PROBLEM NORMY CZASU PRACY W USTAWODAWSTWIE POLSKIM
|
|
- Mirosław Muszyński
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ZBIGNIEW L. NANOWSKI PROBLEM NORMY CZASU PRACY W USTAWODAWSTWIE POLSKIM I. CZAS PRACY JAKO PROBLEM EKONOMICZNY I SPOŁECZNY Czas pracy jest jedną z podstawowych kategorii ekonomicznych, stąd też i problem normy czasu pracy należy do problematyki ekonomicznej. Widać to wyraźnie z rozważań Marksa. Długość dnia roboczego jest dla niego kluczem do rozszyfrowania istotnej treści gospodarki kapitalistycznej, dla której,,atomy czasu są pierwiastkami zysku" 1. Jednakże rozważania Marksa wskazują także na inny, równie podstawowy aspekt zagadnienia czasu pracy, kiedy stwierdza, że produkcja kapitalistyczna, która z istoty swej jest produkcją wartości dodatkowej, wchłanianiem pracy dodatkowej wraz z przedłużeniem dnia roboczego powoduje [...] nie tylko zwyrodnienie ludzkiej siły roboczej okradanej z normalnych warunków moralnych i fizycznych swego rodzaju i swej działalności. Powoduje również przedwczesne wyczerpanie, obumieranie samej siły roboczej. Przedłuża robotnikowi czas produkcji o pewien okres przez skrócenie czasu jego życia" 2. Jest to wskazanie na społeczno-polityczny, a także na moralny aspekt zagadnienia. Również współcześni autorzy konstatują wielką złożoność, bogactwo i różnorodność problematyki czasu pracy:,,nawet tylko jako kategoria ekonomiczna czas pracy jest zjawiskiem wysoce złożonym i trudnym do zanalizowania. Rozpatrywane jako jeden z czynników organizacji produkcji zagadnienie czasu pracy powiązane jest przede wszystkim ze sprawą wydajności pracy a poprzez nią z kosztami własnymi przedsiębiorstwa, z rozmiarami zatrudnienia, z dyscypliną dnia roboczego, z absencjami i wypadkowością, dalej z rozmiarami i jakością produkcji, z tempem i kierunkami wzrostu gospodarczego" 3. Obok tej problematyki, związanej głównie z aspektem ekonomicznym, 1 K. Marks, Kapitał, t. I, Warszawa 1951, s Ibidem, s J. Rosner, Czas pracy jako zagadnienie ekonomiczne i społeczne, Warszawa, 1960, wyd. powielone, s. 4.
2 88 Zbigniew L. Nanowski problem czasu pracy ma wyraźne związki z takimi dyscyplinami, jak fizjologia i psychologia pracy, technologia, medycyna (a szczególnie medycyna pracy), polityka socjalna itd. Jest to, jak widać, problem kompleksowy w całym tego słowa znaczeniu i wydaje się, że prawidłowa metoda poszukiwania optymalnych rozwiązań w tym zakresie wymaga ścisłej współpracy całego szeregu dyscyplin 4, zwłaszcza że pomiędzy ich postulatami mogą zachodzić istotne nieraz różnice. Tak np. z punktu widzenia potrzeb metody planowania gospodarki siłą roboczą najkorzystniejsze wydawać się może maksymalne ujednolicenie długości dnia pracy, podczas gdy z punktu widzenia lekarskiego pożądane byłoby raczej zindywidualizowanie rozmiarów dnia pracy w zależności od stopnia uciążliwości pracy, a nawet od stanu zdrowia pracownika 5. Podobnie rzecz się ma z ustalaniem normy czasu pracy, w której to sprawie propozycjom skrócenia dnia roboczego przeciwstawiane są zazwyczaj potrzeby produkcji. Niekiedy polityka zatrudnienia stawia dezyderat obniżenia ustawowego limitu czasu pracy w celu rozładowania nadwyżek siły roboczej; temu dezyderatowi mogą stanąć na przeszkodzie trudności w zagospodarowaniu czasu wolnego od pracy 6. II. PRAWNY ASPEKT PROBLEMU W kompleksie zagadnień dotyczących czasu pracy szczególną pozycję zajmuje problematyka prawna związana z tym przedmiotem. Specyfika ta wypływa z charakteru normy prawnej jako narzędzia realizacji woli ustawodawcy, toteż głównym przedmiotem zainteresowania nauki prawa pracy w omawianym zakresie jest nie tyle to, jaki jest optymalny czas pracy bo w tej sprawie kompetentny jest cały zespół innych dyscyplin lecz i to, jaki jest obowiązujący czas pracy, z czego ten obowiązek wynika i jaki ma charakter. Wymaga to dokładnej analizy obowiązujących w tym zakresie przepisów i ustalenia konstrukcji prawnej, na jakiej się opiera obowiązek świadczenia pracy mierzonej w jednostkach czasu, występujący jak wiadomo w ogromnej większości stosunków pracy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że jednym z koniecznych warunków należytego stosowania przepisów prawa jest dokładne ustalenie ich rzeczywistej treści. To de lege lata. De lege ferenda stoi przed nauką prawa pracy zadanie wysunięcia propozycji co do tego, jakimi metodami prawnymi należy przeprowadzić to, co w zakresie czasu pracy uznane zostało za optymalne, tzn. jaka 4 Por. J. Rosner, Optimum czasu pracy, Ekonomista 1960, nr 3, s, Por. S. Roszkowski, Czas pracy jako zagadnienie społeczne, Warszawa, 1927, s Rosner w cytowanej pracy daje przegląd badań i ścierania się poglądów w tym zakresie. Por. J. Rosner, op. cit., passim.
3 Problem normy czasu pracy 89 konstrukcja prawna najlepiej zabezpiecza realizację merytorycznych postulatów innych dyscyplin w tym zakresie. Zagadnienie czasu pracy odegrało w prawie pracy doniosłą rolę, dając bodajże początek procesowi wyłaniania się tego prawa jako samodzielnej gałęzi prawa. Wystarczy tu wskazać, że nie co innego, jak właśnie ustawy angielskie, ograniczające czas pracy młodocianych (1802 i 1833 r.) i kobiet (1847 r.), a później i dorosłych mężczyzn w niektórych gałęziach przemysłu, zapoczątkowały tzw. ustawodawstwo fabryczne, które z biegiem czasu, rozszerzając się w miarę postępu i osiągnięć walki klasowej na coraz to szerszy wachlarz zagadnień, przekształciło się ostatecznie w odrębną gałęź prawa prawo pracy. Mimo tej roli, jaką zagadnienie czasu pracy odegrało, i mimo całej wagi tego zagadnienia w życiu gospodarczym i społecznym, nie zostało ono dostatecznie naświetlone w aspekcie prawnym. Zwłaszcza w naszej literaturze prawniczej można się spotkać z poglądami, które wprawdzie można być tego pewnym za źródło swe mają troskę o należyte przestrzeganie dyscypliny dnia roboczego, lecz które wyraźnie wskazują, że nawet w najbardziej zasadniczych kwestiach wchodzących w skład problematyki czasu pracy zachodzą poważne kontrowersje i że nie wszystkie pojęcia są ostatecznie sprecyzowane. III. PROBLEM NORMY CZASU PRACY: NORMA CZY LIMIT. Jedną z takich kwestii budzących kontrowersję 7 jest sprawa charakteru prawnego obowiązku przestrzegania czasu pracy, występującego jak już wspomniano w przeważającej liczbie stosunków pracy. Czy obowiązek ten wypływa z umowy, czy z ustawy? Czy jest warunkiem sine qua non istnienia stosunku pracy? Żeby znaleźć prawidłową odpowiedź na te pytania, należy przedtem ustalić, czy nasza ustawa określa jakąś ilość czasu do której świadczenia pracownik jest obowiązany z chwilą, gdy wstąpi w stosunek pracy, czy tylko ogranicza możność umownego ustalenia długości dnia roboczego powyżej określonej przez siebie liczby godzin? Poszukiwaniu prawidłowej odpowiedzi na to pytanie poświęcone są rozważania niniejszego artykułu, z tym jednak zastrzeżeniem, że dotyczyć one będą tych stosunków pracy, które w zakresie czasu pracy pozostają pod rządem ustawy z dnia 18 grudnia 1919 r. o czasie pracy w przemyśle i handlu (z. p. zm.) 8. Ograniczenie takie wydaje się o tyle 7 Por. Z. Salwa, Treść i podmioty obowiązku 'przestrzegania czasu pracy, Państwo i Prawo 1959, nr 12; Z. Nanowski, W sprawie charakteru obowiązku przestrzegania czasu pracy PiP 1960, nr 6; i J. Jończyk, W sprawie obowiązku przestrzegania czasu pracy, PiP 1960, nr Ustawa z 18 XII 19)19 r. o czasie pracy w przemyśle i handlu, tekst jedn. Dz. U z 1933 r. nr 94 poz. 734 z późn. zm.
4 90 Zbigniew L. Nanowski uzasadnione, że zakres mocy obowiązującej tej ustawy obejmuje bezwzględną większość stosunków pracy 9 i że stosunki te, jako oparte o instytucję umowy o pracę są stosunkami typowymi, w odróżnieniu od innych kategorii stosunków pracy (np. z nominacji), które regulowane są na ogół odrębnymi przepisami 10. Art. 1 ustawy o czasie pracy nie daje podstaw do wątpliwości, że 8-godzinny dzień i 46-godzinny tydzień roboczy stanowi maksymalną ilość czasu pracy dopuszczoną przez ustawodawcę, a z art. 2 tejże ustawy wynika, że konkretyzacja obowiązującej pracownika normy czasu pracy następuje w drodze umowy. Jednakże wobec zmian ustrojowych, jakie zaszły w naszym społeczeństwie od czasu wydania tej ustawy można się spotkać z poglądem, że użyte w ustawie sformułowanie o 8-godzinnym dniu pracy i 46-godzinnym tygodniu pracy należy obecnie rozumieć tak, że pracownik ma nie tylko prawo ale i obowiązek odpracowania takiej normy, jaką przewiduje ustawa" 11, a co za tym idzie, że stosowanie w praktyce krótszego czasu pracy należy uważać za niezgodne z prawem. Rozstrzygnięcie tej kwestii ma istotne znaczenie nie tylko dla oceny charakteru prawnego obowiązku przestrzegania czasu pracy, lecz także dla oceny ważności postanowienia umowy o pracę, ustalającego normę czasu pracy poniżej ustawowego limitu 12. Jeżeli bowiem przyjąć, że ustawa nie tylko ogranicza dopuszczalny czas pracy, lecz jednocześnie ustanawia obowiązek wykonywania pracy w określonym przez siebie wymiarze czasu, oznaczałoby to, że w drodze indywidualnej umowy nie można ustalić innej miary pracy. Byłoby to w praktyce zasadniczą przeszkodą w dostosowaniu warunków umowy o pracę do rzeczywistych potrzeb zakładu pracy, lub w innym przypadku do sytuacji życiowej pracownika, kształtujących się niekiedy odmiennie od przyjętych założeń 13. Można się spodziewać, że to tzw. nowe rozumienie" przepisów 9 Według danych GUS w r zatrudnionych było w gospodarce uspołecznionej 8191 tys. osób, z tego w przemyśle 3732 tys., w budownictwie 930 tys., w handlu 820 tys. Por. Rocznik Statystyczny 1967, s. 65. Tak więc ustawie o czasie pracy podlegało co najmniej 5482 tys. pracowników, tj. około 67% ogółu zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej. W rzeczywistości zakres działania ustawy jest znacznie szerszy. 10 Por. Z. Nanowski, Problem dyferencjacji prawa pracy, PiP 1959, nr 3, s. 419 i n. 11 Por, J. Jończyk, op. cit., PiP 1960, nr 12, s Użyłem określenia limit" zastępując nim nieadekwatne moim zdaniem określenie norma", jako dość wiernie odzwierciedlającego często spotykaną w prawie pracy sytuację, kiedy to norma prawna ma do pewnego limitu właśnie charakter iuris dispositivi, a do tego limitu iuris cogentis; Święcicki Prawo stosunku pracy, Częstochowa 1949, s. 56. Na zjawisko to zwrócił także uwagę A. Stelmachowski w recenzji książki W. Szuberta, Układy zbiorowe pracy, PiP 1961, nr 3, s Umowy takie, jak wiadomo, nie są zjawiskiem zbyt rzadkim; jesteśmy nawet
5 Problem normy czasu pracy 91 o czasie pracy ma u swoich podstaw chęć zapobieżenia dowolności w kształtowaniu warunków pracy, co być może w warunkach gospodarki planowej mogłoby grozić ujemnymi następstwami. W tej sytuacji zachodzi potrzeba ustalenia, czy ustawa o czasie pracy, jako pochodząca z poprzedniej formacji ustrojowej, w omawianym zakresie zachowała swoją moc obowiązującą, czy też ją utraciła. Szukając odpowiedzi na to pytanie warto sięgnąć do wskazań, zawartych w Uchwale Całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 12 II 1955 r. 14 Czytamy w niej:,,przepis prawny traci moc obowiązującą nie tylko w razie uchylenia go w drodze ustawowej. Wygasa on i wówczas, gdy pozostaje w sprzeczności z ustawą późniejszą, wydaną w tym samym przedmiocie. O ile chodzi o przepis wydany w Polsce burżuazyjnej nie może on być również stosowany wówczas, gdy jego dyspozycja w sposób oczywisty nie godzi się z zasadami ustroju i celami Państwa Ludowego; jeżeli wytworzyła się, taka sytuacja, niedopuszczalność stosowania tego konkretnego przepisu jest nakazem praworządności ludowej, mimo braku formalnego uchylenia". Rozważmy sprawę, kierując się tymi wskazówkami. IV. MOC OBOWIĄZUJĄCA ART. 1 USTAWY O CZASIE PRACY Na pierwszy plan wysuwa się kwestia, czy i o ile przepis ustawy o czasie pracy, ustalający 8-godzinny dzień i 46 godzinny tydzień pracy, jako limit czasu pracy, można uważać za pochodzący z poprzedniej formacji ustrojowej? Dla wyrobienia sobie prawidłowego poglądu w tej sprawie istotne jest stwierdzenie, że ustawa o czasie pracy była po wojnie wielokrotnie nowelizowana i że obecne brzmienie art. 1 tej ustawy, o który właśnie chodzi, ustalone zostało dekretem z 19 IX 1946 r. 15, tj. już w nowych warunkach ustrojowych. Oto odpowiedni tekst dekretu:,,1) Art. 1 otrzymuje brzmienie następujące: «art. 1 Czas pracy wszystkich pracowników, zatrudnionych na mocy umowy [...] wynosi bez wliczenia przerw odpoczynkowych n a j- wyżej 8 godzin na dobę, w sobotę 6 godzin na dobę i nie może przekraczać 46 godzin na tydzień» [...]". Jak widać, dekret nie ograniczył się do zastąpienia w art. 1 dawnej liczby godzin (48 tygodniowo) nową, mniejszą liczbę godzin pracy, jak to uczynił w odniesieniu do art. 5 i art. 8 pkt e) tejże ustawy, lecz na nowo ustalił brzmienie świadkami lansowania od pewnego czasu tego rodzaju umów, a to głównie dla rozwiązania problemu zatrudnienia kobiet, przy czym akcji tej patronuje Komitet Pracy i Płac (por. np. Życie Warszawy" z 10 VIII 1961 r., Półetaty dla kobiet). Wiadomo także, że niekiedy nadaje się tym umowom błędnie lub dla obejścia przepisów nazwę umowy zlecenia''. 14 Orzecznictwo Sądu Najwyższego 1956, poz Dz. U. nr 51 z 1946 r, poz. 235.
6 92 Zbigniew L. Nanowski tego przepisu jako całości. Wynika stąd, że intencją ustawodawcy ludowego nie było samo tylko obniżenie dopuszczalnej ilości czasu pracy, lecz także utrzymanie charakteru tej normy prawnej, jako normy ochronnej, zamykającej możność umownego ustalenia większej ilości czasu pracy. Tak więc, choć trudno jest przeczyć, że cała ustawa o czasie pracy historycznie wywodzi się z poprzedniej formacji ustrojowej, jej art. 1 w brzmieniu obecnie obowiązującym należy uznać za normę prawną, która swą moc obowiązującą czerpie nie z dorozumianej, lecz wyraźnie s t w i e r d z o n e j woli ustawodawcy ludowego, a co za tym idzie i argumentację zmierzającą do podważenia mocy obowiązującej tego przepisu lub do nadania mu treści, jakiej nie posiada na podstawie faktu pochodzenia ustawy z poprzedniej formacji ustrojowej, należy uznać za chybioną. Oczywiście, zarówno cała ustawa, jak i poszczególne jej przepisy mogą być uważane za twór niedoskonały, wymagający pewnej aktualizacji, zwłaszcza wobec zmienionych i zmieniających się form gospodarowania. Można w związku z tym mówić o potrzebie najlepszego dostosowania ustawodawstwa zwykłego do nowej bazy, co bezspornie należy do postulatów de lege ferenda a nie usprawiedliwia wniosku o wygaśnięcie niedoskonałych przepisów dotychczasowych'' 16. Na tej cytacie stanowiska Sądu Najwyższego można by właściwie zakończyć tę kwestię. Skoro bowiem, jak to staraliśmy się wykazać, norma prawna określająca limit czasu pracy pochodzi od ustawodowcy ludowego dla ustalenia jej mocy obowiązującej zbędne się staje konfrontowanie jej z zasadami ustroju i celami Państwa Ludowego 17. Brak takiej konfrontacji mógłby jednak budzić niepokój. V. ZASADA OGRANICZENIA CZASU PRACY Wykładnikiem zasad ustroju i celów naszego państwa jest, jak wiadomo, konstytucja 18. W niej też należy szukać wskazówek dla ustalenia prawnej treści zasady 8-godzinnego dnia pracy, jeżeli przyjąć, że sformułowanie odnośnego przepisu ustawy o czasie pracy budzi pod tym względem wątpliwości. Chodzi tu o ustalenie, czy zasada ta polega tylko na zakazie zatrudniania powyżej wskazanej liczby godzin dziennie (innymi słowy, czy wprowadza limit czasu pracy), czy też na ustanowieniu obowiązku pracy w tej ilości czasu, tzn. wprowadza normę czasu pracy; czy ustalenie w konkretnym przypadku mniejszej ilości czasu pracy jest dopuszczone przez prawo, czy mu przeciwne. 16 Cyt. uchwała CICSN (przypis 14). 17 Ibidem. 18 Ibidem.
7 Problem normy czasu pracy 93 Na te pytania nie daje niestety odpowiedzi znane orzeczenie Sądu Najwyższego z 25 V 1953 r. 19, które stwierdzając powszechność zasady 8-godzinnego dnia pracy wyjaśnia jedynie zakres jej zastosowania. Dlatego, chcąc uzyskać odpowiedź na postawione pytanie, należy ustalić właściwą treść art. 59 konstytucji, która z proponowanych wykładni ustawy o czasie pracy najlepiej realizuje normę konstytucyjną" 20. Art. 59 konstytucji jest jedynym przepisem, który w swej treści zawiera wzmiankę o czasie pracy. Artykuł ten jest w całości poświęcony określeniu i zagwarantowaniu prawa obywateli do wypoczynku. Ustawodawca nie ogranicza się do zwykłej deklaracji: jako jedną z gwarancji, zapewniających robotnikom i pracownikom umysłowym realizację tego prawa wymienia ustawowe skrócenie czasu pracy przez urzeczywistnienie ośmiogodzinnego dnia pracy oraz krótszego czasu pracy w przypadkach przewidzianych ustawami, ustawowe określenie dni wolnych od pracy, coroczne płatne urlopy". Ochronny charakter tej normy konstytucyjnej jest zupełnie wyraźny. Ochrona pracownika może się jednak wyrażać już w samym tylko obniżeniu liczby godzin pracy, toteż stwierdzenie ochronnego charakteru tej normy prawnej, samo przez się nie przesądza jeszcze wszystkich jej konsekwencji prawnych. Wiemy jednak, że 8-godzinny dzień pracy, rozumiany jako limit czasu pracy, obowiązywał już od r. 1919; wiemy też że ustawowy zakaz zatrudniania pracowników powyżej tego limitu był w okresie międzywojennym aż nadto często omijany a nawet łamany 21. Stąd też i zwrot o urzeczywistnieniu ośmiogodzinnego dnia pracy", użyty w ust. 2 art. 59 konstytucji można rozumieć jedynie jako aluzję do tej praktyki w okresie międzywojennym i podkreślenie, że w Polsce Ludowej chodzi o realizację tego prawa, które formalnie obowiązywało już przedtem. Pozostała część tego przepisu wskazuje na możliwość dalszego obniżenia limitu czasu pracy oraz na fakt, że w odniesieniu do niektórych rodzajów pracy ten limit został już, jeszcze przed uchwaleniem konstytucji, obniżony 22. Jak widać, art. 59 konstytucji nie daje podstaw do tego, aby zasadę 8-godzinnego dnia pracy rozumieć w ten sposób, że stwarza ona po stronie pracownika obowiązek pracy w tym właśnie wymiarze czasu. Wprowadzenie takiego obowiązku w ramach tego artykułu byłoby zupełnie niewytłumaczalne, skoro raczej art. 14-ty, stawiający pracę na należnym jej piedestale, nastręczał ku temu okazję. Tymczasem art. 14 nie tylko nie zawiera żadnej wzmianki o czasie pracy, lecz nawet nie 19 Orzeczenie SN, nr I. C. 1881/ Por. S,. Rozmaryn, Konstytucja jako ustawa zasadnicza PRL, Warszawa 1961, s Por. M. Święcicki, Instytucje polskiego prawa pracy w latach , Warszawa 1960, s. 212 i n. 22 Por. np. Uchwałę Rady Ministrów z 21 VI 1950 r. w sprawie skrócenia czasu pracy w zakładach podległych Min. Przemysłu Ciężkiego (M. P. nr A-79 poz. 921).
8 94 Zbigniew L. Nanowski daje wskazówek, jak ma się konkretyzować obowiązek pracy, o którym mówi. Toteż za słuszny należy uznać pogląd,że wyraża on raczej ogólną tendencję ustrojową postulującą taki układ stosunków, przy którym każdy obywatel żyłby z własnej pracy" 23. W warunkach zróżnicowanych form realizacji obowiązku pracy 24 ścisłe wymierzanie przez przepis konstytucyjny obowiązującej ilości czasu pracy byłoby zarówno niezrozumiałe jak i niecelowe, już choćby dlatego, że stawiałoby przed państwem zadania, którym nie zawsze mogłoby sprostać. Wypada wreszcie podnieść jeszcze jeden argument. Art. 59 ust. 2 konstytucji mówiąc o urzeczywistnieniu 8-godzinnego dnia pracy, jako gwarancji prawa obywateli do wypoczynku, przyznaje to prawo wszystkim robotnikom i pracownikom umysłowym bez względu na charakter i rodzaj zatrudnienia. Konstytucja nie wprowadza żadnego rozróżnienia w tym względzie, w szczególności zaś nie czyni różnicy pomiędzy pracownikami, zatrudnionymi przez przedsiębiorstwa i instytucje państwowe a pracownikami spółdzielni, czy też pracownikami zatrudnionymi przez osoby prywatne 25. Wykładnia tego przepisu zmierzająca do wykazania, że zawiera on po stronie pracownika stwierdzenie obowiązku wykonywania pracy w ciągu ośmiu godzin dziennie, prowadziłoby do uznania, że konstytucja ustanawia obowiązek pracy również na rzecz prywatnego pracodawcy. Tego rodzaju ustawowy obowiązek byłby we współczesnym świecie czymś niezwykłym nawet w ustroju kapitalistycznym i musiałby zupełnie wyraźnie wynikać z ustawy 26. Przepis art. 59 konstytucji należy więc rozumieć w ten sposób, że gwarantuje on wszystkim pracownikom minimum wypoczynku, nakładając na pracodawców obowiązek niezatrudniania ich ponad ustawowo określone granice czasu pracy. I mimo, że przepis ten wspomina o 8-godzinnym dniu pracy nie ilościowe określenie limitu czasu pracy ma tu istotną rolę, lecz sam fakt ograniczenia. Z tego bowiem faktu należy wysnuć wniosek, że jedną z podstawowych zasad prawa pracy, wypływających z konstytucji, jest zasada ograniczenia czasu pracy. Z tą zasadą, rzeczywiście powszechną w prawie pracy, w pełni harmonizuje sformułowanie art. 1 ustawy o czasie pracy w obowiązującym 23 W. Szubert, Zasady prawa pracy w: Z. Salwa, W. Szubert, M. Święcicka, Podstawowe problemy prawa pracy, Warszawa 1957, s W. Szubert, (op. cit.) daje wyraz poglądowi, że nawet w perspektywie przyszłości zasada ta nie może oznaczać bynajmniej, aby każdy obywatel miał być zobowiązany do wstąpienia w stosunek pracy (pracowniczy, czy spółdzielczy)". 25 Według danych GUS-u za 1964 r w gospodarce nieuspołecznionej poza rolnictwem czynnych zawodowo było 431,9 tys. osób; po odjęciu od tej liczby 191,7 tys. osób pracujących na własny rachunek i 11,7 tys. pomagających członków rodziny pozostaje poważna liczba 228,5 tys osób pozostających w stosunku pracy z prywatnymi pracodawcami (patrz Rocznik Statystyczny 1965, s. 35 tabl. 20). 26 Por. A. Huck, H. C. Nipperdey, Lehrbuch des Arbeitsrechts t. I, z. 2, wyd. 6, s
9 Problem normy czasu pracy 95 brzmieniu. Harmonizuje z nią także art. 2 ustawy o czasie pracy, z którego wynika, że określenie obowiązującego pracownika wymiaru czasu pracy tzn. określenie normy czasu pracy następuje w drodze umowy, która w konkretnym przypadku może ustalić tę normę poniżej ustawowego limitu 27. Nie może natomiast tego limitu przekroczyć. Wydaje się, że takie właśnie rozumienie art. 1 ustawy o czasie pracy należy uznać za najbardziej zgodne z zasadami ustroju i celami Państwa Ludowego, wyrażonymi w przepisach konstytucji. VI. PRAKTYCZNA PRZYDATNOŚĆ ZASADY OGRANICZENIA CZASU PRACY Te egzegetyczne wywody mają zupełnie praktyczne cele. Pogląd, w myśl którego przepisy o czasie pracy ograniczają dopuszczalny czas pracy do określonego przez ustawę limitu i nie stawiają przeszkód w umownym uregulowaniu normy czasu pracy poniżej tego limitu, wydaje się nie tylko najbardziej harmonizować z humanistyczną treścią naszego ustroju, lecz także z aktualnymi metodami i potrzebami gospodarki planowej. Ostatnie badania nad zagadnieniem czasu pracy wykazują, że nie istnieje jakieś jednolite optimum czasu pracy i że normy tego czasu, uznane za optymalne, mogą się pomiędzy sobą poważnie różnić, zarówno w zależności od rodzaju pracy, jak i w zależności od stopnia zdolności pracowniczej 28 różnych kategorii pracowników 29. Ponadto normy czasu pracy, uznane w pewnym punkcie historycznym za optymalne, dezaktuallizują się z biegiem czasu w miarę narastającego postępu technicznego, wzrostu dobrobytu i rozwoju kulturalnego ludności. Tempo tego rozwoju w naszych warunkach jest coraz to większe nie zawsze jednak jednakowe we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego. W tej sytuacji ustawowa norma czasu pracy tzn. ustalony na drodze ustawowej obowiązek pracy w określonym rozmiarze stanowiłby poważną przeszkodę w realizacji jednej z prawidłowości naszego ustroju, za jaką jest uznawane stopniowe skracanie czasu pracy. W przeciwieństwie do tego uznanie, że ustawa określa jedynie limit czasu pracy z zachowaniem możności umownego konkretyzowania normy czasu pracy stwarza konstrukcję dostatecznie elastyczną i tym samym przydatną dla 27 Por. S. Dzwonkowski, W. Masewicz, Czas pracy, komentarz; Warszawa 1968 s Przez zdolność pracowniczą" rozumiem te wszystkie cechy, które decydują o większej lub miniejszej możliwości udziału pracownika w procesie pracy; zdolność pracownicza różnicuje się w zależności od takich czynników, jaką fizyczna zdolność do pracy, wykształcenie, staż, praktyka, płeć, wiek itp. i stanowi niejako potencjalną wydajność" pracy. 29 Por. Rosner, Czas pracy..., op. cit., s. 112.
10 96 Zbigniew L. Nanowski zapewnienia ilości pracy odpowiadającej rzeczywistym potrzebom, pozwalając przy tym na stopniowe skracanie czasu pracy w poszczególnych dziedzinach działalności, bez zmiany ustawy. Nie należy się przy tym obawiać dowolności: istnieją już dostatecznie wykształcone i wypróbowane narzędzia oddziaływania centralnych ośrodków dyspozycji państwowej na jednostki gospodarki uspołecznionej, a te grają tu główną rolę, ażeby uchronić gospodarkę narodową przed nie uzasadnionymi technicznie, ekonomicznie i socjalnie decyzjami. Narzędzia te to związanie służbowe uspołecznionych pracodawców instrukcjami jednostek nadrzędnych z jednej strony, a zainteresowanie załóg w ekonomicznych wynikach swych zakładów pracy z drugiej, LE PROBLÈME DE LA NORME DE LA DURÉE DU TRAVAIL DANS LA LÉGISLATION POLONAISE Résumé En constatant la signification de clef de la problématique de la durée du travail dans les sciences économiques et dans la politique sociale, l'auteur souligne la diversité des aspects sous lesquels ce phénomène peut être examiné. Cet article est consacré à l'examen de l'aspect juridique. D'après l'auteur de lege lata le problème est contenu dans la question, quel caractère juridique possède la norme de la durée du travail, c'est-à-dire, si elle résulte de la loi ou du contrat. En polémisant avec l'opinion consacrée par usage que la durée du travail de 8 heures par jour et de 46 heures par semaine ont en Pologne un caractère de la norme législative, c'est-à-dire, que le devoir de la prestation du travail dans cette dimension résulte de la loi, l'auteur à la base de l'analyse de la loi restant en vigueur, fondamentale dans ce domaine sur la durée du travail dans l'industrie et le commerce (de 1919) et des arrêtés de la Constitution correspondants vient à la conclusion qu'en Pologne la norme législative de la durée du travail n'existe pas, mais une limite législative, qui n'est pas à dépasser (sauf les cas prévus par la loi). Or, le devoir du travail dans la dimension déterminée me résulte pas de la loi mais du contrat, conclu entre le travailleur et l'employeur (ou de la convention collective). De lege ferenda la problématique de la durée du travail en aspect juridique est limitée à l'opinion de l'auteur à la question, quelle construction juridique assure le mieux la réalisation des postulats, déclarés comme justes, de la politique sociale et économique par rapport à la durée du travail. L'auteur constate que l'introduction de la norme législative de la durée du travail constituerait un obstacle superflu dans la réalisation d'une des régularités du régime socialiste et raccourcissement progressif de la durée du travail est estimé comme l'une de ces régularités. Cependant la détermination par la loi seulement de la limit e de la durée du travail, en conservant la possibilité de concrétiser la norme de ia durée du travail en voie du contrat, crée une construction élastique, qui laisse raccourcir progressivement la durée du travail dans les domaines particuliers de l'activité, selon des besoins réels sans nécessité du changement de la loi. En quelque sorte en marge de ses arguments l'auteur vient à la conclusion que l'un des principes fondamentaux du droit du travail c'est le principe de la limitation de la durée du traivail.
Szczecin, dnia 01 grudnia 2011 r.
Szczecin, dnia 01 grudnia 2011 r. Szanowna Pani dr n. med. Agnieszka Ruchała-Tyszler Wiceprezes Okręgowej Rady Lekarskiej Okręgowa Izba Lekarska w Szczecinie w miejscu OPINIA PRAWNA wydana na zlecenie
Opinia prawna z dnia 6.02.2012 r.
Opinia prawna z dnia 6.02.2012 r. dla Okręgowej Izby Lekarskiej w Płocku w sprawie : czy w obecnym stanie prawnym tj. wobec wejścia w życie z dniem 01 lipca 2011 r. nowelizacji art. 53 ustawy z dnia 05
Kiedy umowa zlecenie jest umową o pracę? - na przykładzie orzecznictwa.
VII EDYCJA Konwent Prawa Pracy Joanna Kaleta Kiedy umowa zlecenie jest umową o pracę? - na przykładzie orzecznictwa. 1 1 Treść stosunku pracy art. 22 k.p. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje
Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji
Lublin, dnia 21 stycznia 2013 r. OPINIA PRAWNA 1. Cel opinii: Celem opinii jest określenie charakteru prawnego oraz zasad udzielania i sposobu obliczania wymiaru płatnego urlopu, przysługującego pracownikowi
Charakter prawny normy czasu pracy
Charakter prawny normy czasu pracy Opublikowane: 11.09.2008 Autor: Tadeusz M. Nycz W artykule omówiono zagadnienia dotyczące charakteru prawnego normy czasu pracy w odróżnieniu od wymiaru czasu pracy,
UZASADNIENIE. Ustaw, tj. od dnia 10 lipca 2014 r. Zakwestionowany przepis reguluje materię wymiaru czasu pracy zatrudnionych osób
UZASADNIENIE Przedkładany projekt ustawy stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r., sygn. K 17/11, który ogłoszony został w dniu 9 lipca 2013 r. w Dzienniku Ustaw pod
Działając na podstawie art ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
SĄD NAJWYŻSZY Rzeczypospolitej Polskiej Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Warszawa, dnia 16 stycznia 2017 r. Prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf BSA III 4110 7/16 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych
Zmiany postanowień zakładowych układów zbiorowych pracy i ich wpływ na treść umów o pracę.
Zmiany postanowień zakładowych układów zbiorowych pracy i ich wpływ na treść umów o pracę. Układ zbiorowy pracy jest porozumieniem zawieranym pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi. Stanowi źródło
Praca nadliczbowa w samorządzie. Przemysław Wojnicz
Praca nadliczbowa w samorządzie Przemysław Wojnicz Rozliczanie nadgodzin praca w godzinach nadliczbowych jest stałym, ale nietypowym elementem stosunku pracy w celu ochrony pracownika przed nadmierną jego
POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Myszka
Sygn. akt II UK 655/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 października 2016 r. SSN Zbigniew Myszka w sprawie z wniosku W. K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. o emeryturę,
Spis treści. Wstęp Rozdział III
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I Wiadomości ogólne o konstytucji jako najważniejszym w państwie akcie prawnym... 13 1. Pojęcie, geneza i funkcje konstytucji... 13 2. Konstytucja ustawą zasadniczą państwa...
POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
Sygn. akt I UK 367/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 9 marca 2012 r. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec w sprawie z odwołania C. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę,
Postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00
Postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00 1. Akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą nie powinien być stosowany
POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Korzeniowski
Sygn. akt II UK 83/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 czerwca 2013 r. SSN Zbigniew Korzeniowski w sprawie z wniosku K. R. przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa
- 1 - Uchwała z dnia 12 kwietnia 1994 r. I PZP 13/94
- 1 - Uchwała z dnia 12 kwietnia 1994 r. I PZP 13/94 Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska, Sędzia SN: Jadwiga Skibińska- -Adamowicz, Sędzia SA: Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sąd Najwyższy, przy udziale
Dr hab. Krzysztof Walczak Wydział Zarządzania UW. Tezy do dyskusji nt. Prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia
Dr hab. Krzysztof Walczak Wydział Zarządzania UW Tezy do dyskusji nt. Prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia Mówiąc o potencjalnej możliwości związania się przez Polskę postanowieniami ZEKS dotyczącymi
POSTANOWIENIE. SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Sygn. akt III UK 34/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 listopada 2018 r. SSN Jolanta Strusińska-Żukowska w sprawie z odwołania Z. T. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
POSTANOWIENIE. SSN Maciej Pacuda
Sygn. akt III SK 23/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 grudnia 2014 r. SSN Maciej Pacuda w sprawie z powództwa Elektrociepłowni Z. S.A. z siedzibą w Z. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji
Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy Ordynacja podatkowa (druk nr 1288)
Warszawa, dnia 25 lipca 2011 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy Ordynacja podatkowa (druk nr 1288) I. Cel i przedmiot ustawy Opiniowana ustawa wprowadza
POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Hajn
Sygn. akt II PK 213/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 grudnia 2013 r. SSN Zbigniew Hajn w sprawie z powództwa X.Y. przeciwko Ministerstwu Finansów o uchylenie oceny okresowej, po rozpoznaniu
Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, ze zm.) oraz art. 16 ust. 2 pkt 2 ustawy
POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Korzeniowski
Sygn. akt I UK 307/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 12 stycznia 2012 r. SSN Zbigniew Korzeniowski w sprawie z odwołania M. K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych z udziałem zainteresowanej
Opinia prawna w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Poznaniu skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego (sygn akt. P. 28/02)
Warszawa, dnia 16 grudnia 2002 r. Opinia prawna w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Poznaniu skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego (sygn akt. P. 28/02) Stosownie do zlecenia z dnia 18 listopada
Dz.U Nr 81 poz. 364 UCHWAŁA. TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 21 sierpnia 1991 r. (W. 7/91)
Kancelaria Sejmu s. 1/5 Dz.U. 1991 Nr 81 poz. 364 UCHWAŁA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 21 sierpnia 1991 r. (W. 7/91) w sprawie wykładni art. 8 ustawy z dnia 28 czerwca 1991 r. - Ordynacja wyborcza
Trybunał Sprawiedliwości dokonuje wykładni porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony wzmacniając ochronę pracowników
CJE/06/54 4 lipca 2006 Kontakty z Mediami i Informacja KOMUNIKAT PRASOWY nr 54/06 4 lipca 2006 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-212/04 Konstantinos Adeneler i in. / Ellinikos Organismos Galaktos
POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Korzeniowski
Sygn. akt I UK 371/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 28 lutego 2011 r. SSN Zbigniew Korzeniowski w sprawie z odwołania S. P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o prawo do emerytury,
Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 63/06
Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 63/06 Sędzia SN Gerard Bieniek (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Iwona Koper Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa "S.C."
Czy do znamion przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego (art k.k.) należy publiczność działania sprawcy?
PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 kwietnia 2012 r. BSA II - 4410-3/12 Sąd Najwyższy Izba Karna Na podstawie art. 60 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06
Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06 Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Mirosław Bączyk Sędzia SN Dariusz Zawistowski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Miasta
Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 67/06
Uchwała z dnia 25 października 2006 r., III CZP 67/06 Sędzia SN Gerard Bieniek (przewodniczący) Sędzia SN Iwona Koper Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Spółdzielczej
POSTANOWIENIE. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote
Sygn. akt V CZ 93/08 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 29 stycznia 2009 r. SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote w sprawie
GODZINY NADLICZBOWE. Stan prawny na dzień r. Tadeusz Nycz
GODZINY NADLICZBOWE Stan prawny na dzień 1.02.2007 r. Tadeusz Nycz Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Uchwała z dnia 12 kwietnia 2007 r., III CZP 26/07
Uchwała z dnia 12 kwietnia 2007 r., III CZP 26/07 Sędzia SN Marian Kocon (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku
Wyrok z dnia 2 września 1999 r. I PKN 235/99
Wyrok z dnia 2 września 1999 r. I PKN 235/99 Przepis art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.), według którego nawiązanie
SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII KADENCJA SPRAWOZDANIE. KOMISJI USTAWODAWCZEJ oraz KOMISJI GOSPODARKI NARODOWEJ
SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII KADENCJA Warszawa, dnia 13 maja 2009 r. Druk nr 404 S SPRAWOZDANIE KOMISJI USTAWODAWCZEJ oraz KOMISJI GOSPODARKI NARODOWEJ o projekcie ustawy o zmianie ustawy o gwarancji
Uchwała z dnia 18 kwietnia 2000 r. III ZP 6/00
Uchwała z dnia 18 kwietnia 2000 r. III ZP 6/00 Przewodniczący: SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef Iwulski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz. Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury
ZAGADNIENIA SYSTEMOWE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA. pod redakcją Piotra Korzeniowskiego
POLSKA AKADEMIA NAUK ODDZIAŁ W ŁODZI KOMISJA OCHRONY ŚRODOWISKA ZAGADNIENIA SYSTEMOWE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Zagadnienie systemowe prawa ochrony środowiska, którym została poświęcona książka, ma wielkie
POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CZP 30/15. Dnia 18 czerwca 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:
Sygn. akt III CZP 30/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 18 czerwca 2015 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Marta Romańska Protokolant Katarzyna
POSTANOWIENIE. SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Sygn. akt III UK 123/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 kwietnia 2018 r. SSN Jolanta Strusińska-Żukowska w sprawie z odwołania Z. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
POSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
Sygn. akt I UK 388/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 9 marca 2012 r. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec w sprawie z odwołania B. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o rentę z
POSTANOWIENIE. SSN Maciej Pacuda
Sygn. akt II PK 296/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 marca 2012 r. SSN Maciej Pacuda w sprawie z powództwa J. P. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. o odszkodowanie, po
UCHWAŁA. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) Protokolant Bożena Kowalska
Sygn. akt III CZP 107/05 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 29 listopada 2005 r. SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca) Protokolant
Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06
Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06 Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Zbigniew Strus Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi
Wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r. II UKN 412/97
Wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r. II UKN 412/97 Osobom zatrudnionym w organizacjach społecznych lub w związkach zawodowych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych przysługuje uprawnienie
PRAWO KONSTYTUCYJNE semestr zimowy 2016/17
PRAWO KONSTYTUCYJNE semestr zimowy 2016/17 KWESTIE ORGANIZACYJNE Kontakt i konsultacje Przebieg dwiczeo Literatura podstawowa oraz akty prawne Zakres materiału Warunki zaliczenia Instota i pojęcie terminu
POSTANOWIENIE. SSN Piotr Prusinowski
Sygn. akt I UK 42/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 lutego 2019 r. SSN Piotr Prusinowski w sprawie z odwołania A. S.-H. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. o zasiłek
UZASADNIONA OPINIA PARLAMENTU NARODOWEGO W SPRAWIE POMOCNICZOŚCI
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Prawna 19.5.2016 UZASADNIONA OPINIA PARLAMENTU NARODOWEGO W SPRAWIE POMOCNICZOŚCI Przedmiot: Uzasadniona opinia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie wniosku
Uchwała z dnia 16 października 2008 r., III CZP 99/08
Uchwała z dnia 16 października 2008 r., III CZP 99/08 Sędzia SN Antoni Górski (przewodniczący) Sędzia SN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) Sędzia SN Iwona Koper Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku wierzyciela
PL Zjednoczona w różnorodności PL. Poprawka. Martina Dlabajová w imieniu grupy ALDE
25.5.2018 A8-0319/51 Poprawka 51 Martina Dlabajová w imieniu grupy ALDE Sprawozdanie Elisabeth Morin-Chartier Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług (COM(2016)0128 - C8-0114/2016-2016/0070(COD))
STRESZCZENIE. Strona 1 z 5
STRESZCZENIE Samorządy poszczególnych województw prowadzą prace przygotowawcze w celu budowy infrastruktury szerokopasmowych sieci regionalnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych oraz Programu
z dnia o zmianie ustawy Kodeks pracy
U S T AWA z dnia o zmianie ustawy Kodeks pracy Projekt Art. 1. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 151 4, z późn. zm. 1) ) wprowadza się następujące zmiany: 1) art.
UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002
UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002 Względna przyczyna odwoławcza w postaci zarzutu rażącej niewspółmierności kary przewidziana w art. 438 pkt 4 zd. 1 k.p.k. może stanowić podstawę wniesienia
Warszawa, dnia 30 czerwca 2015 r.
Warszawa, dnia 30 czerwca 2015 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw
Klauzula sumienia w służbie zdrowia
MICHAŁ BALICKI Klauzula sumienia w służbie zdrowia Podstawowym zadaniem klauzuli sumienia jest zapewnienie lekarzom, pielęgniarkom oraz położnym możliwości wykonywania zawodu w zgodzie z własnym sumieniem.
Warszawa, Warszawa, dnia 10 kwietnia 2014 r.
Warszawa, Warszawa, dnia 10 kwietnia 2014 r. PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ BSA III-4110-2/14 BSA III - 4110 2/14 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski
Sygn. akt III CZP 32/12 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 18 lipca 2012 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski w sprawie ze skargi dłużników
Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz ze
Naczelny Sąd Administracyjny Izba Ogólnoadministracyjna Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Na podstawie art. 264 2 w związku z art. 15 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu
Wada postępowania o udzielenie zamówienia przegląd orzecznictwa. Wpisany przez Katarzyna Gałczyńska-Lisik
Do tego rodzaju wad Sąd Okręgowy w Warszawie zaliczył błędne ustalenie zasad punktacji, która nie uwzględniała sposobu wyboru oferty, gdy dwie lub więcej z nich miały taką samą liczbę punktów. Jedną z
Postanowienie z dnia 30 marca 2011 r., III CZP 3/11
Postanowienie z dnia 30 marca 2011 r., III CZP 3/11 W sprawie o ustalenie wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste obejmującej żądanie dotyczące współużytkowników, którzy nie zgłosili wniosków
Wyrok z dnia 27 września 2002 r. II UKN 581/01
Wyrok z dnia 27 września 2002 r. II UKN 581/01 Teza wyroku jest taka sama jak publikowanego pod poprzednią pozycją wyroku z dnia 12 czerwca 2002 r., II UKN 419/01. Przewodniczący SSN Beata Gudowska, SSN
UCHWAŁA Z DNIA 30 WRZEŚNIA 2003 R. I KZP 24/03
UCHWAŁA Z DNIA 30 WRZEŚNIA 2003 R. I KZP 24/03 Organom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (upoważnionym przez nie osobom) na podstawie art. 66 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń
ZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na skutek zażalenia powódki na postanowienia Sądu Rejonowego.
Sygn. akt III CZP 103/12 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na skutek zażalenia powódki na postanowienia Sądu Rejonowego. Czy stronie przysługuje zażalenie na orzeczenie
Kontraktowy diagnosta laboratoryjny
Kontraktowy diagnosta laboratoryjny Zatrudnienie diagnostów laboratoryjnych na zasadzie kontraktów wciąż budzi wątpliwości. Zamieszczamy opinię prawną Krajowego Związku Zawodowego Pracowników Medycznych
ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE. Na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U z 2013 r., poz.
WOJEWODA ŚLĄSKI NR NPII.4131.1.241.2015 Katowice, dnia 29 czerwca 2015 r. ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE Na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U z 2013 r.,
SPIS TREŚCI Wstęp... 9 Wykaz skrótów... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa... 15 1.1. Uwagi wprowadzające... 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające
dr Magdalena Kuba mkuba@wpia.uni.lodz.pl Katedra Prawa Pracy UŁ
dr Magdalena Kuba mkuba@wpia.uni.lodz.pl Katedra Prawa Pracy UŁ na treść stosunku pracy składają się dwa podstawowe zobowiązania: - zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju pod
Jak rozwiązywać kazusy?
Jak rozwiązywać kazusy? Krótki przewodnik dla studentów SNP(Z) Prawo konstytucyjne Opracowano na podstawie: Polskie prawo konstytucyjne. Materiały, kazusy i orzecznictwo, pod red. M. Dąbrowskiego, J. Juchniewicz,
POSTANOWIENIE. SSN Bohdan Bieniek (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski SSA Jolanta Hawryszko (sprawozdawca)
Sygn. akt II UZ 85/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 marca 2017 r. SSN Bohdan Bieniek (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski SSA Jolanta Hawryszko (sprawozdawca) w sprawie z wniosku C.
Wyrok z dnia 14 kwietnia 2000 r. II UKN 513/99
Wyrok z dnia 14 kwietnia 2000 r. II UKN 513/99 Zasiłek chorobowy nie przysługuje osobie, która stała się niezdolna do pracy w warunkach określonych w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach
Wyrok z dnia 20 lipca 2006 r., V CSK 200/06. Zakończenie stosunku dzierżawy nie powoduje rozwiązania z mocy prawa stosunku poddzierżawy.
Wyrok z dnia 20 lipca 2006 r., V CSK 200/06 Zakończenie stosunku dzierżawy nie powoduje rozwiązania z mocy prawa stosunku poddzierżawy. Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia
POSTANOWIENIE Z DNIA 11 GRUDNIA 2002 R. V KK 135/02
POSTANOWIENIE Z DNIA 11 GRUDNIA 2002 R. V KK 135/02 Sędzia, który wydał postanowienie kończące postępowanie w sprawie, a następnie, w wyniku uwzględnienia w trybie art. 463 1 k.p.k. zażalenia wniesionego
Zielona Góra, 13 czerwca 2014 r.
KANCELARIA RADCY PRAWNEGO Aneta Bełżecka - radca prawny 65-454 Zielona Góra, ul. Gen. Wł. Sikorskiego 17/5 Tel./fax 68/4512997 NIP 925-125-43-52, REGON 080275884, e-mail radca@belzecka.pl Zielona Góra,
POSTANOWIENIE. SSN Roman Trzaskowski
Sygn. akt I CSK 726/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 czerwca 2019 r. SSN Roman Trzaskowski w sprawie z powództwa Kancelarii Sejmu RP przeciwko Redaktorowi Naczelnemu Dziennika "[ ]" -
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II PK 318/14 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 9 lutego 2016 r. SSN Jolanta Frańczak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Halina Kiryło SSN Maciej Pacuda
A. Do spraw wymagających uzgodnienia z zakładową organizacją związkową należy:
Zakres i formy realizacji uprawnień związkowych określa ustawa o związkach zawodowych, Kodeks pracy i inne przepisy prawa - tworząc warunki zapewniające związkom zawodowym wypełnianie ich podstawowych
POSTANOWIENIE. Sygn. akt III CSK 207/18. Dnia 6 lutego 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Krzysztof Strzelczyk
Sygn. akt III CSK 207/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 6 lutego 2019 r. SSN Krzysztof Strzelczyk w sprawie z wniosku S. N. przy uczestnictwie A. N., M. U. i K. C. o stwierdzenie nabycia
Uchwała z dnia 29 sierpnia 1995 r. I PZP 20/95
Uchwała z dnia 29 sierpnia 1995 r. I PZP 20/95 Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1997 r. III ZP 21/97
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1997 r. III ZP 21/97 Przewodniczący Prezes SN: Jan Wasilewski, Sędziowie SN: Teresa Flemming- Kulesza, Józef Iwulski, Kazimierz Jaśkowski
POSTANOWIENIE z dnia 27 maja 2003 r. Sygn. akt K 43/02
45 POSTANOWIENIE z dnia 27 maja 2003 r. Sygn. akt K 43/02 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Mirosław Wyrzykowski przewodniczący Wiesław Johann Ewa Łętowska Jadwiga Skórzewska-Łosiak Marian Zdyb sprawozdawca,
NAJNOWSZE ZMIANY W PRAWIE PRACY
NAJNOWSZE ZMIANY W PRAWIE PRACY Z dniem 22 lutego 2016 roku zaczęły obowiązywać zmiany w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 roku, poz. 1502 z późn. zm.) dalej
Które straty mogą być rozliczone
Które straty mogą być rozliczone W wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa dochodzi jedynie do zmiany organizacyjno-prawnej, a nowy podmiot kontynuuje byt
POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Myszka
Sygn. akt II UK 322/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 kwietnia 2018 r. SSN Zbigniew Myszka w sprawie z wniosku M. K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. o zasiłek
Opinia prawna. Warszawa, 25 czerwca 2015 r. 1. Przedmiot
Warszawa, 25 czerwca 2015 r. Opinia prawna 1. Przedmiot Przedmiotem niniejszej opinii prawnej jest: a) ocena dopuszczalności łączenia urlopów z różnych tytułów (z tych samych lat) przysługujących Funkcjonariuszom
Sprzedaż państwowego lub komunalnego budynku (lokalu) użytkowego bez przetargu
Sprzedaż państwowego lub komunalnego budynku (lokalu) użytkowego bez przetargu Po wiosennym szkoleniu notariuszy Izby Dolnośląskiej wydawało się, że problem sprzedaży przez Skarb Państwa lub gminę lokali
W prawie podatkowym brakuje norm, które w generalny sposób regulowałyby zakres stosowania analogii.
W prawie podatkowym brakuje norm, które w generalny sposób regulowałyby zakres stosowania analogii. Wnioskowanie per analogiam i jego granice należą do kontrowersyjnych zagadnień prawa podatkowego. Analogia
Zagadnienie. Art. 135 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych
Warunki ustawowe wypowiedzenia umowy o zamówienie publiczne z powodu braku lub niewłaściwej waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy w związku z wprowadzeniem pracowniczych planów kapitałowych Zagadnienie Analiza
Lublin, dnia 25 lipca 2013 r. Poz. 3574
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Lublin, dnia 25 lipca 2013 r. Poz. 3574 WOJEWODA LUBELSKI Rozstrzygnięcie nadzorcze Nr PN-II.4131.255.2013 Wojewody Lubelskiego z dnia 15 lipca 2013 r. stwierdzające
Uchwała z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CZP 16/09
Uchwała z dnia 17 kwietnia 2009 r., III CZP 16/09 Sędzia SN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący) Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca) Sędzia SN Wojciech Katner Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Wyrok z dnia 16 lutego 2001 r., IV CKN 244/00
Wyrok z dnia 16 lutego 2001 r., IV CKN 244/00 Ocena, czy ustalenie treści stosunku zobowiązaniowego lub jego celu jest dopuszczalne w odniesieniu do zagadnień, które ustawa normuje w sposób imperatywny,
Postanowienie z dnia 30 lipca 1998 r. I PZ 32/98
Postanowienie z dnia 30 lipca 1998 r. I PZ 32/98 1. Sąd może sprawdzić spełnianie przez radcę prawnego warunku pozwalającego na zastępowanie osób fizycznych, polegającego na wykonywaniu zawodu w kancelarii
Uchwała z dnia 21 grudnia 2010 r., III CZP 107/10
Uchwała z dnia 21 grudnia 2010 r., III CZP 107/10 Sędzia SN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) Sędzia SN Dariusz Zawistowski Sędzia SA Maria Szulc (sprawozdawca) Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Sławomira
OPINIA PRAWNA. zapytanie Zleceniodawcy
Warszawa 25.01.2010 r. OPINIA PRAWNA Przedmiot Opinii: Zleceniodawca opinii: Podstawy faktyczne opinii: Podstawy prawne opinii: Celem niniejszej opinii jest udzielenie odpowiedzi na pytanie : Czy dopuszczalne
Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) oraz art. 16 ust. 2 pkt 2 ustawy
Uchwała z dnia 1 kwietnia 1998 r. III ZP 2/98. Przewodniczący SSN: Barbara Wagner, Sędziowie SN: Stefania Szymańska, Maria Tyszel (sprawozdawca).
Uchwała z dnia 1 kwietnia 1998 r. III ZP 2/98 Przewodniczący SSN: Barbara Wagner, Sędziowie SN: Stefania Szymańska, Maria Tyszel (sprawozdawca). Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej
Wyrok z dnia 24 lipca 2001 r. I PKN 535/00. Adwokat nie jest pracownikiem zespołu adwokackiego, którego jest
Wyrok z dnia 24 lipca 2001 r. I PKN 535/00 członkiem. Adwokat nie jest pracownikiem zespołu adwokackiego, którego jest Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz,
zatrudniać pracowników. Praca społeczna oznacza, że członkowie stowarzyszenia nie
W ostatnim czasie otrzymuję liczne skargi przedstawicieli organizacji pozarządowych dotyczące projektowanej przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nowelizacji ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r.
POSTANOWIENIE z dnia 22 maja 2013 r. Sygn. akt U 4/11. Trybunał Konstytucyjny w składzie:
POSTANOWIENIE z dnia 22 maja 2013 r. Sygn. akt U 4/11 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Leon Kieres przewodniczący Teresa Liszcz Andrzej Wróbel sprawozdawca, po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w
Wybór orzecznictwa dotyczącego opinii biegłych w postępowaniu karnym, oceny i kwestionowania opinii.
Wybór orzecznictwa dotyczącego opinii biegłych w postępowaniu karnym, oceny i kwestionowania opinii. Kodeks postępowania karnego Art. 201. Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność
Wyrok z dnia 30 stycznia 1996 r. II URN 54/95
Wyrok z dnia 30 stycznia 1996 r. II URN 54/95 Pracownicy jednostek wydzielonych z PKP, z którymi rozwiązano stosunek pracy w związku ze zmianami organizacyjnymi lub zmniejszeniem stanu zatrudnienia, nabywają
Uchwała z dnia 24 października 1996 r. II UZP 19/96. Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie: SN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), SA Zbigniew Myszka.
Uchwała z dnia 24 października 1996 r. II UZP 19/96 Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie: SN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), SA Zbigniew Myszka. Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej