SPIS SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH

Transkrypt

1

2 Spis Specyfikacji Technicznych 2 SPIS SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH 1. D Wymagania ogólne 3-18 ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE 2. D Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych D Zdjcie warstwy humusu lub darniny ROBOTY ZIEMNE 4. D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych D Wykonanie nasypów ODWODNIENIE KORPUSU DROGOWEGO 6. D Regulacja pionowa studzienek urzdze podziemnych PODBUDOWY 7. D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem NAWIERZCHNIE 11. D Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa wica i wyrównawcza D Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa cieralna D Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników ROBOTY WYKOCZENIOWE D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym ELEMENTY ULIC 15. D Ustawienie krawników betonowych

3 D Wymagania ogólne 3 D WYMAGANIA OGÓLNE

4 D Wymagania ogólne 4 1. WSTP 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej Specyfikacja Techniczna D Wymagania Ogólne odnosi si do wymaga wspólnych dla poszczególnych wymaga technicznych dotyczcych wykonania i odbioru robót, które zostan wykonane, w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania Specyfikacji Technicznej Specyfikacje Techniczne stanowi cz Dokumentów Przetargowych i Kontraktowych i naley je stosowa w zlecaniu i wykonaniu Robót opisanych w podpunkcie Zakres robót objtych ST Wymagania ogólne naley rozumie i stosowa w powizaniu z niej wymienionymi Specyfikacjami Technicznymi: D Wymagania ogólne D Roboty przygotowawcze D D Odtworzenie trasy i punków wysokociowych, Zdjcie humusu/darniny D Roboty ziemne D D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych Wykonanie nasypów D Odwodnienie korpusu drogowego D Regulacja pionowa studzienek urzdze podziemnych D Podbudowy D D D D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych, Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem D Nawierzchnie D a D b D a Nawierzchnia z betonu asfaltowego warstwa cieralna wg WT-1 i WT-2 Nawierzchnie z betonu asfaltowego. Warstwa wica wg WT-1 i WT-2, Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników D Roboty wykoczeniowe D a Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym. D Elementy ulic D Ustawienie krawników betonowych

5 D Wymagania ogólne 5 Niezalenie od postanowie zawartych w Danych Kontraktowych normy pastwowe, instrukcje i przepisy wymienione w Specyfikacjach Technicznych bd stosowane przez Wykonawc w jzyku polskim Okrelenia podstawowe Uyte w ST wymienione poniej okrelenia naley rozumie w kadym przypadku nastpujco: Budowla drogowa - obiekt budowlany, nie bdcy budynkiem, stanowicy cało techniczno-uytkow (droga) albo jego cz stanowic odrbny element konstrukcyjny lub technologiczny (obiekt mostowy, korpus ziemny, wzeł) Droga - wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych wraz z wszelkimi urzdzeniami technicznymi zwizanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu Jezdnia - cz korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów Korona drogi - jezdnia (jezdnie) z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnego postoju i pasami dzielcymi jezdnie Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich połczenia Korpus drogowy - nasyp lub ta cz wykopu, która jest ograniczona koron drogi i skarpami rowów. Koryto - element uformowany w korpusie drogowym w celu ułoenia w nim konstrukcji nawierzchni Nawierzchnia - warstwa lub zespół warstw słucych do przejmowania i rozkładania obcie od ruchu na podłoe gruntowe i zapewniajcych dogodne warunki dla ruchu. Warstwa cieralna - górna warstwa nawierzchni poddana bezporednio oddziaływaniu ruchu i czynników atmosferycznych. Warstwa wica - warstwa znajdujca si midzy warstw cieraln a podbudow, zapewniajca lepsze rozłoenie napre w nawierzchni i przekazywanie ich na podbudow. Warstwa wyrównawcza - warstwa słuca do wyrównania nierównoci podbudowy lub profilu istniejcej nawierzchni. Podbudowa - dolna cz nawierzchni słuca do przenoszenia obcie od ruchu na podłoe. Podbudowa moe składa si z podbudowy zasadniczej i podbudowy pomocniczej. Podbudowa zasadnicza - górna cz podbudowy spełniajca funkcje none w konstrukcji nawierzchni. Moe ona składa si z jednej lub dwóch warstw Niweleta - wysokociowe i geometryczne rozwinicie na płaszczynie pionowego przekroju w osi drogi lub obiektu mostowego Odpowiednia (bliska) zgodno - zgodno wykonywanych robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeli przedział tolerancji nie został okrelony - z przecitnymi tolerancjami, przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych Pas drogowy - wydzielony liniami granicznymi pas terenu przeznaczony do umieszczania w nim drogi i zwizanych z ni urzdze oraz drzew i krzewów. Pas drogowy moe równie obejmowa teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urzdze chronicych ludzi i rodowisko przed uciliwociami powodowanymi przez ruch na drodze Pobocze - cz korony drogi przeznaczona do chwilowego postoju pojazdów, umieszczenia urzdze organizacji i bezpieczestwa ruchu oraz do ruchu pieszych, słuca jednoczenie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni Podłoe nawierzchni - grunt rodzimy lub nasypowy, lecy pod nawierzchni do głbokoci przemarzania Dziennik budowy zeszyt z ponumerowanymi stronami, opatrzony pieczci organu wydajcego, wydany zgodnie z obowizujcymi przepisami, stanowicy urzdowy dokument przebiegu robót budowlanych, słucy do notowania zdarze i okolicznoci zachodzcych w toku wykonywania robót, rejestrowania dokonywanych odbiorów robót, przekazywania polece i innej korespondencji technicznej pomidzy Inynierem/ Kierownikiem projektu, Wykonawc i projektantem Inynier osoba wymieniona w danych kontraktowych (wyznaczona przez Zamawiajcego, o której wyznaczeniu poinformowany jest Wykonawca), odpowiedzialna za nadzorowanie robót i administrowanie kontraktem Kierownik budowy - osoba wyznaczona przez Wykonawc, upowaniona do kierowania robotami i do wystpowania w jego imieniu w sprawach realizacji kontraktu Ksika obmiarów - akceptowany przez Inyniera zeszyt z ponumerowanymi stronami, słucy do wpisywania przez Wykonawc obmiaru dokonywanych robót w formie wylicze, szkiców i ew. dodatkowych załczników. Wpisy w ksice obmiarów podlegaj potwierdzeniu przez Inyniera.

6 D Wymagania ogólne Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiajcego, niezbdne do przeprowadzenia wszelkich bada i prób zwizanych z ocen jakoci materiałów oraz robót Materiały - wszelkie tworzywa niezbdne do wykonania robót, zgodne z Dokumentacj Projektow i Specyfikacjami Technicznymi, zaakceptowane przez Inyniera Polecenie Inyniera - wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez Inyniera, w formie pisemnej, dotyczce sposobu realizacji robót lub innych spraw zwizanych z prowadzeniem budowy Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna bdca autorem dokumentacji projektowej Przedsiwzicie budowlane - kompleksowa realizacja nowego połczenia drogowego lub całkowita modernizacja/przebudowa (zmiana parametrów geometrycznych trasy w planie i przekroju podłunym) istniejcego połczenia Przeszkoda sztuczna - dzieło ludzkie, stanowice utrudnienie w realizacji zadania budowlanego, na przykład droga, kolej, rurocig, kanał, cig pieszy lub rowerowy itp Przetargowa dokumentacja projektowa - cz dokumentacji projektowej, która wskazuje lokalizacj, charakterystyk i wymiary obiektu bdcego przedmiotem robót Rekultywacja - roboty majce na celu uporzdkowanie i przywrócenie pierwotnych funkcji terenom naruszonym w czasie realizacji zadania budowlanego lepy kosztorys - wykaz robót z podaniem ich iloci (przedmiarem) w kolejnoci technologicznej ich wykonania Teren budowy - teren udostpniony przez Zamawiajcego dla wykonania na nim robót oraz inne miejsca wymienione w kontrakcie jako tworzce cz terenu budowy Zadanie budowlane - cz przedsiwzicia budowlanego, stanowica odrbn cało konstrukcyjn lub technologiczn, zdoln do samodzielnego pełnienia funkcji techniczno-uytkowych. Zadanie moe polega na wykonywaniu robót zwizanych z budow, remontem, modernizacj/ przebudow, utrzymaniem oraz ochron budowli drogowej lub jej elementu Ogólne wymagania dotyczce robót Wykonawca jest odpowiedzialny za jako wykonanych robót, bezpieczestwo wszelkich czynnoci na terenie budowy, metody uyte przy budowie oraz za ich zgodno z Dokumentacj Projektow, ST i poleceniami Inyniera Przekazanie terenu budowy Zamawiajcy w terminie okrelonym w dokumentach kontraktowych przekae Wykonawcy teren budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, lokalizacj i współrzdne punktów głównych trasy oraz reperów, dziennik budowy oraz dwa egzemplarze Dokumentacji Projektowej i dwa komplety ST. Na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialno za ochron przekazanych mu punktów pomiarowych do chwili odbioru ostatecznego robót. Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt Dokumentacja projektowa Dokumentacja projektowa bdzie zawiera rysunki, obliczenia i dokumenty, zgodne z wykazem podanym w szczegółowych warunkach umowy Zgodno robót z Dokumentacj Projektow i ST Dokumentacja Projektowa, ST i wszystkie dodatkowe dokumenty przekazane Wykonawcy przez Inyniera stanowi cz umowy, a wymagania okrelone w choby jednym z nich s obowizujce dla Wykonawcy tak jakby zawarte były w całej dokumentacji. W przypadku rozbienoci w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowizuje kolejno ich wanoci wymieniona w Kontraktowych warunkach ogólnych ( Ogólnych warunkach umowy ). Wykonawca nie moe wykorzystywa błdów lub opuszcze w dokumentach kontraktowych, a o ich wykryciu winien natychmiast powiadomi Inyniera, który podejmie decyzj o wprowadzeniu odpowiednich zmian i poprawek. W przypadku rozbienoci, wymiary podane na pimie s waniejsze od wymiarów okrelonych na podstawie odczytu ze skali rysunku. Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały bd zgodne z Dokumentacj Projektow i ST. Dane okrelone w Dokumentacji Projektowej i w ST bd uwaane za wartoci docelowe, od których dopuszczalne s odchylenia w ramach okrelonego przedziału tolerancji. Cechy materiałów i elementów budowli musz wykazywa zgodno z okrelonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cech nie mog przekracza dopuszczalnego przedziału tolerancji.

7 D Wymagania ogólne 7 W przypadku, gdy materiały lub roboty nie bd w pełni zgodne z Dokumentacj Projektow lub ST i wpłynie to na niezadowalajc jako elementu budowli, to takie materiały zostan zastpione innymi, a elementy budowli rozebrane i wykonane ponownie na koszt Wykonawcy Zabezpieczenie terenu budowy Roboty remontowe ( pod ruchem ) Wykonawca jest zobowizany do utrzymania ruchu publicznego oraz utrzymania istniejcych obiektów (jezdnie, cieki rowerowe, cigi piesze, znaki drogowe, bariery ochronne, urzdzenia odwodnienia itp.) na terenie budowy, w okresie trwania realizacji kontraktu, a do zakoczenia i odbioru ostatecznego robót. Przed przystpieniem do robót Wykonawca przedstawi Inynierowi do zatwierdzenia, uzgodniony z odpowiednim zarzdem drogi i organem zarzdzajcym ruchem, projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy. W zalenoci od potrzeb i postpu robót projekt organizacji ruchu powinien by na bieco aktualizowany przez Wykonawc. Kada zmiana, w stosunku do zatwierdzonego projektu organizacji ruchu, wymaga kadorazowo ponownego zatwierdzenia projektu. W czasie wykonywania robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i bdzie obsługiwał wszystkie tymczasowe urzdzenia zabezpieczajce takie jak: zapory, wiatła ostrzegawcze, sygnały, itp., zapewniajc w ten sposób bezpieczestwo pojazdów i pieszych. Wykonawca zapewni stałe warunki widocznoci w dzie i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze wzgldów bezpieczestwa. Wszystkie znaki, zapory i inne urzdzenia zabezpieczajce bd akceptowane przez Inyniera. Fakt przystpienia do robót Wykonawca obwieci publicznie przed ich rozpoczciem w sposób uzgodniony z Inynierem oraz przez umieszczenie, w miejscach i ilociach okrelonych przez Inyniera, tablic informacyjnych, których tre bdzie zatwierdzona przez Inyniera. Tablice informacyjne bd utrzymywane przez Wykonawc w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót. Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrbnej zapłacie i przyjmuje si, e jest włczony w cen kontraktow Ochrona rodowiska w czasie wykonywania robót Wykonawca ma obowizek zna i stosowa w czasie prowadzenia robót wszelkie przepisy dotyczce ochrony rodowiska naturalnego. W okresie trwania budowy i wykaczania robót Wykonawca bdzie: utrzymywa teren budowy i wykopy w stanie bez wody stojcej, podejmowa wszelkie uzasadnione kroki majce na celu stosowanie si do przepisów i norm dotyczcych ochrony rodowiska na terenie i wokół terenu budowy oraz bdzie unika uszkodze lub uciliwoci dla osób lub dóbr publicznych i innych, a wynikajcych z nadmiernego hałasu, wibracji, zanieczyszczenia lub innych przyczyn powstałych w nastpstwie jego sposobu działania. Stosujc si do tych wymaga bdzie miał szczególny wzgld na: lokalizacj baz, warsztatów, magazynów, składowisk, ukopów i dróg dojazdowych, rodki ostronoci i zabezpieczenia przed: zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami lub substancjami toksycznymi, zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami, moliwoci powstania poaru. Uwaga: Odpady nie nadajce si do odzyskania (w tym destrukt pofrezowy) powinny zosta wywiezione na wskazane przez gmin/-y wysypiska, zgodnie z gminnym programem gospodarki odpadowej Ochrona przeciwpoarowa Wykonawca bdzie przestrzega przepisy ochrony przeciwpoarowej. Wykonawca bdzie utrzymywa, wymagany na podstawie odpowiednich przepisów sprawny sprzt przeciwpoarowy, na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych, magazynach oraz w maszynach i pojazdach. Materiały łatwopalne bd składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostpem osób trzecich. Wykonawca bdzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane poarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo przez personel Wykonawcy Materiały szkodliwe dla otoczenia Materiały, które w sposób trwały s szkodliwe dla otoczenia, nie bd dopuszczone do uycia. Nie dopuszcza si uycia materiałów wywołujcych szkodliwe promieniowanie o steniu wikszym od dopuszczalnego, okrelonego odpowiednimi przepisami. Wszelkie materiały odpadowe uyte do robót bd miały aprobat techniczn wydan przez uprawnion jednostk, jednoznacznie okrelajc brak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na rodowisko.

8 D Wymagania ogólne 8 Materiały, które s szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie robót, a po zakoczeniu robót ich szkodliwo zanika (np. materiały pylaste) mog by uyte pod warunkiem przestrzegania wymaga technologicznych wbudowania. Jeeli wymagaj tego odpowiednie przepisy Wykonawca powinien otrzyma zgod na uycie tych materiałów od właciwych organów administracji pastwowej. Jeeli Wykonawca uył materiałów szkodliwych dla otoczenia zgodnie ze specyfikacjami, a ich uycie spowodowało jakiekolwiek zagroenie rodowiska, to konsekwencje tego poniesie Zamawiajcy Ochrona własnoci publicznej i prywatnej Wykonawca odpowiada za ochron instalacji na powierzchni ziemi i za urzdzenia podziemne, takie jak rurocigi, kable itp. oraz uzyska od odpowiednich władz bdcych włacicielami tych urzdze potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiajcego w ramach planu ich lokalizacji. Wykonawca zapewni właciwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urzdze w czasie trwania budowy. Wykonawca zobowizany jest umieci w swoim harmonogramie rezerw czasow dla wszelkiego rodzaju robót, które maj by wykonane w zakresie przełoenia instalacji i urzdze podziemnych na terenie budowy i powiadomi Inyniera i władze lokalne o zamiarze rozpoczcia robót. O fakcie przypadkowego uszkodzenia tych instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inyniera i zainteresowane władze oraz bdzie z nimi współpracował dostarczajc wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw. Wykonawca bdzie odpowiada za wszelkie spowodowane przez jego działania uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urzdze podziemnych wykazanych w dokumentach dostarczonych mu przez Zamawiajcego. Jeeli teren budowy przylega do terenów z zabudow mieszkaniow, Wykonawca bdzie realizowa roboty w sposób powodujcy minimalne niedogodnoci dla mieszkaców. Wykonawca odpowiada za wszelkie uszkodzenia zabudowy mieszkaniowej w ssiedztwie budowy, spowodowane jego działalnoci. Inynier bdzie na bieco informowany o wszystkich umowach zawartych pomidzy Wykonawc a włacicielami nieruchomoci i dotyczcych korzystania z własnoci i dróg wewntrznych. Jednake, ani Inynier ani Zamawiajcy nie bdzie ingerował w takie porozumienia, o ile nie bd one sprzeczne z postanowieniami zawartymi w warunkach umowy Ograniczenie obcie osi pojazdów Wykonawca bdzie stosowa si do ustawowych ogranicze nacisków osi na drogach publicznych przy transporcie materiałów i wyposaenia na i z terenu robót. Wykonawca uzyska wszelkie niezbdne zezwolenia i uzgodnienia od właciwych władz co do przewozu nietypowych wagowo ładunków (ponadnormatywnych) i o kadym takim przewozie bdzie powiadamiał Inyniera. Inynier moe poleci, aby pojazdy nie spełniajce tych warunków zostały usunite z terenu budowy. Pojazdy powodujce nadmierne obcienie osiowe nie bd dopuszczone na wieo ukoczony fragment budowy w obrbie terenu budowy i Wykonawca bdzie odpowiadał za napraw wszelkich robót w ten sposób uszkodzonych, zgodnie z poleceniami Inyniera Bezpieczestwo i higiena pracy Podczas realizacji robót Wykonawca bdzie przestrzega przepisów dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy. W szczególnoci Wykonawca ma obowizek zadba, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie spełniajcych odpowiednich wymaga sanitarnych. Wykonawca zapewni i bdzie utrzymywał wszelkie urzdzenia zabezpieczajce, socjalne oraz sprzt i odpowiedni odzie dla ochrony ycia i zdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz dla zapewnienia bezpieczestwa publicznego. Uznaje si, e wszelkie koszty zwizane z wypełnieniem wymaga okrelonych powyej nie podlegaj odrbnej zapłacie i s uwzgldnione w cenie kontraktowej Ochrona i utrzymanie robót Wykonawca bdzie odpowiadał za ochron robót i za wszelkie materiały i urzdzenia uywane do robót od daty rozpoczcia do daty wydania potwierdzenia zakoczenia robót przez Inyniera. Wykonawca bdzie utrzymywa roboty do czasu odbioru ostatecznego. Utrzymanie powinno by prowadzone w taki sposób, aby budowla drogowa lub jej elementy były w zadowalajcym stanie przez cały czas, do momentu odbioru ostatecznego. Jeli Wykonawca w jakimkolwiek czasie zaniedba utrzymanie, to na polecenie Inyniera powinien rozpocz roboty utrzymaniowe nie póniej ni w 24 godziny po otrzymaniu tego polecenia Stosowanie si do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowizany jest zna wszystkie zarzdzenia wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy, regulaminy i wytyczne, które s w jakikolwiek sposób zwizane z wykonywanymi robotami i bdzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych postanowie podczas prowadzenia robót. Wykonawca bdzie przestrzega praw patentowych i bdzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymaga prawnych odnonie znaków firmowych, nazw lub innych chronionych praw w odniesieniu

9 D Wymagania ogólne 9 do sprztu, materiałów lub urzdze uytych lub zwizanych z wykonywaniem robót i w sposób cigły bdzie informowa Inyniera o swoich działaniach, przedstawiajc kopie zezwole i inne odnone dokumenty. Wszelkie straty, koszty postpowania, obcienia i wydatki wynikłe lub zwizane z naruszeniem jakichkolwiek praw patentowych pokryje Wykonawca, z wyjtkiem przypadków, kiedy takie naruszenie wyniknie z wykonania Projektu lub Specyfikacji dostarczonej przez Inyniera Wykopaliska Wszelkie wykopaliska, monety, przedmioty wartociowe, budowle oraz inne pozostałoci o znaczeniu geologicznym lub archeologicznym odkryte na terenie budowy bd uwaane za własno Zamawiajcego. Wykonawca zobowizany jest powiadomi Inyniera/Kierownika projektu i postpowa zgodnie z jego poleceniami. Jeeli w wyniku tych polece Wykonawca poniesie koszty i/lub wystpi opónienia w robotach, Inynier/ Kierownik projektu po uzgodnieniu z Zamawiajcym i Wykonawc ustali wydłuenie czasu wykonania robót i/lub wysoko kwoty, o któr naley zwikszy cen kontraktow. 2. MATERIAŁY 2.1. ródła uzyskania materiałów Co najmniej na trzy tygodnie przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót, Wykonawca przedstawi Inynierowi do zatwierdzenia, szczegółowe informacje dotyczce proponowanego ródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów jak równie odpowiednie wiadectwa bada laboratoryjnych oraz próbki materiałów. Zatwierdzenie partii materiałów z danego ródła nie oznacza automatycznie, e wszelkie materiały z danego ródła uzyskaj zatwierdzenie. Wykonawca zobowizany jest do prowadzenia bada w celu wykazania, e materiały uzyskane z dopuszczonego ródła w sposób cigły spełniaj wymagania ST w czasie realizacji robót Pozyskiwanie materiałów miejscowych Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwole od włacicieli i odnonych władz na pozyskanie materiałów ze ródeł miejscowych włczajc w to ródła wskazane przez Zamawiajcego i jest zobowizany dostarczy Inynierowi wymagane dokumenty przed rozpoczciem eksploatacji ródła. Wykonawca przedstawi Inynierowi do zatwierdzenia dokumentacj zawierajc raporty z bada terenowych i laboratoryjnych oraz proponowan przez siebie metod wydobycia i selekcji, uwzgldniajc aktualne decyzje o eksploatacji, organów administracji pastwowej i samorzdowej. Wykonawca ponosi odpowiedzialno za spełnienie wymaga ilociowych i jakociowych materiałów pochodzcych ze ródeł miejscowych. Wykonawca ponosi wszystkie koszty, z tytułu wydobycia materiałów, dzierawy i inne jakie oka si potrzebne w zwizku z dostarczeniem materiałów do robót. Humus i nadkład czasowo zdjte z terenu wykopów, dokopów i miejsc pozyskania materiałów miejscowych bd formowane w hałdy i wykorzystane przy zasypce i rekultywacji terenu po ukoczeniu robót. Wszystkie odpowiednie materiały pozyskane z wykopów na terenie budowy lub z innych miejsc wskazanych w dokumentach umowy bd wykorzystane do robót lub odwiezione na odkład odpowiednio do wymaga umowy lub wskaza Inyniera. Wykonawca nie bdzie prowadzi adnych wykopów w obrbie terenu budowy poza tymi, które zostały wyszczególnione w dokumentach umowy, chyba, e uzyska na to pisemn zgod Inyniera. Eksploatacja ródeł materiałów bdzie zgodna z wszelkimi regulacjami prawnymi obowizujcymi na danym obszarze Materiały nie odpowiadajce wymaganiom Materiały nie odpowiadajce wymaganiom zostan przez Wykonawc wywiezione z terenu budowy i złoone w miejscu wskazanym przez Inyniera. Jeli Inynier zezwoli Wykonawcy na uycie tych materiałów do innych robót, ni te dla których zostały zakupione, to koszt tych materiałów zostanie odpowiednio przewartociowany (skorygowany) przez Inyniera. Kady rodzaj robót, w którym znajduj si nie zbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, liczc si z jego nieprzyjciem, usuniciem i niezapłaceniem Wariantowe stosowanie materiałów Jeli dokumentacja projektowa lub ST przewiduj moliwo wariantowego zastosowania rodzaju materiału w wykonywanych robotach, Wykonawca powiadomi Inyniera o swoim zamiarze co najmniej 3 tygodnie przed uyciem tego materiału, albo w okresie dłuszym, jeli bdzie to potrzebne z uwagi na wykonanie bada wymaganych przez Inyniera. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie moe by póniej zmieniany bez zgody Inyniera.

10 D Wymagania ogólne Przechowywanie i składowanie materiałów Wykonawca zapewni, aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy bd one uyte do robót, były zabezpieczone przed zanieczyszczeniami, zachowały swoj jako i właciwoci i były dostpne do kontroli przez Inyniera. Miejsca czasowego składowania materiałów bd zlokalizowane w obrbie terenu budowy w miejscach uzgodnionych z Inynierem lub poza terenem budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawc i zaakceptowanych przez Inyniera Inspekcja wytwórni materiałów Wytwórnie materiałów mog by okresowo kontrolowane przez Inyniera w celu sprawdzenia zgodnoci stosowanych metod produkcji z wymaganiami. Próbki materiałów mog by pobierane w celu sprawdzenia ich właciwoci. Wyniki tych kontroli bd stanowi podstaw do akceptacji okrelonej partii materiałów pod wzgldem jakoci. W przypadku, gdy Inynier bdzie przeprowadzał inspekcj wytwórni, musz by spełnione nastpujce warunki: Inynier bdzie miał zapewnion współprac i pomoc Wykonawcy oraz producenta materiałów w czasie przeprowadzania inspekcji, Inynier/ bdzie miał wolny dostp, w dowolnym czasie, do tych czci wytwórni, gdzie odbywa si produkcja materiałów przeznaczonych do realizacji robót, Jeeli produkcja odbywa si w miejscu nie nalecym do Wykonawcy, Wykonawca uzyska dla Inyniera zezwolenie dla przeprowadzenia inspekcji i bada w tych miejscach. 3. SPRZT Wykonawca jest zobowizany do uywania jedynie takiego sprztu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jako wykonywanych robót. Sprzt uywany do robót powinien by zgodny z ofert Wykonawcy i powinien odpowiada pod wzgldem typów i iloci wskazaniom zawartym w ST, PZJ lub projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Inyniera; w przypadku braku ustale w wymienionych wyej dokumentach, sprzt powinien by uzgodniony i zaakceptowany przez Inyniera. Liczba i wydajno sprztu powinny gwarantowa przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami okrelonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach Inyniera. Sprzt bdcy własnoci Wykonawcy lub wynajty do wykonania robót ma by utrzymywany w dobrym stanie i gotowoci do pracy. Powinien by zgodny z normami ochrony rodowiska i przepisami dotyczcymi jego uytkowania. Wykonawca dostarczy Inynierowi kopie dokumentów potwierdzajcych dopuszczenie sprztu do uytkowania i bada okresowych, tam gdzie jest to wymagane przepisami. Wykonawca bdzie konserwowa sprzt jak równie naprawia lub wymienia sprzt niesprawny. Jeeli dokumentacja projektowa lub ST przewiduj moliwo wariantowego uycia sprztu przy wykonywanych robotach, Wykonawca powiadomi Inyniera o swoim zamiarze wyboru i uzyska jego akceptacj przed uyciem sprztu. Wybrany sprzt, po akceptacji Inyniera, nie moe by póniej zmieniany bez jego zgody. Jakikolwiek sprzt, maszyny, urzdzenia i narzdzia nie gwarantujce zachowania warunków umowy, zostan przez Inyniera zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót. 4. TRANSPORT Wykonawca jest zobowizany do stosowania jedynie takich rodków transportu, które nie wpłyn niekorzystnie na jako wykonywanych robót i właciwoci przewoonych materiałów. Liczba rodków transportu powinna zapewnia prowadzenie robót zgodnie z zasadami okrelonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach Inyniera, w terminie przewidzianym umow. Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy bd spełnia wymagania dotyczce przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych nacisków na o i innych parametrów technicznych. rodki transportu nie spełniajce tych warunków mog by dopuszczone przez Inyniera, pod warunkiem przywrócenia stanu pierwotnego uytkowanych odcinków dróg na koszt Wykonawcy. Wykonawca bdzie usuwa na bieco, na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia, uszkodzenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do terenu budowy.

11 D Wymagania ogólne WYKONANIE ROBÓT Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z warunkami umowy oraz za jako zastosowanych materiałów i wykonywanych robót, za ich zgodno z dokumentacj projektow, wymaganiami ST, PZJ, projektem organizacji robót opracowanym przez Wykonawc oraz poleceniami Inyniera. Wykonawca jest odpowiedzialny za stosowane metody wykonywania robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokoci wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzdnymi okrelonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na pimie przez Inyniera. Błdy popełnione przez Wykonawc w wytyczeniu i wyznaczaniu robót zostan, usunite przez Wykonawc na własny koszt, z wyjtkiem, kiedy dany błd okae si skutkiem błdu zawartego w danych dostarczonych Wykonawcy na pimie przez Inyniera. Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenia wysokoci przez Inyniera nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialnoci za ich dokładno. Decyzje Inyniera dotyczce akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót bd oparte na wymaganiach okrelonych w dokumentach umowy, dokumentacji projektowej i w ST, a take w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji Inynier uwzgldni wyniki bada materiałów i robót, rozrzuty normalnie wystpujce przy produkcji i przy badaniach materiałów, dowiadczenia z przeszłoci, wyniki bada naukowych oraz inne czynniki wpływajce na rozwaan kwesti. Polecenia Inyniera powinny by wykonywane przez Wykonawc w czasie okrelonym przez Inyniera, pod grob zatrzymania robót. Skutki finansowe z tego tytułu poniesie Wykonawca. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Program zapewnienia jakoci Wykonawca jest zobowizany opracowa i przedstawi do akceptacji Inyniera program zapewnienia jakoci. W programie zapewnienia jakoci Wykonawca powinien okreli, zamierzony sposób wykonywania robót, moliwoci techniczne, kadrowe i plan organizacji robót gwarantujcy wykonanie robót zgodnie z dokumentacj projektow, ST oraz ustaleniami. Program zapewnienia jakoci powinien zawiera: a) cz ogóln opisujc: organizacj wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót, organizacj ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót, sposób zapewnienia bhp., wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, wykaz osób odpowiedzialnych za jako i terminowo wykonania poszczególnych elementów robót, system (sposób i procedur) proponowanej kontroli i sterowania jakoci wykonywanych robót, wyposaenie w sprzt i urzdzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza zleci prowadzenie bada), sposób oraz form gromadzenia wyników bada laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujcych, a take wyciganych wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i form przekazywania tych informacji Inynierowi; b) cz szczegółow opisujc dla kadego asortymentu robót: wykaz maszyn i urzdze stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposaeniem w mechanizmy do sterowania i urzdzenia pomiarowo-kontrolne, rodzaje i ilo rodków transportu oraz urzdze do magazynowania i załadunku materiałów, spoiw, lepiszczy, kruszyw itp., sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utrat ich właciwoci w czasie transportu, sposób i procedur pomiarów i bada (rodzaj i czstotliwo, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urzdze, itp.) prowadzonych podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót, sposób postpowania z materiałami i robotami nie odpowiadajcymi wymaganiom Zasady kontroli jakoci robót Celem kontroli robót bdzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osign załoon jako robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełn kontrol robót i jakoci materiałów. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli, włczajc personel, laboratorium, sprzt, zaopatrzenie i wszystkie urzdzenia niezbdne do pobierania próbek i bada materiałów oraz robót.

12 D Wymagania ogólne 12 Przed zatwierdzeniem systemu kontroli Inynier moe zada od Wykonawcy przeprowadzenia bada w celu zademonstrowania, e poziom ich wykonywania jest zadowalajcy. Wykonawca bdzie przeprowadza pomiary i badania materiałów oraz robót z czstotliwoci zapewniajc stwierdzenie, e roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w Dokumentacji Projektowej i ST. Minimalne wymagania co do zakresu bada i ich czstotliwo s okrelone w ST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały one tam okrelone, Inynier ustali jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewni wykonanie robót zgodnie z umow. Wykonawca dostarczy Inynierowi wiadectwa, e wszystkie stosowane urzdzenia i sprzt badawczy posiadaj wan legalizacj, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadaj wymaganiom norm okrelajcych procedury bada. Inynier bdzie mie nieograniczony dostp do pomieszcze laboratoryjnych, w celu ich inspekcji. Inynier bdzie przekazywa Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedocigniciach dotyczcych urzdze laboratoryjnych, sprztu, zaopatrzenia laboratorium, pracy personelu lub metod badawczych. Jeeli niedocignicia te bd tak powane, e mog wpłyn ujemnie na wyniki bada, Inynier natychmiast wstrzyma uycie do robót badanych materiałów i dopuci je do uycia dopiero wtedy, gdy niedocignicia w pracy laboratorium Wykonawcy zostan usunite i stwierdzona zostanie odpowiednia jako tych materiałów. Wszystkie koszty zwizane z organizowaniem i prowadzeniem bada materiałów ponosi Wykonawca Pobieranie próbek Próbki bd pobierane losowo. Zaleca si stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, e wszystkie jednostkowe elementy produkcji mog by z jednakowym prawdopodobiestwem wytypowane do bada. Inynier bdzie mie zapewnion moliwo udziału w pobieraniu próbek. Pojemniki do pobierania próbek bd dostarczone przez Wykonawc i zatwierdzone przez Inyniera. Próbki dostarczone przez Wykonawc do bada wykonywanych przez Inyniera/ bd odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przez Inyniera. Na zlecenie Inyniera Wykonawca bdzie przeprowadza dodatkowe badania tych materiałów, które budz wtpliwoci co do jakoci, o ile kwestionowane materiały nie zostan przez Wykonawc usunite lub ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych bada pokrywa Wykonawca tylko w przypadku stwierdzenia usterek; w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiajcy Badania i pomiary Wszystkie badania i pomiary bd przeprowadzone zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmuj jakiegokolwiek badania wymaganego w ST, stosowa mona wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez Inyniera. Przed przystpieniem do pomiarów lub bada, Wykonawca powiadomi Inyniera o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lub badania. Po wykonaniu pomiaru lub badania, Wykonawca przedstawi na pimie ich wyniki do akceptacji Inyniera Raporty z bada Wykonawca bdzie przekazywa Inynierowi kopie raportów z wynikami bada jak najszybciej, nie póniej jednak ni w terminie okrelonym w programie zapewnienia jakoci. Wyniki bada (kopie) bd przekazywane Inynierowi na formularzach według dostarczonego przez niego wzoru lub innych, przez niego zaaprobowanych Badania prowadzone przez Inyniera Inynier jest uprawniony do dokonywania kontroli, pobierania próbek i badania materiałów w miejscu ich wytwarzania/pozyskiwania, a Wykonawca i producent materiałów powinien udzieli mu niezbdnej pomocy. Inynier, dokonujc weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawc, poprzez midzy innymi swoje badania, bdzie ocenia zgodno materiałów i robót z wymaganiami ST na podstawie wyników własnych bada kontrolnych jak i wyników bada dostarczonych przez Wykonawc. Inynier moe pobiera próbki materiałów i prowadzi badania niezalenie od Wykonawcy, na swój koszt. Jeeli wyniki tych bada wyka, e raporty Wykonawcy s niewiarygodne, to Inynier oprze si wyłcznie na własnych badaniach przy ocenie zgodnoci materiałów i robót z dokumentacj projektow i ST. Moe równie zleci, sam lub poprzez Wykonawc, przeprowadzenie powtórnych lub dodatkowych bada niezalenemu laboratorium. W takim przypadku całkowite koszty powtórnych lub dodatkowych bada i pobierania próbek poniesione zostan przez Wykonawc.

13 D Wymagania ogólne Certyfikaty i deklaracje Inynier moe dopuci do uycia tylko te materiały, które posiadaj: certyfikat na znak bezpieczestwa wykazujcy, e zapewniono zgodno z kryteriami technicznymi okrelonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właciwych przepisów i dokumentów technicznych, deklaracj zgodnoci lub certyfikat zgodnoci z: Polsk Norm lub aprobat techniczn, w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeeli nie s objte certyfikacj okrelon w pkt 1 i które spełniaj wymogi ST. W przypadku materiałów, dla których ww. dokumenty s wymagane przez ST, kada partia dostarczona do robót bdzie posiada te dokumenty, okrelajce w sposób jednoznaczny jej cechy. Produkty przemysłowe musz posiada ww. dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami bada wykonanych przez niego. Kopie wyników tych bada bd dostarczone przez Wykonawc Inynierowi. Jakiekolwiek materiały, które nie spełniaj tych wymaga bd odrzucone Dokumenty budowy (1) Dziennik budowy Dziennik budowy jest wymaganym dokumentem prawnym obowizujcym Zamawiajcego i Wykonawc w okresie od przekazania Wykonawcy terenu budowy do koca okresu gwarancyjnego. Odpowiedzialno za prowadzenie dziennika budowy zgodnie z obowizujcymi przepisami spoczywa na Wykonawcy. Zapisy w dzienniku budowy bd dokonywane na bieco i bd dotyczy przebiegu robót, stanu bezpieczestwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy. Kady zapis w dzienniku budowy bdzie opatrzony dat jego dokonania, podpisem osoby, która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska słubowego. Zapisy bd czytelne, dokonane trwał technik, w porzdku chronologicznym, bezporednio jeden pod drugim, bez przerw. Załczone do dziennika budowy protokoły i inne dokumenty bd oznaczone kolejnym numerem załcznika i opatrzone dat i podpisem Wykonawcy i Inyniera. Do dziennika budowy naley wpisywa w szczególnoci: dat przekazania Wykonawcy terenu budowy, dat przekazania przez Zamawiajcego dokumentacji projektowej, dat uzgodnienia przez Inyniera programu zapewnienia jakoci i harmonogramów robót, terminy rozpoczcia i zakoczenia poszczególnych elementów robót, przebieg robót, trudnoci i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach, uwagi i polecenia Inyniera, daty zarzdzenia wstrzymania robót, z podaniem powodu, zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu, czciowych i ostatecznych odbiorów robót, wyjanienia, uwagi i propozycje Wykonawcy, stan pogody i temperatur powietrza w okresie wykonywania robót podlegajcych ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w zwizku z warunkami klimatycznymi, zgodno rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w dokumentacji projektowej, dane dotyczce czynnoci geodezyjnych (pomiarowych) dokonywanych przed i w trakcie wykonywania robót, dane dotyczce sposobu wykonywania zabezpieczenia robót, dane dotyczce jakoci materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzonych bada z podaniem, kto je przeprowadzał, wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał, inne istotne informacje o przebiegu robót. Propozycje, uwagi i wyjanienia Wykonawcy, wpisane do dziennika budowy bd przedłoone Inynierowi do ustosunkowania si. Decyzje Inyniera wpisane do dziennika budowy Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjcia lub zajciem stanowiska. Wpis projektanta do dziennika budowy obliguje Inyniera do ustosunkowania si. Projektant nie jest jednak stron umowy i nie ma uprawnie do wydawania polece Wykonawcy robót.

14 D Wymagania ogólne 14 (2) Ksika obmiarów Ksika obmiarów stanowi dokument pozwalajcy na rozliczenie faktycznego postpu kadego z elementów robót. Obmiary wykonanych robót przeprowadza si w sposób cigły w jednostkach przyjtych w kosztorysie i wpisuje do ksiki obmiarów. (3) Dokumenty laboratoryjne Dzienniki laboratoryjne, deklaracje zgodnoci lub certyfikaty zgodnoci materiałów, orzeczenia o jakoci materiałów, recepty robocze i kontrolne wyniki bada Wykonawcy bd gromadzone w formie uzgodnionej w programie zapewnienia jakoci. Dokumenty te stanowi załczniki do odbioru robót. Winny by udostpnione na kade yczenie Inyniera. (4) Pozostałe dokumenty budowy Do dokumentów budowy zalicza si, oprócz wymienionych w punktach (1) - (3) nastpujce dokumenty: pozwolenie na realizacj zadania budowlanego, protokoły przekazania terenu budowy, umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno-prawne, protokoły odbioru robót, protokoły z narad i ustale, korespondencj na budowie. (5) Przechowywanie dokumentów budowy Dokumenty budowy bd przechowywane na terenie budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym. Zaginicie któregokolwiek z dokumentów budowy spowoduje jego natychmiastowe odtworzenie w formie przewidzianej prawem. Wszelkie dokumenty budowy bd zawsze dostpne dla Inyniera i przedstawiane do wgldu na yczenie Zamawiajcego. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Obmiar robót bdzie okrela faktyczny zakres wykonywanych robót zgodnie z Dokumentacj Projektow i ST, w jednostkach ustalonych w kosztorysie. Obmiaru robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu Inyniera o zakresie obmierzanych robót i terminie obmiaru, co najmniej na 3 dni przed tym terminem. Wyniki obmiaru bd wpisane do ksiki obmiarów. Jakikolwiek błd lub przeoczenie (opuszczenie) w ilociach podanych w lepym kosztorysie lub gdzie indziej w ST nie zwalnia Wykonawcy od obowizku ukoczenia wszystkich robót. Błdne dane zostan poprawione wg instrukcji Inyniera na pimie. Obmiar gotowych robót bdzie przeprowadzony z czstoci wymagan do celu miesicznej płatnoci na rzecz Wykonawcy lub w innym czasie okrelonym w umowie lub oczekiwanym przez Wykonawc i Inyniera Zasady okrelania iloci robót i materiałów Długoci i odległoci pomidzy wyszczególnionymi punktami skrajnymi bd obmierzone poziomo wzdłu linii osiowej. Jeli ST właciwe dla danych robót nie wymagaj tego inaczej, objtoci bd wyliczone w m 3 jako długo pomnoona przez redni przekrój. Iloci, które maj by obmierzone wagowo, bd waone w tonach lub kilogramach zgodnie z wymaganiami ST Urzdzenia i sprzt pomiarowy Wszystkie urzdzenia i sprzt pomiarowy, stosowany w czasie obmiaru robót bd zaakceptowane przez Inyniera. Urzdzenia i sprzt pomiarowy zostan dostarczone przez Wykonawc. Jeeli urzdzenia te lub sprzt wymagaj bada atestujcych to Wykonawca bdzie posiada wane wiadectwa legalizacji. Wszystkie urzdzenia pomiarowe bd przez Wykonawc utrzymywane w dobrym stanie, w całym okresie trwania robót Wagi i zasady waenia Wykonawca dostarczy i zainstaluje urzdzenia wagowe odpowiadajce odnonym wymaganiom ST. Bdzie utrzymywa to wyposaenie zapewniajc w sposób cigły zachowanie dokładnoci wg norm zatwierdzonych przez Inyniera.

15 D Wymagania ogólne Czas przeprowadzenia obmiaru Obmiary bd przeprowadzone przed czciowym lub ostatecznym odbiorem odcinków robót, a take w przypadku wystpowania dłuszej przerwy w robotach. Obmiar robót zanikajcych przeprowadza si w czasie ich wykonywania. Obmiar robót podlegajcych zakryciu przeprowadza si przed ich zakryciem. Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia bd wykonane w sposób zrozumiały i jednoznaczny. Wymiary skomplikowanych powierzchni lub objtoci bd uzupełnione odpowiednimi szkicami umieszczonymi na karcie ksiki obmiarów. W razie braku miejsca szkice mog by dołczone w formie oddzielnego załcznika do ksiki obmiarów, którego wzór zostanie uzgodniony z Inynierem. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Rodzaje odbiorów robót W zalenoci od ustale odpowiednich ST, roboty podlegaj nastpujcym etapom odbioru: odbiorowi robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu, odbiorowi czciowemu, odbiorowi ostatecznemu, odbiorowi pogwarancyjnemu Odbiór robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu Odbiór robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu polega na finalnej ocenie iloci i jakoci wykonywanych robót, które w dalszym procesie realizacji ulegn zakryciu. Odbiór robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu bdzie dokonany w czasie umoliwiajcym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postpu robót. Odbioru robót dokonuje Inynier. Gotowo danej czci robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do dziennika budowy i jednoczesnym powiadomieniem Inyniera. Odbiór bdzie przeprowadzony niezwłocznie, nie póniej jednak ni w cigu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do dziennika budowy i powiadomienia o tym fakcie Inyniera. Jako i ilo robót ulegajcych zakryciu ocenia Inynier na podstawie dokumentów zawierajcych komplet wyników bada laboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary, w konfrontacji z dokumentacj projektow, ST i uprzednimi ustaleniami Odbiór czciowy Odbiór czciowy polega na ocenie iloci i jakoci wykonanych czci robót. Odbioru czciowego robót dokonuje si wg zasad jak przy odbiorze ostatecznym robót. Odbioru robót dokonuje Inynier Odbiór ostateczny robót Zasady odbioru ostatecznego robót Odbiór ostateczny polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do ich iloci, jakoci i wartoci. Całkowite zakoczenie robót oraz gotowo do odbioru ostatecznego bdzie stwierdzona przez Wykonawc wpisem do dziennika budowy z bezzwłocznym powiadomieniem na pimie o tym fakcie Inyniera. Odbiór ostateczny robót nastpi w terminie ustalonym w dokumentach umowy, liczc od dnia potwierdzenia przez Inyniera zakoczenia robót i przyjcia dokumentów, o których mowa w punkcie Odbioru ostatecznego robót dokona komisja wyznaczona przez Zamawiajcego w obecnoci Inyniera i Wykonawcy. Komisja odbierajca roboty dokona ich oceny jakociowej na podstawie przedłoonych dokumentów, wyników bada i pomiarów, ocenie wizualnej oraz zgodnoci wykonania robót z dokumentacj projektow i ST. W toku odbioru ostatecznego robót komisja zapozna si z realizacj ustale przyjtych w trakcie odbiorów robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu, zwłaszcza w zakresie wykonania robót uzupełniajcych i robót poprawkowych. W przypadkach niewykonania wyznaczonych robót poprawkowych lub robót uzupełniajcych w warstwie cieralnej lub robotach wykoczeniowych, komisja przerwie swoje czynnoci i ustali nowy termin odbioru ostatecznego. W przypadku stwierdzenia przez komisj, e jako wykonywanych robót w poszczególnych asortymentach nieznacznie odbiega od wymaganej dokumentacj projektow i ST z uwzgldnieniem tolerancji i nie ma wikszego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczestwo ruchu, komisja dokona potrce, oceniajc pomniejszon warto wykonywanych robót w stosunku do wymaga przyjtych w dokumentach umowy.

16 D Wymagania ogólne Dokumenty do odbioru ostatecznego Podstawowym dokumentem do dokonania odbioru ostatecznego robót jest protokół odbioru ostatecznego robót sporzdzony wg wzoru ustalonego przez Zamawiajcego. Do odbioru ostatecznego Wykonawca jest zobowizany przygotowa nastpujce dokumenty: dokumentacj projektow podstawow z naniesionymi zmianami oraz dodatkow, jeli została sporzdzona w trakcie realizacji umowy, szczegółowe specyfikacje techniczne (podstawowe z dokumentów umowy i ew. uzupełniajce lub zamienne), recepty i ustalenia technologiczne, dzienniki budowy i ksiki obmiarów (oryginały), wyniki pomiarów kontrolnych oraz bada i oznacze laboratoryjnych, zgodne z ST i ew. PZJ, deklaracje zgodnoci lub certyfikaty zgodnoci wbudowanych materiałów zgodnie z ST i ew. PZJ, opini technologiczn sporzdzon na podstawie wszystkich wyników bada i pomiarów załczonych do dokumentów odbioru, wykonanych zgodnie z ST i PZJ, rysunki (dokumentacje) na wykonanie robót towarzyszcych (np. na przełoenie linii telefonicznej, energetycznej, gazowej, owietlenia itp.) oraz protokoły odbioru i przekazania tych robót włacicielom urzdze, geodezyjn inwentaryzacj powykonawcz robót i sieci uzbrojenia terenu, kopi mapy zasadniczej powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, wykaz zmian danych ewidencyjnych w celu aktualizacji uytków w ewidencji gruntów. W przypadku, gdy wg komisji, roboty pod wzgldem przygotowania dokumentacyjnego nie bd gotowe do odbioru ostatecznego, komisja w porozumieniu z Wykonawc wyznaczy ponowny termin odbioru ostatecznego robót. Wszystkie zarzdzone przez komisj roboty poprawkowe lub uzupełniajce bd zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiajcego. Termin wykonania robót poprawkowych i robót uzupełniajcych wyznaczy komisja Odbiór pogwarancyjny Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie wykonanych robót zwizanych z usuniciem wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym i zaistniałych w okresie gwarancyjnym. Odbiór pogwarancyjny bdzie dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzgldnieniem zasad opisanych w punkcie 8.4 Odbiór ostateczny robót. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ustalenia ogólne Podstaw płatnoci jest cena jednostkowa skalkulowana przez Wykonawc za jednostk obmiarow ustalon dla danej pozycji kosztorysu. Dla pozycji kosztorysowych wycenionych ryczałtowo podstaw płatnoci jest warto (kwota) podana przez Wykonawc w danej pozycji kosztorysu. Cena jednostkowa lub kwota ryczałtowa pozycji kosztorysowej bdzie uwzgldnia wszystkie czynnoci, wymagania i badania składajce si na jej wykonanie, okrelone dla tej roboty w ST i w dokumentacji projektowej. Ceny jednostkowe lub kwoty ryczałtowe robót bd obejmowa: robocizn bezporedni wraz z towarzyszcymi kosztami, warto zuytych materiałów wraz z kosztami zakupu, magazynowania, ewentualnych ubytków i transportu na teren budowy, warto pracy sprztu wraz z towarzyszcymi kosztami, koszty porednie, zysk kalkulacyjny i ryzyko, podatki obliczone zgodnie z obowizujcymi przepisami. Do cen jednostkowych nie naley wlicza podatku VAT Warunki umowy i wymagania ogólne ST D Koszt dostosowania si do wymaga warunków umowy i wymaga ogólnych zawartych w D obejmuje wszystkie warunki okrelone w ww. dokumentach, a nie wyszczególnione w kosztorysie Objazdy, przejazdy i organizacja ruchu Koszt wybudowania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: opracowanie oraz uzgodnienie z odpowiednimi instytucjami projektu organizacji ruchu na czas trwania budowy, oraz jego aktualizacj stosownie do postpu robót, ustawienie tymczasowego oznakowania i owietlenia zgodnie z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu i wymaganiami bezpieczestwa ruchu,

17 D Wymagania ogólne 17 opłaty za zajcia terenu, przygotowanie terenu, konstrukcj tymczasowej nawierzchni, ramp, chodników, krawników, barier, oznakowa i drenau, tymczasow przebudow urzdze obcych. Koszt utrzymania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: oczyszczanie, przestawienie, przykrycie i usunicie tymczasowych oznakowa pionowych, poziomych, barier i wiateł, utrzymanie płynnoci ruchu publicznego. Koszt likwidacji objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: usunicie wbudowanych materiałów i oznakowania, napraw i doprowadzenie do stanu pierwotnego wszelkich dróg dojazdowych słucych do transportu technologicznego oraz stanowicych objazdy, doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego. Koszt budowy, utrzymania i likwidacji objazdów, przejazdów i organizacji ruchu ponosi Wykonawca. 10. PRZEPISY ZWIZANE Ustawa z dnia 7 lipca Prawo budowlane (tekst Jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 106 z póniejszymi zmianami). Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 sierpnia 2004 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie dziennika budowy, montau i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierajcego dane dotyczce bezpieczestwa pracy i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 198, poz. 2042) Rozporzdzenie MSWiA z dnia 4 marca 1999 r. w sprawie wprowadzenia obowizku niektórych Polskich Norm (Dz.U. Nr 22, poz. 209, z póniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086). Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity 2000r, Nr 100, poz. 1086, z póniejszymi zmianami). Rozporzdzenie MTiGM z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43, poz. 430). Rozporzdzenie (We) Nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie Wspólnego Słownika Zamówie (CPV) Załcznik I Wspólny Słownik Zamówie (CPV) Zob.: Rozporzdzenie Komisji (WE) No 2151/2003, Dz.U. L 329 z 17 grudnia 2003 r. Załcznik II Tabela Zbienoci Midzy CPV I CPA 96 Zob.: Rozporzdzenie Komisji (WE) No 2151/2003, Dz.U. L 329 z 17 grudnia 2003 r. Załcznik III Tabela Zbienoci Midzy CPV I CPC Prov. Zob.: Rozporzdzenie Komisji (WE) No 2151/2003, Dz.U. L 329 z 17 grudnia 2003 r.

18 D Wymagania ogólne 18

19 D Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych 19 D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOCIOWYCH

20 D Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z odtworzeniem trasy drogowej i jej punktów wysokociowych, w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wszystkimi czynnociami umoliwiajcymi i majcymi na celu odtworzenie w terenie przebiegu trasy Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych W zakres robót pomiarowych, zwizanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokociowych wchodz: sprawdzenie wyznaczenia sytuacyjnego i wysokociowego punktów głównych osi trasy i punktów wysokociowych, uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami (wyznaczenie osi), wyznaczenie dodatkowych punktów wysokociowych (reperów roboczych), wyznaczenie przekrojów poprzecznych, zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób ułatwiajcy ich odszukanie i ewentualne odtworzenie Okrelenia podstawowe Punkty główne trasy - punkty załamania osi trasy, punkty kierunkowe oraz pocztkowy i kocowy punkt trasy Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Do utrwalenia punktów głównych trasy naley stosowa pale drewniane z gwodziem lub prtem stalowym, słupki betonowe albo rury metalowe o długoci około 0,50 metra. Pale drewniane umieszczone poza granic robót ziemnych, w ssiedztwie punktów załamania trasy, powinny mie rednic od 0,15 do 0,20 m i długo od 1,5 do 1,7 m. Do stabilizacji pozostałych punktów naley stosowa paliki drewniane rednicy od 0,05 do 0,08 m i długoci około 0,30 m, a dla punktów utrwalanych w istniejcej nawierzchni bolce stalowe rednicy 5 mm i długoci od 0,04 do 0,05 m. wiadki powinny mie długo około 0,50 m i przekrój prostoktny. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzt pomiarowy Do odtworzenia sytuacyjnego trasy i punktów wysokociowych naley stosowa nastpujcy sprzt: teodolity lub tachimetry, niwelatory, dalmierze,

21 D Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych 21 tyczki, łaty, tamy stalowe, szpilki. Sprzt stosowany do odtworzenia trasy drogowej i jej punktów wysokociowych powinien gwarantowa uzyskanie wymaganej dokładnoci pomiaru. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport sprztu i materiałów Sprzt i materiały do odtworzenia trasy mona przewozi dowolnymi rodkami transportu. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Zasady wykonywania prac pomiarowych Prace pomiarowe powinny by wykonane zgodnie z obowizujcymi Instrukcjami GUGiK (od 1 do 7). Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien przej od Zamawiajcego dane zawierajce lokalizacj i współrzdne punktów głównych trasy oraz reperów. W oparciu o materiały dostarczone przez Zamawiajcego, Wykonawca powinien przeprowadzi obliczenia i pomiary geodezyjne niezbdne do szczegółowego wytyczenia robót. Prace pomiarowe powinny by wykonane przez osoby posiadajce odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Wykonawca powinien natychmiast poinformowa Inyniera o wszelkich błdach wykrytych w wytyczeniu punktów głównych trasy i (lub) reperów roboczych. Błdy te powinny by usunite na koszt Zamawiajcego. Wykonawca powinien sprawdzi czy rzdne terenu okrelone w dokumentacji projektowej s zgodne z rzeczywistymi rzdnymi terenu. Jeeli Wykonawca stwierdzi, e rzeczywiste rzdne terenu istotnie róni si od rzdnych okrelonych w dokumentacji projektowej, to powinien powiadomi o tym Inyniera. Ukształtowanie terenu w takim rejonie nie powinno by zmieniane przed podjciem odpowiedniej decyzji przez Inyniera. Wszystkie roboty dodatkowe, wynikajce z rónic rzdnych terenu podanych w dokumentacji projektowej i rzdnych rzeczywistych, akceptowane przez Inyniera, zostan wykonane na koszt Zamawiajcego. Zaniechanie powiadomienia Inyniera oznacza, e roboty dodatkowe w takim przypadku obci Wykonawc. Wszystkie roboty, które bazuj na pomiarach Wykonawcy, nie mog by rozpoczte przed zaakceptowaniem wyników pomiarów przez Inyniera. Punkty wierzchołkowe, punkty główne trasy i punkty porednie osi trasy musz by zaopatrzone w oznaczenia okrelajce w sposób wyrany i jednoznaczny charakterystyk i połoenie tych punktów. Forma i wzór tych oznacze powinny by zaakceptowane przez Inyniera. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochron wszystkich punktów pomiarowych i ich oznacze w czasie trwania robót. Jeeli znaki pomiarowe przekazane przez Zamawiajcego zostan zniszczone przez Wykonawc wiadomie lub wskutek zaniedbania, a ich odtworzenie jest konieczne do dalszego prowadzenia robót, to zostan one odtworzone na koszt Wykonawcy. Wszystkie pozostałe prace pomiarowe konieczne dla prawidłowej realizacji robót nale do obowizków Wykonawcy Sprawdzenie wyznaczenia punktów głównych osi trasy i punktów wysokociowych Punkty wierzchołkowe trasy i inne punkty główne powinny by zastabilizowane w sposób trwały, przy uyciu pali drewnianych lub słupków betonowych, a take dowizane do punktów pomocniczych, połoonych poza granic robót ziemnych. Zamawiajcy powinien załoy robocze punkty wysokociowe (repery robocze) wzdłu osi trasy drogowej, a take przy kadym obiekcie inynierskim. Maksymalna odległo midzy reperami roboczymi wzdłu trasy drogowej w terenie płaskim powinna wynosi 500 metrów, natomiast w terenie falistym i górskim powinna by odpowiednio zmniejszona, zalenie od jego konfiguracji. Repery robocze naley załoy poza granicami robót zwizanych z wykonaniem trasy drogowej i obiektów towarzyszcych. Jako repery robocze mona wykorzysta punkty stałe na stabilnych, istniejcych budowlach wzdłu trasy drogowej. O ile brak takich punktów, repery robocze naley załoy w postaci słupków

22 D Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych 22 betonowych lub grubych kształtowników stalowych, osadzonych w gruncie w sposób wykluczajcy osiadanie, zaakceptowany przez Inyniera. Rzdne reperów roboczych naley okrela z tak dokładnoci, aby redni błd niwelacji po wyrównaniu był mniejszy od 4 mm/km, stosujc niwelacj podwójn w nawizaniu do reperów pastwowych. Repery robocze powinny by wyposaone w dodatkowe oznaczenia, zawierajce wyrane i jednoznaczne okrelenie nazwy reperu i jego rzdnej Odtworzenie osi trasy Tyczenie osi trasy naley wykona w oparciu o dokumentacj projektow oraz inne dane geodezyjne przekazane przez Zamawiajcego, przy wykorzystaniu sieci poligonizacji pastwowej albo innej osnowy geodezyjnej, okrelonej w dokumentacji projektowej. O trasy powinna by wyznaczona w punktach głównych i w punktach porednich w odległoci zalenej od charakterystyki terenu i ukształtowania trasy, lecz nie rzadziej ni co 50 metrów. Dopuszczalne odchylenie sytuacyjne wytyczonej osi trasy w stosunku do dokumentacji projektowej nie moe by wiksze 5 cm. Rzdne niwelety punktów osi trasy naley wyznaczy z dokładnoci do 1 cm w stosunku do rzdnych niwelety okrelonych w dokumentacji projektowej. Do utrwalenia osi trasy w terenie naley uy materiałów wymienionych w pkt 2.2. Usunicie pali z osi trasy jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy Wykonawca robót zastpi je odpowiednimi palami po obu stronach osi, umieszczonych poza granic robót Wyznaczenie przekrojów poprzecznych Wyznaczenie przekrojów poprzecznych obejmuje wyznaczenie krawdzi nasypów i wykopów na powierzchni terenu (okrelenie granicy robót), zgodnie z dokumentacj projektow oraz w miejscach wymagajcych uzupełnienia dla poprawnego przeprowadzenia robót i w miejscach zaakceptowanych przez Inyniera. Do wyznaczania krawdzi nasypów i wykopów naley stosowa dobrze widoczne paliki lub wiechy. Wiechy naley stosowa w przypadku nasypów o wysokoci przekraczajcej 1 metr oraz wykopów głbszych ni 1 metr. Odległo midzy palikami lub wiechami naley dostosowa do ukształtowania terenu oraz geometrii trasy drogowej. Odległo ta co najmniej powinna odpowiada odstpowi kolejnych przekrojów poprzecznych. Profilowanie przekrojów poprzecznych musi umoliwia wykonanie nasypów i wykopów o kształcie zgodnym z dokumentacj projektow. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Kontrola jakoci prac pomiarowych Kontrol jakoci prac pomiarowych zwizanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokociowych naley prowadzi według ogólnych zasad okrelonych w instrukcjach i wytycznych GUGiK (1,2,3,4,5,6,7) zgodnie z wymaganiami podanymi w pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest km (kilometr) odtworzonej trasy w terenie. Obmiar robót zwizanych z wyznaczeniem obiektów jest czci obmiaru robót mostowych. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sposób odbioru robót Odbiór robót zwizanych z odtworzeniem trasy w terenie nastpuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokółu z kontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkłada Inynierowi. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne pkt 9.

23 D Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych Cena jednostki obmiarowej Cena 1 km wykonania robót obejmuje: sprawdzenie wyznaczenia punktów głównych osi trasy i punktów wysokociowych, uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami, wyznaczenie dodatkowych punktów wysokociowych, wyznaczenie przekrojów poprzecznych z ewentualnym wytyczeniem dodatkowych przekrojów, zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem i oznakowanie ułatwiajce ich odszukanie i ewentualne odtworzenie. 10. PRZEPISY ZWIZANE Instrukcja techniczna 0-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych. Instrukcja techniczna G-3. Geodezyjna obsługa inwestycji, Główny Urzd Geodezji i Kartografii, Warszawa Instrukcja techniczna G-1. Geodezyjna osnowa pozioma, GUGiK Instrukcja techniczna G-2. Wysokociowa osnowa geodezyjna, GUGiK Instrukcja techniczna G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokociowe, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.2. Pomiary realizacyjne, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK 1983.

24 D Odtworzenie trasy i punktów wysokociowych 24

25 D Usunicie warstwy humusu /darniny/ 25 D USUNICIE WARSTWY HUMUSU /DARNINY/

26 D WSTP Usunicie warstwy humusu /darniny/ Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych ze zdjciem warstwy humusu /darniny/, w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych ze zdjciem warstwy humusu/darniny, wykonywanych w ramach robót przygotowawczych. Humus przeznaczony na odkład stanowi własno Wykonawcy robót i odtransportowany bdzie na jego składowisko przy zachowaniu ustale Dz.U. Nr 62 z dnia Ustawa 628 z r. O odpadach Okrelenia podstawowe Stosowane okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY Nie wystpuj. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzt do zdjcia humusu/darniny Do wykonania robót zwizanych ze zdjciem warstwy humusu/darniny nie nadajcej si do powtórnego uycia naley stosowa: równiarki, spycharki, łopaty, szpadle i inny sprzt do rcznego wykonywania robót ziemnych - w miejscach, gdzie prawidłowe wykonanie robót sprztem zmechanizowanym nie jest moliwe, koparki i samochody samowyładowcze - w przypadku transportu na odległo wymagajc zastosowania takiego sprztu. Do wykonania robót zwizanych ze zdjciem warstwy darniny nadajcej si do powtórnego uycia, naley stosowa: noe do cicia darniny według zasad okrelonych w p. 5.3, łopaty i szpadle. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt 4.

27 D Usunicie warstwy humusu /darniny/ 4.2. Transport humusu i darniny Humus naley przemieszcza z zastosowaniem równiarek lub spycharek albo przewozi transportem samochodowym. Wybór rodka transportu zaley od odległoci, warunków lokalnych i przeznaczenia humusu. Darnin naley przewozi transportem samochodowym. W przypadku darniny przeznaczonej do powtórnego zastosowania, powinna ona by transportowana w sposób nie powodujcy uszkodze. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 5. Teren pod budow drogi w pasie robót ziemnych, w miejscach dokopów i w innych miejscach wskazanych w dokumentacji projektowej powinien by oczyszczony z humusu/darniny Zdjcie warstwy humusu Warstwa humusu powinna by zdjta z przeznaczeniem do póniejszego uycia przy umacnianiu skarp, zakładaniu trawników, sadzeniu drzew i krzewów oraz do innych czynnoci okrelonych w dokumentacji projektowej. Zagospodarowanie nadmiaru humusu powinno by wykonane zgodnie z ustaleniami ST lub wskazaniami Inyniera. Humus naley zdejmowa mechanicznie z zastosowaniem równiarek lub spycharek. W wyjtkowych sytuacjach, gdy zastosowanie maszyn nie jest wystarczajce dla prawidłowego wykonania robót, wzgldnie moe stanowi zagroenie dla bezpieczestwa robót (zmienna grubo warstwy humusu, ssiedztwo budowli), naley dodatkowo stosowa rczne wykonanie robót, jako uzupełnienie prac wykonywanych mechanicznie. Warstw humusu naley zdj z powierzchni całego pasa robót ziemnych oraz w innych miejscach okrelonych w dokumentacji projektowej lub wskazanych przez Inyniera. Grubo zdejmowanej warstwy humusu (zalena od głbokoci jego zalegania, wysokoci nasypu, potrzeb jego wykorzystania na budowie itp.) powinna by zgodna z ustaleniami dokumentacji projektowej, ST lub wskazana przez Inyniera, według faktycznego stanu wystpowania. Stan faktyczny bdzie stanowił podstaw do rozliczenia czynnoci zwizanych ze zdjciem warstwy humusu. Zdjty humus naley składowa w regularnych pryzmach. Miejsca składowania humusu powinny by przez Wykonawc tak dobrane, aby humus był zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, a take najedaniem przez pojazdy. Nie naley zdejmowa humusu w czasie intensywnych opadów i bezporednio po nich, aby unikn zanieczyszczenia glin lub innym gruntem nieorganicznym Zdjcie darniny Jeeli powierzchnia terenu w obrbie pasa przeznaczonego pod budow trasy drogowej jest pokryta darnin przeznaczon do umocnienia skarp, darnin naley zdj w sposób, który nie spowoduje jej uszkodze i przechowywa w odpowiednich warunkach do czasu wykorzystania. Wysokie trawy powinny by skoszone przed zdjciem darniny. Darnin naley ci w regularne, prostoktne pasy o szerokoci około 0,30 metra lub w kwadraty o długoci boku około 0,30 metra. Grubo darniny powinna wynosi od 0,05 do 0,10 metra. Naley dy do jak najszybszego uycia pozyskanej darniny. Jeeli darnina przed powtórnym wykorzystaniem musi by składowana, to zaleca si jej rozłoenie na gruncie rodzimym. Jeeli brak miejsca na takie rozłoenie darniny, to naley j magazynowa w regularnych pryzmach. W porze rozwoju rolin darnin naley składowa w warstwach traw do dołu. W pozostałym okresie darnin naley składowa warstwami na przemian traw do góry i traw do dołu. Czas składowania darniny przed wbudowaniem nie powinien przekracza 4 tygodni. Darnin nie nadajc si do powtórnego wykorzystania naley usun mechanicznie, z zastosowaniem równiarek lub spycharek i przewie na miejsce wskazane w ST lub przez Inyniera. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Kontrola usunicia humusu/darniny Sprawdzenie jakoci robót polega na wizualnej ocenie kompletnoci usunicia humusu/darniny. 27

28 D Usunicie warstwy humusu /darniny/ 7. OBMIAR ROBÓT Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) zdjtej warstwy humusu/darniny. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m 2 wykonania robót obejmuje: zdjcie humusu wraz z hałdowaniem w pryzmy wzdłu drogi lub odwiezieniem na odkład, zdjcie darniny z ewentualnym odwiezieniem i składowaniem jej w regularnych pryzmach. 10. PRZEPISY ZWIZANE Nie wystpuj.

29 D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych 29 D WYKONANIE WYKOPÓW W GRUNTACH NIESKALISTYCH

30 D WSTP 1.1. Przedmiot ST Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych 30 Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru wykopów w gruntach nieskalistych w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót ziemnych w trakcie rozbudowy drogi i obejmuj wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych Okrelenia podstawowe Budowla ziemna - budowla wykonana w gruncie lub z gruntu naturalnego lub z gruntu antropogenicznego spełniajca warunki statecznoci i odwodnienia Korpus drogowy - nasyp lub ta cz wykopu, która jest ograniczona koron drogi i skarpami rowów Wysoko nasypu lub głboko wykopu - rónica rzdnej terenu i rzdnej robót ziemnych, wyznaczonych w osi nasypu lub wykopu Nasyp niski - nasyp, którego wysoko jest mniejsza ni 1 m Nasyp redni - nasyp, którego wysoko jest zawarta w granicach od 1 do 3 m Nasyp wysoki - nasyp, którego wysoko przekracza 3 m Wykop płytki - wykop, którego głboko jest mniejsza ni 1 m Wykop redni - wykop, którego głboko jest zawarta w granicach od 1 do 3 m Wykop głboki - wykop, którego głboko przekracza 3 m Bagno - grunt organiczny nasycony wod, o małej nonoci, charakteryzujcy si znacznym i długotrwałym osiadaniem pod obcieniem Grunt nieskalisty - kady grunt rodzimy, nie okrelony w punkcie jako grunt skalisty Grunt skalisty - grunt rodzimy, lity lub spkany o nieprzesunitych blokach, którego próbki nie wykazuj zmian objtoci ani nie rozpadaj si pod działaniem wody destylowanej; maj wytrzymało na ciskanie R c ponad 0,2 MPa; wymaga uycia rodków wybuchowych albo narzdzi pneumatycznych lub hydraulicznych do odspojenia Ukop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, połoone w obrbie pasa robót drogowych Dokop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, połoone poza pasem robót drogowych Odkład - miejsce wbudowania lub składowania (odwiezienia) gruntów pozyskanych w czasie wykonywania wykopów, a nie wykorzystanych do budowy nasypów oraz innych prac zwizanych z tras drogow Wskanik zagszczenia gruntu - wielko charakteryzujca stan zagszczenia gruntu, okrelona wg wzoru: ρd I s = ρds gdzie: ρ d - gsto objtociowa szkieletu zagszczonego gruntu, zgodnie z BN-77/ [9], (Mg/m 3 ), ρ ds - maksymalna gsto objtociowa szkieletu gruntowego przy wilgotnoci optymalnej, zgodnie z PN-B :1988 [2], słuca do oceny zagszczenia gruntu w robotach ziemnych, (Mg/m 3 ).

31 D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych Wskanik rónoziarnistoci - wielko charakteryzujca zagszczalno gruntów niespoistych, okrelona wg wzoru: gdzie: d 60 - d 10 - d U = d rednica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu, (mm), rednica oczek sita, przez które przechodzi 10% gruntu, (mm) Wskanik odkształcenia gruntu - wielko charakteryzujca stan zagszczenia gruntu, okrelona wg wzoru: E2 I 0 = E gdzie: E 1 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w pierwszym obcieniu badanej warstwy zgodnie z PN-S :1998 [4], E 2 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w powtórnym obcieniu badanej warstwy zgodnie z PN-S :1998 [4] Geosyntetyk - materiał stosowany w budownictwie drogowym, wytwarzany z wysoko polimeryzowanych włókien syntetycznych, w tym tworzyw termoplastycznych polietylenowych, polipropylenowych i poliestrowych, charakteryzujcy si midzy innymi du wytrzymałoci oraz wodoprzepuszczalnoci, zgodny z PN- ISO10318:1993 [5], PN-EN-963:1999 [6]. Geosyntetyki obejmuj: geotkaniny, geowłókniny, geodzianiny, georuszty, geosiatki, geokompozyty, geomembrany, zgodnie z wytycznymi IBDiM [13] Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY (GRUNTY) Materiał wystpujcy w podłou wykopu jest gruntem rodzimym, który bdzie stanowił podłoe nawierzchni. Zgodnie z Katalogiem typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych [12] powinien charakteryzowa si grup nonoci G 1. Gdy podłoe nawierzchni zaklasyfikowano do innej grupy nonoci, naley podłoe doprowadzi do grupy nonoci G 1 zgodnie z dokumentacja projektow i ST. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzt do robót ziemnych Wykonawca przystpujcy do wykonania robót ziemnych powinien wykaza si moliwoci korzystania z nastpujcego sprztu do: odspajania i wydobywania gruntów (narzdzia mechaniczne, młoty pneumatyczne, zrywarki, koparki, ładowarki, wiertarki mechaniczne itp.), jednoczesnego wydobywania i przemieszczania gruntów (spycharki, zgarniarki, równiarki, urzdzenia do hydromechanizacji itp.), transportu mas ziemnych (samochody wywrotki, samochody skrzyniowe, tamocigi itp.), sprztu zagszczajcego (walce, ubijaki, płyty wibracyjne itp.).

32 D TRANSPORT Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport gruntów Wybór rodków transportowych oraz metod transportu powinien by dostosowany do rodzaju gruntu (materiału), jego objtoci, sposobu odspajania i załadunku oraz do odległoci transportu. Wydajno rodków transportowych powinna by ponadto dostosowana do wydajnoci sprztu stosowanego do urabiania i wbudowania gruntu (materiału). Zwikszenie odległoci transportu ponad wartoci zatwierdzone nie moe by podstaw roszcze Wykonawcy, dotyczcych dodatkowej zapłaty za transport, o ile zwikszone odległoci nie zostały wczeniej zaakceptowane na pimie przez Inyniera. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Zasady prowadzenia robót Sposób wykonania skarp wykopu powinien gwarantowa ich stateczno w całym okresie prowadzenia robót, a naprawa uszkodze, wynikajcych z nieprawidłowego ukształtowania skarp wykopu, ich podcicia lub innych odstpstw od dokumentacji projektowej obcia Wykonawc. Wykonawca powinien wykonywa wykopy w taki sposób, aby grunty o rónym stopniu przydatnoci do budowy nasypów były odspajane oddzielnie, w sposób uniemoliwiajcy ich wymieszanie. Odstpstwo od powyszego wymagania, uzasadnione skomplikowanym układem warstw geotechnicznych, wymaga zgody Inyniera. Odspojone grunty przydatne do wykonania nasypów powinny by bezporednio wbudowane w nasyp lub przewiezione na odkład. O ile Inynier dopuci czasowe składowanie odspojonych gruntów, naley je odpowiednio zabezpieczy przed nadmiernym zawilgoceniem Wymagania dotyczce zagszczenia i nonoci gruntu Zagszczenie gruntu w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych powinno spełnia wymagania, dotyczce minimalnej wartoci wskanika zagszczenia (I s ), podanego w tablicy 1. Tablica 1. Minimalne wartoci wskanika zagszczenia w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych Minimalna warto I s dla: Strefa autostrad innych dróg korpusu i dróg ekspresowych kategoria ruchu KR3-KR6 kategoria ruchu KR1-KR2 Górna warstwa o gruboci 20 cm 1,03 1,00 1,00 Na głbokoci od 20 do 50 cm od powierzchni robót ziemnych 1,00 1,00 0,97 Jeeli grunty rodzime w wykopach i miejscach zerowych nie spełniaj wymaganego wskanika zagszczenia, to przed ułoeniem konstrukcji nawierzchni naley je dogci do wartoci I s, podanych w tablicy 1. Jeeli wartoci wskanika zagszczenia okrelone w tablicy 1 nie mog by osignite przez bezporednie zagszczanie gruntów rodzimych, to naley podj rodki w celu ulepszenia gruntu podłoa, umoliwiajcego uzyskanie wymaganych wartoci wskanika zagszczenia. Moliwe do zastosowania rodki, o ile nie s okrelone w SST, proponuje Wykonawca i przedstawia do akceptacji Inynierowi.

33 D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych Dodatkowo mona sprawdzi nono warstwy gruntu na powierzchni robót ziemnych na podstawie pomiaru wtórnego modułu odkształcenia E 2 zgodnie z PN-02205:1998 [4] rysunek Ruch budowlany Nie naley dopuszcza ruchu budowlanego po dnie wykopu o ile grubo warstwy gruntu (nadkładu) powyej rzdnych robót ziemnych jest mniejsza ni 0,3 m. Z chwil przystpienia do ostatecznego profilowania dna wykopu dopuszcza si po nim jedynie ruch maszyn wykonujcych t czynno budowlan. Moe odbywa si jedynie sporadyczny ruch pojazdów, które nie spowoduj uszkodze powierzchni korpusu. Naprawa uszkodze powierzchni robót ziemnych, wynikajcych z niedotrzymania podanych powyej warunków obcia Wykonawc robót ziemnych Dokładno wykonania wykopów i nasypów Odchylenie osi korpusu ziemnego, w wykopie, od osi projektowanej nie powinny by wiksze ni ± 10 cm. Rónica w stosunku do projektowanych rzdnych robót ziemnych nie moe przekracza + 1 cm i -3 cm. Szeroko górnej powierzchni korpusu nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 10 cm, a krawdzie korony drogi nie powinny mie wyranych załama w planie. Pochylenie skarp nie powinno róni si od projektowanego o wicej ni 10% jego wartoci wyraonej tangensem kta. Maksymalne nierównoci na powierzchni skarp nie powinny przekracza ± 10 cm przy pomiarze łat 3-metrow, albo powinny by spełnione inne wymagania dotyczce nierównoci, wynikajce ze sposobu umocnienia powierzchni skarpy Odwodnienia pasa robót ziemnych Niezalenie od budowy urzdze, stanowicych elementy systemów odwadniajcych, ujtych w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien, o ile wymagaj tego warunki terenowe, wykona urzdzenia, które zapewni odprowadzenie wód gruntowych i opadowych poza obszar robót ziemnych tak, aby zabezpieczy grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Wykonawca ma obowizek takiego wykonywania wykopów, aby powierzchniom gruntu nadawa w całym okresie trwania robót spadki, zapewniajce prawidłowe odwodnienie. Jeeli, wskutek zaniedbania Wykonawcy, grunty ulegn nawodnieniu, które spowoduje ich długotrwał nieprzydatno, Wykonawca ma obowizek usunicia tych gruntów i zastpienia ich gruntami przydatnymi na własny koszt bez jakichkolwiek dodatkowych opłat ze strony Zamawiajcego za te czynnoci, jak równie za dowieziony grunt. Odprowadzenie wód do istniejcych zbiorników naturalnych i urzdze odwadniajcych musi by poprzedzone uzgodnieniem z odpowiednimi instytucjami Odwodnienie wykopów Technologia wykonania wykopu musi umoliwia jego prawidłowe odwodnienie w całym okresie trwania robót ziemnych. Wykonanie wykopów powinno postpowa w kierunku podnoszenia si niwelety. W czasie robót ziemnych naley zachowa odpowiedni spadek podłuny i nada przekrojom poprzecznym spadki, umoliwiajce szybki odpływ wód z wykopu. O ile w dokumentacji projektowej nie zawarto innego wymagania, spadek poprzeczny nie powinien by mniejszy ni 4% w przypadku gruntów spoistych i nie mniejszy ni 2% w przypadku gruntów niespoistych. Naley uwzgldni ewentualny wpływ kolejnoci i sposobu odspajania gruntów oraz terminów wykonywania innych robót na spełnienie wymaga dotyczcych prawidłowego odwodnienia wykopu w czasie postpu robót ziemnych. ródła wody, odsłonite przy wykonywaniu wykopów, naley uj w rowy i /lub dreny. Wody opadowe i gruntowe naley odprowadzi poza teren pasa robót ziemnych. 33

34 D Rowy Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych 34 Rowy boczne oraz rowy stokowe powinny by wykonane zgodnie z dokumentacj projektow i ST. Szeroko dna i głboko rowu nie mog róni si od wymiarów projektowanych o wicej ni ± 5 cm. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Badania i pomiary w czasie wykonywania robót ziemnych Sprawdzenie odwodnienia Sprawdzenie odwodnienia korpusu ziemnego polega na kontroli zgodnoci z wymaganiami specyfikacji okrelonymi w pkt. 5 oraz z dokumentacj projektow. Szczególn uwag naley zwróci na: - właciwe ujcie i odprowadzenie wód opadowych, - właciwe ujcie i odprowadzenie wysików wodnych Sprawdzenie jakoci wykonania robót Czynnoci wchodzce w zakres sprawdzenia jakoci wykonania robót okrelono w pkt Badania do odbioru korpusu ziemnego Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów do odbioru korpusu ziemnego podaje tablica 2. Tablica 2. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów wykonanych robót ziemnych Lp. Badana cecha Minimalna czstotliwo bada i pomiarów 1 Pomiar szerokoci korpusu ziemnego 2 Pomiar szerokoci dna rowów 3 Pomiar rzdnych powierzchni korpusu ziemnego 4 Pomiar pochylenia skarp 5 Pomiar równoci powierzchni korpusu 6 Pomiar równoci skarp 7 Pomiar spadku podłunego powierzchni korpusu lub dna rowu Pomiar tam, szablonem, łat o długoci 3 m i poziomic lub niwelatorem, w odstpach co 200 m na prostych, w punktach głównych łuku, co 100 m na łukach o R 100 m co 50 m na łukach o R < 100 m oraz w miejscach, które budz wtpliwoci Pomiar niwelatorem rzdnych w odstpach co 200 m oraz w punktach wtpliwych 8 Badanie zagszczenia gruntu Wskanik zagszczenia okrela dla kadej ułoonej warstwy lecz nie rzadziej ni w trzech punktach na 1000 m 2 warstwy Szeroko korpusu ziemnego Szeroko korpusu ziemnego nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 10 cm Szeroko dna rowów Szeroko dna rowów nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 5 cm.

35 D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych Rzdne korony korpusu ziemnego Rzdne korony korpusu ziemnego nie mog róni si od rzdnych projektowanych o wicej ni -3 cm lub +1 cm Pochylenie skarp Pochylenie skarp nie moe róni si od pochylenia projektowanego o wicej ni 10% wartoci pochylenia wyraonego tangensem kta Równo korony korpusu Nierównoci powierzchni korpusu ziemnego mierzone łat 3-metrow, nie mog przekracza 3 cm Równo skarp Nierównoci skarp, mierzone łat 3-metrow, nie mog przekracza ± 10 cm Spadek podłuny korony korpusu lub dna rowu Spadek podłuny powierzchni korpusu ziemnego lub dna rowu, sprawdzony przez pomiar niwelatorem rzdnych wysokociowych, nie moe dawa rónic, w stosunku do rzdnych projektowanych, wikszych ni -3 cm lub +1 cm Zagszczenie gruntu Wskanik zagszczenia gruntu okrelony zgodnie z BN-77/ [9] powinien by zgodny z załoonym dla odpowiedniej kategorii ruchu. W przypadku gruntów dla których nie mona okreli wskanika zagszczenia naley okreli wskanik odkształcenia I 0, zgodnie z norm PN-S-02205:1998 [4] Zasady postpowania z wadliwie wykonanymi robotami Wszystkie materiały nie spełniajce wymaga podanych w odpowiednich punktach specyfikacji, zostan odrzucone. Jeli materiały nie spełniajce wymaga zostan wbudowane lub zastosowane, to na polecenie Inyniera Wykonawca wymieni je na właciwe, na własny koszt. Wszystkie roboty, które wykazuj wiksze odchylenia cech od okrelonych w punktach 5 i 6 specyfikacji powinny by ponownie wykonane przez Wykonawc na jego koszt. Na pisemne wystpienie Wykonawcy, Inynier moe uzna wad za nie majc zasadniczego wpływu na cechy eksploatacyjne drogi i ustali zakres i wielko potrce za obnion jako Kontrola wykonania wykopów Kontrola wykonania wykopów polega na sprawdzeniu zgodnoci z wymaganiami okrelonymi w dokumentacji projektowej i ST. W czasie kontroli szczególn uwag naley zwróci na: a) sposób odspajania gruntów nie pogarszajcy ich właciwoci, b) zapewnienie statecznoci skarp, c) odwodnienie wykopów w czasie wykonywania robót i po ich zakoczeniu, d) dokładno wykonania wykopów (usytuowanie i wykoczenie), e) zagszczenie górnej strefy korpusu w wykopie według wymaga okrelonych w pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 3 (metr szecienny) wykonanego wykopu. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty ziemne uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne.

36 D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych 9. PODSTAWA PŁATNOCI Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 3 wykopów w gruntach nieskalistych obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, wykonanie wykopu z transportem urobku na nasyp lub odkład, obejmujce: odspojenie, przemieszczenie, załadunek, przewiezienie i wyładunek, odwodnienie wykopu na czas jego wykonywania, profilowanie rowów, skarp, zagszczenie powierzchni wykopu, przeprowadzenie pomiarów i bada laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, rozplantowanie urobku na odkładzie, wykonanie, a nastpnie rozebranie dróg dojazdowych, rekultywacj terenu. 10. PRZEPISY ZWIZANE Normy 1. PN-B-02480:1986 Grunty budowlane. Okrelenia. Symbole. Podział i opis gruntów 2. PN-B-04481:1988 Grunty budowlane. Badania próbek gruntów 3. PN-B-04493:1960 Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarnoci biernej 4. PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania 5. PN-ISO10318:1993 Geotekstylia Terminologia 6. PN-EN-963:1999 Geotekstylia i wyroby pokrewne 7. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie wskanika piaskowego 8. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoa przez obcienie płyt 9. BN-77/ Oznaczenie wskanika zagszczenia gruntu Inne dokumenty 10. Wykonanie i odbiór robót ziemnych dla dróg szybkiego ruchu, IBDiM, Warszawa Instrukcja bada podłoa gruntowego budowli drogowych i mostowych, GDDP,Warszawa Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM, Warszawa Wytyczne wzmacniania podłoa gruntowego w budownictwie drogowym, IBDiM, Warszawa 2002.

37 D Wykonanie nasypów 37 D WYKONANIE NASYPÓW

38 D WSTP Wykonanie nasypów Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru nasypów, w ramach opracowania dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót ziemnych w trakcie rozbudowy drogi i obejmuj wykonanie nasypów Okrelenia podstawowe Budowla ziemna - budowla wykonana w gruncie lub z gruntu naturalnego lub z gruntu antropogenicznego spełniajca warunki statecznoci i odwodnienia Korpus drogowy - nasyp lub ta cz wykopu, która jest ograniczona koron drogi i skarpami rowów Wysoko nasypu lub głboko wykopu - rónica rzdnej terenu i rzdnej robót ziemnych, wyznaczonych w osi nasypu lub wykopu Nasyp niski - nasyp, którego wysoko jest mniejsza ni 1 m Nasyp redni - nasyp, którego wysoko jest zawarta w granicach od 1 do 3 m Nasyp wysoki - nasyp, którego wysoko przekracza 3 m Wykop płytki - wykop, którego głboko jest mniejsza ni 1 m Wykop redni - wykop, którego głboko jest zawarta w granicach od 1 do 3 m Wykop głboki - wykop, którego głboko przekracza 3 m Bagno - grunt organiczny nasycony wod, o małej nonoci, charakteryzujcy si znacznym i długotrwałym osiadaniem pod obcieniem Grunt nieskalisty - kady grunt rodzimy, nie okrelony w punkcie jako grunt skalisty Grunt skalisty - grunt rodzimy, lity lub spkany o nieprzesunitych blokach, którego próbki nie wykazuj zmian objtoci ani nie rozpadaj si pod działaniem wody destylowanej; maj wytrzymało na ciskanie R c ponad 0,2 MPa; wymaga uycia rodków wybuchowych albo narzdzi pneumatycznych lub hydraulicznych do odspojenia Ukop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, połoone w obrbie pasa robót drogowych Dokop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, połoone poza pasem robót drogowych Odkład - miejsce wbudowania lub składowania (odwiezienia) gruntów pozyskanych w czasie wykonywania wykopów, a nie wykorzystanych do budowy nasypów oraz innych prac zwizanych z tras drogow Wskanik zagszczenia gruntu - wielko charakteryzujca stan zagszczenia gruntu, okrelona wg wzoru: ρd I s = ρds gdzie: ρ d - gsto objtociowa szkieletu zagszczonego gruntu, zgodnie z BN-77/ [9], (Mg/m 3 ), ρ ds - maksymalna gsto objtociowa szkieletu gruntowego przy wilgotnoci optymalnej, zgodnie z PN-B :1988 [2], słuca do oceny zagszczenia gruntu w robotach ziemnych, (Mg/m 3 ).

39 D Wykonanie nasypów Wskanik rónoziarnistoci - wielko charakteryzujca zagszczalno gruntów niespoistych, okrelona wg wzoru: d 60 U = d gdzie: d 60 - rednica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu, (mm), d 10 - rednica oczek sita, przez które przechodzi 10% gruntu, (mm) Wskanik odkształcenia gruntu - wielko charakteryzujca stan zagszczenia gruntu, okrelona wg wzoru: E2 I 0 = E gdzie: E 1 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w pierwszym obcieniu badanej warstwy zgodnie z PN-S :1998 [4], E 2 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w powtórnym obcieniu badanej warstwy zgodnie z PN-S :1998 [4] Geosyntetyk - materiał stosowany w budownictwie drogowym, wytwarzany z wysoko polimeryzowanych włókien syntetycznych, w tym tworzyw termoplastycznych polietylenowych, polipropylenowych i poliestrowych, charakteryzujcy si midzy innymi du wytrzymałoci oraz wodoprzepuszczalnoci, zgodny z PN- ISO10318:1993 [5], PN-EN-963:1999 [6]. Geosyntetyki obejmuj: geotkaniny, geowłókniny, geodzianiny, georuszty, geosiatki, geokompozyty, geomembrany, zgodnie z wytycznymi IBDiM [13] Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY (GRUNTY) 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne pkt Podział gruntów Podział gruntów pod wzgldem wysadzinowoci podaje tablica 1. Podział gruntów pod wzgldem przydatnoci do budowy nasypów podano w pkt 2.3. Tablica 1. Podział gruntów pod wzgldem wysadzinowoci wg PN-S-02205:1998 [4] Lp. Wyszczególnienie Jed- Grupy gruntów właciwoci nostki niewysadzinowe wtpliwe wysadzinowe 1 Rodzaj gruntu rumosz niegliniasty wir pospółka piasek gruby piasek redni piasek drobny uel nierozpadowy piasek pylasty zwietrzelina gliniasta rumosz gliniasty wir gliniasty pospółka gliniasta mało wysadzinowe glina piaszczysta zwizła, glina zwizła, glina pylasta zwizła ił, ił piaszczysty, ił pylasty bardzo wysadzinowe piasek gliniasty pył, pył piaszczysty glina piaszczysta, glina,

40 D Zawarto czstek 0,075 mm 0,02 mm Wykonanie nasypów % < 15 < 3 od 15 do 30 od 3 do 10 glina pylasta ił warwowy > 30 > 10 3 Kapilarno bierna H kb m < 1,0 1,0 > 1,0 4 Wskanik piaskowy WP > 35 od 25 do 35 < Grunty i materiały do nasypów Grunty i materiały dopuszczone do budowy nasypów powinny spełnia wymagania okrelone w PN-S :1998 [4]. Grunty i materiały do budowy nasypów podaje tablica 2. Tablica 2. Przydatno gruntów do wykonywania budowli ziemnych wg PN-S :1998 [4]. Przeznaczenie Przydatne Przydatne z zastrzeeniami 1. Rozdrobnione grunty skaliste mikkie Na dolne warstwy nasypów poniej strefy przemarzania Na górne warstwy nasypów w strefie przemarzania 1. Rozdrobnione grunty skaliste twarde oraz grunty kamieniste, zwietrzelinowe, rumosze i otoczaki 2. wiry i pospółki, równie gliniaste 3. Piaski grubo, rednio i drobnoziarniste, naturalne i łamane 4. Piaski gliniaste z domieszk frakcji wirowokamienistej (morenowe) o wskaniku rónoziarnistoci U ule wielkopiecowe i inne metalurgiczne ze starych zwałów (powyej 5 lat) 6. Łupki przywgłowe przepalone 7. Wysiewki kamienne o zawartoci frakcji iłowej poniej 2% 1. wiry i pospółki 2. Piaski grubo i rednioziarniste 3. Iłołupki przywglowe przepalone zawierajce mniej ni 15% ziarn mniejszych od 0,075 mm 4. Wysiewki kamienne o uziarnieniu odpowiadajcym pospółkom lub wirom 2. Zwietrzeliny i rumosze gliniaste 3. Piaski pylaste, piaski gliniaste, pyły piaszczyste i pyły 4. Piaski próchniczne, z wyjtkiem pylastych piasków próchnicznych 5. Gliny piaszczyste, gliny i gliny pylaste oraz inne o w L < 35% 6. Gliny piaszczyste zwizłe, gliny zwizłe i gliny pylaste zwizłe oraz inne grunty o granicy płynnoci w L od 35 do 60% 7. Wysiewki kamienne gliniaste o zawartoci frakcji iłowej ponad 2% 8. ule wielkopiecowe i inne metalurgiczne z nowego studzenia (do 5 lat) 9. Iłołupki przywglowe nieprzepalone 10. Popioły lotne i mieszaniny popiołowo-ulowe 1. wiry i pospółki gliniaste 2. Piaski pylaste i gliniaste 3. Pyły piaszczyste i pyły 4. Gliny o granicy płynnoci mniejszej ni 35% 5. Mieszaniny popiołowo- ulowe z wgla kamiennego 6. Wysiewki kamienne gliniaste o zawartoci frakcji iłowej >2% 7. ule wielkopiecowe i inne metalurgiczne Tre zastrzeenia - gdy pory w gruncie skalistym bd wypełnione gruntem lub materiałem drobnoziarnistym - gdy bd wbudowane w miejsca suche lub zabezpieczone od wód gruntowych i powierzchniowych - do nasypów nie wyszych ni 3 m, zabezpieczonych przed zawilgoceniem - w miejscach suchych lub przejciowo zawilgoconych - do nasypów nie wyszych ni 3 m: zabezpieczonych przed zawilgoceniem lub po ulepszeniu spoiwami - gdy zwierciadło wody gruntowej znajduje si na głbokoci wikszej od kapilarnoci biernej gruntu podłoa - o ograniczonej podatnoci na rozpad - łczne straty masy do 5% - gdy wolne przestrzenie zostan wypełnione materiałem drobnoziarnistym - gdy zalegaj w miejscach suchych lub s izolowane od wody - pod warunkiem ulepszenia tych gruntów spoiwami, takimi jak: cement, wapno, aktywne popioły itp. - drobnoziarniste i nierozpadowe: straty masy do 1%

41 D W wykopach i miejscach zerowych do głbokoci przemarzania Wykonanie nasypów Grunty niewysadzinowe 8. Piaski drobnoziarniste - o wskaniku nonoci w no 10 Grunty wtpliwe i wysadzinowe - gdy s ulepszane spoiwami (cementem, wapnem, aktywnymi popiołami itp.) SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzt do robót ziemnych Wykonawca przystpujcy do wykonania robót ziemnych powinien wykaza si moliwoci korzystania z nastpujcego sprztu do: odspajania i wydobywania gruntów (narzdzia mechaniczne, młoty pneumatyczne, zrywarki, koparki, ładowarki, wiertarki mechaniczne itp.), jednoczesnego wydobywania i przemieszczania gruntów (spycharki, zgarniarki, równiarki, urzdzenia do hydromechanizacji itp.), transportu mas ziemnych (samochody wywrotki, samochody skrzyniowe, tamocigi itp.), sprztu zagszczajcego (walce, ubijaki, płyty wibracyjne itp.) Dobór sprztu zagszczajcego W tablicy 3 podano, dla rónych rodzajów gruntów, orientacyjne dane przy doborze sprztu zagszczajcego. Sprzt do zagszczania powinien by zatwierdzony przez Inyniera. Tablica 3. Orientacyjne dane przy doborze sprztu zagszczajcego wg [13] Rodzaje urzdze zagszczajcych Walce statyczne gładkie * Walce statyczne okołkowane * Walce statyczne ogumione * Walce wibracyjne gładkie ** Walce wibracyjne okołkowane ** Zagszczarki wibracyjne ** Ubijaki szybkouderzajce Ubijaki o masie od 1 do 10 Mg zrzucane z wysokoci od 5 do 10 m niespoiste: piaski, wiry, pospółki grubo liczba warstwy przej [ m ] n *** Rodzaje gruntu spoiste: pyły gliny, iły grubo warstwy [ m ] liczba przej n *** gruboziarniste i kamieniste grubo warstwy [ m ] liczba przej n *** Uwagi o przydatnoci maszyn 0,1 do 0,2 4 do 8 0,1 do 0,2 4 do 8 0,2 do 0,3 4 do 8 1) - - 0,2 do 0,3 8 do 12 0,2 do 0,3 8 do 12 2) 0,2 do 0,5 6 do 8 0,2 do 0,4 6 do ) 0,4 do 0,7 4 do 8 0,2 do 0,4 3 do 4 0,3 do 0,6 3 do 5 4) 0,3 do 0,6 3 do 6 0,2 do 0,4 6 do 10 0,2 do 0,4 6 do 10 5) 0,3 do 0,5 4 do ,2 do 0,5 4 do 8 6) 0,2 do 0,4 2 do4 0,1 do 0,3 3 do 5 0,2 do 0,4 3 do 4 6) 2,0 do 8,0 4 do 10 uderze w punkt 1,0 do 4,0 3 do 6 uderze w punkt 1,0 do 5,0 3 do 6 uderze w punkt *) Walce statyczne s mało przydatne w gruntach kamienistych. **) Wibracyjnie naley zagszcza warstwy gruboci 15 cm, ciesze warstwy naley zagszcza statycznie. ***) Wartoci orientacyjne, właciwe naley ustali na odcinku dowiadczalnym. Uwagi: 1) Do zagszczania górnych warstw podłoa. Zalecane do codziennego wygładzania (przywałowania) gruntów spoistych w miejscu pobrania i w nasypie. 2) Nie nadaj si do gruntów nawodnionych. 3) Mało przydatne w gruntach spoistych. 4) Do gruntów spoistych przydatne s walce rednie i cikie, do gruntów kamienistych - walce bardzo cikie. 5) Zalecane do piasków pylastych i gliniastych, pospółek gliniastych i glin piaszczystych. 6) Zalecane do zasypek wskich przekopów

42 D TRANSPORT Wykonanie nasypów Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport gruntów Wybór rodków transportowych oraz metod transportu powinien by dostosowany do rodzaju gruntu (materiału), jego objtoci, sposobu odspajania i załadunku oraz do odległoci transportu. Wydajno rodków transportowych powinna by ponadto dostosowana do wydajnoci sprztu stosowanego do urabiania i wbudowania gruntu (materiału). Zwikszenie odległoci transportu ponad wartoci zatwierdzone nie moe by podstaw roszcze Wykonawcy, dotyczcych dodatkowej zapłaty za transport, o ile zwikszone odległoci nie zostały wczeniej zaakceptowane na pimie przez Inyniera. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Dokładno wykonania wykopów i nasypów Odchylenie osi korpusu ziemnego, w nasypie, od osi projektowanej nie powinny by wiksze ni ± 10 cm. Rónica w stosunku do projektowanych rzdnych robót ziemnych nie moe przekracza + 1 cm i -3 cm. Szeroko górnej powierzchni korpusu nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 10 cm, a krawdzie korony drogi nie powinny mie wyranych załama w planie. Pochylenie skarp nie powinno róni si od projektowanego o wicej ni 10% jego wartoci wyraonej tangensem kta. Maksymalne nierównoci na powierzchni skarp nie powinny przekracza ± 10 cm przy pomiarze łat 3-metrow, albo powinny by spełnione inne wymagania dotyczce nierównoci, wynikajce ze sposobu umocnienia powierzchni skarpy Odwodnienia pasa robót ziemnych Niezalenie od budowy urzdze, stanowicych elementy systemów odwadniajcych, ujtych w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien, o ile wymagaj tego warunki terenowe, wykona urzdzenia, które zapewni odprowadzenie wód gruntowych i opadowych poza obszar robót ziemnych tak, aby zabezpieczy grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Wykonawca ma obowizek takiego wykonywania nasypów, aby powierzchniom gruntu nadawa w całym okresie trwania robót spadki, zapewniajce prawidłowe odwodnienie. Jeeli, wskutek zaniedbania Wykonawcy, grunty ulegn nawodnieniu, które spowoduje ich długotrwał nieprzydatno, Wykonawca ma obowizek usunicia tych gruntów i zastpienia ich gruntami przydatnymi na własny koszt bez jakichkolwiek dodatkowych opłat ze strony Zamawiajcego za te czynnoci, jak równie za dowieziony grunt. Odprowadzenie wód do istniejcych zbiorników naturalnych i urzdze odwadniajcych musi by poprzedzone uzgodnieniem z odpowiednimi instytucjami Ukop i dokop Miejsce ukopu lub dokopu Miejsce ukopu lub dokopu powinno by wskazane w dokumentacji projektowej, w innych dokumentach kontraktowych lub przez Inyniera. Jeeli miejsce to zostało wybrane przez Wykonawc, musi by ono zaakceptowane przez Inyniera. Miejsce ukopu lub dokopu powinno by tak dobrane, eby zapewni przewóz lub przemieszczanie gruntu na jak najkrótszych odległociach. O ile to moliwe, transport gruntu powinien odbywa si w poziomie lub zgodnie ze spadkiem terenu. Ukopy mog mie kształt poszerzonych rowów przyległych do korpusu. Ukopy powinny by wykonywane równolegle do osi drogi, po jednej lub obu jej stronach Zasady prowadzenia robót w ukopie i dokopie

43 D Wykonanie nasypów Pozyskiwanie gruntu z ukopu lub dokopu moe rozpocz si dopiero po pobraniu próbek i zbadaniu przydatnoci zalegajcego gruntu do budowy nasypów oraz po wydaniu zgody na pimie przez Inyniera. Głboko na jak naley oceni przydatno gruntu powinna by dostosowana do zakresu prac. Grunty nieprzydatne do budowy nasypów nie powinny by odspajane, chyba e wymaga tego dostp do gruntu przeznaczonego do przewiezienia z dokopu w nasyp. Odspojone przez Wykonawc grunty nieprzydatne powinny by wbudowane z powrotem w miejscu ich pozyskania, zgodnie ze wskazaniami Inyniera. Roboty te bd włczone do obmiaru robót i opłacone przez Zamawiajcego tylko wówczas, gdy odspojenie gruntów nieprzydatnych było konieczne i zostało potwierdzone przez Inyniera. Dno ukopu naley wykona ze spadkiem od 2 do 3% w kierunku moliwego spływu wody. O ile to konieczne, ukop (dokop) naley odwodni przez wykonanie rowu odpływowego. Jeeli ukop jest zlokalizowany na zboczu, nie moe on narusza statecznoci zbocza. Dno i skarpy ukopu po zakoczeniu jego eksploatacji powinny by tak ukształtowane, aby harmonizowały z otaczajcym terenem. Na dnie i skarpach ukopu naley przeprowadzi rekultywacj według odrbnej dokumentacji projektowej Wykonanie nasypów Przygotowanie podłoa w obrbie podstawy nasypu Przed przystpieniem do budowy nasypu naley w obrbie jego podstawy zakoczy roboty przygotowawcze, okrelone w ST D Roboty przygotowawcze Wycicie stopni w zboczu Jeeli pochylenie poprzeczne terenu w stosunku do osi nasypu jest wiksze ni 1:5 naley, dla zabezpieczenia przed zsuwaniem si nasypu, wykona w zboczu stopnie o spadku górnej powierzchni, wynoszcym około 4% ± 1% i szerokoci od 1,0 do 2,5 m Zagszczenie gruntu i nono w podłou nasypu Wykonawca powinien skontrolowa wskanik zagszczenia gruntów rodzimych, zalegajcych w strefie podłoa nasypu, do głbokoci 0,5 m od powierzchni terenu. Jeeli warto wskanika zagszczenia jest mniejsza ni okrelona w tablicy 5, Wykonawca powinien dogci podłoe tak, aby powysze wymaganie zostało spełnione. Jeeli wartoci wskanika zagszczenia okrelone w tablicy 3 nie mog by osignite przez bezporednie zagszczanie podłoa, to naley podj rodki w celu ulepszenia gruntu podłoa, umoliwiajce uzyskanie wymaganych wartoci wskanika zagszczenia. Tablica 5. Minimalne wartoci wskanika zagszczenia dla podłoa nasypów do głbokoci 0,5 m od powierzchni terenu Nasypy Minimalna warto I s dla: o wysokoci, autostrad innych dróg m i dróg ekspresowych kategoria ruchu KR3-KR6 kategoria ruchu KR1-KR2 do 2 1,00 0,97 0,95 ponad 2 0,97 0,97 0,95 Dodatkowo mona sprawdzi nono warstwy gruntu podłoa nasypu na podstawie pomiaru wtórnego modułu odkształcenia E 2 zgodnie z PN-02205:1998 [4] rysunek Spulchnienie gruntów w podłou nasypów Jeeli nasyp ma by budowany na powierzchni skały lub na innej gładkiej powierzchni, to przed przystpieniem do budowy nasypu powinna ona by rozdrobniona lub spulchniona na głboko co najmniej 15 cm, w celu poprawy jej powizania z podstaw nasypu Wybór gruntów i materiałów do wykonania nasypów Wybór gruntów i materiałów do wykonania nasypów powinien by dokonany z uwzgldnieniem zasad podanych w pkt Zasady wykonania nasypów 43

44 D Wykonanie nasypów Ogólne zasady wykonywania nasypów Nasypy powinny by wznoszone przy zachowaniu przekroju poprzecznego i profilu podłunego, które okrelono w dokumentacji projektowej, z uwzgldnieniem ewentualnych zmian wprowadzonych zawczasu przez Inyniera. W celu zapewnienia statecznoci nasypu i jego równomiernego osiadania naley przestrzega nastpujcych zasad: a) Nasypy naley wykonywa metod warstwow, z gruntów przydatnych do budowy nasypów. Nasypy powinny by wznoszone równomiernie na całej szerokoci. b) Grubo warstwy w stanie lunym powinna by odpowiednio dobrana w zalenoci od rodzaju gruntu i sprztu uywanego do zagszczania. Przystpienie do wbudowania kolejnej warstwy nasypu moe nastpi dopiero po stwierdzeniu przez Inyniera prawidłowego wykonania warstwy poprzedniej. c) Grunty o rónych właciwociach naley wbudowywa w oddzielnych warstwach, o jednakowej gruboci na całej szerokoci nasypu. Grunty spoiste naley wbudowywa w dolne, a grunty niespoiste w górne warstwy nasypu. d) Warstwy gruntu przepuszczalnego naley wbudowywa poziomo, a warstwy gruntu mało przepuszczalnego (o współczynniku K m/s) ze spadkiem górnej powierzchni około 4% ± 1%. Kiedy nasyp jest budowany w terenie płaskim spadek powinien by obustronny, gdy nasyp jest budowany na zboczu spadek powinien by jednostronny, zgodny z jego pochyleniem. Ukształtowanie powierzchni warstwy powinno uniemoliwia lokalne gromadzenie si wody. e) Jeeli w okresie zimowym nastpuje przerwa w wykonywaniu nasypu, a górna powierzchnia jest wykonana z gruntu spoistego, to jej spadki porzeczne powinny by ukształtowane ku osi nasypu, a woda odprowadzona poza nasyp z zastosowaniem cieku. Takie ukształtowanie górnej powierzchni gruntu spoistego zapobiega powstaniu potencjalnych powierzchni polizgu w gruncie tworzcym nasyp. f) Górn warstw nasypu, o gruboci co najmniej 0,5 m naley wykona z gruntów niewysadzinowych, o wskaniku wodoprzepuszczalnoci K m/s i wskaniku rónoziarnistoci U 5. Jeeli Wykonawca nie dysponuje gruntem o takich właciwociach, Inynier moe wyrazi zgod na ulepszenie górnej warstwy nasypu poprzez stabilizacj cementem, wapnem lub popiołami lotnymi. W takim przypadku jest konieczne sprawdzenie warunku nonoci i mrozoodpornoci konstrukcji nawierzchni i wprowadzenie korekty, polegajcej na rozbudowaniu podbudowy pomocniczej. g) Na terenach o wysokim stanie wód gruntowych oraz na terenach zalewowych dolne warstwy nasypu, o gruboci co najmniej 0,5 m powyej najwyszego poziomu wody, naley wykona z gruntu przepuszczalnego. h) Przy wykonywaniu nasypów z popiołów lotnych, warstw pod popiołami, gruboci 0,3 do 0,5 m, naley wykona z gruntu lub materiałów o duej przepuszczalnoci. Górnej powierzchni warstwy popiołu naley nada spadki poprzeczne 4% ±1% według poz. d). i) Grunt przewieziony w miejsce wbudowania powinien by bezzwłocznie wbudowany w nasyp. Inynier moe dopuci czasowe składowanie gruntu, pod warunkiem jego zabezpieczenia przed nadmiernym zawilgoceniem Wykonanie nasypów nad przepustami Nasypy w obrbie przepustów naley wykonywa jednoczenie z obu stron przepustu z jednakowych, dobrze zagszczonych poziomych warstw gruntu. Dopuszcza si wykonanie przepustów z innych poprzecznych elementów odwodnienia w przekopach (wcinkach) wykonanych w poprzek uformowanego nasypu. W tym przypadku podczas wykonania nasypu w obrbie przekopu naley uwzgldni wymagania okrelone w pkt Wykonywanie nasypów na zboczach Przy budowie nasypu na zboczu o pochyłoci od 1:5 do 1:2 naley zabezpieczy nasyp przed zsuwaniem si przez: a) wycicie w zboczu stopni wg pktu , b) wykonanie rowu stokowego powyej nasypu. Przy pochyłociach zbocza wikszych ni 1:2 wskazane jest zabezpieczenie statecznoci nasypu przez podparcie go murem oporowym Poszerzenie nasypu Przy poszerzeniu istniejcego nasypu naley wykonywa w jego skarpie stopnie o szerokoci do 1,0 m. Spadek górnej powierzchni stopni powinien wynosi 4% ±1% w kierunku zgodnym z pochyleniem skarpy. Wycicie stopni obowizuje zawsze przy wykonywaniu styku dwóch przyległych czci nasypu, wykonanych z gruntów o rónych właciwociach lub w rónym czasie. 44

45 D Wykonanie nasypów Wykonywanie nasypów na bagnach Nasypy na bagnach powinny by wykonane według oddzielnych wymaga, opartych na: a) wynikach bada głbokoci, typu i warunków hydrologicznych bagna, b) wynikach bada próbek gruntu bagiennego z uwzgldnieniem okrelenia rodzaju gruntu wypełniajcego bagno, współczynników filtracji, bada edometrycznych, wilgotnoci itp., c) obliczeniach statecznoci nasypu, d) obliczeniach wielkoci i czasu osiadania, e) uzasadnieniu ekonomicznym obranej metody budowy nasypu. W czasie wznoszenia korpusu metod warstwow obowizuj ogólne zasady okrelone w pkcie Wykonywanie nasypów w okresie deszczów Wykonywanie nasypów naley przerwa, jeeli wilgotno gruntu przekracza warto dopuszczaln, to znaczy jest wiksza od wilgotnoci optymalnej o wicej ni 10% jej wartoci. Na warstwie gruntu nadmiernie zawilgoconego nie wolno układa nastpnej warstwy gruntu. Osuszenie mona przeprowadzi w sposób mechaniczny lub chemiczny, poprzez wymieszanie z wapnem palonym albo hydratyzowanym. W celu zabezpieczenia nasypu przed nadmiernym zawilgoceniem, poszczególne jego warstwy oraz korona nasypu po zakoczeniu robót ziemnych powinny by równe i mie spadki potrzebne do prawidłowego odwodnienia, według pktu , poz. d). W okresie deszczowym nie naley pozostawia nie zagszczonej warstwy do dnia nastpnego. Jeeli warstwa gruntu niezagszczonego uległa przewilgoceniu, a Wykonawca nie jest w stanie osuszy jej i zagci w czasie zaakceptowanym przez Inyniera, to moe on nakaza Wykonawcy usunicie wadliwej warstwy Wykonywanie nasypów w okresie mrozów Niedopuszczalne jest wykonywanie nasypów w temperaturze przy której nie jest moliwe osignicie w nasypie wymaganego wskanika zagszczenia gruntów. Nie dopuszcza si wbudowania w nasyp gruntów zamarznitych lub gruntów przemieszanych ze niegiem lub lodem. W czasie duych opadów niegu wykonywanie nasypów powinno by przerwane. Przed wznowieniem prac naley usun nieg z powierzchni wznoszonego nasypu. Jeeli warstwa niezagszczonego gruntu zamarzła, to nie naley jej przed rozmarzniciem zagszcza ani układa na niej nastpnych warstw Zagszczenie gruntu Ogólne zasady zagszczania gruntu Kada warstwa gruntu jak najszybciej po jej rozłoeniu, powinna by zagszczona z zastosowaniem sprztu odpowiedniego dla danego rodzaju gruntu oraz wystpujcych warunków. Rozłoone warstwy gruntu naley zagszcza od krawdzi nasypu w kierunku jego osi Grubo warstwy Grubo warstwy zagszczonego gruntu oraz liczb przej maszyny zagszczajcej zaleca si okreli dowiadczalnie dla kadego rodzaju gruntu i typu maszyny, zgodnie z zasadami podanymi w pkcie Orientacyjne wartoci, dotyczce gruboci warstw rónych gruntów oraz liczby przejazdów rónych maszyn do zagszczania podano w pkcie Wilgotno gruntu Wilgotno gruntu w czasie zagszczania powinna by równa wilgotnoci optymalnej, z tolerancj: a) w gruntach niespoistych ±2 % b) w gruntach mało i rednio spoistych +0 %, 2 % c) w mieszaninach popiołowo-ulowych +2%, 4 % Sprawdzenie wilgotnoci gruntu naley przeprowadza laboratoryjnie, z czstotliwoci okrelon w pkt i Wymagania dotyczce zagszczania W zalenoci od uziarnienia stosowanych materiałów, zagszczenie warstwy naley okrela za pomoc oznaczenia wskanika zagszczenia lub porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia. 45

46 D Wykonanie nasypów Kontrol zagszczenia na podstawie porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia, okrelonych zgodnie z norm PN-S-02205:1998 [4], naley stosowa tylko dla gruntów gruboziarnistych, dla których nie jest moliwe okrelenie wskanika zagszczenia I s, według BN-77/ [9]. Wskanik zagszczenia gruntów w nasypach, okrelony według normy BN-77/ [9], powinien na całej szerokoci korpusu spełnia wymagania podane w tablicy 6. Tablica 6. Minimalne wartoci wskanika zagszczenia gruntu w nasypach Minimalna warto I s dla: Strefa autostrad innych dróg nasypu i dróg ekspresowych kategoria ruchu KR3-KR6 kategoria ruchu KR1-KR2 Górna warstwa o gruboci 20 cm 1,03 1,00 1,00 46 Niej lece warstwy nasypu do głbokoci od powierzchni robót ziemnych: - 0,2 do 2,0 m (autostrady) - 0,2 do 1,2 m (inne drogi) 1, ,00-0,97 Warstwy nasypu na głbokoci od powierzchni robót ziemnych poniej: - 2,0 m (autostrady) - 1,2 m (inne drogi) 0, ,97-0,95 Jako zastpcze kryterium oceny wymaganego zagszczenia gruntów dla których trudne jest pomierzenie wskanika zagszczenia, przyjmuje si warto wskanika odkształcenia I 0 okrelonego zgodnie z norm PN-S :1998 [4]. Wskanik odkształcenia nie powinien by wikszy ni: a) dla wirów, pospółek i piasków b) 2,2 przy wymaganej wartoci I s 1,0, c) 2,5 przy wymaganej wartoci I s <1,0, d) dla gruntów drobnoziarnistych o równomiernym uziarnieniu (pyłów, glin pylastych, glin zwizłych, iłów 2,0, e) dla gruntów rónoziarnistych (wirów gliniastych, pospółek gliniastych, pyłów piaszczystych, piasków gliniastych, glin piaszczystych, glin piaszczystych zwizłych) 3,0, f) dla narzutów kamiennych, rumoszy 4, g) dla gruntów antropogenicznych na podstawie bada poligonowych. Jeeli badania kontrolne wyka, e zagszczenie warstwy nie jest wystarczajce, to Wykonawca powinien spulchni warstw, doprowadzi grunt do wilgotnoci optymalnej i powtórnie zagci. Jeeli powtórne zagszczenie nie spowoduje uzyskania wymaganego wskanika zagszczenia, Wykonawca powinien usun warstw i wbudowa nowy materiał, o ile Inynier nie zezwoli na ponowienie próby prawidłowego zagszczenia warstwy Próbne zagszczenie Odcinek dowiadczalny dla próbnego zagszczenia gruntu o minimalnej powierzchni 300 m 2, powinien by wykonane na terenie oczyszczonym z gleby, na którym układa si grunt czterema pasmami o szerokoci od 3,5 do 4,5 m kade. Poszczególne warstwy układanego gruntu powinny mie w kadym pasie inn grubo z tym, e wszystkie musz mieci si w granicach właciwych dla danego sprztu zagszczajcego. Wilgotno gruntu powinna by równa optymalnej z tolerancj podan w pkcie Grunt ułoony na poletku według podanej wyej zasady powinien by nastpnie zagszczony, a po kadej serii przej maszyny naley okreli wskaniki zagszczenia, dopuszczajc stosowanie innych, szybkich metod pomiaru (sonda izotopowa, ugiciomierz udarowy po ich skalibrowaniu w warunkach terenowych). Oznaczenie wskanika zagszczenia naley wykona co najmniej w 4 punktach, z których co najmniej 2 powinny umoliwi ustalenie wskanika zagszczenia w dolnej czci warstwy. Na podstawie porównania uzyskanych wyników zagszczenia z wymaganiami podanymi w pkcie dokonuje si wyboru sprztu i ustala si potrzebn liczb przej oraz grubo warstwy rozkładanego gruntu.

47 D Wykonanie nasypów 5.6. Odkłady Warunki ogólne wykonania odkładów Roboty omówione w tym punkcie dotycz postpowania z gruntami lub innymi materiałami, które zostały pozyskane w czasie wykonywania wykopów, a które nie bd wykorzystane do budowy nasypów oraz innych prac zwizanych z tras drogow. Grunty lub inne materiały powinny by przewiezione na odkład, jeeli: a) stanowi nadmiar objtoci w stosunku do objtoci gruntów przewidzianych do wbudowania, b) s nieprzydatne do budowy nasypów oraz wykorzystania w innych pracach, zwizanych z budow trasy drogowej, c) ze wzgldu na harmonogram robót nie jest ekonomicznie uzasadnione oczekiwanie na wbudowanie materiałów pozyskiwanych z wykopu. Wykonawca moe przyj, e zachodzi jeden z podanych wyej przypadków tylko wówczas, gdy zostało to jednoznacznie okrelone w dokumentacji projektowej, harmonogramie robót lub przez Inyniera Lokalizacja odkładu Jeeli pozwalaj na to właciwoci materiałów przeznaczonych do przewiezienia na odkład, materiały te powinny by w razie moliwoci wykorzystane do wyrównania terenu, zasypania dołów i sztucznych wyrobisk oraz do ewentualnego poszerzenia nasypów. Roboty te powinny by wykonane zgodnie z dokumentacj projektow i odpowiednimi zasadami, dotyczcymi wbudowania i zagszczania gruntów oraz wskazówkami Inyniera. Jeeli nie przewidziano zagospodarowania nadmiaru objtoci w sposób okrelony powyej, materiały te naley przewie na odkład. Lokalizacja odkładu powinna by wskazana w dokumentacji projektowej lub przez Inyniera. Jeeli miejsce odkładu zostało wybrane przez Wykonawc, musi by ono zaakceptowane przez Inyniera. Niezalenie od tego, Wykonawca musi uzyska zgod właciciela terenu. Jeeli odkłady s zlokalizowane wzdłu odcinka trasy przebiegajcego w wykopie, to: a) odkłady mona wykona z obu stron wykopu, jeeli pochylenie poprzeczne terenu jest niewielkie, przy czym odległo podnóa skarpy odkładu od górnej krawdzi wykopu powinna wynosi: nie mniej ni 3 m w gruntach przepuszczalnych, nie mniej ni 5 m w gruntach nieprzepuszczalnych, b) przy znacznym pochyleniu poprzecznym terenu, jednak mniejszym od 20%, odkład naley wykona tylko od górnej strony wykopu, dla ochrony od wody stokowej, c) przy pochyleniu poprzecznym terenu wynoszcym ponad 20%, odkład naley zlokalizowa poniej wykopu, d) na odcinkach zagroonych przez zasypywanie drogi niegiem, odkład naley wykona od strony najczciej wiejcych wiatrów, w odległoci ponad 20 m od krawdzi wykopu. Jeli odkład zostanie wykonany w nie uzgodnionym miejscu lub niezgodnie z wymaganiami, to zostanie on usunity przez Wykonawc na jego koszt, według wskaza Inyniera. Konsekwencje finansowe i prawne, wynikajce z ewentualnych uszkodze rodowiska naturalnego wskutek prowadzenia prac w nie uzgodnionym do tego miejscu, obciaj Wykonawc Zasady wykonania odkładów Wykonanie odkładów, a w szczególnoci ich wysoko, pochylenie, zagszczenie oraz odwodnienie powinny by zgodne z wymaganiami podanymi w dokumentacji projektowej lub SST. Jeeli nie okrelono inaczej, naley przestrzega ustale podanych w normie PN-S-02205:1998 [4] to znaczy odkład powinien by uformowany w pryzm o wysokoci do 1,5 m, pochyleniu skarp od 1do 1,5 i spadku korony od 2% do 5%. Odkłady powinny by tak ukształtowane, aby harmonizowały z otaczajcym terenem. Powierzchnie odkładów powinny by obsiane traw, obsadzone krzewami lub drzewami albo przeznaczone na uytki rolne lub lene, zgodnie z dokumentacj projektow. Odspajanie materiału przewidzianego do przewiezienia na odkład powinno by przerwane, o ile warunki atmosferyczne lub inne przyczyny uniemoliwiaj jego wbudowanie zgodnie z wymaganiami sformułowanymi w tym zakresie w dokumentacji projektowej, SST lub przez Inyniera. Przed przewiezieniem gruntu na odkład Wykonawca powinien upewni si, e spełnione s warunki okrelone w pkcie Jeeli wskutek pochopnego przewiezienia gruntu na odkład przez Wykonawc, zajdzie konieczno dowiezienia gruntu do wykonania nasypów z ukopu, to koszt tych czynnoci w całoci obcia Wykonawc. 47

48 D Wykonanie nasypów 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Badania i pomiary w czasie wykonywania robót ziemnych Sprawdzenie odwodnienia Sprawdzenie odwodnienia korpusu ziemnego polega na kontroli zgodnoci z wymaganiami specyfikacji okrelonymi w pkt. 5 oraz z dokumentacj projektow. Szczególn uwag naley zwróci na: - właciwe ujcie i odprowadzenie wód opadowych, - właciwe ujcie i odprowadzenie wysików wodnych Sprawdzenie jakoci wykonania robót Czynnoci wchodzce w zakres sprawdzenia jakoci wykonania robót okrelono w pkt Badania do odbioru korpusu ziemnego Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów do odbioru korpusu ziemnego podaje tablica 7. Tablica 7. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów wykonanych robót ziemnych Lp. Badana cecha Minimalna czstotliwo bada i pomiarów 1 Pomiar szerokoci korpusu ziemnego Pomiar tam, szablonem, łat o długoci 3 m i poziomic lub niwelatorem, w odstpach co 200 m na 2 Pomiar szerokoci dna rowów prostych, w punktach głównych łuku, co 100 m na łukach o R 100 m co 50 m na łukach o R < 100 m 3 Pomiar rzdnych oraz w miejscach, które budz wtpliwoci powierzchni korpusu ziemnego 4 Pomiar pochylenia skarp 5 Pomiar równoci powierzchni korpusu 6 Pomiar równoci skarp 7 Pomiar spadku podłunego Pomiar niwelatorem rzdnych w odstpach co 200 m powierzchni korpusu lub dna oraz w punktach wtpliwych rowu 8 Badanie zagszczenia gruntu Wskanik zagszczenia okrela dla kadej ułoonej warstwy lecz nie rzadziej ni w trzech punktach na 1000 m 2 warstwy Szeroko korpusu ziemnego Szeroko korpusu ziemnego nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 10 cm Szeroko dna rowów Szeroko dna rowów nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 5 cm Rzdne korony korpusu ziemnego Rzdne korony korpusu ziemnego nie mog róni si od rzdnych projektowanych o wicej ni -3 cm lub +1 cm Pochylenie skarp Pochylenie skarp nie moe róni si od pochylenia projektowanego o wicej ni 10% wartoci pochylenia wyraonego tangensem kta.

49 D Wykonanie nasypów Równo korony korpusu Nierównoci powierzchni korpusu ziemnego mierzone łat 3-metrow, nie mog przekracza 3 cm Równo skarp Nierównoci skarp, mierzone łat 3-metrow, nie mog przekracza ± 10 cm Spadek podłuny korony korpusu lub dna rowu Spadek podłuny powierzchni korpusu ziemnego lub dna rowu, sprawdzony przez pomiar niwelatorem rzdnych wysokociowych, nie moe dawa rónic, w stosunku do rzdnych projektowanych, wikszych ni -3 cm lub +1 cm Zagszczenie gruntu Wskanik zagszczenia gruntu okrelony zgodnie z BN-77/ [9] powinien by zgodny z załoonym dla odpowiedniej kategorii ruchu. W przypadku gruntów dla których nie mona okreli wskanika zagszczenia naley okreli wskanik odkształcenia I 0, zgodnie z norm PN-S-02205:1998 [4] Zasady postpowania z wadliwie wykonanymi robotami Wszystkie materiały nie spełniajce wymaga podanych w odpowiednich punktach specyfikacji, zostan odrzucone. Jeli materiały nie spełniajce wymaga zostan wbudowane lub zastosowane, to na polecenie Inyniera Wykonawca wymieni je na właciwe, na własny koszt. Wszystkie roboty, które wykazuj wiksze odchylenia cech od okrelonych w punktach 5 i 6 specyfikacji powinny by ponownie wykonane przez Wykonawc na jego koszt. Na pisemne wystpienie Wykonawcy, Inynier moe uzna wad za nie majc zasadniczego wpływu na cechy eksploatacyjne drogi i ustali zakres i wielko potrce za obnion jako Sprawdzenie wykonania ukopu i dokopu Sprawdzenie wykonania ukopu i dokopu polega na kontrolowaniu zgodnoci z wymaganiami okrelonymi w pkt. 5.2 niniejszej specyfikacji oraz w dokumentacji projektowej i ST. W czasie kontroli naley zwróci szczególn uwag na sprawdzenie: a) zgodnoci rodzaju gruntu z okrelonym w dokumentacji projektowej i ST, b) zachowania kształtu zboczy, zapewniajcego ich stateczno, c) odwodnienia, d) zagospodarowania (rekultywacji) terenu po zakoczeniu eksploatacji ukopu Sprawdzenie jakoci wykonania nasypów Rodzaje bada i pomiarów Sprawdzenie jakoci wykonania nasypów polega na kontrolowaniu zgodnoci z wymaganiami okrelonymi w pktach 2,3 oraz 5.3 niniejszej specyfikacji, w dokumentacji projektowej i ST. Szczególn uwag naley zwróci na: a) badania przydatnoci gruntów do budowy nasypów, b) badania prawidłowoci wykonania poszczególnych warstw nasypu, c) badania zagszczenia nasypu, d) pomiary kształtu nasypu. e) odwodnienie nasypu Badania przydatnoci gruntów do budowy nasypów Badania przydatnoci gruntów do budowy nasypu powinny by przeprowadzone na próbkach pobranych z kadej partii przeznaczonej do wbudowania w korpus ziemny, pochodzcej z nowego ródła, jednak nie rzadziej ni jeden raz na 3000 m 3. W kadym badaniu naley okreli nastpujce właciwoci: skład granulometryczny, wg PN-B :1988 [1], zawarto czci organicznych, wg PN-B-04481:1988 [1], wilgotno naturaln, wg PN-B-04481:1988 [1], wilgotno optymaln i maksymaln gsto objtociow szkieletu gruntowego, wg PN-B-04481:1988 [1], granic płynnoci, wg PN-B-04481:1988 [1], kapilarno biern, wg PN-B-04493:1960 [3], wskanik piaskowy, wg BN-64/ [7]. 49

50 D Wykonanie nasypów Badania kontrolne prawidłowoci wykonania poszczególnych warstw nasypu Badania kontrolne prawidłowoci wykonania poszczególnych warstw nasypu polegaj na sprawdzeniu: a) prawidłowoci rozmieszczenia gruntów o rónych właciwociach w nasypie, b) odwodnienia kadej warstwy, c) gruboci kadej warstwy i jej wilgotnoci przy zagszczaniu; badania naley przeprowadzi nie rzadziej ni jeden raz na 500 m 2 warstwy, d) nadania spadków warstwom z gruntów spoistych, e) przestrzegania ogranicze okrelonych w pkt. dotyczcych wbudowania gruntów w okresie deszczów i mrozów Sprawdzenie zagszczenia nasypu oraz podłoa nasypu Sprawdzenie zagszczenia nasypu oraz podłoa nasypu polega na skontrolowaniu zgodnoci wartoci wskanika zagszczenia I s lub stosunku modułów odkształcenia z wartociami okrelonymi w pkt i Do biecej kontroli zagszczenia dopuszcza si aparaty izotopowe. Oznaczenie wskanika zagszczenia I s powinno by przeprowadzone według normy BN-77/ [9], oznaczenie modułów odkształcenia według normy PN-S-02205:1998 [4]. Zagszczenie kadej warstwy naley kontrolowa nie rzadziej ni: jeden raz w trzech punktach na 1000 m 2 warstwy, w przypadku okrelenia wartoci I s, jeden raz w trzech punktach na 2000 m 2 warstwy w przypadku okrelenia pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia. Wyniki kontroli zagszczenia robót Wykonawca powinien wpisywa do dokumentów laboratoryjnych. Prawidłowo zagszczenia konkretnej warstwy nasypu lub podłoa pod nasypem powinna by potwierdzona przez Inyniera wpisem w dzienniku budowy Pomiary kształtu nasypu Pomiary kształtu nasypu obejmuj kontrol: prawidłowoci wykonania skarp, szerokoci korony korpusu. Sprawdzenie prawidłowoci wykonania skarp polega na skontrolowaniu zgodnoci z wymaganiami dotyczcymi pochyle i dokładnoci wykonania skarp, okrelonymi w dokumentacji projektowej, SST oraz w pkcie niniejszej specyfikacji. Sprawdzenie szerokoci korony korpusu polega na porównaniu szerokoci korony korpusu na poziomie wykonywanej warstwy nasypu z szerokoci wynikajc z wymiarów geometrycznych korpusu, okrelonych w dokumentacji projektowej Sprawdzenie jakoci wykonania odkładu Sprawdzenie wykonania odkładu polega na sprawdzeniu zgodnoci z wymaganiami okrelonymi w pktach 2 oraz 5.4 niniejszej specyfikacji, w dokumentacji projektowej i ST. Szczególn uwag naley zwróci na: a) prawidłowo usytuowania i kształt geometryczny odkładu, b) odpowiednie wbudowanie gruntu, c) właciwe zagospodarowanie (rekultywacj) odkładu OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 3 (metr szecienny). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty ziemne uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.

51 D Wykonanie nasypów 9. PODSTAWA PŁATNOCI Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 3 nasypów obejmuje: prace pomiarowe, oznakowanie robót, pozyskanie gruntu z ukopu lub/i dokopu, jego odspojenie i załadunek na rodki transportowe, transport urobku z ukopu lub/i dokopu na miejsce wbudowania, wbudowanie dostarczonego gruntu w nasyp, zagszczenie gruntu, profilowanie powierzchni nasypu, rowów i skarp, wyprofilowanie skarp ukopu i dokopu, rekultywacj dokopu i terenu przyległego do drogi, odwodnienie terenu robót, wykonanie dróg dojazdowych na czas budowy, a nastpnie ich rozebranie, przeprowadzenie pomiarów i bada laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIZANE Normy 1. PN-B-02480:1986 Grunty budowlane. Okrelenia. Symbole. Podział i opis gruntów 2. PN-B-04481:1988 Grunty budowlane. Badania próbek gruntów 3. PN-B-04493:1960 Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarnoci biernej 4. PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania 5. PN-ISO10318:1993 Geotekstylia Terminologia 6. PN-EN-963:1999 Geotekstylia i wyroby pokrewne 7. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie wskanika piaskowego 8. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoa przez obcienie płyt 9. BN-77/ Oznaczenie wskanika zagszczenia gruntu Inne dokumenty 10. Wykonanie i odbiór robót ziemnych dla dróg szybkiego ruchu, IBDiM, Warszawa Instrukcja bada podłoa gruntowego budowli drogowych i mostowych, GDDP,Warszawa Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM, Warszawa Wytyczne wzmacniania podłoa gruntowego w budownictwie drogowym, IBDiM, Warszawa 2002.

52 D Wykonanie nasypów 52

53 D Regulacja pionowa studzienek urzdze podziemnych 53 D REGULACJA PIONOWA STUDZIENEK URZDZE PODZIEMNYCH

54 D Regulacja pionowa studzienek urzdze podziemnych WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z regulacj włazów, wpustów deszczowych oraz studni wodocigowych w ramach opracowania dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako Dokument Przetargowy i Kontraktowy przy zlecaniu i realizacji Robót wymienionych w podpunkcie Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem regulacji pionowej: - studni kanalizacji sanitarnej, - wpustów deszczowych, - studni teletechnicznych, - zaworów wodocigowych, 1.4. Okrelenia podstawowe Elementy studzienek i komór Właz kanałowy - element eliwny przeznaczony do przykrycia podziemnych studzienek rewizyjnych lub komór kanalizacyjnych, umoliwiajcy dostp do urzdze kanalizacyjnych Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Wykonawca jest odpowiedzialny za jako wykonanych robót oraz za ich zgodno z Dokumentacj Projektow, ST i poleceniami Inyniera. Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D Wymagania ogólne pkt Materiały budowlane Cement Do regulacji studni kablowych zaleca si stosowanie cementu portlandzkiego, spełniajcego wymagania normy PN-88/B Cement powinien by dostarczony w opakowaniach spełniajcych wymagania BN-88/ i składowany w suchych i zadaszonych pomieszczeniach Piasek Piasek do budowy studni kablowych i do układania kabli w ziemi powinien odpowiada wymaganiom BN-87/ Woda

55 D Regulacja pionowa studzienek urzdze podziemnych 55 Woda do betonu powinna by odmiany 1, zgodnie z wymaganiami PN-88/B Barwa wody powinna odpowiada barwie wody wodocigowej. Woda nie powinna wydziela zapachu gnilnego oraz nie powinna zawiera zawiesiny, np. grudek Materiały gotowe Prefabrykowane piercienie elbetowe Piercienie elbetowe prefabrykowane o rednicy 65cm, przeznaczone do regulacji pionowej włazów studni rewizyjnych, powinny by wykonane z betonu wibrowanego klasy B 20 zbrojonego stal StOS Zaprawa cementowa Zaprawa cementowa powinna odpowiada wymaganiom PN-B SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Wykonawca jest zobowizany do uywania jedynie takiego sprztu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jako wykonywanych robót, zarówno w miejscu tych robót, jak te przy wykonywaniu czynnoci pomocniczych oraz w czasie transportu, załadunku i wyładunku materiałów, sprztu itp. Sprzt uywany przez Wykonawc powinien uzyska akceptacj Inyniera. Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzt do wykonania regulacji pionowej studzienek i skrzynek Prace zwizane z regulacj pionow urzdze podziemnych bd w wikszoci wykonywane rcznie z uyciem drobnego sprztu pomocniczego. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Zakres wykonywanych robót Zakup i transport materiałów przewidzianych niniejsz ST do wykonania powyszych robót. ródła pozyskania materiałów musz uzyska akceptacj Inyniera Oznakowanie prowadzonych robót w pasie drogowym naley wykona zgodnie z Instrukcj znakowania robót prowadzonych w pasie drogowym Wykonanie regulacji urzdze. Regulacj włazów studni i zaworów naley wykona w nawizaniu do niwelety budowanych chodników, jezdni oraz zjazdów, uwzgldniajc ich spadek podłuny oraz poprzeczny. W przypadku stwierdzenia w trakcie prowadzenia robót, e elementy studni s zniszczone a ich stan nie gwarantuje poprawnego funkcjonowania elementy takie naley wymieni. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 6. Kontrola jakoci robót kanalizacyjnych powinna odbywa si w obecnoci przedstawicieli właciwego zarzdcy danej sieci. Jako robót musi uzyska akceptacj tej instytucji. Elementy robót, które w wyniku przeprowadzonych bada otrzymały ocen ujemn, powinny by wymienione lub poprawione i ponownie zgłoszone do odbioru.

56 D Regulacja pionowa studzienek urzdze podziemnych OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow wykonanej i odebranej regulacji jest - szt. (sztuka). 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 sztuki wykonanej i odebranej regulacji obejmuje: roboty przygotowawcze, dostarczenie materiałów, wymiana uszkodzonych elementów, regulacj włazów, uporzdkowanie terenu robót, przeprowadzenie pomiarów i bada wymaganych w Specyfikacji Technicznej. 10. PRZEPISY ZWIZANE Normy 1. PN-B Kruszywa mineralne do betonu 2. PN-B Zaprawy budowlane zwykłe 3. PN-H Włazy kanałowe. Ogólne wymagania i badania 4. PN-H Włazy kanałowe. Klasy B, C, D (włazy typu cikiego)

57 D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa 57 D KORYTO WRAZ Z PROFILOWANIEM I ZAGSZCZANIEM PODŁOA

58 D WSTP Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonywaniem koryta wraz z profilowaniem i zagszczaniem podłoa gruntowego, w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem koryta przeznaczonego do ułoenia konstrukcji nawierzchni, cieków, poboczy Okrelenia podstawowe Okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY Nie wystpuj. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzt do wykonania robót Wykonawca przystpujcy do wykonania koryta i profilowania podłoa powinien wykaza si moliwoci korzystania z nastpujcego sprztu: równiarek lub spycharek uniwersalnych z ukonie ustawianym lemieszem; Inynier moe dopuci wykonanie koryta i profilowanie podłoa z zastosowaniem spycharki z lemieszem ustawionym prostopadle do kierunku pracy maszyny, koparek z czerpakami profilowymi (przy wykonywaniu wskich koryt), walców statycznych, wibracyjnych lub płyt wibracyjnych. Stosowany sprzt nie moe spowodowa niekorzystnego wpływu na właciwoci gruntu podłoa. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Wymagania dotyczce transportu materiałów podano w ST D , D , D pkt WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 5.

59 D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa 5.2. Warunki przystpienia do robót Wykonawca powinien przystpi do wykonania koryta oraz profilowania i zagszczenia podłoa bezporednio przed rozpoczciem robót zwizanych z wykonaniem warstw nawierzchni. Wczeniejsze przystpienie do wykonania koryta oraz profilowania i zagszczania podłoa, jest moliwe wyłcznie za zgod Inyniera, w korzystnych warunkach atmosferycznych. W wykonanym korycie oraz po wyprofilowanym i zagszczonym podłou nie moe odbywa si ruch budowlany, niezwizany bezporednio z wykonaniem pierwszej warstwy nawierzchni Wykonanie koryta Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania koryta w planie i profilu powinny by wczeniej przygotowane. Paliki lub szpilki naley ustawia w osi drogi i w rzdach równoległych do osi drogi lub w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umoliwia nacignicie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstpach nie wikszych ni co 10 metrów. Rodzaj sprztu, a w szczególnoci jego moc naley dostosowa do rodzaju gruntu, w którym prowadzone s roboty i do trudnoci jego odspojenia. Koryto mona wykonywa rcznie, gdy jego szeroko nie pozwala na zastosowanie maszyn, na przykład na poszerzeniach lub w przypadku robót o małym zakresie. Sposób wykonania musi by zaakceptowany przez Inyniera. Grunt odspojony w czasie wykonywania koryta powinien by wykorzystany zgodnie z ustaleniami dokumentacji projektowej i ST, tj. wbudowany w nasyp lub odwieziony na odkład w miejsce wskazane przez Inyniera. Profilowanie i zagszczenie podłoa naley wykona zgodnie z zasadami okrelonymi w pkt Profilowanie i zagszczanie podłoa Przed przystpieniem do profilowania podłoe powinno by oczyszczone ze wszelkich zanieczyszcze. Po oczyszczeniu powierzchni podłoa naley sprawdzi, czy istniejce rzdne terenu umoliwiaj uzyskanie po profilowaniu zaprojektowanych rzdnych podłoa. Zaleca si, aby rzdne terenu przed profilowaniem były o co najmniej 5 cm wysze ni projektowane rzdne podłoa. Jeeli powyszy warunek nie jest spełniony i wystpuj zanienia poziomu w podłou przewidzianym do profilowania, Wykonawca powinien spulchni podłoe na głboko zaakceptowan przez Inyniera, dowie dodatkowy grunt spełniajcy wymagania obowizujce dla górnej strefy korpusu, w iloci koniecznej do uzyskania wymaganych rzdnych wysokociowych i zagci warstw do uzyskania wartoci wskanika zagszczenia, okrelonych w tablicy 1. Do profilowania podłoa naley stosowa równiarki. city grunt powinien by wykorzystany w robotach ziemnych lub w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. Bezporednio po profilowaniu podłoa naley przystpi do jego zagszczania. Zagszczanie podłoa naley kontynuowa do osignicia wskanika zagszczenia nie mniejszego od podanego w tablicy 1. Wskanik zagszczenia naley okrela zgodnie z BN-77/ [5]. Tablica 1. Minimalne wartoci wskanika zagszczenia podłoa (I s ) Minimalna warto I s dla: Strefa Autostrad i dróg Innych dróg korpusu ekspresowych Ruch ciki Ruch mniejszy i bardzo ciki od cikiego Górna warstwa o gruboci 20 cm 1,03 1,00 1,00 Na głbokoci od 20 do 50 cm od powierzchni podłoa 1,00 1,00 0,97 W przypadku, gdy gruboziarnisty materiał tworzcy podłoe uniemoliwia przeprowadzenie badania zagszczenia, kontrol zagszczenia naley oprze na metodzie obcie płytowych. Naley okreli pierwotny i wtórny moduł odkształcenia podłoa według BN-64/ [3]. Stosunek wtórnego i pierwotnego modułu odkształcenia nie powinien przekracza 2,2. Wilgotno gruntu podłoa podczas zagszczania powinna by równa wilgotnoci optymalnej z tolerancj od -20% do +10% Utrzymanie koryta oraz wyprofilowanego i zagszczonego podłoa Podłoe (koryto) po wyprofilowaniu i zagszczeniu powinno by utrzymywane w dobrym stanie. 59

60 D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa Jeeli po wykonaniu robót zwizanych z profilowaniem i zagszczeniem podłoa nastpi przerwa w robotach i Wykonawca nie przystpi natychmiast do układania warstw nawierzchni, to powinien on zabezpieczy podłoe przed nadmiernym zawilgoceniem, na przykład przez rozłoenie folii lub w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. Jeeli wyprofilowane i zagszczone podłoe uległo nadmiernemu zawilgoceniu, to do układania kolejnej warstwy mona przystpi dopiero po jego naturalnym osuszeniu. Po osuszeniu podłoa Inynier oceni jego stan i ewentualnie zaleci wykonanie niezbdnych napraw. Jeeli zawilgocenie nastpiło wskutek zaniedbania Wykonawcy, to napraw wykona on na własny koszt. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Badania w czasie robót Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów dotyczcych cech geometrycznych i zagszczenia koryta i wyprofilowanego podłoa podaje tablica 2. Tablica 2. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów wykonanego koryta i wyprofilowanego podłoa Lp. Wyszczególnienie bada i pomiarów 1 Szeroko koryta 10 razy na 1 km Minimalna czstotliwo bada i pomiarów 2 Równo podłuna co 20 m na kadym pasie ruchu 3 Równo poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km 5 Rzdne wysokociowe 6 7 Ukształtowanie osi w planie *) Zagszczenie, wilgotno gruntu podłoa co 25 m w osi jezdni i na jej krawdziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg co 25 m w osi jezdni i na jej krawdziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg w 2 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej ni raz na 600 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naley wykona w punktach głównych łuków poziomych Szeroko koryta (profilowanego podłoa) Szeroko koryta i profilowanego podłoa nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni +10 cm i -5 cm Równo koryta (profilowanego podłoa) Nierównoci podłune koryta i profilowanego podłoa naley mierzy 4-metrow łat zgodnie z norm BN-68/ [4]. Nierównoci poprzeczne naley mierzy 4-metrow łat. Nierównoci nie mog przekracza 20 mm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne koryta i profilowanego podłoa powinny by zgodne z dokumentacj projektow z tolerancj ± 0,5% Rzdne wysokociowe Rónice pomidzy rzdnymi wysokociowymi koryta lub wyprofilowanego podłoa i rzdnymi projektowanymi nie powinny przekracza +1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi w planie 60

61 D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa O w planie nie moe by przesunita w stosunku do osi projektowanej o wicej ni ± 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub wicej ni ± 5 cm dla pozostałych dróg Zagszczenie koryta (profilowanego podłoa) Wskanik zagszczenia koryta i wyprofilowanego podłoa okrelony wg BN-77/ [5] nie powinien by mniejszy od podanego w tablicy 1. Jeli jako kryterium dobrego zagszczenia stosuje si porównanie wartoci modułów odkształcenia, to warto stosunku wtórnego do pierwotnego modułu odkształcenia, okrelonych zgodnie z norm BN-64/ [3] nie powinna by wiksza od 2,2. Wilgotno w czasie zagszczania naley bada według PN-B [2]. Wilgotno gruntu podłoa powinna by równa wilgotnoci optymalnej z tolerancj od -20% do + 10% Zasady postpowania z wadliwie wykonanymi odcinkami koryta (profilowanego podłoa) Wszystkie powierzchnie, które wykazuj wiksze odchylenia cech geometrycznych od okrelonych w punkcie 6.2 powinny by naprawione przez spulchnienie do głbokoci co najmniej 10 cm, wyrównanie i powtórne zagszczenie. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanego i odebranego koryta. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacja projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg punktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 koryta obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, odspojenie gruntu z przerzutem na pobocze i rozplantowaniem, załadunek nadmiaru odspojonego gruntu na rodki transportowe i odwiezienie na odkład lub nasyp, profilowanie dna koryta lub podłoa, zagszczenie, utrzymanie koryta lub podłoa, przeprowadzenie pomiarów i bada laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIZANE Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 2. PN-/B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotnoci 3. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoa przez obcienie płyt 4. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równoci nawierzchni planografem i łat 5. BN-77/ Oznaczanie wskanika zagszczenia gruntu 61

62 D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa 62

63 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow 63 D POŁCZENIE MIDZYWARSTWOWE NAWIERZCHNI DROGOWEJ EMULSJ ASFALTOW

64 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow Wstp 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z połczeniem midzywarstwowym emulsj asfaltow warstw nawierzchni drogowej w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem i odbiorem połcze midzywarstwowycvh warstw z mieszanek mineralno-asfaltowych i warstwy podbudowy znajdujcych si w cigu drogi. Połczenia midzywarstwowe maj zadanie powizania warstw nawierzchni w jeden monolit, co jest konieczne ze wzgldu na nono (przenoszenie obcie na podłoe) oraz zapobieganie sfalowaniu, koleinowaniu a take łuszczeniu si nawierzchni. Połczenia midzywarstwowe wykonuje si z zasady przez skropienie emulsj asfaltow. W ST podano wymagania, dotyczce połcze midzywarstwowych układanych warstw asfaltowych z betonu asfaltowego, asfaltu porowatego, mieszanek SMA i BBTM na warstwach asfaltowych oraz podbudowach z kruszyw Okrelenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składajca si z jednej lub kilku warstw, słucych do przejmowania i rozkładania na podłoe obcie od ruchu pojazdów Warstwa element konstrukcji nawierzchni zbudowany z jednego materiału, który moe składa si z jednej lub wielu warstw układanych w pojedynczej operacji Warstwa cieralna górna warstwa nawierzchni bdca w bezporednim kontakcie z kołami pojazdów Warstwa wica warstwa nawierzchni midzy warstw cieraln a podbudow Podbudowa główny element konstrukcyjny nawierzchni przenoszcy obcienia na warstw podłoa, który moe by ułoony w jednej lub kilku warstwach Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszywa i lepiszcza asfaltowego Beton asfaltowy mieszanka mineralno-asfaltowa, w której kruszywo o uziarnieniu cigłym lub niecigłym tworzy struktur wzajemnie klinujc si Mieszanka SMA mieszanka mastyksowo-grysowa, bdca mieszank mineralno-asfaltow, składajca si z grubego łamanego kruszywa o niecigłym uziarnieniu, zwizanego zapraw mastyksow Mieszanka BBTM beton asfaltowy do bardzo cienkich warstw gruboci od 20 do 30 mm, w którym kruszywo ma niecigłe uziarnienie i tworzy połczenia ziarno do ziarna, co zapewnia uzyskanie otwartej tekstury Asfalt lany mieszanka mineralno-asfaltowa o bardzo małej zawartoci wolnych przestrzeni, w której objto wypełniacza i lepiszcza jest wiksza ni objto wolnych przestrzeni w kruszywie Asfalt porowaty mieszanka mineralno-asfaltowa o bardzo duej zawartoci połczonych wolnych przestrzeni, które umoliwiaj przepływ wody i powietrza, co zapewnia właciwoci drenaowe i zmniejszajce hałas Emulsja asfaltowa emulsja bdca zawiesin asfaltu w wodzie, w której faz zdyspergowan (rozproszon) jest asfalt, a faz cigł jest woda lub roztwór wodny.

65 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki czstkom zdyspergowanego asfaltu Emulsja asfaltowa modyfikowana polimerami emulsja, w której asfalt jest modyfikowany polimerami albo jest to emulsja modyfikowana lateksem kationowym Połczenie midzywarstwowe zwizanie asfaltowych warstw konstrukcyjnych nawierzchni i podbudowy z kruszyw przez skropienie warstwy dolnej emulsj asfaltow w celu zwikszenia wytrzymałoci zespołu warstw (dolnej i górnej) i uniemoliwienia penetracji wody midzy warstwami Mieszanka niezwizana ziarnisty materiał (kruszywa naturalne, sztuczne, z recyklingu lub mieszaniny tych kruszyw), który jest stosowany do wykonania ulepszonego podłoa gruntowego lub warstw konstrukcji nawierzchni dróg Mieszanka zwizana spoiwem hydraulicznym mieszanka z kruszywa naturalnego, sztucznego, z recyklingu lub ich mieszanina oraz spoiwa hydraulicznego, w której nastpuje wizanie i twardnienie na skutek reakcji hydraulicznych Kategoria ruchu (KR1-KR6) obcienie drogi ruchem samochodowym, wyraone w osiach obliczeniowych (100 kn) według Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych [22] Symbole i skróty AC - beton asfaltowy (ang. Asphalt Concrete) BBTM - beton asfaltowy do bardzo cienkich warstw (franc. Béton bitumineux trés mince) MA - asfalt lany (ang. Mastic Asphalt) mma - mieszanka mineralno asfaltowa NPD - właciwo uytkowa nioeokrelana (ang. No Performance Determined) PA - asfalt porowaty (ang. Porous Asphalt) ph - wykładnik stenia jonów wodorowych SMA - mastyks grysowy (ang. Stone Mastic Asphalt) TBR - do zadeklarowania (ang. To Be Reported); producent moe dostarczy odpowiednie informacje wraz z wyrobem, jednak nie jest do tego zobowizany WMS - wysoki moduł sztywnoci %(m/m) - ułamek masowy wyraony w procentach Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Materiały 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Materiały do wykonania robót Zgodno materiałów z dokumentacj projektow Materiały do wykonania robót powinny by zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej lub ST Rodzaje materiałów do wykonania połczenia midzywarstwowego Do wykonania połczenia midzywarstwowego mog by stosowane nastpujce materiały: a) kationowe emulsje asfaltowe (niemodyfikowane), b) kationowe emulsje asfaltowe modyfikowane polimerami, c) kruszywo (grysy) do posypania emulsji Emulsje asfaltowe Kationowe emulsje asfaltowe powinny odpowiada wymaganiom Załcznika krajowego NA (normatywnego) do normy PN-EN [17], w którym umieszczono nastpujce trzy krajowe emulsje asfaltowe przeznaczone do złczania warstw asfaltowych nawierzchni: 1. C60B3 ZM,

66 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow C60BP3 ZM, 3. C6085 ZM. Objanienia oznacze wprowadzonych w nazwy emulsji asfaltowych, zgodne z norm PN-EN [17], s przedstawione w tablicy 1. Tablica 1. Objanienia oznacze stosowanych w nazwach krajowych emulsji asfaltowych [17] Kolejna liczba albo cyfra w oznaczeniu Rodzaj oznaczenia (litery, liczby, cyfry) Objanienie oznaczenia Norma 1 C Kationowa emulsja asfaltowa PN-EN 1430 [6], dot. polarnoci czstek 2 i 3 Liczba dwucyfrowa Zawarto lepiszcza w %(m/m) PN-EN 1428 [4], dot. odzyskanego lepiszcza lub PN- EN 1431 [7], dot. odzyskanego lepiszcza 4 lub 4 i 5 lub 4, 5 i 6 B P Informacje o rodzaju lepiszcza: a) asfalty drogowe b) dodatek polimerów PN-EN [9], dot. wymaga wobec asfaltów drogowych PN-EN [19], dot. wymaga wobec asfaltów modyfikowanych polimerami c) dodatek upłynniacza do F emulsji wikszych ni 2% (m/m) 5 lub 6 lub Klasa indeksu rozpadu PN-EN [15] dot. indeksu (odpowiednio) rozpadu Ostatnie litery ZM Zastosowanie: - do złczania warstw nawierzchni Nazwy i zastosowanie emulsji asfaltowych zgodnych z PN-EN [17] umieszczono w tablicy 2. Tablica 2. Nazwa i zastosowanie krajowych emulsji asfaltowych Lp. Oznaczenie kodowe emulsji Pełna nazwa emulsji 1 C60B3 ZM Kationowa emulsja asfaltowa o zawartoci lepiszcza 60%, wyprodukowana z asfaltu drogowego, o klasie indeksu rozpadu 3, przeznaczona do złczania warstw konstrukcyjnych nawierzchni 2 C60BP3 ZM Kationowa emulsja asfaltowa o zawartoci lepiszcza 60%, wyprodukowana z asfaltu modyfikowanego polimerami, o klasie indeksu rozpadu 3, przeznaczona do złczania warstw konstrukcyjnych nawierzchni 3 C60B5 ZM Kationowa emulsja asfaltowa o zawartoci lepiszcza 60%, wyprodukowana z asfaltu drogowego, o klasie indeksu rozpadu 5, przeznaczona do złczania warstw konstrukcyjnych nawierzchni Zalecane zastosowanie Do złczania warstw asfaltowych, wykonanych z asfaltów niemodyfikowanych Do złczania wszystkich warstw asfaltowych Do złczania wszystkich rodzajów warstw Kationowe emulsje asfaltowe, przeznaczone do wykonania połcze midzywarstwowych powinny spełnia wymagania okrelone w tablicy 3. Tablica 3. Wymagania dotyczce krajowych emulsji asfaltowych do wykonania połcze midzywarstwowych [17] (Klasa wymagania podana jest w nawiasie obok wymagania liczbowego)

67 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow 67 Lp. Właciwo 2 Metoda badania Wymagania dotyczce emulsji Jednostka C60B3 ZM 1 C60BP3 ZM 1 C60B5 ZM 1 1 Polarno PN-EN 1430 [6] - dodatnia dodatnia dodatnia 2 Indeks rozpadu 3 PN-EN [15] g/100g 50 do 100 (3) 50 do 100 (3) 120 do 180 (5) 3 Stabilno podczas mieszania z cementem 4 Zawarto lepiszcza (poprzez oznaczenie zawartoci wody 5 Czas wypływu Ø 2 mm przy 40 C 6 Pozostało na sicie, sito 0,5 mm 7 Pozostało na sicie po 7 dniach magazynowania, sito 0,5 mm 8 Sedymentacja po 7 dniach magazynowania 9 Adhezja 4 [16] PN-EN ph emulsji 11 Asfalt odzyskany przez odparowanie 12 Penetracja w 25 C asfaltu odzyskanego 13 Temperatura miknienia asfaltu odzyskanego 14 Nawrót sprysty w 25 C asfaltu odzyskanego dla asfaltów modyfikowanyc h PN-EN [12] g NPD (0) NPD (0) < 2 (2) PN-EN 1428 [4] % m/m 58 do 62 (5) 58 do 62 (5) 58 do 62 (5) PN-EN [10] s (3) (3) (3) PN-EN 1429 [5] % m/m < 0,2 (3) < 0,2 (3) < 0,2 (3) PN-EN 1429 [5] % m/m TBR (1) TBR (1) TBR (1) PN-EN [11] % m/m TBR (1) TBR (1) TBR (1) Załcznik NA 2.2 [17] PN-EN [13] PN-EN [14] % pokrycia powierzchn i % pokrycia powierzchn i TBR (1) TBR (1) TBR (1) NPD (0) NPD (0) 3,5 PN-EN 1426 [2] 0,1 mm < 100 (3) < 100 (3) < 100 (3) PN-EN 1427 [3] C > 39 (5) > 43 (4) > 39 (5) PN-EN [18] - % NPD (0) 50 (4) NPD (0) 1 Wymagania dotyczce emulsji asfaltowych do ZM nie dotycz emulsji podanych na budowie po rozcieczeniu przed wbudowaniem 2 Właciwoci okrelone jako NPD (0) oznaczaj brak wymagania, a okrelone jako TBR oznaczaj do zadeklarowania 3 Badanie na wypełniaczu mineralnym Sikaisol 4 Badanie na kruszywie bazaltowym

68 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow 68 Składowanie emulsji asfaltowej Emulsj mona magazynowa w opakowaniach transportowych lub stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Przy przechowywaniu emulsji asfaltowej naley przestrzega zasad ustalonych przez producenta w celu zachowania ich jakoci. Zastosowanie emulsji asfaltowych (wg [21]) Do połcze warstw nawierzchni naley stosowa emulsje asfaltowe według PN-EN [17]. Rodzaj lepiszcza powinien by dostosowany do rodzaju materiału w podłou. Emulsj do konkretnych zastosowa naley dobra na podstawie normy. Do łczenia warstw nawierzchni naley stosowa kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje asfaltowe modyfikowane polimerami. Kationowe emulsje asfaltowe modyfikowane polimerami stosuje si zwłaszcza pod cienkie warstwy asfaltowe na gorco oraz do łczenia geosyntetyków z warstwami asfaltowymi nawierzchni. W przypadku stosowania emulsji asfaltowej do skropienia podłoa z warstwy niezwizanej lub warstwy zwizanej hydraulicznie naley uy emulsj o indeksie rozpadu od 120 do 180, a do skropienia podłoa zawierajcego spoiwo hydrauliczne emulsj o ph wikszym ni 3, Grysy do posypania emulsji Do posypania emulsji asfaltowej, któr spryskano podbudow z gruntu lub kruszywa zwizanego spoiwem hydraulicznym (patrz tab. 5 i 6) naley stosowa kruszywo (grysy) 2/5 mm w celu uzyskania membrany poprawiajcej połczenie midzywarstwowe oraz zmniejszajce ryzyko spka odbitych. Kruszywo powinno spełnia wymagania dla kruszyw warstwy cieralnej na drodze. 3. Sprzt 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Sprzt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zalenoci od potrzeb, powinien wykaza si moliwoci korzystania ze sprztu dostosowanego do przyjtej metody robót, jak: a) sprzt do oczyszczenia warstw nawierzchni szczotki mechaniczne, sprarki, zbiorniki z wod, szczotki rczne, b) sprzt do skrapiania emulsj asfaltow warstw nawierzchni Naley uywa skrapiarki wyposaonej w urzdzenia pomiarowo-kontrolne pozwalajce na sprawdzanie i regulowanie nastpujcych parametrów: temperatury rozkładanego lepiszcza, cinienia lepiszcza w kolektorze, obrotów pompy dozujcej emulsj, prdkoci poruszania si skrapiarki, wysokoci i długoci kolektora, dozatora i iloci dozowanej emulsji, przy czym skrapiarka powinna zapewni rozkładanie emulsji z tolerancj ± 10% od iloci załoonej. Zbiornik na lepiszcze skrapiarki powinien by izolowany termicznie tak, aby było moliwe zachowanie stałej temperatury lepiszcza. Wykonawca powinien posiada aktualne wiadectwo cechowania skrapiarki. Sprzt powinien odpowiada wymaganiom okrelonym w dokumentacji projektowej, ST, instrukcjach producentów lub propozycji Wykonawcy i powinien by zaakceptowany przez Inyniera. 4. Transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 4.

69 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow Transport materiałów Materiały sypkie (kruszywa) mona przewozi dowolnymi rodkami transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Emulsja asfaltowa moe by transportowana w cysternach, autocysternach, skrapiarkach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, e nie bd korodowały pod wpływem emulsji i nie bd powodowały jej rozpadu. Zbiorniki przeznaczone do transportu emulsji powinny by czyste i nie powinny zawiera resztek innych lepiszczy. 5. Wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Zasady wykonywania robót Sposób wykonania robót powinien by zgodny z dokumentacj projektow i ST. W przypadku braku wystarczajcych danych mona korzysta z ustale podanych w niniejszej specyfikacji oraz z informacji podanych w załczniku. Podstawowe czynnoci przy wykonywaniu robót obejmuj: 1. roboty przygotowawcze, 2. oczyszczenie warstwy przed skropieniem, 3. odcinek próbny, 4. skropienie warstw nawierzchni, 5. roboty wykoczeniowe Roboty przygotowawcze Przed przystpieniem do robót naley, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskaza Inyniera: ustali lokalizacj terenu robót, przeprowadzi szczegółowe wytyczenie robót, usun przeszkody utrudniajce wykonanie robót, wprowadzi oznakowanie drogi na okres robót, zgromadzi materiały i sprzt potrzebne do rozpoczcia robót Oczyszczenie warstwy przed skropieniem Oczyszczenie warstwy nawierzchni przed skropieniem polega na usuniciu lunego materiału, brudu, błota, kurzu, plam oleju itp. przy uyciu szczotek mechanicznych, a w razie potrzeby wody pod cinieniem i ew. absorbentów. W miejscach trudno dostpnych naley uywa szczotek rcznych. Na terenach niezabudowanych, bezporednio przed skropieniem warstw nawierzchni mona oczyci przy uyciu spronego powietrza Warunki wykonywania robót Temperatura podłoa w czasie skrapiania emulsj asfaltow powinna wynosi co najmniej +5 C. Nie zaleca si wykonywania skrapiania podczas opadów atmosferycznych lub po nich. Temperatury stosowania emulsji asfaltowych powinny mieci si w przedziałach podanych w tablicy 4. Tablica 4. Temperatury stosowania emulsji asfaltowych Lp. Rodzaj emulsji Temperatury ( C) 1 Emulsja asfaltowa od 40 do 70 2 Emulsja asfaltowa modyfikowana polimerem od 50 do Odcinek próbny Jeeli w ST przewidziano potrzeb wykonania odcinka próbnego, to przed rozpoczciem robót, w terminie uzgodnionym z Inynierem, Wykonawca powinien wykona odcinek próbny w celu: 1. stwierdzenia czy właciwy jest sprzt do skropienia emulsj asfaltow, 2. okrelenia poprawnoci dozowania emulsji.

70 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow 70 Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uy takich materiałów oraz sprztu jakie bd stosowane do wykonania skropienia warstwy. Powierzchnia odcinka próbnego powinna by uzgodniona z Inynierem. Odcinek próbny powinien by zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inyniera. Wykonawca moe przystpi do wykonywania skropienia po zaakceptowaniu wyników prób na odcinku próbnym przez Inyniera Wykonanie skropienia warstw nawierzchni emulsj asfaltow Skrapianie podłoa naley wykonywa równomiernie stosujc rampy do skrapiania, np. skrapiarki do lepiszczy asfaltowych. Dopuszcza si skrapianie rczne lanc w miejscach trudno dostpnych (np. przy ciekach ulicznych) oraz przy urzdzeniach usytuowanych w nawierzchni lub j ograniczajcych (np. studzienki, krawniki). W razie potrzeby urzdzenia te naley zabezpieczy przed zabrudzeniem. Okrelenie iloci skropienia emulsj na drodze naley wykona według PN-EN [8]. Warstwa skropiona emulsj asfaltow, przed ułoeniem na niej warstwy asfaltowej, powinna by pozostawiona na czas niezbdny do umoliwienia odparowania wody: 8 h w wypadku zastosowania wicej ni 1,0 kg/m 2, 1 h w wypadku zastosowania od 0,5 do 1,0 kg/m 2, 0,5 h w wypadku zastosowania do 0,5 kg/m 2. Czas ten nie dotyczy skrapiania ramp zamontowan na rozkładarce. W wypadku duej iloci pozostałej emulsji, np. powyej 0,5 kg/m 2, moe by konieczne wykonanie skropienia w kilku warstwach, aby zapobiec spłyniciu i powstaniu kału lepiszcza. Zalecane iloci skropienia emulsj asfaltow w przeliczeniu na ilo pozostałego lepiszcza (asfaltu) podano w tablicy 5. Na podbudowie z chudego betonu i podbudowie zwizanej spoiwem hydraulicznym stosuje si: a) skropienie emulsj o klasie indeksu rozpadu 5 w celu zazbienia i sklejenia z warstw podbudowy asfaltowej, b) w przypadku tworzenia membrany poprawiajcej połczenie oraz przeciwdziałajcej spkaniom odbitym (przeciwspkaniowej) skrapia si powtórnie emulsj z asfaltu modyfikowanego, któr posypuje si kruszywem (grysem) 2/5 mm. Pod warstw mieszanki BBTM oraz asfaltu porowatego PA (jeeli s dwie warstwy PA, to pod nisz warstw) naley stosowa zwikszon ilo skropienia lepiszczem, zblion do górnej granicy wymaga podanych w tablicy 5. Skropienia lepiszczem nie naley stosowa na izolacji przeciwwodnej obiektów inynierskich oraz na podłou pod asfalt lany. W wypadku podłoa z izolacji przeciwwodnej naley postpowa według wskaza producenta lub zapisów w normach. Skropion warstw Wykonawca powinien zabezpieczy przed uszkodzeniem, dopuszczajc tylko niezbdny ruch budowlany. Tablica 5. Zalecane iloci pozostałego lepiszcza (po odparowaniu wody) do skropienia emulsj asfaltow podłoa pod warstw asfaltow (wg [21]) Układana warstwa asfaltowa Podbudowa z betonu asfaltowego AC lub AC WMS Podłoe pod warstw asfaltow Ilo pozostałego lepiszcza [kg/m 2 ] Podbudowa/nawierzchnia tłuczniowa 0,7 1,0 Podbudowa z kruszywa niezwiza-nego 0,5 0,7 (stabilizowanego mechanicznie) Podbudowa z chudego betonu lub gruntu 0,3 0,5 a) (kruszywa) zwizanego spoiwem + 0,7 1,0 b) hydraulicznym Nawierzchnia asfaltowa o chropowatej 0,2 0,5 powierzchni Warstwa wica z betonu asfaltowego AC lub AC WMS Podbudowa asfaltowa 0,3 0,5 Warstwa wica z asfaltu porowatego PA Podbudowa asfaltowa 2,0 3,0 c) Warstwa cieralna z betonu asfaltowego AC Warstwa wica asfaltowa 0,1 0,3 Warstwa cieralna z mieszanki SMA Warstwa wica asfaltowa 0,1 0,3 c)

71 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow 71 Warstwa cieralna z mieszanki BBTM Warstwa wica asfaltowa 0,4 0,8 c) Warstwa cieralna z asfaltu d) porowatego PA Warstwa wica asfaltowa d) 2,0 3,0c), a) zalecana emulsja o ph > 4 b) zalecana emulsja modyfikowana polimerem posypana grysem 2/5 mm w celu uzyskania membrany poprawiajcej połczenie oraz zmniejszajcej ryzyko spka odbitych c) zalecana emulsja modyfikowana polimerem; ilo emulsji naley dobra z uwzgldnieniem stanu podłoa oraz porowatoci mieszanki SMA, BBTM lub PA, jeeli mieszanka ma wiksz zawarto wolnych przestrzeni, to naley uy wiksz ilo lepiszcza do skropienia, które po ułoeniu warstwy cieralnej uszczelni j d) jeeli warstwa wica jest z asfaltu porowatego, to nie naley stosowa skropienia Jeli w dokumentacji projektowej lub ST nie okrelono rodzaju stosowanej emulsji asfaltowej, to jej rodzaj naley przyj według ogólnych ustale punktu oraz zalece podanych w tablicy 6, po zaakceptowaniu rodzaju emulsji przez Inyniera. Tablica 6. Zalecane emulsje asfaltowe do połcze midzywarstwowych Lp. Rodzaj połczenia midzywarstwowego Emulsja asfaltowa 1 Podbudowa z AC i AC WMS na podbudowie tłuczniowej i na podbudowie z kruszywa niezwizanego C60B5 ZM 2 Podbudowa z AC i AC WMS na nawierzchni asfaltowej o chropawej 1) powierzchni 3 Podbudowa z AC i AC WMS na podbudowie z chudego betonu i podbudowie z gruntu lub kruszywa zwizanego spoiwem hydraulicznym C60B5 ZM 2) (do sklejenia warstw) 4 Podbudowa z AC i AC WMS na podbudowie z chudego betonu i podbudowie z gruntu lub kruszywa zwizanego spoiwem hydraulicznym C60BP3 ZM 3) (do stworzenia membrany poprawiajcej połczenie i przeciwspkaniowej) 5 Warstwa wica z AC i AC WMS na podbudowie asfaltowej C60B3 ZM 4) 6 Warstwa wica z PA na podbudowie asfaltowej C60BP3 ZM 7 Warstwa cieralna z AC na warstwie wicej asfaltowej C60B3 ZM 4) 8 Warstwa cieralna z SMA, BBTM i PA na warstwie wicej asfaltowej C60BP3 ZM 1) Rodzaj emulsji naley przyj w zalenoci od stanu nawierzchni, np. przy duym braku lepiszcza startego przez koła pojazdów i znacznym stopniu porowatoci nawierzchni C60B5 ZM, przy do duej szczelnoci nawierzchni C60B3 ZM, w celu zapewnienia wikszej wytrzymałoci połczeniu midzywarstwowemu C60BP3 ZM 2) Zalecana emulsja o ph > 4 3) Emulsja posypana grysem 2/5 mm 4) Mona rozway stosowanie emulsji C60BP3 ZM w celu uzyskania wikszej wytrzymałoci na cinanie w połczeniu midzywarstwowym 5.8. Roboty wykoczeniowe Roboty wykoczeniowe, zgodne z dokumentacj projektow, ST lub wskazaniami Inyniera, dotycz prac zwizanych z dostosowaniem wykonanych robót do istniejcych warunków terenowych, takie jak: odtworzenie przeszkód czasowo usunitych, uzupełnienie zniszczonych w czasie robót istniejcych elementów drogowych lub terenowych, roboty porzdkujce otoczenie terenu robót, usunicie oznakowania drogi wprowadzonego na okres robót. 6. Kontrola jakoci robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 6.

72 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyska wymagane dokumenty, dopuszczajce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodnoci, deklaracj zgodnoci, aprobat techniczn, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykona własne badania właciwoci materiałów przeznaczonych do wykonania robót, okrelone przez Inyniera. Wszystkie dokumenty oraz wyniki bada Wykonawca przedstawia Inynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów, które naley wykona w czasie robót podaje tablica 7. Tablica 7. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie robót Lp. 1 Wyszczególnienie robót Lokalizacja i zgodno granic terenu robót z dokumentacj projektow Czstotliwo bada 1 raz Wartoci dopuszczalne Wg pktu 5 i dokumentacji projektowej 2 Roboty przygotowawcze Ocena cigła Wg pktu Czysto podłoa (sprawdzona wizualnie) Ocena cigła Wg pktu Sprawdzenie jednorodnoci skropienia 5 Wytrzymało na cinanie połczenia midzy warstwami m 2 1) Wg pktu 5.7 2) 1 próbka na m 2 wykonanej nawierzchni Wg tab. 8 3) 6 Wykonanie robót wykoczeniowych Ocena cigła Według punktu 5.8 1) Czstotliwo bada: raz na 2000 m 2 przy wielkoci powierzchni do skropienia do 6000 m 2 i raz na 3000 m 2 2) 3) przy wielkoci powierzchni do skropienia powyej 6000 m 2. Dopuszczalne odchylenia iloci dozowanej emulsji na 1 m 2 : ± 10%. Dopuszczalne odchylenia szerokoci dozowanej warstwy emulsji: ± 10 cm. Badanie połczenia midzywarstwowego powinno by wykonywane w nawierzchniach dróg o kategorii ruchu KR3 KR6. Czsto pobierania próbek powinna wynosi: 1 próbka na m 2 wykonanej nawierzchni. Badanie moe by wykonane na rdzeniach wycitych z nawierzchni oraz na próbkach wykonanych w laboratorium. Umown miar współpracy układanej warstwy asfaltowej z powierzchni podłoa pod układan warstw jest maksymalna warto siły cinajcej w połczeniu midzywarstwowym w temperaturze nominalnej +20 C. Instrukcj badania opracowano w Instytucie Badawczym Dróg i Mostów [23]. Wymagana wytrzymało na cinanie podana jest w tablicy 8. Tablica 8. Wymagana wytrzymało na cinanie połczenia midzy warstwami nawierzchni (wg [21]) Lp. Połczenie midzy warstwami nawierzchni Wymagana wytrzymało na cinanie, MPa, na drogach o kategorii ruchu KR1 KR2 KR3 KR6 1 cieralnej/wicej 1) brak wymaga 1,3 2 wicej/podbudowy brak wymaga 0,8 3 podbudowy/podbudowy 2) brak wymaga 0,8 1) Nie dotyczy warstw kompaktowych 2) Jeli podbudowa składa si z kilku warstw asfaltowych

73 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow Obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) oczyszczonej i skropionej powierzchni warstwy. 8. Odbiór robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. Podstawa płatnoci 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania jednostki obmiarowej (1 m 2 ) obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów i sprztu, oczyszczenie warstw konstrukcyjnych nawierzchni, skropienie emulsj warstw konstrukcyjnych nawierzchni, przeprowadzenie wymaganych pomiarów i bada, uporzdkowanie terenu robót i jego otoczenia, roboty wykoczeniowe, odwiezienie sprztu. Wszystkie roboty powinny by wykonane według wymaga dokumentacji projektowej, ST, specyfikacji technicznej i postanowie Inyniera Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszcych Cena wykonania robót okrelonych niniejsz ST obejmuje: roboty tymczasowe, które s potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s przekazywane Zamawiajcemu i s usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszce, które s niezbdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. Przepisy zwizane Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D-M Wymagania ogólne Normy 2. PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igł 3. PN-EN 1427 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury miknienia Metoda Piercie i kula 4. PN-EN 1428 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie zawartoci wody w emulsjach asfaltowych Metoda destylacji azeotropowej 5. PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie pozostałoci na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałoci podczas magazynowania metod pozostałoci na sicie 6. PN-EN 1430 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie polarnoci czstek w emulsjach asfaltowych 7. PN-EN 1431 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie zawartoci asfaltu i olejów destylacyjnych w emulsjach asfaltowych metod destylacji 8. PN-EN Powierzchniowe utrwalanie Metody bada Cz 1: Dozowanie i poprzeczny rozkład lepiszcza i kruszywa

74 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych 10. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkociomierzem wypływowym 11. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie sedymentacji emulsji asfaltowych 12. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie stabilnoci emulsji asfaltowych w mieszaninie z cementem 13. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie wartoci ph emulsji asfaltowych 14. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie 15. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Badanie rozpadu Cz 1: Oznaczanie indeksu rozpadu kationowych emulsji asfaltowych, metoda z wypełniaczem mineralnym 16. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie przyczepnoci emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie Metoda z kruszywem 17. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady klasyfikacji kationowych emulsji asfaltowych 18. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie nawrotu sprystego asfaltów modyfikowanych 19. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami Inne dokumenty 20. Nawierzchnie asfaltowe na drogach krajowych, WT Mieszanki mineralno-asfaltowe. Wymagania techniczne, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Instytut Badawczy Dróg i Mostów. Warszawa 2010 r. (Zalecane do stosowania zarzdzeniem nr 102 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia r. w dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych) 21. Nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych. WT-2 Nawierzchnie asfaltowe Cz 2: Wykonanie nawierzchni asfaltowych. Wydanie drugie poprawione, Instytut Badawczy Dróg i Mostów. Warszawa Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów. Warszawa Badanie połczenia midzywarstwowego próbek laboratoryjnych i z nawierzchni asfaltowej. Instrukcja, Instytut Badawczy Dróg i Mostów. Warszawa (Tekst instrukcji opublikowano w [21])

75 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow Załcznik POŁCZENIA MIDZYWARSTWOWE CELE, ZADANIA I WYKONANIE (wg K. Błaejowski, S. Styk: Technologia warstw asfaltowych, Wydawnictwa Komunikacji i Łcznoci, Warszawa 2004) Definicja Połczenie midzywarstwowe jest zabiegiem wykonanym na placu budowy, majcym na celu trwałe zespolenie warstw nawierzchni drogowej. Zabieg połczenia midzywarstwowego polega na skropieniu warstwy dolnej emulsj asfaltow lub innym lepiszczem (np. asfaltem upłynnionym, który praktycznie znikł z rynku krajowego). Funkcje Połczenie midzywarstwowe warstw powierzchni spełnia nastpujce funkcje: zwiksza wytrzymało zespołu warstw asfaltowych nawierzchni, uniemoliwia penetracj wody midzy warstwami, wic w konsekwencji zwiksza trwało całej nawierzchni. Skuteczne połczenie warstw nawierzchni uzyskuje si przez: zazbienie, kiedy ziarna kruszywa z górnej warstwy wchodz w zagłbienia dolnej warstwy i klinuj si w nich, sklejenie, kiedy warstwa lepiszcza przenosi naprenia pionowe (odrywajce) i udział sklejenia jest dominujcy przy przenoszeniu sił rozcigajcych (odspajajcych). Emulsje Praktycznie na rynku do skrapiania pozostały jedynie emulsje wodno-asfaltowe. Jeszcze do niedawna stosowano do tego celu emulsje bez specjalnego okrelenia, e maj to by materiały do połcze midzywarstwowych. Od pewnego czasu produkuje si ju emulsje przeznaczone włanie do zwiza midzywarstwowych, według normy PN-EN oznaczone ZM. Dostpne emulsje umoliwiaj ich uycie do złczania warstw wykonanych z asfaltów niemodyfikowanych oraz warstw z asfaltów modyfikowanych polimerami, a take do złczania warstw asfaltowych z podbudowami z kruszywa niezwizanego oraz zwizanego spoiwem hydraulicznym. Poprawno wykonania Poprawne wykonanie połczenia midzywarstwowego nadaje nawierzchni pełn wytrzymało. Naley zdawa sobie spraw, e le wykonane połczenie midzywarstwowe (np. z niewłaciwym lepiszczem lub jego niedomiarem wzgldnie nadmiarem) moe czasami wicej zaszkodzi ni pomóc. Na skutek błdnego wykonania połcze midzywarstwowych mog wystpi nastpujce problemy: całkowity brak zwizania warstw, powodujcy moliwo przesuwania si warstw, lepiszcze w zwizaniu jest zbyt mikkie i warstwa górna przesuwa si po dolnej, co powoduje pkanie i odkształcanie si górnej warstwy, zbyt duo jest lepiszcza w zwizaniu i oprócz polizgu górnej warstwy, lepiszcze wypacane jest na wierzch górnej warstwy, w mieszankach o grubym uziarnieniu (głównie w podbudowach), jest zbyt mało zaprawy w mieszance, co skutkuje powstaniem powierzchni kontaktowych tylko midzy grysami dolnej i górnej warstwy sklejenie wystpuje na mniejszej powierzchni; przypadek ten moe wystpi take, jeli mieszanka jest rozsegregowana (najczciej w mieszankach o uziarnieniu powyej 20 mm). Na skutek niewłaciwego zwizania zwikszaj si naprenia w dolnej strefie warstw asfaltowych. Z punktu widzenia ywotnoci zmczeniowej całej konstrukcji nawierzchni, wiksze znaczenie ma dobre zwizanie midzy dolnymi warstwami (podbudowa i warstwa wica), ni midzy wyej lecymi warstwami (wic i cieraln), których zwizanie ma znaczenie raczej dla zapobieenia odkształceniom powierzchniowym (sfalowaniom i koleinom). Zalecenia wykonawcze Zwizanie warstw asfaltowych wykonywane w miesicach o niskiej temperaturze powietrza jest zwykle mniej skuteczne ni wykonywane podczas dobrej pogody. Znaczenie ma niska temperatura warstwy dolnej i szybkie wychładzanie układanej gorcej warstwy, co zmniejsza szanse na dobre zazbienie warstw. Niekorzystnym czynnikiem atmosferycznym moe by dua wilgotno powietrza (np. jesieni), co wpływa na wilgotno powierzchni dolnej warstwy i utrudnione odparowanie wody z emulsji asfaltowej.

76 D Połczenie midzywarstwowe nawierzchni drogowej emulsj asfaltow 76 Przy skrapianiu naley przyjmowa właciwy rodzaj emulsji, odpowiedni ilo lepiszcza i zastosowa równomierno skropienia. Przy uywaniu do skropienia emulsji modyfikowanej zaleca si po rozpadzie emulsji zastosowa posypk z grysu 2/5 mm dla ochrony warstwy lepiszcza przed ruchem technologicznym, gdy po rozpadzie emulsji warstwa asfaltu modyfikowanego przykleja si do opon pojazdów, co niszczy skropienie i zanieczyszcza pojazdy. Przed skropieniem betonu cementowego emulsj asfaltow warto zrosi jego powierzchni wod, gdy zawsze wchłania on troch wody i prewencyjne zroszenie zapobiegnie sztucznemu odcigniciu wody z emulsji. Takie zroszenie wod powinno odby si co najmniej kilka godzin przed skropieniem emulsj. Najlepsze efekty pod wzgldem jednorodnoci skrapiania i dokładnoci dozowania daj typowe skrapiarki do emulsji stosowane zwykle do powierzchniowych utrwale. Jeli w cigu 24 godzin od skropienia podbudowy nieasfaltowej lub podłoa na powierzchni znajduje si jeszcze nadmiar lepiszcza, to naley je zneutralizowa przez rozsypanie piasku, który je wchłonie.

77 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 77 D PODBUDOWA ZASADNICZA Z MIESZANKI KRUSZYWA NIEZWIZANEGO

78 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonaniem podbudowy zasadniczej z mieszanki kruszywa niezwizanego, w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem i odbiorem podbudowy zasadniczej z mieszanki kruszywa niezwizanego, tj. ziarnistego materiału o okrelonym składzie, w procesie technologicznym, polegajcym na odpowiednim zagszczeniu przy optymalnej wilgotnoci mieszanki. Mieszanka niezwizana moe by wytworzona z kruszyw naturalnych, sztucznych, kruszyw z recyklingu oraz mieszanin tych kruszyw w okrelonych proporcjach. Podbudowa zasadnicza, stanowica górn cz podbudowy w nawierzchni drogowej, zapewnia przenoszenie obcie z warstw wyej lecych na warstw podbudowy pomocniczej i podłoe. Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego moe by wykonywana w konstrukcji drogi obcionej ruchem kategorii KR1 KR Okrelenia podstawowe Mieszanka niezwizana ziarnisty materiał, zazwyczaj o okrelonym składzie ziarnowym (od d=0 do D), który jest stosowany do wykonania ulepszonego podłoa gruntowego oraz warstw konstrukcji nawierzchni dróg. Mieszanka niezwizana moe by wytworzona z kruszyw naturalnych, sztucznych, z recyklingu lub mieszaniny tych kruszyw w okrelonych proporcjach Kategoria charakterystyczny poziom właciwoci kruszywa lub mieszanki niezwizanej, wyraony, jako przedział wartoci lub warto graniczna. Nie ma zalenoci pomidzy kategoriami rónych właciwoci Kruszywo materiał ziarnisty stosowany w budownictwie, który moe by naturalny, sztuczny lub z recyklingu Kruszywo naturalne kruszywo ze złó naturalnych pochodzenia mineralnego, które moe by poddane wyłcznie obróbce mechanicznej. Kruszywo naturalne jest uzyskiwane z mineralnych surowców naturalnych wystpujcych w przyrodzie, jak wir, piasek, wir kruszony, kruszywo z mechanicznie rozdrobnionych skał, nadziarna wirowego lub otoczaków Kruszywo sztuczne kruszywo pochodzenia mineralnego, uzyskiwane w wyniku procesu przemysłowego obejmujcego obróbk termiczn lub inn modyfikacj. Do kruszywa sztucznego zalicza si w szczególnoci kruszywo z uli: wielkopiecowych, stalowniczych i pomiedziowych Kruszywo z recyklingu kruszywo powstałe w wyniku przeróbki materiału zastosowanego uprzednio w budownictwie Kruszywo kamienne kruszywo z mineralnych surowców jak wir kruszony, mechanicznie rozdrobnione skały, nadziarno wirowe Kruszywo ulowe z ula wielkopiecowego kruszywo składajce si głównie ze skrystalizowanych krzemianów lub glinokrzemianów wapnia i magnezu uzyskanych przez powolne schładzanie powietrzem ciekłego ula wielkopiecowego. Proces chłodzenia moe odbywa si przy kontrolowanym dodawaniu wody. Chłodzony powietrzem uel wielkopiecowy twardnieje dziki reakcji hydraulicznej lub karbonatyzacji Kruszywo ulowe z ula stalowniczego kruszywo składajce si głównie ze skrystalizowanego krzemianu wapnia i ferrytu zawierajcego CaO, SiO 2, MgO oraz tlenek elaza. Kruszywo otrzymuje si przez powolne schładzanie powietrzem ciekłego ula stalowniczego. Proces chłodzenia moe odbywa si przy kontrolowanym dodawaniu wody.

79 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego Kategoria ruchu (KR1 KR6) obcienie drogi ruchem samochodowym, wyraone w osiach obliczeniowych (100 kn) według Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1997 [22] Kruszywo grube (wg PN-EN 13242) oznaczenie kruszywa o wymiarach ziaren d (dolnego) równym lub wikszym ni 1 mm oraz D (górnego) wikszym ni 2 mm Kruszywo drobne (wg PN-EN 13242) oznaczenie kruszywa o wymiarach ziaren d równym 0 oraz D równym 6,3 mm lub mniejszym Kruszywo o cigłym uziarnieniu (wg PN-EN 13242) kruszywo stanowice mieszank kruszyw grubych i drobnych, w której D jest wiksze ni 6,3 mm Destrukt asfaltowy materiał drogowy pochodzcy z frezowania istniejcych warstw z mieszanek mineralno-asfaltowych (mma) lub z przekruszenia kawałków warstw nawierzchni asfaltowych oraz niewbudowanych partii mma, który został ujednorodniony pod wzgldem składu oraz co najmniej przesiany, w celu odrzucenia duych kawałków mma (nadziarno nie wiksze od 1,4 D mieszanki niezwizanej) Kruszywo słabe kruszywo przewidziane do zastosowania w mieszance przeznaczonej do wykonywania warstw nawierzchni drogowej lub podłoa ulepszonego, które charakteryzuje si rónicami w uziarnieniu przed i po 5-krotnym zagszczeniu metod Proctora, przekraczajcymi ± 8%. Uziarnienie kruszywa naley sprawdza na sitach przewidzianych do kontroli uziarnienia wg PN-EN i niniejszej OST. O zakwalifikowaniu kruszywa do kruszyw słabych decyduje najwiksza rónica wartoci przesiewów na jednym z sit kontrolnych Podbudowa dolna cz konstrukcji nawierzchni drogi, słuca do przenoszenia obcie z ruchu na podłoe. Podbudowa moe składa si z podbudowy zasadniczej i pomocniczej, które mog by wykonywane w kilku warstwach technologicznych Podbudowa zasadnicza warstwa zapewniajca przenoszenie obcie z warstw wyej lecych na warstw podbudowy pomocniczej lub podłoe Symbole i skróty dodatkowe % m/m procent masy, NR brak koniecznoci badania danej cechy, CRB kalifornijski wskanik nonoci, % SDV obszar uziarnienia, w którym powinna si mieci krzywa uziarnienia mieszanki (S) deklarowana przez dostawc/producenta, ZKP zakładowa kontrola produkcji Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne [1], pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt Materiały do wykonania robót Zgodno materiałów z dokumentacj projektow Materiały do wykonania robót powinny by zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej lub ST Materiały wchodzce w skład mieszanki Materiałami stosowanymi do wytwarzania mieszanek z kruszywa niezwizanego s: kruszywo, woda do zraszania kruszywa Kruszywa Do mieszanek mona stosowa nastpujce rodzaje kruszyw: a) kruszywo naturalne lub sztuczne, b) kruszywo z recyklingu,

80 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 80 c) połczenie kruszyw wymienionych w punktach a) i b) z okreleniem proporcji kruszyw z a) i b) z dokładnoci ± 5% m/m. Wymagania wobec kruszywa do warstwy podbudowy zasadniczej przedstawia tablica 1. Mieszanki o górnym wymiarze ziaren (D) wikszym ni 80 mm nie s objte norm PN-EN [17] i niniejsz ST. Tablica 1. Wymagania według WT-4 [20] i PN-EN [16] wobec kruszyw do mieszanek niezwizanych w warstwie podbudowy zasadniczej Skróty uyte w tablicy: Kat. kategoria właciwoci, Dekl deklarowana, wsk. wskanik, wsp. współczynnik, roz. -rozdział Właciwo kruszywa Metoda badania wg Wymagania wobec kruszywa do mieszanek niezwizanych, przeznaczonych do zastosowania w warstwie podbudowy zasadniczej pod nawierzchni drogi obcionej ruchem kategorii KR1 KR6 Punkt PN- Wymagania EN Zestaw sit # Uziarnienie Ogólne granice i tolerancje uziarnienia kruszywa grubego na sitach porednich Tolerancje typowego uziarnienia kruszywa drobnego i kruszywa o cigłym uziarnieniu Kształt kruszywa grubego maksymalne wartoci wskanika płaskoci Kształt kruszywa grubego maksymalne wartoci wskanika kształtu Kategorie procentowych zawartoci ziaren o powierzchni przekruszonej lub łamanych oraz ziaren całkowicie zaokrglonych w kruszywie grubym Zawarto pyłów w kruszywie grubym *) Zawarto pyłów w kruszywie drobnym *) PN-EN 933-1[5] PN-EN [5] PN-EN [5] PN-EN [6] PN-EN [7] PN-EN [8] 0,063; 0,5; 1; 2; 4; 5,6; 8; 11,2; 16; 22,4; 31,5; mm (zestaw podstawowy plus zestaw 1) Wszystkie frakcje dozwolone Kruszywo grube: kat. G C 80/20, kruszywo drobne: kat. G F 80, kruszywo o cigłym uziarnieniu: kat. G A 75. Uziarnienie mieszanek kruszywa wg rysunków Kat. GT C 20/15 (tj. dla stosunku D/d 2 i sita o porednich wymiarach D/1,4 ogólne granice wynosz 20-70% przechodzcej masy i graniczne odchylenia od typowego uziarnienia deklarowanego przez producenta wynosz ±15%) Kruszywo drobne: kat. GT F 10 (tj. procent masy przechodzcej przez sito górne D: ±5%, sito D/2: ±10%, sito 0,063 mm: ±3%).Kruszywo o cigłym uziarnieniu: kat. GT A 20 (tj. procent masy przechodzcej przez sito górne D: ±5%, sito D/2: ±20%, sito 0,063 mm: ±4%) 4.4 Kat. FI 50 (tj. maksymalna warto wskanika płaskoci wynosi 50) 4.4 Kat. SI 55 (tj. maksymalna warto wskanika kształtu wynosi 55) 4.5 Kat. C 90/3 (tj. masa ziarn przekruszonych lub łamanych wynosi 90 do 100 %, a masa ziarn całkowicie zaokrglonych wynosi 0 do 3 %) PN-EN [5] 4.6 Kat. f Dekl (tj. masa frakcji przechodzcej przez sito 0,063 mm jest > 4) PN-EN 4.6 Kat. f Dekl (tj. masa frakcji przechodzcej przez sito [5] 0,063 mm jest > 22) Jako pyłów Właciwo niebadana na pojedynczych frakcjach, a tylko w mieszankach wg wymaga dla mieszanek Odporno na rozdrabnianie kruszywa PN-EN 5.2 Kat. LA 40 (tj. maksymalna warto współczynnika Los grubego [10] Angeles 40 **) ) Odporno na cieranie kruszywa PN-EN 5.3 Kat. M DE Deklarowana (tj. współczynnik mikro-devala grubego [9] >50)) Gsto ziaren PN-EN 5.4 Deklarowana , roz. 7, 8 i 9 [11] Nasikliwo PN-EN 5.5 i Kat. W cm NR (tj. brak wymagania) , roz kat. WA 24 2 ***) (tj. maksymalna warto nasikliwoci 7, 8 i 9 [11] 2% masy) Siarczany rozpuszczalne w kwasie PN-EN 6.2 Kat. AS NR (tj. brak wymagania) [14] Całkowita zawarto siarki PN-EN 6.3 Kat. S NR (tj. brak wymagania)

81 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego [14] Stało objtoci ula stalowniczego PN-EN , roz [14] Kat. V 5 (tj. pcznienie 5 % objtoci). Dotyczy ula z klasycznego pieca tlenowego i elektrycznego pieca łukowego Rozpad krzemianowy w ulu wielko- PN-EN Brak rozpadu piecowym kawałkowym , p [14] 2 Rozpad elazawy w ulu wielkopieco- PN-EN Brak rozpadu wym kawałkowym , p.19.2[14] 3 Składniki rozpuszczalne w wodzie PN-EN [15] Brak substancji szkodliwych w stosunku do rodowiska wg odrbnych przepisów Zanieczyszczenia Brak ciał obcych takich jak drewno, szkło i plastik, mogcych pogorszy wyrób kocowy Zgorzel słoneczna bazaltu PN-EN [13] i PN-EN [10] 7.2 Kat. SB LA Deklarowana (tj. wzrost współczynnika Los Angeles po gotowaniu > 8%) Mrozoodporno na frakcji kruszywa 8/16 mm PN-EN [12] Skład materiałowy - Zał. C Deklarowany Istotne cechy rodowiskowe - Zał. C pkt C Skały magmowe i przeobraone: kat. F 4 (tj. zamraanierozmraanie 4% masy), skały osadowe: kat. F 10, kruszywa z recyklingu: kat. F 10 (F 25 ****) Wikszo substancji niebezpiecznych okrelonych w dyrektywie Rady 76/769/EWG zazwyczaj nie wystpuje w ródłach kruszywa pochodzenia mineralnego. Jednak w odniesieniu do kruszyw sztucznych i odpadowych naley bada czy zawarto substancji niebezpiecznych nie przekracza wartoci dopuszczalnych wg odrbnych przepisów *) Łczna zawarto pyłów w mieszance powinna si mieci w wybranych krzywych granicznych **) Do warstw podbudów zasadniczych na drogach obcionych ruchem KR5-KR6 dopuszcza si jedynie kruszywa charakteryzujce si odpornoci na rozdrabnianie LA35 ***) W przypadku, gdy wymaganie nie jest spełnione, naley sprawdzi mrozoodporno ****) Pod warunkiem, gdy zawarto w mieszance nie przekracza 50% m/m Woda do zraszania kruszywa Do zraszania kruszywa naley stosowa wod nie zawierajc składników wpływajcych szkodliwie na mieszank kruszywa, ale umoliwiajc właciwe zagszczenie mieszanki niezwizanej. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt Sprzt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zalenoci od potrzeb, powinien wykaza si moliwoci korzystania ze sprztu dostosowanego do przyjtej metody robót, jak: a) mieszarki do wytwarzania mieszanki kruszywa, wyposaone w urzdzenia dozujce wod, które powinny zapewni wytworzenie jednorodnej mieszanki o wilgotnoci optymalnej, b) układarki lub równiarki do rozkładania mieszanki kruszywa niezwizanego, c) walce ogumione i stalowe wibracyjne lub statyczne do zagszczania mieszanki, d) zagszczarki płytowe, ubijaki mechaniczne lub małe walce wibracyjne, do stosowania w miejscach trudno dostpnych. Sprzt powinien odpowiada wymaganiom okrelonym w dokumentacji projektowej, ST, instrukcjach producentów lub propozycji Wykonawcy i powinien by zaakceptowany przez Inyniera. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt 4.

82 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego Transport materiałów Materiały sypkie (kruszywa) mona przewozi dowolnymi rodkami transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Woda moe by dostarczana wodocigiem lub przewonymi zbiornikami wody. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt Zasady wykonywania robót Sposób wykonania robót powinien by zgodny z dokumentacj projektow i ST. W przypadku braku wystarczajcych danych mona korzysta z ustale podanych w niniejszej specyfikacji oraz z informacji podanych w załcznikach. Podstawowe czynnoci przy wykonaniu robót obejmuj: 1. roboty przygotowawcze, 2. projektowanie mieszanki, 3. odcinek próbny, 4. wbudowanie mieszanki, 5. roboty wykoczeniowe Roboty przygotowawcze Przed przystpieniem do robót naley, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskaza Inyniera: ustali lokalizacj robót, przeprowadzi obliczenia i pomiary niezbdne do szczegółowego wytyczenia robót oraz ustalenia danych wysokociowych, usun przeszkody utrudniajce wykonanie robót, wprowadzi oznakowanie drogi na okres robót, zgromadzi materiały i sprzt potrzebne do rozpoczcia robót. Mona dodatkowo korzysta z ST D [2] przy robotach przygotowawczych oraz z ST D [3] przy wystpowaniu robót ziemnych Projektowanie mieszanki kruszywa niezwizanego Postanowienia ogólne Przed przystpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z Inynierem, Wykonawca dostarczy Inynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki kruszywa niezwizanego oraz wyniki bada laboratoryjnych poszczególnych składników i próbki materiałów pobrane w obecnoci Inyniera do wykonania bada kontrolnych przez Inyniera. Projektowanie mieszanki polega na doborze kruszywa do mieszanki oraz iloci wody. Procedura projektowa powinna by oparta na próbach laboratoryjnych i/lub polowych przeprowadzonych na tych samych składnikach, z tych samych ródeł i o takich samych właciwociach, jak te które bd stosowane do wykonania podbudowy zasadniczej. Skład mieszanki projektuje si zgodnie z wymaganiami wobec mieszanek niezwizanych do podbudowy zasadniczej, okrelonych w tablicy 4. Wartoci graniczne i tolerancje zawieraj rozrzut wynikajcy z pobierania i dzielenia próbki, przedział ufnoci (precyzja w porównywalnych warunkach) oraz nierównomiernoci warunków wykonawczych. Mieszanki kruszyw powinny by tak produkowane i składowane, aby wykazywały zachowanie jednakowych właciwoci, spełniajc wymagania z tablicy 4. Mieszanki kruszyw powinny by jednorodnie wymieszane i powinny charakteryzowa si równomiern wilgotnoci. Kruszywa powinny odpowiada wymaganiom tablicy 1, przy czym w mieszankach wyprodukowanych z rónych kruszyw, kady ze składników musi spełnia wymagania tablicy Wymagania wobec mieszanek W warstwach podbudowy zasadniczej naley stosowa mieszank kruszyw 0/31,5 mm, Wymagania wobec mieszanek przeznaczonych do podbudowy zasadniczej, podane w tablicy 4, odnonie wraliwoci na mróz mieszanek kruszyw, dotycz badania materiału po piciokrotnym zagszczeniu w aparacie Proctora według PN-EN [18]. Zawarto pyłów w mieszankach kruszyw do warstwy podbudowy zasadniczej, okrelana wg PN-EN [5], powinna by zgodna z wymaganiami tablicy 4. W przypadku słabych kruszyw, zawarto pyłów w mieszance

83 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 83 kruszyw naley równie bada i deklarowa, po piciokrotnym zagszczeniu metod Proctora. Zawarto pyłów w takiej mieszance po piciokrotnym zagszczeniu metod Proctora powinna równie spełnia wymagania podane w tablicy 4. Nie okrela si wymagania wobec minimalnej zawartoci pyłów < 0,063 mm w mieszankach kruszyw do warstwy podbudowy zasadniczej. Zawarto nadziarna w mieszankach kruszyw, okrelana według PN-EN [5] powinna spełnia wymagania podane w tablicy 4. W przypadku słabych kruszyw decyduje zawarto nadziarna w mieszance kruszyw po piciokrotnym zagszczeniu metod Proctora. Uziarnienie mieszanek kruszyw o wymiarach ziaren D od 0 do 31,5 mm naley okreli według PN-EN [5]. Krzywe uziarnienia mieszanki kruszyw powinny zawiera si w obszarze midzy krzywymi granicznymi uziarnienia przedstawionymi na rysunku 1. Na rysunku 1 pokazano równie liniamii przerywanymi obszar uziarnienia SDV, w którym powinna si mieci krzywa uziarnienia mieszanki S deklarowana przez dostawc/producenta. W przypadku słabych kruszyw uziarnienie mieszanki kruszyw naley równie bada i deklarowa po piciokrotnym zagszczeniu metod Proctora. Kryterium przydatnoci takiej mieszanki, pod wzgldem uziarnienia, jest spełnione, jeeli uziarnienie mieszanki po piciokrotnym zagszczeniu metod Proctora mieci si w krzywych granicznych podanych na rysunku 1. Rys. 1. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki kruszywa niezwizanego 0/31,5 mm do warstw podbudowy zasadniczej Oprócz wymaga podanych na rysunku 1, wymaga si aby 90% uziarnie mieszanek zbadanych w ramach ZKP w okresie 6 miesicy spełniało wymagania kategorii podanych w tablicach 2 i 3, aby zapewni jednorodno i cigło uziarnienia mieszanek. Tablica 2. Wymagania wobec jednorodnoci uziarnienia na sitach kontrolnych porównanie z deklarowan przez producenta wartoci (S). Wymagania dotycz produkowanej i dostarczanej mieszanki. Jeli mieszanka zawiera nadmiern zawarto ziaren słabych, wymaganie dotyczy deklarowanego przez producenta uziarnienia mieszanki po piciokrotnym zagszczeniu metod Proctora Mieszanka Porównanie z deklarowan przez producenta wartoci (S) niezwizana, mm 22,4 31,5 0,5 1 0/31,5 ± 5 ± 5 Tolerancje przesiewu przez sito (mm), % (m/m) 2 4 5,6 8 11,2 16 ± 7 ± 8 - ± 8 - ± 8 Krzywa uziarnienia (S) deklarowana przez producenta mieszanek powinna nie tylko mieci si w odpowiednich krzywych uziarnienia (rys. 1) ograniczonych przerywanymi liniami (SDV) z uwzgldnieniem dopuszczalnych tolerancji podanych w tablicy 2, ale powinna spełnia take wymagania cigłoci uziarnienia zawarte w tablicy 3.

84 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 84 Tablica 3. Wymagania wobec cigłoci uziarnienia na sitach kontrolnych rónice w przesiewach podczas bada kontrolnych produkowanych mieszanek Mieszanka, Minimalna i maksymalna zawarto frakcji w mieszankach; [rónice przesiewów w % (m/m) przez sito (mm)] 1/2 2/4 2/5,6 4/8 5,6/11,2 8/16 11,2/22,4 16/31,5 mm min. max min. max min. max min. max min. max min. max min. max min. max 0/31, Mieszanki kruszyw stosowane do warstw podbudów zasadniczych powinny spełnia wymagania wg tablicy 4. Wymagania wobec mieszanek przeznaczonych do warstw podbudowy zasadniczej odnonie wraliwoci na mróz (wskanik SE), dotycz badania materiału po piciokrotnym zagszczeniu metoda Proctora według PN-EN [18]. Nie stawia si wymaga wobec wodoprzepuszczalnoci zagszczonej mieszanki niezwizanej do podbudowy zasadniczej, o ile szczegółowe rozwizania nie przewiduj tego. Zawarto wody w mieszankach kruszyw powinna odpowiada wymaganej zawartoci wody w trakcie wbudowywania i zagszczania okrelonej metod Proctora według PN-EN [18], w granicach podanych w tablicy 4. Badanie CBR mieszanek do podbudowy zasadniczej naley wykona na mieszance zagszczonej metod Proctora do wskanika zagszczenia Is = 1,0 i po 96 godzinach przechowywania jej w wodzie. CBR naley oznaczy wg PN-EN [19], a wymaganie przyj wg tablicy 4. Istotne cechy rodowiskowe Zgodnie z dotychczasowymi dowiadczeniami, dotyczcymi stosowania w drogownictwie mieszanek z kruszyw naturalnych oraz gruntów, mona je zaliczy do wyrobów budowlanych, które nie oddziaływaj szkodliwie na rodowisko. Wikszo substancji niebezpiecznych okrelonych w dyrektywie Rady 76/769/EWG zazwyczaj nie wystpuje w takich mieszankach. W przypadku stosowania w mieszankach kruszyw w stosunku do których brak jest jeszcze ustalonych zasad, np. kruszywa z recyklingu i kruszywa z pewnych odpadów przemysłowych, zaleca si zachowanie ostronoci. Przydatno takich kruszyw, jeli jest to wymagane, moe by oceniona zgodnie z wymaganiami w miejscu ich stosowania. W przypadkach wtpliwych naley uzyska ocen takiej mieszanki przez właciwe jednostki. Wymagania wobec mieszanek W tablicy 4 przedstawia si zbiorcze zestawienie wymaga wobec mieszanek kruszywa niezwizanego w warstwie podbudowy zasadniczej. Tablica 4. Wymagania wobec mieszanek kruszywa niezwizanego w warstwie podbudowy zasadniczej Skróty uyte w tablicy: Kat. kategoria właciwoci, wsk. wskanik, wsp. współczynnik Właciwo kruszywa Wymagania wobec mieszanek kruszywa niezwizanego w warstwie podbudowy zasadniczej pod nawierzchni drogi obcionej ruchem kategorii KR1 KR6 Punkt PN- Wymagania EN Uziarnienie mieszanek /31,5 mm Maksymalna zawarto pyłów: Kat.UF Kat. UF 9 (tj. masa frakcji przechodzcej przez sito 0,063 mm powinna by 9%) Minimalna zawarto pyłów: Kat. LF NR (tj. brak wymaga) Kat. LF Zawarto nadziarna: Kat.OC Kat. OC 90 (tj. procent przechodzcej masy przez sito 1,4D *) powinien wynosi 100%, a przechodzcej przez sito D **) powinien wynosi 90-99%) Wymagania wobec uziarnienia Krzywe graniczne uziarnienia według rys. 1 Wymagania wobec jednorodnoci Wg tab. 2 uziarnienia poszczególnych partii porównanie z deklarowan przez producenta wartoci (S) Wymagania wobec jednorodnoci Wg tab. 3 uziarnienia na sitach kontrolnych rónice w przesiewach Wraliwo na mróz; wskanik

85 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 85 piaskowy SE ***), co najmniej Odporno na rozdrabnianie (dotyczy Kat. LA 35 (tj. współczynnik Los Angeles 35) frakcji 10/14 mm odsianej z mieszanki) wg PN-EN [9], kat. nie wysza ni Odporno na cieranie (dotyczy Deklarowana frakcji 10/14 mm odsianej z mieszanki) wg PN-EN [9], kat. M DE Mrozoodporno (dotyczy frakcji Kat. F4 (tj. zamraanie-rozmraanie, procent masy 4) kruszywa 8/16 mm odsianej z mieszanki) wg PN-EN [12] Warto CBR po zagszczeniu do 80 wskanika zagszczenia I S =1,0 i moczeniu w wodzie 96 h, co najmniej Wodoprzepuszczalno mieszanki w 4.5 Brak wymaga warstwie odsczajcej po zagszczeniu metod Proctora do wskanika zagszczenia I S =1,0; wsp. filtracji k, co najmniej cm/s Zawarto wody w mieszance zagszczanej; % (m/m) wilgotnoci optymalnej wg metody Proctora Inne cechy rodowiskowe 4.5 Wikszo substancji niebezpiecznych okrelonych w dyrektywie Rady 76/769/EWG zazwyczaj nie wystpuje w ródłach kruszywa pochodzenia mineralnego. Jednak w odniesieniu do kruszyw sztucznych i odpadowych naley bada czy zawarto substancji niebezpiecznych nie przekracza wartoci dopuszczalnych wg odrbnych przepisów *) Gdy wartoci obliczone z 1,4D oraz d/2 nie s dokładnymi wymiarami sit serii ISO 565/R20, naley przyj nastpny niszy wymiar sita. Jeli D=90 mm naley przyj wymiar sita 125 mm jako warto nadziarna. **) Procentowa zawarto ziaren przechodzcych przez sito D moe by wiksza ni 99% masy, ale w takich przypadkach dostawca powinien zadeklarowa typowe uziarnienie. ***) Badanie wskanika piaskowego SE naley wykona na mieszance po piciokrotnym zagszczeniu metod Proctora wg PN-EN [18] Odcinek próbny Jeeli w ST przewidziano potrzeb wykonania odcinka próbnego, to przed rozpoczciem robót, w terminie uzgodnionym z Inynierem, Wykonawca powinien wykona odcinek próbny w celu: 1. stwierdzenia czy właciwy jest sprzt budowlany do produkcji mieszanki oraz jej rozkładania i zagszczania, 2. okrelenia gruboci wykonywanej warstwy w stanie lunym, koniecznej do uzyskania wymaganej gruboci warstwy po zagszczeniu, 3. okrelenia liczby przej sprztu zagszczajcego, potrzebnej do uzyskania wymaganego wskanika zagszczenia wykonywanej warstwy. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uy takich materiałów oraz sprztu do mieszania, rozkładania i zagszczania, jakie bd stosowane do wykonania warstwy. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosi od 400 do 800 m 2. Odcinek próbny powinien by zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inyniera. Wykonawca moe przystpi do wykonywania warstwy po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inyniera Podłoe pod podbudow zasadnicz Podłoem pod podbudow zasadnicz jest podbudowa pomocnicza. Rodzaj podbudowy pomocniczej powinien by zgodny z ustaleniem dokumentacji projektowej. Wszystkie niezbdne cechy geometryczne podbudowy pomocniczej powinny umoliwi ułoenie na niej podbudowy zasadniczej. Jeli podbudowa pomocnicza wykonana jest z mieszanki kruszywa niezwizanego to powinna by wykonana zgodnie z ST D a Podbudowa pomocnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego [4] Wytwarzanie mieszanki kruszywa na warstw podbudowy zasadniczej Mieszank kruszywa o cile okrelonym uziarnieniu i wilgotnoci optymalnej naley wytwarza w mieszarkach, gwarantujcych otrzymanie jednorodnej mieszanki. Mieszarki (wytwórnie mieszanek kruszywa) stacjonarne lub mobilne powinny zapewni cigło produkcji zgodn z recept laboratoryjn. Ze wzgldu na konieczno zapewnienia mieszance jednorodnoci nie zaleca si wytwarzania mieszanki przez mieszanie poszczególnych frakcji kruszywa na drodze.

86 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 86 Przy produkcji mieszanki kruszywa naley prowadzi zakładow kontrol produkcji mieszanek niezwizanych, zgodnie z WT-4 [20] załcznik C, a przy dostarczaniu mieszanki przez producenta/dostawc naley stosowa si do zasad deklarowania w odniesieniu do zakresu uziarnienia podanych w WT-4 [20] załcznik B Wbudowanie mieszanki kruszywa Mieszanka kruszywa niezwizanego po wyprodukowaniu powinna by od razu transportowana na miejsce wbudowania w taki sposób, aby nie uległa rozsegregowaniu i wysychaniu. Zaleca si w tym celu korzystanie z transportu samochodowego z zabezpieczon (przykryt) skrzyni ładunkow. Mieszanka kruszywa powinna by rozkładana metod zmechanizowan przy uyciu zalecanej, elektronicznie sterowanej, rozkładarki, która wstpnie moe zagszcza układan warstw kruszywa. Rozkładana warstwa kruszywa powinna by jednakowej gruboci, takiej aby jej ostateczna grubo po zagszczeniu była równa gruboci projektowanej. Grubo pojedynczo układanej warstwy nie moe przekracza 20 cm po zagszczeniu. Jeeli układana konstrukcja składa si z wicej ni jednej warstwy kruszywa, to kada warstwa powinna by wyprofilowana i zagszczona z zachowaniem wymaganych spadków i rzdnych wysokociowych. Rozpoczcie budowy kadej nastpnej warstwy moe nastpi po odbiorze poprzedniej warstwy przez Inyniera. Wilgotno mieszanki kruszywa podczas zagszczania powinna odpowiada wilgotnoci optymalnej, okrelonej według próby Proctora. Mieszanka o wikszej wilgotnoci powinna zosta osuszona przez mieszanie i napowietrzanie, np. przemieszanie jej mieszark, kilkakrotne przesuwanie mieszanki równiark. Jeeli wilgotno mieszanki kruszywa jest nisza od optymalnej o 20% jej wartoci, mieszanka powinna by zwilona okrelon iloci wody i równomiernie wymieszana. W przypadku, gdy wilgotno mieszanki kruszywa jest wysza od optymalnej o 10% jej wartoci, mieszank naley osuszy. Rozcielon mieszank kruszywa naley sprofilowa równiark lub cikim szablonem, do spadków poprzecznych i pochyle podłunych ustalonych w dokumentacji projektowej. W czasie profilowania naley wyrówna lokalne wgłbienia Zagszczanie mieszanki kruszywa Po wyprofilowaniu mieszanki kruszywa naley rozpocz jej zagszczanie, które naley kontynuowa a do osignicia wymaganego w ST wskanika zagszczenia. Warstw kruszywa niezwizanego naley zagszcza walcami ogumionymi, walcami wibracyjnymi i gładkimi. Kruszywo o przewadze ziaren grubych zaleca si zagszcza najpierw walcami ogumionymi, a nastpnie walcami wibracyjnymi. Kruszywo o przewadze ziaren drobnych zaleca si zagszcza najpierw walcami ogumionymi, a nastpnie gładkimi. W miejscach trudno dostpnych naley stosowa zagszczarki płytowe, ubijaki mechaniczne itp. Zagszczenie powinno by równomierne na całej szerokoci warstwy. Zaleca si, aby grubo zagszczanej warstwy nie przekraczała przy walcach statycznych gładkich 15 cm, a przy walcach ogumionych lub wibracyjnych 20cm Utrzymanie wykonanej warstwy Zagszczona warstwa, przed ułoeniem nastpnej warstwy, powinna by utrzymywana w dobrym stanie. Jeeli po wykonanej warstwie bdzie si odbywał ruch budowlany, to Wykonawca jest obowizany naprawi wszelkie uszkodzenia, spowodowane przez ten ruch Impregnacja podbudowy zasadniczej Jeli nie przewiduje si układania warstwy cieralnej bezporednio po zagszczeniu podbudowy zasadniczej mona, po zaakceptowaniu przez Inyniera, zaimpregnowa podbudow zasadnicz asfaltem 160/220 w iloci około 1,0 kg/m 2, albo emulsj kationow z przysypaniem piaskiem gruboziarnistym w iloci około 5 kg/m Roboty wykoczeniowe Roboty wykoczeniowe, zgodne z dokumentacj projektow, ST lub wskazaniami Inyniera dotycz prac zwizanych z dostosowaniem wykonanych robót do istniejcych warunków terenowych, takie jak: odtworzenie przeszkód czasowo usunitych, uzupełnienie zniszczonych w czasie robót istniejcych elementów drogowych lub terenowych, roboty porzdkujce otoczenie terenu robót, usunicie oznakowania drogi wprowadzonego na okres robót. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt 6.

87 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyska wymagane dokumenty, dopuszczajce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodnoci, deklaracj zgodnoci, aprobat techniczn, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), wykona badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót, obejmujce wszystkie właciwoci okrelone w tablicy 1 niniejszej ST. Wszystkie dokumenty oraz wyniki bada Wykonawca przedstawia Inynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów, które naley wykona w czasie robót podaje tablica 5. Tablica 5. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie robót Lp. Wyszczególnienie robót Czstotliwo bada Wartoci dopuszczalne 1 Lokalizacja i zgodno granic terenu robót z dokumentacj projektow 1 raz Wg pktu 5 i dokumentacji projektowej 2 Roboty przygotowawcze Ocena cigła Wg pktu Właciwoci kruszywa 4 Uziarnienie mieszanki Dla kadej partii kruszywa i przy kadej zmianie kruszywa 2 razy na dziennej działce roboczej Wg tablicy 1 Wg tablicy 4 5 Wilgotno mieszanki Jw. Jw. 6 Zawarto pyłów w mieszance Jw. Jw. 7 Zawarto nadziarna w mieszance Jw. Jw. 8 Wraliwo mieszanki na mróz, wskanik piaskowy 9 Zawarto wody w mieszance Jw. Jw. 10 Warto CBR po zagszczeniu mieszanki 10 próbek na m 2 Jw. 11 Inne właciwoci mieszanki Wg ustalenia Inyniera Jw. 12 Cechy rodowiskowe Wg ustalenia Inyniera Jw. 13 Roboty wykoczeniowe Ocena cigła Wg pktu Wymagania dotyczce cech geometrycznych podbudowy zasadniczej Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów dotyczcych cech geometrycznych warstwy z mieszanki niezwizanej podaje tablica 6. Tablica 6. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów dotyczcych cech geometrycznych Lp. Wyszczególnienie bada i pomiarów Jw. Minimalna czstotliwo bada i pomiarów 1 Szeroko warstwy 10 razy na 1 km Jw. Dopuszczalne odchyłki +10 cm, -5 cm (rónice od szerokoci projektowej) 2 Równo podłuna Wg [21] Wg [21] 3 Równo poprzeczna Wg [21] Wg [21] 4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km ± 0,5% (dopuszczalna tolerancja od spadków projektowych) 5 Rzdne wysokociowe Wg [21] Wg [21] 6 Ukształtowanie osi w planie *) Co 100 m Przesunicie od osi projektowanej ± 5 cm

88 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 88 7 Grubo warstwy w 3 punktach na działce roboczej, lecz nie rzadziej ni raz na 2000 m 2 Rónice od gruboci projektowanej ±10% *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naley wykona w punktach głównych łuków poziomych. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy. 6. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według punktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne [1], pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania jednostki obmiarowej (1 m 2 ) obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów i sprztu, przygotowanie mieszanki z kruszywa, zgodnie z recept, dostarczenie mieszanki na miejsce wbudowania, rozłoenie mieszanki, zagszczenie mieszanki, utrzymanie warstwy w czasie robót, ew. impregnacja warstwy, przeprowadzenie wymaganych pomiarów i bada, uporzdkowanie terenu robót i jego otoczenia, roboty wykoczeniowe, odwiezienie sprztu. Wszystkie roboty powinny by wykonane według wymaga dokumentacji projektowej, ST, specyfikacji technicznej i postanowie Inyniera Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszcych Cena wykonania robót okrelonych niniejsz ST obejmuje: roboty tymczasowe, które s potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s przekazywane Zamawiajcemu i s usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszce, które s niezbdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D Wymagania ogólne 2. D Roboty przygotowawcze 3. D Roboty ziemne 4. D a Podbudowa pomocnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego Normy 5. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 6. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren za pomoc wskanika płaskoci

89 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren Wskanik kształtu 8. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie procentowej zawartoci ziarn o powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych 9. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie odpornoci na cieranie (mikro-deval) 10. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Metody oznaczania odpornoci na rozdrabnianie 11. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 6: Oznaczanie gstoci ziarn i nasikliwoci 12. PN-EN Badania właciwoci cieplnych i odpornoci kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Cz 1: Oznaczanie mrozoodpornoci 13. PN-EN Badania właciwoci cieplnych i odpornoci kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Cz 3: Badanie bazaltowej zgorzeli słonecznej metod gotowania 14. PN-EN Badania chemicznych właciwoci kruszyw Analiza chemiczna 15. PN-EN Badania chemicznych właciwoci kruszyw Cz 3: Przygotowanie wycigów przez wymywanie kruszyw 16. PN-EN Kruszywa do niezwizanych i zwizanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym 17. PN-EN Mieszanki niezwizane Wymagania 18. PN-EN Mieszanki niezwizane i zwizane spoiwem hydraulicznym Cz 2: Metody okrelania gstoci i zawartoci wody Zagszczanie metod Proctora 19. PN-EN Mieszanki niezwizane i zwizane spoiwem hydraulicznym Cz 47: Metody bada dla okrelenia nonoci, kalifornijski wskanik nonoci CBR, natychmiastowy wskanik nonoci i pcznienia liniowego Inne dokumenty 20. Mieszanki niezwizane do dróg krajowych. WT Wymagania techniczne (zalecone do stosowania w specyfikacji technicznej na roboty budowlane na drogach krajowych wg zarzdzenia nr 102 GDDKiA z dnia r.) 21. Rozporzdzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. nr 43, poz. 430) 22. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa ZAŁCZNIKI

90 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 90 ZAŁCZNIK 1 PRZYKŁADOWE MIESZANKI KRUSZYW Z RECYKLINGU [20] Rodzaje mieszanek kruszyw z recyklingu Ze wzgldu na brak wikszych dowiadcze krajowych w stosowaniu kruszyw z recyklingu, podaje si składy mieszanek, odzwierciedlajcych praktyki stosowane w niektórych krajach, które mog słuy jako wytyczne. Dopuszczalne s inne mieszanki, w tym równie mieszanki o wysokim udziale standaryzowanego destruktu asfaltowego. Jako przykładowe podaje si nastpujce mieszanki kruszyw z recyklingu wraz z ich składami: mieszanki z betonu przekruszonego, mieszanki z przekruszonego muru, mieszanki z przekruszonego betonu i muru, mieszanki z przekruszonych materiałów drogowych (w tym destruktu asfaltowego), popiół powstały ze spalania odpadów komunalnych (w tym odpadów z gospodarstw domowych) Metoda badania Masa próbki analitycznej niezbdna do wykonania oznaczenia składu mieszanki zaley od wymiaru najwikszego ziarna w mieszance: a) przy D 32 mm masa próbki g, b) przy D > 32 mm masa próbki g. Zgodnie z PN-EN [5] próbk mieszanki naley przepłuka na sicie 8 mm, przy czym sito nie moe by przeładowane. Pozostało na sicie jest suszona do masy stałej i podawana jako M. Wymyte i wysuszone ziarna s sortowane metod wizualn w nastpujce grupy: kruszywa z przekruszonej skały, kruszywa ze wiru, beton i inne hydraulicznie zwizane mieszanki, uel (łcznie z rodzajem ula, jeeli jest znany), cegły, mury i bloki betonowe, mur z cegły wapienno-piaskowej, kruszywa lekkie, destrukt asfaltowy, zanieczyszczenia organiczne drewno, tworzywo sztuczne itp. Naley okreli mas m i kadej wydzielonej grupy i obliczy jej procentow zawarto w całej masie mieszanki M, według poniszego wzoru, oraz poda t warto: 100 m i / M [%(m/m)] Składy mieszanek kruszyw z recyklingu (Uwaga: Gsto materiałów podana w tablicach jest gstoci ziaren suszonych w suszarce laboratoryjnej, ustalana wg PN-EN [11]) Tablica 1.1. Mieszanki z betonu przekruszonego Główne składniki Inne materiały ziarniste Zanieczyszczenia Składniki Zawarto, [%(m/m)] Przekruszony beton (o gstoci > 2,1 Mg/m 3 ) i kruszywo (łcznie z ulem) 90 Przekruszony mur 10 Destrukt asfaltowy 15 Składniki spoiste (łcznie z glin) 1 Składniki organiczne 0,1

91 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 91 Tablica 1.2. Mieszanki z przekruszonego muru Główne składniki Inne materiały ziarniste Zanieczyszczenia Składniki Tablica 1.3. Mieszanki z przekruszonego betonu i muru Główne składniki Inne materiały ziarniste Zanieczyszczenia Tablica 1.4. Przekruszone materiały drogowe Główne składniki Zanieczyszczenia Przekruszony mur (gsto > 1,6 Mg/m 3 ), przekruszony beton (gsto > 2,1 Mg/m 3 ), i kruszywo (łcznie z ulem) Tablica 1.5. Popiół powstały ze spalania odpadów komunalnych Zawarto, [%(m/m)] 80 Materiały ziarniste o gstoci < 1,6 Mg/m 3 20 Destrukt asfaltowy 5 Składniki spoiste (łcznie z glin) 1 Składniki organiczne 0,1 Składniki Zawarto, [%(m/m)] Przekruszony beton (gsto > 2,1 Mg/m 3 ) i kruszywo (łcznie z ulem) 50 Przekruszony mur 50 Destrukt asfaltowy 5 Materiały ziarniste o gstoci > 1,6 Mg/m 3 10 Składniki spoiste (łcznie z glin) 1 Składniki organiczne 0,1 Składniki Zawarto, [%(m/m)] Materiały drogowe łcznie z kruszonym betonem, niezwizanymi kruszywami i przekruszone mieszanki kruszyw zwizane hydraulicznie 90 Destrukt asfaltowy 30 Składniki spoiste (łcznie z glin) 1 Składniki organiczne 0,1 Składniki Zawarto grubego kruszywa [%(m/m)] Główne składniki Ziarniste substancje mineralne, łcznie ze szkłem, ceramik, ulem itp. 90 Inne składniki elazo i inne metale 5 Składniki niespalone 6 Zanieczyszczenia Składniki organiczne 5 Popiół lotny ze spalania odpadów komunalnych 0

92 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 92 ZAŁCZNIK 2 PODSTAWY FORMALNE OPRACOWANIA ST 1. Normy i przepisy W 2010 r. wprowadzono do zbioru Polskich Norm norm PN-EN Mieszanki niezwizane Specyfikacja [17]. Norma ta jest norm klasyfikacyjn, nie okrelajc bezporednio wymaga wobec mieszanek do konkretnych zastosowa. Wprowadzenie normy PN-EN do praktycznego stosowania umoliwia krajowy dokument aplikacyjny Mieszanki niezwizane do dróg krajowych, WT Wymagania techniczne [20], zalecony do stosowania w specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych zarzdzeniem nr 102 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 19 listopada 2010 r. Norma PN-EN wprowadza stosowanie kruszyw zgodnych z norm PN-EN [16], obejmujcych kruszywa naturalne, sztuczne i kruszywa z recyklingu. Wyej wymienione przepisy s podstaw do opracowania niniejszej ST. Obecnie stosowane okrelenie mieszanka kruszywa niezwizanego odpowiada dawniej stosowanemu okreleniu kruszywo stabilizowane mechanicznie. 2. Schemat konstrukcji nawierzchni drogowej Ogólny schemat konstrukcji nawierzchni drogowej podatnej i półsztywnej oraz podłoa, zgodnej z WT , przedstawia poniszy szkic. warstwa cieralna warstwa wica podbudowa zasadnicza podbudowa podbudowa pomocnicza podłoe ulepszone (warstwa mrozoochronna, odsczajca, odcinajca, wzmacniajca) podłoe gruntowe nawierzchnia podłoe

93 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 93 ZAŁCZNIK 3 PRZYKŁADY KONSTRUKCJI NAWIERZCHNI Z PODBUDOW ZASADNICZ Z KRUSZYWA NIEZWIZANEGO (na podstawie opracowania Projektowanie i elementy budowy dróg rolniczych i wiejskich, Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1986) Kruszywo łamane naturalne Warstwa cieralna asfaltowa na podbudowie zasadniczej z kruszywa łamanego lub naturalnego niezwizanego i podbudowie pomocniczej z gruntu wzmocnionego spoiwem hydraulicznym Warstwa cieralna z kruszywa łamanego lub naturalnego niezwizanego na podbudowie zasadniczej z kruszywa naturalnego niezwizanego i podbudowie pomocniczej z gruntu wzmocnionego spoiwem hydraulicznym Warstwa cieralna asfaltowa na podbudowie zasadniczej z kruszywa łamanego lub naturalnego niezwizanego i warstwie odsczajcej z piasku Oznaczenia na rysunkach 7 warstwa gruntu zwizana spoiwem hydraulicznym 10 warstwa kruszywa niezwizanego łamanego 11 warstwa kruszywa niezwizanego naturalnego 14 warstwa odsczajca z piasku Grubo warstw podano w cm

94 D Podbudowa zasadnicza z mieszanki kruszywa niezwizanego 94

95 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 95 D PODBUDOWA I ULEPSZONE PODŁOE Z GRUNTU LUB KRUSZYWA STABILIZOWANEGO CEMENTEM

96 D WSTP Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania ogólne dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonywaniem podbudowy i ulepszonego podłoa z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem, w ramach opracowania dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem podbudowy i ulepszonego podłoa z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem wg PN-S [17]. Grunty lub kruszywa stabilizowane cementem mog by stosowane do wykonania podbudów zasadniczych, pomocniczych i ulepszonego podłoa wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych [29] Okrelenia podstawowe Podbudowa z gruntu stabilizowanego cementem - jedna lub dwie warstwy zagszczonej mieszanki cementowo-gruntowej, która po osigniciu właciwej wytrzymałoci na ciskanie, stanowi fragment nonej czci nawierzchni drogowej Mieszanka cementowo-gruntowa - mieszanka gruntu, cementu i wody, a w razie potrzeby równie dodatków ulepszajcych, np. popiołów lotnych lub chlorku wapniowego, dobranych w optymalnych ilociach Grunt stabilizowany cementem - mieszanka cementowo-gruntowa zagszczona i stwardniała w wyniku ukoczenia procesu wizania cementu Kruszywo stabilizowane cementem - mieszanka kruszywa naturalnego, cementu i wody, a w razie potrzeby dodatków ulepszajcych, np. popiołów lotnych lub chlorku wapniowego, dobranych w optymalnych ilociach, zagszczona i stwardniała w wyniku ukoczenia procesu wizania cementu Podłoe gruntowe ulepszone cementem - jedna lub dwie warstwy zagszczonej mieszanki cementowogruntowej, na której układana jest warstwa podbudowy Pozostałe okrelenia s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cement Naley stosowa cement portlandzki klasy 32,5 wg PN-B [11], portlandzki z dodatkami wg PN-B [11] lub hutniczy wg PN-B [11]. Wymagania dla cementu zestawiono w tablicy 1. Tablica 1. Właciwoci mechaniczne i fizyczne cementu wg PN-B [11] Lp. Właciwoci Klasa cementu 32,5

97 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 97 1 Wytrzymało na ciskanie (MPa), po 7 dniach, nie mniej ni: - cement portlandzki bez dodatków - cement hutniczy - cement portlandzki z dodatkami 2 Wytrzymało na ciskanie (MPa), po 28 dniach, nie mniej ni: 32,5 3 Czas wizania: - pocztek wizania, najwczeniej po upływie, min. - koniec wizania, najpóniej po upływie, h 4 Stało objtoci, mm, nie wicej ni 10 Badania cementu naley wykona zgodnie z PN-B [1]. Przechowywanie cementu powinno odbywa si zgodnie z BN-88/ [19]. W przypadku, gdy czas przechowywania cementu bdzie dłuszy od trzech miesicy, mona go stosowa za zgod Inyniera tylko wtedy, gdy badania laboratoryjne wyka jego przydatno do robót Grunty Przydatno gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem naley oceni na podstawie wyników bada laboratoryjnych, wykonanych według metod podanych w PN-S [17]. Do wykonania podbudów i ulepszonego podłoa z gruntów stabilizowanych cementem naley stosowa grunty spełniajce wymagania podane w tablicy 2. Grunt mona uzna za przydatny do stabilizacji cementem wtedy, gdy wyniki bada laboratoryjnych wyka, e wytrzymało na ciskanie i mrozoodporno próbek gruntu stabilizowanego s zgodne z wymaganiami okrelonymi w p. 2.7 tablica 4. Tablica 2. Wymagania dla gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem wg PN-S [17] Lp. Właciwoci Wymagania Badania według Uziarnienie a) ziarn przechodzcych przez sito # 40 mm, % (m/m), nie mniej ni: b) ziarn przechodzcych przez sito # 20 mm, % (m/m), powyej c) ziarn przechodzcych przez sito # 4 mm, % (m/m), powyej d) czstek mniejszych od 0,002 mm, % (m/m), poniej PN-B [2] 2 Granica płynnoci, % (m/m), nie wicej ni: 40 PN-B [2] 3 Wskanik plastycznoci, % (m/m), nie wicej ni: 15 PN-B [2] 4 Odczyn ph od 5 do 8 PN-B [2] 5 Zawarto czci organicznych, % (m/m), nie wicej ni: 2 PN-B [2] 6 Zawarto siarczanów, w przeliczeniu na SO 3, % (m/m), nie wicej ni: 1 PN-B [6] Grunty nie spełniajce wymaga okrelonych w tablicy 2, mog by poddane stabilizacji po uprzednim ulepszeniu chlorkiem wapniowym, wapnem, popiołami lotnymi. Grunty o granicy płynnoci od 40 do 60 % i wskaniku plastycznoci od 15 do 30 % mog by stabilizowane cementem dla podbudów pomocniczych i ulepszonego podłoa pod warunkiem uycia specjalnych maszyn, umoliwiajcych ich rozdrobnienie i przemieszanie z cementem. Dodatkowe kryteria oceny przydatnoci gruntu do stabilizacji cementem; zaleca si uycie gruntów o: wskaniku piaskowym od 20 do 50, wg BN-64/ [20], zawartoci ziarn pozostajcych na sicie # 2 mm - co najmniej 30%,

98 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 98 zawartoci ziarn przechodzcych przez sito 0,075 mm - nie wicej ni 15%. Decydujcym sprawdzianem przydatnoci gruntu do stabilizacji cementem s wyniki wytrzymałoci na ciskanie próbek gruntu stabilizowanego cementem Kruszywa Do stabilizacji cementem mona stosowa piaski, mieszanki i wiry albo mieszank tych kruszyw, spełniajce wymagania podane w tablicy 3. Kruszywo mona uzna za przydatne do stabilizacji cementem wtedy, gdy wyniki bada laboratoryjnych wyka, e wytrzymało na ciskanie i mrozoodporno próbek kruszywa stabilizowanego bd zgodne z wymaganiami okrelonymi w p. 2.7 tablica 4. Tablica 3. Wymagania dla kruszyw przeznaczonych do stabilizacji cementem Lp. Właciwoci Wymagania Badania według 1 Uziarnienie a) ziarn pozostajcych na sicie # 2 mm, %, nie mniej ni: b) ziarn przechodzcych przez sito 0,075 mm, %, nie wicej ni: 2 Zawarto czci organicznych, barwa cieczy nad kruszywem nie ciemniejsza ni: 3 Zawarto zanieczyszcze obcych, %, nie wicej ni: 4 Zawarto siarczanów, w przeliczeniu na SO 3, %, poniej: wzorcowa 0,5 1 PN-B [4] PN-B [5] PN-B [3] PN-B [6] Jeeli kruszywo przeznaczone do wykonania warstwy nie jest wbudowane bezporednio po dostarczeniu na budow i zachodzi potrzeba jego okresowego składowania na terenie budowy, to powinno by ono składowane w pryzmach, na utwardzonym i dobrze odwodnionym placu, w warunkach zabezpieczajcych przed zanieczyszczeniem i przed wymieszaniem rónych rodzajów kruszyw Woda Woda stosowana do stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem i ewentualnie do pielgnacji wykonanej warstwy powinna odpowiada wymaganiom PN-B [13]. Bez bada laboratoryjnych mona stosowa wodocigow wod pitn. Gdy woda pochodzi z wtpliwych ródeł nie moe by uyta do momentu jej przebadania, zgodnie z wyej podan norm lub do momentu porównania wyników wytrzymałoci na ciskanie próbek gruntowocementowych wykonanych z wod wtpliw i z wod wodocigow. Brak rónic potwierdza przydatno wody do stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem Dodatki ulepszajce Przy stabilizacji gruntów cementem, w przypadkach uzasadnionych, stosuje si nastpujce dodatki ulepszajce: wapno wg PN-B [12], popioły lotne wg PN-S [18], chlorek wapniowy wg PN-C [15]. Za zgod Inyniera mog by stosowane inne dodatki o sprawdzonym działaniu, posiadajce aprobat techniczn wydan przez uprawnion jednostk Grunt lub kruszywo stabilizowane cementem W zalenoci od rodzaju warstwy w konstrukcji nawierzchni drogowej, wytrzymało gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem wg PN-S [17], powinna spełnia wymagania okrelone w tablicy 4. Tablica 4. Wymagania dla gruntów lub kruszyw stabilizowanych cementem dla poszczególnych warstw podbudowy i ulepszonego podłoa Lp. Rodzaj warstwy w konstrukcji nawierzchni drogowej Wytrzymało na ciskanie próbek nasyconych wod (MPa) Wskanik mrozood-

99 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 99 1 Podbudowa zasadnicza dla KR1 lub podbudowa pomocnicza dla KR2 do KR6 2 Górna cz warstwy ulepszonego podłoa gruntowego o gruboci co najmniej 10 cm dla KR5 i KR6 lub górna cz warstwy ulepszenia słabego podłoa z gruntów wtpliwych oraz wysadzinowych 3 Dolna cz warstwy ulepszonego podłoa gruntowego w przypadku posadowienia konstrukcji nawierzchni na podłou z gruntów wtpliwych i wysadzinowych 3. SPRZT po 7 dniach po 28 dniach pornoci od 1,6 do 2,2 od 1,0 do 1,6 od 2,5 do 5,0 od 1,5 do 2,5 0,7 0,6 - od 0,5 do 1,5 0, Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzt do wykonania robót Wykonawca przystpujcy do wykonania podbudowy lub ulepszonego podłoa stabilizowanego spoiwami powinien wykaza si moliwoci korzystania z nastpujcego sprztu: a) w przypadku wytwarzania mieszanek kruszywowo-spoiwowych w mieszarkach: mieszarek stacjonarnych, układarek lub równiarek do rozkładania mieszanki, walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagszczania, zagszczarek płytowych, ubijaków mechanicznych lub małych walców wibracyjnych do zagszczania w miejscach trudnodostpnych, b) w przypadku wytwarzania mieszanek gruntowo-spoiwowych na miejscu: mieszarek jedno lub wielowirnikowych do wymieszania gruntu ze spoiwami, spycharek, równiarek lub sprztu rolniczego (pługi, brony, kultywatory) do spulchniania gruntu, cikich szablonów do wyprofilowania warstwy, rozsypywarek wyposaonych w osłony przeciwpylne i szczeliny o regulowanej szerokoci do rozsypywania spoiw, przewonych zbiorników na wod, wyposaonych w urzdzenia do równomiernego i kontrolowanego dozowania wody, walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagszczania, zagszczarek płytowych, ubijaków mechanicznych lub małych walców wibracyjnych do zagszczania w miejscach trudnodostpnych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Transport cementu powinien odbywa si zgodnie z BN-88/ [19]. Transport wapna powinien odbywa si zgodnie z PN-B [12]. Transport popiołów lotnych powinien odbywa si zgodnie z PN-S [18]. uel wielkopiecowy granulowany mona przewozi dowolnymi rodkami transportu w sposób zabezpieczony przed zanieczyszczeniem i zawilgoceniem. Mieszank kruszywowo-spoiwow mona przewozi dowolnymi rodkami transportu, w sposób zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, rozsegregowaniem i wysuszeniem lub nadmiernym zawilgoceniem.

100 D WYKONANIE ROBÓT Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Warunki przystpienia do robót Podbudowa z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem nie moe by wykonywana wtedy, gdy podłoe jest zamarznite i podczas opadów deszczu. Nie naley rozpoczyna stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem, jeeli prognozy meteorologiczne wskazuj na moliwy spadek temperatury poniej 5 o C w czasie najbliszych 7 dni Przygotowanie podłoa Podłoe gruntowe powinno by przygotowane zgodnie z wymaganiami okrelonymi w ST D Koryto wraz z profilowaniem i zagszczeniem podłoa i ST D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych oraz ST D Wykonanie nasypów. Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania podbudowy i ulepszonego podłoa powinny by wczeniej przygotowane. Paliki lub szpilki powinny by ustawione w osi drogi i w rzdach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umoliwia nacignicie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstpach nie wikszych ni co 10 m. Jeeli warstwa mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwami hydraulicznymi ma by układana w prowadnicach, to po wytyczeniu podbudowy naley ustawi na podłou prowadnice w taki sposób, aby wyznaczały one cile linie krawdzi układanej warstwy według dokumentacji projektowej. Wysoko prowadnic powinna odpowiada gruboci warstwy mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwami hydraulicznymi, w stanie niezagszczonym. Prowadnice powinny by ustawione stabilnie, w sposób wykluczajcy ich przesuwanie si pod wpływem oddziaływania maszyn uytych do wykonania warstwy Skład mieszanki cementowo-gruntowej i cementowo-kruszywowej Zawarto cementu w mieszance nie moe przekracza wartoci podanych w tablicy 5. Zaleca si taki dobór mieszanki, aby spełni wymagania wytrzymałociowe okrelone w p. 2.7 tablica 4, przy jak najmniejszej zawartoci cementu. Tablica 5. Maksymalna zawarto cementu w mieszance cementowo-gruntowej lub w mieszance kruszywa stabilizowanego cementem dla poszczególnych warstw podbudowy i ulepszonego podłoa Lp. Kategoria ruchu Maksymalna zawarto cementu, % w stosunku do masy suchego gruntu lub kruszywa podbudowa podbudowa ulepszone zasadnicza pomocnicza podłoe 1 KR 2 do KR KR Zawarto wody w mieszance powinna odpowiada wilgotnoci optymalnej, okrelonej według normalnej próby Proctora, zgodnie z PN-B [2], z tolerancj +10%, -20% jej wartoci. Zaprojektowany skład mieszanki powinien zapewnia otrzymanie w czasie budowy właciwoci gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem zgodnych z wymaganiami okrelonymi w tablicy Stabilizacja metod mieszania na miejscu Do stabilizacji gruntu metod mieszania na miejscu mona uy specjalistycznych mieszarek wieloprzejciowych lub jednoprzejciowych albo maszyn rolniczych. Grunt przewidziany do stabilizacji powinien by spulchniony i rozdrobniony. Po spulchnieniu gruntu naley sprawdzi jego wilgotno i w razie potrzeby j zwikszy w celu ułatwienia rozdrobnienia. Woda powinna by dozowana przy uyciu beczkowozów zapewniajcych równomierne i kontrolowane dozowanie. Wraz z wod mona dodawa do gruntu dodatki ulepszajce rozpuszczalne w wodzie, np. chlorek wapniowy.

101 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 101 Jeeli wilgotno naturalna gruntu jest wiksza od wilgotnoci optymalnej o wicej ni 10% jej wartoci, grunt powinien by osuszony przez mieszanie i napowietrzanie w czasie suchej pogody. Po spulchnieniu i rozdrobnieniu gruntu naley doda i przemiesza z gruntem dodatki ulepszajce, np. wapno lub popioły lotne, w iloci okrelonej w recepcie laboratoryjnej, o ile ich uycie jest przewidziane w teje recepcie. Cement naley dodawa do rozdrobnionego i ewentualnie ulepszonego gruntu w iloci ustalonej w recepcie laboratoryjnej. Cement i dodatki ulepszajce powinny by dodawane przy uyciu rozsypywarek cementu lub w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. Grunt powinien by wymieszany z cementem w sposób zapewniajcy jednorodno na okrelon głboko, gwarantujc uzyskanie projektowanej gruboci warstwy po zagszczeniu. W przypadku wykonywania stabilizacji w prowadnicach, szczególn uwag naley zwróci na jednorodno wymieszania gruntu w obrbie skrajnych pasów o szerokoci od 30 do 40 cm, przyległych do prowadnic. Po wymieszaniu gruntu z cementem naley sprawdzi wilgotno mieszanki. Jeeli jej wilgotno jest mniejsza od optymalnej o wicej ni 20%, naley doda odpowiedni ilo wody i mieszank ponownie dokładnie wymiesza. Wilgotno mieszanki przed zagszczeniem nie moe róni si od wilgotnoci optymalnej o wicej ni +10%, -20% jej wartoci. Czas od momentu rozłoenia cementu na gruncie do momentu zakoczenia mieszania nie powinien by dłuszy od 2 godzin. Po zakoczeniu mieszania naley powierzchni warstwy wyrówna i wyprofilowa do wymaganych w dokumentacji projektowej rzdnych oraz spadków poprzecznych i podłunych. Do tego celu naley uy równiarek i wykorzysta prowadnice podłune, układane kadorazowo na odcinku roboczym. Od uycia prowadnic mona odstpi przy zastosowaniu specjalistycznych mieszarek i technologii gwarantujcej odpowiedni równo warstwy, po uzyskaniu zgody Inyniera. Po wyprofilowaniu naley natychmiast przystpi do zagszczania warstwy. Zagszczenie naley przeprowadzi w sposób okrelony w p Stabilizacja metod mieszania w mieszarkach stacjonarnych Składniki mieszanki i w razie potrzeby dodatki ulepszajce, powinny by dozowane w iloci okrelonej w recepcie laboratoryjnej. Mieszarka stacjonarna powinna by wyposaona w urzdzenia do wagowego dozowania kruszywa lub gruntu i cementu oraz objtociowego dozowania wody. Czas mieszania w mieszarkach cyklicznych nie powinien by krótszy od 1 minuty, o ile krótszy czas mieszania nie zostanie dozwolony przez Inyniera po wstpnych próbach. W mieszarkach typu cigłego prdko podawania materiałów powinna by ustalona i na bieco kontrolowana w taki sposób, aby zapewni jednorodno mieszanki. Wilgotno mieszanki powinna odpowiada wilgotnoci optymalnej z tolerancj +10% i -20% jej wartoci. Przed ułoeniem mieszanki naley ustawi prowadnice i podłoe zwily wod. Mieszanka dowieziona z wytwórni powinna by układana przy pomocy układarek lub równiarek. Grubo układania mieszanki powinna by taka, aby zapewni uzyskanie wymaganej gruboci warstwy po zagszczeniu. Przed zagszczeniem warstwa powinna by wyprofilowana do wymaganych rzdnych, spadków podłunych i poprzecznych. Przy uyciu równiarek do rozkładania mieszanki naley wykorzysta prowadnice, w celu uzyskania odpowiedniej równoci profilu warstwy. Od uycia prowadnic mona odstpi przy zastosowaniu technologii gwarantujcej odpowiedni równo warstwy, po uzyskaniu zgody Inyniera. Po wyprofilowaniu naley natychmiast przystpi do zagszczania warstwy Grubo warstwy Orientacyjna grubo poszczególnych warstw podbudowy z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem nie powinna przekracza: 15 cm - przy mieszaniu na miejscu sprztem rolniczym, 18 cm - przy mieszaniu na miejscu sprztem specjalistycznym, 22 cm - przy mieszaniu w mieszarce stacjonarnej. Jeeli projektowana grubo warstwy podbudowy jest wiksza od maksymalnej, to stabilizacj naley wykonywa w dwóch warstwach. Jeeli stabilizacja bdzie wykonywana w dwóch lub wicej warstwach, to tylko najniej połoona warstwa moe by wykonana przy zastosowaniu technologii mieszania na miejscu. Wszystkie warstwy lece wyej powinny by wykonywane według metody mieszania w mieszarkach stacjonarnych. Warstwy podbudowy zasadniczej powinny by wykonywane według technologii mieszania w mieszarkach stacjonarnych.

102 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem Zagszczanie Zagszczanie warstwy gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem naley prowadzi przy uyciu walców gładkich, wibracyjnych lub ogumionych, w zestawie wskazanym w ST. Zagszczanie podbudowy oraz ulepszonego podłoa o przekroju daszkowym powinno rozpocz si od krawdzi i przesuwa pasami podłunymi, czciowo nakładajcymi si w stron osi jezdni. Zagszczenie warstwy o jednostronnym spadku poprzecznym powinno rozpocz si od niej połoonej krawdzi i przesuwa pasami podłunymi, czciowo nakładajcymi si, w stron wyej połoonej krawdzi. Pojawiajce si w czasie zagszczania zanienia, ubytki, rozwarstwienia i podobne wady, musz by natychmiast naprawiane przez wymian mieszanki na pełn głboko, wyrównanie i ponowne zagszczenie. Powierzchnia zagszczonej warstwy powinna mie prawidłowy przekrój poprzeczny i jednolity wygld. W przypadku technologii mieszania w mieszarkach stacjonarnych operacje zagszczania i obróbki powierzchniowej musz by zakoczone przed upływem dwóch godzin od chwili dodania wody do mieszanki. W przypadku technologii mieszania na miejscu, operacje zagszczania i obróbki powierzchniowej musz by zakoczone nie póniej ni w cigu 5 godzin, liczc od momentu rozpoczcia mieszania gruntu z cementem. Zagszczanie naley kontynuowa do osignicia wskanika zagszczenia mieszanki okrelonego wg BN- 77/ [25] nie mniejszego od podanego w PN-S [17] i ST. Specjaln uwag naley powici zagszczeniu mieszanki w ssiedztwie spoin roboczych podłunych i poprzecznych oraz wszelkich urzdze obcych. Wszelkie miejsca lune, rozsegregowane, spkane podczas zagszczania lub w inny sposób wadliwe, musz by naprawione przez zerwanie warstwy na pełn grubo, wbudowanie nowej mieszanki o odpowiednim składzie i ponowne zagszczenie. Roboty te s wykonywane na koszt Wykonawcy Spoiny robocze W miar moliwoci naley unika podłunych spoin roboczych, poprzez wykonanie warstwy na całej szerokoci. Jeli jest to niemoliwe, przy warstwie wykonywanej w prowadnicach, przed wykonaniem kolejnego pasa naley pionow krawd wykonanego pasa zwily wod. Przy warstwie wykonanej bez prowadnic w ułoonej i zagszczonej mieszance, naley niezwłocznie obci pionow krawd. Po zwileniu jej wod naley wbudowa kolejny pas. W podobny sposób naley wykona poprzeczn spoin robocz na połczeniu działek roboczych. Od obcicia pionowej krawdzi w wykonanej mieszance mona odstpi wtedy, gdy czas pomidzy zakoczeniem zagszczania jednego pasa, a rozpoczciem wbudowania ssiedniego pasa, nie przekracza 60 minut. Jeeli w niej połoonej warstwie wystpuj spoiny robocze, to spoiny w warstwie lecej wyej powinny by wzgldem nich przesunite o co najmniej 30 cm dla spoiny podłunej i 1 m dla spoiny poprzecznej Pielgnacja warstwy z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem Pielgnacja powinna by przeprowadzona według jednego z nastpujcych sposobów: a) skropienie warstwy emulsj asfaltow, albo asfaltem D200 lub D300 w iloci od 0,5 do 1,0 kg/m 2, b) skropienie specjalnymi preparatami powłokotwórczymi posiadajcymi aprobat techniczn wydan przez uprawnion jednostk, po uprzednim zaakceptowaniu ich uycia przez Inyniera, c) utrzymanie w stanie wilgotnym poprzez kilkakrotne skrapianie wod w cigu dnia, w czasie co najmniej 7 dni, d) przykrycie na okres 7 dni nieprzepuszczaln foli z tworzywa sztucznego, ułoon na zakład o szerokoci co najmniej 30 cm i zabezpieczon przed zerwaniem z powierzchni warstwy przez wiatr, e) przykrycie warstw piasku lub grubej włókniny technicznej i utrzymywanie jej w stanie wilgotnym w czasie co najmniej 7 dni. Inne sposoby pielgnacji, zaproponowane przez Wykonawc i inne materiały przeznaczone do pielgnacji mog by zastosowane po uzyskaniu akceptacji Inyniera. Nie naley dopuszcza adnego ruchu pojazdów i maszyn po podbudowie w okresie 7 dni po wykonaniu. Po tym czasie ewentualny ruch technologiczny moe odbywa si wyłcznie za zgod Inyniera Odcinek próbny Co najmniej na 3 dni przed rozpoczciem robót, Wykonawca powinien wykona odcinek próbny w celu: stwierdzenia czy sprzt budowlany do spulchnienia, mieszania, rozkładania i zagszczania jest właciwy, okrelenia gruboci warstwy materiału w stanie lunym, koniecznej do uzyskania wymaganej gruboci warstwy po zagszczeniu, okrelenia potrzebnej liczby przej walców do uzyskania wymaganego wskanika zagszczenia warstwy. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uy materiałów oraz sprztu takich, jakie bd stosowane do wykonywania podbudowy lub ulepszonego podłoa. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosi od 400 do 800 m 2.

103 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 103 Odcinek próbny powinien by zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inyniera. Wykonawca moe przystpi do wykonywania podbudowy lub ulepszonego podłoa po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inyniera Utrzymanie podbudowy i ulepszonego podłoa Podbudowa i ulepszone podłoe po wykonaniu, a przed ułoeniem nastpnej warstwy, powinny by utrzymywane w dobrym stanie. Jeeli Wykonawca bdzie wykorzystywał, za zgod Inyniera, gotow podbudow lub ulepszone podłoe do ruchu budowlanego, to jest obowizany naprawi wszelkie uszkodzenia podbudowy, spowodowane przez ten ruch. Koszt napraw wynikłych z niewłaciwego utrzymania podbudowy lub ulepszonego podłoa obcia Wykonawc robót. Wykonawca jest zobowizany do przeprowadzenia biecych napraw podbudowy lub ulepszonego podłoa uszkodzonych wskutek oddziaływania czynników atmosferycznych, takich jak opady deszczu i niegu oraz mróz. Wykonawca jest zobowizany wstrzyma ruch budowlany po okresie intensywnych opadów deszczu, jeeli wystpi moliwo uszkodzenia podbudowy lub ulepszonego podłoa. Warstwa stabilizowana spoiwami hydraulicznymi powinna by przykryta przed zim warstw nawierzchni lub zabezpieczona przed niszczcym działaniem czynników atmosferycznych w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien wykona badania spoiw, kruszyw i gruntów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawi wyniki tych bada Inynierowi w celu akceptacji Badania w czasie robót Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie wykonywania podbudowy lub ulepszonego podłoa stabilizowanych spoiwami podano w tablicy 1. Tablica 1. Czstotliwo bada i pomiarów Lp. Wyszczególnienie bada Czstotliwo bada Minimalna liczba bada na dziennej działce roboczej Maksymalna powierzchnia podbudowy lub ulepszonego podłoa przypadajca na jedno badanie 1 Uziarnienie mieszanki gruntu lub kruszywa 2 Wilgotno mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwem 3 Rozdrobnienie gruntu 1) m 2 4 Jednorodno i głboko wymieszania 2) 5 Zagszczenie warstwy 6 Grubo podbudowy lub ulepszonego podłoa m 2 7 Wytrzymało na ciskanie 7 i 28-dniowa przy stabilizacji cementem i wapnem 14 i 42-dniowa przy stabilizacji popiołami lotnymi 90-dniowa przy stabilizacji ulem granulowanym 6 próbek 6 próbek 3 próbki 400 m 2 8 Mrozoodporno 3) przy projektowaniu i w przypadkach wtpliwych Badanie spoiwa: 9 cementu, przy projektowaniu składu

104 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem wapna, mieszanki i przy kadej 11 popiołów lotnych, zmianie 12 ula granulowanego 13 Badanie wody dla kadego wtpliwego ródła 14 Badanie właciwoci gruntu lub kruszywa dla kadej partii i przy kadej zmianie rodzaju gruntu lub kruszywa 15 Wskanik nonoci CBR 4) w przypadkach wtpliwych i na zlecenie Inyniera 1) Badanie wykonuje si dla gruntów spoistych 2) Badanie wykonuje si przy stabilizacji gruntu metod mieszania na miejscu 3) Badanie wykonuje si przy stabilizacji gruntu lub kruszyw cementem, wapnem i popiołami lotnymi 4) Badanie wykonuje si przy stabilizacji gruntu wapnem Uziarnienie gruntu lub kruszywa Próbki do bada naley pobiera z mieszarek lub z podłoa przed podaniem spoiwa. Uziarnienie kruszywa lub gruntu powinno by zgodne z wymaganiami podanymi w ST dotyczcych poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoa Wilgotno mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwami Wilgotno mieszanki powinna by równa wilgotnoci optymalnej, okrelonej w projekcie składu tej mieszanki, z tolerancj +10% -20% jej wartoci Rozdrobnienie gruntu Grunt powinien by spulchniony i rozdrobniony tak, aby wskanik rozdrobnienia był co najmniej równy 80% (przez sito o rednicy 4 mm powinno przej 80% gruntu) Jednorodno i głboko wymieszania Jednorodno wymieszania gruntu ze spoiwem polega na ocenie wizualnej jednolitego zabarwienia mieszanki. Głboko wymieszania mierzy si w odległoci min. 0,5 m od krawdzi podbudowy czy ulepszonego podłoa. Głboko wymieszania powinna by taka, aby grubo warstwy po zagszczeniu była równa projektowanej Zagszczenie warstwy Mieszanka powinna by zagszczana do osignicia wskanika zagszczenia nie mniejszego od 1,00 oznaczonego zgodnie z BN-77/ [25] Grubo podbudowy lub ulepszonego podłoa Grubo warstwy naley mierzy bezporednio po jej zagszczeniu w odległoci co najmniej 0,5 m od krawdzi. Grubo warstwy nie moe róni si od projektowanej o wicej ni ± 1 cm Wytrzymało na ciskanie Wytrzymało na ciskanie okrela si na próbkach walcowych o rednicy i wysokoci 8 cm. Próbki do bada naley pobiera z miejsc wybranych losowo, w warstwie rozłoonej przed jej zagszczeniem. Próbki w iloci 6 sztuk naley formowa i przechowywa zgodnie z normami dotyczcymi poszczególnych rodzajów stabilizacji spoiwami. Trzy próbki naley bada po 7 lub 14 dniach oraz po 28 lub 42 dniach przechowywania, a w przypadku stabilizacji ulem granulowanym po 90 dniach przechowywania. Wyniki wytrzymałoci na ciskanie powinny by zgodne z wymaganiami podanymi w ST dotyczcych poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoa Mrozoodporno Wskanik mrozoodpornoci okrelany przez spadek wytrzymałoci na ciskanie próbek poddawanych cyklom zamraania i odmraania powinien by zgodny z wymaganiami podanymi w ST dotyczcych poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoa Badanie spoiwa

105 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 105 Dla kadej dostawy cementu, wapna, popiołów lotnych, ula granulowanego, Wykonawca powinien okreli właciwoci podane w ST dotyczcych poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoa Badanie wody W przypadkach wtpliwych naley przeprowadzi badania wody wg PN-B [13] Badanie właciwoci gruntu lub kruszywa Właciwoci gruntu lub kruszywa naley bada przy kadej zmianie rodzaju gruntu lub kruszywa. Właciwoci powinny by zgodne z wymaganiami podanymi w ST dotyczcych poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoa Wskanik nonoci CBR Wskanik nonoci CBR okrela si wg normy BN-70/ [13] dla próbek gruntu stabilizowanego wapnem, pielgnowanych zgodnie z wymaganiami PN-S [16] Wymagania dotyczce cech geometrycznych podbudowy i ulepszonego podłoa Wymagania dotyczce cech geometrycznych podbudowy i ulepszonego podłoa podano w OST D Podbudowy i ulepszone podłoe z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi. Wymagania ogólne pkt Zasady postpowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy i ulepszonego podłoa Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów dotyczcych cech geometrycznych podaje tablica 2. Tablica 2. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów wykonanej podbudowy lub ulepszonego podłoa stabilizowanych spoiwami Minimalna czstotliwo Lp. Wyszczególnienie bada i pomiarów bada i pomiarów 1 Szeroko 10 razy na 1 km 2 Równo podłuna 3 Równo poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne* ) 10 razy na 1 km 5 Rzdne wysokociowe co 100 m 6 Ukształtowanie osi w planie* ) 7 Grubo podbudowy i ulepszonego podłoa w sposób cigły planografem albo co 20 m łat na kadym pasie ruchu w 3 punktach, lecz nie rzadziej ni raz na 2000 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naley wykona w punktach głównych łuków poziomych Szeroko podbudowy i ulepszonego podłoa Szeroko podbudowy i ulepszonego podłoa nie moe róni si od szerokoci projektowanej o wicej ni +10 cm, -5 cm. Na jezdniach bez krawników szeroko podbudowy powinna by wiksza od szerokoci warstwy wyej lecej o co najmniej 25 cm lub o warto wskazan w dokumentacji projektowej Równo podbudowy i ulepszonego podłoa Nierównoci podłune podbudowy i ulepszonego podłoa naley mierzy 4-metrow łat lub planografem, zgodnie z norm BN-68/ [22]. Nierównoci poprzeczne podbudowy i ulepszonego podłoa naley mierzy 4-metrow łat. Nierównoci nie powinny przekracza: - 12 mm dla podbudowy zasadniczej,

106 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem mm dla podbudowy pomocniczej i ulepszonego podłoa Spadki poprzeczne podbudowy i ulepszonego podłoa Spadki poprzeczne podbudowy i ulepszonego podłoa powinny by zgodne z dokumentacj projektow z tolerancj ± 0,5 % Rzdne wysokociowe podbudowy i ulepszonego podłoa Rónice pomidzy rzdnymi wykonanej podbudowy i ulepszonego podłoa a rzdnymi projektowanymi nie powinny przekracza + 1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi podbudowy i ulepszonego podłoa O podbudowy i ulepszonego podłoa w planie nie moe by przesunita w stosunku do osi projektowanej o wicej ni ± 5 cm Grubo podbudowy i ulepszonego podłoa Grubo podbudowy i ulepszonego podłoa nie moe róni si od gruboci projektowanej o wicej ni: - dla podbudowy zasadniczej ± 10%, - dla podbudowy pomocniczej i ulepszonego podłoa +10%, -15% Zasady postpowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy i ulepszonego podłoa Niewłaciwe cechy geometryczne podbudowy i ulepszonego podłoa Jeeli po wykonaniu bada na stwardniałej podbudowie lub ulepszonym podłou stwierdzi si, e odchylenia cech geometrycznych przekraczaj wielkoci okrelone w p. 6.4, to warstwa zostanie zerwana na cał grubo i ponownie wykonana na koszt Wykonawcy. Dopuszcza si inny rodzaj naprawy wykonany na koszt Wykonawcy, o ile zostanie on zaakceptowany przez Inyniera. Jeeli szeroko podbudowy lub ulepszonego podłoa jest mniejsza od szerokoci projektowanej o wicej ni 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom wyej lecym, to Wykonawca powinien poszerzy podbudow lub ulepszone podłoe przez zerwanie warstwy na pełn grubo do połowy szerokoci pasa ruchu i wbudowanie nowej mieszanki. Nie dopuszcza si mieszania składników mieszanki na miejscu. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt Niewłaciwa grubo podbudowy i ulepszonego podłoa Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod wzgldem gruboci Wykonawca wykona napraw podbudowy lub ulepszonego podłoa przez zerwanie wykonanej warstwy, usunicie zerwanego materiału i ponowne wykonanie warstwy o odpowiednich właciwociach i o wymaganej gruboci. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastpi ponowny pomiar i ocena gruboci warstwy, na koszt Wykonawcy Niewłaciwa wytrzymało podbudowy i ulepszonego podłoa Jeeli wytrzymało rednia próbek bdzie mniejsza od dolnej granicy okrelonej w ST dla poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoa, to warstwa wadliwie wykonana zostanie zerwana i wymieniona na now o odpowiednich właciwociach na koszt Wykonawcy. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) podbudowy i ulepszonego podłoa z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje si za zgodne z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.

107 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 podbudowy i ulepszonego podłoa z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi obejmuje: a) w przypadku wytwarzania mieszanek kruszywowo-spoiwowych w mieszarkach: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów, wyprodukowanie mieszanki i jej transport na miejsce wbudowania, dostarczenie, ustawienie, rozebranie i odwiezienie prowadnic oraz innych materiałów i urzdze pomocniczych, rozłoenie i zagszczenie mieszanki, pielgnacja wykonanej warstwy przeprowadzenie pomiarów i bada laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, b) w przypadku wytwarzania mieszanek gruntowo-spoiwowych na miejscu: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, spulchnienie gruntu, dostarczenie, ustawienie, rozebranie i odwiezienie prowadnic oraz innych materiałów i urzdze pomocniczych, dostarczenie i rozcielenie składników zgodnie z recept laboratoryjn, wymieszanie gruntu rodzimego lub ulepszonego kruszywem ze spoiwem w korycie drogi, zagszczenie warstwy, pielgnacja wykonanej warstwy, przeprowadzenie pomiarów i bada laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej.

108 D Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem PRZEPISY ZWIZANE Normy 1. PN-B Cement. Metody bada. Oznaczanie cech fizycznych 2. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 3. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartoci zanieczyszcze obcych 4. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowego 5. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartoci zanieczyszcze organicznych 6. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartoci siarki metod bromow 7. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu krzemianowego 8. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu wapniowego 9. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu elazawego 10. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie cieralnoci w bbnie Los Angeles 11. PN-B Cement. Cement powszechnego uytku. Skład, wymagania i ocena zgodnoci 12. PN-B Wapno 13. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 14. PN-C Wodorotlenek sodowy techniczny 15. PN-C Chlorek wapniowy techniczny 16. PN-S Drogi samochodowe. Stabilizacja gruntów wapnem do celów drogowych 17. PN-S Drogi samochodowe. Podbudowa i ulepszone podłoe z gruntu stabilizowanego cementem 18. PN-S Drogi samochodowe. Popioły lotne 19. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie 20. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskanika piaskowego 21. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoa przez obcienie płyt 22. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równoci nawierzchni planografem i łat 23. BN-70/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskanika nonoci gruntu jako podłoa nawierzchni podatnych 24. BN-73/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskanika aktywnoci pucolanowej popiołów lotnych z wgla kamiennego 25. BN-77/ Oznaczanie wskanika zagszczenia gruntu 26. BN-71/ Drogi samochodowe. Podbudowa z gruntów stabilizowanych aktywnymi popiołami lotnymi Inne dokumenty 27. Instrukcja CZDP 1980 Badanie wskanika aktywnoci ula granulowanego 28. Wytyczne MK CZDP Stabilizacja kruszyw i gruntów ulem wielkopiecowym granulowanym, Warszawa Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM

109 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT D NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO WARSTWA WICA I WYRÓWNAWCZA WG WT-1 I WT-2

110 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonaniem warstwy wicej i wyrównawczej z betonu asfaltowego w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem i odbiorem warstwy wyrównawczej z betonu asfaltowego wg PN-EN [47] i WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2010 [65] z mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej od producenta. W przypadku produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej przez Wykonawc dla potrzeb budowy, Wykonawca zobowizany jest prowadzi Zakładow kontrol produkcji (ZKP) zgodnie z WT-2 [65] punkt Warstw wyrównawcz z betonu asfaltowego mona wykonywa dla dróg kategorii ruchu od KR1 do KR6 (okrelenie kategorii ruchu podano w punkcie 1.4.8). Stosowane mieszanki betonu asfaltowego o wymiarze D podano w tablicy 1. Tablica 1. Stosowane mieszanki Kategoria ruchu Mieszanki o wymiarze D 1), mm KR 1-2 KR 3-4 KR 5-6 AC11W 2), AC16W AC16W, AC22W AC16W, AC22W 1) Podział ze wzgldu na wymiar najwikszego kruszywa w mieszance. 2) Dopuszcza si AC11 do warstwy wyrównawczej do kategorii ruchu KR1 KR6 przy spełnieniu wymaga jak w tablicach 16,17, 18, 19, 20 WT [65] w zalenoci od KR Okrelenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składajca si z jednej lub kilku warstw słucych do przejmowania i rozkładania obcie od ruchu pojazdów na podłoe Warstwa wica warstwa nawierzchni midzy warstw cieraln a podbudow Warstwa wyrównawcza warstwa o zmiennej gruboci, ułoona na istniejcej warstwie w celu uzyskania odpowiedniego profilu potrzebnego do ułoenia kolejnej warstwy Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszyw i lepiszcza asfaltowego Wymiar mieszanki mineralno-asfaltowej okrelenie mieszanki mineralno-asfaltowej, ze wzgldu na najwikszy wymiar kruszywa D, np. wymiar 11, 16, Beton asfaltowy mieszanka mineralno-asfaltowa, w której kruszywo o uziarnieniu cigłym lub niecigłym tworzy struktur wzajemnie klinujc si Uziarnienie skład ziarnowy kruszywa, wyraony w procentach masy ziaren przechodzcych przez okrelony zestaw sit Kategoria ruchu obcienie drogi ruchem samochodowym, wyraone w osiach obliczeniowych (100 kn) wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych GDDP-IBDiM [68] Wymiar kruszywa wielko ziaren kruszywa, okrelona przez dolny (d) i górny (D) wymiar sita Kruszywo grube kruszywo z ziaren o wymiarze: D 45 mm oraz d > 2 mm Kruszywo drobne kruszywo z ziaren o wymiarze: D 2 mm, którego wiksza cz pozostaje na sicie 0,063 mm.

111 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Pył kruszywo z ziaren przechodzcych przez sito 0,063 mm Wypełniacz kruszywo, którego wiksza cz przechodzi przez sito 0,063 mm. (Wypełniacz mieszany kruszywo, które składa si z wypełniacza pochodzenia mineralnego i wodorotlenku wapnia. Wypełniacz dodany wypełniacz pochodzenia mineralnego, wyprodukowany oddzielnie) Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki czstkom zdyspergowanego asfaltu Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Symbole i skróty dodatkowe ACW - beton asfaltowy do warstwy wicej i wyrównawczej PMB - polimeroasfalt, D - górny wymiar sita (przy okrelaniu wielkoci ziaren kruszywa), d - dolny wymiar sita (przy okrelaniu wielkoci ziaren kruszywa), C - kationowa emulsja asfaltowa, NPD - właciwo uytkowa nie okrelana (ang. No Performance Determined; producent moe jej nie okrela), TBR - do zadeklarowania (ang. To Be Reported; producent moe dostarczy odpowiednie informacje, jednak nie jest do tego zobowizany), MOP - miejsce obsługi podrónych Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Lepiszcza asfaltowe Naley stosowa asfalty drogowe wg PN-EN [27] lub polimeroasfalty wg PN-EN [59]. Rodzaje stosowanych lepiszcz asfaltowych podano w tablicy 2. Oprócz lepiszcz wymienionych w tablicy 2 mona stosowa inne lepiszcza nienormowe według aprobat technicznych. Tablica 2. Zalecane lepiszcza asfaltowe do warstwy wicej i wyrównawczej z betonu asfaltowego Kategoria ruchu Mieszanka AC KR1 KR2 AC11W,AC16W 50/70 KR3 KR4 AC16W,AC22W 35/50, 50/70, wielorodzajowy 35/50, 50/70 KR5 KR6 AC16W AC22W 35/50, wielorodzajowy 35/50 Gatunek lepiszcza asfalt drogowy polimeroasfalt - PMB 25/55-60 PMB 25/55-60 Asfalty drogowe powinny spełnia wymagania podane w tablicy 3. Polimeroasfalty powinny spełnia wymagania podane w tablicy 4. Tablica 3. Wymagania wobec asfaltów drogowych wg PN-EN [27] Metoda Rodzaj asfaltu Lp. Właciwoci badania 35/50 50/ WŁACIWOCI OBLIGATORYJNE 1 Penetracja w 25 C 0,1 mm PN-EN 1426 [21] Temperatura miknienia C PN-EN 1427 [22] Temperatura zapłonu, nie mniej ni C PN-EN [62]

112 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Zawarto składników rozpuszczalnych, nie mniej ni % m/m PN-EN [28] Zmiana masy po starzeniu (ubytek lub przyrost), % m/m PN-EN [31] 0,5 0,5 nie wicej ni 6 Pozostała penetracja po starzeniu, nie mniej ni % PN-EN 1426 [21] Temperatura miknienia po starzeniu, nie mniej ni C PN-EN 1427 [22] WŁACIWOCI SPECJALNE KRAJOWE 8 Zawarto parafiny, nie wicej ni % PN-EN [30] 2,2 2,2 9 Wzrost temp. miknienia po starzeniu, nie wicej ni C PN-EN 1427 [22] Temperatura łamliwoci Fraassa, nie wicej ni C PN-EN [29] -5-8 Tablica 4. Wymagania wobec asfaltów modyfikowanych polimerami (polimeroasfaltów) wg PN-EN [59] Wymaganie podstawowe Właciwo Metoda badania Jednostka Gatunki asfaltów modyfikowanych polimerami (PMB) 25/55 60 wymaganie klasa Konsystencja w porednich temperaturach eksploatacyjnych Konsystencja w wysokich temperaturach eksploatacyjnych Kohezja Stało konsystencji (Odporno na starzenie wg PN-EN lub -3 [31] Inne właciwoci Penetracja w 25 C Temperatura miknienia Siła rozcigania (mała prdko rozcigania) Siła rozcigania w 5 C (dua prdko rozcigania) Wahadło Vialit (metoda uderzenia) PN-EN 1426 [21] 0,1 mm PN-EN 1427 [22] C 60 6 PN-EN [55] PN-EN [57] PN-EN [53] PN-EN [57] J/cm 2 2 w 5 C 3 J/cm 2 NPD a 0 PN-EN [54] J/cm 2 NPD a 0 Zmiana masy % 0,5 3 Pozostała penetracja PN-EN 1426 [21] % 40 3 Wzrost temperatury miknienia Temperatura zapłonu PN-EN 1427 [22] C 8 3 PN-EN ISO 2592 [63] C Temperatura łamliwoci PN-EN [29] C Wymagania dodatkowe Nawrót sprysty w 25 C PN-EN [51] % 50 5 Nawrót sprysty w 10 C NPD a 0 Zakres PN-EN [59] plastycznoci Punkt C TBR b 1 Stabilno magazynowania. PN-EN [52] Rónica temperatur PN-EN 1427 [22] C 5 2 miknienia Stabilno PN-EN [52] 0,1 mm NPD a 0

113 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT magazynowania. Rónica penetracji Spadek temperatury miknienia po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] Nawrót spr- ysty w 25 C po starzeniu wg PN- EN lub -3 [31] Nawrót spr- ysty w 10 C po starzeniu wg PN- EN lub -3 [31] PN-EN 1426 [21] PN-EN [31] PN-EN 1427 [22] PN-EN [31] PN-EN [51] a NPD No Performance Determined (właciwo uytkowa nie okrelana) b TBR To Be Reported (do zadeklarowania) C TBR b 1 % 50 4 NPD a 0 Składowanie asfaltu drogowego powinno si odbywa w zbiornikach, wykluczajcych zanieczyszczenie asfaltu i wyposaonych w system grzewczy poredni (bez kontaktu asfaltu z przewodami grzewczymi). Zbiornik roboczy otaczarki powinien by izolowany termicznie, posiada automatyczny system grzewczy z tolerancj ± 5 C oraz układ cyrkulacji asfaltu. Polimeroasfalt powinien by magazynowany w zbiorniku wyposaonym w system grzewczy poredni z termostatem kontrolujcym temperatur z dokładnoci ± 5 C. Zaleca si wyposaenie zbiornika w mieszadło. Zaleca si bezporednie zuycie polimeroasfaltu po dostarczeniu. Naley unika wielokrotnego rozgrzewania i chłodzenia polimeroasfaltu w okresie jego stosowania oraz unika niekontrolowanego mieszania polimeroasfaltów rónego rodzaju i klasy oraz z asfaltem zwykłym Kruszywo Do warstwy wyrównawczej z betonu asfaltowego naley stosowa kruszywo według PN-EN [44] i WT-1 Kruszywa 2010 [64], obejmujce kruszywo grube, kruszywo drobne i wypełniacz. Kruszywa powinny spełnia wymagania podane w WT-1 Kruszywa 2010 tablica 8, 9, 10, 11. Składowanie kruszywa powinno si odbywa w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z kruszywem o innym wymiarze lub pochodzeniu. Podłoe składowiska musi by równe, utwardzone i odwodnione. Składowanie wypełniacza powinno si odbywa w silosach wyposaonych w urzdzenia do aeracji rodek adhezyjny W celu poprawy powinowactwa fizykochemicznego lepiszcza asfaltowego i kruszywa, gwarantujcego odpowiedni przyczepno (adhezj) lepiszcza do kruszywa i odporno mieszanki mineralno-asfaltowej na działanie wody, naley dobra i zastosowa rodek adhezyjny, tak aby dla konkretnej pary kruszywo-lepiszcze warto przyczepnoci okrelona według PN-EN , metoda C [34] wynosiła co najmniej 80%. Składowanie rodka adhezyjnego jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta Materiały do uszczelnienia połcze i krawdzi Do uszczelnienia połcze technologicznych (tj. złczy podłunych i poprzecznych z tego samego materiału wykonywanego w rónym czasie oraz spoin stanowicych połczenia rónych materiałów lub połczenie warstwy asfaltowej z urzdzeniami obcymi w nawierzchni lub j ograniczajcymi, naley stosowa: a) materiały termoplastyczne, jak tamy asfaltowe, pasty itp. według norm lub aprobat technicznych, b) emulsj asfaltow według PN-EN [58] lub inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych Grubo materiału termoplastycznego do spoiny powinna wynosi: nie mniej ni 10 mm przy gruboci warstwy technologicznej do 2,5 cm, nie mniej ni 15 mm przy gruboci warstwy technologicznej wikszej ni 2,5 cm. Składowanie materiałów termoplastycznych jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta, w warunkach okrelonych w aprobacie technicznej. Do uszczelnienia krawdzi naley stosowa asfalt drogowy wg PN-EN [27], asfalt modyfikowany polimerami wg PN-EN [59] metod na gorco. Dopuszcza si inne rodzaje lepiszcza wg norm lub aprobat technicznych Materiały do złczenia warstw konstrukcji Do złczania warstw konstrukcji nawierzchni (warstwa wyrównawcza z warstw cieraln) naley stosowa kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje modyfikowane polimerami według PN-EN [58] i WT-3 Emulsje asfaltowe 2009 punkt 5.1 tablica 2 i tablica 3 [66].

114 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Emulsj asfaltow mona składowa w opakowaniach transportowych lub w stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie naley nalewa emulsji do opakowa i zbiorników zanieczyszczonych materiałami mineralnymi. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Sprzt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zalenoci od potrzeb, powinien wykaza si moliwoci korzystania ze sprztu dostosowanego do przyjtej metody robót, jak: wytwórnia (otaczarka) o mieszaniu cyklicznym lub cigłym, z automatycznym komputerowym sterowaniem produkcji, do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, układarka gsienicowa, z elektronicznym sterowaniem równoci układanej warstwy, skrapiarka, walce stalowe gładkie, walce ogumione szczotki mechaniczne i/lub inne urzdzenia czyszczce, samochody samowyładowcze z przykryciem brezentowym lub termosami, sprzt drobny. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Transport materiałów Asfalt i polimeroasfalt naley przewozi w cysternach kolejowych lub samochodach izolowanych i zaopatrzonych w urzdzenia umoliwiajce porednie ogrzewanie oraz w zawory spustowe. Kruszywa mona przewozi dowolnymi rodkami transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Wypełniacz naley przewozi w sposób chronicy go przed zawilgoceniem, zbryleniem i zanieczyszczeniem. Wypełniacz luzem powinien by przewoony w odpowiednich cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umoliwiajcych rozładunek pneumatyczny. Emulsja asfaltowa moe by transportowana w zamknitych cysternach, autocysternach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, e nie bd korodowały pod wpływem emulsji i nie bd powodowały jej rozpadu. Cysterny powinny by wyposaone w przegrody. Nie naley uywa do transportu opakowa z metali lekkich (moe zachodzi wydzielanie wodoru i groba wybuchu przy emulsjach o ph 4). Mieszank mineralno-asfaltow naley dowozi na budow pojazdami samowyładowczymi w zalenoci od postpu robót. Podczas transportu i postoju przed wbudowaniem mieszanka powinna by zabezpieczona przed ostygniciem i dopływem powietrza (przez przykrycie, pojemniki termoizolacyjne lub ogrzewane itp.). Warunki i czas transportu mieszanki, od produkcji do wbudowania, powinna zapewnia utrzymanie temperatury w wymaganym przedziale. Powierzchnie pojemników uywanych do transportu mieszanki powinny by czyste, a do zwilania tych powierzchni mona uywa tylko rodki antyadhezyjne niewpływajce szkodliwie na mieszank. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Przed przystpieniem do robót Wykonawca dostarczy Inynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej (AC16W). Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz minimalna zawarto lepiszcza podane s w tablicach 5. Jeeli stosowana jest mieszanka kruszywa drobnego niełamanego i łamanego, to naley przyj proporcj kruszywa łamanego do niełamanego co najmniej 50/50. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej podane s w tablicach 6, 7, 8. Tablica 5. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawarto lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy wyrównawczej, dla ruchu KR1 KR6 [65] Właciwo Przesiew, [% (m/m)]

115 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT AC11W KR1-KR2 AC16W KR1-KR2 AC16W KR3-KR6 AC22W KR3-KR6 Wymiar sita #, [mm] od do od do od do od do 31, , , , ,063 3,0 8,0 3,0 8,0 4,0 10,0 4,0 10,0 Zawarto lepiszcza, minimum *) B min4,6 B min4,4 B min4,4 B min4,2 *) Minimalna zawarto lepiszcza jest okrelona przy załoonej gstoci mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeeli stosowana mieszanka mineralna ma inn gsto ( d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartoci lepiszcza podan warto naley pomnoy przez współczynnik α według równania: α = 2,650 ρd Tablica 6. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wyrównawczej, dla ruchu KR1 KR2 [65] Właciwo Zawarto wolnych przestrzeni Wolne przestrzenie wypełnione lepiszczem Zawarto wolnych przestrzeni mieszance mineralnej w Odporno na działanie wody Warunki zagszczania wg PN-EN [48] C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.1,ubijanie, 2 35 uderze Metoda i warunki badania AC11W AC16W PN-EN [33], p. 4 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamraania, a) badanie w 25 C V min 3,0 V max 6,0 V min 3,0 V max 6,0 VFB min 65 VFB min 80 VFB min 60 VFB min 80 VMA min 14 VMA min 14 ITSR 80 ITSR 80 a) Ujednolicon procedur badania odpornoci na działanie wody podano w WT [65] w załczniku 1. Tablica 7. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wyrównawczej, dla ruchu KR3 KR4 [65] Właciwo Zawarto przestrzeni wolnych Odporno na deformacje trwałe a) Odporno na działanie wody Warunki zagszczania wg PN-EN [48] C.1.3,ubijanie, Metoda i warunki badania AC16W AC22W 2 75 uderze PN-EN [33], p. 4 C.1.20, PN-EN , metoda B wałowanie, w powietrzu, PN-EN , P 98 -P 100 D.1.6,60 C, cykli [38] C.1.1,ubijanie, 2 35 uderze V min 4,0 V max 7,0 V min 4,0 V max 7,0 WTS AIR 0,3 PRD AIR dekl WTS AIR 0,3 PRD AIRdekl PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamraania, ITS 80 ITSR 80 badanie w 25 C b) a) Grubo płyty: AC16, AC22 60mm. b) Ujednolicon procedur badania odpornoci na działanie wody podano w WT [65] w załczniku 1.

116 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Tablica 8. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy wyrównawczej, dla ruchu KR5 KR6 [65] Zawarto przestrzeni Właciwo wolnych Odporno na deformacje trwałe a) Odporno na działanie wody Warunki zagszczania wg PN-EN [48] C.1.3,ubijanie, 2 75 uderze C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijanie, 2 35 uderze Metoda i warunki badania AC16W AC22W PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] V min 4,0 V max 7,0 V min 4,0 V max 7,0 WTS AIR 0,15 PRD AIR dekla WTS AIR 0,15 PRD AIR dekla PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamraania, ITSR 80 ITSR 80 badanie w 25 C b) a) Grubo plyty: AC16P, AC22P 60mm b) Ujednolicon procedur badania odpornoci na działanie wody podano w WT [65] w załczniku Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszank mineralno-asfaltow naley wytwarza na gorco w otaczarce (zespole maszyn i urzdze dozowania, podgrzewania i mieszania składników oraz przechowywania gotowej mieszanki). Dozowanie składników mieszanki mineralno-asfaltowej w otaczarkach, w tym take wstpne, powinno by zautomatyzowane i zgodne z recept robocz, a urzdzenia do dozowania składników oraz pomiaru temperatury powinny by okresowo sprawdzane. Kruszywo o rónym uziarnieniu lub pochodzeniu naley dodawa odmierzone oddzielnie. Lepiszcze asfaltowe naley przechowywa w zbiorniku z porednim systemem ogrzewania, z układem termostatowania zapewniajcym utrzymanie danej temperatury z dokładnoci ± 5 C. Temperatura lepiszcza asfaltowego w zbiorniku magazynowym (roboczym) nie moe przekracza 180 C dla asfaltu drogowego 50/70 i polimeroasfaltu drogowego PMB25/55-60 oraz 190 C dla asfaltu drogowego 35/50. Kruszywo powinno by wysuszone i podgrzane tak, aby mieszanka mineralna uzyskała temperatur właciw do otoczenia lepiszczem asfaltowym. Temperatura mieszanki mineralnej nie powinna by wysza o wicej ni 30 C od najwyszej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podanej w tablicy 9. W tej tablicy najnisza temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej na miejsce wbudowania, a najwysza temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej bezporednio po wytworzeniu w wytwórni. Tablica 9. Najwysza i najnisza temperatura mieszanki AC [65] Lepiszcze asfaltowe Asfalt 35/50 Asfalt 50/70 Wielorodzajowy 35/50 Wielorodzajowy 50/70 PMB 25/55-60 Temperatura mieszanki [ C] od 155 do 195 od 140 do 180 od 155 do 195 od 140 do 180 od 140 do 180 Sposób i czas mieszania składników mieszanki mineralno-asfaltowej powinny zapewni równomierne otoczenie kruszywa lepiszczem asfaltowym. Dopuszcza si dostawy mieszanek mineralno-asfaltowych z kilku wytwórni, pod warunkiem skoordynowania midzy sob deklarowanych przydatnoci mieszanek (m.in.: typ, rodzaj składników, właciwoci objtociowe) z zachowaniem braku rónic w ich właciwociach Przygotowanie podłoa Podłoe (podbudowa lub stara warstwa cieralna) pod warstw wyrównawcz z betonu asfaltowego powinno by na całej powierzchni: ustabilizowane i none, czyste, bez zanieczyszczenia lub pozostałoci lunego kruszywa, wyprofilowane, równe i bez kolein, suche.

117 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Wymagana równo podłuna jest okrelona w rozporzdzeniu dotyczcym warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne [67]. W wypadku podłoa z warstwy starej nawierzchni, nierównoci nie powinny przekracza wartoci podanych w tablicy 10. Tablica 10. Maksymalne nierównoci podłoa z warstwy starej nawierzchni pod warstwy asfaltowe (pomiar łat 4- metrow lub równowan metod) Klasa drogi A, S, GP G Element nawierzchni Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włczania i wyłczania Jezdnie łcznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza Pasy: ruchu, dodatkowe, włczania i wyłczania, postojowe, jezdnie łcznic, utwardzone pobocza Maksymalna nierówno podłoa pod warstw wic [mm] Z, L, D Pasy ruchu 12 Jeeli nierównoci s wiksze ni dopuszczalne, to naley wyrówna podłoe. Rzdne wysokociowe podłoa oraz urzdze usytuowanych w nawierzchni lub j ograniczajcych powinny by zgodne z dokumentacj projektow. Z podłoa powinien by zapewniony odpływ wody. Nierównoci podłoa (w tym powierzchni istniejcej warstwy cieralnej) naley wyrówna poprzez frezowanie. Wykonane w podłou łaty z materiału o mniejszej sztywnoci (np. łaty z asfaltu lanego w betonie asfaltowym) naley usun, a powstałe w ten sposób ubytki wypełni materiałem o właciwociach zblionych do materiału podstawowego (np. wypełni betonem asfaltowym). W celu polepszenia połczenia midzy warstwami technologicznymi nawierzchni powierzchnia podłoa powinna by w ocenie wizualnej chropowata. Szerokie szczeliny w podłou naley wypełni odpowiednim materiałem, np. zalewami drogowymi według PN-EN [60] lub PN-EN [61] albo innymi materiałami według norm lub aprobat technicznych. Na podłou wykazujcym zniszczenia w postaci siatki spka zmczeniowych lub spka poprzecznych zaleca si stosowanie membrany przeciwspkaniowej, np. mieszanki mineralno-asfaltowej, warstwy SAMI lub z geosyntetyków według norm lub aprobat technicznych Próba technologiczna Wykonawca przed przystpieniem do produkcji mieszanki jest zobowizany do przeprowadzenia w obecnoci Inyniera próby technologicznej, która ma na celu sprawdzenie zgodnoci właciwoci wyprodukowanej mieszanki z recept. W tym celu naley zaprogramowa otaczark zgodnie z recept robocz i w cyklu automatycznym produkowa mieszank. Do bada naley pobra mieszank wyprodukowan po ustabilizowaniu si pracy otaczarki. Nie dopuszcza si oceniania dokładnoci pracy otaczarki oraz prawidłowoci składu mieszanki mineralnej na podstawie tzw. suchego zarobu, z uwagi na moliw segregacj kruszywa. Mieszank wyprodukowan po ustabilizowaniu si pracy otaczarki naley zgromadzi w silosie lub załadowa na samochód. Próbki do bada naley pobiera ze skrzyni samochodu zgodnie z metod okrelon w PN- EN [39]. Na podstawie uzyskanych wyników Inynier podejmuje decyzj o wykonaniu odcinka próbnego Połczenie midzywarstwowe Uzyskanie wymaganej trwałoci nawierzchni jest uzalenione od zapewnienia połczenia midzy warstwami i ich współpracy w przenoszeniu obcienia nawierzchni ruchem. Podłoe powinno by skropione lepiszczem. Ma to na celu zwikszenie połczenia midzy warstwami konstrukcyjnymi oraz zabezpieczenie przed wnikaniem i zaleganiem wody midzy warstwami. Skropienie lepiszczem podłoa (np. podbudowa asfaltowa), przed ułoeniem warstwy wyrównawczej z betonu asfaltowego powinno by wykonane w iloci podanej w przeliczeniu na pozostałe lepiszcze, tj. 0,3 0,5 kg/m 2, przy czym: zaleca si stosowa emulsj modyfikowan polimerem, ilo emulsji naley dobra z uwzgldnieniem stanu podłoa oraz porowatoci mieszanki ; jeli mieszanka ma wiksz zawarto wolnych przestrzeni, to naley uy wiksz ilo lepiszcza do skropienia, które po ułoeniu warstwy cieralnej uszczelni j

118 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Skrapianie podłoa naley wykonywa równomiernie stosujc rampy do skrapiania, np. skrapiarki do lepiszczy asfaltowych. Dopuszcza si skrapianie rczne lanc w miejscach trudno dostpnych (np. cieki uliczne) oraz przy urzdzeniach usytuowanych w nawierzchni lub j ograniczajcych. W razie potrzeby urzdzenia te naley zabezpieczy przed zabrudzeniem. Skropione podłoe naley wyłczy z ruchu publicznego przez zmian organizacji ruchu. W wypadku stosowania emulsji asfaltowej podłoe powinno by skropione 0,5 h przed układaniem warstwy asfaltowej w celu odparowania wody. Czas ten nie dotyczy skrapiania ramp zamontowan na rozkładarce Wbudowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszank mineralno-asfaltow mona wbudowywa na podłou przygotowanym zgodnie z zapisami w punktach 5.4 i 5.7. Temperatura podłoa pod rozkładan warstw nie moe by nisza ni +5 o C. Transport mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej powinien by zgodny z zaleceniami podanymi w punkcie 4.2. Mieszank mineralno-asfaltow asfaltow naley wbudowywa w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Temperatura otoczenia w cigu doby nie powinna by nisza od temperatury podanej w tablicy 11. Temperatura otoczenia moe by nisza w wypadku stosowania ogrzewania podłoa. Nie dopuszcza si układania mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej podczas silnego wiatru (V > 16 m/s). W wypadku stosowania mieszanek mineralno-asfaltowych z dodatkiem obniajcym temperatur mieszania i wbudowania naley indywidualnie okreli wymagane warunki otoczenia. Tablica 11. Minimalna temperatura otoczenia na wysokoci 2m podczas wykonywania warstwy wicej lub wyrównawczej z betonu asfaltowego Rodzaj robót Minimalna temperatura otoczenia [ C] przed przystpieniem do robót w czasie robót Warstwa wica 0 +5 Warstwa wyrównawcza 0 +5 Właciwoci wykonanej warstwy powinny spełnia warunki podane w tablicy 12. Tablica 12. Właciwoci warstwy AC Typ i wymiar mieszanki Projektowana grubo warstwy technologicznej [cm] Wskanik zagszczenia [%] Zawarto wolnych przestrzeni w warstwie [%(v/v)] AC11W, KR1 KR2 4,0 10,0 98 3,5 7,0 AC16W, KR1 KR2 5,0 10,0 98 3,5 7,0 AC16W, KR3 KR6 5,0 10,0 98 4,5 8,0 AC22W, KR3 KR6 7,0 10,0 98 4,5 8,0 Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna by wbudowywana rozkładark wyposaon w układ automatycznego sterowania gruboci warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacj projektow. W miejscach niedostpnych dla sprztu dopuszcza si wbudowywanie rczne. Grubo wykonywanej warstwy powinna by sprawdzana co 25 m, w co najmniej trzech miejscach (w osi i przy brzegach warstwy). Warstwy wałowane powinny by równomiernie zagszczone cikimi walcami drogowymi. Do warstw z betonu asfaltowego naley stosowa walce drogowe stalowe gładkie z moliwoci wibracji, oscylacji lub walce ogumione. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 6.

119 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyska wymagane dokumenty, dopuszczajce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodnoci, deklaracj zgodnoci, aprobat techniczn, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykona własne badania właciwoci materiałów przeznaczonych do wykonania robót, okrelone przez Inyniera. Wszystkie dokumenty oraz wyniki bada Wykonawca przedstawia Inynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Uwagi ogólne Badania dziel si na: badania Wykonawcy (w ramach własnego nadzoru), badania kontrolne (w ramach nadzoru zleceniodawcy Inyniera) Badania Wykonawcy Badania Wykonawcy s wykonywane przez Wykonawc lub jego zleceniobiorców celem sprawdzenia, czy jako materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnie itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połczenia itp.) spełniaj wymagania okrelone w kontrakcie. Wykonawca powinien wykonywa te badania podczas realizacji kontraktu, z niezbdn starannoci i w wymaganym zakresie. Wyniki naley zapisywa w protokołach. W razie stwierdzenia uchybie w stosunku do wymaga kontraktu, ich przyczyny naley niezwłocznie usun. Wyniki bada Wykonawcy naley przekazywa Inynierowi na jego danie. Inynier moe zdecydowa o dokonaniu odbioru na podstawie bada Wykonawcy. W razie zastrzee Inynier moe przeprowadzi badania kontrolne według pktu Zakres bada Wykonawcy zwizany z wykonywaniem warstwy wyrównawczej: pomiar temperatury powietrza, pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podczas wykonywania nawierzchni (wg PN-EN [36]), ocena wizualna mieszanki mineralno-asfaltowej, wykaz iloci materiałów lub gruboci wykonanej warstwy, pomiar spadku poprzecznego warstwy asfaltowej, pomiar równoci warstwy asfaltowej (wg pktu ), pomiar parametrów geometrycznych poboczy, ocena wizualna jednorodnoci powierzchni warstwy, ocena wizualna jakoci wykonania połcze technologicznych Badania kontrolne Badania kontrolne s badaniami Inyniera, których celem jest sprawdzenie, czy jako materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnie itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połczenia itp.) spełniaj wymagania okrelone w kontrakcie. Wyniki tych bada s podstaw odbioru. Pobieraniem próbek i wykonaniem bada na miejscu budowy zajmuje si Inynier w obecnoci Wykonawcy. Badania odbywaj si równie wtedy, gdy Wykonawca zostanie w por powiadomiony o ich terminie, jednak nie bdzie przy nich obecny. Rodzaj bada kontrolnych mieszanki mineralno-asfaltowej i wykonanej z niej warstwy podano w tablicy 13. Tablica 13. Rodzaj bada kontrolnych Lp Rodzaj bada a), b) Mieszanka mineralno-asfaltowa Uziarnienie Zawarto lepiszcza Temperatura miknienia lepiszcza odzyskanego Gsto i zawarto wolnych przestrzeni próbki

120 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT a) b) Warstwa asfaltowa Wskanik zagszczenia a) Spadki poprzeczne Równo Grubo lub ilo materiału Zawarto wolnych przestrzeni a) Właciwoci przeciwpolizgowe do kadej warstwy i na kade rozpoczte 6000 m 2 nawierzchni jedna próbka; w razie potrzeby liczba próbek moe zosta zwikszona (np. nawierzchnie dróg w terenie zabudowy) w razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Badania kontrolne dodatkowe W wypadku uznania, e jeden z wyników bada kontrolnych nie jest reprezentatywny dla ocenianego odcinka budowy, Wykonawca ma prawo da przeprowadzenia bada kontrolnych dodatkowych. Inynier i Wykonawca decyduj wspólnie o miejscach pobierania próbek i wyznaczeniu odcinków czciowych ocenianego odcinka budowy. Jeeli odcinek czciowy przyporzdkowany do bada kontrolnych nie moe by jednoznacznie i zgodnie wyznaczony, to odcinek ten nie powinien by mniejszy ni 20% ocenianego odcinka budowy. Do odbioru uwzgldniane s wyniki bada kontrolnych i bada kontrolnych dodatkowych do wyznaczonych odcinków czciowych. Koszty bada kontrolnych dodatkowych zadanych przez Wykonawc ponosi Wykonawca Badania arbitraowe Badania arbitraowe s powtórzeniem bada kontrolnych, co do których istniej uzasadnione wtpliwoci ze strony Inyniera lub Wykonawcy (np. na podstawie własnych bada). Badania arbitraowe wykonuje na wniosek strony kontraktu niezalene laboratorium, które nie wykonywało bada kontrolnych. Koszty bada arbitraowych wraz ze wszystkimi kosztami ubocznymi ponosi strona, na której niekorzy przemawia wynik badania Właciwoci warstwy oraz dopuszczalne odchyłki Mieszanka mineralno-asfaltowa Właciwoci materiałów naley ocenia na podstawie bada pobranych próbek mieszanki mineralnoasfaltowej przed wbudowaniem (wbudowanie oznacza wykonanie warstwy asfaltowej). Wyjtkowo dopuszcza si badania próbek pobranych z wykonanej warstwy asfaltowej Warstwa asfaltowa Grubo warstwy oraz ilo materiału Grubo wykonanej warstwy oznaczana według PN-EN [40] oraz ilo wbudowanego materiału na okrelon powierzchni (dotyczy przede wszystkim cienkich warstw) mog odbiega od projektu o wartoci podane w tablicy 14. W wypadku okrelania iloci materiału na powierzchni i redniej wartoci gruboci warstwy z reguły naley przyj za podstaw cały odcinek budowy. Inynier ma prawo sprawdza odcinki czciowe. Odcinek czciowy powinien zawiera co najmniej jedn dzienn działk robocz. Do odcinka czciowego obowizuj te same wymagania jak do odcinka budowy. Za grubo warstwy lub warstw przyjmuje si redni arytmetyczn wszystkich pojedynczych oznacze gruboci warstwy na całym odcinku budowy lub odcinku czciowym. Tablica 14. Dopuszczalne odchyłki gruboci warstwy oraz iloci materiału na okrelonej powierzchni, [%] Warunki oceny Warstwa asfaltowa AC a) A rednia z wielu oznacze gruboci oraz iloci 1. duy odcinek budowy, powierzchnia wiksza ni 6000 m 2 lub droga ograniczona krawnikami, powierzchnia 10

121 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT wiksza ni 1000 m 2 lub 2. mały odcinek budowy 15 B Pojedyncze oznaczenie gruboci 15 a) w wypadku budowy dwuetapowej, tzn. gdy warstwa cieralna jest układana z opónieniem, warto z wiersza B odpowiednio obowizuje; w pierwszym etapie budowy do górnej warstwy nawierzchni obowizuje warto 25%, a do łcznej gruboci warstw etapu 1 15% Wskanik zagszczenia warstwy Zagszczenie wykonanej warstwy, wyraone wskanikiem zagszczenia oraz zawartoci wolnych przestrzeni, nie moe przekroczy wartoci dopuszczalnych podanych w tablicy 12. Dotyczy to kadego pojedynczego oznaczenia danej właciwoci. Okrelenie gstoci objtociowej naley wykonywa według PN-EN [32] Zawarto wolnych przestrzeni w nawierzchni Zawarto wolnych przestrzeni w warstwie, nie moe wykroczy poza wartoci dopuszczalne podane w tablicy Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni naley bada nie rzadziej ni co 20 m oraz w punktach głównych łuków poziomych. Spadki poprzeczne powinny by zgodne z dokumentacj projektow, z tolerancj ± 0,5% Równo podłuna i poprzeczna Do oceny równoci podłunej warstwy wyrównawczej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych naley stosowa metod z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równowanej uyciu łaty i klina, mierzc wysoko przewitu w połowie długoci łaty. Pomiar wykonuje si nie rzadziej ni co 10 m. Wymagana równo podłuna jest okrelona w rozporzdzeniu dotyczcym warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne [67]. Do oceny równoci poprzecznej warstwy wyrównawczej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych naley stosowa metod z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równowanej uyciu łaty i klina. Pomiar naley wykonywa w kierunku prostopadłym do osi jezdni, na kadym ocenianym pasie ruchu, nie rzadziej ni co 10 m. Wymagana równo poprzeczna jest okrelona w rozporzdzeniu dotyczcym warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne [67] Pozostałe właciwoci warstwy asfaltowej Szeroko warstwy, mierzona 10 razy na 1 km kadej jezdni, nie moe si róni od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 5 cm. Rzdne wysokociowe, mierzone co 10 m na prostych i co 10 m na osi podłunej i krawdziach, powinny by zgodne z dokumentacj projektow z dopuszczaln tolerancj ± 1 cm, przy czym co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie moe przekracza przedziału dopuszczalnych odchyle. Ukształtowanie osi w planie, mierzone co 100 m, nie powinno róni si od dokumentacji projektowej o ± 5 cm. Złcza podłune i poprzeczne, sprawdzone wizualnie, powinny by równe i zwizane, wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. Przylegajce warstwy powinny by w jednym poziomie. Wygld zewntrzny warstwy, sprawdzony wizualnie, powinien by jednorodny, bez spka, deformacji, plam i wykrusze. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest t (tona) wbudowanej mieszanki mineralno-asfaltowej.

122 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania warstwy wyrównawczej przy wbudowaniu 1 t mieszanki mineralno-bitumicznej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, oczyszczenie i skropienie podłoa, dostarczenie materiałów i sprztu, opracowanie recepty laboratoryjnej, wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, wyprodukowanie mieszanki betonu asfaltowego i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem lub pokrycie tam asfaltow krawdzi urzdze obcych i krawników, rozłoenie i zagszczenie mieszanki betonu asfaltowego, obcicie krawdzi i posmarowanie lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i bada wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprztu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszcych Cena wykonania robót okrelonych niniejsz ST obejmuje: roboty tymczasowe, które s potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s przekazywane Zamawiajcemu i s usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszce, które s niezbdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D Wymagania ogólne Normy (Zestawienie zawiera dodatkowo normy PN-EN zwizane z badaniami materiałów wystpujcych w niniejszej ST) 2. PN-EN Metody badania cementu Oznaczanie zawartoci chlorków, dwutlenku wgla i alkaliów w cemencie 3. PN-EN Wapno budowlane Cz 2: Metody bada 4. PN-EN Badania podstawowych właciwoci kruszyw Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego 5. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 6. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren za pomoc wskanika płaskoci 7. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Cz 4: Oznaczanie kształtu ziaren Wskanik kształtu 8. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie procentowej zawartoci ziaren o powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych 9. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Cz 6: Ocena właciwoci powierzchni Wskanik przepływu kruszywa 10. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Ocena zawartoci drobnych czstek Badania błkitem metylenowym 11. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Cz 10:

123 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT Ocena zawartoci drobnych czstek Uziarnienie wypełniaczy (przesiewanie w strumieniu powietrza) 12. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Metody oznaczania odpornoci na rozdrabnianie 13. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie gstoci nasypowej i jamistoci 14. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 4: Oznaczanie pustych przestrzeni suchego, zagszczonego wypełniacza 15. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 5: Oznaczanie zawartoci wody przez suszenie w suszarce z wentylacj 16. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 6: Oznaczanie gstoci ziaren i nasikliwoci 17. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 7: Oznaczanie gstoci wypełniacza Metoda piknometryczna 18. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 8: Oznaczanie polerowalnoci kamienia 19. PN-EN Badania właciwoci cieplnych i odpornoci kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Cz 1: Oznaczanie mrozoodpornoci 20. PN-EN Badania właciwoci cieplnych i odpornoci kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Cz 3: Badanie bazaltowej zgorzeli słonecznej metod gotowania 21. PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igł 22. PN-EN 1427 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury miknienia Metoda Piercie i Kula 23. PN-EN 1428 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie zawartoci wody w emulsjach asfaltowych Metoda destylacji azeotropowej 24. PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie pozostałoci na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałoci podczas magazynowania metod pozostałoci na sicie 25. PN-EN Badania chemicznych właciwoci kruszyw Analiza chemiczna 26. PN-EN Badania chemicznych właciwoci kruszyw Cz 4: Oznaczanie podatnoci wypełniaczy do mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody 27. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych 28. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie rozpuszczalnoci 29. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury łamliwoci Fraassa 30. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie zawartoci parafiny Cz 1: Metoda destylacyjna 31. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie odpornoci na twardnienie pod wpływem ciepła i powietrza Cz 1: Metoda RTFOT Jw. Cz 3: Metoda RFT i PN-EN PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 6: Oznaczanie gstoci objtociowej metod hydrostatyczn 33. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 8: Oznaczanie zawartoci wolnej przestrzeni 34. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 11: Okrelenie powizania pomidzy kruszywem i asfaltem 35. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 12: Okrelanie

124 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT wraliwoci na wod 36. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 13: Pomiar temperatury 37. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 18: Spływanie lepiszcza 38. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 22: Koleinowanie 39. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 27: Pobieranie próbek 40. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 36: Oznaczanie gruboci nawierzchni asfaltowych 41. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkociomierzem wypływowym 42. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie sedymentacji emulsji asfaltowych 43. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie wartoci ph emulsji asfaltowych 44. PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwale stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu 45. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie 46. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Badanie rozpadu Cz 1: Oznaczanie indeksu rozpadu kationowych emulsji asfaltowych, metoda z wypełniaczem mineralnym 47. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Cz 1: Beton asfaltowy 48. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Cz 20: Badanie typu 49. PN-EN Badania kruszyw wypełniajcych stosowanych do mieszanek bitumicznych Cz 1: Badanie metod Piercienia i Kuli 50. PN-EN Badania kruszyw wypełniajcych stosowanych do mieszanek bitumicznych Cz 2: Liczba bitumiczna 51. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie nawrotu sprystego asfaltów modyfikowanych 52. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie odpornoci na magazynowanie modyfikowanych asfaltów 53. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie cigliwoci lepiszczy asfaltowych metod pomiaru cigliwoci 54. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie kohezji lepiszczy asfaltowych metod testu wahadłowego 55. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie cigliwoci modyfikowanych asfaltów Metoda z duktylometrem 56. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie przyczepnoci emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie Metoda z kruszywem 57. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie energii deformacji 58. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji kationowych emulsji asfaltowych 59. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami 60. PN-EN Wypełniacze złczy i zalewy Cz 1: Specyfikacja zalew na gorco 61. PN-EN Wypełniacze złczy i zalewy Cz 2: Specyfikacja zalew na zimno

125 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT PN-EN Przetwory naftowe Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Pomiar metod otwartego tygla Clevelanda 63. PN-EN ISO 2592 Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Metoda otwartego tygla Clevelanda Wymagania techniczne 64. WT-1 Kruszywa Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwale na drogach krajowych - Zarzdzenie nr 102 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 19 listopada 2010 r. 65. WT-2 Nawierzchnie asfaltowe Nawierzchnie asfaltowe na drogach krajowych - Zarzdzenie nr 102 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 19 listopada 2010 r. 66. WT-3 Emulsje asfaltowe Kationowe emulsje asfaltowe na drogach publicznych Inne dokumenty 67. Rozporzdzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. nr 43, poz. 430) 68. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1997

126 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa wica i wyrównawcza wg WT-1 i WT-2 126

127 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT D NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO WARSTWA CIERALNA WG WT-1 I WT-2

128 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonaniem warstwy cieralnej z betonu asfaltowego w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem i odbiorem warstwy cieralnej z betonu asfaltowego wg PN-EN [47] i WT-2 Nawierzchnie asfaltowe 2010 [65] z mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej od producenta. W przypadku produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej przez Wykonawc dla potrzeb budowy, Wykonawca zobowizany jest prowadzi Zakładow kontrol produkcji (ZKP) zgodnie z WT-2 [65] punkt Warstw cieraln z betonu asfaltowego mona wykonywa dla dróg kategorii ruchu od KR1 do KR6 (okrelenie kategorii ruchu podano w punkcie 1.4.7). Stosowane mieszanki betonu asfaltowego o wymiarze D podano w tablicy 1. Tablica 1. Stosowane mieszanki Kategoria ruchu Mieszanki o wymiarze D 1), mm KR 1-2 KR 3-4 KR 5-6 AC5S, AC8S, AC11S AC8S, AC11S AC8S, AC11S 2) 1) Podział ze wzgldu na wymiar najwikszego kruszywa w mieszance. 2) Dopuszczony do stosowania w terenach górskich Okrelenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składajca si z jednej lub kilku warstw słucych do przejmowania i rozkładania obcie od ruchu pojazdów na podłoe Warstwa cieralna górna warstwa nawierzchni bdca w bezporednim kontakcie z kołami pojazdów Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszyw i lepiszcza asfaltowego Wymiar mieszanki mineralno-asfaltowej okrelenie mieszanki mineralno-asfaltowej, ze wzgldu na najwikszy wymiar kruszywa D, np. wymiar 5, 8, Beton asfaltowy mieszanka mineralno-asfaltowa, w której kruszywo o uziarnieniu cigłym lub niecigłym tworzy struktur wzajemnie klinujc si Uziarnienie skład ziarnowy kruszywa, wyraony w procentach masy ziaren przechodzcych przez okrelony zestaw sit Kategoria ruchu obcienie drogi ruchem samochodowym, wyraone w osiach obliczeniowych (100 kn) wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych GDDP-IBDiM [68] Wymiar kruszywa wielko ziaren kruszywa, okrelona przez dolny (d) i górny (D) wymiar sita Kruszywo grube kruszywo z ziaren o wymiarze: D 45 mm oraz d > 2 mm Kruszywo drobne kruszywo z ziaren o wymiarze: D 2 mm, którego wiksza cz pozostaje na sicie 0,063 mm Pył kruszywo z ziaren przechodzcych przez sito 0,063 mm.

129 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Wypełniacz kruszywo, którego wiksza cz przechodzi przez sito 0,063 mm. (Wypełniacz mieszany kruszywo, które składa si z wypełniacza pochodzenia mineralnego i wodorotlenku wapnia. Wypełniacz dodany wypełniacz pochodzenia mineralnego, wyprodukowany oddzielnie) Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki czstkom zdyspergowanego asfaltu Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Symbole i skróty dodatkowe ACS beton asfaltowy do warstwy cieralnej PMB polimeroasfalt, D górny wymiar sita (przy okrelaniu wielkoci ziaren kruszywa), d dolny wymiar sita (przy okrelaniu wielkoci ziaren kruszywa), C kationowa emulsja asfaltowa, NPD właciwo uytkowa nie okrelana (ang. No Performance Determined; producent moe jej nie okrela), TBR do zadeklarowania (ang. To Be Reported; producent moe dostarczy odpowiednie informacje, jednak nie jest do tego zobowizany), IRI (International Roughness Index) midzynarodowy wskanik równoci, MOP miejsce obsługi podrónych Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Lepiszcza asfaltowe Naley stosowa asfalty drogowe wg PN-EN [27] lub polimeroasfalty wg PN-EN [59]. Rodzaje stosowanych lepiszcz asfaltowych podano w tablicy 2. Oprócz lepiszcz wymienionych w tablicy 2 mona stosowa inne lepiszcza nienormowe według aprobat technicznych. Tablica 2. Zalecane lepiszcza asfaltowego do warstwy cieralnej z betonu asfaltowego Kategoria Mieszanka Gatunek lepiszcza ruchu ACS asfalt drogowy polimeroasfalt KR1 KR2 AC5S, AC8S, AC11S 50/70, 70/100 Wielorodzajowy 50/70 KR3 KR4 AC8S, AC11S 50/70 Wielorodzajowy 50/70 - PMB 45/80-55 PMB 45/80-65 KR5 KR6 AC8S, AC11S Wielorodzajowy 35/50 PMB 45/80-55 PMB 45/80-65 Asfalty drogowe powinny spełnia wymagania podane w tablicy 3. Polimeroasfalty powinny spełnia wymagania podane w tablicy 4. Tablica 3. Wymagania wobec asfaltów drogowych wg PN-EN [27] Metoda Rodzaj asfaltu Lp. Właciwoci badania 50/70 70/ WŁACIWOCI OBLIGATORYJNE 1 Penetracja w 25 C 0,1 mm PN-EN 1426 [21] Temperatura miknienia C PN-EN 1427 [22] Temperatura zapłonu, nie mniej ni C PN-EN [62]

130 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Zawarto składników rozpuszczalnych, nie mniej ni % m/m PN-EN [28] Zmiana masy po starzeniu (ubytek lub przyrost), % m/m PN-EN [31] 0,5 0,8 nie wicej ni 6 Pozostała penetracja po starzeniu, nie mniej ni % PN-EN 1426 [21] Temperatura miknienia po starzeniu, nie mniej ni C PN-EN 1427 [22] WŁACIWOCI SPECJALNE KRAJOWE 8 Zawarto parafiny, nie wicej ni % PN-EN [30] 2,2 2,2 9 Wzrost temp. miknienia po starzeniu, nie wicej ni C PN-EN 1427 [22] Temperatura łamliwoci Fraassa, nie wicej ni C PN-EN [29] Tablica 4. Wymagania wobec asfaltów modyfikowanych polimerami (polimeroasfaltów) wg PN-EN [59] Wymaganie podstawowe Właciwo Metoda badania Jednostka Gatunki asfaltów modyfikowanych polimerami (PMB) 45/ /80 65 wymaganie klasa wymaganie klasa Konsystencja w porednich temperaturach eksploatacyjnych Konsystencja w wysokich temperaturach eksploatacyjnych Kohezja Stało konsystencji (Odporno na starzenie wg PN-EN lub -3 [31] Inne właciwoci Wymagania dodatkowe Penetracja w 25 C Temperatura miknienia Siła rozcigania (mała prdko rozcigania) Siła rozcigania w 5 C (dua prdko rozcigania) Wahadło Vialit (metoda uderzenia) PN-EN 1426 [21] PN-EN 1427 [22] PN-EN [55] PN-EN [57] PN-EN [53] PN-EN [57] PN-EN [54] 0,1 mm C J/cm 2 1 w 5 C 4 2 w 5 C 3 J/cm 2 NPD a 0 NPD a 0 J/cm 2 NPD a 0 NPD a 0 Zmiana masy % 0,5 3 0,5 3 Pozostała PN-EN penetracja 1426 [21] % Wzrost temperatury miknienia Temperatura zapłonu Temperatura łamliwoci Nawrót sprysty w 25 C PN-EN 1427 [22] C PN-EN ISO 2592 [63] PN-EN [29] PN-EN [51] C C %

131 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Wymagania dodatkowe Nawrót sprysty w 10 C Zakres plastycznoci Stabilno magazynowania. Rónica temperatur miknienia Stabilno magazynowania. Rónica penetracji Spadek temperatury miknienia po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] Nawrót spr- ysty w 25 C po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] Nawrót spr- ysty w 10 C po starzeniu wg PN-EN lub -3 [31] PN-EN [59] Punkt PN-EN [52] PN-EN 1427 [22] PN-EN [52] PN-EN 1426 [21] PN-EN [31] PN-EN 1427 [22] PN-EN [31] PN-EN [51] a NPD No Performance Determined (właciwo uytkowa nie okrelana) b TBR To Be Reported (do zadeklarowania) NPD a 0 NPD a 0 C TBR b 1 TBR b 1 C ,1 mm NPD a 0 NPD a 0 C TBR b 1 TBR b 1 % NPD a 0 NPD a 0 Składowanie asfaltu drogowego powinno si odbywa w zbiornikach, wykluczajcych zanieczyszczenie asfaltu i wyposaonych w system grzewczy poredni (bez kontaktu asfaltu z przewodami grzewczymi). Zbiornik roboczy otaczarki powinien by izolowany termicznie, posiada automatyczny system grzewczy z tolerancj ± 5 C oraz układ cyrkulacji asfaltu. Polimeroasfalt powinien by magazynowany w zbiorniku wyposaonym w system grzewczy poredni z termostatem kontrolujcym temperatur z dokładnoci ± 5 C. Zaleca si wyposaenie zbiornika w mieszadło. Zaleca si bezporednie zuycie polimeroasfaltu po dostarczeniu. Naley unika wielokrotnego rozgrzewania i chłodzenia polimeroasfaltu w okresie jego stosowania oraz unika niekontrolowanego mieszania polimeroasfaltów rónego rodzaju i klasy oraz z asfaltem zwykłym Kruszywo Do warstwy cieralnej z betonu asfaltowego naley stosowa kruszywo według PN-EN [44] i WT-1 Kruszywa 2010 [64], obejmujce kruszywo grube, kruszywo drobne i wypełniacz. Kruszywa powinny spełnia wymagania podane w WT-1 Kruszywa 2010 tablica 12, 13, 14, 15. Składowanie kruszywa powinno si odbywa w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z kruszywem o innym wymiarze lub pochodzeniu. Podłoe składowiska musi by równe, utwardzone i odwodnione. Składowanie wypełniacza powinno si odbywa w silosach wyposaonych w urzdzenia do aeracji rodek adhezyjny W celu poprawy powinowactwa fizykochemicznego lepiszcza asfaltowego i kruszywa, gwarantujcego odpowiedni przyczepno (adhezj) lepiszcza do kruszywa i odporno mieszanki mineralno-asfaltowej na działanie wody, naley dobra i zastosowa rodek adhezyjny, tak aby dla konkretnej pary kruszywo-lepiszcze warto przyczepnoci okrelona według PN-EN , metoda C [34] wynosiła co najmniej 80%. rodek adhezyjny powinien odpowiada wymaganiom okrelonym przez producenta. Składowanie rodka adhezyjnego jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach, w warunkach okrelonych przez producenta.

132 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Materiały do uszczelnienia połcze i krawdzi Do uszczelnienia połcze technologicznych (tj. złczy podłunych i poprzecznych z tego samego materiału wykonywanego w rónym czasie oraz spoin stanowicych połczenia rónych materiałów lub połczenie warstwy asfaltowej z urzdzeniami obcymi w nawierzchni lub j ograniczajcymi, naley stosowa: a) materiały termoplastyczne, jak tamy asfaltowe, pasty itp. według norm lub aprobat technicznych, b) emulsj asfaltow według PN-EN [58] lub inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych Grubo materiału termoplastycznego do spoiny powinna wynosi: nie mniej ni 10 mm przy gruboci warstwy technologicznej do 2,5 cm, nie mniej ni 15 mm przy gruboci warstwy technologicznej wikszej ni 2,5 cm. Składowanie materiałów termoplastycznych jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta, w warunkach okrelonych w aprobacie technicznej. Do uszczelnienia krawdzi naley stosowa asfalt drogowy wg PN-EN [27], asfalt modyfikowany polimerami wg PN-EN [59] metoda na gorco. Dopuszcza si inne rodzaje lepiszcza wg norm lub aprobat technicznych Materiały do złczenia warstw konstrukcji Do złczania warstw konstrukcji nawierzchni (warstwa wica z warstw cieraln) naley stosowa kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje modyfikowane polimerami według PN-EN [58] i WT-3 Emulsje asfaltowe 2009 [66]punkt 5.1 tablica 2 i tablica 3. Kationowe emulsje asfaltowe modyfikowane polimerami (asfalt 70/100 modyfikowany polimerem lub lateksem butadienowo-styrenowym SBR) stosuje si tylko pod cienkie warstwy asfaltowe na gorco. Emulsj asfaltow mona składowa w opakowaniach transportowych lub w stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie naley nalewa emulsji do opakowa i zbiorników zanieczyszczonych materiałami mineralnymi. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Sprzt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zalenoci od potrzeb, powinien wykaza si moliwoci korzystania ze sprztu dostosowanego do przyjtej metody robót, jak: wytwórnia (otaczarka) o mieszaniu cyklicznym lub cigłym, z automatycznym komputerowym sterowaniem produkcji, do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, układarka gsienicowa, z elektronicznym sterowaniem równoci układanej warstwy, skrapiarka, walce stalowe gładkie, lekka rozsypywarka kruszywa, szczotki mechaniczne i/lub inne urzdzenia czyszczce, samochody samowyładowcze z przykryciem brezentowym lub termosami, sprzt drobny. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Transport materiałów Asfalt i polimeroasfalt naley przewozi w cysternach kolejowych lub samochodach izolowanych i zaopatrzonych w urzdzenia umoliwiajce porednie ogrzewanie oraz w zawory spustowe. Kruszywa mona przewozi dowolnymi rodkami transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. Wypełniacz naley przewozi w sposób chronicy go przed zawilgoceniem, zbryleniem i zanieczyszczeniem. Wypełniacz luzem powinien by przewoony w odpowiednich cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umoliwiajcych rozładunek pneumatyczny. Emulsja asfaltowa moe by transportowana w zamknitych cysternach, autocysternach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, e nie bd korodowały pod wpływem emulsji i nie bd powodowały jej rozpadu. Cysterny powinny by wyposaone w przegrody. Nie naley uywa do transportu opakowa z metali lekkich (moe zachodzi wydzielanie wodoru i groba wybuchu przy emulsjach o ph 4).

133 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Mieszank mineralno-asfaltow naley dowozi na budow pojazdami samowyładowczymi w zalenoci od postpu robót. Podczas transportu i postoju przed wbudowaniem mieszanka powinna by zabezpieczona przed ostygniciem i dopływem powietrza (przez przykrycie, pojemniki termoizolacyjne lub ogrzewane itp.). Warunki i czas transportu mieszanki, od produkcji do wbudowania, powinna zapewnia utrzymanie temperatury w wymaganym przedziale. Powierzchnie pojemników uywanych do transportu mieszanki powinny by czyste, a do zwilania tych powierzchni mona uywa tylko rodki antyadhezyjne niewpływajce szkodliwie na mieszank. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Przed przystpieniem do robót Wykonawca dostarczy Inynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki mineralno-asfaltowej (AC11S). Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz minimalna zawarto lepiszcza podane s w tablicach 6 i 7. Jeeli stosowana jest mieszanka kruszywa drobnego niełamanego i łamanego, to naley przyj proporcj kruszywa łamanego do niełamanego co najmniej 50/50. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej podane s w tablicach 8, 9 i 10. Tablica 6. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawarto lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy cieralnej dla ruchu KR1-KR2 [65] Właciwo Przesiew, [% (m/m)] AC5S AC8S AC11S Wymiar sita #, [mm] od do od do od do , , , , ,0 Zawarto lepiszcza, minimum *) B min6,0 B min5,8 B min5,6 Tablica 7. Uziarnienie mieszanki mineralnej oraz zawarto lepiszcza do betonu asfaltowego do warstwy cieralnej dla ruchu KR3-KR6 [65] Właciwo Przesiew, [% (m/m)] AC8S AC11S Wymiar sita #, [mm] od do od do , , , , ,0 5 11,0 Zawarto lepiszcza, minimum *) B min5,6 B min5,42 *) Minimalna zawarto lepiszcza jest okrelona przy załoonej gstoci mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeeli stosowana mieszanka mineralna ma inn gsto ( d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartoci lepiszcza podan warto naley pomnoy przez współczynnik α według równania: α = 2,650 ρd

134 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Tablica 8. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy cieralnej, dla ruchu KR1 KR2 [65] Właciwo Zawarto wolnych przestrzeni Wolne przestrzenie wypełnione lepiszczem Zawarto wolnych przestrzeni w mieszance mineralnej Odporno na działanie wody a) Warunki zagszczania wg PN-EN [48] C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.1,ubijanie, 2 35 uderze Metoda i warunki badania PN-EN [33], p. 4 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [33], p. 5 PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamraania, badanie w 25 C AC5S AC8S AC11S V min1,0 V max3,0 VFB min75 VFB min93 V min1,0 V max3,0 VFB min75 VFB min93 V min1,0 V max3,0 VFB min75 VFB min93 VMA min14 VMA min14 VMA min14 ITSR 90 ITSR 90 ITSR 90 a) Ujednolicon procedur badania odpornoci na działanie wody podano w WT [65] w załczniku 1. Tablica 9. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy cieralnej, dla ruchu KR3 KR4 [65] Zawarto przestrzeni Właciwo Odporno na deformacje trwałe a) Odporno na działanie wody wolnych Warunki zagszczania wg PN-EN [48] C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijanie, 2 35 uderze Metoda i warunki badania AC8S AC11S PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] V min2,0 V max4 V min2,0 V max4 WTS AIR 0,50 PRD AIRdeklar WTS AIR 0,50 PRD AIRdeklar PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamraania, ITSR 90 ITSR 90 badanie w 25 C b) a) Grubo plyty: AC8, AC11 40mm. b) Ujednolicon procedur badania odpornoci na działanie wody podano w WT [65] w załczniku 1. Tablica 10. Wymagane właciwoci mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy cieralnej, dla ruchu KR5 KR6 [65] Zawarto przestrzeni Właciwo Odporno na deformacje trwałe a) Odporno na działanie wody wolnych Warunki zagszczania wg PN-EN [48] C.1.2,ubijanie, 2 50 uderze C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 C.1.1,ubijanie, 2 35 uderze Metoda i warunki badania AC8S AC11S PN-EN [33], p. 4 PN-EN , metoda B w powietrzu, PN-EN , D.1.6,60 C, cykli [38] PN-EN [35], przechowywanie w 40 C z V min2,0 V max4 V min2,0 V max4 WTS AIR 0,30 PRD AIRdeklar WTS AIR 0,30 PRD AIRdeklar ITSR 90 ITSR 90

135 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT jednym cyklem zamraania, badanie w 25 C b) a) Grubo plyty: AC8, AC11 40mm. b) Ujednolicon procedur badania odpornoci na działanie wody podano w WT [65] w załczniku Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszank mineralno-asfaltow naley wytwarza na gorco w otaczarce (zespole maszyn i urzdze dozowania, podgrzewania i mieszania składników oraz przechowywania gotowej mieszanki). Dozowanie składników mieszanki mineralno-asfaltowej w otaczarkach, w tym take wstpne, powinno by zautomatyzowane i zgodne z recept robocz, a urzdzenia do dozowania składników oraz pomiaru temperatury powinny by okresowo sprawdzane. Kruszywo o rónym uziarnieniu lub pochodzeniu naley dodawa odmierzone oddzielnie. Lepiszcze asfaltowe naley przechowywa w zbiorniku z porednim systemem ogrzewania, z układem termostatowania zapewniajcym utrzymanie danej temperatury z dokładnoci ± 5 C. Temperatura lepiszcza asfaltowego w zbiorniku magazynowym (roboczym) nie moe przekracza 180 C dla asfaltu drogowego 50/70 i 70/100 i polimeroasfaltu drogowego 45/80-55 i 45/ Kruszywo (ewentualnie z wypełniaczem) powinno by wysuszone i podgrzane tak, aby mieszanka mineralna uzyskała temperatur właciw do otoczenia lepiszczem asfaltowym. Temperatura mieszanki mineralnej nie powinna by wysza o wicej ni 30 o C od najwyszej temperatury mieszanki mineralnoasfaltowej podanej w tablicy 11. W tej tablicy najnisza temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej na miejsce wbudowania, a najwysza temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej bezporednio po wytworzeniu w wytwórni. Tablica 11. Najwysza i najnisza temperatura mieszanki AC [65] Lepiszcze asfaltowe Asfalt 50/70 Asfalt 70/100 Wielorodzajowy-35/50 Wielorodzajowy-50/70 PMB 45/80-55 PMB 45/80-65 Temperatura mieszanki [ C] od 140 do 180 od 140 do 180 od 155 do 195 od 140 do 180 od 130 do 180 od 130 do 180 Sposób i czas mieszania składników mieszanki mineralno-asfaltowej powinny zapewni równomierne otoczenie kruszywa lepiszczem asfaltowym. Dopuszcza si dostawy mieszanek mineralno-asfaltowych z kilku wytwórni, pod warunkiem skoordynowania midzy sob deklarowanych przydatnoci mieszanek (m.in.: typ, rodzaj składników, właciwoci objtociowe) z zachowaniem braku rónic w ich właciwociach Przygotowanie podłoa Podłoe (warstwa wyrównawcza, warstwa wica lub stara warstwa cieralna) pod warstw cieraln z betonu asfaltowego powinno by na całej powierzchni: ustabilizowane i none, czyste, bez zanieczyszczenia lub pozostałoci lunego kruszywa, wyprofilowane, równe i bez kolein, suche. Wymagana równo podłuna jest okrelona w rozporzdzeniu dotyczcym warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne [67]. W wypadku podłoa z warstwy starej nawierzchni, nierównoci nie powinny przekracza wartoci podanych w tablicy 12.

136 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Tablica 12. Maksymalne nierównoci podłoa z warstwy starej nawierzchni pod warstwy asfaltowe (pomiar łat 4-metrow lub równowan metod) Klasa drogi Element nawierzchni A, S, Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włczania i wyłczania GP Jezdnie łcznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza G Pasy: ruchu, dodatkowe, włczania i wyłczania, postojowe, jezdnie łcznic, utwardzone pobocza Maksymalna nierówno podłoa pod warstw cieraln [mm] Z, L, D Pasy ruchu 9 Jeeli nierównoci s wiksze ni dopuszczalne, to naley wyrówna podłoe. Rzdne wysokociowe podłoa oraz urzdze usytuowanych w nawierzchni lub j ograniczajcych powinny by zgodne z dokumentacj projektow. Z podłoa powinien by zapewniony odpływ wody. Oznakowanie poziome na warstwie podłoa naley usun. Nierównoci podłoa (w tym powierzchni istniejcej warstwy cieralnej) naley wyrówna poprzez frezowanie lub wykonanie warstwy wyrównawczej. Wykonane w podłou łaty z materiału o mniejszej sztywnoci (np. łaty z asfaltu lanego w betonie asfaltowym) naley usun, a powstałe w ten sposób ubytki wypełni materiałem o właciwociach zblionych do materiału podstawowego (np. wypełni betonem asfaltowym). W celu polepszenia połczenia midzy warstwami technologicznymi nawierzchni powierzchnia podłoa powinna by w ocenie wizualnej chropowata. Szerokie szczeliny w podłou naley wypełni odpowiednim materiałem, np. zalewami drogowymi według PN-EN [60] lub PN-EN [61] albo innymi materiałami według norm lub aprobat technicznych. Na podłou wykazujcym zniszczenia w postaci siatki spka zmczeniowych lub spka poprzecznych zaleca si stosowanie membrany przeciwspkaniowej, np. mieszanki mineralno-asfaltowej, warstwy SAMI lub z geosyntetyków według norm lub aprobat technicznych Próba technologiczna Wykonawca przed przystpieniem do produkcji mieszanki jest zobowizany do przeprowadzenia w obecnoci Inyniera próby technologicznej, która ma na celu sprawdzenie zgodnoci właciwoci wyprodukowanej mieszanki z recept. W tym celu naley zaprogramowa otaczark zgodnie z recept robocz i w cyklu automatycznym produkowa mieszank. Do bada naley pobra mieszank wyprodukowan po ustabilizowaniu si pracy otaczarki. Nie dopuszcza si oceniania dokładnoci pracy otaczarki oraz prawidłowoci składu mieszanki mineralnej na podstawie tzw. suchego zarobu, z uwagi na moliw segregacj kruszywa. Mieszank wyprodukowan po ustabilizowaniu si pracy otaczarki naley zgromadzi w silosie lub załadowa na samochód. Próbki do bada naley pobiera ze skrzyni samochodu zgodnie z metod okrelon w PN-EN [39]. Na podstawie uzyskanych wyników Inynier podejmuje decyzj o wykonaniu odcinka próbnego Odcinek próbny Przed przystpieniem do wykonania warstwy cieralnej z betonu asfaltowego Wykonawca wykona odcinek próbny celem ucilenia organizacji wytwarzania i układania oraz ustalenia warunków zagszczania. Odcinek próbny powinien by zlokalizowany w miejscu uzgodnionym z Inynierem. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosi co najmniej 500 m 2, a długo co najmniej 50 m. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uy takich materiałów oraz sprztu jakie zamierza stosowa do wykonania warstwy cieralnej. Wykonawca moe przystpi do realizacji robót po zaakceptowaniu przez Inyniera technologii wbudowania i zagszczania oraz wyników z odcinka próbnego

137 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Połczenie midzywarstwowe Uzyskanie wymaganej trwałoci nawierzchni jest uzalenione od zapewnienia połczenia midzy warstwami i ich współpracy w przenoszeniu obcienia nawierzchni ruchem. Podłoe powinno by skropione lepiszczem. Ma to na celu zwikszenie połczenia midzy warstwami konstrukcyjnymi oraz zabezpieczenie przed wnikaniem i zaleganiem wody midzy warstwami. Skropienie lepiszczem podłoa (np. z warstwy wicej asfaltowej), przed ułoeniem warstwy cieralnej z betonu asfaltowego powinno by wykonane w iloci podanej w przeliczeniu na pozostałe lepiszcze, tj. 0,1 0,3 kg/m 2, przy czym: zaleca si stosowa emulsj modyfikowan polimerem, ilo emulsji naley dobra z uwzgldnieniem stanu podłoa oraz porowatoci mieszanki ; jeli mieszanka ma wiksz zawarto wolnych przestrzeni, to naley uy wiksz ilo lepiszcza do skropienia, które po ułoeniu warstwy cieralnej uszczelni j. Skrapianie podłoa naley wykonywa równomiernie stosujc rampy do skrapiania, np. skrapiarki do lepiszczy asfaltowych. Dopuszcza si skrapianie rczne lanc w miejscach trudno dostpnych (np. cieki uliczne) oraz przy urzdzeniach usytuowanych w nawierzchni lub j ograniczajcych. W razie potrzeby urzdzenia te naley zabezpieczy przed zabrudzeniem. Skropione podłoe naley wyłczy z ruchu publicznego przez zmian organizacji ruchu. W wypadku stosowania emulsji asfaltowej podłoe powinno by skropione 0,5 h przed układaniem warstwy asfaltowej w celu odparowania wody. Czas ten nie dotyczy skrapiania ramp zamontowan na rozkładarce Wbudowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszank mineralno-asfaltow mona wbudowywa na podłou przygotowanym zgodnie z zapisami w punktach 5.4 i 5.7. Temperatura podłoa pod rozkładan warstw nie moe by nisza ni +5 C. Transport mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej powinien by zgodny z zaleceniami podanymi w punkcie 4.2. Mieszank mineralno-asfaltow asfaltow naley wbudowywa w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Temperatura otoczenia w cigu doby nie powinna by nisza od temperatury podanej w tablicy 13. Temperatura otoczenia moe by nisza w wypadku stosowania ogrzewania podłoa. Nie dopuszcza si układania mieszanki mineralno-asfaltowej asfaltowej podczas silnego wiatru (V > 16 m/s) W wypadku stosowania mieszanek mineralno-asfaltowych z dodatkiem obniajcym temperatur mieszania i wbudowania naley indywidualnie okreli wymagane warunki otoczenia. Tablica 13. Minimalna temperatura otoczenia na wysokoci 2m podczas wykonywania warstw asfaltowych Rodzaj robót Minimalna temperatura otoczenia [ C] przed przystpieniem do robót w czasie robót Warstwa cieralna o gruboci 3 cm 0 +5 Warstwa cieralna o gruboci < 3 cm Właciwoci wykonanej warstwy powinny spełnia warunki podane w tablicy 14. Tablica 14. Właciwoci warstwy AC Typ i wymiar mieszanki Projektowana grubo warstwy technologicznej [cm] Wskanik zagszczenia [%] Zawarto wolnych przestrzeni w warstwie [%(v/v)] AC5S, KR1-KR2 2,0 4,0 98 1,5 4,0 AC8S, KR1-KR2 2,5 4,5 98 1,5 4,0 AC11S, KR1-KR2 3,0 5,0 98 1,5 4,0 AC8S, KR3-KR6 2,5 4,5 98 3,0 5,0 AC11S, KR3-KR6 3,0 5,0 98 3,0 5,0 Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna by wbudowywana rozkładark wyposaon w układ automatycznego sterowania gruboci warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacj projektow. W miejscach niedostpnych dla sprztu dopuszcza si wbudowywanie rczne.

138 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Grubo wykonywanej warstwy powinna by sprawdzana co 25 m, w co najmniej trzech miejscach (w osi i przy brzegach warstwy). Warstwy wałowane powinny by równomiernie zagszczone cikimi walcami drogowymi. Do warstw z betonu asfaltowego naley stosowa walce drogowe stalowe gładkie z moliwoci wibracji, oscylacji lub walce ogumione. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyska wymagane dokumenty, dopuszczajce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (np. stwierdzenie o oznakowaniu materiału znakiem CE lub znakiem budowlanym B, certyfikat zgodnoci, deklaracj zgodnoci, aprobat techniczn, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykona własne badania właciwoci materiałów przeznaczonych do wykonania robót, okrelone przez Inyniera. Wszystkie dokumenty oraz wyniki bada Wykonawca przedstawia Inynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Uwagi ogólne Badania dziel si na: badania wykonawcy (w ramach własnego nadzoru), badania kontrolne (w ramach nadzoru zleceniodawcy Inyniera) Badania Wykonawcy Badania Wykonawcy s wykonywane przez Wykonawc lub jego zleceniobiorców celem sprawdzenia, czy jako materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnie itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połczenia itp.) spełniaj wymagania okrelone w kontrakcie. Wykonawca powinien wykonywa te badania podczas realizacji kontraktu, z niezbdn starannoci i w wymaganym zakresie. Wyniki naley zapisywa w protokołach. W razie stwierdzenia uchybie w stosunku do wymaga kontraktu, ich przyczyny naley niezwłocznie usun. Wyniki bada Wykonawcy naley przekazywa zleceniodawcy na jego danie. Inynier moe zdecydowa o dokonaniu odbioru na podstawie bada Wykonawcy. W razie zastrzee Inynier moe przeprowadzi badania kontrolne według pktu Zakres bada Wykonawcy zwizany z wykonywaniem nawierzchni: pomiar temperatury powietrza, pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podczas wykonywania nawierzchni (wg PN-EN [36]), ocena wizualna mieszanki mineralno-asfaltowej, wykaz iloci materiałów lub gruboci wykonanej warstwy, pomiar spadku poprzecznego warstwy asfaltowej, pomiar równoci warstwy asfaltowej (wg pktu ), pomiar parametrów geometrycznych poboczy, ocena wizualna jednorodnoci powierzchni warstwy, ocena wizualna jakoci wykonania połcze technologicznych Badania kontrolne Badania kontrolne s badaniami Inyniera, których celem jest sprawdzenie, czy jako materiałów budowlanych (mieszanek mineralno-asfaltowych i ich składników, lepiszczy i materiałów do uszczelnie itp.) oraz gotowej warstwy (wbudowane warstwy asfaltowe, połczenia itp.) spełniaj wymagania okrelone w kontrakcie. Wyniki tych bada s podstaw odbioru. Pobieraniem próbek i wykonaniem bada na miejscu budowy zajmuje si Inynier w obecnoci Wykonawcy. Badania odbywaj si równie wtedy, gdy Wykonawca zostanie w por powiadomiony o ich terminie, jednak nie bdzie przy nich obecny. Rodzaj bada kontrolnych mieszanki mineralno-asfaltowej i wykonanej z niej warstwy podano w tablicy 15.

139 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Tablica 15. Rodzaj bada kontrolnych a) b) Lp. Rodzaj bada a), b) 1 Mieszanka mineralno-asfaltowa 1.1 Uziarnienie 1.2 Zawarto lepiszcza 1.3 Temperatura miknienia lepiszcza odzyskanego 1.4 Gsto i zawarto wolnych przestrzeni próbki 2 Warstwa asfaltowa 2.1 Wskanik zagszczenia a) 2.2 Spadki poprzeczne 2.3 Równo 2.4 Grubo lub ilo materiału 2.5 Zawarto wolnych przestrzeni a) 2.6 Właciwoci przeciwpolizgowe do kadej warstwy i na kade rozpoczte m 2 nawierzchni jedna próbka; w razie potrzeby liczba próbek moe zosta zwikszona (np. nawierzchnie dróg w terenie zabudowy) w razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Badania kontrolne dodatkowe W wypadku uznania, e jeden z wyników bada kontrolnych nie jest reprezentatywny dla ocenianego odcinka budowy, Wykonawca ma prawo da przeprowadzenia bada kontrolnych dodatkowych. Inynier i Wykonawca decyduj wspólnie o miejscach pobierania próbek i wyznaczeniu odcinków czciowych ocenianego odcinka budowy. Jeeli odcinek czciowy przyporzdkowany do bada kontrolnych nie moe by jednoznacznie i zgodnie wyznaczony, to odcinek ten nie powinien by mniejszy ni 20% ocenianego odcinka budowy. Do odbioru uwzgldniane s wyniki bada kontrolnych i bada kontrolnych dodatkowych do wyznaczonych odcinków czciowych. Koszty bada kontrolnych dodatkowych zadanych przez Wykonawc ponosi Wykonawca Badania arbitraowe Badania arbitraowe s powtórzeniem bada kontrolnych, co do których istniej uzasadnione wtpliwoci ze strony Inyniera lub Wykonawcy (np. na podstawie własnych bada). Badania arbitraowe wykonuje na wniosek strony kontraktu niezalene laboratorium, które nie wykonywało bada kontrolnych. Koszty bada arbitraowych wraz ze wszystkimi kosztami ubocznymi ponosi strona, na której niekorzy przemawia wynik badania Właciwoci warstwy i nawierzchni oraz dopuszczalne odchyłki Mieszanka mineralno-asfaltowa Właciwoci materiałów naley ocenia na podstawie bada pobranych próbek mieszanki mineralnoasfaltowej przed wbudowaniem (wbudowanie oznacza wykonanie warstwy asfaltowej). Wyjtkowo dopuszcza si badania próbek pobranych z wykonanej warstwy asfaltowej Warstwa asfaltowa Grubo warstwy oraz ilo materiału Grubo wykonanej warstwy oznaczana według PN-EN [40] oraz ilo wbudowanego materiału na okrelon powierzchni (dotyczy przede wszystkim cienkich warstw) mog odbiega od projektu o wartoci podane w tablicy 16.

140 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT W wypadku okrelania iloci materiału na powierzchni i redniej wartoci gruboci warstwy z reguły naley przyj za podstaw cały odcinek budowy. Inynier ma prawo sprawdza odcinki czciowe. Odcinek czciowy powinien zawiera co najmniej jedn dzienn działk robocz. Do odcinka czciowego obowizuj te same wymagania jak do odcinka budowy. Za grubo warstwy lub warstw przyjmuje si redni arytmetyczn wszystkich pojedynczych oznacze gruboci warstwy na całym odcinku budowy lub odcinku czciowym. Tablica 16. Dopuszczalne odchyłki gruboci warstwy oraz iloci materiału na okrelonej powierzchni, [%] Warunki oceny Warstwa asfaltowa AC a) A rednia z wielu oznacze gruboci oraz iloci 1. duy odcinek budowy, powierzchnia wiksza ni 6000 m 2 lub droga ograniczona krawnikami, powierzchnia 10 wiksza ni 1000 m 2 lub warstwa cieralna, ilo wiksza ni 50 kg/m 2 2. mały odcinek budowy lub 2 15 warstwa cieralna, ilo wiksza ni 50 kg/m B Pojedyncze oznaczenie gruboci 25 a) w wypadku budowy dwuetapowej, tzn. gdy warstwa cieralna jest układana z opónieniem, warto z wiersza B odpowiednio obowizuje; w pierwszym etapie budowy do górnej warstwy nawierzchni obowizuje warto 25%, a do łcznej gruboci warstw etapu 1 15% Wskanik zagszczenia warstwy Zagszczenie wykonanej warstwy, wyraone wskanikiem zagszczenia oraz zawartoci wolnych przestrzeni, nie moe przekroczy wartoci dopuszczalnych podanych w tablicy 14. Dotyczy to kadego pojedynczego oznaczenia danej właciwoci. Okrelenie gstoci objtociowej naley wykonywa według PN-EN [32] Zawarto wolnych przestrzeni w nawierzchni Zawarto wolnych przestrzeni w warstwie nawierzchni, nie moe wykroczy poza wartoci dopuszczalne krelone w tablicy Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni naley bada nie rzadziej ni co 20 m oraz w punktach głównych łuków poziomych. Spadki poprzeczne powinny by zgodne z dokumentacj projektow, z tolerancj ± 0,5% Równo podłuna i poprzeczna Pomiary równoci podłunej naley wykonywa w rodku kadego ocenianego pasa ruchu. Do oceny równoci podłunej warstwy cieralnej nawierzchni drogi klasy Z, L i D oraz placów i parkingów naley stosowa metod z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równowanej, mierzc wysoko przewitu w połowie długoci łaty. Pomiar wykonuje si nie rzadziej ni co 10 m. Wymagana równo podłuna jest okrelona przez warto odchylenia równoci (przewitu), które nie mog przekroczy 6 mm. Przez odchylenie równoci rozumie si najwiksz odległo midzy łat a mierzon powierzchni. Przed upływem okresu gwarancyjnego warto odchylenia równoci podłunej warstwy cieralnej nawierzchni dróg klasy Z i L nie powinna by wiksza ni 8 mm. Badanie wykonuje si według procedury jak podczas odbioru nawierzchni. Do oceny równoci poprzecznej warstw nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych naley stosowa metod z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równowanej uyciu łaty i klina. Pomiar naley wykonywa w kierunku prostopadłym do osi jezdni, na kadym ocenianym pasie ruchu, nie rzadziej ni co 10 m. Wymagana równo poprzeczna jest okrelona w rozporzdzeniu dotyczcym warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne [67]. Przed upływem okresu gwarancyjnego warto odchylenia równoci poprzecznej warstwy cieralnej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych nie powinna by wiksza ni podana w tablicy 17. Badanie wykonuje si według procedury jak podczas odbioru nawierzchni.

141 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT Tablica 17. Klasa drogi A, S GP G Dopuszczalne wartoci odchyle równoci poprzecznej warstwy cieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego Element nawierzchni Pasy: ruchu, awaryjne, dodatkowe, włczania i wyłczania Jezdnie łcznic, jezdnie MOP, utwardzone pobocza Pasy: ruchu, dodatkowe, włczania i wyłczania, postojowe, jezdnie łcznic, utwardzone pobocza Wartoci odchyle równoci poprzecznej [mm] Z, L, D Pasy ruchu Pozostałe właciwoci warstwy asfaltowej Szeroko warstwy, mierzona 10 razy na 1 km kadej jezdni, nie moe si róni od szerokoci projektowanej o wicej ni ± 5 cm. Rzdne wysokociowe, mierzone co 10 m na prostych i co 10 m na osi podłunej i krawdziach, powinny by zgodne z dokumentacj projektow z dopuszczaln tolerancj ± 1 cm, przy czym co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie moe przekracza przedziału dopuszczalnych odchyle. Ukształtowanie osi w planie, mierzone co 100 m, nie powinno róni si od dokumentacji projektowej o ± 5 cm. Złcza podłune i poprzeczne, sprawdzone wizualnie, powinny by równe i zwizane, wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. Przylegajce warstwy powinny by w jednym poziomie. Wygld zewntrzny warstwy, sprawdzony wizualnie, powinien by jednorodny, bez spka, deformacji, plam i wykrusze. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy cieralnej z betonu asfaltowego (AC). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 warstwy cieralnej z betonu asfaltowego (AC) obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, oczyszczenie i skropienie podłoa, dostarczenie materiałów i sprztu, opracowanie recepty laboratoryjnej, wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, wyprodukowanie mieszanki betonu asfaltowego i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem lub pokrycie tam asfaltow krawdzi urzdze obcych i krawników, rozłoenie i zagszczenie mieszanki betonu asfaltowego, 6 8 8

142 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT obcicie krawdzi i posmarowanie lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i bada wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprztu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszcych Cena wykonania robót okrelonych niniejsz ST obejmuje: roboty tymczasowe, które s potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s przekazywane Zamawiajcemu i s usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszce, które s niezbdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D Wymagania ogólne Normy (Zestawienie zawiera dodatkowo normy PN-EN zwizane z badaniami materiałów wystpujcych w niniejszej OST) 2. PN-EN Metody badania cementu Oznaczanie zawartoci chlorków, dwutlenku wgla i alkaliów w cemencie 3. PN-EN Wapno budowlane Cz 2: Metody bada 4. PN-EN Badania podstawowych właciwoci kruszyw Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego 5. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 6. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie kształtu ziaren za pomoc wskanika płaskoci 7. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Cz 4: Oznaczanie kształtu ziaren Wskanik kształtu 8. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie procentowej zawartoci ziaren o powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych 9. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Cz 6: Ocena właciwoci powierzchni Wskanik przepływu kruszywa 10. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Ocena zawartoci drobnych czstek Badania błkitem metylenowym 11. PN-EN Badania geometrycznych właciwoci kruszyw Cz 10: Ocena zawartoci drobnych czstek Uziarnienie wypełniaczy (przesiewanie w strumieniu powietrza) 12. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Metody oznaczania odpornoci na rozdrabnianie 13. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Oznaczanie gstoci nasypowej i jamistoci 14. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 4: Oznaczanie pustych przestrzeni suchego, zagszczonego wypełniacza 15. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 5: Oznaczanie zawartoci wody przez suszenie w suszarce z wentylacj 16. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 6: Oznaczanie gstoci ziaren i nasikliwoci 17. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 7: Oznaczanie gstoci wypełniacza Metoda piknometryczna 18. PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właciwoci kruszyw Cz 8: Oznaczanie polerowalnoci kamienia 19. PN-EN Badania właciwoci cieplnych i odpornoci kruszyw na

143 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT działanie czynników atmosferycznych Cz 1: Oznaczanie mrozoodpornoci 20. PN-EN Badania właciwoci cieplnych i odpornoci kruszyw na działanie czynników atmosferycznych Cz 3: Badanie bazaltowej zgorzeli słonecznej metod gotowania 21. PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igł 22. PN-EN 1427 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury miknienia Metoda Piercie i Kula 23. PN-EN 1428 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie zawartoci wody w emulsjach asfaltowych Metoda destylacji azeotropowej 24. PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie pozostałoci na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałoci podczas magazynowania metod pozostałoci na sicie 25. PN-EN Badania chemicznych właciwoci kruszyw Analiza chemiczna 26. PN-EN Badania chemicznych właciwoci kruszyw Cz 4: Oznaczanie podatnoci wypełniaczy do mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody 27. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych 28. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie rozpuszczalnoci 29. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie temperatury łamliwoci Fraassa 30. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie zawartoci parafiny Cz 1: Metoda destylacyjna 31. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie odpornoci na twardnienie pod wpływem ciepła i powietrza Cz 1: Metoda RTFOT Jw. Cz 3: Metoda RFT i PN-EN PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 6: Oznaczanie gstoci objtociowej metod hydrostatyczn 33. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 8: Oznaczanie zawartoci wolnej przestrzeni 34. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 11: Okrelenie powizania pomidzy kruszywem i asfaltem 35. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 12: Okrelanie wraliwoci na wod 36. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 13: Pomiar temperatury 37. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 18: Spływanie lepiszcza 38. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 22: Koleinowanie 39. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 27: Pobieranie próbek 40. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 36: Oznaczanie gruboci nawierzchni asfaltowych 41. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkociomierzem wypływowym 42. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie sedymentacji emulsji asfaltowych

144 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego. Warstwa cieralna wg WT-1 i WT PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie wartoci ph emulsji asfaltowych 44. PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwale stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu 45. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie 46. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Badanie rozpadu Cz 1: Oznaczanie indeksu rozpadu kationowych emulsji asfaltowych, metoda z wypełniaczem mineralnym 47. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Cz 1: Beton Asfaltowy 48. PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania Cz 20: Badanie typu 49. PN-EN Badania kruszyw wypełniajcych stosowanych do mieszanek bitumicznych Cz 1: Badanie metod Piercienia i Kuli 50. PN-EN Badania kruszyw wypełniajcych stosowanych do mieszanek bitumicznych Cz 2: Liczba bitumiczna 51. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie nawrotu sprystego asfaltów modyfikowanych 52. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie odpornoci na magazynowanie modyfikowanych asfaltów 53. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie cigliwoci lepiszczy asfaltowych metod pomiaru cigliwoci 54. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie kohezji lepiszczy asfaltowych metod testu wahadłowego 55. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie cigliwoci modyfikowanych asfaltów Metoda z duktylometrem 56. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie przyczepnoci emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie Metoda z kruszywem 57. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Oznaczanie energii deformacji 58. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji kationowych emulsji asfaltowych 59. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe Zasady specyfikacji asfaltów modyfikowanych polimerami 60. PN-EN Wypełniacze złczy i zalewy Cz 1: Specyfikacja zalew na gorco 61. PN-EN Wypełniacze złczy i zalewy Cz 2: Specyfikacja zalew na zimno 62. PN-EN Przetwory naftowe Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Pomiar metod otwartego tygla Clevelanda 63. PN-EN ISO 2592 Oznaczanie temperatury zapłonu i palenia Metoda otwartego tygla Clevelanda Wymagania techniczne 64. WT-1 Kruszywa Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwale na drogach krajowych - Zarzdzenie nr 102 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 19 listopada 2010 r. 65. WT-2 Nawierzchnie asfaltowe Nawierzchnie asfaltowe na drogach krajowych - Zarzdzenie nr 102 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 19 listopada 2011 r. 66. WT-3 Emulsje asfaltowe Kationowe emulsje asfaltowe na drogach publicznych Inne dokumenty 67. Rozporzdzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. nr 43, poz. 430) 68. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1997.

145 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników 145 D a NAWIERZCHNIA Z BETONOWEJ KOSTKI BRUKOWEJ DLA DRÓG I ULIC ORAZ PLACÓW I CHODNIKÓW

146 D a 1. WSTP Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonaniem nawierzchni z betonowej kostki brukowej, w ramach opracowania dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem i odbiorem nawierzchni z betonowej kostki brukowej Okrelenia podstawowe Betonowa kostka brukowa - prefabrykowany element budowlany, przeznaczony do budowy warstwy cieralnej nawierzchni, wykonany metod wibroprasowania z betonu niezbrojonego niebarwionego lub barwionego, jedno- lub dwuwarstwowego, charakteryzujcy si kształtem, który umoliwia wzajemne przystawanie elementów Krawnik - prosty lub łukowy element budowlany oddzielajcy jezdni od chodnika, charakteryzujcy si stałym lub zmiennym przekrojem poprzecznym i długoci nie wiksz ni 1,0 m ciek - umocnione zagłbienie, poniej krawdzi jezdni, zbierajce i odprowadzajce wod Obrzee - element budowlany, oddzielajcy nawierzchnie chodników i cigów pieszych od terenów nie przeznaczonych do komunikacji Spoina - odstp pomidzy przylegajcymi elementami (kostkami) wypełniony okrelonymi materiałami wypełniajcymi Szczelina dylatacyjna - odstp dzielcy duy fragment nawierzchni na sekcje w celu umoliwienia odkształce temperaturowych, wypełniony okrelonymi materiałami wypełniajcymi Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Betonowa kostka brukowa Klasyfikacja betonowych kostek brukowych Betonowa kostka brukowa moe mie nastpujce cechy charakterystyczne, okrelone w katalogu producenta: 1. odmian: a) kostka jednowarstwowa (z jednego rodzaju betonu), b) kostka dwuwarstwowa (z betonu warstwy spodniej konstrukcyjnej i warstwy cieralnej (górnej) zwykle barwionej gruboci min. 4 mm, 2. barw:

147 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników a) kostka szara, z betonu niebarwionego, b) kostka kolorowa, z betonu barwionego, 3. wzór (kształt) kostki: zgodny z kształtami okrelonymi przez producenta (przykłady podano w załczniku 1), 4. wymiary, zgodne z wymiarami okrelonymi przez producenta, w zasadzie: a) długo: od 140 mm do 280 mm, b) szeroko: od 0,5 do 1,0 wymiaru długoci, lecz nie mniej ni 100 mm, c) grubo: od 40 mm do 140 mm, przy czym zalecanymi grubociami s: 60 mm, 80 mm i 100 mm (zalecane gruboci kostek podano w załczniku 2). Podane jest, aby wymiary kostek były dostosowane do sposobu układania i siatki spoin oraz umoliwiały wykonanie warstwy o szerokoci 1,0 m lub 1,5 m bez koniecznoci przecinania elementów w trakcie ich wbudowywania w nawierzchni. Kostki mog by produkowane z wypustkami dystansowymi na powierzchniach bocznych oraz z ukosowanymi krawdziami górnymi Wymagania techniczne stawiane betonowym kostkom brukowym Wymagania techniczne stawiane betonowym kostkom brukowym stosowanym na nawierzchniach dróg, ulic, chodników itp. okrela PN-EN 1338 [2] w sposób przedstawiony w tablicy 1. Tablica 1. Wymagania wobec betonowej kostki brukowej, ustalone w PN-EN 1338 [2] do stosowania na zewntrznych nawierzchniach, majcych kontakt z sol odladzajc w warunkach mrozu Lp. 1 Kształt i wymiary Cecha 1.1 Dopuszczalne odchyłki w mm od zadeklarowanych wymiarów kostki, gruboci < 100 mm 100 mm 1.2 Odchyłki płaskoci i pofalowania (jeli maksymalne wymiary kostki > 300 mm), przy długoci pomiarowej 300 mm 400 mm 2 Właciwoci fizyczne i mechaniczne 2.1 Odporno na zamraanie/rozmraanie z udziałem soli odladzajcych (wg klasy 3, zał. D) 2.2 Wytrzymało na rozciganie przy rozłupywaniu 2.3 Trwało (ze wzgldu na wytrzymało) Załcznik normy C C Wymaganie Długo szeroko grubo ± 2 ± 2 ± 3 ± 3 ± 3 ± 4 Rónica pomidzy dwoma pomiarami gruboci, tej samej kostki, powinna by 3 mm Maksymalna (w mm) wypukło wklsło 1,5 1,0 2,0 1,5 D Ubytek masy po badaniu: warto rednia 1,0 kg/m 2, przy czym kady pojedynczy wynik < 1,5 kg/m 2 F Wytrzymało charakterystyczna T 3,6 MPa. Kady pojedynczy wynik 2,9 MPa i nie powinien wykazywa obcienia niszczcego mniejszego ni 250 N/mm długoci rozłupania F Kostki maj zadawalajc trwało (wytrzymało) jeli spełnione s wymagania pktu 2.2 oraz istnieje normalna konserwacja 2.4 Odporno na cieranie (wg klasy 3 G i H Pomiar wykonany na tarczy oznaczenia H normy) szerokiej ciernej, wg zał. G normy badanie podstawowe Böhmego, wg zał. H mormy badanie alternatywne 23 mm mm 3 /5000 mm Odporno na polizg/polizgnicie I a) jeli górna powierzchnia kostki nie była szlifowana lub polerowana zadawalajca odporno, b) jeli wyjtkowo wymaga si podania wartoci odpornoci na polizg/polizgnicie naley zadeklarowa minimaln jej warto pomierzon wg zał. I normy (wahadłowym przyrzdem do badania tarcia) Aspekty wizualne 3.1 Wygld J a) górna powierzchnia kostki nie powinna mie rys i odprysków, b) nie dopuszcza si rozwarstwie w kostkach dwuwarstwowych,

148 D a Tekstura Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników Zabarwienie (barwiona moe by warstwa cieralna lub cały element) c) ewentualne wykwity nie s uwaane za istotne J a) kostki z powierzchni o specjalnej teksturze producent powinien opisa rodzaj tekstury, b) tekstura lub zabarwienie kostki powinny by porównane z próbk producenta, zatwierdzon przez odbiorc, c) ewentualne rónice w jednolitoci tekstury lub zabarwienia, spowodowane nieuniknionymi zmianami we właciwociach surowców i zmianach warunków twardnienia nie s uwaane za istotne 148 W przypadku zastosowa kostki na powierzchniach innych ni przewidziano w tablicy 1 (np. na nawierzchniach wewntrznych nie naraonych na kontakt z sol odladzajc), wymagania wobec kostki naley odpowiednio dostosowa do ustale PN-EN-1338 [2]. Kostki kolorowe powinny by barwione substancjami odpornymi na działanie czynników atmosferycznych, wiatła (w tym promieniowania UV) i silnych alkaliów (m.in. cementu, który przy wypełnieniu spoin zapraw cementowo-piaskow nie moe odbarwia kostek). Zaleca si stosowanie rodków stabilnie barwicych zaczyn cementowy w kostce, np. tlenki elaza, tlenek chromu, tlenek tytanu, tlenek kobaltowo-glinowy (nie naley stosowa do barwienia: sadz i barwników organicznych). Uwaga: Naloty wapienne (wykwity w postaci białych plam) mog pojawi si na powierzchni kostek w pocztkowym okresie eksploatacji. Powstaj one w wyniku naturalnych procesów fizykochemicznych wystpujcych w betonie i zanikaj w trakcie uytkowania w okresie do 2-3 lat Składowanie kostek Kostk zaleca si pakowa na paletach. Palety z kostk mog by składowane na otwartej przestrzeni, przy czym podłoe powinno by wyrównane i odwodnione Materiały na podsypk i do wypełnienia spoin oraz szczelin w nawierzchni Jeli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej, to naley stosowa nastpujce materiały: a) na podsypk piaskow pod nawierzchni piasek naturalny wg PN-EN 13242:2004 [3], piasek łamany (0,075 2) mm wg PN-EN 13242:2004 [3], b) na podsypk cementowo-piaskow pod nawierzchni mieszank cementu i piasku w stosunku 1:4 z piasku naturalnego spełniajcego wymagania PN-EN 13242:2004 [3], cementu powszechnego uytku spełniajcego wymagania PN-EN 197-1:2002 [1] i wody odpowiadajcej wymaganiom PN-EN 1008:2004 [4], c) do wypełniania spoin w nawierzchni na podsypce piaskowej piasek naturalny spełniajcy wymagania PN-EN 13242:2004 [3], piasek łamany (0,075 2) mm wg PN-EN 13242:2004 [3], d) do wypełniania spoin w nawierzchni na podsypce cementowo-piaskowej zapraw cementowo-piaskow 1:4 spełniajc wymagania wg 2.3 b), e) do wypełniania szczelin dylatacyjnych w nawierzchni na podsypce cementowo-piaskowej do wypełnienia górnej czci szczeliny dylatacyjnej naley stosowa drogowe zalewy kauczukowo-asfaltowe lub syntetyczne masy uszczelniajce (np. poliuretanowe, poliwinylowe itp.), spełniajce wymagania norm lub aprobat technicznych, wzgldnie odpowiadajcych wymaganiom ST D a [12], do wypełnienia dolnej czci szczeliny dylatacyjnej naley stosowa wilgotn mieszank cementowopiaskow 1:8 z materiałów spełniajcych wymagania wg 2.3 b) lub inny materiał zaakceptowany przez Inyniera. Składowanie kruszywa, nie przeznaczonego do bezporedniego wbudowania po dostarczeniu na budow, powinno odbywa si na podłou równym, utwardzonym i dobrze odwodnionym, przy zabezpieczeniu kruszywa przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi. Cement w workach, co najmniej trzywarstwowych, o masie np. 50 kg, mona przechowywa do: a) 10 dni w miejscach zadaszonych na otwartym terenie o podłou twardym i suchym, b) terminu trwałoci, podanego przez producenta, w pomieszczeniach o szczelnym dachu i cianach oraz podłogach suchych i czystych. Cement dostarczony na paletach magazynuje si razem z paletami, z dopuszczaln wysokoci 3 szt. palet. Cement niespaletowany układa si w stosy płaskie o liczbie warstw 12 (dla worków trzywarstwowych). Cement dostarczany luzem przechowuje si w magazynach specjalnych (zbiornikach stalowych, betonowych), przystosowanych do pneumatycznego załadowania i wyładowania.

149 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i 149 chodników 2.4. Krawniki, obrzea i cieki Jeli dokumentacja projektowa, ST lub Inynier nie ustal inaczej, to do obramowania nawierzchni z kostek mona stosowa: a) krawniki betonowe wg ST D b [13], b) obrzea betonowe wg ST D [15], c) krawniki kamienne wg ST D a [14]. Krawniki i obrzea mog by ustawiane na: a) podsypce piaskowej lub cementowo-piaskowej, spełniajcych wymagania wg 2.3 a i 2.3 b, b) ławach wirowych, tłuczniowych lub betonowych, spełniajcych wymagania wg ST D b [13], a [14], D [15]. Krawniki i obrzea mog by przechowywane na składowiskach otwartych, posegregowane według typów, rodzajów, odmian i wielkoci. Naley układa je z zastosowaniem podkładek i przekładek drewnianych. Kruszywo i cement powinny by składowane i przechowywane wg Materiały do podbudowy ułoonej pod nawierzchni z betonowej kostki brukowej Materiały do podbudowy, ustalonej w dokumentacji projektowej, powinny odpowiada wymaganiom właciwej ST lub innym dokumentom zaakceptowanym przez Inyniera. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Sprzt do wykonania nawierzchni Układanie betonowej kostki brukowej moe odbywa si: a) rcznie, zwłaszcza na małych powierzchniach, b) mechanicznie przy zastosowaniu urzdze układajcych (układarek), składajcych si z wózka i chwytaka sterowanego hydraulicznie, słucego do przenoszenia z palety warstwy kostek na miejsce ich ułoenia; urzdzenie to, po skoczonym układaniu kostek, mona wykorzysta do wmiatania piasku w szczeliny, zamocowanymi do chwytaka szczotkami. Do przycinania kostek mona stosowa specjalne narzdzia tnce (np. przycinarki, szlifierki z tarcz). Do zagszczania nawierzchni z kostki naley stosowa zagszczarki wibracyjne (płytowe) z wykładzin elastomerow, chronice kostki przed cieraniem i wykruszaniem naroy. Sprzt do wykonania koryta, podbudowy i podsypki powinien odpowiada wymaganiom właciwych ST, wymienionych w pkcie 5.4 lub innym dokumentom (normom PN i BN, wytycznym IBDiM) wzgldnie opracowanym ST zaakceptowanym przez Inyniera. Do wytwarzania podsypki cementowo-piaskowej i zapraw naley stosowa betoniarki. Do wypełniania szczelin dylatacyjnych naley stosowa sprzt odpowiadajcy wymaganiom ST D a [12]. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Transport materiałów do wykonania nawierzchni Betonowe kostki brukowe mog by przewoone na paletach - dowolnymi rodkami transportowymi po osigniciu przez beton wytrzymałoci na ciskanie co najmniej 15 MPa. Kostki w trakcie transportu powinny by zabezpieczone przed przemieszczaniem si i uszkodzeniem. Jako rodki transportu wewntrzzakładowego kostek na rodki transportu zewntrznego mog słuy wózki widłowe, którymi mona dokona załadunku palet. Do załadunku palet na rodki transportu mona wykorzystywa równie dwigi samochodowe. Palety transportowe powinny by spinane tamami stalowymi lub plastikowymi, zabezpieczajcymi kostki przed uszkodzeniem w czasie transportu. Na jednej palecie zaleca si układa do 10 warstw kostek (zalenie od gruboci i kształtu), tak aby masa palety z kostkami wynosiła od 1200 kg do 1700 kg. Podane jest, aby palety z kostkami były wysyłane do odbiorcy rodkiem transportu samochodowego wyposaonym w dwig do za- i rozładunku.

150 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników Krawniki i obrzea mog by przewoone dowolnymi rodkami transportowymi. Krawniki betonowe naley układa w pozycji pionowej z nachyleniem w kierunku jazdy. Krawniki kamienne naley układa na podkładkach drewnianych, długoci w kierunku jazdy. Krawniki i obrzea powinny by zabezpieczone przed przemieszczaniem si i uszkodzeniem w czasie transportu. Kruszywa mona przewozi dowolnym rodkiem transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami. Podczas transportu kruszywa powinny by zabezpieczone przed wysypaniem, a kruszywo drobne - przed rozpyleniem. Cement w workach moe by przewoony samochodami krytymi, wagonami towarowymi i innymi rodkami transportu, w sposób nie powodujcy uszkodze opakowania. Worki przewoone na paletach układa si po 5 warstw worków, po 4 szt. w warstwie. Worki niespaletowane układa si na płask, przylegajce do siebie, w równej wysokoci do 10 warstw. Ładowanie i wyładowywanie zaleca si wykonywa za pomoc zmechanizowanych urzdze do poziomego i pionowego przemieszczania ładunków. Cement luzem moe by przewoony w zbiornikach transportowych (np. wagonach, samochodach), czystych i wolnych od pozostałoci z poprzednich dostaw, oraz nie powinien ulega zniszczeniom podczas transportu. rodki transportu powinny by wyposaone we wsypy i urzdzenia do wyładowania cementu. Zalew lub masy uszczelniajce do szczelin dylatacyjnych mona transportowa dowolnymi rodkami transportu w fabrycznie zamknitych pojemnikach lub opakowaniach, chronicych je przed zanieczyszczeniem. Materiały do podbudowy powinny by przewoone w sposób odpowiadajcy wymaganiom właciwej OST. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Podłoe i koryto Grunty podłoa powinny by niewysadzinowe, jednorodne i none oraz zabezpieczone przed nadmiernym zawilgoceniem i ujemnymi skutkami przemarzania, zgodnie z dokumentacj projektow. Koryto pod podbudow lub nawierzchni powinno by wyprofilowane zgodnie z projektowanymi spadkami oraz przygotowane zgodnie z wymaganiami ST D [6]. Koryto musi mie skuteczne odwodnienie, zgodne z dokumentacj projektow Konstrukcja nawierzchni Konstrukcja nawierzchni powinna by zgodna z dokumentacj projektow lub ST (przykłady konstrukcji nawierzchni podaj załczniki 3 i 4). Konstrukcja nawierzchni moe obejmowa ułoenie warstwy cieralnej z betonowej kostki brukowej na: a) podsypce piaskowej lub cementowo-piaskowej oraz podbudowie, b) podsypce piaskowej rozcielonej bezporednio na podłou z gruntu piaszczystego. Podstawowe czynnoci przy wykonywaniu nawierzchni, z wystpowaniem podbudowy, podsypki cementowo-piaskowej i wypełnieniem spoin zapraw cementowo-piaskow, obejmuj: 1. wykonanie podbudowy, 2. wykonanie obramowania nawierzchni (z krawników, obrzey i ew. cieków), 3. przygotowanie i rozcielenie podsypki cementowo-piaskowej, 4. ułoenie kostek z ubiciem, 5. przygotowanie zaprawy cementowo-piaskowej i wypełnienie ni szczelin, 6. wypełnienie szczelin dylatacyjnych, 7. pielgnacj nawierzchni i oddanie jej do ruchu. Przy wykonywaniu nawierzchni na podsypce piaskowej, podstawowych czynnoci jest mniej, gdy nie wystpuj zwykle poz. 1, 6 i 7, a poz. 3 dotyczy podsypki piaskowej, za poz. 5 - wypełnienia szczelin piaskiem Podbudowa Rodzaj podbudowy przewidzianej do wykonania pod warstw betonowej kostki brukowej powinien by zgodny z dokumentacj projektow. Wykonanie podbudowy powinno odpowiada wymaganiom właciwej ST, np.: a) D Dolne warstwy podbudów oraz oczyszczenie i skropienie [6], b) D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie [7], c) D Podbudowy i ulepszone podłoe z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi [9], 150

151 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i 151 chodników d) D b Podbudowa z betonu cementowego [11]. Inne rodzaje podbudów powinny odpowiada wymaganiom norm, wytycznych IBDiM lub indywidualnie opracowanym ST zaakceptowanym przez Inyniera Obramowanie nawierzchni Rodzaj obramowania nawierzchni powinien by zgodny z dokumentacj projektow lub ST. Jeli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej, to materiały do wykonania obramowa powinny odpowiada wymaganiom okrelonym w pkcie 2.4. Ustawianie krawników, obrzey i ew. wykonanie cieków przykrawnikowych powinno by zgodne z wymaganiami zawartymi w ST D b [13], a [14], D [15]. Krawniki i obrzea zaleca si ustawia przed przystpieniem do układania nawierzchni z kostki. Przed ich ustawieniem, podane jest ułoenie pojedynczego rzdu kostek w celu ustalenia szerokoci nawierzchni i prawidłowej lokalizacji krawników lub obrzey Podsypka Rodzaj podsypki i jej grubo powinny by zgodne z dokumentacj projektow lub ST. Jeli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej to grubo podsypki powinna wynosi po zagszczeniu 3 5 cm, a wymagania dla materiałów na podsypk powinny by zgodne z pktem 2.3. Dopuszczalne odchyłki od zaprojektowanej gruboci podsypki nie powinny przekracza ± 1 cm. Podsypk piaskow naley zwily wod, równomiernie rozcieli i zagci lekkimi walcami (np. rcznymi) lub zagszczarkami wibracyjnymi w stanie wilgotnoci optymalnej. Podsypk cementowo-piaskow stosuje si z zasady przy wystpowaniu podbudowy pod nawierzchni z kostki. Podsypk cementowo-piaskow przygotowuje si w betoniarkach, a nastpnie rozciela si na uprzednio zwilonej podbudowie, przy zachowaniu: współczynnika wodnocementowego od 0,25 do 0,35, wytrzymałoci na ciskanie nie mniejszej ni R 7 = 10 MPa, R 28 = 14 MPa. W praktyce, wilgotno układanej podsypki powinna by taka, aby po ciniciu podsypki w dłoni podsypka nie rozsypywała si i nie było na dłoni ladów wody, a po naciniciu palcami podsypka rozsypywała si. Rozcielenie podsypki cementowo-piaskowej powinno wyprzedza układanie nawierzchni z kostek od 3 do 4 m. Rozcielona podsypka powinna by wyprofilowana i zagszczona w stanie wilgotnym, lekkimi walcami (np. rcznymi) lub zagszczarkami wibracyjnymi. Jeli podsypka jest wykonana z suchej zaprawy cementowo-piaskowej to po zawałowaniu nawierzchni naley j pola wod w takiej iloci, aby woda zwilyła cał grubo podsypki. Rozcielenie podsypki z suchej zaprawy moe wyprzedza układanie nawierzchni z kostek o około 20 m. Całkowite ubicie nawierzchni i wypełnienie spoin zapraw musi by zakoczone przed rozpoczciem wizania cementu w podsypce Układanie nawierzchni z betonowych kostek brukowych Ustalenie kształtu, wymiaru i koloru kostek oraz desenia ich układania Kształt, wymiary, barw i inne cechy charakterystyczne kostek wg pktu oraz dese ich układania (przykłady podano w zał. 5) powinny by zgodne z dokumentacj projektow lub ST, a w przypadku braku wystarczajcych ustale Wykonawca przedkłada odpowiednie propozycje do zaakceptowania Inynierowi. Przed ostatecznym zaakceptowaniem kształtu, koloru, sposobu układania i wytwórni kostek, Inynier moe poleci Wykonawcy ułoenie po 1 m 2 wstpnie wybranych kostek, wyłcznie na podsypce piaskowej Warunki atmosferyczne Ułoenie nawierzchni z kostki na podsypce cementowo-piaskowej zaleca si wykonywa przy temperaturze otoczenia nie niszej ni +5 o C. Dopuszcza si wykonanie nawierzchni jeli w cigu dnia temperatura utrzymuje si w granicach od 0 o C do +5 o C, przy czym jeli w nocy spodziewane s przymrozki kostk naley zabezpieczy materiałami o złym przewodnictwie ciepła (np. matami ze słomy, pap itp.). Nawierzchni na podsypce piaskowej zaleca si wykonywa w dodatnich temperaturach otoczenia Ułoenie nawierzchni z kostek Warstwa nawierzchni z kostki powinna by wykonana z elementów o jednakowej gruboci. Na wikszym fragmencie robót zaleca si stosowa kostki dostarczone w tej samej partii materiału, w której niedopuszczalne s róne odcienie wybranego koloru kostki. Układanie kostki mona wykonywa rcznie lub mechanicznie.

152 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników Układanie rczne zaleca si wykonywa na mniejszych powierzchniach, zwłaszcza skomplikowanych pod wzgldem kształtu lub wymagajcych kompozycji kolorystycznej układanych deseni oraz rónych wymiarów i kształtów kostek. Układanie kostek powinni wykonywa przyuczeni brukarze. Układanie mechaniczne zaleca si wykonywa na duych powierzchniach o prostym kształcie, tak aby układarka mogła przenosi z palety warstw kształtek na miejsce ich ułoenia z wymagan dokładnoci. Kostka do układania mechanicznego nie moe mie duych odchyłek wymiarowych i musi by odpowiednio przygotowana przez producenta, tj. ułoona na palecie w odpowiedni wzór, bez dołoenia połówek i dziewitek, przy czym kada warstwa na palecie musi by dobrze przesypana bardzo drobnym piaskiem, by kostki nie przywierały do siebie. Układanie mechaniczne zawsze musi by wsparte prac brukarzy, którzy uzupełniaj przerwy, wyrabiaj łuki, dokładaj kostki w okolicach studzienek i krawników. Kostk układa si około 1,5 cm wyej od projektowanej niwelety, poniewa po procesie ubijania podsypka zagszcza si. Powierzchnia kostek połoonych obok urzdze infrastruktury technicznej (np. studzienek, włazów itp.) powinna trwale wystawa od 3 mm do 5 mm powyej powierzchni tych urzdze oraz od 3 mm do 10 mm powyej korytek ciekowych (cieków). Do uzupełnienia przestrzeni przy krawnikach, obrzeach i studzienkach mona uywa elementy kostkowe wykoczeniowe w postaci tzw. połówek i dziewitek, majcych wszystkie krawdzie równe i odpowiednio fazowane. W przypadku potrzeby kształtek o nietypowych wymiarach, woln przestrze uzupełnia si kostk cit, przycinan na budowie specjalnymi narzdziami tncymi (przycinarkami, szlifierkami z tarcz itp.). Dzienn działk robocz nawierzchni na podsypce cementowo-piaskowej zaleca si zakoczy prowizorycznie około półmetrowym pasem nawierzchni na podsypce piaskowej w celu wytworzenia oporu dla ubicia kostki ułoonej na stałe. Przed dalszym wznowieniem robót, prowizorycznie ułoon nawierzchni na podsypce piaskowej naley rozebra i usun wraz z podsypk Ubicie nawierzchni z kostek Ubicie nawierzchni naley przeprowadzi za pomoc zagszczarki wibracyjnej (płytowej) z osłon z tworzywa sztucznego. Do ubicia nawierzchni nie wolno uywa walca. Ubijanie nawierzchni naley prowadzi od krawdzi powierzchni w kierunku jej rodka i jednoczenie w kierunku poprzecznym kształtek. Ewentualne nierównoci powierzchniowe mog by zlikwidowane przez ubijanie w kierunku wzdłunym kostki. Po ubiciu nawierzchni wszystkie kostki uszkodzone (np. pknite) naley wymieni na kostki całe Spoiny i szczeliny dylatacyjne Spoiny Szeroko spoin pomidzy betonowymi kostkami brukowymi powinna wynosi od 3 mm do 5 mm. W przypadku stosowania prostopadłociennych kostek brukowych zaleca si aby osie spoin pomidzy dłuszymi bokami tych kostek tworzyły z osi drogi kt 45, a wierzchołek utworzonego kta prostego pomidzy spoinami miał kierunek odwrotny do kierunku spadku podłunego nawierzchni. Po ułoeniu kostek, spoiny naley wypełni: a) piaskiem, spełniajcym wymagania pktu 2.3 c), jeli nawierzchnia jest na podsypce piaskowej, b) zapraw cementowo-piaskow, spełniajc wymagania pktu 2.3 d), jeli nawierzchnia jest na podsypce cementowo-piaskowej. Wypełnienie spoin piaskiem polega na rozsypaniu warstwy piasku i wmieceniu go w spoiny na sucho lub, po obfitym polaniu wod - wmieceniu papki piaskowej szczotkami wzgldnie rozgarniaczkami z piórami gumowymi. Zapraw cementowo-piaskow zaleca si przygotowa w betoniarce, w sposób zapewniajcy jej wystarczajc płynno. Spoiny mona wypełni przez rozlanie zaprawy na nawierzchni i nagarnianie jej w szczeliny szczotkami lub rozgarniaczkami z piórami gumowymi. Przed rozpoczciem zalewania kostka powinna by oczyszczona i dobrze zwilona wod. Zalewa powinna całkowicie wypełni spoiny i tworzy monolit z kostkami. Przy wypełnianiu spoin zapraw cementowo-piaskow naley zabezpieczy przed zalaniem ni szczeliny dylatacyjne, wkładajc zwinite paski papy, zwitki z worków po cemencie itp. Po wypełnianiu spoin zapraw cementowo-piaskow nawierzchni naley starannie oczyci; szczególnie dotyczy to nawierzchni z kostek kolorowych i z rónymi deseniami układania Szczeliny dylatacyjne W przypadku układania kostek na podsypce cementowo-piaskowej i wypełnianiu spoin zapraw cementowo-piaskow, naley przewidzie wykonanie szczelin dylatacyjnych w odległociach zgodnych z dokumentacj projektow lub ST wzgldnie nie wikszych ni co 8 m. Szeroko szczelin dylatacyjnych powinna 152

153 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i 153 chodników umoliwia przejcie przez nie przemieszcze wywołanych wysokimi temperaturami nawierzchni w okresie letnim, lecz nie powinna by mniejsza ni 8 mm. Szczeliny te powinny by wypełnione trwale zalewami i masami okrelonymi w pkcie 2.3 e). Sposób wypełnienia szczelin powinien odpowiada wymaganiom ST D a [12]. Szczeliny dylatacyjne poprzeczne naley stosowa dodatkowo w miejscach, w których wystpuje zmiana sztywnoci podłoa (np. nad przepustami, przy przyczółkach mostowych, nad szczelinami dylatacyjnymi w podbudowie itp.). Zaleca si wykonywa szczeliny podłune przy ciekach wzdłu jezdni Pielgnacja nawierzchni i oddanie jej dla ruchu Nawierzchni na podsypce piaskowej ze spoinami wypełnionymi piaskiem mona odda do uytku bezporednio po jej wykonaniu. Nawierzchni na podsypce cementowo-piaskowej ze spoinami wypełnionymi zapraw cementowopiaskow, po jej wykonaniu naley przykry warstw wilgotnego piasku o gruboci od 3,0 do 4,0 cm i utrzymywa j w stanie wilgotnym przez 7 do 10 dni. Po upływie od 2 tygodni (przy temperaturze redniej otoczenia nie niszej ni 15 o C) do 3 tygodni (w porze chłodniejszej) nawierzchni naley oczyci z piasku i mona odda do uytku. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyska wymagane dokumenty, dopuszczajce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (aprobaty techniczne, certyfikaty zgodnoci, deklaracje zgodnoci, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), wykona badania właciwoci materiałów przeznaczonych do wykonania robót, okrelone w pkcie 2, sprawdzi cechy zewntrzne gotowych materiałów z tworzyw i prefabrykowanych. Wszystkie dokumenty oraz wyniki bada Wykonawca przedstawia Inynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie robót nawierzchniowych z kostki podaje tablica 2. Tablica 2. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie robót Lp. Wyszczególnienie bada i pomiarów Czstotliwo bada 1 Sprawdzenie podłoa i koryta Wg ST D [6] 2 Sprawdzenie ew. podbudowy Wg ST, norm, wytycznych, wymienionych w pkcie Sprawdzenie obramowania nawierzchni wg ST D b [13]; D a [14]; D [15]; 4 Sprawdzenie podsypki (przymiarem liniowym lub metod niwelacji) Bieca kontrola w 10 punktach dziennej działki roboczej: gruboci, spadków i cech konstrukcyjnych w porównaniu z dokumentacj projektow i specyfikacj 5 Badania wykonywania nawierzchni z kostki a) zgodno z dokumentacj projektow Sukcesywnie na kadej działce roboczej b) połoenie osi w planie (sprawdzone Co 100 m i we wszystkich punktach geodezyjnie) charakterystycznych c) rzdne wysokociowe (pomierzone instrumentem pomiarowym) d) równo w profilu podłunym łat czterometrow) e) równo w przekroju poprzecznym (sprawdzona łat profilow z po- Co 25 m w osi i przy krawdziach oraz we wszystkich punktach charakterystycznych Jw. Jw. Wartoci dopuszczalne Wg pktu 5.6; odchyłki od projektowanej gruboci ±1 cm Przesunicie od osi projektowanej do 2 cm - Odchylenia: +1 cm; -2 cm Nierównoci do 8 mm Przewity midzy łat a po-

154 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników ziomnic i pomiarze przewitu klinem cechowanym oraz przymiarem liniowym wzgldnie metod niwelacji) f) spadki poprzeczne (sprawdzone metod niwelacji) g) szeroko nawierzchni (sprawdzona przymiarem liniowym) h) szeroko i głboko wypełnienia spoin i szczelin (ogldziny i pomiar przymiarem liniowym po wykruszeniu dług. 10 cm) i) sprawdzenie koloru kostek i desenia ich ułoenia Jw. Jw. W 20 punktach charakterystycznych dziennej działki roboczej Kontrola bieca wierzchni do 8 mm Odchyłki od dokumentacji projektowej do 0,3% Odchyłki od szerokoci projektowanej do ±5 cm Wg pktu Wg dokumentacji projektowej lub decyzji Inyniera 6.4. Badania wykonanych robót Zakres bada i pomiarów wykonanej nawierzchni z betonowej kostki brukowej podano w tablicy 3. Tablica 3. Badania i pomiary po ukoczeniu budowy nawierzchni Lp. Wyszczególnienie bada i pomiarów Sposób sprawdzenia 1 Sprawdzenie wygldu zewntrznego nawierzchni, krawników, obrzey, cieków 2 Badanie połoenia osi nawierzchni w planie 3 Rzdne wysokociowe, równo podłuna i poprzeczna, spadki poprzeczne i szeroko 4 Rozmieszczenie i szeroko spoin i szczelin w nawierzchni, pomidzy krawnikami, obrzeami, ciekami oraz wypełnienie spoin i szczelin 7. OBMIAR ROBÓT Wizualne sprawdzenie jednorodnoci wygldu, prawidłowoci desenia, kolorów kostek, spka, plam, deformacji, wykrusze, spoin i szczelin Geodezyjne sprawdzenie połoenia osi co 25 m i w punktach charakterystycznych (dopuszczalne przesunicia wg tab. 2, lp. 5b) Co 25 m i we wszystkich punktach charakterystycznych (wg metod i dopuszczalnych wartoci podanych w tab. 2, lp. od 5c do 5g) Wg pktu 5.5 i Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni z betonowej kostki brukowej. Jednostki obmiarowe robót towarzyszcych budowie nawierzchni z betonowej kostki brukowej (podbudowa, obramowanie itp.) s ustalone w odpowiednich ST wymienionych w pktach 5.4 i ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne. 154

155 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i 155 chodników 8.2. Odbiór robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu Odbiorowi robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu podlegaj: przygotowanie podłoa i wykonanie koryta, ewentualnie wykonanie podbudowy, ewentualnie wykonanie ław (podsypek) pod krawniki, obrzea, cieki, wykonanie podsypki pod nawierzchni, ewentualnie wypełnienie dolnej czci szczelin dylatacyjnych. Odbiór tych robót powinien by zgodny z wymaganiami pktu 8.2 D Wymagania ogólne [5] oraz niniejszej ST. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne [5] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni z betonowej kostki brukowej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, przygotowanie podłoa i wykonanie koryta, dostarczenie materiałów i sprztu, wykonanie podsypki, ustalenie kształtu, koloru i desenia kostek, ułoenie i ubicie kostek, wypełnienie spoin i ew. szczelin dylatacyjnych w nawierzchni, pielgnacj nawierzchni, przeprowadzenie pomiarów i bada wymaganych w niniejszej specyfikacji technicznej, odwiezienie sprztu. Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni z betonowej kostki brukowej nie obejmuje robót towarzyszcych (jak: podbudowa, obramowanie itp.), które powinny by ujte w innych pozycjach kosztorysowych, a których zakres jest okrelony przez ST wymienione w pktach 5.4 i Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszcych Cena wykonania robót okrelonych niniejsz ST obejmuje: roboty tymczasowe, które s potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s przekazywane Zamawiajcemu i s usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszce, które s niezbdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIZANE Normy 1. PN-EN 197-1:2002 Cement. Cz 1: Skład, wymagania i kryteria zgodnoci dotyczce cementu powszechnego uytku 2. PN-EN 1338:2005 Betonowe kostki brukowe. Wymagania i metody bada 3. PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwizanych i zwizanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym (W okresie przejciowym mona stosowa PN-B-11111:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. wir i mieszanka, PN- B-11112:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywo łamane do nawierzchni drogowych, PN-B-11113:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek)

156 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników 4. PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatnoci wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 5. D-M Wymagania ogólne 6. D Dolne warstwy podbudów oraz oczyszczenie i skropienie 7. D Podbudowa z kruszywa stabilizowanego mechanicznie 8. D Podbudowa z tłucznia kamiennego 9. D Podbudowy i ulepszone podłoa z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi 10. D Podbudowa z chudego betonu 11. D b Podbudowa z betonu cementowego 12. D a Wypełnianie szczelin w nawierzchni z betonu cementowego 13. D b Ustawianie krawników betonowych 14. D a Ustawianie krawników kamiennych 15. D Betonowe obrzea chodnikowe 16. D cieki 156

157 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników 11. ZAŁCZNIKI Przykłady kształtów betonowej kostki brukowej 157 ZAŁCZNIK 1 a) Najczciej spotykane kształty kostek i sposoby ich układania (wg W. Brylicki: Kostka brukowa z betonu wibroprasowanego, 1998) Podstawowe kształty kostek (wg W. Grzybowska, P. Zieliski: Nawierzchnie kostek betonowych w wietle dowiadcze zagranicznych, Drogownictwo 5/1999) Oznaczenia: (1) - typ kostki charakterystyczny dla wiza w jodełk, (2) - typ kostki odpowiedni tylko dla wiza w rzdy proste. Kształtki zacienione - typ kostki zapewniajcy dobry rozkład obcienia. Kategoria A Kategoria B Kategoria C Kategoria A: Kategoria B: Kategoria C: kostki zazbiajce si wzajemnie na wszystkich czterech bocznych ciankach - spoiny nie rozszerzaj si pod ruchem kostki zazbiajce si wzajemnie na dwóch bocznych ciankach - utrudnione rozszerzanie spoin równolegle do osi podłunej elementów kostki nie zazbiaj si wzajemnie - wymagana jest dua dokładno układania kostek o jednakowych wymiarach

158 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników 158 ZAŁCZNIK 2 Zalecane gruboci betonowej kostki brukowej (wg: A. Becher, Z. Gustowski Jak wykona trwał nawierzchni z kostki brukowej, Materiały Budowlane nr 5/2005) W zalenoci od rodzaju zastosowania kostek w nawierzchni, mona przyjmowa nastpujc minimaln jej grubo: a) 4 cm w przypadku ruchu pieszego (np. na przydomowych chodnikach, tarasach), b) 6 lub 7 cm w przypadku ruchu pieszego i pojazdów niemechanicznych oraz mało intensywnego ruchu samochodów o masie do 3,5 t, c) 8 cm w przypadku intensywnego ruchu samochodów osobowych, ciarowych i innych cikich pojazdów, d) 10 cm w przypadku najbardziej intensywnego obcienia, np. na placach przemysłowych, przy cigłym ruchu cikich pojazdów.

159 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników 159 ZAŁCZNIK 3 a) dese w jodełk Przykłady deseni układania betonowych kostek brukowych (wg literatury podanej w zał. 1) b) dese w rzdy proste c) dese koszykowy d) wzory dekoracyjne

160 D a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic oraz placów i chodników 160

161 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym 161 D POBOCZE UTWARDZONE KRUSZYWEM NATURALNYM

162 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonaniem poboczy utwardzonych kruszywem naturalnym, w ramach dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem i odbiorem utwardzonego pobocza za pomoc kruszywa naturalnego 0/31.5mm. Utwardzone pobocze moe by wykonane na istniejcym poboczu gruntowym (wymagajc wykonania w nim koryta), wzgldnie moe by wykonane jednoczenie z nawierzchni jezdni w czasie budowy nowej drogi (nie wymagajc koryta) Okrelenia podstawowe Pobocze cz korony drogi przeznaczona do chwilowego postoju pojazdów, umieszczenia urzdze organizacji i bezpieczestwa ruchu oraz do ruchu pieszych, słuca jednoczenie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni Utwardzone pobocze cz pobocza drogowego, posiadajca w cigu całego roku nono wystarczajc do przejcia obcienia statycznego od kół samochodów, dopuszczonych do ruchu na drodze (zał. 2, rys. 1 i 2) Gruntowe pobocze cz pobocza drogowego, stanowica obrzee utwardzonego pobocza, przeznaczona do ustawiania znaków i urzdze zabezpieczenia ruchu Utwardzenie pobocza kruszywem łamanym niezwizanym proces technologiczny, polegajcy na odpowiednim zagszczeniu w optymalnej wilgotnoci kruszywa o właciwie dobranym uziarnieniu (proces ten nazywany był dawniej stabilizacj mechaniczn) Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Materiały do wykonania robót Zgodno materiałów z dokumentacj projektow

163 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym 163 Materiały do wykonania robót powinny by zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej lub ST Materiały do wykonania utwardzonego pobocza Piasek Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu utwardzonego pobocza s: piasek, kruszywo łamane i woda. W przypadku wystpowania w konstrukcji utwardzonego pobocza warstwy odsczajcej, odcinajcej i innej, wykonanej przy uyciu piasku, to powinien on odpowiada wymaganiom PN-EN 13242:2004 [4] lub PN-EN 13285:2004 [5] Kruszywo Do utwardzenia pobocza naley stosowa kruszywo naturalne o uziarnieniu mm. Kruszywo powinno by jednorodne, bez zanieczyszcze obcych i bez domieszek gliny. Zaleca si uycie kruszywa o jasnej barwie Woda Naley stosowa przy wałowaniu nawierzchni kad czyst wod z rzek, jezior, stawów i innych zbiorników otwartych oraz wod studzienn i wodocigow. Nie naley stosowa wody z widocznymi zanieczyszczeniami, np. mieciami, rolinnoci wodn, odpadami przemysłowymi, kanalizacyjnymi itp Składowanie kruszyw Okresowo składowane kruszywa powinny by zabezpieczone przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi. Podłoe w miejscu składowania kruszyw powinno by równe, utwardzone i odwodnione. 3. SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Sprzt stosowany do wykonania robót Przy wykonywaniu robót Wykonawca w zalenoci od potrzeb, powinien wykaza si moliwoci korzystania ze sprztu dostosowanego do przyjtej metody robót, jak: mieszarki stacjonarne do wytwarzania mieszanki kruszyw, wyposaone w urzdzenia dozujce wod (mieszarki powinny zapewni wytworzenie jednorodnej mieszanki o wilgotnoci optymalnej, chyba e producent kruszywa zapewnia dostaw jednorodnej mieszanki o wymaganym uziarnieniu i odpowiedniej wilgotnoci), równiarki albo układarki do rozkładania mieszanki kruszywa, walce lub płytowe zagszczarki wibracyjne, przewone zbiorniki na wod do zwilania mieszanki, wyposaone w urzdzenia do równomiernego i kontrolowanego dozowania wody, koparki do wykonania koryta, w przypadku utwardzania istniejcego pobocza gruntowego. Naley korzysta ze sprztu, który powinien by dostosowany swoimi wymiarami do warunków pracy w korycie, przygotowanym do ułoenia konstrukcji utwardzonego pobocza. Sprzt powinien odpowiada wymaganiom okrelonym w dokumentacji projektowej, ST, instrukcjach producentów lub propozycji Wykonawcy i powinien by zaakceptowany przez Inyniera.

164 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Transport materiałów Materiały sypkie (kruszywa) mona przewozi dowolnymi rodkami transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami i nadmiernym zawilgoceniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Zasady wykonywania robót Sposób wykonania robót powinny by zgodne z dokumentacj projektow i ST. W przypadku braku wystarczajcych danych mona korzysta z ustale podanych w niniejszej specyfikacji oraz z informacji podanych w załcznikach. Podstawowe czynnoci przy wykonywaniu robót obejmuj: 1. roboty przygotowawcze, 2. wykonanie koryta, 3. ułoenie nawierzchni utwardzonego pobocza (wytworzenie i wbudowanie mieszanki), 4. roboty wykoczeniowe Roboty przygotowawcze Przed przystpieniem do robót naley, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskaza Inyniera: ustali lokalizacj terenu robót, przeprowadzi obliczenia i pomiary geodezyjne niezbdne do szczegółowego wytyczenia robót oraz ustalenia danych wysokociowych, usun przeszkody, np. elementy dróg, ew. słupki, zatrawienie itd., ew. splantowa pobocze istniejce, zgromadzi wszystkie materiały potrzebne do rozpoczcia budowy. Zaleca si korzystanie z ustale ST D [2] w zakresie niezbdnym do wykonania robót przygotowawczych oraz z ustale ST D [3] przy wystpowaniu robót ziemnych Wykonanie koryta i przygotowanie podłoa Koryto wykonuje si w przypadku utwardzania pobocza istniejcego gruntowego. Koryto powinno by wykonane bezporednio przed rozpoczciem robót zwizanych z wykonaniem nawierzchni utwardzonego pobocza. Wczeniejsze wykonanie koryta jest moliwe wyłcznie za zgod Inyniera, w korzystnych warunkach atmosferycznych. Koryto mona wykonywa rcznie, gdy jego szeroko nie pozwala na zastosowanie posiadanych maszyn. Rodzaj sprztu, a w szczególnoci jego moc naley dostosowa do rodzaju gruntu, w którym prowadzone s roboty i do trudnoci jego odspojenia.

165 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym 165 Grunt odspojony w czasie wykonywania koryta powinien by wykorzystany zgodnie z ustaleniami dokumentacji projektowej i ST, tj. wbudowany w nasyp lub odwieziony na odkład w miejsce wskazane lub zaaprobowane przez Inyniera. Przed przystpieniem do profilowania dna koryta, podłoe powinno by oczyszczone z wszelkich zanieczyszcze. Po oczyszczeniu powierzchni podłoa naley sprawdzi, czy istniejce rzdne terenu umoliwiaj uzyskanie po profilowaniu zaprojektowanych rzdnych podłoa. Zaleca si, aby rzdne terenu przed profilowaniem były o co najmniej 5 cm wysze ni projektowane rzdne podłoa. Jeeli powyszy warunek nie jest spełniony i wystpuj zanienia poziomu w podłou przewidzianym do profilowania, Wykonawca powinien spulchni podłoe na głboko zaakceptowan przez Inyniera, dowie dodatkowy grunt, spełniajcy wymagania obowizujce dla górnej strefy korpusu, w iloci koniecznej do uzyskania wymaganych rzdnych wysokociowych i zagci warstw do uzyskania wskanika zagszczenia 1,00. Profilowanie mona wykona rcznie lub sprztem dostosowanym do szerokoci koryta. city grunt powinien by wykorzystany w robotach ziemnych lub w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. Bezporednio po profilowaniu podłoa naley przystpi do jego zagszczania, które naley kontynuowa do osignicia wskanika zagszczenia nie mniejszego od 1,00. Wilgotno gruntu podłoa podczas zagszczania powinna by równa wilgotnoci optymalnej, z tolerancj od -20% do +10%. Koryto po wyprofilowaniu i zagszczeniu powinno by utrzymane w dobrym stanie. Jeeli po wykonaniu robót zwizanych z profilowaniem i zagszczeniem podłoa nastpi przerwa w robotach i Wykonawca nie przystpi natychmiast do układania nawierzchni, to powinien on zabezpieczy podłoe przed nadmiernym zawilgoceniem, na przykład przez rozłoenie folii lub w inny sposób zaakceptowany przez Inyniera. Jeeli podłoe uległo nadmiernemu zawilgoceniu, to do układania nawierzchni mona przystpi dopiero po jego naturalnym osuszeniu Wytwarzanie mieszanki kruszywa Mieszank kruszywa o cile okrelonym uziarnieniu i wilgotnoci optymalnej naley wytwarza w mieszarkach stacjonarnych gwarantujcych otrzymanie jednorodnej mieszanki. Ze wzgldu na konieczno zapewnienia jednorodnoci, tylko w wyjtkowych przypadkach Inynier moe dopuci do wytwarzania mieszanki przez mieszanie poszczególnych frakcji na drodze. Mieszanka po wyprodukowaniu powinna by od razu transportowana na miejsce wbudowania w sposób przeciwdziałajcy rozsegregowaniu i wysychaniu Wbudowanie i zagszczenie mieszanki kruszywa Mieszanka kruszywa powinna by rozkładana w warstwie o jednakowej gruboci, przy pomocy układarki lub równiarki, z zachowaniem wymaganych spadków i rzdnych wysokociowych. Zaleca si, aby grubo pojedynczo układanej warstwy nie przekraczała 20cm po zagszczeniu. Rozpoczcie budowy nastpnej warstwy moe nastpi po odbiorze poprzedniej warstwy przez Inyniera. W miejscach, gdzie widoczna jest segregacja kruszywa, naley przed zagszczeniem wymieni kruszywo na materiał o odpowiednich właciwociach. Zagszczanie naley rozpocz od dolnej krawdzi i przesuwa pasami podłunymi, czciowo nakładajcymi si, w kierunku górnej krawdzi. Nierównoci i zagłbienia powstajce w czasie zagszczania powinny by wyrównywane bieco przez spulchnienie warstwy kruszywa i dodanie bd usunicie materiału, a do otrzymania równej powierzchni. Zagszczenie naley kontynuowa do osignicia wskanika zagszczenia nie mniejszego ni 1,0 według normalnej próby Proctora, przeprowadzonej według PN-B-04481:1988 [6]. Do

166 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym 166 zagszczenia zaleca si stosowanie maszyn (np. walców, zagszczarek płytowych) o szerokoci nie wikszej ni szeroko utwardzonego pobocza. Wilgotno mieszanki kruszywa podczas zagszczania powinna odpowiada wilgotnoci optymalnej z tolerancj ± 2%. Materiał nadmiernie nawilgocony, powinien zosta osuszony przez mieszanie i napowietrzanie. W przypadku, gdy wilgotno mieszanki kruszywa jest nisza od optymalnej, mieszanka powinna by zwilona okrelon iloci wody i równomiernie wymieszana. Przy wbudowywaniu i zagszczaniu mieszanki kruszywa na utwardzonym poboczu naley zwróci szczególn uwag na właciwe jego wykonanie przy krawdzi jezdni. Styk jezdni i utwardzonego pobocza powinien by równy i szczelny Roboty wykoczeniowe Roboty wykoczeniowe powinny by zgodne z dokumentacj projektow i ST. Do robót wykoczeniowych nale prace zwizane z dostosowaniem wykonanych robót do istniejcych warunków terenowych, takie jak: wyrównanie poziomu utwardzonego pobocza i gruntowego pobocza z ewentualnym splantowaniem istniejcego gruntowego pobocza, odtworzenie przeszkód czasowo usunitych, niezbdne uzupełnienia zniszczonej w czasie robót rolinnoci, np. zatrawienia, roboty porzdkujce otoczenie terenu robót. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyska wymagane dokumenty, dopuszczajce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (aprobaty techniczne, certyfikaty zgodnoci, deklaracje zgodnoci, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykona własne badania właciwoci materiałów przeznaczonych do wykonania robót, okrelone przez Inyniera, sprawdzi cechy zewntrzne gotowych materiałów z tworzyw i prefabrykowanych. Wszystkie dokumenty oraz wyniki bada Wykonawca przedstawia Inynierowi do akceptacji Badania w czasie robót Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów, które naley wykona w czasie robót podaje tablica 1. Tablica 1. Czstotliwo oraz zakres bada i pomiarów w czasie robót Lp. Wyszczególnienie robót Czstotliwo bada Wartoci dopuszczalne 1 Lokalizacja i zgodno granic terenu robót z dokumentacj projektow 1 raz 2 Roboty przygotowawcze 1 raz Wg pktu Wykonanie koryta i przygotowanie Bieco Wg pktu 5.4 Wg pktu 5 i dokumentacji projektowej

167 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym 167 podłoa 4 Wytwarzanie mieszanki kruszywa Jw. Wg pktu Wbudowanie i zagszczanie mieszanki kruszywa Jw. Wg pktu Wykonanie robót wykoczeniowych Ocena cigła Wg pktu Badania po zakoczeniu robót\ Wykonane utwardzone pobocze powinno spełnia nastpujce wymagania: szeroko utwardzonego pobocza moe si róni od szerokoci projektowanej nie wicej ni +10 cm i -5 cm, nierównoci pobocza mierzone 4-metrow łat nie mog przekracza 10 mm, spadki poprzeczne powinny by zgodne z dokumentacj projektow z tolerancj ± 0,5%, rónice wysokociowe z rzdnymi projektowanymi nie powinny przekracza +1 cm, -2 cm, grubo utwardzonego pobocza nie moe si róni od gruboci projektowanej o ± 10%. Zaleca si bada grubo utwardzonego pobocza w 3 punktach, lecz nie rzadziej ni raz na 2000 m 2, a pozostałe cechy co 100 m wzdłu osi drogi. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanego utwardzonego pobocza. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu Odbiorowi robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu podlegaj: wykonanie koryta i przygotowanie podłoa. Odbiór tych robót powinien by zgodny z wymaganiami pktu 8.2 D-M Wymagania ogólne [1] oraz niniejszej ST. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D-M Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 utwardzonego pobocza obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, przygotowanie podłoa,

168 D Pobocze utwardzone kruszywem naturalnym 168 dostarczenie materiałów i sprztu, ewentualne cicie istniejcego pobocza, ew. spulchnienie, wyprofilowanie i zagszczenie gruntowego pobocza, przygotowanie i dostarczenie mieszanki kruszywa łamanego, wykonanie nawierzchni utwardzonego pobocza według wymaga dokumentacji projektowej, ST i specyfikacji technicznej, przeprowadzenie pomiarów i bada wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprztu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszcych Cena wykonania robót okrelonych niniejsz ST obejmuje: roboty tymczasowe, które s potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s przekazywane Zamawiajcemu i s usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszce, które s niezbdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIAZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D-M Wymagania ogólne 2. D Roboty przygotowawcze 3. D Roboty ziemne Normy 4. PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwizanych i zwizanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym (patrz: poz. 7 i 8) 5. PN-EN 13285:2004 Mieszanki niezwizane. Specyfikacje (patrz: poz. 7 i 8) 6. PN-B-04481:1988 Grunty budowlane. Badanie próbek gruntu 7. PN-B-11112:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych (W okresie przejciowym norma moe by stosowana zamiast poz. 4 i 5) 8. PN-B-11113:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek (W okresie przejciowym norma moe by stosowana zamiast poz. 4 i 5) Inne dokumenty 9. Rozporzdzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie. Dz. U. nr 43, poz Wytyczne utwardzania poboczy. Centralny Zarzd Dróg Publicznych, Warszawa, 1981 r.

169 D Ustawienie krawników betonowych 169 D USTAWIENIE KRAWNIKÓW BETONOWYCH 169

170 D Ustawienie krawników betonowych WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z ustawieniem krawników betonowych wraz z wykonaniem ław betonowych, w ramach opracowania dokumentacji projektowej pt: a) Przebudowa drogi gminnej Jeniniec Lubczyno b) Przebudowa drogi gminnej Jeyki Lubczyno. c) Przebudowa drogi ul. Akacjowa w m. Jenin Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz zasad prowadzenia robót zwizanych z wykonaniem i odbiorem ustawienia krawników betonowych typu ulicznego i typu drogowego na ławach betonowych Okrelenia podstawowe Krawnik betonowy prefabrykat betonowy, przeznaczony do oddzielenia powierzchni znajdujcych si na tym samym poziomie lub na rónych poziomach stosowany: a) w celu ograniczania lub wyznaczania granicy rzeczywistej lub wizualnej, b) jako kanały odpływowe, oddzielnie lub w połczeniu z innymi krawnikami, c) jako oddzielenie pomidzy powierzchniami poddanymi rónym rodzajom ruchu drogowego Wymiar nominalny wymiar krawnika okrelony w celu jego wykonania, któremu powinien odpowiada wymiar rzeczywisty w okrelonych granicach dopuszczalnych odchyłek Pozostałe okrelenia podstawowe s zgodne z obowizujcymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Ogólne wymagania dotyczce robót Ogólne wymagania dotyczce robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczce materiałów Ogólne wymagania dotyczce materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne pkt Materiały do wykonania robót Zgodno materiałów z dokumentacj projektow Materiały do wykonania robót powinny by zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej lub ST Stosowane materiały Przy ustawianiu krawników na ławach mona stosowa nastpujce materiały: krawniki betonowe, piasek na podsypk i do zapraw, cement do podsypki i do zapraw, wod, materiały do wykonania ławy Krawniki betonowe Wymagania ogólne wobec krawników 170

171 D Ustawienie krawników betonowych 171 Krawniki betonowe mog mie nastpujce cechy charakterystyczne: krawnik moe by produkowany: a) z jednego rodzaju betonu, b) z rónych betonów zastosowanych w warstwie konstrukcyjnej oraz w warstwie cieralnej (która na całej powierzchni deklarowanej przez producenta jako powierzchnia widoczna powinna mie minimaln grubo 4 mm), skone krawdzie krawnika powyej 2 mm powinny by okrelone jako fazowane, z wymiarami deklarowanymi przez producenta, krawnik moe mie profile funkcjonalne i/lub dekoracyjne (których nie uwzgldnia si przy okrelaniu wymiarów nominalnych krawnika); zalecana długo prostego odcinka krawnika wraz ze złczem wynosi 1000 mm, powierzchnia krawnika moe by obrabiana, poddana dodatkowej obróbce lub obróbce chemicznej, płaszczyzny czołowe krawników mog by proste lub ukształtowane w sposób ułatwiajcy układanie lub ryglowanie (przykłady w zał. 1), krawniki łukowe mog by wykonane jako wypukłe lub wklsłe (przykłady w zał. 2), rozrónia si dwa typy krawników (przykłady w zał. 3): a) uliczne, do oddzielenia powierzchni znajdujcych si na rónych poziomach (np. jezdni i chodnika), b) drogowe, do oddzielenia powierzchni znajdujcych si na tym samym poziomie (np. jezdni i pobocza) Wymagania techniczne wobec krawników Wymagania techniczne stawiane krawnikom betonowym okrela PN-EN 1340 [5] w sposób przedstawiony w tablicy 1. Tablica 1. Wymagania wobec krawnika betonowego, ustalone w PN-EN 1340 [5] do stosowania w warunkach kontaktu z sol odladzajc w warunkach mrozu Lp. Cecha Załcznik Wymagania 1 Kształt i wymiary 1.1 Wartoci dopuszczalnych odchyłek od wymiarów nominalnych, z dokładnoci do milimetra 1.2 Dopuszczalne odchyłki od płaskoci i prostoliniowoci, dla długoci pomiarowej 300 mm 400 mm 500 mm 800 mm 2 Właciwoci fizyczne i mechaniczne 2.1 Odporno na zamraanie/ rozmraanie z udziałem soli odladzajcych 2.2 Wytrzymało na zginanie (Klasa wytrzymałoci ustalona w dokumentacji projektowej lub przez Inyniera) C C Długo: ± 1%, 4 mm i 10 mm Inne wymiary z wyjtkiem promienia: - dla powierzchni: ± 3%, 3 mm, 5 mm, - dla innych czci: ± 5%, 3 mm, 10 mm ± 1,5 mm ± 2,0 mm ± 2,5 mm ± 4,0 mm D Ubytek masy po badaniu: warto rednia 1,0 kg/m 2, przy czym kady pojedynczy wynik < 1,5 kg/m 2 F Klasa Charakterystyczna Kady pojedynczy wytrz. wytrzymało, MPa wynik, MPa 1 3,5 > 2,8 2 5,0 > 4,0 3 6,0 > 4,8 2.3 Trwało ze wzgldu na F Krawniki maj zadawalajc trwało (wytrzymało) wytrzymało jeli spełnione s wymagania pktu 2.2 oraz poddawane s normalnej konserwacji 2.4 Odporno na cieranie G i H Odporno przy pomiarze na tarczy (Klasa odpornoci ustalona w dokumentacji projektowej lub przez Inyniera) 2.5 Odporno na polizg/ polizgnicie Klasa odpornoci szerokiej ciernej, wg zał. G normy badanie podstawowe Böhmego, wg zał. H normy badanie alternatywne 1 Nie okrela si Nie okrela si 3 23 mm mm 3 /5000 mm mm mm 3 /5000 mm 2 I a) jeli górna powierzchnia krawnika nie była szlifowana i/lub polerowana zadawalajca odporno, b) jeli wyjtkowo wymaga si podania wartoci odpornoci na polizg/polizgnicie naley zadeklarowa minimaln jej warto pomierzon wg zał. I normy (wahadłowym przyrzdem do badania tarcia), 171

172 D Ustawienie krawników betonowych 172 c) trwało odpornoci na polizg/polizgnicie w normalnych warunkach uytkowania krawnika jest zadawalajca przez cały okres uytkowania, pod warunkiem właciwego utrzymywania i gdy na znacznej czci nie zostało odsłonite kruszywo podlegajce intensywnemu polerowaniu. 3 Aspekty wizualne 3.1 Wygld J a) powierzchnia krawnika nie powinna mie rys i odprysków, b) nie dopuszcza si rozwarstwie w krawnikach dwuwarstwowych c) ewentualne wykwity nie s uwaane za istotne 3.2 Tekstura J a) krawniki z powierzchni o specjalnej teksturze producent powinien okreli rodzaj tekstury, b) tekstura powinna by porównana z próbkami dostarczonymi przez producenta, zatwierdzonymi przez odbiorc, c) rónice w jednolitoci tekstury, spowodowane nieuniknionymi zmianami we właciwoci surowców i warunków twardnienia, nie s uwaane za istotne 3.3 Zabarwienie J a) barwiona moe by warstwa cieralna lub cały element, b) zabarwienie powinno by porównane z próbkami dostarczonymi przez producenta, zatwierdzonymi przez odbiorc, c) rónice w jednolitoci zabarwienia, spowodowane nieuniknionymi zmianami właciwoci surowców lub warunków dojrzewania betonu, nie s uwaane za istotne W przypadku zastosowa krawników betonowych na powierzchniach innych ni przewidziano w tablicy 1 (np. przy nawierzchniach wewntrznych, nie naraonych na kontakt z sol odladzajc), wymagania wobec krawników naley odpowiednio dostosowa do ustale PN-EN 1340 [5] Składowanie krawników Krawniki betonowe mog by przechowywane na składowiskach otwartych, posegregowane według typów, rodzajów, kształtów, cech fizycznych i mechanicznych, wielkoci, wygldu itp. Krawniki betonowe naley układa z zastosowaniem podkładek i przekładek drewnianych o wymiarach: grubo 2,5 cm, szeroko 5 cm, długoci min. 5 cm wikszej od szerokoci krawnika Materiały na podsypk i do zapraw Jeli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej, to naley stosowa nastpujce materiały: a) na podsypk piaskow piasek naturalny wg PN-B [10], odpowiadajcy wymaganiom dla gatunku 2 lub 3, piasek łamany (0,075 2) mm, mieszank drobn granulowan (0,075 4) mm albo miał (0 4) mm, odpowiadajcy wymaganiom PN-B [9], b) na podsypk cementowo-piaskow i do zapraw mieszank cementu i piasku: z piasku naturalnego spełniajcego wymagania dla gatunku 1 wg PN-B [10], cementu 32,5 spełniajcego wymagania PN-EN [3] i wody odmiany 1 odpowiadajcej wymaganiom PN-88/B [11]. Składowanie kruszywa, nie przeznaczonego do bezporedniego wbudowania po dostarczeniu na budow, powinno odbywa si na podłou równym, utwardzonym i dobrze odwodnionym, przy zabezpieczeniu kruszywa przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi. Przechowywanie cementu powinno by zgodne z BN-88/ [12] Materiały na ławy Do wykonania ław pod krawnik naley stosowa, beton klasy C12/15 wg PN-EN [4], a tymczasowo B15 i B10 wg PN-88/B [6], Masa zalewowa w szczelinach ławy betonowej i spoinach krawników Masa zalewowa, do wypełniania szczelin dylatacyjnych, powinna odpowiada wymaganiom ST D a [2]. 172

173 D Ustawienie krawników betonowych SPRZT 3.1. Ogólne wymagania dotyczce sprztu Ogólne wymagania dotyczce sprztu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Sprzt do wykonania robót Roboty wykonuje si rcznie przy zastosowaniu: betoniarek do wytwarzania betonu i zapraw oraz przygotowania podsypki cementowo-piaskowej, wibratorów płytowych, ubijaków rcznych lub mechanicznych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczce transportu Ogólne wymagania dotyczce transportu podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Transport krawników Krawniki betonowe mog by przewoone dowolnymi rodkami transportowymi. Krawniki betonowe układa naley na rodkach transportowych w pozycji pionowej z nachyleniem w kierunku jazdy. Krawniki powinny by zabezpieczone przed przemieszczeniem si i uszkodzeniami w czasie transportu, a górna warstwa nie powinna wystawa poza ciany rodka transportowego wicej ni 1/3 wysokoci tej warstwy Transport pozostałych materiałów Transport cementu powinien si odbywa w warunkach zgodnych z BN-88/ [12]. Kruszywa mona przewozi dowolnym rodkiem transportu, w warunkach zabezpieczajcych je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami. Podczas transportu kruszywa powinny by zabezpieczone przed wysypaniem, a kruszywo drobne - przed rozpyleniem. Mas zalewow naley pakowa w bbny blaszane lub beczki. Transport powinien odbywa si w warunkach zabezpieczajcych przed uszkodzeniem bbnów i beczek. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Zasady wykonywania robót Sposób wykonania robót powinien by zgodny z dokumentacj projektow i ST. W przypadku braku wystarczajcych danych mona korzysta z ustale podanych w niniejszej specyfikacji oraz z informacji podanych w załcznikach. Podstawowe czynnoci przy wykonywaniu robót obejmuj: 1. roboty przygotowawcze, 2. wykonanie ławy, 3. ustawienie krawników, 4. wypełnienie spoin, 5. roboty wykoczeniowe Roboty przygotowawcze Przed przystpieniem do robót naley, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskaza Inyniera: ustali lokalizacj robót, ustali dane niezbdne do szczegółowego wytyczenia robót oraz ustalenia danych wysokociowych, usun przeszkody, np. słupki, pachołki, elementy dróg, ogrodze itd. ustali materiały niezbdne do wykonania robót, okreli kolejno, sposób i termin wykonania robót. 173

174 D Ustawienie krawników betonowych Wykonanie ławy Koryto pod ław Wymiary wykopu, stanowicego koryto pod ław, powinny odpowiada wymiarom ławy w planie z uwzgldnieniem w szerokoci dna wykopu ew. konstrukcji szalunku. Wskanik zagszczenia dna wykonanego koryta pod ław powinien wynosi co najmniej 0,97 według normalnej metody Proctora Ława betonowa Ław betonow zwykł w gruntach spoistych wykonuje si bez szalowania, przy gruntach sypkich naley stosowa szalowanie. Ław betonow z oporem wykonuje si w szalowaniu. Beton rozcielony w szalowaniu lub bezporednio w korycie powinien by wyrównywany warstwami. Betonowanie ław naley wykonywa zgodnie z wymaganiami PN-63/B [7], przy czym naley stosowa co 50 m szczeliny dylatacyjne wypełnione bitumiczn mas zalewow Ustawienie krawników betonowych Zasady ustawiania krawników wiatło (odległo górnej powierzchni krawnika od jezdni) powinno by zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej, a w przypadku braku takich ustale powinno wynosi od 10 do 12 cm, a w przypadkach wyjtkowych (np. ze wzgldu na wyrobienie cieku) moe by zmniejszone do 6 cm lub zwikszone do 16 cm. Zewntrzna ciana krawnika od strony chodnika powinna by po ustawieniu krawnika obsypana piaskiem, wirem, tłuczniem lub miejscowym gruntem przepuszczalnym, starannie ubitym Ustawienie krawników na ławie betonowej Ustawianie krawników na ławie betonowej wykonuje si na podsypce cementowo-piaskowej o gruboci 5 cm po zagszczeniu Wypełnianie spoin Spoiny krawników nie powinny przekracza szerokoci 1 cm. Spoiny naley wypełni zapraw cementowo-piaskow, przygotowan w stosunku 1:2. Zalewanie spoin krawników zapraw cementowo-piaskow stosuje si wyłcznie do krawników ustawionych na ławie betonowej. Spoiny krawników przed zalaniem zapraw naley oczyci i zmy wod. Dla zabezpieczenia przed wpływami temperatury krawniki ustawione na podsypce cementowo-piaskowej i o spoinach zalanych zapraw naley zalewa co 50 m bitumiczn mas zalewow nad szczelin dylatacyjn ławy Roboty wykoczeniowe Roboty wykoczeniowe powinny by zgodne z dokumentacj projektow i ST. Do robót wykoczeniowych nale prace zwizane z dostosowaniem wykonanych robót do istniejcych warunków terenowych, takie jak: odtworzenie elementów czasowo usunitych, roboty porzdkujce otoczenie terenu robót. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakoci robót Ogólne zasady kontroli jakoci robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przystpieniem do robót Przed przystpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyska wymagane dokumenty, dopuszczajce wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (certyfikaty zgodnoci, deklaracje zgodnoci, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ew. wykona własne badania właciwoci materiałów przeznaczonych do wykonania robót, okrelone w pkcie 2 (tablicy 1), sprawdzi cechy zewntrzne krawników. Wszystkie dokumenty oraz wyniki bada Wykonawca przedstawia Inynierowi do akceptacji. 174

175 D Ustawienie krawników betonowych 175 Sprawdzenie wygldu zewntrznego krawników naley przeprowadzi na podstawie ogldzin elementu przez pomiar i ocen uszkodze wystpujcych na powierzchniach i krawdziach elementu zgodnie z wymaganiami tablicy 1 i ustaleniami PN-EN 1340 [5]. Badania pozostałych materiałów stosowanych przy ustawianiu krawników betonowych powinny obejmowa właciwoci, okrelone w normach podanych dla odpowiednich materiałów w pkcie Badania w czasie robót Sprawdzenie koryta pod ław Naley sprawdza wymiary koryta oraz zagszczenie podłoa na dnie wykopu. Tolerancja dla szerokoci wykopu wynosi ± 2 cm. Zagszczenie podłoa powinno by zgodne z pkt Sprawdzenie ław Przy wykonywaniu ław badaniu podlegaj: a) zgodno profilu podłunego górnej powierzchni ław z dokumentacj projektow. Profil podłuny górnej powierzchni ławy powinien by zgodny z projektowan niwelet. Dopuszczalne odchylenia mog wynosi ± 1 cm na kade 100 m ławy, b) wymiary ław. Wymiary ław naley sprawdzi w dwóch dowolnie wybranych punktach na kade 100 m ławy. Tolerancje wymiarów wynosz: - dla wysokoci ± 10% wysokoci projektowanej, - dla szerokoci ± 10% szerokoci projektowanej, c) równo górnej powierzchni ław. Równo górnej powierzchni ławy sprawdza si przez przyłoenie w dwóch punktach, na kade 100 m ławy, trzymetrowej łaty. Przewit pomidzy górn powierzchni ławy i przyłoon łat nie moe przekracza 1 cm, d) odchylenie linii ław od projektowanego kierunku. Dopuszczalne odchylenie linii ław od projektowanego kierunku nie moe przekracza ± 2 cm na kade 100 m wykonanej ławy Sprawdzenie ustawienia krawników Przy ustawianiu krawników naley sprawdza: a) dopuszczalne odchylenia linii krawników w poziomie od linii projektowanej, które wynosi ± 1 cm na kade 100 m ustawionego krawnika, b) dopuszczalne odchylenie niwelety górnej płaszczyzny krawnika od niwelety projektowanej, które wynosi ± 1 cm na kade 100 m ustawionego krawnika, c) równo górnej powierzchni krawników, sprawdzane przez przyłoenie w dwóch punktach na kade 100 m krawnika, trzymetrowej łaty, przy czym przewit pomidzy górn powierzchni krawnika i przyłoon łat nie moe przekracza 1 cm, d) dokładno wypełnienia spoin bada si co 10 metrów. Spoiny musz by wypełnione całkowicie na pełn głboko. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostk obmiarow jest: a) dla ustawienia krawnika kamiennego - m (metr), b) dla wykonania ławy betonowej m3 (metr szecienny). 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt

176 D Ustawienie krawników betonowych 176 Roboty uznaje si za wykonane zgodnie z dokumentacj projektow, ST i wymaganiami Inyniera, jeeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu Odbiorowi robót zanikajcych i ulegajcych zakryciu podlegaj: wykonanie koryta pod ław, wykonanie ławy, wykonanie podsypki. Odbiór tych robót powinien by zgodny z wymaganiami pktu 8.2 ST D Wymagania ogólne [1] oraz niniejszej ST. 9. PODSTAWA PŁATNOCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci Ogólne ustalenia dotyczce podstawy płatnoci podano w ST D Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m3 ławy betonowej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, przygotowanie podłoa, dostarczenie materiałów i sprztu, wykonanie koryta pod ław, wykonanie ławy z ewentualnym wykonaniem szalunku i zalaniem szczelin dylatacyjnych, przeprowadzenie pomiarów i bada wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprztu. Cena ustawienia 1 m krawnika obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, dostarczenie materiałów i sprztu, wykonanie podsypki, ustawienie krawników z wypełnieniem spoin i zalaniem szczelin według wymaga dokumentacji projektowej, ST i specyfikacji technicznej, przeprowadzenie pomiarów i bada wymaganych w specyfikacji technicznej, odwiezienie sprztu Sposób rozliczenia robót tymczasowych i prac towarzyszcych Cena wykonania robót okrelonych niniejsz ST obejmuje: roboty tymczasowe, które s potrzebne do wykonania robót podstawowych, ale nie s przekazywane Zamawiajcemu i s usuwane po wykonaniu robót podstawowych, prace towarzyszce, które s niezbdne do wykonania robót podstawowych, niezaliczane do robót tymczasowych, jak geodezyjne wytyczenie robót itd. 10. PRZEPISY ZWIZANE Ogólne specyfikacje techniczne (ST) 1. D-M Wymagania ogólne 2. D a Wypełnianie szczelin w nawierzchni z betonu cementowego Normy 3. PN-EN 197-1:2002 Cement. Cz 1: Skład, wymagania i kryteria zgodnoci dotyczce cementu powszechnego uytku 4. PN-EN 206-1:2003 Beton. Cz 1: Wymagania, właciwoci, produkcja i zgodno 5. PN-EN 1340:2004 i Krawniki betonowe. Wymagania i metody bada 176

177 D Ustawienie krawników betonowych 177 PN-EN 1340:2004/AC 6. PN-88/B Beton zwykły 7. PN-63/B Roboty betonowe i elbetowe 8. PN-B-11111:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. wir i mieszanka 9. PN-B-11112:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywo łamane do nawierzchni drogowych 10. PN-B-11113:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 11. PN-88/B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 12. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie Inne dokumenty 13. Katalog szczegółów drogowych ulic, placów i parków miejskich, Centrum Techniki Budownictwa Komunalnego, Warszawa 1987 GEOMETRIA KRAWNIKÓW (wg [5]) 1.1. Przykład kształtu krawnika przeznaczonego do ryglowania ZAŁCZNIK 1 Oznaczenia: Y X 3 mm i Z Y Z X 3 mm, X minimum: 1/5 b i 20 mm, X maximum: 1/3 b i 70 mm, Z Y maximum: Y/2, Tolerancja dla X i Z X -1, +2 mm, Tolerancja dla Y i Z Y 2, +1 mm, L Długo elementu krawnika, W Szeroko elementu krawnika 1.2. Przykład wgłbienia lub wcicia powierzchni czołowej w dolnej czci krawnika 177

178 D Ustawienie krawników betonowych 178 Oznaczenia: H Wysoko elementu krawnika, h wysoko wgłbienia lub wcicia, W szeroko elementu krawnika, L długo elementu krawnika, l długo wgłbienia lub wcicia PRZYKŁADY KRAWNIKÓW ŁUKOWYCH (wg [5]) a) wklsłego b) wypukłego ZAŁCZNIK 2 Oznaczenia: 1 Krawnik, 2 Jezdnia, 3 Długo, 4 Promie, 5 Kanał odpływowy ZAŁCZNIK 3 PRZYKŁADY KRAWNIKÓW TYPU ULICZNEGO I DROGOWEGO (wg BN-80/ /04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Krawniki i obrzea chodnikowe) a) Krawnik typu ulicznego b) Krawnik typu drogowego Przykładowe wymiary krawników Typ Wymiary krawników, cm krawnika l b h c d r Uliczny min. 3 min max. 7 max. 15 1,0 Drogowy ,0 178