przewozie towarów niebezpiecznych najwaŝniejsza jest prewencja. Zwracajmy uwagę na wymagania w zakresie dopuszczalnego okresu uŝywania oraz terminy waŝności opakowań.