III. Globalna gospodarka. 2. Główne obszary upraw
|
|
- Szczepan Krawczyk
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 III. Globalna gospodarka 2. Główne obszary upraw
2 Rośliny uprawne Planeta Ziemia odznacza się niezwykłą różnorodnością świata roślin. Z ponad 250 tys. poznanych dotąd gatunków człowiek uprawia zaledwie 23 tys. Dodatkowo wartości odżywcze, smakowe oraz możliwości wykorzystania powodują, że największe i liczące znaczenie gospodarcze ma ok. 100 spośród nich.
3 Co uprawiamy? Uprawiane rośliny dzielimy ze względu na ich przydatność (przeznaczenie roślin): ŻYWIENIOWE (ALIMENTACYJNE) stanowiące pożywienie człowieka; są to głównie zboża, rośliny bulwiaste i korzeniowe, rośliny cukrodajne, strączkowe i oleiste, drzewa i krzewy owocowe, warzywa i przyprawy; PASTEWNE będące składnikiem pasz dla zwierząt hodowlanych; zaliczamy tu: rośliny motylkowe (łubin, bobik, soję), niektóre zboża (np. kukurydzę, pszenicę), rośliny okopowe (brukiew, buraki pastewne); PRZEMYSŁOWE uprawiane w celu uzyskania surowca do produkcji przemysłowej; do grupy tej należą m.in.: buraki cukrowe, palma kokosowa, bawełna, len, konopie, kauczukowiec, wierzba; UŻYWKI produkty spożywcze o działaniu pobudzającym na organizm ludzki, np. kawa, kakao, chmiel, herbata, tytoń. Wiele roślin należy jednocześnie do dwóch lub trzech grup: ziemniaki, rzepak. Mają one różnorodne zastosowanie: są pożywieniem dla ludzi i zwierząt, a także szeroko wykorzystuje się je w przemyśle.
4 Wymagania klimatyczno glebowe a rejon upraw Rośliny różnią się od siebie m.in. pod względem wymagań klimatyczno-glebowych. W poszczególnych częściach świata uprawia się gatunki o podobnym zastosowaniu, ale odmiennych wymaganiach. Np. w rejonach o ciepłym i wilgotnym klimacie cukier uzyskuje się z trzciny cukrowej. Jej odpowiednikiem w strefie klimatów umiarkowanych jest burak cukrowy.
5 I. Zboża ZBOŻA należą do rodziny traw; ich nasiona zawierają dużo skrobi. Na uprawę zbóż przeznacza się 60% powierzchni gruntów ornych. Na kuli ziemskiej uprawia się kilkanaście gatunków zbóż przeznaczanych głównie na ziarno, które łatwo transportować i przechowywać. Rośliny zbożowe dostarczają przede wszystkim mąki, służącej m.in.: do wypieku pieczywa niezwykle ważnego składnika pożywienia wielu społeczeństw, do sporządzania potraw mącznych, do wyrobu kasz. Ze zbóż uzyskujemy też wysokowartościowe pasze dla zwierząt. Zboża są również ważnym surowcem przemysłowym. W krajach gospodarczo rozwiniętych większość zbóż jest przeznaczana na pasze, w krajach rozwijających się aż 3/4 ziarna jest spożywane bezpośrednio przez ludność. Zboża są uprawiane w niemal wszystkich zasiedlonych rejonach Ziemi. Zasięg ogólnoświatowy ma: uprawa pszenicy, ryżu, kukurydzy i jęczmienia. Mniejsze znaczenie w skali świata, aczkolwiek często duże w skali regionalnej, ma: owies, proso i jego odmiany oraz żyto.
6 Produkcja zbóż na świecie Blisko połowa globalnych zbiorów zbóż przypada corocznie na zaledwie 3 kraje: Chiny, USA i Indie. W Chinach i Indiach istnieje duże zapotrzebowanie na zboże (w dwóch tych państwach mieszka 1/3 całej ludności świata). W Stanach Zjednoczonych powstają duże nadwyżki przeznaczane na eksport. Kolejne miejsca wśród największych producentów zbóż zajmują: Rosja, Indonezja, Brazylia, Francja, Niemcy i Kanada. Polsce przypadło około 1,2% udziału w światowych zbiorach.
7 1. Pszenica Pszenica zboże żywieniowe (mąka, kasze), pastewne (gorsze gatunki), przemysłowe (alkohol). Wymagania i warunki uprawy Rozprzestrzenienie upraw pszenicy na świecie (produkcja w t/km 2 ) o żyzne gleby (czarnoziemy, czarne ziemie, mady, gleby brunatne), zasobne w próchnicę, ukształtowane na podłożu pylastym lub gliniastym; o staranna uprawa: wymaga spulchniania, siew i żniwa w określonym czasie; o obfite nawożenie; o temperatura: umiarkowana, najlepiej powyżej 15 C; o dostateczna ilość wilgoci, nie znosi zbyt dużych lub zbyt małych opadów, na suchszych obszarach konieczne nawadnianie; o okres wegetacji: długi dla odmiany ozimej (180 dni), krótki dla jarej (130 dni).
8 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 728,9 mln ton Chiny 17,3% Indie 13% Rosja 8,2% USA 7,6% Francja 5,3% Kanada 4% Niemcy 3,8% Pakistan 3,6% Australia 3,5% (15) Polska 1,6% Eksporterzy: USA, Kanada, Francja, Australia, Argentyna. Importerzy: Włochy, Hiszpania, Chiny, Japonia, Algieria. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 32,9 dt/ha Zróżnicowane, zależne od warunków naturalnych: od 4-30 dt/ha: na obrzeżach pustyń: na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej, Birmie i Bangladeszu, Polska: około 50 dt/ha, do ponad 70 dt/ha: w krajach Europy Zachodniej (Francja, Niemcy).
9 Okres żniw pszenicy w różnych krajach świata W niektórych krajach zbiory pszenicy są uzyskiwane dwa razy w roku, z sytuacją taką mamy do czynienia w krajach strefy równikowej i zwrotnikowej, gdzie przez praktycznie cały rok występuję odpowiednie temperatury.
10 Pszenica
11 2. Ryż Ryż zboże żywieniowe podstawa wyżywienia ponad połowy mieszkańców Ziemi (ziarna, mąka, kasza, makarony), przemysłowe (alkohol sake, skrobia, słoma ryżowa: papier, maty dekoracyjne, obuwie, w budownictwie pokrycia dachów), pastewne (słoma). Wymagania i warunki uprawy o klimat gorący, najlepiej monsunowy (klimat wilgotny); o duże nasłonecznienie w całym okresie wzrostu; o temperatura ponad 20 C przez cały okres wzrostu; o obfite opady (ponad 900 mm/rok) lub nawadnianie (ryż rośnie w wodzie); o żyzne gleby, najlepiej mady, długo trzymające wilgoć; o krótki okres wegetacji 130 dni; o duże nakłady pracy ludzkiej. Rozprzestrzenienie upraw ryżu na świecie (produkcja w t/km 2 )
12 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 740,9 mln t Chiny 28,1% Indie 21,2% Indonezja 9,6% Bangladesz 7% Wietnam 6,1% Tajlandia 4,4% Myanmar 3,6% Filipiny 2,6% Brazylia 1,6% Japonia 1,4% Eksporterzy: Indie, Wietnam, Tajlandia, Pakistan, USA. Importerzy: Brazylia, Japonia, kraje UE. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 45,4 dt/ha Plony ryżu wahają się: od 4 dt/ha w Mozambiku, 15 dt/ha w Nigerii, 30 dt/ha w Indiach, dt/ha w Chinach i Japonii, do dt/ha w Egipcie, Australii, USA, Urugwaju, Hiszpanii i Peru.
13 Rodzaje ryżu na świecie Ryż suchy (górski) uprawia się m.in. w Wietnamie i na Filipinach. Nie wymaga on nawadniania, jednak jego plony są niskie i silnie uzależnione od opadów atmosferycznych. Padi, czyli ryż zalewowy (mokry, padi), uprawiany jest na obszarach nizinnych lub usytuowanych w dolinach rzek. Obecnie większość zbiorów jest tego typu. Rośnie na polach zalewanych wodą, m.in. w Indonezji (na wyspie Jawa). Często sadzi się go na specjalnie tworzonych w tym celu górskich terasach. W czasie zbiorów poletka są osuszane.
14 Rodzaje ryżu i warunki jego uprawy
15 3. Kukurydza Kukurydza zboże pastewne, żywieniowe (mąka, kasze, płatki kukurydziane corn flakes), przemysłowe (skrobia, cukier, olej, alkohol whisky w USA lub chicha w krajach andyjskich, krochmal, celuloza, papier). Wymagania i warunki uprawy o roślina ciepłolubna, optymalna temperatura 25 C; o długi okres wegetacji (ponad 180 dni); o znaczne opady ( mm/rok); o dobre i głębokie gleby, najlepiej czarnoziemy lub gleby brunatne; o nie wymaga specjalnej pielęgnacji; o stosowanie krzyżówek w Europie (lub jeszcze lepiej modyfikacji genetycznej np. w USA) zapewnia znaczne plony i dużą odporność na choroby i szkodniki. Rozprzestrzenienie upraw kukurydzy na świecie (produkcja w t/km 2 )
16 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 1021,6 mln t USA 35,3% Chiny 21,1% Brazylia 7,8% Argentyna 3,2% Ukraina 2,8% Indie 2,3% Meksyk 2,3% Indonezja 1,9% RPA 1,5% (27) Polska 0,4% Eksporterzy: USA, Argentyna, Brazylia, Francja, Węgry. Importerzy: państwa Europy Północnej i Środkowej, Japonia, Korea Pd. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 55,7 dt/ha Stosowanie hybrydyzacji (krzyżówek) zwiększa plony, odporność na choroby i przyspiesza dojrzewanie: największe plony: ZEA, Izrael i Kuwejt powyżej 300 dt/ha, Niemcy, Australia, Francja, Kanada i USA: dt/ha, średnie w Polsce: 65,9 dt/ha najmniejsze: w Afryce często poniżej 20 dt/ha.
17 Kukurydza
18 4. Jęczmień Jęczmień zboże pastewne, żywieniowe (kasze), przemysłowe (piwo). Wymagania i warunki uprawy o niezbyt żyzne gleby; o skromne wymagania klimatyczne; o nie uprawiany w klimatach wybitnie wilgotnych; Jęczmień jary: o znosi niskie temperatury, o ma najkrótszy ze zbóż okres wegetacyjny; Jęczmień ozimy: o odporny na upał i suszę, o wrażliwy na przymrozki. Rozprzestrzenienie upraw jęczmienia na świecie (produkcja w t/km 2 )
19 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 144,3 mln t Rosja 14,2% Francja 8,2% Niemcy 8% Australia 6,4% Ukraina 6,3% Kanada 4,9% Hiszpania 4,8% Wielka Brytania 4,8% Turcja 4,4% (12) Polska 2,3% Eksport i import: odgrywa bardzo małe znaczenie w handlu międzynarodowym. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 26 dt/ha Wyższe plony ma jęczmień ozimy, niższe jary. Najwyższe plony uzyskują: Belgia 92 dt/ha, Irlandia 80 dt/ha, Niemcy 73 dt/ha, Wlk. Brytania 64 dt/ha, Polska: 40,5 dt/ha. Najniższe zaś kraje o niekorzystnych warunkach klimatycznych: Kazachstan 13 dt/ha, Irak 12 dt/ha, Maroko 10 dt/ha, Syria 5 dt/ha.
20 Jęczmień
21 5. Owies Owies zboże pastewne (pasza dla koni ponieważ ich liczba na świecie spada, produkcja światowa od wielu lat wykazuje tendencję spadkową), spożywcze (płatki owsiane), przemysłowe (alkohol - whisky). Wymagania i warunki uprawy o krótki okres wegetacji; o skromne wymagania cieplne; o najmniejsze wymagania glebowe ze wszystkich zbóż; o duże zapotrzebowanie na wilgoć; o może być uprawiany wysoko w górach. Rozprzestrzenienie upraw owsa na świecie (produkcja w t/km 2 )
22 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 23,0 mln t Rosja 23% Kanada 12,7% (3) Polska 6,4% Australia 5,4% Finlandia 4,5% USA 4,4% Wielka Brytania 3,6% Hiszpania 2,9% Szwecja 2,9% Chiny 2,7% Eksport i import: marginalna rola w handlu międzynarodowym. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 23,9 dt/ha Powierzchnia uprawy ulega drastycznemu ograniczeniu, zwiększają się jednak plony. Najwyższe uzyskuje się w: Irlandii 81 dt/ha, Wielkiej Brytanii 61 dt/ha, Niemczech 51 dt/ha, Danii 49 dt/ha, Francji 45 dt/ha, Polska: 30,5 dt/ha; najniższe w: Australii 18 dt/ha, Rosji 17 dt/ha, Kazachstanie 12 dt/ha.
23 Owies
24 6. Żyto Żyto zboże żywieniowe (mąka), przemysłowe (alkohol), pastewne. Wymagania i warunki uprawy o możliwość uprawy na słabych, piaszczystych glebach; o klimat umiarkowany chłodny; o odporność na mróz i choroby; o uprawiane w górach do 800 m n.p.m. Rozprzestrzenienie upraw żyta na świecie (produkcja w t/km 2 )
25 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 15,3 mln t Niemcy 25,1% Rosja 21,4% (3) Polska 18,2% Białoruś 5,7% Chiny 4,6% Dania 4,4% Ukraina 3,1% Turcja 2% Austria 1,5% Hiszpania 1,5% Eksport i import: międzynarodowy handel jest nieznaczny i ogranicza się do krajów europejskich. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 29,2 dt/ha Uprawiane zazwyczaj na nieprzydatnych glebach, gdzie nie da się zapewnić warunków do uprawy innych zbóż. Daje niskie plony, zazwyczaj od 15 do 40 dt/ha; Polska: 31,5 dt/ha. Wyróżniają się: Uzbekistan 81 dt/ha, Niemcy, Dania, Francja i Szwecja: średnie plony wynoszą około dt/ha.
26 Żyto
27 Udział zbiorów poszczególnych zbóż w zbiorach ogółem w Polsce (2013) Warzywa 1,4% Rośliny pastewne 10,5% Pozostałe uprawy 4,2% % powierzchni zasiewów Żyto 13,7% Rzepak 10,7% Pszenica 24,9% Główne zboża w Polsce: pszenica, jęczmień, żyto i owies Buraki Cukrowe 2,3% Ziemniaki 4,0% Pszenżyto 13,7% Owies 5,0% Jęczmień 9,6%
28 Główne zboża w Polsce: pszenica, jęczmień, żyto i owies
29 II. Rośliny bulwiaste i korzeniowe ROŚLINY BULWIASTE I KORZENIOWE to mi.in.: ziemniaki, bataty, maniok jadalny, taro i jam. Powierzchnia ich upraw utrzymuje się od wielu lat na tym samym poziomie. Uprawiane są najczęściej w płodozmianie ze zbożami.
30 Ziemniaki roślina pastewna, spożywcza, żywieniowa 1. Ziemniaki Produkuje się z niej: alkohol, skrobia, mączka ziemniaczana. Wymagania i warunki uprawy o niewielkie wymagania glebowe; o nie lubi mrozów, zbyt wysokiej temperatury i zbyt dużej wilgoci; o wymaga nawożenia; o uprawa bardzo pracochłonna; o rozmnażany wegetatywnie (przez sadzenie bulw lub ich części). Rozprzestrzenienie upraw ziemniaków na świecie (produkcja w t/km 2 ) Ziemniaki
31 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 385,1 mln t Chiny 25% Indie 12% Rosja 8,2% Ukraina 6,2% USA 5,2% Niemcy 3% Bangladesz 2,5% Francja 2,1% (9) Polska 2% Holandia 1,8% Eksporterzy: Holandia, Włochy, Ghana, kraje Afryki Północnej, Wyspy Kanaryjskie. Importerzy: kraje Europy Północnej i Środkowej zwłaszcza wczesne odmiany. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 200,5 dt/ha Plony wykazują ogromną rozpiętość: bardzo wysokie w korzystnych warunkach naturalnych i przy dużym nawożeniu: Kuwejt 675 dt/ha, Belgia 540 dt/ha, Francja 479 dt/ha; średnie w Polsce 277,6 dt/ha; a niskie w warunkach niekorzystnych: od 10 dt/ha w Afryce: Erytrea 14 dt/ha, Suazi 21 dt/ha, Nigeria 46 dt/ha, Uganda 48 dt/ha.
32 Ziemniaki w Polsce ZIEMNIAKI (dane wg FAO) Powierzchnia zasiewów w tys. ha Zbiory w tys. ton Plony w w dt/ha 2819,2 2343,7 1835,3 1250,6 588,2 490,9 337, , , , , ,3 8766,0 6334,2 160,3 112,6 197,9 193,8 176,3 178,6 187,8
33 2. Bataty (słodkie ziemniaki) Bataty (słodkie ziemniaki) roślina żywieniowa, bulwy spożywane są po ugotowaniu. Uprawiane głównie w strefie międzyzwrotnikowej w Azji i Afryce (na słabych glebach): 67,9% światowej produkcji zbiera się na południu Chin. Rozprzestrzenienie upraw batatów na świecie (produkcja w t/km 2 ) Bataty bulwy
34 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 104,5 mln t Chiny 67,9% Nigeria 3,3% Tanzania 3,2% Etiopia 2,6% Indonezja 2,3% Angola 1,8% Uganda 1,8% Wietnam 1,3% USA 1,3% Mozambik 1,3% Madagaskar 1,1% ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 130,1 dt/ha Najwyższe w Etiopii ponad 450 dt/ha. Najniższe na Malediwach i w Mauretanii poniżej 10 dt/ha.
35 3. Maniok jadalny (kassawa) Maniok jadalny (kassawa) wieloletni krzew wytwarzający jadalne bulwy o wadze nawet kilkunastu kilogramów (przed spożyciem muszą koniecznie zostać ugotowane lub ususzone, ponieważ surowe są trujące); roślina żywieniowa i przemysłowa (mąka, alkohol, nasiona do produkcji oleju), najczęściej z mąki maniokowej piecze się chleb lub uzyskuje kaszę (tzw. tapiok). Uprawiany w gorącej strefie równikowej (klimat wilgotny) w obrębie słabych gleb. Uprawa jest mało pracochłonna, sama roślina jest odporna na działanie szkodników. Rozprzestrzenienie upraw manioku na świecie (produkcja w t/km 2 ) Maniok bulwy
36 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 270,3 mln t Nigeria 20,3% Tajlandia 11,1% Indonezja 8,7% Brazylia 8,6% Demokratyczna Republika Kongo 6,1% Ghana 6,1% Wietnam 3,8% Kambodża 3,3% Indie 3% Angola 2,8% ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 111,6 dt/ha Najwyższe w Indiach ponad 350 dt/ha. Najniższe na Malediwach, w Sudanie Południowym i Burkina Faso poniżej 20 dt/ha.
37 III. Rośliny cukrodajne ROŚLINY CUKRODAJNE, do których należą trzcina cukrowa i burak cukrowy, zawierają dużo sacharozy. Powierzchnia uprawy buraka zmniejsza się, trzciny zwiększa, ponieważ jej uprawa jest mniej pracochłonna.
38 Burak cukrowy i trzcina cukrowa Spośród wielu roślin zawierających cukier w owocach, liściach, łodygach i korzeniach tylko dwie trzcina cukrowa i burak cukrowy stały się głównym źródłem jego pozyskiwania na skalę przemysłową w świecie. W krajach tropikalnych Azji Południowej dość wcześnie produkowano cukier z trzciny cukrowej. W Europie, aż do czasu wielkich odkryć geograficznych, cukier trzcinowy był rzadkością (do słodzenia pożywienia powszechnie używano miodu) i dopiero rozwój handlu w wiekach XV i XVI spowodował wzrost znaczenia cukru trzcinowego. Do końca XVIII stulecia trzcina cukrowa była głównym źródłem wytwarzania cukru. Wreszcie odkrycie możliwości otrzymywania cukru z buraka cukrowego i wyhodowanie buraków o odpowiednio wysokiej zawartości cukru rozpoczęło konkurencję między cukrem trzcinowym a buraczanym. Do rozwoju cukrownictwa buraczanego przyczynił się też dekret Napoleona z 1806 r. zabraniający przywozu do Europy płodów rolnych (a więc i cukru) pochodzących z kolonii angielskich. Cena cukru wyraźnie wówczas wzrosła i uprawa buraków cukrowych stała się dochodowa. Obecnie ponad 70% światowej produkcji cukru otrzymuje się z trzciny cukrowej.
39 1. Trzcina cukrowa Trzcina cukrowa roślina przemysłowa (produkcja cukru, rumu, spirytusu, biopaliw etanolu, papieru, płyt drewnopodobnych), pastewna. Posiada wysokie łodygi (o wysokości do 6 m), wypełnione miąższem zawierającym około 20% cukru. Z trzciny pochodzi 60% cukru na świecie. Wymagania i warunki uprawy o klimat zwrotnikowy lub podzwrotnikowy; o wysoka temperatura (ok. 20 C); o duże opady (powyżej 1200 mm/rok), równomiernie rozłożone żyzne gleby; o intensywne nawożenie; o uprawa monokulturowa (uprawiana przez wiele lat na tym samym obszarze); o po zbiorze wymaga szybkiego transportu do cukrowni, dlatego raczej handluje się cukrem z niej produkowanym. Rozprzestrzenienie upraw trzciny cukrowej na świecie (produkcja w t/km 2 )
40 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 1900,0 mln t Brazylia 38,8% Indie 18,5% Chiny 6,6% Tajlandia 5,5% Pakistan 3,6% Meksyk 3% Kolumbia 2% Filipiny 1,7% Australia 1,6% Indonezja 1,5% ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 699 dt/ha Najwyższe plony uzyskują: Peru, Etiopia, Senegal, Egipt i Malawi ponad 1000 dt/ha, Indie, Brazylia, Chiny dt/ha, a najmniejsze mają: Nigeria, Irak, Liberia, Kamerun, Republika Środkowoafrykańska i Samoa Amerykańskie poniżej 200 dt/ha.
41 Trzcina cukrowa
42 2. Burak cukrowy Burak cukrowy roślina przemysłowa (produkcja cukru), pastewna (wysłodki i liście). Zawartość cukru w korzeniu do 18%. Z buraka cukrowego pochodzi 35% światowej produkcji cukru. Wymagania i warunki uprawy o klimat umiarkowany ciepły; o długi okres wegetacji; o nie lubi przymrozków; o żyzne próchniczne gleby; o dużo wilgoci w glebie; o intensywne nawożenie; o duży nakład pracy; o skomplikowane zabiegi agrotechniczne; o po zbiorze wymaga szybkiego transportu do cukrowni, dlatego handluje się wytworzonym z niego cukrem. Rozprzestrzenienie upraw buraków cukrowych na świecie (produkcja w t/km 2 )
43 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 266,8 mln t Francja 14,1% Rosja 12,6% Niemcy 11,1% USA 10,7% Turcja 6,2% Ukraina 5,9% (7) Polska 5,1% Egipt 4,1% Wielka Brytania 3,2% Chiny 3,2% ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 596,0 dt/ha Plony zależne od warunków naturalnych i sposobu uprawy: najwyższe uzyskuje się na glebach głębokich i intensywnie nawożonych: Chile 945 dt/ha, Francja 924 dt/ha, Holandia 908 dt/ha, Niemcy 798 dt/ha, Polska: 682 dt/ha, USA 613 dt/ha; przy niskim nawożeniu, mimo żyznych gleb, plony niższe: Ukraina 476 dt/ha, Rosja 370 dt/ha.
44 Buraki cukrowe w Polsce BURAKI CUKROWE (dane wg FAO) Powierzchnia zasiewów w tys. ha Zbiory w tys. ton Plony w w dt/ha ,8 459,8 440,2 333,1 286,2 206,4 193, , , , , ,4 9972, ,3 275,3 220,5 379,8 394,3 416,3 483,2 546,8
45 IV. Rośliny oleiste ROŚLINY OLEISTE są po zbożach drugą pod względem zajmowanej powierzchni grupą upraw. Powierzchnia ta ustawicznie rośnie.
46 1. Soja Soja zawiera 40% białka i 20% tłuszczu; roślina żywieniowa (mączka sojowa, makarony, mleko sojowe, olej sojowy, margaryna), przemysłowa (farby drukarskie, mydło), pastewna. Rozprzestrzenienie upraw soi na świecie (produkcja w t/km 2 ) Wymagania i warunki uprawy o mało wymagająca klimatycznie; o nie znosi przymrozków; o żyzne gleby.
47 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 308,4 mln t USA 35% Brazylia 28,1% Argentyna 17,3% Chiny 4% Indie 3,4% Paragwaj 3,2% Kanada 2% Ukraina 1,3% Boliwia 1,1% (95) Polska 0,001% Eksporterzy (1/3 światowej produkcji podlega eksportowi): USA, Brazylia, Argentyna. Importerzy: kraje Europy, Japonia, Australia. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 26,2 dt/ha Plony bardzo zróżnicowane, zależnie od stosowanych metod uprawy i nawożenia: od 5 10 dt/ha: w większości krajów afrykańskich; do wysokich: w Chinach 18 dt/ha, w USA 32 dt/ha, w Turcji 43 dt/ha, w Tajlandii 62 dt/ha.
48 2. Rzepak (i rzepik) Rzepak (i rzepik) zawiera 40% tłuszczu, jest rośliną przemysłową (olej techniczny, olej jadalny), pastewną (makuchy), leczniczą (glikonapina). Wymagania i warunki uprawy o klimat umiarkowany ciepły i podzwrotnikowy; o krótki okres wegetacji; o żyzne i lekkie gleby. Rozprzestrzenienie upraw rzepaku na świecie (produkcja w t/km 2 )
49 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 71,0 mln t Kanada 21,9% Chiny 16,3% Indie 11,1% Niemcy 8,8% Francja 7,8% Australia 5,4% (7) Polska 4,6% Wielka Brytania 3,5% Ukraina 3,1% Czechy 2,2% Odgrywa niewielkie znaczenie w handlu międzynarodowym. Eksporterzy: Kanada, Francja. Importerzy: kraje skandynawskie. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 19,8 dt/ha W krajach afrykańskich i azjatyckich plony bardzo niskie, np. Rwanda, Maroko, Kirgistan, Uzbekistan, Pakistan poniżej 20 dt/ha; w krajach europejskich dt/ha., Polska 34 dt/ha.
50 Rzepak w Polsce RZEPAK (dane wg FAO) Powierzchnia zasiewów w tys. ha Zbiory w tys. ton Plony w w dt/ha Plony w dt/ha z ha w 2013 r. 164,8 319,8 500,4 436,8 550,2 946,1 920,7 257,0 572,2 1206,0 958,1 1449,8 2228,7 2677,7 15,6 17,9 24,1 21,9 26,3 23,6 29,1
51 Rzepak
52 3. Oliwka (oliwka europejska) Oliwka zawiera do 60% tłuszczu, roślina żywieniowa (produkcja oliwy), przemysłowa (z odpadów przy produkcji oliwy produkuje się olej techniczny). Wymagania i warunki uprawy o klimat podzwrotnikowy (śródziemnomorski); o odporna na suszę; o lekkie wapienne gleby o małym nawilgoceniu; o złożone zabiegi agrotechniczne. Rozprzestrzenienie upraw oliwki na świecie (produkcja w t/km 2 )
53 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 15,5 mln t Hiszpania 29,5% Grecja 14,7% Włochy 12,7% Turcja 11,4% Maroko 7,7% Egipt 3,6% Algieria 3,1% Portugalia 2,9% Syria 2,5% Tunezja 2,4% Eksporterzy: kraje basenu Morza Śródziemnego (uprawia się tam około 98% drzew oliwnych), głównie Hiszpania, Włochy, Grecja. Importerzy: rozwinięte kraje spoza strefy śródziemnomorskiej. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 15,1 dt/ha Najwyższe plony uzyskuje się: w Egipcie 87 dt/ha, w Chinach 71 dt/ha, w USA 62 dt/ha, choć powierzchnia upraw jest niewielka. W krajach europejskich basenu Morza Śródziemnego: Hiszpanii, Grecji, Włoszech wynoszą dt/ha. Znacznie niższe plony są w: Portugalii 13 dt/ha, Uzbekistan 8 dt/ha, Syria 5 dt/ha, krajach Afryki Płn.: Tunezja 2 dt/ha.
54 V. Rośliny włókniste ROŚLINY WŁÓKNISTE dostarczają włókien do wyrobu tkanin (dywanów, papieru). Większość wytwarza owoce lub nasiona zawierające wiele tłuszczu, stąd bywają też wykorzystywane w przemyśle olejarskim. Najważniejsze rośliny tej grupy to: bawełna, juta, len, konopie i agawa. Len Bawełna Agawa
55 1. Bawełna Bawełna roślina przemysłowa (włókno: produkcja tkanin, waty, celulozy, papieru; nasiona: olej) i pastewna (liście). Wymagania i warunki uprawy o klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy, ciepły i suchy; o nie znosi mrozu oraz opadów w okresie zbioru; o uprawiana na słabo wilgotnych i mało urodzajnych glebach; o intensywne nawożenie i stosowanie oprysków; o wymaga dużych nakładów pracy. Rozprzestrzenienie upraw bawełny na świecie (produkcja w t/km 2 )
56 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 76,9 mln t Indie 24,7% Chiny 24% USA 12,1% Pakistan 8,3% Brazylia 5,6% Uzbekistan 4,4% Australia 3,5% Turcja 3,1% Argentyna 1,3% Grecja 1,2% Należy do najważniejszych artykułów handlu zagranicznego. Eksporterzy: USA, Meksyk, Uzbekistan, Kazachstan, Pakistan, Turcja, Sudan. Importerzy: Japonia, Niemcy, Wlk. Brytania, Francja, Włochy, Polska. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 22,9 dt/ha Duże zróżnicowanie plonów; zależą od jakości gleby i nawadniania. Najwyższe plony uzyskuje się w: Australii 60 dt/ha, Izraelu 49 dt/ha, Meksyku 47 dt/ha, Chinach 44 dt/ha, USA 25 dt/ha; natomiast najniższe w: Kenii, Algierii, Nigerii po 3-10 dt/ha.
57 Bawełna
58 Len roślina przemysłowa: 2. Len LEN WŁÓKNISTY - włókno: produkcja tkanin, nici, pakuł; LEN OLEISTY - nasiona: siemię lniane, olej. Wymagania i warunki uprawy Udział w zbiorach światowych Plony (w dt/ha z ha) o klimat umiarkowany chłodny i wilgotny; Świat: włókno lnu 0,3 mln t Średnie plony 14,6 dt/ha o długie i wilgotne lato; o Francja 27,4% o W krajach Europy Zachodniej najwyższe: o Belgia 22,2% o małe wymagania glebowe; o w Holandii 60 dt/ha, o Białoruś 14,8% o znaczne nakłady pracy. o Rosja 12,9% o w Chinach 51 dt/ha, o Chiny 7,9% o w krajach Europy Wschodniej i Środkowej są o Wielka Brytania 4,6% najmniejsze: o Holandia 3,7% o Egipt 2,8% o Polska 3 dt/ha, o Chile 1% o Rosja 9 dt/ha, o Włochy 1% o Białoruś 8 dt/ha. o Argentyna 0,9% o Polska 0,1% Mały udział w handlu międzynarodowym. Większość lnu zużywa się w krajach jego uprawy.
59 Len Rozprzestrzenienie upraw lnu na świecie (produkcja w t/km 2 )
60 Len
61 3. Konopie włókniste Konopie włókniste roślina przemysłowa (włókno: brezent, liny, worki, płótno żeglarskie; nasiona: olej techniczny). W medycynie stosowane do produkcji leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W nielegalnym obrocie występuje marihuana. Wymagania i warunki uprawy o klimat umiarkowany ciepły i podzwrotnikowy; o potrzebuje dużo wilgoci; o dobre gleby, zasobne w próchnicę. Rozprzestrzenienie upraw konopi na świecie (produkcja w t/km 2 )
62 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 0,1 mln t Chiny 28,4% Korea Północna 24,8% Holandia 18,2% Chile 7,5% Rumunia 5,3% Austria 3,7% Włochy 3% Rosja 2,7% Ukraina 1,9% Polska 0,1% Eksporterzy: Indie, Rosja, Chiny. Importerzy: kraje Europy Zachodniej. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 13,9 dt/ha Najwyższe plony są uzyskiwane: w Holandii 80 dt/ha, we Włoszech 40 dt/ha, w Chinach 32 dt/ha, w Rumunii 19 dt/ha. Najniższe: na Ukrainie i w Rosji około 3-6 dt/ha.
63 VI. Używki Są produktami spożywczymi, które pod wpływem zawartych związków chemicznych (alkohol, kofeina, teina, nikotyna) działają pobudzająco na układ nerwowy człowieka lub mają wybitne walory smakowe (kakao).
64 1. Kawa Kawa roślina spożywcza, wieloletnia (krzew lub drzewo zwane kawowcem), pozyskiwane jest ziarno zawierające ok. 1,5% kofeiny. Wymagania i warunki uprawy o klimat gorący, wilgotny; o temperatura wysoka, powyżej 25 C; o małe nasłonecznienie (uprawa w cieniu innych drzew); o opady dość duże (ale nie wybitnie duże); o okres owocowania bez opadów; o żyzne, głębokie gleby; o roślina plantacyjna; o bardzo pracochłonna uprawa. Rozprzestrzenienie upraw kawy na świecie (produkcja w t/km 2 )
65 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 8,9 mln t Brazylia 33,2% Wietnam 16,4% Indonezja 7,8% Kolumbia 7,3% Indie 3,6% Honduras 3,1% Etiopia 3% Peru 2,9% Gwatemala 2,8% Meksyk 2,6% Eksportowi podlega 80% produkowanej kawy. Eksporterzy: Brazylia, Kolumbia, Peru, Honduras, Meksyk, Gwatemala Importerzy: kraje Europy Zachodniej, USA, Japonia ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 8,8 dt/ha Największe plony: Malezja 29 dt/ha, Sierra Leone 25 dt/ha, Wietnam 25 dt/ha, Chiny 24 dt/ha. Najmniejsze plony: Madagaskar 5 dt/ha, Etiopia 5dt/ha, Rwanda 4 dt/ha, Kenia 4 dt/ha, Tanzania 3 dt/ha.
66 Kawa
67 2. Herbata Z krzewu herbacianego (lub drzewa) pozyskuje się listki i pączki listkowe zawierające 1-4% teiny. Wymagania i warunki uprawy o klimat tropikalny lub subtropikalny; o duża ilość opadów rozłożonych równomiernie w ciągu roku; o dobre gleby, głębokie i przepuszczalne; o pracochłonna w uprawie, dlatego hodowana na obszarach gęsto zaludnionych; o najlepsze gatunki uprawiane wysoko w górach; o krzewy herbaciane są roślinami wieloletnimi (najstarsze mają 50 lat i więcej). Rozprzestrzenienie upraw herbaty na świecie (produkcja w t/km 2 )
68 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 5,3 mln t Chiny 36,3% Indie 22,6% Kenia 8,1% Sri Lanka 6,4% Wietnam 4% Turcja 4% Iran 3% Indonezja 2,8% Argentyna 2% Japonia 1,6% Eksporterzy: Indie, Sri Lanka, Kenia, Indonezja, w mniejszym stopniu Chiny. Importerzy: blisko połowę produkcji herbaty importuje Wielka Brytania, skąd część się reeksportuje, głównie do krajów Europy i USA. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 15,2 dt/ha Największe plony uzyskuje się w: Malezji 68 dt/ha, Iranie 65 dt/ha, Boliwii 52 dt/ha, Burundi 46 dt/ha, Ekwadorze 38 dt/ha. Najmniejsze w: Etiopii, Birmie, Laosie i Rosji po około 2-8 dt/ha.
69 Herbata
70 Z kakaowca pozyskuje się nasiona; roślina żywieniowa (masło kakaowe, czekolada, kakao), przemysłowa (przemysł farmaceutyczny, kosmetyczny). Wymagania i warunki uprawy o klimat równikowy; o opady ok mm/rok, występujące regularnie; o temperatura powyżej 20 C; o nie lubi wiatrów i ostrego słońca; o obszary wyżynne, pagórkowate; o żyzne, przepuszczalne gleby. 3. Kakao Rozprzestrzenienie upraw kakao na świecie (produkcja w t/km 2 )
71 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 4,6 mln t Wybrzeże Kości Słoniowej 31,6% Ghana 18,2% Indonezja 17% Nigeria 8% Kamerun 6% Brazylia 5,6% Ekwador 2,8% Meksyk 1,8% Peru 1,6% Dominikana 1,5% Eksporterzy: najwięksi producenci są największymi eksporterami. Importerzy: głównie USA i inne kraje wysoko rozwinięte. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 4,6 dt/ha Najwyższe: Gwatemala 30 dt/ha, Tajlandia 27 dt/ha, Najmniejsze: Indie 2 dt/ha, Dominika 0,5 dt/ha, Republika Środkowoafrykańska 0,5 dt/ha.
72 VII. Rośliny kauczukodajne Kauczuk stał się ważnym surowcem przemysłowym wraz z rozwojem komunikacji samochodowej (XIX/XX w). To elastyczne tworzywo służy do produkcji opon (wytwarzanie pochłania ok. 3/4 zbiorów kauczuku), izolacji kabli, butów i wielu innych wyrobów. Głównymi importerami kauczuku naturalnego są państwa rozwinięte, szczególnie USA i i kraje UE. Rozprzestrzenianie się wirusa HIV przyczyniło się, z kolei, do wzrostu zapotrzebowania na prezerwatywy i gumowe rękawiczki. Rozprzestrzenienie upraw kauczuku na świecie (produkcja w t/km 2 )
73 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 12,0 mln t Około 80% ogólnej produkcji przypada na kraje Azji Południowo Wschodniej i PD.: Tajlandia 32,3% Indonezja 26% Wietnam 7,9% Indie 7,5% Chiny 7,2% Malezja 6,9% Birma 1,2% Z krajów afrykańskich liczą się: Wybrzeże Kości Słoniowej (2,4%), Nigeria (1,2%), Liberia (0,5%), Kamerun (0,5%). Ojczyzna kauczuku Brazylia dostarcza dziś 1,6% produkcji światowej. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 11,6 dt/ha
74 VIII. Przyprawy Od dawna różne rośliny, a właściwie ich części owoce, nasiona, pąki kwiatowe, liście, korzenie lub kora są stosowane przez człowieka do przyprawiania pożywienia w celu podniesienia jego walorów smakowych lub nadania określonego zapachu. Niektóre z przypraw mają też pewne znaczenie zdrowotne. Papryka Pieprz Cynamon
75 1. Papryka (pieprz turecki) Papryka (pieprz turecki), służąca do zaostrzania smaku potraw, ma większe znaczenie wśród przypraw klimatów umiarkowanych. Powszechnie jest uprawiana w południowej Europie, a do szerokiego jej rozpowszechnienia przyczynili się Węgrzy, traktując ją jako przyprawę narodową. Głównymi rejonami uprawy papryki na Węgrzech są okolice miast Szeged nad Cisą i Kalocsa nad Dunajem Owoce odmian słodkich są używane jako jarzyna, owoce odmian ostrych, po ususzeniu, miele się i stosuje jako przyprawę. Rozprzestrzenienie upraw papryki (pieprzu tureckiego) na świecie (produkcja w t/km 2 )
76 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 31,1 mln t Chiny 50,9% Meksyk 7,4% Turcja 6,9% Indonezja 5,5% Hiszpania 3,2% USA 2,9% Egipt 2,1% Nigeria 1,6% Algieria 1,6% Etiopia 1,3% ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 161 dt/ha
77 2. Pieprz Pieprz odgrywa obecnie największe znaczenie w handlu światowym przypraw. Uprawa jego wymaga jednostajnie wysokiej temperatury i znacznych opadów. Rozprzestrzenienie upraw pieprzu na świecie (produkcja w t/km 2 )
78 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 472,5 tys. ton t Wietnam 34,5% Indonezja 18,8% Indie 11,2% Brazylia 9% Chiny 6,6% Sri Lanka 5,7% Malezja 5,6% Madagaskar 1,1% Etiopia 0,8% Ghana 0,7% ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 9,8 dt/ha
79 IX. Owoce Owoce pozyskiwane są z różnorodnych odmian drzew i krzewów uprawianych praktycznie na całym świecie: najwięcej owoców zbieranych jest w krajach o klimacie zwrotnikowym i podzwrotnikowym, np.: cytrusy, ananasy, banany, brzoskwinie, morele, jabłka, gruszki, śliwki uprawiane są głównie w Chinach, Indiach, Brazylii i USA; w rejonie śródziemnomorskim uprawia się przede wszystkim winogrona i arbuzy; w strefie umiarkowanej najwięcej uprawianych jest jabłek, truskawek, gruszek, śliwek, wiśni, czereśni, porzeczek; w strefie pustyń w oazach uprawia się palmy daktylowe; na morskich wybrzeżach palmy kokosowe, drzewa cytrusowe i bananowce.
80 Jabłka Jabłonie są obecnie uprawiane w tysiącach odmian, na wszystkich kontynentach. Zbiory jabłek na świecie w 2013 r. wyniosły 80,8 mln t (ok. 40 mln t w 1990 r.). Rozprzestrzenienie upraw jabłek na świecie (produkcja w t/km 2 )
81 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 80,8 mln t Chiny 49,1% USA 5,1% Turcja 3,9% (4) Polska 3,8% Włochy 2,7% Indie 2,4% Francja 2,1% Chile 2,1% Iran 2,1% Rosja 1,9% Eksport i import: kraje półkuli południowej specjalizują się w eksporcie świeżych jabłek do państw półkuli północnej, zwłaszcza w okresie naszej wiosny. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 154,9 dt/ha
82 Jabłka w Polsce Jabłonie w Polsce stanowią ponad 50% drzew owocowych. Najważniejszymi rejonami sadowniczymi są: Sądecczyzna, pas Sandomierz Opole Lubelskie Puławy, okolice Warszawy (Grójec, Góra Kalwaria, Skierniewice). Zbiory jabłek w Polsce wykazują w poszczególnych latach duże wahania (0,8 mln t w 1990 r., 2,4 mln t w 2003 r.), W 2013 r. zbiory wyniosły 3,1 mln t. Ich przyczyną są głównie warunki klimatyczne.
83 Jabłka
84 Brzoskwinie i nektarynki zaliczane są do najsmaczniejszych owoców świata. Wymagają one przede wszystkim ciepłego klimatu. Brzoskwinie i nektarynki Ponad 1/2 światowej produkcji brzoskwiń i nektarynek, która wyniosła w 2013 r. 21,6 mln t, dostarczyły Chiny ojczyzna tych aromatycznych i zdrowych owoców. Top 10 producentów światowych to: Chiny 55,2% Włochy 6,5% Hiszpania 6,1% USA 4,5% Grecja 3,1% Turcja 2,9% Iran 2,4% Chile 1,7% Argentyna 1,3% Egipt 1,3% W Polsce nie uprawia się brzoskwiń na skalę handlową. W 2013 r. zebrano zaledwie 10,4 tys. ton brzoskwiń (57 miejsce na świecie).
85 Rozprzestrzenienie upraw brzoskwiń i nektarynek na świecie (produkcja w t/km 2 )
86 Maliny Z innych jagód większe znaczenie w świecie, a duże w Polsce, ma uprawa malin. Zbierając ich rocznie tys. t (1/5 produkcji światowej) ustępujemy tylko Rosji. W Polsce główne obszary uprawy znajdują się: w okolicy Płońska i Zakroczymia (na północny zachód od Warszawy): obszar ten zyskał sławę największego rejonu uprawy malin na świecie; w pasie Kraków Tarnów, na Wyżynie Lubelskiej. Część malin przeznacza się na spożycie bezpośrednie, większość jednak jest przerabiana na dżemy i soki. Rozprzestrzenienie upraw malin na świecie (produkcja w t/km 2 )
87 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 0,58 mln t Rosja 24,7% (2) Polska 20,9% USA 15,8% Serbia 11,8% Meksyk 5,3% Ukraina 5,1% Wielka Brytania 2,4% Hiszpania 2,0% Azerbejdżan 1,6% Kanada 1,5% ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 60,6 dt/ha
88 Maliny
89 Banany Banany są szeroko rozpowszechnioną rośliną uprawną obszarów okołorównikowych (gorących, jednostajnie wilgotnych). Banan (bananowiec) jest wieloletnią rośliną zielną (byliną), o wysokości kilku metrów, wyrastającą z podziemnych kłączy, której mocna łodyga jest uwieńczona baldachimem ogromnych liści i kiściami owoców. Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje bananów: banan rajski (plantan), daje owoce mączyste, spożywane dopiero po ugotowaniu, upieczeniu lub usmażeniu. Banany te są uprawiane zwykle na spożycie wewnętrzne. banan plamisty (pizang) jest owocem słodkim, spożywanym na surowo. Właśnie te ostatnie banany, stanowiące większość światowej produkcji bananów ogółem, są przedmiotem handlu międzynarodowego. Banany słodkie mają duże właściwości odżywcze, szczególnie dla dzieci. Chociaż w krajach tropikalnych bananowce spotyka się niemal przy każdej zagrodzie, to jednak towarową produkcję dają plantacje. Bananowiec jest jedną z najbardziej produktywnych roślin uprawnych świata. Ponieważ dojrzałe banany szybko się psują, to na eksport zbiera się owoce jeszcze zielone i twarde dojrzewają one w czasie transportu i w portowych dojrzewalniach.
90 Banany produkcja i obrót międzynarodowy Z ogólnej systematycznie rosnącej produkcji bananów słodkich, wynoszącej w 2013 r. 106,0 mln t, najwięcej przypada na kraje: Azji Południowo-Wschodniej i Południowej (Indie, Chiny, Filipiny i Indonezja łącznie ponad 50% produkcji) i Ameryki Południowej (Brazylia, Ekwador i Kolumbia), Ameryki Środkowej (Gwatemala, Kostaryka), Afryki (Angola i Tanzania). Rozprzestrzenienie upraw bananów na świecie (produkcja w t/km 2 )
91 Główni producenci na świecie oraz plony w wybranych państwach ŚWIAT PRODUKCJA: 106,0 mln t Indie 26% Chiny 11,7% Filipiny 8,2% Brazylia 6,5% Ekwador 5,7% Indonezja 5,1% Gwatemala 3% Angola 2,9% Tanzania 2,5% Burundi 2,1% Wymiana międzynarodowa: Około 80% światowego eksportu bananów przypada na kraje Ameryki Łacińskiej, szczególnie słynie z tego Ekwador. Największymi importerami są: Stany Zjednoczone, kraje UE, Japonia, Kanada. ŚWIAT ŚREDNIE PLONY: 209,7 dt/ha
92 Banany
93 X. Warzywa Ważną i coraz większą rolę w wyżywieniu ludności świata odgrywają WARZYWA. Spożywa się je najczęściej na surowo lub gotowane, czasem też przyrządzone inaczej. Sianie i sadzenie warzyw jest szeroko rozpowszechnione; uprawia się je od obszarów umiarkowanie chłodnych po równikowe gorące. Uprawę warzyw w warunkach klimatycznie niesprzyjających i warzyw wczesnych, często w rejonach wielkich miast, prowadzi się w szklarniach oraz tunelach foliowych. Niektóre warzywa w stanie świeżym zwykle dość trudno znoszą transport na większe odległości, dlatego też rozwijają się rolnicze strefy podmiejskie, produkujące na potrzeby pobliskiego rynku zbytu.
94 KONIEC Materiały pomocnicze do nauki Opracowane w celach edukacyjnych (niekomercyjnych) Opracowanie i redakcja: Sławomir Dmowski Kontakt: kontakt@norwid24.waw.pl WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE - KOPIOWANIE ZABRONIONE -
Uprawa roślin na świecie. Zboża. Pszenica 2016-01-27. Rodzaje roślin uprawnych ze względu na przeznaczenie:
Uprawa roślin na świecie Rodzaje roślin uprawnych ze względu na przeznaczenie: Żywieniowe (alimentacyjne) Paszowe (pastewne) Przemysłowe Używki Zboża Kolejność malejąca głównych zbóż według powierzchni
Bardziej szczegółowoUprawa roślin na świecie. Uprawa zbóż. Uprawa zbóż zbiory na świecie. Zbiory zbóż na 1 mieszkańca. Uprawa zbóż główni producenci
Uprawa roślin na świecie Poziom rozszerzony Rodzaje roślin uprawnych ze względu na przeznaczenie: Żywieniowe (alimentacyjne) Paszowe (pastewne) Przemysłowe Używki Uprawa zbóż Zboża to najczęściej uprawiane
Bardziej szczegółowoUprawy roślin na świecie Pochodzenie roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych:
Uprawy roślin na świecie Pochodzenie roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych: Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące zakres rozszerzony;
Bardziej szczegółowoProdukcja roślinna w Polsce
Produkcja roślinna w Polsce Produkcja zbóż Około 75% powierzchni gruntów ornych obejmują zasiewy zbóż (największą powierzchnię zasiewów ma pszenica 20% powierzchni gruntów ornych) Powierzchnia zasiewów
Bardziej szczegółowoPRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT PSZENICA
LUTY 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W lutowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): pszenicy w sezonie 2012/13 prognozowana jest na 6523,6 mln ton. W sezonie 2011/12 produkcja została oszacowana
Bardziej szczegółowo03 lutego 2017 [SZCZEGÓŁOWY CENNIK POŁĄCZEŃ EURO VOIP 600]
03 lutego 2017 [SZCZEGÓŁOWY CENNIK POŁĄCZEŃ EURO VOIP 600] Rodzaj połączenia/usługi Cena netto w PLN za 1 minutę połączenia Cena brutto w PLN za 1 minutę połączenia Połączenie wewnątrz sieci 0,00 zł 0,00
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 29 poz. 271 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW
Kancelaria Sejmu s. 1/6 Dz.U. 1999 Nr 29 poz. 271 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 30 marca 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia czasowego zakazu obrotu z zagranicą substancjami
Bardziej szczegółowoWarunki rozwoju rolnictwa. Czynniki wpływające na rolnictwo
Warunki rozwoju rolnictwa Czynniki wpływające na rolnictwo PRZYRODNICZE WARUNKI KLIMATYCZNE UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI GLEBY STOSUNKI WODNE POZAPRZYRODNICZE WŁASNOŚĆ ZIEMI WIELKOŚĆ GOSPODARSTW POZIOM MECHANIZACJI
Bardziej szczegółowoGlobalne rozpowszechnienie nadwagi i otyłości u dorosłych według regionu
Globalne rozpowszechnienie nadwagi i otyłości u dorosłych według regionu owe Region europejski Albania 2008-9 owe 10302 15-49 44.8 8.5 29.6 9.7 DHS Armenia 2005 owe 6016 15-49 26.9 15.5 DHS Austria 2005/6
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA PODJйTYCH DECYZJI DLA WIZ C I D W PODZIALE NA CEL WYDANIA WIZY, OBYWATELSTWO APLIKUJ CYCH
ZaЁ cznik nr 1 do OSR Proj. ustawy o cudzoziemcach STATYSTYKA PODJйTYCH DECYZJI DLA WIZ C I D W PODZIALE NA CEL WYDANIA WIZY, OBYWATELSTWO APLIKUJ CYCH Nazwa placсwki: WSZYSTKIE Cel wydania: WSZYSTKIE
Bardziej szczegółowoKonsumpcja ropy naftowej per capita w 2015 r. [tony]
ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 66 ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową
Bardziej szczegółowoWRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT
WRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT We wrześniowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): Produkcja pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowana jest na 708,9 mln ton. W sezonie 2012/13 produkcja
Bardziej szczegółowoCENNIK POŁĄCZEŃ TELEFONICZNYCH Telefon Stacjonarny w LIMES
CENNIK POŁĄCZEŃ TELEFONICZNYCH Telefon Stacjonarny w LIMES Obowiązuje od dnia 01 Lipca 2008 roku. Cennik został ustalony na podstawie przejrzystych, obiektywnych i niedyskryminujących kryteriów jasnych
Bardziej szczegółowoCennik połączeń telefonicznych VOIP
SL-NET s.c. ul. Wiosenna 1c/1 35-303 Rzeszów Tel. 665-706-108 Tel. 017 250 20 11 email: biuro@sl-net.pl strona. www.sl-net.pl Cennik połączeń telefonicznych VOIP Usługi Netto Cena za usługę Brutto Połączenia
Bardziej szczegółowoGłówne kierunki handlu ropą naftową w 2008 r. [mln ton]
ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową w [mln ton] 318.5 43.4 22.4 24.4 23.8 121.7 127.6 49.5 196.9 90.9 101.3 32.6 64.7 92.0 119.7 25.4 53.1 21.4 107.6 119.4 44.5
Bardziej szczegółowoKonsumpcja ropy naftowej per capita w 2016 r. [tony]
Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 76 Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową
Bardziej szczegółowoCennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.
Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 15.04.2015 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Afganistan 1,22 zł 1,50 zł 2. Albania 0,65 zł 0,80 zł 3.
Bardziej szczegółowoCennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.
Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 17.11.2017 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Algieria 0,29 zł 0,36 zł 2. Algieria - numery komórkowe
Bardziej szczegółowoGlobalne występowanie nadwagi i otyłości u dorosłych według regionu
Kraj zgromadzen ia danych Globalne występowanie nadwagi i otyłości u dorosłych według regionu Kraj / region Wielkoś ć badania Kategoria % BMI 25-29,9 % BMI 30+ % BMI 25- % BMI 30+ 29,9 Region europejski
Bardziej szczegółowoLUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT
LUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W lutowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowana jest na 711,9 mln ton. W sezonie 2012/13 produkcja została oszacowana
Bardziej szczegółowoAmeryka Północna i Środkowa
Ameryka Północna i Środkowa Bahamy - - Barbados - - Bermudy - - Dominikana - Grenada - - Jamajka - Kanada - błonica, tężec, polio - Kostaryka - tężec, polio; dur Kuba - Meksyk - ; Nikaragua - WZW b; Trynidad
Bardziej szczegółowoRYNEK MELASU. Aktualna sytuacja i perspektywy. XXXI Pokampanijna Konferencja Techniczno-Surowcowa
RYNEK MELASU Aktualna sytuacja i perspektywy XXXI Pokampanijna Konferencja Techniczno-Surowcowa 13-15.02.2019 Plan prezentacji 1. Produkcja melasu na świecie 2. Najwięksi eksporterzy i importerzy 3. Światowe
Bardziej szczegółowoKonsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton
ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton Kraj 1965 1971 1981 1991 2001 2010 zmiana wobec 2010 udział w całości konsumpcji Stany Zjednoczone 552,1 730,6 735,3
Bardziej szczegółowoZboża na ziarno Pszenica zwyczajna ogółem na ziarno Pszenica zwyczajna jara na ziarno Pszenica zwyczajna ozima na ziarno Żyto ogółem na ziarno Żyto
NAZWA Zboża na ziarno Pszenica zwyczajna ogółem na ziarno Pszenica zwyczajna jara na ziarno Pszenica zwyczajna ozima na ziarno Żyto ogółem na ziarno Żyto jare na ziarno Żyto ozime na ziarno Jęczmień ogółem
Bardziej szczegółowoOcena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy
Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy mgr Mirosława Tereszczuk Warszawa, 25 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Wyszczególnienie Polski Ukraina Polska 2012 2015
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie Dziura w drodze
Przykład szkoleniowy: Ubezpieczenie Dziura w drodze Cel algorytmu: Spółka ABC zajmuje się sprzedażą ubezpieczeń komunikacyjnych. Właśnie otrzymała nowy produkt o nazwie Dziura w drodze (zwrot kosztów za
Bardziej szczegółowoDiety należą się osobie odbywającej podróż służbową na terenie kraju na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia oraz zwrot wydatków z tytułu m.in.
DELEGACJE KRAJOWE Diety należą się osobie odbywającej podróż służbową na terenie kraju na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia oraz zwrot wydatków z tytułu m.in.: noclegów, przejazdu do miejsca delegowania
Bardziej szczegółowoCennik połączeń krajowych CloudPBX. Cennik połączeń międzynarodowych CloudPBX
Cennik połączeń krajowych Kierunek Taryfa Stacjonarne Komórki krajowe stacjonarne krajowe komórkowe Infolinia prefiks 800 infolinia 800 Infolinia prefiks 801 infolinia 801 Infolinia prefiksy 8010, 8015,
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego Coroczna publikacja przygotowana na zlecenie:
Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego 2014 Coroczna publikacja przygotowana na zlecenie: 9 lipca 2014 Agenda Omówienie Metodologia Polska w Indeksie Wyniki w ujęciu światowym Przegląd Economist
Bardziej szczegółowoRYNEK MELASU POLSKA - EUROPA - ŚWIAT. XXX Pokampanijna Konferencja Techniczno-Surowcowa luty opracowanie: Joanna Uścińska Iwona Burzyńska
RYNEK MELASU POLSKA - EUROPA - ŚWIAT XXX Pokampanijna Konferencja Techniczno-Surowcowa 21-23 luty 2018 opracowanie: Joanna Uścińska Iwona Burzyńska Melas Produkt uboczny, który dzięki zawartości sacharozy
Bardziej szczegółowoKraj Prefixy Cena brutto z VAT :
Kraj Prefixy Cena brutto z VAT : Afganistan 0093 1,84 zl/min Afganistan 009370 009375 009377 009379 009378 1,93 zl/min Albania 00355 0,98 zl/min Albania 0035538 0035568 0035569 1,48 zl/min Algeria 002136
Bardziej szczegółowoTypy rolnictwa TYPY ROLNICTWA według przeznaczenia produkcji rolniczej. TYPY ROLNICTWA według poziomu nowoczesności
TYPY ROLNICTWA według przeznaczenia produkcji rolniczej Typy rolnictwa Poziom rozszerzony SAMOZAOPATRZENIOWE produkcja rolnicza na potrzeby rolnika i jego rodziny. Charakteryzuje się niewielką produktywnością,
Bardziej szczegółowoDEPARTAMENT RYNKÓW ROLNYCH Warszawa, 21.08.2014 POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W 2013 ROKU DANE OSTATECZNE!
DEPARTAMENT RYNKÓW ROLNYCH Warszawa, 21.08.2014 POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W 2013 ROKU DANE OSTATECZNE! Według ostatecznych danych (GUS) w 2013 roku wartość polskiego eksportu
Bardziej szczegółowoSzczepienia przed wyjazdem za granicę
Szczepienia przed wyjazdem za granicę Nazwa państwa Afganistan Albania Algieria Angola Antigua i Barbuda Arabia Saudyjska Argentyna Armenia Obowiązkowe szczepienia (Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne) szczepionka
Bardziej szczegółowoPołączenia głosowe SMS. Afganistan 112 TAK TAK TAK TAK B. Albania 112 TAK TAK TAK TAK B. Algieria 112 TAK TAK TAK TAK C Amerykańskie Wyspy Dziewicze
Afganistan 112 TAK TAK TAK TAK B Albania 112 TAK TAK TAK TAK B Algieria 112 TAK TAK TAK TAK C Amerykańskie Wyspy Dziewicze 911 TAK TAK TAK TAK C Andora 112 TAK TAK TAK TAK C Angola 116 TAK TAK TAK TAK
Bardziej szczegółowoNARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH
NARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH Krajowy Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych Raport z sytuacji epidemiologicznej dotyczący NOWEJ GRYPY A(H1N1) 17.6.29 Sytuacja epidemiologiczna
Bardziej szczegółowoINSTYTUTY ŚWIECKIE W ŚWIECIE
INSTYTUTY ŚWIECKIE W ŚWIECIE DANE STATYSTYCZNE - Maj 2018 BADANIE WYKONANE NA KONIEC 2017 POŚRÓD CZŁONKÓW ŚKIŚ (CMIS) ŚKIŚ Światowa Konferencja Instytutów Świeckich 1 Uwagi do metody: podstawa wyników
Bardziej szczegółowoKażde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Podstawowym używanym w Polsce pierwotnym nośnikiem energii jest: a) ropa naftowa
Bardziej szczegółowoCOMENIUS PROJEKT ROZWOJU SZKOŁY. Sezamie, otwórz się! - rozwijanie zdolności uczenia i myślenia uczniów.
COMENIUS PROJEKT ROZWOJU SZKOŁY Sezamie, otwórz się! - rozwijanie zdolności uczenia i myślenia uczniów. GIMNAZJUM 20 GDAŃSK POLSKA Maj 2006 SCENARIUSZ LEKCJI GEOGRAFII Z WYKORZYSTANIEM METODY STACJI UCZENIA
Bardziej szczegółowowzw A, wzw B, żółta gorączka (febra), błonica, wścieklizna, szczepionka p/gruźlicza p/gruźlicza Australia wzw A, błonica, tężec, polio, dur brzuszny
Obowiązkowe szczepienia Zalecane szczepienia Zalecane szczepienia w zależności od stopnia narażenia, charakteru pobytu, rejonu kraju Afganistan wzw A,, dur brzuszny wzw B,, szczepionka Albania wzw A,,
Bardziej szczegółowoŻniwa na świecie - kiedy zbiory w różnych częściach świata?
.pl https://www..pl Żniwa na świecie - kiedy zbiory w różnych częściach świata? Autor: Karol Bogacz Data: 16 lipca 2017 W Polsce żniwa zbożowe trwają w lipcu i sierpniu. Kukurydzę kosimy od września do
Bardziej szczegółowoNr Informacja. Przewidywana produkcja głównych upraw rolniczych i ogrodniczych w 2004 r. KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ
KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Przewidywana produkcja głównych upraw rolniczych i ogrodniczych w 2004 r. Wrzesień 2004 Dorota Stankiewicz Informacja
Bardziej szczegółowoGeografia rolnictwa poziom rozszerzony
Geografia rolnictwa poziom rozszerzony Zadanie 1. (3 pkt) Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 53. ż ś ą ł ą ł ż ż ł Zadanie 2. (4 pkt) Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 61. ż ą ł ę ę ą ą 1 ś ł ą Zadanie 3. 51. (4 pkt)
Bardziej szczegółowoCENNIK DOMOWY CENA NETTO
1 Lokalne 0,09 zł 0,11 zł 2 Polska 0,09 zł 0,11 zł 3 Polska tel. kom. 0,79 zł 0,97 zł 4 Polska tel. kom.(clir) 0,69 zł 0,85 zł 5 Afganistan 2,00 zł 2,46 zł 6 Alaska 0,10 zł 0,12 zł 7 Albania 0,76 zł 0,93
Bardziej szczegółowoPrzewidywany czas realizacji usługi EMS
Załącznik Nr 3 do Regulaminu świadczenia niepowszechnej usługi pocztowej EMS w obrocie zagranicznym Przewidywany czas realizacji usługi EMS Lp. Nazwa kraju lub terytorium przeznaczenia przesyłek EMS Przewidywany
Bardziej szczegółowoPOLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ CZERWIEC 2015 ROKU
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Warszawa, 14.08.2015 Departament Rynków Rolnych POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ CZERWIEC 2015 ROKU Według wstępnych danych
Bardziej szczegółowoCOMENIUS PROJEKT ROZWOJU SZKOŁY. Sezamie, otwórz się! - rozwijanie zdolności uczenia i myślenia uczniów.
COMENIUS PROJEKT ROZWOJU SZKOŁY Sezamie, otwórz się! - rozwijanie zdolności uczenia i myślenia uczniów. GIMNAZJUM 20 GDAŃSK POLSKA Maj 2006 SCENARIUSZ LEKCJI GEOGRAFII Z WYKORZYSTANIEM METODY STACJI UCZENIA
Bardziej szczegółowoCennik Pakietu Internet+Telewizja HD+Telefon stacjonarny dla Klientów indywidualnych podłączonych drogą światłowodową obowiązujący od 01.10.2014 r.
SL-NET s.c. ul. Wiosenna 1c/1 35-303 Rzeszów Tel. 665-706-108 Tel. 017 250-20-11 email: biuro@sl-net.pl Cennik Pakietu Internet+Telewizja HD+Telefon stacjonarny dla Klientów indywidualnych podłączonych
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 195/3
18.7.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 195/3 ROZPORZĄDZENIE RADY (UE) NR 679/2013 z dnia 15 lipca 2013 r. dotyczące ustalenia współczynników korygujących stosowanych od dnia 1 lipca 2011 r. do
Bardziej szczegółowoCYFROWA TELEFONIA STACJONARNA
CYFROWA TELEFONIA STACJONARNA CENNIK USŁUG TELEFONICZNYCH netto brutto Instalacja linii telefonicznej dla odbiorcy Internetu blokowe.pl 40,16 zł 49,00 zł Instalacja linii telefonicznej dla pozostałych
Bardziej szczegółowo1. Czynniki rozwoju rolnictwa 2. Użytkowanie ziemi na świecie
III. Globalna gospodarka 1. Czynniki rozwoju rolnictwa 2. Użytkowanie ziemi na świecie Użytkowanie ziemi na świecie UŻYTKOWANIE ZIEMI NA ŚWIECIE OBEJMUJE NASTĘPUJĄCE FORMY: użytki rolne stanowią około
Bardziej szczegółowoOcena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy
Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy Andrzej Drozd Toruń, 30 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Polski Wyszczególnienie Ukraina Polska 2012 2015 2015 Ludność
Bardziej szczegółowoUznawanie świadectw maturalnych (stan na dzień )
Kraj Uznawanie świadectw maturalnych (stan na dzień 19.03.2014) Czy potrzebuje apostille, Konwencja haska z 5 października 1961 r. (w nawiasie data wejścia konwencji w życie w danym kraju) Czy potrzebuje
Bardziej szczegółowoPełny cennik rozmów zagranicznych
Pełny cennik rozmów zagranicznych Lokalizacja Cena Afganistan Alaska Albania Algieria Andora Andora komórkowe Angola Anguilla Antarktyda Antiqua i Barbuda Antyle Holenderskie Arabia Saudyjska Argentyna
Bardziej szczegółowoWSTĘPNY SZACUNEK GŁÓWNYCH ZIEMIOPŁODÓW ROLNYCH I OGRODNICZYCH W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
1/ WSTĘPNY SZACUNEK GŁÓWNYCH ZIEMIOPŁODÓW ROLNYCH I OGRODNICZYCH W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 93-176 Łódź ul. Suwalska 29 tel. 42 6839-100, 6839-101 URZĄD STATYSTYCZNY W ŁODZI Informacja sygnalna http://www.stat.gov.pl/urzedy/lodz/index.htm
Bardziej szczegółowoKarta TeleTanio. Cennik połączeń
Karta TeleTanio Cennik połączeń Ceny połączeń krajowych: (Ceny z VAT, za minutę połączenia, przez calą dobę) Polska (międzymiastowe i lokalne) 0,17 Polska (do sieci Era, Orange, Plus) 0,43 Polska (do sieci
Bardziej szczegółowoZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO
ZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO Dane na dzień 31-12-2013 Sekretariat Generalny Zakon razem z nowicjuszami liczy 1124 Braci, którzy przynależą do następujących Prowincji zakonnych: PROWINCJA Profesi Profesi
Bardziej szczegółowoAKCJA 2 PARTNERSTWA STRATEGICZNE
ZASADY MAJĄCE ZASTOSOWANIE DO KATEGORII BUDŻETU NA PODSTAWIE JEDNOSTKOWYCH STAWEK RYCZAŁTOWYCH AKCJA 2 PARTNERSTWA STRATEGICZNE 1. Zarządzanie projektem i jego wdrażanie Dofinansowanie działań organizacji
Bardziej szczegółowoPOLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ CZERWIEC 2014 ROKU
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Warszawa, 28.08.2014 Departament Rynków Rolnych POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ CZERWIEC 2014 ROKU Według wstępnych danych
Bardziej szczegółowoStosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs
Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami Tomasz Białowąs Wysoki dynamika wymiany handlowej 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport całkowity UE Eksport UE do Chin Import całkowity UE Import
Bardziej szczegółowoLUTY MARZEC KWIECIEŃ
LUTY 2.02-9.02 Islandia zimą 2.02-14.04 Rosja: bliskie spotkania z zorzą polarną 3.02-15.02 Filipiny: 7000 wysp na 7 morzach 5.02-17.02 Sudan - Królestwo Czarnych Faraonów 10.02-26.02 Ghana 10.02-2.03
Bardziej szczegółowoPRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT PSZENICA
LUTY 2012 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W lutowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): Produkcja pszenicy w sezonie 2011/12 prognozowana jest na 692,9 mln ton. W sezonie 2010/11 produkcja została
Bardziej szczegółowoWniosek. o oszacowanie strat w uprawach powstałych w wyniku przymrozków wiosennych w 2017 r. Nr identyfikacyjny producenta rolnego (ARIMR)...
... data... miejscowość Wniosek BURMISTRZ LUBRAŃCA o oszacowanie strat w uprawach powstałych w wyniku przymrozków wiosennych w 2017 r. Nazwisko i imię rolnika... adres zamieszkania... telefon kontaktowy...
Bardziej szczegółowoOkreślenie stref czasu w różnych krajach (Å roda, 16 sierpieå 2006) - - Ostatnia aktualizacja ()
Określenie stref czasu w różnych krajach (Å roda, 16 sierpieå 2006) - - Ostatnia aktualizacja () W krótkofalarstwie używa się czasu uniwersalnego oznaczonego symbolem UTC. Ułatwia to wzajemną konfrontację
Bardziej szczegółowoWykaz gwarantowanych dni doręczania przesyłek EMS nadanych w Polsce
Załącznik 1 C do Regulaminu Wykaz gwarantowanych dni doręczania przesyłek EMS nadanych w Polsce Lp. Nazwa kraju lub terytorium przeznaczenia przesyłek EMS Średni czas upływający między dniem wylotu z Warszawy
Bardziej szczegółowoPOLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ WRZESIEŃ 2015 ROKU
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Warszawa, 25.11.2015 Departament Rynków Rolnych POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ WRZESIEŃ 2015 ROKU Według wstępnych danych
Bardziej szczegółowoOpodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą
Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą Uzyskując dochody z tytułu pracy najemnej wykonywanej za granicą, w większości przypadków należy pamiętać o rozliczeniu się z nich także w
Bardziej szczegółowoDziałalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2009 roku 1
Warszawa, 10.06.2011 r. Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2009 roku 1 Wprowadzenie W 2010 roku Główny Urząd Statystyczny przeprowadził po raz drugi roczne
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9
GEOGRAFIA JAKO NAUKA 9 I PLANETA ZIEMIA. ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA 1. Pierwotne wyobrażenia o kształcie Ziemi i ich ewolucja 11 2. Wszechświat. Układ Słoneczny 12 3. Ruch obrotowy Ziemi i jego konsekwencje
Bardziej szczegółowoPOLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ MARZEC 2015 ROKU
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Warszawa, 28.05.2015 Departament Rynków Rolnych POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W OKRESIE STYCZEŃ MARZEC 2015 ROKU Według wstępnych danych (GUS)
Bardziej szczegółowoKomunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce
Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce Rok: 2015; okres: 09 (21.VI - 20.VIII) Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, zgodnie z wymogami Obwieszczenia
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ I OPŁATY DLA LINII ANALOGOWYCH
CENNIK USŁUGI TELEFONICZNEJ MULTIMEDIA POLSKA-POŁUDNIE S.A. WYCIĄG Cennik Usługi Telefonicznej Multimedia Polska-Południe S.A. obowiązuje dla Umów Abonenckich i Aneksów do Umów Abonenckich zawartych od
Bardziej szczegółowoZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO
ZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO Dane na dzień 31-12-2016 Sekretariat Generalny Zakon razem z nowicjuszami liczy 1085 Braci, którzy przynależą do następujących Prowincji zakonnych: PROWINCJA Profesi Profesi
Bardziej szczegółowoCennik Połączeń realizowanych w ramach usługi Karta Tani Telefon
Cennik Połączeń realizowanych w ramach usługi Karta Tani Telefon Karta Tani Telefon daje możliwość prowadzenia tanich rozmów międzynarodowych i krajowych. Oferuje następujące typy połączeń telefonicznych
Bardziej szczegółowoZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO
ZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO Dane na dzień 31-12-2017 Sekretariat Generalny Zakon razem z nowicjuszami liczy 1061 Braci, którzy przynależą do następujących Prowincji zakonnych: PROWINCJA Profesi Profesi
Bardziej szczegółowoKA107 Współpraca z krajami partnerskimi - konkurs 2016
KA107 Współpraca z krajami partnerskimi - konkurs 2016 Katalog państw partnerskich Kraje partnerskie sąsiadujące z UE (Regiony 1-4) Bałkany Zachodnie (Region 1) w 2015/2016 19% ogółu mobilności 253 wymiany
Bardziej szczegółowoŚwiatowa produkcja ziemniaka: prognozy są dobre!
.pl https://www..pl Światowa produkcja ziemniaka: prognozy są dobre! Autor: Ewa Ploplis Data: 2 grudnia 2016 Zwiększa się produkcja ziemniaka na świecie. Prognozy na najbliższe lata globalnej produkcji
Bardziej szczegółowoKierunki migracji: USA, Indie, Pakistan, Francja, RFN
Dane statystyczne Wzrost natężenia migracji Zmiana kontekstu migracji Rozwój komunikacji: internet, skype Nowoczesny transport Koniec zimnej wojny Globalizacja Wybuch nacjonalizmów Wydarzenia polityczne
Bardziej szczegółowoZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO
ZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO Dane na dzień 31-12-2015 Sekretariat Generalny Zakon razem z nowicjuszami liczy 1105 Braci, którzy przynależą do następujących Prowincji zakonnych: PROWINCJA Profesi Profesi
Bardziej szczegółowoWykaz przewidywanych dni doręczania przesyłek EMS nadanych w Polsce
Załącznik Nr 2 do Regulaminu świadczenia usługi EMS w obrocie zagranicznym przez jednostki organizacyjne Poczty Polskiej Wykaz przewidywanych dni doręczania przesyłek EMS nadanych w Polsce Lp. Kraj przeznaczenia
Bardziej szczegółowoZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO
ZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO Dane na dzień 31-12-2014 Sekretariat Generalny Zakon razem z nowicjuszami liczy 1099 Braci, którzy przynależą do następujących Prowincji zakonnych: PROWINCJA Profesi Profesi
Bardziej szczegółowo- Malediwy. Ostatnia aktualizacja: esky.pl 2. Porady dla podróżnych
Ostatnia aktualizacja: 19.11.2014 1. esky.pl 2. Porady dla podróżnych Loty Bagaż Ciąża a lot samolotem Odprawa i obsługa pasażera Dziecko w samolocie Zwierzęta Zdrowie i bezpieczeństwo Informacje celne
Bardziej szczegółowoLiderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić?
Liderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić? Szkolenie Urzędu Patentowego. Zarządzanie innowacją Warszawa, 12.10.2015 Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Kolegium
Bardziej szczegółowoNosecka. Zbiory, zapotrzebowanie i opłacalno. acalność. produkcji wybranych owoców w jagodowych (truskawki, maliny, porzeczki czarne) r.
Zbiory, zapotrzebowanie i opłacalno acalność produkcji wybranych owoców w jagodowych (truskawki, maliny, porzeczki czarne) Bożena Nosecka Zakład ad Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ-PIB 4 marca 211 r. Limanowa
Bardziej szczegółowoPROMOCJA POLSKIEJ GOSPODARKI I WSPARCIE PRZEDSIĘBIORSTW NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH 2013-2014
PROMOCJA POLSKIEJ GOSPODARKI I WSPARCIE PRZEDSIĘBIORSTW NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH 2013-2014 JANUSZ PIECHOCIŃSKI Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Gospodarki 2 EKSPORT MOTOR WZROSTU GOSPODARCZEGO POLSKI
Bardziej szczegółowoZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO
ZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO Dane na dzień 31-12-2008 Sekretariat Generalny Zakon liczy razem z Nowicjuszami 1232 Braci, którzy przynależą do następujących Prowincji zakonnych: PROWINCJA Profesi Profesi
Bardziej szczegółowomapy cyfrowe dla biznesu
Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na grudzień 2011 1. MapSet Polska:... 3 2. MultiNet Europa:... 5 3. MapSet Europa:... 8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska
Bardziej szczegółowo- Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
Ostatnia aktualizacja: 19.11.2014 1. esky.pl 2. Porady dla podróżnych Loty Bagaż Ciąża a lot samolotem Odprawa i obsługa pasażera Dziecko w samolocie Zwierzęta Zdrowie i bezpieczeństwo Informacje celne
Bardziej szczegółowo- Hongkong. Porady dla podróżnych. Ostatnia aktualizacja: 19.11.2014. 1. esky.pl 2. Guide_homepage
1. esky.pl 2. Guide_homepage Ostatnia aktualizacja: 19.11.2014 Porady dla podróżnych Loty Bagaż Ciąża a lot samolotem Dziecko w samolocie Zwierzęta Odprawa i obsługa pasażera Zdrowie i bezpieczeństwo Informacje
Bardziej szczegółowoLeśnictwo. Lesistość według kontynentów 2016-04-13. Poziom rozszerzony
Leśnictwo Poziom rozszerzony Funkcje przyrodnicze lasów Pochłanianie dwutlenku węgla i produkcja tlenu w procesie fotosyntezy (wpływ na wartość efektu cieplarnianego) Redukcja zanieczyszczeń gazowych i
Bardziej szczegółowo-3r/1- ROZWIĄZANIA. Rośliny: awokado, bananowiec, bataty, juta, kiwi, pomidory, trzcina cukrowa, ziemniaki
-3r/1- ROZWIĄZANIA LIII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 3 Zadanie 17 W wykropkowane miejsca w tabeli wpisz: a) nazwy roślin odpowiadające przedstawionym opisom, b) brakującą
Bardziej szczegółowo3. Technologia uprawy pszenicy ozimej Produkcja i plony Odmiany pszenicy Zmianowanie Termin siewu
SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I ZBOŻA... 11 1. Biologia zbóż... 11 1.1. Pochodzenie i udomowienie zbóż... 11 1.1.1. Pszenica... 13 1.1.2. Jęczmień... 14 1.1.3. Żyto... 15 1.1.4. Owies... 15 1.1.5. Pszenżyto...
Bardziej szczegółowoRynek cukru stan i perspektywy
Rynek cukru stan i perspektywy Rafał Strachota Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego Konferencja Burak Cukier Perspektywy, Poznań, 6 października 2015 r. Rynek cukru w Polsce Tutaj dodaj pierwszy
Bardziej szczegółowoNAZWA KIERUNKU Cena netto Kwota VAT Cena brutto Afganistan 2,07 zł 0,48 zł 2,55 zł Alaska 0,14 zł 0,03 zł 0,17 zł Albania 0,61 zł 0,14 zł 0,75 zł
NAZWA KIERUNKU Cena netto Kwota VAT Cena brutto Afganistan 2,07 zł 0,48 zł 2,55 zł Alaska 0,14 zł 0,03 zł 0,17 zł Albania 0,61 zł 0,14 zł 0,75 zł Albania - tel. kom. 0,61 zł 0,14 zł 0,75 zł Algieria 0,91
Bardziej szczegółowoKWIECIEŃ 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT
KWIECIEŃ 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W kwietniowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): Produkcja pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowana jest na 712,5 mln ton. W sezonie 2012/13 produkcja
Bardziej szczegółowo- Nepal. Porady dla podróżnych. Ostatnia aktualizacja: 19.11.2014. 1. esky.pl 2. Guide_homepage
1. esky.pl 2. Guide_homepage Ostatnia aktualizacja: 19.11.2014 Porady dla podróżnych Loty Bagaż Ciąża a lot samolotem Dziecko w samolocie Zwierzęta Odprawa i obsługa pasażera Zdrowie i bezpieczeństwo Informacje
Bardziej szczegółowo(Tekst mający znaczenie dla EOG)
19.9.2015 L 244/11 OZPOZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2015/1557 z dnia 13 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i ady (WE) nr 543/2009 w sprawie statystyk upraw (Tekst mający
Bardziej szczegółowoPrzybliżoną grubość pokrywy śnieżnej w Polsce według stanu na dzień 5 grudnia br. przedstawia poniższa mapa (cm):
Strona 1 z 9 Sparks Polska Od: "Sparks Polska" Do: Wysłano: 6 grudnia 2016 00:45 Temat: Raport pogodowy Sparks Polska i kondycja upraw w Polsce i na
Bardziej szczegółowoWYNIKI PRODUKCJI ROLNICZEJ W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2004 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE Informacja sygnalna Data opracowania - luty 2005 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. (0-12) 415-38-84 Internet: http://www.stat.gov.pl/urzedy/krak Nr 2 PRODUKCJA
Bardziej szczegółowoPOLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W 2014 ROKU (dane ostateczne)
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Departament Rynków Rolnych Warszawa, 05.08.2015r. POLSKI HANDEL ZAGRANICZNY ARTYKUŁAMI ROLNO-SPOŻYWCZYMI W 2014 ROKU (dane ostateczne) Według danych (GUS) w 2014 roku,
Bardziej szczegółowo