Program Ochrony Środowiska Gminy Stolno na lata r.

Transkrypt

1 Program Ochrony Środowiska Gminy Stolno na lata r. Marzec 2004 rok 1

2 Spis treści I. WPROWADZENIE PRZESŁANKI OGÓLNE PODSTAWY PRAWNE CEL I ZAKRES PROGRAMU FUNKCJE PROGRAMU HORYZONT CZASOWY METODA OPRACOWANIA...10 II. ANALIZA STANU OBECNEGO PODSTAWOWE DANE O GMINIE POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE ŚRODOWISKO SPOŁECZNE ROZWÓJ GOSPODARCZY ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE GMINY RZEŹBA TERENU WARUNKI KLIMATYCZNE I STAN POWIETRZA ZASOBY WODNE Wody powierzchniowe Wody podziemne WARUNKI GLEBOWE ZASOBY SUROWCOWE WALORY PRZYRODNICZE I KRAJOBRAZOWE Lasy Formy ochrony przyrody INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ZWIĄZANA Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA UJĘCIA WODY I SIEĆ WODOCIĄGOWA SIEĆ KANALIZACJYJNA I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW GOSPODARKA ODPADAMI ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ZANIECZYSZCZENIE ATMOSFERY I EMISJA HAŁASU PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE

3 10.3. ZAGROŻENIE ELEMENTÓW BIOTYCZNYCH (TRANSPORT) NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM PODSUMOWANIE ANALIZY...41 III. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA I WOJEWÓDZTWA ZASADY I CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA LIMITY KRAJOWE CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO...55 IV. USTALENIA PROGRAMU PRIORYTERTY I DZIAŁANIA EKOLOGICZNE PROGRAM ZADANIOWY ZADANIA WŁASNE GMINY UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE PROGRAMU PRAWNE EKONOMICZNE PLANOWANIE PRZESTRZENNE SPOŁECZNE ZWIĄZANE Z INTEGRACJĄ EUROPEJSKĄ SYSTEM OCEN ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO REALIZACJA I MONITORING PROGRAMU...76 V. BIBLIOGRAFIA I WYKAZ SKRÓTÓW BIBLIOGRAFIA WYKAZ SKRÓTÓW:

4 I. WPROWADZENIE 1.PRZESŁANKI OGÓLNE Ochrona środowiska naturalnego jest obowiązkiem obywateli i władz publicznych, które poprzez politykę zrównoważonego rozwoju powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo ekologiczne, ale i dostęp do zasobów nieuszczuplonych współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Obowiązek ten jest zapisany w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku. Uszczegółowienie zapisów Konstytucji stanowią akty prawne o samorządzie terytorialnym wskazując, że gmina wykonuje określone ustawami zadania publiczne, w tym między innymi zadania z zakresu ochrony przyrody i środowiska. W pełni szanując zasadę zrównoważonego rozwoju, należy szukać takich kierunków rozwoju, które doprowadzą do ograniczania emisji, poszanowania energii i zasobów wodnych oraz materiałochłonności, poprawy jakości środowiska przyrodniczego, wzmocnienia struktur ekologicznych, rozwijania aktywności obywatelskiej i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Polskie przepisy z zakresu ochrony środowiska przewidują tworzenie kilku różnych typów dokumentów strategicznych mających wpływ na los obecnych i przyszłych pokoleń. Jednymi z takich dokumentów są lub mają być: polityka ekologiczna, program ochrony środowiska oraz plan gospodarki odpadami. Polityka proekologiczna prowadzona przez władze gminy w pełni wyrażą się poprzez ideę Ekorozwoju, widoczną w planowaniu i realizacji zadań strategicznych. Niniejszy dokument Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami do 2013 r. stanowi podstawę realizacji strategicznych działań z zakresu ochrony środowiska naturalnego i gospodarki odpadami, jest zarazem źródłem informacji o przyrodniczych uwarunkowaniach gminy i wskazówką kierunku sporządzania gminnych programów ochrony środowiska i planów gospodarki odpadami. Powyższy program ochrony środowiska jest zgodny z dokumentami powiatowymi i wojewódzkimi oraz z Polityką ekologiczną Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata PODSTAWY PRAWNE Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami do 2013 r. sporządzono zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi: 4

5 Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U. z dnia 20 czerwca 2001r., nr 62, poz. 627 z poź. zm.), Ustawa z dnia 27 lipca 2001 o wprowadzeniu ustawy prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U., nr 100, poz. 1085, z poź. zm.), Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U., nr 115, poz. 1229), Ustawa z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody (Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2001 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie przyrody. Dz.U. z dnia 14 września 2001r., nr 99, poz. 1079), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U., nr 62, poz. 628, z póź. zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r., nr 63, poz. 638, z póź. zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. nr 63, poz. 639 z póź. zm.), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 80, poz. 717), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 09 kwietnia 2003 w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. nr 66 poz. 620), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (Dz. U. nr 152, poz. 1735), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz.U. nr 87, poz. 796), Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. nr 66, poz. 436), 5

6 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisk. (Dz.U. nr 179, poz. 1490), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. nr 1, poz. 12), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. z 2003 Nr 110 poz. 1057), Dyrektywa Rady Komisji Europejskiej 97/11/EC z 3 marca 1997, wnosząca poprawki do Dyrektywy 85/337/EEC dotyczącej oceny wpływu na środowisko niektórych projektów publicznych i prywatnych, - Polityka ekologiczna państwa (1991 r.) i II Polityka ekologiczna państwa (2001 r.), - Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata (2002 r.), - Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata , - Polska 2025, długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju, - Krajowy plan gospodarki odpadami (2002 r.), - Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych, - Agenda 21 Ramowy Program Działań, - Strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej (2001 r.) oraz Unijne programy ochrony środowiska. Dokument uwzględnia uwarunkowania powiatowe i wojewódzkie wynikające z następujących dokumentów: - Strategii rozwoju województwa, - Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa na lata , - Wojewódzkiego Programu Ochrony Środowiska, - Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, - Powiatowego Programu Ochrony Środowiska, - Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami. 6

7 Prawo Ochrony Środowiska stanowi, że działania z zakresu ochrony środowiska w gminie muszą być podejmowane na podstawie aktualnego programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami. Władze Gminy opracowują program ochrony środowiska i plan gospodarki odpadami w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, przy czym projekty dokumentów powinny być zaopiniowane przez Zarząd Powiatu i Województwa. Rady Gminy mają obowiązek uchwalić programy ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami do 30 czerwca 2004 r. Program Ochrony Środowiska powinien określać wymagania odnoszące się do polityki ekologicznej państwa, a w szczególności określać: - cele i priorytety ekologiczne, - rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, - środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawne, ekonomiczne, społeczne. Plan gospodarki odpadami stanowi integralną część programu ochrony środowiska, w szczególności powinien określać: - aktualny stan gospodarki odpadami, ich charakterystykę jakościową i ilościową, - istniejące instalacje odzysku i unieszkodliwiania odpadów, schemat przepływu odpadów, koszty gospodarowania odpadami, - prognozowane zmiany w zakresie gospodarowania odpadami, - cele i działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, - instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, - system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. Plan gospodarki odpadami powinien być, zgodnie z ustawą, zaopiniowany przez Zarząd Powiatu i władze wykonawczą Województwa. 3.CEL I ZAKRES PROGRAMU Głównym celem Programu jest określenie polityki zrównoważonego rozwoju gminy, która ma być realizacją polityki ekologicznej państwa w skali gminy. Program w pełni odzwierciedla tendencje europejskiej polityki ekologicznej, której główne cele to : zasada zrównoważonego rozwoju, 7

8 zasada równego dostępu do środowiska postrzegana w kategoriach: - sprawiedliwości międzypokoleniowej, - sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej, - równoważenia szans między człowiekiem i przyrodą, zasada przezorności, zasada uspołecznienia i subsydiarności, zasada prewencji, zasada zanieczyszczający płaci, zasada skuteczności efektywności ekologicznej i ekonomicznej. Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami przedstawia aktualną sytuację ekologiczną gminy, uwzględniając uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, w tym ekologiczne, przestrzenne, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju gminy. Program określa priorytetowe działania ekologiczne oraz harmonogram zadań ekologicznych. Poniżej przedstawiony jest także dokładny opis uwarunkowań realizacyjnych Programu, jego wdrożenie, ewaluacja i monitoring. Szczególne rozwinięcie Programu stanowi Plan Gospodarki Odpadami. Program przygotowany został z udziałem szerokich konsultacji społecznych, przy uwzględnieniu głosów środowiska naukowego, gospodarczego, pracowniczego, kulturalnego i pozarządowego. Założenia do programu, materiały, wnioski przedstawiano w mediach, w Internecie. 4.FUNKCJE PROGRAMU Główne funkcje Programu to: - realizacja polityki ekologicznej państwa w obszarze gminy - strategiczne zarządzanie gminą w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami - wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju 8

9 - przekazanie informacji na temat zasobów środowiska przyrodniczego oraz stanu poszczególnych komponentów środowiska przedstawienie problemów i zagrożeń ekologicznych, proponując sposoby ich rozwiązania w określonym czasie - pomoc przy konstruowaniu budżetu gminy organizacja systemu informacji o stanie środowiska i działaniach zmierzających do jego poprawy. Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami obejmuje następujące zagadnienia merytoryczne: - ochronę środowiska przyrodniczego, - gospodarkę leśną, - gospodarkę wodną, - ochronę środowiska przed zanieczyszczeniami, - sprawy bezpieczeństwa ekologicznego, - kształtowania świadomości ekologicznej, - propagowania proekologicznych form działalności gospodarczej. 5.HORYZONT CZASOWY Zgodnie z Polityką ekologiczną państwa na lata z uwzględnieniem perspektyw na lata oraz wojewódzkim programem ochrony środowiska Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami obejmuje lata Prawo ochrony środowiska, określa w art. 14 ust. 2, iż politykę ekologiczną przyjmuje się na cztery lata, i że przewiduje się w niej działania w perspektywie obejmującej kolejne cztery lata. Program zawiera zadania dla dwóch etapów: - cele krótkoterminowe realizowane w latach , - cele długoterminowe realizowane do roku Ocena i weryfikacja realizacji zadań Programu dokonywana będzie zgodnie z wymogami ustawy co 2 lata od przyjęcia Programu, stwarzając możliwości weryfikacji i aktualizacji Programu. 9

10 6.METODA OPRACOWANIA Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami został opracowany według metodologii planowania strategicznego. Główne działania zmierzające w kierunku powstania niniejszego Programu to: 1. zbieranie i analiza danych 2. określeniu diagnozy stanu środowiska przyrodniczego wraz z oceną stanu 3. analiza słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń gminy metodą Analizy SWOT 4. określenie środowiska zewnętrznego - scharakteryzowanie uwarunkowań realizacyjnych Programu w zakresie rozwiązań prawno-instytucjonalnych oraz źródeł finansowania zewnętrznego 5. definiowanie priorytetów ochrony środowiska 6. konkretyzację priorytetów poprzez sformułowania listy zadań 7. opracowanie systemu monitorowania Programu. Program przygotowany został z udziałem szerokich konsultacji społecznych, przy uwzględnieniu głosów środowiska naukowego, gospodarczego, pracowniczego, kulturalnego i pozarządowego. Założenia do programu, materiały, wnioski przedstawiano w mediach, w Internecie. Projekt programu był zaopiniowany przez Zarząd Województwa i Zarząd Powiatu. 10

11 II. ANALIZA STANU OBECNEGO 7.PODSTAWOWE DANE O GMINIE 7.1.POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE Gmina Stolno usytuowana jest w północnej części powiatu chełmińskiego na zachodnich krańcach Pojezierza Chełmińskiego. Obszar ten obejmuje część historycznej Ziemi Chełmińskiej. Obszar gminy zajmuje ha. Gmina od północy graniczy z miejską Chełmno i z wiejską gminą Chełmno, od południa z gminami Lisewo i Papowo Biskupie a od zachodu z Kijewem Królewskim. Od wschodu Stolno sąsiaduje z gminami Grudziądz i Płużnica. Gmina Stolno stowarzyszona jest w Związku Międzygminnym Ziemi Chełmińskiej i w Związku Komunalnym Gmin Województwa Kujawsko Pomorskiego. Na obszarze gminy znajduje się część Chełmińskiego Parku Krajobrazowego, zajmuje on 30,2 % powierzchni gminy. Gmina obejmuj również obszar chronionego krajobrazu teren strefy krawędziowej Doliny Wisły 1,5 % powierzchni gminy. Gmina Stolno składa się z 13 Sołectw: 1. Cepno 2. Gorzuchowo 3. Grubno 4. Małe Czyste 5. Obory 6. Paparzyn 7. Pilewice 8. Robakowo 9. Rybieniec 10. Sarnowo 11. Stolno 11

12 12. Trzebiełuch 13. Wabcz. P R O G R A M O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A G M I N Y S TO L N O 7.2.ŚRODOWISKO SPOŁECZNE W obrębie środowiska społecznego uwzględnione zostały czynniki takie jak: charakterystyka ludności, warunki życia i środowisko kulturowe. Ludność została sklasyfikowana na podstawie struktury, w której uwzględniono wiek, płeć przyrost naturalny, bytowanie geograficzne. Trwałość struktur społecznych rodzina, stowarzyszenia środowiskowe, przywiązanie do miejsca pracy, kultywowanie tradycji i poszanowanie spuścizny kulturowej związane są z emocjonalnym przywiązaniem do miejsca zamieszkania. Wyrazem negatywnego stosunku do miejsca zamieszkania jest dezintegracja i patologia społeczna mierzona poziomem przestępczości, narkomanii i alkoholizmu, ilością rozwodów oraz agresywnością zachowań i kontaktów międzyludzkich. Wyszczególnienie Powiat Chełmiński Stan w dniu r. ogółem mężczyźni kobiety małżeństwa urodzenia Ruch naturalny zgony przyrost niemowląt naturalny Stolno W roku 2003 Gmina Stolno liczyła mieszkańców. Gmina ma charakter osadniczy. Wskaźnik gęstości zaludnienia wynosi średnio 54 osoby na 1 km 2. Przyrost naturalny jest dodatni. W gminie nie występują mniejszości narodowe. Głównymi problemami społecznymi nękającymi mieszkańców gminy są niskie dochody. Zakres zapotrzebowania na pomoc społeczną z roku na rok wzrasta w miarę ubożenia społeczeństwa. Pomoc społeczna staje się jednym z głównych priorytetów polityki samorządowej. Ośrodek Pomocy Społecznej udzielają pomocy poprzez zasiłki stałe, okresowe i z tytułu macierzyństwa. Współfinansują również dożywianie dzieci w szkołach oraz udzielają pomocy rzeczowej potrzebującym. Jednakże narastającym problemem są ciągle niedostateczne fundusze. W ocenie infrastruktury społecznej zwrócono szczególną uwagę na problemy związane z modernizacją, utrzymaniem i odpowiednim wykorzystaniem stanu posiadania, 12

13 co jest w znacznym stopniu uzależnione od środków finansowych i kompetencji samorządu terytorialnego. W usługach dla ludności możemy wyodrębnić poziom podstawowy i wyższego rzędu. Szczególne znaczenie przypisuje się służbie zdrowia, szkolnictwu i kulturze. Na terenie gmin działają 2 Ośrodki Zdrowia w Stolnie i w Robakowie, ponadto funkcjonują prywatne gabinety stomatologiczne i lekarskie. Na terenie gminy funkcjonują się 4 szkoły podstawowe i 2 gimnazja. Istotnym aspektem strefy społecznej jest szeroko pojęte środowisko kulturowe. Cechy przestrzeni kulturowej wyznaczają kultywowane tradycje kulturalne, kompleksy kulturowe, pomniki dziedzictwa oraz obiekty o szczególnych wartościach dla społeczności lokalnych. Szansą jest oferta proponowana przez ośrodek kultury, stowarzyszenia, zespoły amatorskie itp. Na terenie gminy działają następujące instytucje kultury: 1. Kluby Środowiskowe 2. Biblioteki 3. Punkty Biblioteczne 4. Świetlice Powyższe placówki upowszechniają szeroko rozumianą kulturę poprzez: prowadzenie zespołów artystycznych i kół zainteresowań (taniec, muzyka, teatr) organizowanie seansów filmowych, koncertów, konkursów, imprez artystycznych i okolicznościowych organizowanie wystaw i spotkań z twórcami i pisarzami. Biblioteki publicznych obok działalności podstawowej często organizują przysposobienie czytelnicze dzieci i młodzieży, dyskusje nad książką, spotkania z pisarzami, konkursy plastyczne i literackie, wystawy itp. Ze względu na rolniczy charakter gminy kultywowane są w społeczeństwie tradycje dożynkowe. Towarzyszą im barwne korowody z wieńcami dożynkowymi, występy zespołów ludowych. W gminie występują następujące zabytki: 13

14 parki dworskie wpisane do Rejestru Zabytków Gorzuchowo, Kleczkowo, Łyniec, Obory, Wabcz parki pałacowe wpisane do Rejestru Zabytków Kobyły, Grubo parki dworskie nie wpisane do Rejestru Zabytków Obory, Robakowo, Stolno, Wichorze park pałacowy nie wpisany do Rejestru Zabytków Rybieniec Parki w stanie szczątkowym Zalesie, Pilewice, Paparzyn Trzy kościoły gotyckie murowane i kaplica drewniana Pałac w Grubnie Twierdza i zespół fortyfikacji -w Małym Czystym, w Rybieńcu, w Stolnie Kościół parafialny wraz z wnętrzem w Sarnowie, w Wielkim Czystym i we wsi Wabcz. W gminie znajduje się również 350 stanowisk archeologicznych płaskich i dwa grodziska. Gmina posiada także 20 obiektów o wartości kulturowej. Upowszechnianiem sportu zajmują się szkoły podstawowe oraz Stowarzyszenia Kultury Fizycznej. Celem Stowarzyszeń Kultury Fizycznej jest: - krzewienie kultury fizycznej, rozwijanie zainteresowań sportowych i podnoszenie na wyższy poziom stanu zdrowia i sprawności fizycznej, - planowanie i organizowanie życia sportowego w oparciu o możliwości obiektowe i sprzętowe, - kształtowanie pozytywnych cech charakteru i osobowości poprzez angażowanie do różnorodnych form aktywności ruchowej, - zapewnienie warunków do rozwoju wszystkim członkom, - organizowanie różnorodnych form współzawodnictwa sportowego poprzez uczestnictwo w imprezach sportowych /integrowanie środowisk/. Działalność sportowa odbywa się w następujących obiektach: - boiska - sale gimnastyczne - ośrodki turystyczne 14

15 - kąpieliska. W gminie organizowane są również zawody motokrosowe we wsi Grubno, przez Klub Motorowy Wisła. 7.3.ROZWÓJ GOSPODARCZY Sektor gospodarki składa się z pięciu zasadniczych działów: rolnictwo, leśnictwo, przemysł, usługi i turystyk. W zakres problematyki przemysłu wchodzą struktura branżowa, struktura własności wielkość zakładów ich rozmieszczenie i koncentracja oraz liczba zatrudnionych osób. Szczególną uwagę należy zwrócić na MŚP, które służą zaspokojeniu rynku lokalnego a ich rozwój może wypłynąć na zmniejszenie bezrobocia. Gmina ma charakter typowo rolniczy. Rolnictwo stanowi znaczący sektor w gospodarce. Na ogólną powierzchnię ha użytki rolne stanowią 78,6%. Diagnoza rolnictwa analizowanego obszaru określona została poprzez wartość przestrzeni produkcyjnej wynikającą z położenia geograficznego, jakość gleb, agroklimat, rzeźbę terenu i warunki wodne. Następnymi elementami oceny są struktura obszarowa gospodarki rolnej, czyli wielkość gospodarstw oraz liczba osób zatrudnionych w gospodarstwach różnej wielkości. Czynnikiem wpływającym na poziom i kierunki produkcji rolnej oraz warunki cywilizacynjobytowej jest infrastruktura społeczna i techniczna. Tworzy ją zespół podstawowych urządzeń inwestycji usługowych oraz rodzajów działalności niezbędnej do funkcjonowania produkcji rolnej i zaspokajania potrzeb ludności, jak: uzbrojenie terenu, zwodociągowania, kanalizacja, energetyka, łączność i komunikacja, oraz zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji i zbytu. Wyszczególnienie Ogółem Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, rybołówstwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi Powiat Chełmiński Stolno W gminie funkcjonują 23 sklepy i 4 stacje paliw. Wszystkie te obiekty należą do prywatnych przedsiębiorców. Wśród innych usług możemy wyróżnić cmentaże, straż pożarną, urzędy pocztowe, czy centrale telefoniczne. 15

16 Istotną rolę w sferze produkcyjnej odgrywa infrastruktura ekonomiczna - instytucje z otoczenia biznesu, na którą składają się banki i inne instytucje finansowe, inkubatory innowacyjności i przedsiębiorczości, parki naukowo- produkcyjne, technopole a także agencje rozwoju, instytucje doradcze, konsultingowe i szkoleniowe oraz organizacje wystawowe i promocyjne. Na obszarze administracyjnym gminy Stolno wyżej wymienione instytucje pojawiają się jedynie sporadycznie. Są to skupy żywca, punkty zaopatrzenia w nawozy czy spółdzielnia. Ich powstawanie i rozwój konieczne są do wzrostu i rozwoju gospodarczego obszaru. 16

17 8.ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE GMINY 8.1.RZEŹBA TERENU Obszar gminy leży w całości w obrębie fizyczno-geograficznego mezoregionu Pojezierza Chełmińskiego. W krajobrazie gminy dominuje płaska, miejscami falista wysoczyzna morenowa wznosząca się m n.p.m. Powierzchnia wysoczyzny generalnie nachyla się z południowego-wschodu na północny-zachód, Urozmaicenie powierzchni morenowej stanowią nieliczne pagórki morenowe (5-10 m wysokości względnej), rozcinają ją niewielkie rynny polodowcowe, z których największe to obecna dolina Browiny, rynny jezior: Papowskiego, Jeleniec, Bartlewskiego i Młyńskiego. Ponadto powierzchnię wysoczyzny urozmaicają liczne zagłębienia wytopiskowe, których dna są podmokłe lub wypełniają je niewielkie oczka" wodne WARUNKI KLIMATYCZNE I STAN POWIETRZA Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego. Gmina Stolno leży w klimatycznym regionie Chełmińsko-Toruńskim, Wyróżnia się częstością występowania dni z pogodą bardzo ciepłą z dużym zachmurzeniem, Dni takich w roku jest średnio ponad 16. Klimat powiatu chełmińskiego scharakteryzowany jest ogólnie jako przejściowo morski i zaliczany do typu klimatu Wielkich Dolin, występujących w całym środkowym pasie Polski. Uwarunkowany jest on przede wszystkim położeniem geograficznym, co potwierdza między innymi rozległość Kotliny Toruńskiej otwartej na wiatry zachodnie i wschodnie, w związku z czym występuje tu silne przewietrzenie. Rejonizacja rolniczo - klimatyczna włącza ten obszar do pasa klimatycznego, w którym ścierają się wpływy klimatu oceanicznego z klimatem kontynentalnym. 8.3.ZASOBY WODNE WODY POWIERZCHNIOWE Sieć wodną na obszarze gminy stanowi rzeka Fryba, zwana również Browiną, Struga Papowska, Sruga Sadzka, Struga Żaki. Fryba (zwana również Browiną) jest prawobocznym dopływem Wisły o długości 40 km i powierzchni zlewni 367 km, z czego 8,250 km (nieuregulowane) płynie w gminie Stolno. Źródła rzeki znajdują się na Wysoczyźnie Chełmińskiej. Fryba płynie w rynnie 17

18 subglacjalnej i wpada do Wisły na wysokości Chełmna. Ważniejsze dopływy to: Rów z Chełmży, Kanał Miałkusz, Struga Papowska oraz Kanał Starogrodzki. Od lat Fryba należy do najbardziej zanieczyszczonych rzek w regionie. Zlewnia Fryby charakteryzuje się dobrymi glebami oraz niewielką lesistością. Intensywnie rozwinięte rolnictwo w tym regionie jest również źródłem poważnego zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Potwierdzeniem tego jest duże zanieczyszczenie dopływów Fryby (Struga Papowska, Kanał Miałkusz, Dopływ spod Zegartowic, Dopływ spod Kijewa, Dopływ spod Dorposza, Dopływ spod Brzozowa). Badania przeprowadzone w 2002 roku wykazały stałe utrzymywanie się pozaklasowego poziomu zanieczyszczenia na całym kontrolowanym odcinku rzeki. Badania biologiczne prowadzone były jedynie na ujściu Fryby do Wisły. Zawartość chlorofilu a przekraczała wartości dopuszczalne w okresie wiosennym. Wtedy też notowano największe liczebności fitoplanktonu. Maksimum wystąpiło w marcu - 18,8 mln org/l, a organizmami dominującymi były okrzemki. W pozostałych okresach badawczych ilość organizmów była zdecydowanie niższa, zwiększyła się natomiast różnorodność grup, obok okrzemek obecne były latem bruzdnice, a jesienią złotowiciowce. Skażenie bakteriologiczne nie odpowiadało normom na całym ocenianym odcinku rzeki. Struga Papowska płynie rynną subglacjalną, przepływając przez szereg śródpolnych, eutroficznych jezior, tj Papowskie, Jelenieckie, Czyste Wielkie i Małe. Uchodzi ona do Fryby na 8 km jej biegu. Całkowita długość cieku wynosi 16 km, w tym w gminie 4,580 km. Długość uregulowanej rzeki w gminie wynosi 1,375 km, zaś 3,205 km jest nieuregulowana. Odwadnia teren o powierzchni 31 km. W strukturze użytkowania zlewni dominują grunty orne. Struga nie jest odbiornikiem ścieków. Badania jakości wód rzeki prowadzono na odcinku o długości 11,3 km, z czego 5,8 km przypadało na wody stojące. Klasyfikowany 5,5km fragment cieku nie odpowiadał normom. Były przekroczenia norm parametrów fizykochemicznych. Struga Żaki (10,600 km w obrębie gminy Stolno) należący do zlewni Kanału Głównego, odprowadzającego wody do Wisły. Długość uregulowanej rzeki w gminie wynosi 5,050 km, zaś 5,550 km jest nieuregulowana. Ciek wodny Struga Sadzka przepływa przez gminę Stolno na długości 8,907 km. Długość uregulowanej rzeki w gminie wynosi 7,174 km, zaś 1,733 km jest nieuregulowana. Oprócz wód płynących na terenie gminy znajdują się następujące jeziora: Jezioro Małe Czyste, Jezioro Robakowo, 18

19 Jezioro Grubno przy Zespole Szkół Rolniczych. Melioracje 1 W celu uregulowania stosunków wodnych w gminie Stolno stosuje się melioracje szczegółowe. Obszar zmeliorowany urządzeniami szczegółowymi to: Grunty orne ogółem 1390,1 ha; Trwałe użytki zielone ogółem 89,1 ha, w tym nawadniane ściekami 11,9 ha, łąki 25 ha, zagospodarowane 74 ha. W ewidencji Kujawsko-Pomorskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku, Biuro Terenowe w Chełmnie znajdują się rowy i cieki naturalne których, długość na terenie gminny wynosi 24,2 km. Oprócz rowów znajdują się również mostki, brody w ilości 24 sztuk i 195 studni. Powierzchnia zdrenowana na terenie gminy wynosi 1 283,7 ha WODY PODZIEMNE Wody podziemne służą głównie zaspokojeniu potrzeb komunalnych i przemysłu. W ostatnich latach notuje się spadek zużycia wody podziemnej. Spowodowane jest to zmniejszonym zapotrzebowaniem na cele przemysłowe (spadek produkcji) oraz oszczędną gospodarkę wodą. Zwykle wody podziemne są rezerwuarem dobrej jakości wody na potrzeby pitne ludności. Zwykle podstawowym źródłem wód podziemnych są opady atmosferyczne. Część opadów atmosferycznych infiltruje do ziemi tworząc zbiorniki wód podziemnych. Najbardziej zasobne wody podziemne są wyróżniane jako Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. Na terenie części gminy został wydzielony taki obszar o numerze 131. Zbiornik nr 131 to Zbiornik międzymorenowy Chełmno - wody czwartorzędowe wysokiej ochrony (OWO), o ogólnej powierzchni 76 km 2. Średnia głębokość ujęcia wynosi m, a szacunkowe zasoby dyspozycyjne 31 tys.m 3 /dobę. Zanieczyszczenia wód podziemnych to przepuszczalność stropu warstwy wodonośnej, głównie zanieczyszczenia z sąsiadujących aglomeracji miejsko-przemysłowych, obszarów upraw rolniczych, z obszarów składowisk odpadów. Gmina Stolno posiada znaczne zasoby wód podziemnych. 1 dane uzyskane z Kujawsko-Pomorskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku, Biuro Terenowe w Chełmnie. 19

20 8.4.WARUNKI GLEBOWE Na terenie gminy znajdują się gleby czarne właściwe i brunatne uzupełnione częściowo glebami pseudobielicowymi i brunatnymi zdegradowanymi powstałymi z piasków gliniastych mocnych, pyłów zwykłych i piasków gliniastych. Obszar gminy Stolno znalazł się w zasięgu 3 regionów glebowo-rolniczych: - Region Chełmżyński przeważający na terenie gminy, - Region Dolnej Wisły w północnym i wschodnim fragmencie terenu gminy, - Region Radzyński w południowo-wschodnim fragmencie gminy. Skałami macierzystymi gleb są głównie margliste gliny zwałowe lekkie i średnie oraz pyły wodnego pochodzenia. Wytworzyły się na nich gleby brunatne i pseudobielicowe oraz czarne ziemie. Region Dolnej Wisły obejmuje gleby aluwialne. Region Radzyński tworzą gleby brunatne zbudowane z lekkich i średnich glin zwałowych. Jednym z czynników degradujących środowisko przyrodnicze, a w szczególności tereny użytkowane rolniczo jest erozja gleb. Na terenie gminy Stolno występują zjawisko erozji wodno-powierzchniowej, wąwozowej i wietrznej. Skala zagrożenia erozją (silna bardzo silna) w odniesieniu do powierzchni ogólnej użytków rolnych wynosi (dane za 1985r): - Zagrożenie wodną erozją powierzchniową 0,6 %, - Zagrożenie erozja wąwozową 6,4 %, - Zagrożenie erozją wietrzną 8,4 %. Ogólny procent gleb zagrożonych erozja w stopniu średnim, silnym i bardzo silnym wynosi 30 % w stosunku do powierzchni ogólnej użytków rolnych. Tabela a.1.użytkowanie gruntów w gminie Stolno Wyszczególnienie ogólna powierzchnia gruntów razem grunty orne użytki rolne sady łąki pastwiska w hektarach lasy i grunty leśne pozostałe grunty gmina Stolno Udział gruntów gminy w stosunku do gruntów w powiecie chełmińskim 18,66% 18,40% 19,84% 9,62% 6,02% 12,20% 35,22% 11,92% 20

21 Procentowy udział gruntów w gminie pozostałe grunty 8,33% grunty orne 74,63% lasy i grunty leśne 12,37% pastwiska 2,39% łąki 1,86% sady 0,42% Prawie połowa powierzchni gruntów ornych położona jest na glebach kompleksu pszennego i dobrego. Wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi 84,5 %. 8.5.ZASOBY SUROWCOWE Eksploatacja kopalin powoduje powstawanie w środowisku naturalnym zmian często nieodwracalnych. Ograniczenie się eksploatacji do jednej warstwy z równoczesnym przenoszeniem się z eksploatacją na inne złoże, powoduje niszczenie terenów oraz pozostawianie wartościowych partii złóż. Dotyczy to w szczególności wyrobisk o stosunkowo małej powierzchni, z reguły nie przekraczającej 1 ha. Zwykle są to wyrobiska o niewielkiej głębokości, czynne czasowo w miarę potrzeb. Wynikiem takiej działalności jest pokrycie terenu dużą ilością wyrobisk, często nie zagospodarowanych. Aby ograniczyć negatywny wpływ eksploatacji kopalin na środowisko należy eliminować dziką eksploatację i nie dopuszczać do podejmowania wydobycia kopalin bez wymaganej koncesji. Na terenie gminy nie wstępują złoża surowców naturalnych. 21

22 8.6.WALORY PRZYRODNICZE I KRAJOBRAZOWE LASY Ze względu na to, iż gmina jest rolnicza (urodzajne gleby) lesistość jest bardzo mała 13,3%. Dominującym zespołem potencjalnej roślinności naturalnej jest grąd subkontynentalny. Władze Gminy planują sukcesywne powiększanie gruntów leśnych, co wpłynie korzystnie na zwiększenie stopnia lesistości, lasy tereny zielone stanową naturalne filtry powietrza atmosferycznego FORMY OCHRONY PRZYRODY W obrębie gminy znajduje się część Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Park krajobrazowy utworzony został na mocy rozporządzenia wojewody kujawsko-pomorskiego z dnia 31 marca 1999 roku, nr 50/99 poprzez połączenie Chełmińskiego i Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego. Powstał on w celu ochrony największej polskiej rzeki niżowej Wisły wraz z przyległymi łąkami, polami starorzeczami i lasami łęgowymi oraz wysokich, stromych i dynamicznych zboczy wysoczyzn morenowych, które porozcinane licznymi i głębokimi parowami, porośnięte gradami zboczowymi i roślinnością kserotermiczną stanowią charakterystyczny dla parku krajobraz. Występuje tu ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych, między innymi: ostnica Jana (Stipa joannis), ostnica włosowata (Stipa capillata), miłek wiosenny (Adonis vernalis), zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris), salwina pływająca (Salvinia natans). Na piaszczystych wyspach na Wiśle gniazduje rybitwa białoczelna i rzeczna gatunki zagrożone wyginięciem. Na łąkach i pastwiskach można spotkać gatunek zagrożony wyginięciem w skali światowej derkacz. W obrębie gminy Stolno znajduje się 17,5% powierzchni obszaru chronionego Obszar Strefy Krawędziowej Doliny Wisły (3 292,0 ha). Cennym walorem krajobrazu są pomniki przyrody. Są to obiekty 27 pojedynczych drzew na terenie lasów państwowych. szczególną uwagę zasługują: Niektóre stare okazy rosną już ponad 200 lat. Na 1. siedem klonów i sześć dębów, czternaści dębów szypółkowych, pięć buków zwyczajnych, dwa jesiony wzniosłe, wiąz szupółkowy, klon pospolity, jawor, lipa drobnolistna, perełkowiec japoński w Parku w Grubnie 2. buk pospolity w Parku w Robakowie 22

23 3. dąb, lipa i buk czerwolistny w Parku w Kobyłach 4. topola we wsi Kobyły 5. dwa dęby w Parku w Łyńcu 6. dąb w leśnictwie Łunawy oddz trzy dęby i lipa w leśnictwie Łunawy oddz dziewięć dębów w leśnictwie Rybiniec. 9. dziewięć dębów w leśnictwie Łunawy, 10. jesion wyniosły w parku Wabcz. Użytki ekologiczne s ą to pozostałości ekosystemów, które mają znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Do nich zaliczyć możemy naturalne zbiorniki wodne: oczka, bagienka, kępy drzew i krzewów, torfowiska, płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wydmy. Na terenie gminy Stolno znajduje się 12 obiektów. Są to bagna 11 obiektów o łącznej powierzchni 7,97 ha oraz 1 remiza o powierzchni 0,60 ha. Gmina posiada 14 parków dworskich i pałacowych, z czego 6 jest wpisanych do Rejestru Zabytków: parki dworskie wpisane do Rejestru Zabytków Gorzuchowo, Kleczkowo, Łyniec, Obory, Wabcz; parki pałacowe wpisane do Rejestru Zabytków Kobyły, Grubno; parki dworskie nie wpisane do Rejestru Zabytków Obory, Robakowo, Stolno, Wichorze; park pałacowy nie wpisany do Rejestru Zabytków Rybieniec; parki w stanie szczątkowym Zalesie, Pilewice, Paparzyn. Wykaz użytków ekologicznych 2 Lp. Określenie położenie podmiotu poddanego pod ochronę Obręb ewidencyjny Oddział leśny Opis przedmiotu poddanego pod ochronę Powierzchnia w ha Według operatu (dla Nadleśnictwa), według ewidencji gruntów 1 Trzebiełuch 146o 0,78 Bagno 2 Strategia..., op. cit.167j 23

24 2 Paparzyn 148m 0,95 Bagno 166d 0,28 Bagno 167d 0,97 Bagno 167j 1,44 Bagno 3 Wabcz Kolonia 168i 1,14 Bagno 168j 0,28 Bagno 169m 0,88 Bagno W gminie Stolno znajduje się poza tym 352 stanowiska archeologiczne, w tym 2 grodziska: wczesnośredniowieczne w miejscowości Wabcz i póżnośredniowieczne w Sarnowie. Ochronę gatunkową regulują Rozporządzenia Ministra Środowiska : Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz. U. Nr 106, poz. 1176). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz. U. z 2001 r. Nr 130, poz. 1456). 24

25 9.INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ZWIĄZANA Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA 9.1.UJĘCIA WODY I SIEĆ WODOCIĄGOWA Stopień zwodociągowania gminy Stolno wynosi 95 %. Z sieci wodociągowej korzysta osób za pomocą przyłączy wodociągowych w gospodarstwach domowych. Stan sieci wodociągowej z lat 70-tych nie jest zadawalający. W celu poprawy jakości wody pitnej została, w 2002 r., częściowo wymieniona na odcinku 6 km sieć wodociągowa azbestowa w miejscowościach Robakowo i Trzebiełuch. Wodociągi zasilane są w wodę z ujęć podziemnych, poprzez stacje uzdatniania i hydrofornie. Ujmowana woda przed wprowadzeniem do sieci wodociągowej podlega procesowi odżelazienia i napowietrzania. Tabela a.1.ujęcia wody w gminie Stolno l.p. Nazwa ujęcia Średnio dobowa wydajność rzeczywista w m 3 /d Średnio dobowa wydajność potencjalna w m 3 /d Pozwolenie wodnoprawne ważne do: 1. S.U.W. Stolno S.U.W. Robakowo S.U.W. w Trzebiełach S.U.W. Małe Czyste S.U.W. Wichorze S.U.W. Cepno W gminie Stolno funkcjonuje 6 ujęć wody. Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na jednego mieszkańca wynosi 31,1 m 3 /d. 25

26 9.2.SIEĆ KANALIZACJYJNA I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW Łączna długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 13,7 km. Liczba mieszkańców podłączonych do systemu kanalizacji zbiorczej wynosi Stopień skanalizowania gminy wynosi 41,1 %. Na terenach nieskanalizowanych właściciele nieruchomości bezodpływowe szamba, do gromadzenia nieczystości ciekłych. posiadają zbiorniki W chwili obecnej na terenie gminy działa Wiejska Oczyszczalnia Ścieków w Stolnie, która oddana została do użytku w 1995 roku. W 2003 roku rozpoczęła się jej modernizacja. Przepustowość rzeczywista oczyszczalni, średnio dobowa wynosi 200 m 3 /d, zaś średnio dobowa przepustowość potencjalna wynosi 400 m 3 /d. Ścieki dopływające oraz dowożone do oczyszczalni, oczyszcza się wstępnie mechanicznie na sicie obrotowym. Po sicie ścieki dopływają do piaskownika o ruchu okrężnym cieczy. Po piaskowniku ścieki dopływają do biologicznej części oczyszczalni, poprzez jej przepompownię wielofunkcyjną. Z rowu ścieki wraz z osadem czynnym dopływają do nowobudowanego dwu-komorowego osadnika poziomego wyposażonego w mechaniczny zgarniacz osadu i części pływających. Oddzielone od osadu ścieki oczyszczone doprowadza się kanałem prostokątnym do odbiornika. 9.3.GOSPODARKA ODPADAMI Problematyka odpadów opisana została szczegółowo w Planie Gospodarki Odpadami, który stanowi integralną część poniższego opracowania ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ Zmiany klimaty, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, degradacja chemiczna gleb jest wynikiem działalności człowieka na środowisko. Emisja do atmosfery gazów: dwu dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu jest głównym problemem ekologicznym. Źródłem tych gazów jest spalanie paliw, głównie dla celów energetycznych. Należy podejmować działania zmierzające do zmniejszenia energochłonnych procesów produkcyjnych, zmianę struktury zużywanych paliw, a także wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych. W Polsce głównym źródłem energii cieplnej jest węgiel kamienny. Problemy te charakterystyczne są także dla Gminy Stolno. 26

27 Przez gminę przebiega również sieć transportu - gazociąg wysokiego ciśnienia w relacji Grudziądz Chełmno Świecie, którego odcinek przechodzi przez obszar gminy Stolno. Jednak ze względu na jego duże wykorzystanie i mała przepustowość, nie może on być wykorzystywany jako źródło zasilania gazowego na terenie gminy. W Gminie Stolno nie ma obiektów lub urządzeń służących do wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Największy problem emisji zanieczyszczeń z procesów spalania jest w sektorze komunalno bytowym, gdzie głównie ze względu na wysokie ceny oleju opałowego i brak dostępności do sieci gazowych używa się jako paliwo węgiel kamienny. W sezonie grzewczym następuje więc wzrost emisji pyłowo gazowej na terenach zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej nie podłączonej do ogólnych systemów ciepłowniczych. Na terenie gminy dominują indywidualne kotłownie opalane węglem - 93 %. Występują także kotłownie sporadycznie kotłownie opalane olejem opałowym - 7 %. Coraz częściej modernizuje się kotłownie węglowe na kotłownie olejowe. Również coraz bardziej popularna staje się termomodernizacja budynków. Korzystne byłoby wprowadzenie również źródeł energii odnawialnej jak zrąbki drewna, energia solarna czy pompy ciepła. W chwili obecnej zmodernizowane zostały kotłownie szkół podstawowych i są one opalane olejem opałowym, również piekarnie opalane są energią ekologiczną gazem. Wprowadzono również nowoczesną technologię, do ogrzewania osiedla mieszkaniowego zastosowano jako medium słomę. W gminie liczba mieszkańców korzystająca z sieci ciepłowniczej to 19,48 %. Sieć ciepłownicza do obsługi 19 bloków o średnicy p 100 i p 32 jest długości: w miejscowości Cepno 485 m, w miejscowości Grubno 204 m, w miejscowości Wabcz 230 m. W otoczeniu gminy Stolno przechodzą linie wysokiego napięcia 220 kv. Częściowo na obszarze gmniy zlokalizowana jest linia elektroenergetyczna 110 kv relacji Wąbrzeźno Grudziądz, źródłem zasilania w energię elektroenergetyczną 15 kv są stacje transformatorowe zlokalizowane w Chełmnie i Grudziądzu. 27

28 10.ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Zasoby i walory środowiska ulegają licznym zagrożeniom. Źródła zagrożeń są wewnętrzne, zlokalizowane na terenie gminy i zewnętrzne w tym znacznie oddalone (np. źródła zanieczyszczeń Wisły) ZANIECZYSZCZENIE ATMOSFERY I EMISJA HAŁASU Największą część emisji zanieczyszczeń stanowi emisja pochodząca z energetycznego spalania paliw. Spowodowana jest głównie znaczną ilością kotłowni lokalnych opalanych węglem jak również dużą ilością pojazdów samochodowych tranzytowych i lokalnych. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza są instalacje energetyczne oraz ciągi komunikacyjne (zanieczyszczenia powstające przy spalaniu paliwa samochodowego). Instalacje technologiczne pełnią rolę drugorzędną ponieważ gmina ma charakter typowo rolniczy. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza są instalacje energetyczne oraz ciągi komunikacyjne (zanieczyszczenia powstające przy spalaniu paliwa samochodowego). Instalacje technologiczne pełnią rolę drugorzędną ponieważ gmina ma charakter typowo rolniczy. Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie lokalne, przy spalaniu zanieczyszczonego węgla. Tlenki azotu pochodzą ze spalania węgla, koksu, gazu i benzyn (transport samochodowy). Pyły - emitowane są do atmosfery wraz ze spalinami pochodzącymi ze spalania paliw stałych. Również zanieczyszczeniem powietrza jest fluor pochodzący ze spalania węgli oraz ołowiu - z transportu samochodowego. Średnie stężenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w okresie zimowym jest kilka razy wyższe niż w okresie letnim. Gmina Stolno nie miała możliwości budowania systemów gazowniczych ze względu na deficyt gazu w ubiegłych latach. Obecnie źródłem gazu dla gminy będzie istniejący gazociąg wysokiego ciśnienia. Hałas można podzielić na: przemysłowy komunalny ( w miejscach publicznych, w pomieszczeniach mieszkalnych) komunikacyjny. 28

29 Na terenie gminy nie występują zakłady przemysłowe oraz obiekty uciążliwe pod względem emisji hałasu do środowiska. Ze względu na to, że gmina ma charakter typowo rolniczy najpoważniejszymi źródłami emisji hałasu są ciągi komunikacyjne PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE Promieniowanie elektromagnetyczne to stosunkowo nowe zanieczyszczenie środowiska. Na terenie gminy nie ma urządzeń wytwarzających: pole elektryczne lub magnetyczne stałe, pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz wytwarzane przez stacje i linie elektroenergetyczne oraz promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące w zakresie 0, MHz. Źródła pól elektromagnetycznych stanowią linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia 110 kv, 220 kv i 400 kv oraz związane z nimi stacje elektroenergetyczne. W otoczeniu gminy Stolno przechodzą linie wysokiego napięcia 220 kv. Częściowo na obszarze gmniy zlokalizowana jest linia elektroenergetyczna 110 kv relacji Wąbrzeźno Grudziądz, źródłem zasilania w energię elektroenergetyczną 15 kv są stacje transformatorowe zlokalizowane w Chełmnie i Grudziądzu. Do punktowych źródeł promieniowania niejonizującego należą m.in.: pojedyncze nadajniki radiowe, stacje bazowe telefonii komórkowej analogowej CENTERTEL i cyfrowej GSM 900 instalowane na wysokich budynkach, kominach, specjalnych masztach, urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach przemysłowych, ośrodkach medycznych oraz będące w dyspozycji miejskiej policji i straży pożarnej. Ze względu na uzgadnianie obiektów telefonii komórkowej przez różne organy administracji, jest znana liczba stacji bazowych telefonii komórkowej i jej parametry. Brak jest natomiast określenia jej wpływu na środowisko. W przypadku stacji bazowych telefonii komórkowej pola elektromagnetyczne są wypromieniowywane na bardzo dużych wysokościach, w miejscach niedostępnych dla ludzi. 29

30 10.3.ZAGROŻENIE ELEMENTÓW BIOTYCZNYCH (TRANSPORT) Transport jest poważnym źródłem zanieczyszczenia środowiska. W ostatnich latach w Polsce nastąpił gwałtowny rozwój transportu drogowego, a wraz z nim pojawiły się nowe zagrożenia środowiska. Prawie dwukrotnie wzrosła liczba prywatnych samochodów. Towarzyszy temu niedostateczny rozwój sieci dróg, autostrad, co powoduje zatory, korki i większą emisję substancji i hałasu do środowiska. Spaliny i hałas komunikacyjny stwarzają duże zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi. Wzrastająca liczba samochodów, często starych, wyeksploatowanych to także źródło dużej ilości odpadów. Zagrożeniem środowiska jest więc transport pod każdą postacią - drogowy, kolejowy, jak i wodny oraz przebiegające przez teren gminy rurociągi paliwowe, linie energetyczne. Przez powiat przebiega również sieć transportu - gazociąg wysokiego ciśnienia w relacji Grudziądz Chełmno Świecie, którego odcinek przechodzi przez obszar gminy Stolno. Podstawowy układ drogowy gminy stanowi sieć dróg: krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych. Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa, a drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność samorządu odpowiedniego szczebla. Drogą krajową administruje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział Bydgoszcz. Położenie komunikacyjne gminy należy do atrakcyjnych, z uwagi na bliskość głównego szlaku komunikacyjnego, jakim jest droga krajowa międzyregionalna o nawierzchni twardej ulepszonej i długości 7,7 km. Drogami powiatowymi administruje Powiatowy Zarząd Dróg w Chełmnie. Przez teren gminy przebiegają drogi powiatowe o łącznej długości 31,160 km: nr drogi 1608C Grubno Wielkie Czyste 5,470 km, nr drogi 1609C Rybieniec - Stolno 2,253 km nr drogi 1611C Wielkie Łunawy Paparzyn 1,504 km nr drogi 1612C Trzebiełuch Robakowo 2,635 km nr drogi 1613C Robakowo Pniewite 1,085 km nr drogi 1614C Paparzyn Krusin 3,350 km nr drogi 1625C Jeleniec Cepno 5,274 km nr drogi 1630C Obory Robakowo 3,475 km nr drogi 1631C Wabcz Linowiec 2,922 km 30

31 nr drogi 1623C Brzozowo - Stolno 3,042 km nr drogi 1640C stacja PKP Gorzuchowo- do drogi nr 543 0,150 km. 3 Do zadań Powiatowego Zarządu Dróg należy między innymi zarządzanie i koordynacja robót w pasie drogowym, utrzymanie dróg i obiektów mostowych oraz opracowywanie projektów planów rozwoju sieci drogowej. Stan techniczny dróg jest bardzo zróżnicowany. Sieć dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych uzupełniona jest przez drogi gminne administrowane przez władze Gminy. Drogi te codziennie służą mieszkańcom wsi rolniczego niejednokrotnie jako jedyne drogi dojazdowe do siedziby gminy, powiatu i jako dojazd dzieci do szkół. Przez teren gminy przebiegają również linie PKS na trasach z Torunia do Chełmno, Świecia, Grudziądza, Radzynia Chełmińskiego czy Wąbrzeźna. Uzupełnieniem transportu drogowego jest transport kolejowy. Przez gminę przebiega drugorzędna linia kolejowa jednotorowa relacji Toruń Grudziądz Malbork, ze stacją towarowo osobową w Gorzuchowie. Przez powiat przebiega również sieć transportu - gazociąg wysokiego ciśnienia w relacji Grudziądz Chełmno Świecie, którego odcinek przechodzi przez obszar gminy Stolno. Jednak ze względu na jego duże wykorzystanie i mała przepustowość, nie może on być wykorzystywany jako źródło zasilania gazowego na terenie gminy. Wymienione zagrożenia środowiska mogą stopniowo znacznie pogarszać jakość życia mieszkańców NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA Bezpieczeństwo ludności wiąże się z przeciwdziałaniem zagrożeniom cywilizacyjnym, powodowanym przez wszelkiego typu awarie infrastruktury technicznej stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, katastrofy wywołane przez siły natury. Znaczna jest także chemizacja rolnictwa. To wszystko dodaje się do zagrożeń wywołanych transportem surowców i produktów naftowych, przesyłaniem innych substancji, pracą urządzeń podatnych na pożar i wybuch. Potencjalnym źródłem nadzwyczajnych zagrożeń są również rzeki znajdujące się na terenie gminy. (powodzie, zatonięcia, dopływ nieznanych zanieczyszczeń). Zagrożeniami dla środowiska, jakie mogą wystąpić na terenie Gminy Stolno są: 3 dane z Powiatowego Zarządu Dróg w Chełmnie 31

32 - powodzie, - huragany, - pożary, - susze, - gradobicia, - awarie urządzeń infrastruktury technicznej, - katastrofy komunikacyjne drogowe i kolejowe, w tym katastrofy związane z transportem materiałów niebezpiecznych; - zagrożenia ekologiczne. Na terenie gminy mogą powstać groźne w skutkach pożary. Zagrożonymi rejonami są jednostki osadnicze, w których dominuje zabudowa niska i zwarta wykonana w z materiałów palnych. Gwałtowne burze z gradobiciem, czyniące znaczne spustoszenia w zagrodach i na polach są również dużym zagrożeniem dla środowiska przyrodniczego. Susza, powoduje wyschnięcie cieków, obniżenie się poziomu wód gruntowych, znaczne obniżenie się poziomu wód w rzekach. Skutkiem suszy jest więc zwiększenie stężeń zanieczyszczeń w wodach, śnięcie ryb w rzekach, usychanie upraw rolnych i leśnych. W przypadku awarii (uszkodzenia) cystern lub w następstwie katastrofy drogowej istnieje realne zagrożenie skażenia ludności i środowiska wokół wymienionych tras przewozu. Zagrożenie dla ludności stwarzają również stacje i dystrybutory paliw płynnych i gazowych. Zadania związane z ochroną przed awariami, ochroną przeciwpowodziową i innymi zagrożeniami powiat wykonuje przy pomocy powiatowych służb, inspekcji i straży. 32

33 11.ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM Proces zarządzania obejmuje następujące czynności: planowanie, organizowanie, decydowanie, motywowanie, kontrolowanie. W każdym systemie zarządzania można wyodrębnić sferę procesów realnych i sferę regulacji. Sfera procesów realnych obejmuje działalność człowieka skierowaną bezpośrednio na podmioty materialne i przekształcenie materii, a sfera regulacji całość procesów informacyjnych, myślowych i decyzyjnych, podejmowanych z myślą o kształtowaniu systemu sfery realnej. Wyodrębnioną i odpowiedni uporządkowaną część rzeczywistości, która jest związana z zarządzaniem, użytkowaniem, ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczego, nazywamy systemem zarządzania (sterowaniem) środowiskiem. System ten jest złożony i niejednorodny. 4 Reforma ustrojowa państwa spowodowała znaczące zmiany w strukturze organizacyjnej ochrony środowiska. Struktura ta jest obecnie niezwykle złożona. Funkcjonuje na 4 poziomach: centralnym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Nowy podział kompetencji wprowadzony z dniem 1 stycznia 1999 r., a następnie zmieniony nowymi regulacjami prawa ekologicznego, stanowi dużą uciążliwość zarówno dla administracji publicznej, jak i dla wszystkich stron biorących udział w działaniach podejmowanych na rzecz ochrony środowiska. Struktura organizacyjna ochrony środowiska nie ma charakteru hierarchicznego. Składają się na nią odrębne i niezależne od siebie organy rządowe i samorządowe, a dany szczebel administracji realizuje w zasadzie tylko te zadania, których nie można realizować na szczeblu niższym. Na schemacie poniżej przedstawiamy w uproszczony sposób podstawową strukturę administracji publicznej w Polsce, która realizuje także zadania związane z zarządzaniem środowiskiem. 4 B. Poskrobko, Zarządzanie środowiskiem, Polskie Wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa

34 Opracowano na podstawie stron www 34