Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Turek na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata

Transkrypt

1 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Turek na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Projekt Turek 2013 r.

2 Spis treści: 1. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA PROGRAMU NA ŚRODOWISKO PODSTAWA PRAWNA I CEL OPRACOWANIA PROGNOZY ZAWARTOŚĆ PROGNOZY POWIĄZANIE PROGNOZY Z INNYMI DOKUMENTAMI ANALIZA ZGODNOŚCI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU Z CELAMI OCHRONY ŚRODOWISKA NA SZCZEBLU WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM I REGIONALNYM Polityka Unii Europejskiej Polityka Ekologiczna Państwa Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej Dokumenty regionalne METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY Przewidywane metody analizy skutków realizacji postanowień projektowanego 2. AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA W GMINIE TUREK OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Zaopatrzenie w wodę Odprowadzanie ścieków Charakterystyka zaopatrzenia gminy w gaz ziemny Charakterystyka zaopatrzenia gminy w energię elektryczną i energię cieplną FORMY OCHRONY PRZYRODY Złotogórski obszar chronionego krajobrazu Obiekty prawnie chronione Użytki ekologiczne Korytarze ekologiczne. Obszary szczególnej ochrony ekologicznej Pomniki przyrody Zainwentaryzowane gatunki grzybów, porostów i mszaków Zainwentaryzowane gatunki roślin A/ pod ochroną ścisłą Zainwentaryzowane gatunki zwierząt - Fauna Obszary i strefy ważne przyrodniczo położone w pobliżu granic gminy TERENY ZIELENI URZĄDZONEJ LASY Powierzchnie leśne Stan zdrowotny lasów ZASOBY NATURALNE WYSTĘPUJĄCE NA TERENIE GMINY Wody podziemne Na obszarze gminy znajduje się kilka punktów obserwacji wód podziemnych IMiGW Wody powierzchniowe Kopaliny Gleby POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ANALIZA STANU ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM STAN GLEB JAKOŚĆ WÓD ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA Zanieczyszczenie opadów atmosferycznych Zanieczyszczenie powietrza atmosfrrycznego ODDZIAŁYWANIE HAŁASU ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY TUREK

3 5.1. ZASOBY PRZYRODNICZE PROBLEM ZACHOWANIA WALORÓW KRAJOBRAZU POWIERZCHNIA ZIEMI WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE ZAGROŻENIE POWODZIOWE I OCHRONA PRZED SKUTKAMI SUSZY ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO I OCHRONA KLIMATU HAŁAS POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ZDROWIE LUDZI IDENTYFIKACJA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY PRZYRODY OCHRONA WÓD I GOSPODARKA ŚCIEKOWA. ZAOPATRZENIE GMINY W WODĘ DO PICIA OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO I OCHRONA KLIMATU OCHRONA PRZED HAŁASEM I POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKAŃCÓW I OCHRONA PRZED POWAŻNYMI AWARIAMI GOSPODARKA ODPADAMI RELACJE POMIĘDZY ODDZIAŁYWANIAMI ODDZIAŁYWANIA WTÓRNE I SKUMULOWANE INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU ALBO WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH W TYM WSKAZANIA NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY PODSUMOWANIE MONITORING STOPNIA REALIZACJI ZADAŃ I ANALIZA SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE KONSULTACJE SPOŁECZNE STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM LITERATURA

4 1. Prognoza oddziaływania Programu na środowisko 1.1. Podstawa prawna i cel opracowania Prognozy Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz ze zm.) organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów mają obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Jest to związane z implementacją do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Głównym celem Prognozy Oddziaływania na Środowisko Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Turek na lata z perspektywą na lata (zwanej dalej Prognozą) jest określenie możliwych skutków dla środowiska, które mogą się pojawić na skutek realizacji zaktualizowanego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Turek na lata z perspektywą na lata (zwanego dalej Projektowanym dokumentem). Prognoza daje zalecenia dotyczące przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom oraz określa sposoby ich minimalizacji. Projektowany dokument określa pięć głównych priorytetów, w aspekcie, których zostały określone jego cele. I priorytet Ochrona przyrody II priorytet Ochrona wód i gospodarka ściekowa. Zaopatrzenie gminy w wodę do picia III priorytet Ochrona powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu IV priorytet Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi V priorytet Edukacja ekologiczna mieszkańców i ochrona przed poważnymi awariami Tabela 1 Przyjęte priorytety i cele Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Turek na lata z perspektywą na lata Priorytety Ochrona przyrody Ochrona wód i gospodarka ściekowa. Zaopatrzenie gminy w wodę do picia Cele - Ochrona lasów prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, - Ochrona fauny i flory, - Ochrona ciągów ekologicznych i przyrodniczych, ochrona dolin rzecznych, - Minimalizacja presji mieszkańców na tereny cenne przyrodniczo i ochrona gleb - Zalesienia gruntów porolnych i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, - Rozwój zieleni wiejskiej, - Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania dla środowiska przyrodniczego mieszkańców gminy, - Budowa systemu kanalizacji sanitarnej z włączeniem do istniejącej oczyszczalni ścieków w Turku, na terenie gminy należącym do aglomeracji. - Kontynuacja budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach poza wyznaczoną aglomeracją - Kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych oraz wywiązywania się z obowiązku ich opróżniania; - Likwidacja nielegalnych form odprowadzania ścieków; - Modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę; - Ochrona wód podziemnych w obszarach GZWP oraz wód powierzchniowych; - Ochrona wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze źródeł rolniczych, - Budowa zbiorników małej retencji, - Ochrona wód zbiorników małej retencji, 4

5 Ochrona powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi Edukacja ekologiczna mieszkańców i ochrona przed poważnymi awariami - Monitorowanie jakości wód, - Edukacja w zakresie ochrony wód i prawidłowej eksploatacji przydomowych oczyszczalni ścieków. - Zmniejszenie emisji niskiej poprzez zmianę systemów grzewczych na ekologiczne; - Stosowanie energooszczędnych oraz niskoemisyjnych technologii z wykorzystaniem energii odnawialnej i termomodernizacja budynków; - Zalesianie nieużytków oraz gleb o niskiej bonitacji. - Rozbudowa sieci gazowej; - Monitorowanie poziomu hałasu komunikacyjnego wzdłuż dróg oraz hałasu emitowanego przez zlokalizowane na terenie gminy zakłady; - Dbałość o zachowanie odpowiedniej odległości od ciągów komunikacyjnych w stosunku do projektowanej zabudowy; - Tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej. - Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania dla środowiska przyrodniczego mieszkańców gminy, - Edukacja w zakresie ochrony wód i prawidłowej eksploatacji przydomowych oczyszczalni ścieków. - Kształtowanie polityki informacyjnej mającej na celu rezygnację z kotłowni węglowych na rzecz alternatywnych źródeł energii; - Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia awarii Zawartość Prognozy Konieczny zakres opracowania Prognozy został określony pismem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu - pismo znak: WOO-III JM z dnia 22 lipca 2013r. oraz Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego - pismo znak: DN- NS z dnia 7 lipca 2013r. i wynika z art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., Nr 199, poz ze zm.). W związku z powyższym Prognoza powinna: 1) zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2) określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, 5

6 zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3) przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Analizie poddano aktualny i prognozowany stan środowiska na terenie gminy Turek oraz proponowane kierunki działań w tym zakresie. Wynikające z przeprowadzonej analizy wnioski odniesiono do stanu środowiska w gminie i przeanalizowano możliwe skutki środowiskowe realizacji aktualizacji Programu Powiązanie Prognozy z innymi dokumentami Projektowany dokument oraz Prognoza są powiązane z innymi dokumentami o charakterze strategicznym, na szczeblu krajowym i lokalnym. Polityka Ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 (PEP) jest podstawowym dokumentem na szczeblu krajowym dotyczącym ochrony środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska Polityka opiera się na zasadzie zrównoważonego rozwoju, dlatego jej zalecenia muszą być uwzględniane we wszystkich dokumentach strategicznych oraz programach, których realizacja może mieć wpływ na stan środowiska. Obszary priorytetowe i cele zapisane w projektowanym dokumencie są zbieżne z celami Polityki Ekologicznej Państwa. Obszary priorytetowe, cele szczegółowe oraz poszczególne zadania realizacyjne przyjęte proektowanym dokumencie wytyczono z uwzględnieniem wytycznych i kierunków działań w Polityce Ekologicznej Państwa, Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2014 oraz innymi dokumentami planistycznymi na tym poziomie. Podczas prac nad projektowanym dokumentem uwzględniono zapisy dokumentów na poziomie lokalnym, jak: Strategia Rozwoju Gminy Turek oraz Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Turek Analiza zgodności projektowanego dokumentu z celami ochrony środowiska na szczeblu wspólnotowym, krajowym i regionalnym Polityka Unii Europejskiej Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. Na najbardziej ogólnym poziomie określono w nim poniżej przedstawione priorytetowe pola aktywności: zmiany klimatu; przyroda i różnorodność biologiczna; środowisko i zdrowie; 6

7 zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami. Europejski system prawny obejmuje przepisy z zakresu ochrony środowiska, których realizacja, w związku z trwającym procesem dostosowywania się Polski do wymogów unijnych, powinna być traktowana jako priorytet. Najważniejsze dla użytkowników środowiska i ochrony środowiska są dyrektywy odnoszące się do: standardów imisji SO 2, NO X, pyłów zawieszonych i dopuszczalnych emisji tych substancji przez instalacje przemysłowe, energetyczne (w tym spalarnie odpadów) oraz transport, zanieczyszczeń emitowanych przez silniki (samochodów, pociągów, samolotów), jakości wody do picia, redukcji zanieczyszczeń wód powierzchniowych przez nawozy i pestycydy, ochrony zasobów wodnych i ekosystemów od wody zależnych, oczyszczania i odprowadzania ścieków, instalacji do przerobu lub utylizacji odpadów, gospodarowania odpadami przemysłowymi, użytkowania i składania odpadów niebezpiecznych i toksycznych, opakowań i gospodarki odpadami opakowaniowymi, ograniczania różnych rodzajów hałasu, zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń oraz zarządzania ryzykiem ekologicznym, ochrony przyrody, w tym powstrzymania utraty różnorodności biologicznej, m. in. utworzenia europejskiej sieci obszarów Natura W aspekcie zrównoważonego wykorzystania surowców, podstawowym problemem zaopatrzenia ludności w wodę do picia, są małe zasoby wody o dobrej jakości. Zagrożeniem w przyszłości mogą stać się zjawiska zmian klimatycznych o charakterze globalnym, które mogą mieć duży wpływ na dostępność zasobów wodnych. Ze względu na wpływ zasobów wodnych na równoważenie rozwoju, zapewnienie poprawy jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych należy uwzględnić wymagania związane z wdrażaniem ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej. Jednostkowe zużycie nośników energii w krajach rozwiniętych obniża się, lecz ogólne zużycie jest wysokie. W krajach rozwijających się nie uda się osiągnąć wzrostu gospodarczego bez ogólnego wzrostu zużycia energii. W zakresie priorytetu zachowywania różnorodności biologicznej prognozuje się wzrost nacisku na zwiększoną ochroną obszarów o znaczeniu wspólnotowym i włączanie cennych obszarów do europejskiej sieci Natura Istnieje konieczność ochrony obszarów wodno-błotnych oraz skutecznej rekultywacji terenów zdegradowanych. W przypadku priorytetu dotyczącego wpływu środowiska na zdrowie konieczne będzie dostosowanie emisji zanieczyszczeń powietrza do limitów emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, amoniaku i pyłu zawieszonego z obiektów energetycznych, przemysłu i transportu drogowego. W zakresie emisyjnych gazów cieplarnianych niezbędne będzie przestrzeganie limitów oraz węglowodorów z przeładunków paliw płynnych Polityka Ekologiczna Państwa Dokumentem strategicznym państwa, określającym na podstawie aktualnego stanu środowiska priorytety polityki ekologicznej Polski, jest Polityka Ekologiczna Państwa na lata z perspektywą do roku PEP określa kierunki działań na lata , których realizacja pozwoli osiągnąć niżej wymienione cele średniookresowe. Ochrona zasobów naturalnych: w zakresie ochrony przyrody - celem średniookresowym jest zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody. Kierunkami działań w tym zakresie jest dokończenie inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski. Stworzy to podstawę do ustanowienia pełnej listy obszarów ochrony ptaków i ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura Konieczne jest również egzekwowanie wymogów ochrony przyrody w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz rygorystyczne przestrzeganie zasad ochrony środowiska, a także kontynuacja tworzenia krajowej sieci obszarów chronionych uwzględniającą utworzenie nowych parków narodowych, rezerwatów, parków krajobrazowych oraz powstanie form i obiektów ochrony przyrody. W systemie ochrony przyrody należy także uwzględnić korytarze ekologiczne, jako miejsca dopełniające obszarową formę ochrony przyrody, w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów celami średniookresowymi są dalsze 7

8 prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Kierunkami działań w tym zakresie jest realizacja przez Lasy Państwowe Krajowego programu zwiększenia lesistości, utrzymanie znacznej retencji wodnej i jej powiększanie przez przywracanie przesuszonych przez meliorację terenów wodno-błotnych oraz dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska oraz zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych, w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi - głównym celem średniookresowym jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem, w zakresie ochrony ziemi przyjętym celem średniookresowym jest rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą, w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi - podstawowym celem jest racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: w zakresie zdrowia środowiskowego podstawowym celem średniookresowym jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska, w zakresie jakości powietrza najważniejszym celem będzie dążenie do spełnienia przez Polskę zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektywy LCP i Dyrektywy CAFE. Zadania będą głównie koncentrować się na dalszej redukcji emisji SO 2, NO x i pyłu drobnego z procesów wytwarzania energii, modernizacji systemów energetycznych oraz w dalszym ciągu opracowywanie i wdrażanie przez właściwych marszałków województw Programów naprawczych w strefach, w których notuje się przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych w Dyrektywie CAFE, poprzez eliminację niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu ze środków transportu, w zakresie ochrony wód - naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów wodnych jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Cel ten będzie realizowany przez opracowanie dla każdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodno-środowiskowego kraju, w zakresie gospodarki odpadami celami średniookresowymi w tym zakresie jest utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko, eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych, w zakresie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych - celem średniookresowym w zakresie ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, w zakresie substancji chemicznych - średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami 8

9 chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH. Kierunki działań systemowych: doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów, uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego, jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie, podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska, stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą w pełni ponieść jej sprawcy, przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) W dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych określone zostały regulacje UE w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych. Przepisy te będą obowiązywały w Polsce od 31 grudnia 2015 r.. Do tego czasu: wszystkie aglomeracje 2000 RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni, aglomeracje <2000 RLM wyposażone w dniu wejścia Polski do UE w systemy kanalizacyjne powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie ścieków, zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych). W Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określone zostały działania, które będą podejmowane do końca okresu przejściowego, czyli do końca 2015 r., a także dla okresów pośrednich przypadających na 2005, 2010 i 2013 r. W celu prawidłowej implementacji dyrektywy 91/271/EWG. KPOŚK przedstawia przedsięwzięcia zaplanowane do realizacji w zakresie: zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej Podstawową koniecznością wskazywaną przez ten dokument jest rozpoznanie i monitorowanie stanu różnorodności biologicznej oraz istniejących i potencjalnych zagrożeń, celem ich skutecznego usunięcia lub ograniczania, a także zachowanie i/lub wzbogacenie istniejących oraz odtworzenie utraconych elementów różnorodności biologicznej. Bardzo istotnym działaniem w tym zakresie będzie edukacja społeczeństwa prowadząca do podnoszenia wiedzy oraz ukształtowania postaw i aktywności społeczeństwa na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej Dokumenty regionalne Najważniejszymi dokumentami, z jakimi spójny musi być program ochrony środowiska, są: Program ochrony środowiska województwa wielkopolskiego na lata z perspektywą na lata , Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej ze względu na ozon. Poznań Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu tureckiego na lata z perspektywą na lata , Strategia rozwoju gminy Turek, 9

10 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Turek. Program ochrony środowiska województwa wielkopolskiego na lata z perspektywą na lata Jako podstawowy cel ekologiczny na obszarze województwa wielkopolskiego przyjęto zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego województwa (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz harmonizacja rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorów środowiskowych. Strategicznemu celowi przyporządkowano cele szczegółowe, które będą realizowane poprzez przypisane im kierunki działań. Cele szczegółowe ujęto w trzech blokach tematycznych, tj.: - Ochrona zasobów naturalnych; - Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego; - Działania systemowe. W zakresie ochrony zasobów naturalnych wyznaczono następujące cele: - Zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych; - Zwiększanie lesistości województwa oraz prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej; - Zrównoważone użytkowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i suszą; - Ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych; - Zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji. W zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego wyznaczono następujące cele: - Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska wodnego, usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę; - Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa; - Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB; - Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymogami ochrony środowiska; - Gospodarowanie odpadami w województwie w oparciu o ponadgminne zakłady zagospodarowania odpadów; - Zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych; - Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów; - Zmniejszenie ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie; - Zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich składowisk odpadów niespełniających przepisów prawa; - Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu drogowego; - Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacja ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko; - Minimalizacja skutków poważnych awarii przemysłowych dla ludzi i środowiska. W zakresie działań systemowych wyznaczono następujące cele: - Kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców województwa wielkopolskiego, zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji o środowisku oraz zrównoważona polityka konsumpcyjna; - Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów strategicznych i przeprowadzenia oceny wpływu ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem; - Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa sprzyjającej równoważeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem jakości życia i trwałym zachowaniem wartości środowiska; - Wdrożenie mechanizmów zapewniających aktywizację rynku na rzecz ochrony środowiska; - Promowanie i wsparcie wdrażania systemu EMAS w gałęziach przemysłu o znaczącym oddziaływaniu na środowisko, w sektorze małych przedsiębiorstw oraz administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego; - Zwiększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we wdrażaniu innowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska; - Wdrożenie systemu prewencyjnego mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. 10

11 Program ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej ze względu na ozon. Zadania wójtów gmin, burmistrzów miast i gmin oraz prezydentów miast strefy wielkopolskiej w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Kompleksowe uwzględnianie w strategicznych dokumentach miast i gmin zagadnień ochrony powietrza w tym w zakresie ozonu oraz emisji prekursorów ozonu, a szczególnie w strategiach i planach energetycznych. 2. Prowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie szkodliwości ozonu w przyziemnej warstwie atmosfery. 3. Uwzględnianie w trakcie realizacji działań związanych z ograniczaniem emisji z indywidualnych systemów grzewczych zagadnień zanieczyszczenia ozonem poprzez preferowanie działań redukujących prekursory ozonu. 4. Wprowadzanie stref ograniczonego ruchu pojazdów w miastach, w których istnieją możliwości techniczne, logistyczne i ekonomiczne. 5. Usprawnianie ruchu miejskiego, eliminacja zatorów drogowych poprzez zielone fale. 6. Tworzenie atrakcyjnego systemu komunikacji zbiorowej w celu zastępowania komunikacji indywidualnej. 7. Tworzenie ścieżek rowerowych i ciągów ruchu pieszego. 8. Uwzględnianie problemu emisji zanieczyszczeń do powietrza w przypadkach wymiany floty autobusów komunikacji zbiorowej poprzez wybór pojazdów pracujących na bardziej ekologiczne paliwo oraz spełniających normy emisji spalin Euro 4, a docelowo Euro 5 i Euro Uwzględnianie w zakupach i zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza poprzez: odpowiednie przygotowywanie specyfikacji zamówień publicznych, które uwzględniać będą potrzeby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem ozonem (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spalin). 10. Przygotowywanie sprawozdań z realizacji zadań wskazanych w Programie zgodnie z zasadami określonymi w Programie i przekazywanie ich do Marszałka Województwa (oraz do wiadomości właściwego starosty) do 30 czerwca za rok poprzedni. Przyjęte cele główne i kierunki działań w projektowanym dokumencie gminy są spójne z zadaniami określonymi w POP wielkopolski.. Program ochrony środowiska dla Powiatu Tureckiego na lata z perspektywą na lata Zostały określone priorytety ochrony środowiska: W zakresie ochrony przyrody: - Prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej; - Minimalizacja presji mieszkańców na tereny cenne przyrodniczo; - Ochrona dolin rzecznych; - Wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych. W zakresie ochrony wód: - Modernizacja i rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej; - Dociążenie istniejących oczyszczalni ścieków; - Kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych oraz wywiązywania się z obowiązku ich opróżniania; - Likwidacja nielegalnych form odprowadzania ścieków; - Racjonalne wykorzystanie lokalnych zasobów surowcowych; - Modernizacja i rozbudowa systemu zaopatrzenia ludności w wodę; - Zapewnienie najwyższej jakości wód powierzchniowych i podziemnych; - Ochrona wód podziemnych w obszarach GZWP oraz wód powierzchniowych; 11

12 - Ochrona wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze źródeł rolniczych. - Modernizacja wałów przeciwpowodziowych oraz budowa zbiorników małej retencji; W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego: - Zmniejszenie emisji niskiej poprzez zmianę systemów grzewczych; - Rozbudowa sieci gazowej; - Stosowanie energooszczędnych oraz niskoemisyjnych technologii i termomodernizacja budynków; - Zmniejszenie zagrożenia ze strony systemu komunikacyjnego; - Zalesianie nieużytków oraz gleb o niskiej bonitacji. W zakresie ochrony powierzchni ziemi: - Zapewnienie dotrzymania standardów jakości gleb na terenie powiatu; - Ochrona terenów rolniczych o dużych spadkach terenu przed degradacją; - Zmniejszenie zakwaszenia gleb; - Właściwe składowanie nawozów naturalnych; - Wzbogacanie gleb środkami glebotwórczymi (kompost); - Rekultywacja terenów zdegradowanych; - Likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów; - Kontrola podmiotów prowadzących działalność w zakresie transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów; - Likwidacja nielegalnego wydobycia surowców. W zakresie ochrony przed hałasem i polami elektromagnetycznymi: - Monitorowanie poziomu hałasu komunikacyjnego wzdłuż dróg oraz hałasu emitowanego przez zlokalizowane na terenie powiatu zakłady; - Dbałość o zachowanie odpowiedniej odległości od ciągów komunikacyjnych w stosunku do projektowanej zabudowy; - Tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej. W zakresie edukacji ekologicznej: - Edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży; - Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców; - Propagowanie zdrowego stylu życia; - Kształtowanie polityki informacyjnej mającej na celu rezygnację z kotłowni węglowych na rzecz alternatywnych źródeł energii; - Konkursy ekologiczne i działania akcyjne. Strategia ochrony środowiska do 2019 r. określiła cel nadrzędny jakim jest: Zrównoważony rozwój powiatu gwarantujący wysoką jakość życia mieszkańców przy jednoczesnym zachowaniu lub przywracaniu równowagi przyrodniczej Realizacja celu głównego została określona przez cele systemowe: Cel I Utrzymanie i rozwój walorów przyrodniczych powiatu, Cel II Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom powiatu odpowiedniej jakości wody pitnej. Cel III Poprawa i utrzymanie wymaganej jakości powietrza atmosferycznego. Ograniczanie zużycia energii i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Cel IV Ochrona przed hałasem Cel V Ochrona przed niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym Cel VI Ochrona powierzchni ziemi i surowców mineralnych Cel VII Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa Osiągnięcie celów systemowych będzie możliwe poprzez realizację wyznaczonych kierunków działań i zadań w obrębie siedmiu celów systemowych: 1) Utrzymanie i rozwój walorów przyrodniczych powiatu,: Ochrona przyrody i krajobrazu Ochrona i zrównoważone użytkowanie lasów, zadrzewień i terenów zieleni urządzonej, 2) Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych. Zapewnienie mieszkańcom powiatu odpowiedniej jakości wody pitnej.: Ochrona wód i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Ochrona przeciwpowodziowa i ochrona przed podtopieniami: 3) Poprawa i utrzymanie wymaganej jakości powietrza atmosferycznego. Ograniczanie zużycia 12

13 energii i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Ograniczenie niskiej emisji Ograniczenie emisji przemysłowej Ograniczenie negatywnego oddziaływania systemu komunikacyjnego. 4) Ochrona przed hałasem Ograniczenie emisji hałasu komunikacyjnego i przemysłowego 5) Ochrona przed niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym Ograniczenie negatywnego oddziaływania pól elektromagnetycznych 6) Ochrona powierzchni ziemi i surowców mineralnych Zapobieganie degradacji gleb i powierzchni terenu Ochrona i racjonalne gospodarowanie zasobami surowców mineralnych 7) Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Strategia Rozwoju Gminy Turek Cel nadrzędny strategii umożliwiający wypełnianie przyjętej dla gminy misji sprowadza się do realizacji zdefiniowanych celów strategicznych w trzech dziedzinach życia społeczno-gospodarczego : GOSPODARKA : - ROZWÓJ GOSPODARCZY GMINY INFRASTRUKTURA TECHNICZNA : - OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA : - WYŻSZY POZIOM WYKSZTAŁCENIA SPOŁECZEŃSTWA Strategia przewiduje realizację ochrony środowiska przez zastosowanie następujących środków: - uporządkowana gospodarka odpadami stałymi - uporządkowana gospodarka ściekowa poprzez m.in. współpracę z samorządami - modernizacja sieci energetycznej - dbałość o jakość wody pitnej - lepsza jakość dróg - ekologiczne źródła energii - dbałość o ład przestrzenny Przyjęte cele główne i kierunki działań w strategii rozwoju gminy są spójne z zaproponowanymi celami w Programie ochrony środowiska dla gminy Turek Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy Zakres merytoryczny niniejszej prognozy został uzgodniony z Regionalna Dyrekcją Ochrony Środowiska w Poznaniu - pismo znak: WOO-III JM z dnia 22 lipca 2013r. oraz Wielkopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym- pismo znak: DN- NS z dnia 7 lipca 2013r. Prognozę sporządzono przy zastosowaniu: metod opisowych, analiz jakościowych opartych na danych dostępnych z państwowego monitoringu środowiska, danych literaturowych. W Prognozie analizowano oddziaływanie zaproponowanych przedsięwzięć do realizacji w ramach aktualizacji Programu na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem zależności między tymi komponentami. Do opracowania prognozy wykorzystano dane pozyskane z następujących instytucji: Urząd Gminy Turek, Starostwo Powiatowe w Turku, Nadleśnictwo Turek, Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu, Zakład Usług Wodnych w Koninie. Zakład gazowniczy w Kaliszu. Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu (ZDW), Państwowa Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Turku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu (WIOŚ), Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu, 13

14 Państwowy Instytut Geologiczny (IKAR, MIDAS), Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (GEOPORTAL), Główny Urząd Statystyczny (GUS), Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW) Przewidywane metody analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania Prognoza powinna obejmować obszar gminy, wraz z obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń programu ochrony środowiska. Obszar objęty prognozą nie może być mniejszy od obszaru będącego przedmiotem tego dokumentu, co jest konieczne ze względu na wzajemne powiązania poszczególnych elementów środowiska. W celu dokonania obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i projektów proponowanych w ramach aktualizacji Programu konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezbędnych do realizacji tych działań. Monitoring ten ze względu na częstotliwość gromadzenia, a w szczególności udostępniania danych powinien być prowadzony w cyklu rocznym, a sprawozdania z postępów realizacji ustaleń prawa ochrony środowiska powinny być udostępniane, zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska, co najmniej w cyklu dwuletnim, w postaci raportów. Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. W aspekcie Programu w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć: podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem, podmioty realizujące zadania programu, podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu, społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu. Realizacja zapisów zawartych w aktualizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Turek skutkować będzie poprawą stanu środowiska gminy. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji założeń Programu. Ponadto zgodnie z art. 18 ustawy Prawo ochrony środowiska organ wykonawczy gminy jest zobowiązany sporządzać co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie gminy. Stopień realizacji celów ekologicznych projektowanego dokumentu powinien być oceniany zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska co cztery lata, przy aktualizacji projektowanego dokumentu. Ocena realizacji celów ekologicznych będzie podstawą do dokonania korekty celów i strategii i zakresu realizacji przedsięwzięć. W związku z powyższym, stopień realizacji projektowanego dokumentu powinien być poddawany okresowej ocenie w zakresie: efektywności wykonania zadań, aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań, stopnia realizacji programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów, rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, niezbędnych modyfikacji programu. Kontrolowanie realizacji celów i zadań projektowanego dokumentu wymaga okresowego pozyskiwania danych ilościowych mających wpływ na środowisko oraz danych jakościowych z monitoringu środowiska. 2. Aktualny stan środowiska w gminie Turek 2.1. Ogólna charakterystyka gminy Gmina Turek jest gminą wiejską położoną w województwie wielkopolskim, w centralnej części powiatu Tureckiego. Graniczy z sześcioma innymi gminami: od północy z gminą Brudzew, od wschodu z gminą Przykona, 14

15 od południa z gminą Malanów, od południowego-zachodu z gminą Dobra i Kawęczyn, od zachodu z gminą Tuliszków, od północnego zachodu z gminą Władysławów, Gmina administracyjnie podzielona jest na 20 sołectw jak: Budy Słodkowskie, Cisew, Chlebów, Dzierżązna, Grabieniec, Kaczki Średnie, Kalinowa, Kowale Księże, Korytków, Obrębizna, Obrzębin, Pęcherzew, Słodków, Słodków Kolonia, Szadów Pański, Turkowice, Warenka, Wrzaca. Sołectwo Szadów Pański obejmuje dwie wsie łącznie z Szadowem Księżym. Do sołectwa Wrząca należy także druga wieś Albertów. Gmina Turek zajmuje obszar o powierzchni ha, co stanowi 11,77% powierzchni powiatu. Gmina Turek posiada status gminy wiejskiej. Gmina Turek ma charakter typowo rolniczy, najwięcej gruntów zajmowanych jest przez użytki rolne (69%)., natomiast użytki leśne zajmują 24%. Według spisu rolnego w 2010 r. na terenie gminy Turek funkcjonowało: gospodarstw prowadzących działalność rolniczą gospodarstw prowadzących działalność rolniczą powyżej 1 ha gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie Według najnowszych danych z Urzędu Gminy na terenie gminy Turek na koniec 2012 roku mieszkało 8769 osób. Według danych GUS liczba ludności gminy w ciągu ostatnich dziesięciu lat wzrastała w tempie ok. 2 % rocznie. Na koniec 2012 roku na terenie gminy Turek funkcjonowało 556 podmiotów gospodarki narodowej. W sektorze prywatnym działało 538 podmiotów, pozostałe podmioty działały w sektorze publicznym. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą stanowią 86% wszystkich podmiotów działających na terenie gminy. W porównaniu do roku 2003 nastąpił wzrost liczby podmiotów gospodarki narodowej o 53%. Do najważniejszych podmiotów istniejących na terenie gminy Turek należą między innymi: 1. KWB Adamów baza administracyjna Warenka 2. Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych Spółka z o.o. w Żukach baza przedsiębiorstwa drogowego i wytwórnia mas bitumicznych. 3. Stanisław Tomaszak - masarnia w Szadowie Pańskim. 4. SINTUR Spółka z o.o. Zakład pracy chronionej w Szadowie Pańskim. 5. Stanisław Paszak - Ubojnia (masarnia) zwierząt rzeźnych w Korytkowie 6. Ludwik Greber - Zakład stolarski w Słodkowie. 7. Stolarstwo budowlane Andrzej Kula, Turkowice 123a 8. Zakład Budowlany BUD-BET Hieronim Moczydłowski Szadów Pański ETOILA Społka z o.o. Zakład Konfekcji Sera w Szadowie Pańskim Provimi Gospodarstwo Hodowlano-Zaopatrzeniowe Bogumił Roj, Szadów Księży 11. ELBUD Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy Andrzej Jafra, Cisew BOX-PACK Olas Mirosław, Dzierżązna 20A 13. Piekarnia-ciastkarnia Wietrzyk Eugeniusz w Słodkowie Kolonii 41 A 14. CENTERGUM SERWIS OPON Grzegorz Kiciński, Szadów Pański PPH Kołtex Czesław i Małgorzata Werner, Cisew 100 b 2.2. Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w wodę Gmina Turek zaopatrywana jest w wodę z grupowego wodociągu wiejskiego mającego ujęcia w siedmiu miejscach na terenie gminy komunalnych w: Cisewie, Grabieńcu, Słodkowie, Chlebowie, Dzierżąznem, Kaczkach Średnich oraz Obrębiźnie Szadowskie Góry. Kilka miejscowości przygranicznych z ujęć gmin sąsiednich: Wietchinin z ujęcia w Kowalach Pańskich, gm. Kawęczyn, Żuki z ujęcia w Laskach, gm. Przykona, Warenka z ujęcia w Bogdałowie, gm. Brudzew, część Cisewa z ujęcia gminy Malanów, część Dzierżąznej z ujęcia gminy Władysławow, część Szadowa z ujęcia miasta Turek. 15

16 Według danych Urzędu Gminy długość czynnej sieci rozdzielczej w 2012 roku wynosiła 163,45 km. Od 2009 roku długość sieci wodociągowej zwiększyła się o 10,25 km. W tym samym okresie czasu liczba przyłączy do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania wzrosła o 126 sztuk. Wraz ze wzrostem długości sieci systematycznie wzrasta procent ludności korzystającej z sieci wodociągowej. W 2010 roku z sieci wodociągowej korzystało osób i w porównaniu do roku 2009 nastąpił wzrost o 5%. Według danych GUS do 2008 roku zmniejsza się ilość wody dostarczanej do gospodarstw domowych. Mimo to od 2009 roku ilość wody dostarczanej do gospodarstw domowych ponownie zw3ieksz się, choć jest jeszcze poniżej maksymalnego poziomu zużycia z 2008 r. Zużycie wody w gminie Turek w latach przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 2 Zużycie wody na terenie gminy Turek w latach JEDNOST ROK PARAMETR KA WODA DOSTARCZANA GOSPODARSTWOM DOMOWYM DAM 3 299, ,9 287,1 300,1 ZUŻYCIE WODY NA 1 ODBIORCĘ m 3 42,69 45,21 36,94 37,18 38,00 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Odprowadzanie ścieków Gmina Turek nie posiada do chwili obecnej czynnej kanalizacji sanitarnej. Uchwałą sejmiku województwa wielkopolskiego z dnia 22 lutego 2010 r. gmina Turek została włączona do aglomeracji Turek. Aglomeracja Turek obejmuje swym zasięgiem tereny objęte systemem kanalizacji zbiorczej zakończonym oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w Turku, położone w powiecie tureckim, w gminach: miejskiej Turek i wiejskiej Turek. Obszar aglomeracji Turek wyznaczony został na terenie poniżej wymienionych miejscowości, w oznaczonych na planie granicach: - w mieście Turek - w gminie Turek: Cisew, Słodków Kolonia, Obrzębin, Żuki. Obszar i granice aglomeracji Turek zostały oznaczone na mapie Aglomeracja Turek została wyznaczona Rozporządzeniem Nr 158/06 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 17 lipca 2006 r. Burmistrz Miasta Turku oraz Wójt Gminy Turek pismem nr RLPR /09 z dnia 15 lipca 2009 roku zwrócił się do Marszałka Województwa Wielkopolskiego o wprowadzenie zmian do aglomeracji Turek. W wyniku prac prowadzonych nad projektem pn. Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej na terenie gmin członkowskich Związku Międzygminnego Wodociągów i Kanalizacji w subregionie konińskim stwierdzono, że nie ma możliwości skanalizowania wszystkich miejscowości ujętych w ww. rozporządzeniu Wojewody Wielkopolskiego ze względu na bardzo niski wskaźnik koncentracji nie osiągający 120 mieszkańców na kilometr nowobudowanej sieci. Nowe ustalenia odnoszące się do aglomeracji Turek obejmują zmianę, polegającą na wyłączeniu z aglomeracji miejscowości położonych w gminie Turek: Słodków, Obrębizna, Pęcherzew, Szadów Pański, Szadów Ksieży, Dzierżązna, Kalinowa, Albertów, Grabieniec, Korytków, Chlebów, Kaczki Średnie, Kowale Księże, Turkowice, Wietchinin. Natomiast w nowej propozycji planu aglomeracji Turek w całości ujęto miejscowości Cisew, Słodków Kolonia, Obrzębin i Żuki. W związku z powyższym zmianie ulegają długości sieci w aglomeracji. Równoważna Liczba Mieszkańców (RLM) oraz obszar i granice aglomeracji. Na podstawie przedstawionej nowej propozycji planu aglomeracji Turek w ramach przeprowadzonej weryfikacji ustalono m.in., że na terenie aglomeracji długość istniejącej sieci kanalizacyjnej wynosi 75,03 km. Natomiast długość planowanych sieci określono na 26,70 km. Wskaźnik długości sieci obliczony wg rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004r. w sprawie wyznaczania obszaru i granic aglomeracji ( 3 ust. 4 - Dz. U. z 2004r. Nr 283, poz ze zm.), dla planowanych sieci (26,70 km) i liczby mieszkańców 3268 mk docelowo obsługiwanych przez planowana sieć, wynosi średnio 122 mk/km i jest większy od wskaźnika długości sieci tj. nie mniej ni- 120 mieszkańców na 1 km sieci. Należy również dodać, że część miejscowości Słodków Kolonia położona jest na terenie Złotogórskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 16

17 Aglomeracja posiada miejską oczyszczalnię ścieków w Turku. Oczyszczalnia nie wymaga modernizacji oraz rozbudowy. Odbiornikiem scieków oczyszczonych jest kanał Strugi Zdrojka, który jest bezpośrednim dopływem rzeki Kiełbaski. Wielkosc aglomeracji przekracza 2000 RLM. Równoważna liczba mieszkańców dla aglomeracji Turek wynosi (RLM) i obejmuje: miasto Turek RLM, gmina Turek: 3268 mieszkańców, 157 RLM gospodarka, 14 RLM obiekty użyteczności publicznej oraz 5 RLM miejsca noclegowe. Wszystkie wymienione w uchwale nazwy miejscowości są zgodne z Wykazem urzędowych nazw miejscowości. Zgodnie z art. 208 ust.1 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz ze zm.) gmina tworząca aglomeracje ma obowiązek zrealizować system kanalizacji zbiorczej dla ścieków komunalnych zakończony oczyszczalnią ścieków w terminie określonym w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych. Uchwała nie narusza obowiązków gmin w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych wynikających z przepisów o samorządzie gminnym. Zgodnie z art. 146 pkt 3 lit. a w związku z art. 174 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008r. Nr 199, poz ze zm.) od dnia 15 listopada 2008 roku organem właściwym w sprawach wyznaczenia aglomeracji jest sejmik województwa. Od 2012 r. gmina rozpoczęła inwestowanie w proces uporządkowywania gospodarki ściekowej poprzez budowę przydomowych oczyszczalni ścieków przy dofinansowaniu ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Do końca 2012 r. z inicjatywy gminy w ramach częściowej realizacji pierwszego etapu zainstalowano 21 przydomowych oczyszczalni ścieków. Łącznie gmina i mieszkańcy do końca 2012 r. zainstalowali 95 przydomowych oczyszczalni ścieków. Zadanie to podzielone zostało na etapy. Etap I. Budowa 175 przydomowych oczyszczalni ścieków składających się z osadnika gnilnego, przepompowni ścieków, oraz drenażu rozsączającego w postaci tuneli filtracyjnych. Budowa realizowana będzie w miejscowościach: Albertów, Budy Słodkowskie, Chlebów, Dzierżązna, Grabieniec, Kaczki Średnie, Kalinowa, Korytków, Kowale Księże, Obrębizna, Pęcherzew, Słodków, Szadów Księży, Szadów Pański, Turkowice, Warenka, Wietchinin, Wrząca, Żuki. Zaplanowaną inwestycją objętych zostało 833 mieszkańców. Realizacja tego etapu rozpoczęła się już w październiku 2012 r. Etap II Budowa 70 przydomowych hybrydowych oczyszczalni ścieków z zastosowaniem niskoobciążonego osadu czynnego wspomaganego złożem biologicznym. Oczyszczalnia składa się z osadnika gnilnego, komory nitryfikacji, osadnika wtórnego. Budowa realizowana będzie w miejscowościach: Budy Słodkowskie, Chlebów, Dzierżązna, Grabieniec, Kaczki Średnie, Kalinowa, Korytków, Kowale Księże, Obrębizna, Pęcherzew, Słodków, Szadów Księży, Szadów Pański, Turkowice, Warenka, Wietchinin, Wrząca. Zaplanowaną inwestycją objętych zostało 356 mieszkańców. Realizacja tego etapu rozpoczęła się już w październiku 2012 r. 17

18 Etap III Budowa 100 przydomowych hybrydowych oczyszczalni ścieków z zastosowaniem niskoobciążonego osadu czynnego wspomaganego złożem biologicznym. Oczyszczalnie składa się z osadnika gnilnego, komory nitryfikacji, osadnika wtórnego. Budowa realizowana będzie w miejscowościach: Albertów, Budy Słodkowskie, Chlebów, Dzierżązna, Grabieniec, Kaczki Średnie, Kalinowa, Korytków, Kowale Księże, Obrębizna, Pęcherzew, Słodków, Szadów Księży, Szadów Pański, Turkowice, Warenka, Wietchinin, Wrząca. Zaplanowaną inwestycją objętych zostało 763 mieszkańców. Rozpoczęcie realizacji tego etapu planowane jest na 2014 r. Dalsze uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie gminy Turek planowane jest w ramach wyznaczonej aglomeracji Turek. Zadanie to polegać będzie na budowie kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Cisew, Słodków Kolonia, Obrzębin, Żuki z odprowadzeniem ścieków do istniejącej miejskiej oczyszczalni ścieków w Turku. W Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych uwzględniona jest obecnie 1 aglomeracja w powiecie tureckim, obejmująca miasto i gminę Turek jako aglomeracja stanowiąca priorytet dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Załącznik 1). Podstawowe dane dotyczące planowanego stanu systemu kanalizacyjnego i oczyszczalni ścieków na koniec 2015 roku w gminie Turek przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 3 Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień r. w gminie Turek zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych Systemy kanalizacyjne (planowany stan na r.) Nazwa aglomera cji Przyrost Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego w latach Liczba Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego % Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego % RLM korzystających z sieci kanalizacyjnej Długość sieci planowana do budowy [km] Turek ,5 Mk liczba mieszkańców Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, zał nr 1. Tabela 4 Planowany stan oczyszczalni ścieków na dzień w gminie Turek zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych Oczyszczalnie ścieków (planowany stan na r) Nazwa aglomeracji Nazwa oczyszczalni ścieków Rodzaj planowanej oczyszczalni Rodzaj inwestycji Przepustowość oczyszczalni [m 3 /d] Wydajność oczyszczalni [RLM] Turek Turek PUB2 I PUB2 oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem związków azotu i fosforu spełniająca standardy dla odprowadzanych ścieków dla aglomeracjii RLM. < RLM Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, zał nr Charakterystyka zaopatrzenia gminy w gaz ziemny Gmina Turek nie ma sieci gazowej niskiego i średniego ciśnienia na swoim terenie. Na terenie sąsiedniego miasta Turek istnieje sieć gazowa średniego ciśnienia, przez teren gminy Turek przebiega także korytarz gazociągów wysokiego ciśnienia., istnieje zatem możliwość wykorzystania gazu zarówno dla celów gospodarczych, jak i komunalnych. Ze względu jednak na brak 18

19 własnej sieci gazowej średniego i niskiego ciśnienia na terenie gminy, gaz przewodowy nie jest wykorzystywany. Zgodnie z pismem Wielkopolskiej Spółki Gazowej z dnia r., w celu usprawnienia procesu gazyfikacji gmina powinna opracować Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego, a także przewidywać przy budowie nawierzchni drogowych, pasy pod ewentualne położenie gazociągów Charakterystyka zaopatrzenia gminy w energię elektryczną i energię cieplną Dostawą energii elektrycznej dla gminy Turek zajmuje się ENERGA OPERATOR SA Oddział w Kaliszu. Dobrze rozwinięta sieć energetyczna wraz z bliskością Elektrowni Adamów wpływają na bezpieczeństwo energetyczne gminy i całego powiatu. Przez gminę przebiegają linie energetyczne wysokiego napięcia wychodzące z Elektrowni Adamów zlokalizowanej we wschodniej części miasta Turek. Ogólne zużycie energii elektrycznej przez wszystkie podmioty na terenie gminy z roku na rok zwiększa się ok. 2%. Systematycznie wzrasta zarówno ogólne zużycie energii, jak i zużycie przez jednego odbiorcę. Na terenie gminy Turek nie ma centralnego systemu ciepłowniczego. Większość gospodarstw domowych ogrzewana jest poprzez kotłownie lub indywidualne paleniska opalane głównie miałem i węglem kamiennym oraz drewnem w ok. 20 % Formy ochrony przyrody Opisu poszczególnych form ochrony przyrody występujących na terenie gminy dokonano w oparciu o wykazy i charakterystyki opublikowane przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Poznaniu 1 oraz Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Warszawie Złotogórski obszar chronionego krajobrazu Obszarami chronionego krajobrazu są tereny objęte ochroną prawną, wyróżniające się krajobrazowo o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwości zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką lub ze względu na istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne. W 1986 r. Uchwałą nr 53 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koninie zostały utworzone Obszary Chronionego Krajobrazu. Część terenu Nadleśnictwa Turek znalazła się w granicach obszarów: Złotogórskiego i Uniejowskiego. Część gminy Turek znalazła się w obszarze Złotogórskim. Zachodnie granice Obszaru Złotogórskiego poczynając od Tuliszkowa biegnie wzdłuż szosy do Konina dochodząc do Żychlina. Dalej polnymi drogami osiąga Brzeźno a tym samym dolinę Warty wzdłuż której biegnie na wschód do rzeki Kiełbaski aż do drogi Cichów-Janów i tą drogą do Cichowa, a potem drogami polnymi biegnie na zachód skrajem lasu i drogą przez Nową Wieś do szosy Kościelec-Turek. Tu skręca na południe wzdłuż szosy omijając kompleks pól ograniczonych drogami polnymi biegnącymi przez Chrząblice i Galew. Na wysokości Szadówa Księżego granice obszaru skręca w polną drogę na zachód przez Obrębiznę i skrajem lasu podąża przez Grabieniec, Kolonię Słodków do linii kolejowej Turek- Grzymiszew. Następnie wzdłuż tej linii biegnie na zachód omijając Grzymiszew. Do szosy Turek- Tuliszków granica obszaru dochodzi za wsią Grzymiszew i biegnie szosą do Tuliszkowa. W obszarze znalazły się trzy skupienia pagórków, mające tę samą genezę i jednakowy charakter rzeźby. Są to wzniesienia o nazwach miejscowych: Góry Szadówskie, Karpaty i Złote Góry. Osiągają one najwyższe na tym terenie wysokości bezwzględne i największe deniwelacje. Są to formy szczelinowe powstałe w czasie zlodowacenia środkowopolskiego. Zbudowane są z łatwo przepuszczalnych osadów piaszczysto żwirowych, co przy głęboko zalegającym zwierciadle wód gruntowych czyni je podatnymi na erozję. Dlatego też lasy porastające te pagórki maja charakter glebochronny. Występują przede wszystkim na siedlisku dąbrowy świetlistej i grądu ubogiego oraz boru mieszanego. Na południowych stokach Pagórków Złotogórskich można spotkać fragmenty starych dąbrów świetlistych z występującymi w runie: bodziszkiem czerwonym, dzwonkiem brzoskwiniolistnym, a na suchych miejscach goździkiem piaskowym. Na terenach położonych nieco

20 niżej sośnie towarzyszy intensywny podrost dębu a w runie rosną rośliny lasów liściastych: narecznica samcza, kokoryczka wielokwiatowa, przytulia leśna, kuklik zwisły. Najładniejsze lasy z odnawiającym się grądem znajdują się w okolicy Tarnowskiego Młyna w leśnictwach Wyszyna i Ruda oraz w okolicy Turku w leśnictwie Zdrojki Obiekty prawnie chronione Zgodnie z informacją z Urzędu Gminy Turek, na terenie gminy znajduje się wiele obiektów prawnie chronionych, których wykaz przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 5 Wykaz obiektów prawnie chronionych na terenie gminy Turek Typ obszaru chronionego Nazwa Lokalizacja Przedmiot ochrony Architektura lub budownictwo Architektura lub budownictwo Cmentarz Architektura lub budownictwo Architektura lub budownictwo Architektura lub budownictwo Architektura lub budownictwo Architektura lub budownictwo Architektura lub budownictwo Kapliczka Cisew Kapliczka Dom Dróznika Cisew Dom Dróżnika Cmentarz Kalinowa Cmentarz ewangelicki ewangelicki Kapliczka Kowale Księże Kapliczka Dom nr 7 Kowale Księże Dom nr 7 Dom nr 35 Kowale Księże Dom nr 35 Dom nr 37 Kowale Księże Dom nr 37 Dom nr 47 Kowale Księże Dom nr 47 Dom nr 53 Kowale Księże Dom nr 53 Architektura lub budownictwo Kapliczka Słodków Kapliczka Architektura lub Dwór w zespole Słodków Dwór w zespole dworskim budownictwo dworskim Zieleń komponowana Park w zespole Słodków Park w zespole dworskim dworskim Architektura lub budownictwo Wiatrak Paltrak Słodków Wiatrak Paltrak Architektura lub Karczma Szadów Pański Karczma budownictwo Architektura lub budownictwo Wiatrak Koźlak Szadów Pański Wiatrak Koźlak Architektura lub budownictwo Wozownia Szadów Pański Wozownia Architektura lub budownictwo Dom nr 18 Wietchinin Dom nr 18 Architektura i budownictwo Stodoła w zagrodzie nr 18 Architektura i budownictwo Obora w zagrodzie nr 36 Architektura lub budownictwo Stodoła w zagrodzie nr 36 Architektura lub budownictwo Dom w zagrodzie nr 40 Architektura lub budownictwo Obora w zagrodzie nr 40 Wietchinin Stodoła w zagrodzie nr 18 Wietchinin Obora w zagrodzie nr 36 Wietchinin Stodoła w zagrodzie nr 36 Wietchinin Dom w zagrodzie nr 40 Wietchinin Obora w zagrodzie nr 40 20