W wiosce nowy, rzymskokatolicki kościół filialny, gospodarstw agroturystyczne, sklep, pole namiotowe, smażalnia ryb, bar

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "W wiosce nowy, rzymskokatolicki kościół filialny, gospodarstw agroturystyczne, sklep, pole namiotowe, smażalnia ryb, bar"

Joanna Wilczyńska
5 lat temu
Przeglądów:

1 Wieś leżąca w dolinie Solinki, w gminie Solina, powiecie leskim. W wiosce nowy, rzymskokatolicki kościół filialny, gospodarstw agroturystyczne, sklep, pole namiotowe, smażalnia ryb, bar Terka posiada połączenia autobusowe z Leskiem i Sanokiem, a podczas wakacji także z Wetliną. Historia Wieś wzmiankowana jako Tarnka - własność szlachecka w 1463 roku, kiedy to, na żądanie szl. Mariasza sługi Jana Bala stolnika sanockiego, 4 mieszczanie sanoccy, kniaziowie w tym z Wołkowyji, podwójci z Bereski, tywon z Terpiczowa Zachodniego oraz inni ze Średniego terpiczowa, Hoczwi i Lucacz Nanovycz (kniaź lub sołtys) z Terki wraz z wszystkimi kmieciami z tych wsi ręczą za stawienie przed starostę mieszkańca Wołkowyji.1 29 stycznia 1480 roku Matiasz chorąży sanocki, ks. Piotr i Mikołaj Balowie z Nowotańca, bracia, dokonują podziału dóbr pozostałych po ojcu ich Janie Balu, stolniku sanockim, Mikołaj otrzymuje połowę dóbr należących do Hoczw; wsiach Hoczew, pierwszy i drugi Terpiczów, Berezka, Wołkowyja, Dziurdziów, Tarnka, Bereźnica (Wyżna), Żernica oraz we wszystkich innych wsiach, które będą lokowane na surowym korzeniu, połowę lasów i z tych lasów daninę w wieprzach i innych.2 19 grudnia 1480 roku, w wyniku nowego podziału dóbr przez wyżej wymienionych, Mariaszowi i Piotrowi, braciom starszym, przypadają wsie Hoczew i inne w tym Tarnka z Lasami należącymi do tych wsi. Będą też mogli lokować cokolwiek zechcą w tych lasach potokach tych wsi oraz zachowają wszystkie wypasy albo zyry tych lasów.3 W 1485 roku Matiasz Bal, dziedzic w Hoczwi, podkomorzy sanocki, zapisuje za zgodą swojego brata niedzielnego ks. Piotra Bala, kustosza przemyskiego żonie swej Annie 400 grzywien na połowie swego we wsiach Hoczew i inne, w tym Tarnka.4 W 1488 r. Maciej, podkomorzy sanocki i ks. Piotr, kustosz przemyski, bracia rodzeni, niedzielni dziedzice z Hoczwi, Tarnki i In. Pozywają Stanisława Kmitę z Sobnia o granice. W 1498 Maciej Bal zapisuje żonie swej Annie 420 grzywien na połowie wsi Hoczew, Tharnala i inne. W latach wieś była własnością Adama Wadowskiego.5 Wieś wzmiankowana w dokumentach była jeszcze w latach 1526 r. (jest wtedy mowa o popie) 1530 r. (wspominane jest 5 dworzyszcz, młyn, pop i sołtys). W 1531 i 1536 mowa jest o Terce, jako wsi prawa wołoskiego. Wieś pojawia się także pod datą Na przełomie XIX i XX wieku tutejszy majątek był własnością Waleriana Polmana 7 W czerwcu 1946 roku wopiści wysiedlili część ludności z Terki. W czasie akcji zastrzelono 19 letniego-chłopaka, prawdopodobnie członka UPA. W odwecie upowcy uprowadzili 6 lipca / 5

2 r. do lasu trzech Polaków z Terki. Na wieść o tym kpt. Zuber, dowódca stacjonującego w pobliskiej Wołkowyi 8 Oddziału 36 Komendy Wojsk Ochrony Pogranicza, wziął 30. ukraińskich zakładników. Ogłosił, że jeśli w ciągu doby banderowcy uwolnią Polaków, pozwoli zakładnikom wrócić do domów. Z ustaleń Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie wynika, że 7 i 8 lipca 1946 r. wojsko w odwecie rozstrzelało lub spaliło żywcem co najmniej 12 Ukraińców. Dzień później życie straciły kolejne 23 osoby. Po egzekucji zakładników wopiści odjechali do Wołkowyi zabierając ze sobą Polaków.8 W latach wysiedlona została cała ukraińska ludność wsi. Zabytki Filialny, murowany kościół rzymskokatolicki p.w. Matki Boskiej Różańcowej, zbudowany w latach Jest to budowla neogotycka, jednonawowa. We wnętrzu znajduje się ludowy krzyż procesyjny z pierwszej połowy XIX w oraz szereg cennych paramentów liturgicznych.9 Podmurówka dawnej cerkwi greckokatolickiej p.w. Proroka Ilji. Pierwotna, miejscowa cerkiew znajdował się na terenie monasteru, wspominanego już w 1489 roku, a położonego na leżącym na północ od wsi wzgórzu, które zachowało nazwę Monastyr do dziś. Na miejscu klasztoru znajdowała się jeszcze do II wojny światowej murowana kapliczka. W samej wsi pierwszą cerkiew zbudowano w 1771 lub 1781 roku. Cerkiew ta była postawiona za środki miejscowych parochów.10 Była to piękna drewniana budowla zwieńczona trzema oktogonalnymi kopułami. Kolejną cerkiew murowaną zbudowano w 1911roku. Nie funkcjonowała jednak długo, bowiem już w 1914 spłonęła. Odnowiona została w 1922 r. Po wysiedleniu ludności w latach świątynia nie była użytkowana roku zdecydowano o rozbiórę cerkwi z przeznaczeniem materiału na budowę domów i baraków robotniczych w Sakowczyku i Terce.11 Obok dzwonnica parawanowa, murowana, dwukondygnacyjna, podzielona pilastrami. z końca XIX stulecia.12 Nieopodal cmentarz przycerkiewny a na niewielki zbiorowy grób zamordowanych 9 lipca 1946 roku, wybudowany w 1984 r. z datków rodzin pomordowanych Jeden z cerkiewnych z dzwonów zachował się i wisi na pobliskiej dzwonnicy przy kościele.13 Krzyż pańszczyźniany z 1848 r. 2 / 5

3 Żeliwny słupek z godłem państwowym i datą 1927, funkcjonujący przed wojną jako geodezyjny punkt służący do pomiaru poziomu wody. Kilka drewnianych chyż (chałup) bojkowskich. Szlaki Szlaki piesze zielony szlak pieszy wiodący z Zagórza i leska w głąb Bieszczadów. Szlaki rowerowe Szlak rowerowy "Zielony Rower" - odcinek znakowany kolorem zielonym oraz odcinek znakowany kolorem niebieskim. 1 Fastnacht A. Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, tom III, Tow. 2 Fastnacht A. Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, tom III, Tow. 3 Fastnacht A. Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, tom III, Tow. 3 / 5

4 4 Fastnacht A. Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, tom III, Tow. 5 Fastnacht A. Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, tom III, Tow. 6 Fastnacht A. Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, tom III, Tow. 7 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 7, Warszawa : nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, str Motyka G. Tak było w Bieszczadach, Walki polsko-ukraińskie w , Oficyna Wydawnicza "Volumen", Warszawa 1999, str.375, Akta śledztwa IPN dotyczące sprawy S 7/00/Zk, Potaczała K. " Ludzie płonęli jak pochodnie" art. w "NOWINY" Śnieżyńska - Stolotowa E. i Stolot F. - Katalog Zabytków Sztuki, województwo krośnieńskie, Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i okolice. PAN Warszawa 1982, str Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 7, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, str Kryciński S. Cerkwie w Bieszczadach, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2005, str Śnieżyńska - Stolotowa E. i Stolot F. - Katalog Zabytków Sztuki, województwo krośnieńskie, Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i okolice. PAN Warszawa 1982, str. 4 / 5

5 13 Kryciński S. Cerkwie w Bieszczadach, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2005, str / 5

Podobne dokumenty

W 1515 roku Rajskie jest nadal własnością Kmitów z Sobnia. W latach Rajskie i inne wsie były własnością Piotra i Stanisława Kmitów.

W 1515 roku Rajskie jest nadal własnością Kmitów z Sobnia. W latach Rajskie i inne wsie były własnością Piotra i Stanisława Kmitów. Niewielka miejscowość dawniej duża wieś, w Bieszczadach, w gminie Solina powiatu leskiego. Pierwotna nazwa Ralskie, oznaczała "orne". Obecnie funkcjonuje późniejsza, zniekształcona nazwa. We wsi stoi nowy,