DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW. Towarzyszący dokumentowi: Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia SWD(2012) 351 final DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW Towarzyszący dokumentowi: Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym {COM(2012) 617 final} {SWD(2012) 350 final} PL PL

2 1. WPROWADZENIE I ASPEKTY PROCEDURALNE W ramach strategii Europa 2020 Unia Europejska wyznaczyła sobie cel zmniejszenia liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym o przynajmniej 20 milionów. Ubóstwo i wykluczenie społeczne nasilają się jednak w wielu państwach członkowskich, co budzi obawy w zakresie konsekwencji społecznych, zarówno dla jednostek, jak i ogółu społeczeństwa. W przeciwieństwie do rosnących potrzeb, możliwości udzielenia pomocy przez państwa członkowskie tym, którzy znajdują się na marginesie naszego społeczeństwa, w wielu przypadkach zmalały. Szczebel europejski uznawany jest często za (współ)odpowiedzialny za te zmiany. Unijny program dystrybucji żywności dla osób najbardziej potrzebujących (program dystrybucji żywności) ustanowiono w 1987 r., aby w sensowny sposób zużytkować nadwyżki rolne występujące w tamtych czasach. Ze względu na prognozowany brak zapasów interwencyjnych lub przynajmniej ich wysoką nieprzewidywalność w latach program dystrybucji żywności utracił swoją pierwotną rację bytu pod koniec 2013 r. program ten zostanie zakończony. W dalszym ciągu istnieje jednak potrzeba udzielania pomocy materialnej osobom najbardziej potrzebującym. W swoim wniosku dotyczącym kolejnych wieloletnich ram finansowych Komisja odniosła się do tej potrzeby i przeznaczyła na wspomnianą pomoc budżet w wysokości 2,5 mld EUR. Głównym instrumentem unijnym wspierającym szanse na zatrudnienie, pomagającym zwalczać ubóstwo i promującym włączenie społeczne jest i pozostanie Europejski Fundusz Społeczny (EFS). Analiza prawna wykazała, że konieczny jest oddzielny instrument, jako że podstawa prawna EFS (art. 162 TFUE) wymaga wystarczająco silnego powiązania wspieranych działań z zatrudnieniem lub mobilnością. W niniejszej ocenie skutków zbadano zakres potencjalnych interwencji Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym. 2. KONSULTACJE Dyskusje w Radzie, Parlamencie i z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego oraz z władzami lokalnymi na temat obecnej pomocy dla najbardziej potrzebujących w ramach programu dystrybucji żywności dostarczają konkretnych spostrzeżeń i pomysłów na przyszłość. Proponowane znaczne cięcia wsparcia udzielonego w ramach programu dystrybucji żywności w 2012 r. po wyroku Sądu z dnia 13 kwietnia 2011 r. spowodowały szereg negatywnych reakcji. W wielu z nich podkreślano znaczenie tego wsparcia oraz opowiadano się za kontynuacją tego programu w czasach, w których potrzeby te stale wzrastają. Duże organizacje charytatywne i organizacje społeczeństwa obywatelskiego reprezentujące banki żywności, jak również organizacje pracujące z dziećmi i bezdomnymi wyraziły wielokrotnie potrzebę kontynuacji wsparcia po roku 2013 oraz skontaktowały się z przedstawicielami państw członkowskich, jak również z przewodniczącym Rady Europejskiej. Władze lokalne są także za utrzymaniem programu. Odbyły się dwa spotkania ze stowarzyszeniami patronackimi organizacji reprezentujących nie tylko beneficjentów, lecz również rzeczywistych odbiorców końcowych.. Zasadniczo organizacje z zadowoleniem przyjęły możliwe poszerzenie zakresu instrumentu poza pomoc PL 2 PL

3 żywnościową oraz opcję umieszczenia ludzi w jego centrum, ale wyrażono ubolewanie z powodu ograniczonego budżetu. Opinie państw członkowskich na temat takiego instrumentu są podzielone: siedem państw członkowskich utrzymuje, że pomoc żywnościowa jest częścią polityki społecznej i należy do kompetencji krajowych. Inne państwa w zdecydowany sposób wspierają program ze względów społecznych i politycznych. Trzynaście państw członkowskich wydało w grudniu 2011 r. oświadczenie, w którym zwrócono się o kontynuację programu dystrybucji żywności po roku Parlament Europejski wielokrotnie i poprzez wszystkie grupy polityczne wyraził silne poparcie dla kontynuacji programu. W grudniu 2011 r. 11 stowarzyszeń patronackich skierowało pismo do komisarza Andora i do dyrektora generalnego Dyrekcji ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, zwracając się o poczynienie postępów w pracach nad strategią UE na rzecz przeciwdziałania bezdomności. W krajowych programach reform na 2012 r. co najmniej połowa państw członkowskich odniosła się do problemu bezdomności jako kwestii priorytetowej w ich polityce włączenia społecznego. Również Parlament Europejski wezwał do przyjęcia strategii UE na rzecz przeciwdziałania bezdomności początkowo w pisemnej deklaracji (2010 r.) a następnie w rezolucji (2011 r.). W Pakcie na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia przyjętym przez Radę Europejską dnia 29 czerwca 2012 r. odnotowano, że podczas realizacji zaleceń dla poszczególnych krajów państwa członkowskie położą szczególny nacisk na... radzenie sobie z bezrobociem i ze społecznymi konsekwencjami kryzysu [ oraz] opracowywanie i realizowanie skutecznych polityk służących zwalczaniu ubóstwa i wspieraniu słabszych grup społecznych. 3. OPIS PROBLEMU Chociaż proponowany instrument jest nowy, należy zwrócić uwagę na wciąż istniejący program dystrybucji żywności, który jest obecnie jedynym unijnym programem ukierunkowanym bezpośrednio na osoby najbardziej potrzebujące w UE. Program dystrybucji żywności nigdy nie miał na celu rozwiązania problemu niedoboru żywności. Jednak w wielu przypadkach program dystrybucji żywności stanowi główne źródło pomocy żywnościowej. Podczas dyskusji ze stowarzyszeniami patronackimi wszystkie one podkreślały, że przewidywalność wsparcia europejskiego poprzez program ma kluczowe znaczenie dla ich działalności. Zakończenie programu dystrybucji żywności bez zastąpienia go innym programem zagraża temu dorobkowi i może być postrzegane jako wykazanie braku zainteresowania palącymi kwestiami społecznymi ze strony Unii Europejskiej. Istnieje znaczący efekt dźwigni, ponieważ zaangażowane w program organizacje charytatywne dostarczają część środków niezbędnych do przeprowadzenia dystrybucji pomocy żywnościowej i pokrywają część kosztów pomocy żywnościowej. Stosunek łącznych zaangażowanych zasobów do wkładu programu dystrybucji żywności wynosi około 3. Nie ma pewności co do dokładnego zasięgu i oddziaływania programu. Bieżące otwarte podejście do definicji grupy docelowej uznawane jest jednak za właściwe w odniesieniu do beneficjentów. Ponadto szczegółowe kryteria wiązałyby się z większymi obciążeniami administracyjnymi oraz zwiększyłyby koszty pomocy, ponieważ kryteria te musiałyby być poddane kontroli. PL 3 PL

4 Osiem procent wszystkich obywateli europejskich lub prawie 40 milionów osób znajduje się w sytuacji poważnej deprywacji materialnej i nie może pozwolić sobie na zaspokojenie wielu potrzeb uważanych w Europie za niezbędne do prowadzenia godnego życia. Ubóstwo i wykluczenie społeczne nie są jednolite w całej UE. W ujęciu ogólnym problemy są bardziej odczuwalne w wschodnich i południowych państwach członkowskich. Poza podniesieniem uprzednio istniejącego poziomu ubóstwa i wykluczenia społecznego kryzys gospodarczy obniżył także zdolność wielu państw członkowskich do utrzymania wydatków socjalnych i inwestycji na poziomie wystarczającym do odwrócenia tego niekorzystnego trendu. W latach oczekuje się, że rzeczowe świadczenia z tytułu ochrony socjalnej zmniejszą się w stosunku do PKB w większości państw członkowskich. Świadczenia pieniężne z tytułu ochrony socjalnej zmniejszą się w stosunku do PKB prawie w połowie państw członkowskich. Niemożność dostępu do odpowiedniej ilości żywności oraz do żywności dobrej jakości dotyczyła 8,7% ludności europejskiej w 2010 r. Liczba osób dotkniętych niedoborem żywności spadała do 2009 r., do momentu gdy tendencja ta się odwróciła. Wsparcie socjalne udzielane przez państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne nigdy nie skupia się (lub też zdarza się to rzadko) na zapewnieniu dostępu do żywności, z wyjątkiem dotacji dla stołówek szkolnych lub posiłków dostarczanych do domu osobom starszym lub niepełnosprawnym. Szczególnie poważną formę deprywacji materialnej stanowi bezdomność. Zakres problemu bezdomności jest jednak trudny do oszacowania i należy poprawić jakość danych w tym zakresie. Niemniej jednak szacunkowe dane wskazują na liczbę 4,1 mln bezdomnych w Europie w latach 2009/2010. Problem bezdomności pogłębia się. Bardziej niepokojące jest pojawienie się nowego profilu osób bezdomnych rodzin z dziećmi, młodych ludzi i osób ze środowisk migracyjnych. Chociaż występują różnice w roli organizacji pozarządowych i państwa w dostarczaniu usług dla osób bezdomnych w Europie, dominujący model stanowi podział na władze lokalne odpowiedzialne za umożliwianie świadczenia takich usług i kierowanie ich świadczeniem oraz organizacje pozarządowe jako głównych usługodawców, finansowanych w dużej mierze przez gminy. Rozwój sytuacji w państwach członkowskich w odniesieniu do zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w różnych grupach wiekowych wskazuje na to, że kryzys często dotyka w nieproporcjonalnie wysokim stopniu dzieci i młodzież. 5,9 % gospodarstw domowych w UE nie może sobie pozwolić na nowe ubrania dla swoich dzieci i 4,5% nie stać nawet na dwie pary butów w odpowiednim rozmiarze (w tym jedną parę butów zimowych). W tej sytuacji znajduje się około 6 mln dzieci. W porównaniu z lepiej sytuowanymi rówieśnikami dzieci dotknięte deprywacją materialną słabiej radzą sobie w szkole, rzadziej cieszą się dobrym zdrowiem, a jako dorośli często nie realizują w pełni swojego potencjału. Organizacje pozarządowe i organizacje społeczeństwa obywatelskiego udzielają różnych form wsparcia dla dzieci również wykraczających poza dostarczanie żywności dostosowanej do szczególnych potrzeb dzieci i świadomości na temat zdrowia. Wsparcie to odnosi się na przykład do odzieży, rekreacji i wypoczynku (które pozostają nieosiągalne dla wielu dzieci znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, a które mają kluczowe znaczenie dla ich rozwoju). Udziela się również wsparcia dla rodziców, np. przez podnoszenie świadomości, doradztwo, niekiedy w połączeniu z zabawami, w których uczestniczą dzieci). PL 4 PL

5 Działanie UE jest uzasadnione na podstawie art. 174 (TFUE), zgodnie z którym Unia wspiera harmonijny rozwój i art. 175 (TFUE), który zawiera przepisy dotyczące działań szczegółowych podejmowanych za pośrednictwem innych instrumentów niż fundusze strukturalne. Podjęcie działania na poziomie UE jest niezbędne, biorąc pod uwagę poziom oraz strukturę ubóstwa i wykluczenia społecznego w Unii, zjawisk pogłębiających się w wyniku kryzysu gospodarczego, oraz niepewność co do zdolności wielu państw członkowskich do utrzymania wydatków socjalnych i inwestycji w tej dziedzinie na poziomie wystarczającym, aby zachować spójność społeczną oraz doprowadzić do osiągnięcia celu zawartego w strategii Europa CELE Ogólnym celem Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (Funduszu) jest przyczynienie się do osiągnięcia celu strategii Europa 2020 zakładającego ograniczenie ubóstwa i tym samym wzmocnienie spójności społecznej w Unii Europejskiej. Cele szczegółowe to: złagodzenie najcięższych form ubóstwa w Unii Europejskiej i przyczynienie się do koordynacji wysiłków podejmowanych w tym zakresie, jak i opracowanie oraz wdrożenie instrumentów wspomagających włączenie społeczne osób najbardziej potrzebujących. Ze względu na fakt, że instrument ten realizowany będzie w ramach zarządzania dzielonego, przy określaniu celów operacyjnych powinno się uwzględnić oceny ex ante poszczególnych programów operacyjnych. Oceny te należy dopiero przeprowadzić. Na szczeblu europejskim cele operacyjne, co do których system monitorowania będzie musiał dostarczać spójne dane w odniesieniu do poziomu europejskiego, są następujące: 1. dostarczanie osobom potrzebującym podstawowych produktów; 2. efekt mnożnikowy wynoszący co najmniej 2. Efekt mnożnikowy szacuje się na podstawie stosunku łącznych zmobilizowanych środków do zasobów udostępnionych przez UE. 5. WARIANTY STRATEGICZNE Wspólny dla wszystkich rozważanych wariantów jest fakt, że ich wdrożenie odbędzie się w ramach zarządzania dzielonego za pośrednictwem programów operacyjnych. Programy będą proponowane przez państwa członkowskie, a decyzje o zatwierdzeniu programów podejmowane przez Komisję. Czas ich realizacji to siedem lat. Komisja odgrywa rolę pośrednika w przekazywaniu informacji i rolę nadzorczą. Faktyczna realizacja przeprowadzana jest przez instytucje zarządzające. W zależności od programów instytucje zarządzające organizują zcentralizowany zakup produktów stanowiących pomoc materialną przeznaczonych do dystrybucji lub pozostawiają to zadanie samym beneficjentom. Rozważane warianty nie różnią się pod względem alokacji zasobów dla państw członkowskich. Główną kwestią jest zakres działania nowego instrumentu. Możliwe opcje obejmują instrument, który zasadniczo zastąpi obecny program dystrybucji żywności ograniczony do udzielania pomocy żywnościowej (opcja 1), aż do kwestii przemyślenia tego instrumentu od PL 5 PL

6 podstaw. W ramach wsparcia żywnościowego (wariant 2) program mógłby finansować szereg środków lub usług bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy żywnościowej. W programie o szerokim zakresie (wariant 3) pomoc żywnościowa nie byłaby już jedynym elementem, lecz przewidziane byłyby inne formy pomocy materialnej i odpowiednie środki towarzyszące. Byłyby one związane z bezdomnością oraz ubóstwem wśród dzieci, a więc z dwoma obszarami, które odgrywają kluczową rolę w kwestii włączenia społecznego i w których odnotowuje się wyraźne pogorszenie sytuacji w wyniku kryzysu. Obszary te nie zostały jak dotąd objęte przez inne instrumenty wspólnotowe, takie jak EFS. Środki towarzyszące bezpośrednio związane z udzielaną pomocą materialną doprowadziłyby do zwiększenia skuteczności zintegrowanego podejścia do ograniczania ubóstwa i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu zgodnie z Europejską platformą współpracy w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Sensowne wykorzystanie nadwyżek rolnych stanowiło podstawę programu dystrybucji żywności. Wykorzystanie zapasów interwencyjnych wyłączone jest z dalszej analizy na podstawie następujących przesłanek technicznych (i) wykorzystywanie zapasów interwencyjnych zmniejsza przejrzystość budżetową i zachęca do podejmowania działań w odpowiedzi na oczekiwania dotyczące przyszłego rozwoju cen tych produktów rolnych w ramach programu mającego na celu wspieranie osób najbardziej potrzebujących w UE; (ii) rozporządzenie, które zakłada korzystanie z zapasów interwencyjnych, jest siłą rzeczy bardziej złożone; oraz (iii) na podstawie istniejących prognoz przewiduje się, że w związku z przewidywanym brakiem zapasów interwencyjnych w przyszłości i tak nie będzie możliwości korzystania z nich. Niemniej jednak uzasadniona może się okazać opcja alternatywna. Skutki przyjęcia różnych wariantów są przedstawione i porównane w tabeli poniżej. Tym samym o tym, w jakim stopniu cel operacyjny, czyli dostarczanie osobom potrzebującym podstawowych produktów, został osiągnięty, świadczy liczba osób otrzymujących wsparcie oraz stopień zaspokojenia najpilniejszych potrzeb. Cel operacyjny w postaci mnożnika co najmniej dwukrotnego wymaga zastanowienia się, czy opcje te będą w stanie zmobilizować zasoby i czy wszystkie wymogi administracyjne są uzasadnione. Skutki w zakresie włączenia społecznego, zatrudnienia i rynku pracy odnoszą się w dużym stopniu do celu ogólnego. Zakładanie silnego bezpośredniego lub nawet wymiernego związku między przedmiotowym instrumentem a powyższymi skutkami uważane jest jednak za zbyt ambitne. PL 6 PL

7 Tabela 1. Oczekiwane skutki. Wariant 0 brak finansowania Wariant 1 pomoc żywnościowa (scenariusz podstawowy) Wariant 2 pomoc żywnościowa i wsparcie dla beneficjentów Wariant 3 szeroki zakres pomocy Liczba osób otrzymujących wsparcie - Brak programu brak osób otrzymujących wsparcie 0 Bezpośredni wpływ szacuje się na 2,1 mln rocznie. - Bezpośredni wpływ szacuje się na 1,96 mln rocznie. Nieco mniej niż w przypadku poziomu bazowego ponieważ część dostępnych zasobów przeznaczona jest na środki towarzyszące. 0 Bezpośredni wpływ szacuje się na 2,13 mln rocznie. Dotarcie do osób najbardziej potrzebujących (o najwyższej wartości dodanej) Umożliwiona większa elastyczność powinna zapewnić lepiej dostosowane ukierunkowane pomocy do potrzeb w każdym państwie członkowskim/regioni e. Wpływ włączenie społeczne na - 0 Uwzględniony jest jeden aspekt ciężkiej deprywacji (niedostatek pożywienia), nie ma gwarancji, że jest to najbardziej pilna potrzeba. + Ta sama grupa docelowa, przy jednoczesnym zwiększeniu skuteczności oferowanej pomocy. ++ Lepsze dostosowanie do najpilniejszych potrzeb w celu zwiększenia wpływu w zakresie włączenia społecznego PL 7 PL

8 Wariant 0 brak finansowania Wariant 1 pomoc żywnościowa (scenariusz podstawowy) Wariant 2 pomoc żywnościowa i wsparcie dla beneficjentów Wariant 3 szeroki zakres pomocy Zatrudnienie rynek pracy i?? Wpływ wariantu 0 w zakresie zatrudnienia i rynku pracy zależy od wykorzystania środków pieniężnych. W przypadku gdy środki przewidziane w ramach tego programu przeznaczone zostaną na EFS, można założyć neutralny lub pozytywny wpływ na zatrudnienie i rynek pracy. 0 + Łączenie pomocy żywnościowej z innymi działaniami aktywizującymi w ramach łańcucha wsparcia może prowadzić w sposób bardziej skuteczny do zatrudnienia + W porównaniu z wariantem 2 niektórzy uczestnicy mogą być jeszcze bardziej oddaleni od rynku pracy (np. dzieci). Ten wpływ mógłby być jednak zrekompensowany przez większą elastyczność w celu uwzględnienia warunków lokalnych. Ogólne społeczne skutki? Zależy od sposobu, w jaki zasoby zostałyby przydzielone innym programom, lecz ogólnie rzecz biorąc skutki negatywne w porównaniu z poziomem bazowym Mobilizacja zasobów - W przypadku nieprzedłużenia programu uzyskanie dobrowolnych składek mogłoby stać się trudniejsze Złożoność i przejrzystość procedur administracyjny ch + Brak programu brak administracji (nie uwzględniając faktu, że bez programu osoby te nadal mogą potrzebować wsparcia, którego organizacja będzie trudniejsza) 0 - Ponieważ wariant 2 obejmuje szerszy zakres programu, charakteryzuje się wzrastającym poziomem złożoności zarządzania. Zwiększa się ryzyko powielania działań realizowanych w ramach innych programów pomocy, w szczególności EFS. -- Te same uwagi co w przypadku wariantu 2, ale o potencjalnie większej złożoności ponieważ zakres działań jest nawet szerszy, przynajmniej w przypadku gdy program obejmuje więcej niż jedną dziedzinę. PL 8 PL

9 Wariant 0 brak finansowania Wariant 1 pomoc żywnościowa (scenariusz podstawowy) Wariant 2 pomoc żywnościowa i wsparcie dla beneficjentów Wariant 3 szeroki zakres pomocy Ogólny wpływ na gospodarkę? W dużym stopniu zależy to od sposobu, w jaki osoby te będą wspierane w innym przypadku Skutki środowiskowe Objaśnienia: poziom bazowy 0; - poniżej poziomu bazowego; + powyżej poziomu bazowego -- poniżej poziomu - ; ++ powyżej poziomu + Na podstawie doświadczeń wynikających z istniejącego programu wsparcia można przewidzieć, że program ten umożliwiłby roczne wsparcie około 2 mln osób w zależności od rozważanych opcji. Obejmuje to około 5% ludności znajdującej się w ciężkiej sytuacji materialnej. Jednak rzeczywisty zasięg programu może być co najmniej dwukrotnie większy, gdyż szacunki te nie uwzględniają mobilizacji dodatkowych zasobów ze źródeł krajowych i prywatnych. Często dwukrotnie zwiększają one całkowite dostępne zasoby. Ponadto liczbę osób żyjących w skrajnie trudnych warunkach materialnych można uznać jedynie za szacunkową wielkość populacji docelowej. Liczba ta stosowana jest wyłącznie z powodu braku innych wskaźników. Tylko niewielka część rzeczywiście kwalifikuje się do pomocy w ramach rozważanych wariantów programu. Można oczekiwać, że społeczny wpływ Funduszu będzie większy. Zapewniając platformę, w ramach której osoby zawodowo zajmujące się kwestią pomocy potrzebującym będą mogły wymieniać informacje i doświadczenia, przyniesie on znaczne korzyści wielu zainteresowanym stronom pod względem procesów. Wdrożenie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym oparte na dostępnej wiedzy oraz ukierunkowane średniodo długoterminowo poprzez programy operacyjne zachęci również do dialogu między różnymi zainteresowanymi stronami i będzie wspierało przyszłe strategiczne podejście. Ulepszenia mechanizmu realizacji programów (przede wszystkim uproszczenie i zmniejszenie obciążeń administracyjnych) powinny zapewnić długotrwałe znaczenie wyników procesu. Fundusz będzie instrumentem ułatwiającym rzeczywiste zbliżenie priorytetów europejskich i polityki spójności społecznej. Wpływ Funduszu na środowisko naturalne zasadniczo związany jest z dystrybucją produktów i zmniejszeniem ilości odpadów. Dane liczbowe dotyczące ograniczenia emisji dwutlenku węgla wskazują na zmniejszenie emisji CO 2 w wysokości 0,5 1,0 t na tonę żywności. Zasadniczo można stwierdzić, że pomoc żywnościowa ma pozytywny wpływ na środowisko w porównaniu z sytuacją jej braku. Wariant 1 (wyłącznie pomoc żywnościowa) do wariantu 3 (szeroki zakres pomocy) wiążą się ze zmniejszeniem pomocy żywnościowej, a tym samym z mniejszym ograniczeniem emisji dwutlenku węgla (z 573 tys. do 400 tysięcy ton). Podejmowanie działań przeciwko marnotrawieniu żywności i wspieranie recyklingu, kwalifikowalne w ramach instrumentu w wariantach 2 i 3, może zrekompensować ten wpływ PL 9 PL

10 w całości lub w części. Należy podkreślić fakt redukcji emisji dwutlenku węgla, nawet jeśli jest ona ograniczona. Wariant 3 jest preferowaną opcją w związku z tym, że pozwoli ona państwom członkowskim na lepsze dostosowanie interwencji do potrzeb krajowych. Środki towarzyszące powinny również gwarantować długotrwałość osiąganych wyników. 6. NADZOROWANIE I OCENA Program będzie realizowany w ramach zarządzania dzielonego. Dokładne ukierunkowanie pomocy i związek z istniejącymi instrumentami wsparcia społecznego będzie bardzo zróżnicowany wśród państw członkowskich. Ponadto instytucje otrzymujące wsparcie opierają się w znacznym stopniu na wolontariacie i darowiznach. Należy zatem unikać w jak największym stopniu nakładania ciężkich obowiązków sprawozdawczych na takie organizacje. Organizacje te nadal jednak będą musiały informować o swojej działalności nie tylko Komisję, lecz również innych darczyńców i wolontariuszy, aby podtrzymać ich motywację. Przy wyznaczeniu ograniczonej liczby głównych obszarów działalności możliwe byłoby przekazywanie sprawozdań dla każdego z tych obszarów przy użyciu kilku wspólnych wskaźników dotyczących nakładów i wyników w ujęciu rocznym. Tego rodzaju podstawowej sprawozdawczości rocznej towarzyszyć będą ustrukturyzowane badania przeprowadzane co najmniej dwukrotnie w okresie realizacji projektu. Badania te będą miały na celu: 1. dostarczanie informacji na temat struktury wspieranej populacji; 2. ocenę znaczenia świadczeń rzeczowych innych niż produkty; 3. gromadzenie danych na temat bezpośrednich skutków przyznawanej pomocy dla jej beneficjentów. Badania te będą stanowić podstawę do oceny skuteczności, efektywności i wpływu programów operacyjnych. PL 10 PL