Owoce i ich rodzaje OWOC WŁAŚCIWY = OWOCNIA + NASIENIE(A) owocolistek (-ki), ściany zalążni słupka

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Owoce i ich rodzaje OWOC WŁAŚCIWY = OWOCNIA + NASIENIE(A) owocolistek (-ki), ściany zalążni słupka"

Oskar Nowicki
6 lat temu
Przeglądów:

Morfologia funkcjonalna roślin Owoce Czesław Hołdyński Owoce i ich rodzaje OWOC WŁAŚCIWY = OWOCNIA + NASIENIE(A) słupek lub zalążnia słupka owocolistek (-ki), ściany zalążni słupka zalążek (zalążki)

1 Morfologia funkcjonalna roślin Owoce Czesław Hołdyński Owoce i ich rodzaje OWOC WŁAŚCIWY = OWOCNIA + NASIENIE(A) słupek lub zalążnia słupka owocolistek (-ki), ściany zalążni słupka zalążek (zalążki) Budowa owocni (perykarpium) egzokarp (owocnia zewnętrzna) mezokarp (owocnia środkowa) endokarp (owocnia wewnętrzna) Struktura (budowa) owocni zmienia się w czasie formowania się i dojrzewania owoców. 1

Kryteria klasyfikacji owoców (botaniczne) typ słupkowia z którego powstają owoce słupek pojedynczy (1 krotny) słupkowie zrosłoowocolistkowe (1 słupek ale wielokrotny) słupkowie wolnoowocolistkowe

2 Kryteria klasyfikacji owoców (botaniczne) typ słupkowia z którego powstają owoce słupek pojedynczy (1 krotny) słupkowie zrosłoowocolistkowe (1 słupek ale wielokrotny) słupkowie wolnoowocolistkowe rodzaje tkanek budujących dojrzałą owocnię sposoby otwierania się (lub nie) owocni udział w budowie owocu innych części kwiatu np. okwiat, pręcikowie, dno kwiatowe, szypułka kwiatu lub fragmentów pędu np. liście przykwiatowe (przysadki), liście przykwiatostanowe (podsadki), osie kwiatostanu OWOCE POJEDYNCZE owoce suche 1. owoce pękające 2

3 OWOCE POJEDYNCZE owoce suche 2. owoce niepękające 3

4 4

5 Owoce pojedyncze kwiat z 1 słupkiem (1- lub wielokrotnym) lub kwiat wielosłupkowy, wolnoowocolistkowy wówczas liczne owoce (owocki) pozostają na dnie kwiatowym ale są niezależne (nie połączone ze sobą) owocnia pęka OWOCE SUCHE PĘKAJĄCE owocnia sklerenchymatyczna, twarda lub skórzasta owocnia nie pęka (nie uwalnia nasion) owocnia przynajmniej w części miękiszowa OWOCE SUCHE NIEPĘKAJĄCE OWOCE MIĘSISTE MIĘKISZOWE Owoce pojedyncze MIESZEK 1 słupek 1-krotny wiele słupków 1-krotnych na dnie kwiatowym z reguły wielonasienny z brzeżnym łożyskiem pękanie w płaszczyźnie zrośnięcia owocolistków 5

6 Owoce pojedyncze, suche, pękające mieszek tojeści Grążel żółty (Nuphar luteum) 6

7 Ostróżeczka polna (Consolida regalis) Orlik pospolity (Aquilegia vulgaris) 7

lub wielonasienny endokarp w postaci sklerenchymatycznej

8 Owoce pojedyncze STRĄK 1 słupek 1-krotny pęka w płaszczyźnie zrośnięcia i na nerwie głównym (2 części) 1 - lub wielonasienny endokarp w postaci sklerenchymatycznej wyściółki łożysko brzeżne Owoce pojedyncze, suche, pękające strąk fasoli 8

9 Dojrzewający pod ziemią strąk orzecha ziemnego wyjątkowo strąk nie pękający Dojrzewający pod ziemią strąk orzecha ziemnego wyjątkowo strąk nie pękający 9

Owoce pojedyncze ŁUSZCZYNA, ŁUSZCZYNKA 1 słupek 2-krotny fałszywa przegroda przedzielająca komorę zalążkową (nasienną) pęka w płaszczyźnie zrośnięcia się owocolistków

10 Owoce pojedyncze ŁUSZCZYNA, ŁUSZCZYNKA 1 słupek 2-krotny fałszywa przegroda przedzielająca komorę zalążkową (nasienną) pęka w płaszczyźnie zrośnięcia się owocolistków nasiona z łożyskiem pozostają na fałszywej przegrodzie TYPY ŁUSZCZYN I ŁUSZCZYNEK A pleszczotka, B tobołki, C urzet, D tasznik, E miesięcznica, F lewkonia, g - ognicha 10

11 Tobołki polne (Thlaspi arvense) Urzet barwierski (Isatis tinctoria) 11

12 Owoce pojedyncze TOREBKA 1 słupek wielokrotny (od 2 do 12 owocolistków) jedno lub wielokomorowy przegrody komór to części owocolistków mogą być przegrody częściowe łożysko ścienne różne sposoby pękania (otwierania) najpowszechniejszy typ owocu w grupie suchych, pękających PĘKANIE TOREBEK A przegrodowe (septicida); B komorowe (loculicida); C przegrodołomne (septifraga) 12

13 SPOSOBY OTWIERANIA SIĘ TOREBEK A kąkol, B kurzyślad, C fiołek, D mak, E trędownik, f bieluń, G - lulek Trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea) pękająca torebka i nasiona w osnówce 13

14 Kosaciec żółty (Iris pseudoacorus) torebka Kasztanowiec zwyczajny, pospolity (Aesculus hippocastanum L.) Torebki kasztanowca 14

Wanilia płaskolistna (Vanilla planifolia Andrews) torebka wanilii

ORZECH, ORZESZEK sklerenchymatyczna owocnia owoc 1-, 2-nasienny

podkwiatków lub z aparatem lotnym różnego pochodzenia np.

15 Wanilia płaskolistna (Vanilla planifolia Andrews) torebka wanilii podobna do strąka 1 lub wiele owocolistków Owoce pojedyncze ORZECH, ORZESZEK sklerenchymatyczna owocnia owoc 1-, 2-nasienny łupina nasienna bardzo delikatna często występujący w okrywie z podkwiatków lub z aparatem lotnym różnego pochodzenia np. wiąz, jesion - błoniasta część owocni, lipa - liście przykwiatowe (podsadki) 15

16 Leszczyna pospolita (Corylus avellana) orzech w kupuli (okrywie) Dąb szypułkowy (Quercus robur) 16

17 Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Turzyca (Carex sp.) orzeszki w pęcherzykach 17

Owoce pojedyncze NIEŁUPKA słupek dolny 2-krotny

jest pochodzenia kielichowego A B Słonecznik

kwiaty, B owoce niełupki Mniszek lekarski

18 Owoce pojedyncze NIEŁUPKA słupek dolny 2-krotny owocnia skórzasta może być aparat lotny, który jest pochodzenia kielichowego A B Słonecznik zwyczajny (Hielianthus annuus) A poszczególne kwiaty, B owoce niełupki Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) Kolejne fazy kwitnienia i owocowania 18

A B C Mniszek lekarski (Taraxacum officinale), A

pojedyncze owoce - niełupki D Owoce pojedyncze ROZŁUPKA,

zrośnięta z łupiną nasienną po dojrzeniu słupek

lub cztery) w owocni często występują przewody

19 A B C Mniszek lekarski (Taraxacum officinale), A koszyczek, B skupienie niełupek, C pojedyncze kwiaty, D pojedyncze owoce - niełupki D Owoce pojedyncze ROZŁUPKA, (rozłupnia) słupek 2- lub 4-owocolistkowy owocnia zrośnięta z łupiną nasienną po dojrzeniu słupek (owoc-rozłupnia) rozpada się na pojedyncze niełupki (dwie lub cztery) w owocni często występują przewody wydzielnicze niełupki z licznymi wyrostkami lub haczykami (egzozoochoria) lub niełupka-skrzydlak 19

20 Marchew (Daucus carota) Kolczasty owoc rozłupnia Klon zwyczajny (Acer platanoides) Niełupka skrzydlak 20

21 Kminek zwyczajny (Carum carvi) Młode rozłupnie Rozłupnia, widać karpofor słupek 2-krotny owoc 1-nasienny Owoce pojedyncze ZIARNIAK owocnia na trwale zrośnięta z łupiną nasienną charakterystyczny wyłącznie dla traw często dodatkowo okryty plewkami, które są częścią okwiatu Kukurydza cukrowa Zea saccharata Pszenica zwyczajna Triticum aestivum 21

Owoce pojedyncze PESTKOWIEC słupek 1-krotny,

owoc 1-nasienny, błoniasta łupina nasienna

22 Owoce pojedyncze PESTKOWIEC słupek 1-krotny, kwiat najczęściej okołozalążniowy wyraźnie zróżnicowanie perykarpium na miękiszowy mezokarp sklerenchymatyczny endokarp (pestka) owoc 1-nasienny, błoniasta łupina nasienna Wiśnia ptasia, wiśnia dzika, czereśnia, Prunus avium pestkowiec 22

23 Brzoskwinia zwyczajna Prunus persica owoce pojedyncze, mięsiste pestkowiec brzoskwini Śliwa tarnina Prunus spinosa pestkowiec 23

24 Kwiaty i owoce (pestkowce) kawy arabskiej (Coffea arabica) Palma kokosowa (Cocos nucifera) z owocami (pestkowiec) włóknisty mezokarp Twardy endokarp endospermum (bielmo) 24

25 Liczi (Litchi chinensis) Oliwka europejska (Olea europaea) pestkowiec 25

Owoce pojedyncze JAGODA powstaje ze słupka wielokrotnego

miękisz spichrzowy najczęściej owoc wielonasienny

grupie niepękających Owoce pojedyncze, mięsiste Pomidor

26 Owoce pojedyncze JAGODA powstaje ze słupka wielokrotnego owocnia lub jej części lub łożysko rozrastają się w miękisz spichrzowy najczęściej owoc wielonasienny największa różnorodność i najpospolitszy typ owocu w grupie niepękających Owoce pojedyncze, mięsiste Pomidor zwyczajny, psianka pomidor, pomidor Solanum lycopersicum Jagoda pomidora 26

27 Rozwój owoców pomarańczy suche, gąbczaste ALBEDO mezokarp soczyste wypustki komórkowe soczyste, ogruczolone FLAWEDO endokarp (przegrody zwane septami) egzokarp (zewnętrzna, woskowata skórka, zrośnięta z flawedo) 27

28 Jagody Miechunka rozdęta (Physalis alkekengi) kielich Papryka (Capsicum sp.) Jagoda Porzeczka alpejska (Ribes alpinum) 28

29 Jagody Borówka czarna (Vaccinium myrtillus) Borówka bagienna (Vaccinium uliginosum) Jagody Żurawina błotna Vaccinium oxycoccus 29

30 Jagody Konwalia majowa (Convallaria majalis) Ostrokrzew kolczasty (Ilex aquilfolium) Jagody Kokoryczka wielokwiatowa (Polygonatum multiflorum) Wawrzyn szlachetny (Laurus nobilis) Kokoryczka wonna (Polygonatum odoratum) 30

31 Granat właściwy, granatowiec właściwy Punica granatum Jagoda granatu Jagoda bananowca 31

32 Opuncja figowa (Opuntia ficus-indica) Jagoda opuncji figowej Owoc jagoda kakaowca właściwego (Theobroma cacao) 32

Cis pospolity (Taxus baccata) szyszkojagoda OWOCE ZŁOŻONE (zbiorowe) słupkowie apokarpiczne (wolnoowocolistkowe), liczne każdy słupek przekształca się w owocek, który

owoce zbiorowe to wielomieszki zwane jako jabłkowe owocki zebrane (połączone) są inną częścią kwiatu, która wchodzi w składu owocu zbiorowego, może to być silnie

33 Cis pospolity (Taxus baccata) szyszkojagoda OWOCE ZŁOŻONE (zbiorowe) słupkowie apokarpiczne (wolnoowocolistkowe), liczne każdy słupek przekształca się w owocek, który jest częścią owocu zbiorowego, jako całości pojedyncze owocki to: orzeszki a owoce zbiorowe to wieloorzeszki pestkowce a owoce zbiorowe to wielopestkowce mieszki a owoce zbiorowe to wielomieszki zwane jako jabłkowe owocki zebrane (połączone) są inną częścią kwiatu, która wchodzi w składu owocu zbiorowego, może to być silnie rozwijające się wypukłe dno kwiatowe (miękisz), stożkowate dno kwiatowe a owocki w części zrośnięte ze sobą egzokarpem, wklęsłe miękiszowe dno kwiatowe otaczające owocki itp. 33

owocolistka (słupka) powinno nazywać się:

34 OWOCE ZŁOŻONE (zbiorowe) c.d. Części owocni, które nie powstają ze ścian owocolistka (słupka) powinno nazywać się: owocnią pozorną lub owocnią (owocem) szupinkową lub jako przekształcone dno kwiatowe Owoce złożone powstają z wielu wolnoowocolistkowych słupków 1 kwiatu Kwiat i owoc zbiorowy (wieloorzeszkowy) Poziomka (Fragaria vesca) 34

35 Owoc zbiorowy wieloorzeszkowy róża dzika (Rosa Róża canina) dzika (Rosa canina) Wielopestkowiec jeżyny 35

36 Jeżyna ostrężyna (Rubus frutiosus) owoc zbiorowy wielopestkowcowy Owoc zbiorowy wielomieszkowy gruszy - owocnia rzekoma powstała z dna kwiatowego 36

PESTKOWIEC, ORZESZEK biorą udział: dno kwiatowe okwiaty liście przykwiatowe osie kwiatostanu

37 OWOCOSTANY należą do grupy owoców zbiorowych powstają z wielu słupków wielu kwiatów, czyli przekształcenia całych KWIATOSTANÓW w budowie owocostanu poza owockami typu JAGODA, PESTKOWIEC, ORZESZEK biorą udział: dno kwiatowe okwiaty liście przykwiatowe osie kwiatostanu (szypułki kwiatowe) Obrazki plamiste (Arum maculatum) Owocostany wieloorzeszkowe Morwa czarna (Morus nigra) 37

38 Kwiatostan i owocostan wielojagodowy ananasa (Ananas comosus) Owocostan jagodowy chlebowca 38

39 Owocostan wielopestkowcowy figi 39

Podobne dokumenty

Rośliny okrytonasienne. kwiaty, nasiona, owoce.

Rośliny okrytonasienne. kwiaty, nasiona, owoce. Rośliny okrytonasienne kwiaty, nasiona, owoce. KWIATY Kwiat roślin okrytonasiennych Budowa kwiatu: A - płatek korony, B - pręcik, B1 - główka pręcika, B2 - nitka pręcika, C - słupek, C1 - znamię słupka,