Informacja o najważniejszych wydarzeniach i ustaleniach zapadłych podczas 54 posiedzenia ICANN w Dublinie

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 2 listopada 2015 r. MINISTERSTWO ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI Departament Społeczeństwa Informacyjnego Informacja o najważniejszych wydarzeniach i ustaleniach zapadłych podczas 54 posiedzenia ICANN w Dublinie I. Informacje ogólne na temat ICANN i GAC. ICANN The Internet Corporation for Names and Numbers, spółka założona w 1998 r., zarejestrowana w Kalifornii (USA). Zgodnie z umową łączącą ICANN z rządem USA, ICANN zajmuje się m.in. zarządzaniem podstawowymi zasobami sieci Internet, tj. domenami internetowymi, adresami IP oraz protokołami komunikacji. Podstawowe zasady funkcjonowania ICANN zostały określone w umowie łączącej ICANN z rządem USA Affirmation of Commitments (AoC). Sama struktura funkcjonowania ICANN została określona w statucie ICANN i szeregu regulaminów wewnętrznych. Struktura wewnętrzna przedstawia się następująco: Najważniejsze decyzje są podejmowane przez Radę Dyrektorów ICANN. Proces decyzyjny ICANN jest bardzo skomplikowany, gdyż w zależności od tematu formułowaniem propozycji rozstrzygnięć zajmują się różne komitety doradcze (Advisory Committees AC) oraz organizacje wspierające (Supporting Organizations SO). Jednym z AC jest GAC Governmental Advisory Committee, w którego skład wchodzą przedstawiciele rządów poszczególnych państw. Przedstawicielami polskiego rządu w GAC ICANN od maja 2014 r. są pracownicy Departament Społeczeństwa Informacyjnego i Departament Telekomunikacji Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. W posiedzeniu GAC ICANN w Dublinie (17 22 października 2015 r.) uczestniczyła Joanna Malczewska. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji ul. Królewska 27, Warszawa

2 Posiedzenia ICANN obywają się trzy razy do roku, rotacyjnie na różnych kontynentach. Podczas posiedzeń ICANN spotykają się i podejmują decyzje wszystkie najważniejsze AC i SO wchodzące w skład ICANN (takie jak GAC, RSSAC, SSAC, GNSO, ALAC itd.). Posiedzenia poszczególnych grup odbywają się równolegle co uniemożliwia jednej osobie udział we wszystkich sesjach. Większość spotkań poszczególnych grup ma charakter otwarty dla wszystkich zainteresowanych. GAC Governmental Advisory Committee, a więc rządowy komitet doradczy działający przy ICANN. GAC obecnie składa się z przedstawicieli rządów 150 państw świata, a jego rolą jest przedstawianie Radzie Dyrektorów ICANN rad (tzw. GAC Advise) w najważniejszych sprawach, w których zadania i działania podejmowane przez ICANN mają wpływ na polityki publiczne. Rady GAC są niewiążące dla Rady Dyrektorów, która odrzucając Radę GAC musi podać uzasadnienie. Rady GAC są zamieszczane w Komunikacie końcowym GAC, zawierającym podsumowanie wszystkich dni posiedzenia komitetu. Zgodnie z przyjętymi zasadami pracy GAC w Komunikacie nie wskazuje się stanowisk zajmowanych przez poszczególne państwa, a jedynie uzgodnioną w drodze konsensusu treść, stanowiącą stanowisko całego GAC ICANN. II. Informacje na temat najważniejszych zagadnień omawianych podczas posiedzenia GAC ICANN w Londynie. Agenda każdego posiedzenia GAC jest bardzo intensywna, posiedzenia GAC ICANN w Dublinie odbywały się od soboty 17 czerwca do czwartku 22 czerwca, w większości przypadków od godz do Każdego dnia, w trakcie jednej z przerw w obradach, odbywały się spotkania koordynacyjne członków GAC należących do Unii Europejskiej, prowadzone przez Komisję Europejską. Jeden z najważniejszych tematów, który zdominował obrady zarówno GAC, jak i innych grup obradujących w ramach ICANN, dotyczył kwestii zwiększenia rozliczalności i transparentności działań ICANN (tzw. proces ICANN Accountability). ICANN jest krytykowany za skomplikowany i mało transparentny proces decyzyjny oraz za brak możliwości rozliczania Rady Dyrektorów ICANN za podejmowane decyzje. Pod naciskiem międzynarodowej opinii publicznej, ze względów wizerunkowych organizacja ta rozpoczęła przegląd własnej działalności, którego celem było jej usprawnienie, zwiększenie jej odpowiedzialności i rozliczalności za prowadzoną działalność względem społeczności wielostronnej (proces nosił nazwę Accountability and Transparency Review Team ATRT). Wraz z rozpoczęciem dyskusji na temat globalizacji nadzoru nad funkcją IANA (więcej informacji o procesie IANA Transition znajduje się w dalszej części sprawozdania), zintensyfikowała się również dyskusja na temat globalizacji i rozliczalności samego ICANN, w sposób wykraczający poza dotychczasowe prace ATRT. ICANN rozpoczął proces konsultacji na temat zwiększenia swojej transparentności. 1 W jego wyniku pod koniec 2014 r. powołano Cross Comunity Working Group on Enhancing ICANN Accountability (CCWG Accountability) grupę roboczą w skład której weszli przedstawiciele najważniejszych komitetów i organizacji tworzących społeczność ICANN. Prace nad nowym modelem, który wzmocniłby istniejące mechanizmy kontroli nad ICANN po zrzeczeniu się funkcji nadzorczej przez rząd USA, przebiegały dwutorowo, w zależności od tego, czy dotyczyły zagadnień powiązanych z procesem IANA Transition (te znalazły się w torze pierwszym), czy też innych (tor drugi). Pierwsza propozycja CCWG przedstawiona została społeczności ICANN w maju br. Zakładała powierzenie pewnych uprawnień kontrolnych i nadzorczych nad ICANN komitetom i organizacjom (AC i SO) będącym jej częścią. Po zebraniu opinii w procesie konsultacji publicznych grupa robocza ponownie podjęła prace nad propozycją. Druga wersja projektu zmian zaprezentowana została na jesieni tego roku i wywołała liczne komentarze i dyskusje dot. mechanizmu wykonywania uprawnień władczych przez wchodzące w skład ICANN organizacje wyspecjalizowane i komitety doradcze. Propozycja grupy roboczej zakładała, 1 2

3 że będą one wykonywać swoje uprawnienia dotyczące zmiany budżetu i strategicznych planów ICANN, zmiany wew. przepisów zwykłych oraz fundamentalnych czy odwołanie całej Rady ICANN lub jej członka poprzez tzw. sole member (stąd robocza nazwa mechanizmy a sole member model) mający podmiotowości prawną twór składający się z poszczególnych SO i AC. Każdy komitet i organizacja tworzące sole member będzie miała przypisana określoną liczbę głosów. O tym w jaki sposób AC i SO oddadzą te głosy na poszczególne rozpatrywane propozycje, zadecydują one same wg wew. procedur. Głosy zebrane od wszystkich głosujących podmiotów będą tworzyły decyzję sole member. Model sole member nie zyskał aprobaty Rady Dyrektorów ICANN, która zaproponowała rozwiązanie nie powodujące konieczności przebudowania wew. struktury ICANN (do organizacji która zgodnie z prawem Kalifornii będzie miała członka). Zamiast sole member mechanism proponuje, aby SO i AS wykonywały swoje uprawnienia poprzez wiążący prawnie mechanizm arbitrażu (multistakeholder enforcement mechanism MEM). Zakres spraw, w których taki arbitraż będzie mógł być zastosowany jest taki sam, jak w modelu sole member, jednak w kilku przypadkach zmniejszono możliwości oddziaływania SO i AC dając im do dyspozycji mniej pewne narzędzia wpływania na decyzję ICANN. Propozycja Rady bliższa jest rozwiązaniom obowiązującym dziś (do pewnego stopnia konserwuje status quo), ogranicza poziom władztwa społeczności ICANN i wyposaża ją w mniej skuteczne narzędzia działania. Wobec tak stanowczego sprzeciwu Rady wobec koncepcji sole member, CCWG rozpoczęła prace nad koleją koncepcją zwaną sole designator, które kontynuowane były w trakcie dublińskiego spotkania. W efekcie w połowie listopad planowane jest przedstawienie trzeciej już propozycji grupy roboczej i poddanie jej kolejnym konsultacjom publicznym. Trudne rozmowy nad przyszłym mechanizmem rozliczalności ICANN wobec społeczności wielostronnej komplikuje dodatkowo presja czasu. Pierwotna koncepcja zakładała zakończenie obu procesów (IANA Transition i ICANN Accountability) przed końcem września 2016 r., kiedy to wygasza obecna umowa pomiędzy ICANN a rządem Stanów Zjednoczonych dot. sprawowania funkcji IANA. Przeciągające się prace CCWG stanowią zagrożenie dla tego harmonogramu, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę okres potrzebny po pierwsze - ICANN na wstępną implementację nowych rozwiązań oraz po drugie administracji USA na zaopiniowanie projektu reformy. W Dublinie dyskusji nad II propozycją CCWG poświęcono bardzo dużo czasu i tematyka ta zdecydowanie zdominowała agendę GAC. Najważniejsze kwestie wzbudzające kontrowersje rządów to: Stress test 18 ma testować, czy mechanizmy rozliczalności ICANN zadziałają w hipotetycznej sytuacji, kiedy GAC postanowi zmienić swoje procedury i przyjmować rady dla Rady Dyrektorów ICANN większością głosów a nie w drodze konsensusu. Ponieważ Rada musi wziąć pod rozwagę opinię GAC i ustosunkować się do niej nawet, jeśli nie jest ona wynikiem konsensusu, w opinii CCWG może to zmusić Radę do wybierania między konkurującymi opiniami popieranymi przez poszczególne państwa. Otwiera to także ich zdaniem drogę do teoretycznej możliwości przyjęcia nie akceptowalnej rady (podano przykład rekomendowania ograniczenia swobody wypowiedzi). W odpowiedzi na ten scenariusz CCWG proponuje środek zaradczy w postaci zmiany przepisów wew. ICANN tak, aby: Rada była zobowiązana wziąć pod uwagę opinię GAC, niezależnie od sposobu jej przyjęcia jeśli Rada zdecyduje się postąpić wbrew opinii GAC, musiała poinformować GAC o powodach takiego postępowania, również niezależnie od sposobu przyjęcia opinii. Jednak jeśli decyzja przyjęta była przez konsensus, Rada będzie miała dodatkowo obowiązek wypracować razem z GAC rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. Kwestia ST 18 dość silnie podzieliła GAC. W trakcie dyskusji ścierały się dwa poglądy. Jeden wg którego ST 18, nic nie zmieniający w obecnej sytuacji, należy potraktować jako zapis neutralny, nie przynoszący rządom 3

4 i samemu GAC szkody. Wskazywano wprawdzie na niezbyt fortunne i nie do końca przekonujące jego uzasadnienie (powszechny był głos, że ST 18 nie robi tego, do czego został stworzony nie zapobiega government capture, bowiem nie może być mowy o jakimkolwiek przejęciu przez rządy w sytuacji, gdy Rada Dyrektorów może odrzucić każdą opinie GAC również tą przyjętą w drodze konsensusu zwykłą większością głosów), ale podkreślano równocześnie, że jeśli ST 18 jest warunkiem sine qua non dla NTIA (National Telecommunications and Information Administration agenda rządu USA sprawująca nadzór nad ICANN) i Rady Dyrektorów, to można go zaakceptować. Drugi pogląd radykalnie odrzucał ST 18 jako wyraz skrajnego braku zaufania ze strony ICANN dla GAC oraz próbę narzucenia komitetowi sposobu podejmowania decyzji i wpływania na jego wewnętrzne procedury. W Dublinie nie udało się wypracować kompromisowego stanowiska komitetu w sprawie ST 18. W komunikacie końcowym zamieszczono jedynie oświadczenia, że GAC będzie nadal pracował nad dotyczącymi go zapisami. Obiecującą podstawą dalszych dyskusji może okazać się propozycja Hiszpanii ST 18 pozostaje, czyli regulacje wew. ICANN zostają zmienione w sposób zaproponowany przez CCWG, ale jednocześnie dodaje się do nich zapis, który wymaga od Rady Dyrektorów większości 2/3 głosów, jeśli Rada Dyrektorów chce odrzucić radę GAC przyjętą w drodze konsensusu. Mechanizmy sprawowania funkcji władczych przez społeczność ICANN GAC rozważał w trakcie spotkania m.in. którą z przedstawionych propozycji wybrać: sole member, multistakeholder empowerment mechanism czy sole designator; jaka powinna być rola GAC w mechanizmie: czy powinien mieć prawo głosu, czy pozostać jedynie przy swojej roli doradczej, w jakich przypadkach powinien włączać się w proces podejmowania decyzji (tych obejmujących zmianę budżetu, planów strategicznych ICANN i odwołanie Rady Dyrektorów, czy również w przypadku odwoływania pojedynczego członka Rady). Członkowie GAC poparli kierunek, w którym zmierzają prace CCWG. Niestety zbyt niewiele wiedziano na temat nowej propozycji sole designator, aby można byłoby wypracować konkretną opinię na ten temat. Rządy zdecydowanie akceptują model, w którym podejmowanie decyzji przez AC i SO jest wieloetapowe, a początkowe etapy mają charakter mediacji pomiędzy społecznością ICANN a Radą Dyrektorów. Nie ma jednoznacznego stanowiska w sprawie udziału GAC w tych etapach, które zakładają głosowanie, choć przewagę zdobywa stanowisko, że GAC nie powinien w nich uczestniczyć, bo może to zagrozić jego doradczemu charakterowi. Dość jednoznacznie popierany jest udział komitetu w Forum (jeden z etapów procesu, gdzie propozycja władczego działania społeczności jest omawiana pomiędzy AC i OC), choć nie zostały sprecyzowane oczekiwania GAC wobec tego etapu. Zapisy dotyczące misji ICANN propozycja CCWG zawiera zapis, który mówi, że misja ICANN nie obejmuje regulacji usług, które korzystają z Domain Name System, ani treści, które usługi te udostępniają. W opinii wielu państw takie ograniczenie może uniemożliwić GAC, który jest wszak częścią ICANN, wypowiadanie się w niektórych sprawach z zakresu polityk publicznych powiązanych z usługami lub treściami w Internecie. Szereg państw podzieliło powyższe zastrzeżenia m.in. zwracając uwagę na dynamiczny rozwój ICT i związaną z tym szybką ewolucję zakresu spraw, które wchodzą w zakres tego pojęcia. Sprawa określenia misji ICANN jest jednak ciągle otwarta i CCWG nadal nad nią pracuje. GAC powinien uważnie śledzić postęp tych prac. Zapisy dotyczące tzw. deklaracji 5 (commitment 5) i fundamentalnej wartości 7 (core value 7) w pierwszym przypadku przepisy wewnętrzne ICANN mówią, że organizacja opracowując politykę postępowania stosuje otwarty, transparentny, wielostronny proces kierowany przez sektor prywatny, który obejmuje przedsiębiorców, społeczeństwo obywatelskie, społeczność techniczną i naukową 2 ; w drugim mowa jest o tym, że ICANN mimo, iż jest podmiotem prywatnym (rooted in private sector) uznaje, że to rządy 2 Commitment 5 employ open, transparent, bottom-up, multi-stakeholder policy development processes, led by private sector, including business stakeholders, civil society, the technical community and academia ( ) 4

5 i organy publiczne są odpowiedzialne za polityki publiczne i bierze pod uwagę opinie tych podmiotów dotyczące polityk publicznych 3. Stanowisko rządów wobec powyższych kwestii również nie było jednolite. Część akceptuje zmiany, nie traktując zapisu o przywódczej roli sektora prywatnego jako kluczowej (m.in. Wl. Brytania). Większość proponuje jednak uzupełnienie 5 deklaracji zapisami o modelu wielostronnym i roli rządów (m.in. Hiszpania, Szwajcaria, Brazylia). Podsumowując ustalenia GAC dotyczące procesu zwiększenia rozliczalności ICANN GAC wznowi prace nad wspólnym stanowiskiem po prezentacji trzeciej propozycji CCWG w połowie listopada. W sprawie ST 18 punktem wyjścia będzie prawdopodobnie propozycja Hiszpanii, albo jej modyfikacja. Proces zwiększania rozliczalności ICANN jest ściśle związany i prowadzony równolegle do innego ważnego procesu dotyczącego przekazania społeczności międzynarodowej nadzoru nad sprawowaniem przez tę organizację funkcji IANA (tzw. IANA Transition). W 1999 r. rząd USA powierzyły ICANN, na podstawie umowy, wykonywanie funkcji IANA (Internet Assigned Numbers Authority, która obejmuje: administrowanie systemem nazw domen internetowych (DNS); koordynację przydzielania adresów IP i AS; administrowanie protokołami komunikacji w sieci Internet. W praktyce funkcje IANA realizuje jedna z komórek ICANN na podstawie odnawialnej co trzy lata umowy pomiędzy rządem USA, a konkretnie NTIA a ICANN. W ramach tego modelu NTIA ma zagwarantowaną funkcję nadzorczą wobec ICANN w ramach realizowania funkcji IANA. Każda zmiana w root zone file (podstawowa baza danych dla systemu nazw DNS) wymaga akceptacji NTIA, przy czym w praktyce NTIA nie ingeruje w techniczne aspekty realizowania funkcji IANA. Pomimo tego, że NTIA w praktyce nie ingerowała w administrowanie systemem DNS, pojawiały się głosy, że jedno państwo, a konkretnie rząd USA, nie powinien mieć takiej władzy nad Internetem, nawet jeżeli nie robi z tej władzy użytku. Wskazywano również, że sam fakt, że NTIA może nie przedłużyć umowy z ICANN na realizację funkcji IANA może stanowić narzędzie nacisku wystarczające do realizacji interesów USA. Po doniesieniach Snowdena na temat programu masowej inwigilacji, rząd USA zgodził się na przekazanie globalnej wspólnocie wielostronnej nadzoru nad realizowaniem przez ICANN funkcji IANA. 4 Tym samym rozpoczęła się globalna dyskusja na temat kształtu przyszłego nadzoru nad administrowaniem podstawowymi zasobami technicznymi sieci, a proces ten jest koordynowany przez ICANN. Prace nad nowym modelem nadzoru nad pełnieniem funkcji IANA prowadzone są na forum tzw. Grupy Koordynującej ICG. Wypracowana przez nią propozycja przekazania nadzoru nad IANA była przedmiotem publicznych konsultacji, 3 Core value 7 - while remaining rooted in the private sector, including business stakeholders, civil society, the technical community and academia, recognizing that government and public authorities are responsible for public policy and dully taking into account the public policy advice of governments and public authorities. 4 W komunikacie z marca 2014 r. NTIA zapowiedziała gotowość do przekazania globalnej wspólnocie wielostronnej nadzoru nad wykonywaniem przez ICANN funkcji IANA, zastrzegając jednocześnie, że sam proces przekazywania oraz jego efekt końcowy muszą: wspierać i wzmacniać wielostronny model zarządzania Internetem; utrzymać bezpieczeństwo, stabilność oraz odporność systemu DNS; spełniać potrzeby i oczekiwania globalnych usługobiorców korzystających z usług i funkcjonalności IANA; utrzymać otwarty charakter sieci Internet. 5

6 które zakończył się 8 września br. Mimo licznie nadesłanych komentarzy (ponad 150 uwag), z których najwięcej dotyczyło zarządzania root zone oraz tzw. post-transition IANA (PTI) podmiotu, które przejmie funkcję obecnej IANA), propozycja ta nie wzbudziła większych kontrowersji podczas dublińskiego spotkania GAC. W trakcie dotyczącego tego zagadnienia punktu agendy rozważano m. in. czy możliwe jest częściowe przynajmniej wdrożenie propozycji IANA Transition, bez czekania na zakończenie procesu ICANN Accountability, aby tym samym zminimalizować zagrożenie dla terminowości reformy. Kolejną grupą tematów omawianych podczas dublińskiego posiedzenia GAC były zagadnienia związane z programem nowych domen generycznych (new generic Top Level Domains gtld) zarówno z obecną jak i przyszłą jego rundą. Każda z domen internetowych najwyższego rzędu jest niezależnym rejestrem. W rejestrze znajdują się nazwy (poszczególne domeny internetowe niższych poziomów). Początkiem systemu były rejestry cctld (country code Top level Domain - domeny krajowe takie jak.pl), których obecnie jest 256. Po pęknięciu bańki internetowej ICANN ogłosił pierwszy program generycznych domen internetowych (gtld), w efekcie uruchomiono 23 nowe rejestry (takie jak.com czy.org), z których 22 są aktywne do dnia dzisiejszego. Rejestry krajowe i generyczne są na tym samym, pierwszym poziomie w hierarchii domen. W styczniu 2012 r. ICANN rozpoczął przyjmowanie wniosków o przydzielenie nowego rejestru w ramach programu nowych domen generycznych (new gtld). Istotą programu nowych gtld jest to, że teraz domeną generyczną może być dowolne słowo czy nazwa, np.:.shop ;.car;.google;.paryż itd. Co więcej, nowe gtld mogą być zapisane w alfabecie innym niż łaciński (a więc np. z wykorzystaniem czcionki chińskiej czy arabskiej IDN, Internationalized Domain Name). ICANN określił surowe wymagania techniczne dla potencjalnych aplikantów, gdyż przydzielenie nowej domeny oznacza, że aplikant musi prowadzić rejestr dla nowej domeny i rejestrować w nim kolejne nazwy niższego poziomu. Aplikant musi zatem zagwarantować, że nowy rejestr będzie bezpieczny i będzie w stanie zapewnić sprawną komunikację w ramach całego systemu DNS. Istotną nowością programu nowych domen jest to, że są one przydzielane na postawie umowy zawieranej pomiędzy aplikantem a ICANN, a sama umowa jest oparta na prawie USA. Programu nowych domen generycznych nie do końca spełnia pokładane w nim oczekiwania. Nie okazuje się tak wielkim sukcesem komercyjnym dla operatorów nowych rejestrów, jak zakładano początkowo (liczba zarejestrowanych domen niższego rzędu w żadnym z rejestrów nie osiągnęła dotychczas zadowalającego poziomu). Wzbudza on również szereg zastrzeżeń i kontrowersji z punktu widzenia polityk publicznych. Od samego jego początku GAC zgłaszał swoje wątpliwości do jego założeń oraz implementacji, z których jedynie niewielka część została uwzględniona przez ICANN, w dodatku w sposób który nie do końca satysfakcjonuje rządy. Dyskusje związane z nowymi domenami generycznymi dotyczyły zatem w większości zagadnień, które wielokrotnie w przeszłości były już przedmiotem obrad GAC. Są to w szczególności poniższe kwestie: Ochrona nazw geograficznych obecna runda dowodzi, że obowiązujące zasady ochrony nazw geograficznych nie są wystarczające. GAC uczestniczy aktywnie w pracach wyspecjalizowanej grupy roboczej w ramach NGPC ICANN (New gtld Program Committee odpowiedzialny w ICANN za programy nowych domen generycznych), gdzie powstają nowe zasady ochrony nazw geograficznych w ramach przyszłych edycji programu gtld. Dodatkowo utworzona została nowa grupa robocza, tym razem ramach GAC, która będzie zajmować się ochroną nazw geograficznych. Priorytetem jest opracowanie takich zasad, które będą w wystarczającym stopniu chronić interes publiczny państw lub społeczności posługujących się daną nazwą, nie naruszając jednocześnie interesów innych stron (w tym m.in. podmiotów komercyjnych). W trakcie dyskusji nad zakresem działania grupy roboczej szereg państw wnioskowało o wypracowanie wystandaryzowanej procedury zgłaszania sprzeciwu wobec próby rejestracji nazwy geograficznej jako gtld. Podnoszono fakt, że państwa nie mają prawa do ochrony nazw geograficznych poza swoimi granicami (czyli inaczej niż w przypadku np. znaków 6

7 towarowych, które są chronione również w prawie międzynarodowym), zwłaszcza w odniesieniu do nazw regionów czy terytoriów, które nie znajdują się na żadnych oficjalnie uznawanych listach czy rejestrach. Pojawiły się też pesymistyczne opinie, że prawdopodobnie nie uda się wypracować zasad, które skutecznie ochronią interesy publiczne podobnie jak w obecnej rundzie programu new gtld trzeba będzie rozpatrywać pojedyncze przypadki sporne, a wtedy niezmiernie ważne będzie zaangażowanie zainteresowanych rządów na możliwie najwcześniejszych etapach tego procesu. Ochrona nazw organizacji międzynarodowych (Intergovernmental Organization IGO, np. OECD), tak aby skrót albo pełna nazwa takiej organizacji nie został wykorzystany przez podmiot nieuprawniony. Przyjęte do tej pory rozwiązania (np. część IGO mogła wskazać po dwa skróty swoich nazw, które będą objęte ochroną) nie są wystarczające, gdyż nie obejmują wszystkich IGO, a ponadto nie przewidują ochrony na drugim poziomie. Mimo ponawianych wielokrotnie wezwań GAC organizacje międzynarodowe nadal nie doczekały się trwałej ochrony swoich nazw. Pojawiły się również rozbieżności pomiędzy zasadami ochrony zaproponowanymi przez GAC, a tymi opracowywanymi dla przyszłej rundy nowych domen generycznych przez NGPC. Zabezpieczenia dot. domen generycznych rynków regulowanych (tzw. safeguards for highly regulated new gtld strings) - przykładowo.bank,.apteka,.adwokat). Chodzi o bezpieczeństwo i ochronę konsumentów, celem jest zapewnienie, że nazwy i strony, które będą rejestrowane w domenie np..bank (np. pekao.bank) pochodzą rzeczywiście od banków czy innych podmiotów uprawnionych. Podczas ostatniego swojego posiedzenia w Buenos Aires GAC wezwał Radę ICANN do stworzenia listy tzw. Public Interests Committments PIC samoregulacji, które właściciel nowej domeny generycznej związanej z rynkiem regulowanym zamierza stosować, aby weryfikować wiarygodności podmiotów rejestrujących nazwy w tejże domenie. Lista taka ma służyć jako przykład dobrych praktyk dla rejestratorów gtld oraz pomóc ocenić, czy założenia dot. zabezpieczeń (safeguards) z obecnej rundy okazały się skuteczne. Wiele rządów nie jest zadowolonych z efektów programu zabezpieczeń dla domen z rynków regulowanych. Wskazywano liczne przykłady wrażliwych nazw domen, dla których nie opracowano PIC lub były one przygotowane niestarannie albo w taki sposób, że nie chroniły interesu konsumentów, ale utrudniały działanie konkurencji na danym rynku. Dlatego też w komunikacie końcowym GAC wzywa Radę do jasnego ustosunkowania się do dotychczasowych rad komitetu dot. zabezpieczeń (jednoznacznego wskazania, które zalecenia został wdrożone lub będę wdrożone w przyszłości, które zaś Rada odrzuca i z jakiego powodu); apeluje także o stworzenie metodologii, która pozwoli społeczności ICANN otrzymywać raporty o poziomie nieuczciwych praktyk, takich jak phishing, naruszenia praw autorskich czy oszustwa, w nowym programie domen generycznych. Komitet zauważył ponadto, że poziom zaufania konsumentów do nowych domen generycznych jest znacznie niższy niż do starszych domen najwyższego poziomu. Zagadnienie zabezpieczeń było również przedmiotem dyskusji podczas spotkania GAC z ALAC (At-Large Advisory Committee komitet reprezentujący osoby prywatne lub organizacje uczestniczące w wypracowywaniu zasad funkcjonowania ICANN, nie będące jednocześnie częścią tej organizacji). Przedstawiciele ALAC są zaangażowani w prace NGPC nad opracowaniem analizującym PIC, które podjęte zostały dobrowolnie przez rejestratorów domen w obecnej rundzie (dobrowolnie ponieważ w większości przypadków umowy podpisywane przez właścicieli rejestrów wrażliwych z ICANN nie zawierają obowiązku weryfikacji podmiotów chcących zarejestrować w nich nazwę). Wnioski wspólnotowe (community applications) w obecnym procesie przyznawania nowych gtld przyjęto specjalne preferencje dla domen, które mogą mieć szerszy kontekst społeczny (np..eco,.music,.art,.catholic). Jeśli ubiegał się o nie więcej niż jeden wnioskodawca, pierwszeństwo przyznawano temu, który był reprezentantem kojarzonej z nazwą wspólnoty. Jego wniosek podlegał wtedy specjalnej procedurze ocennej (tzw. community prioryty evaluation CPE), w trakcie której badano: 7

8 czy wnioskodawca ma faktyczne i trwałe związki z daną społecznością czy nazwa domeny rzeczywiście jest powiązana ze społecznością wskazaną we wniosku czy wniosek zawiera procedurę weryfikacji podmiotów chcących rejestrować domeny w rejestrze najwyższego poziomu gtld, gwarantującą że podmioty te będą pozostawać w związku ze społeczną funkcją domeny generycznej czy wniosek został pisemnie wsparty przez jedną lub więcej organizacji reprezentujących daną społeczność. Mechanizmy przewidziane dla ochrony wniosków wspólnotowych nie okazały się skuteczne. Spośród wszystkich złożonych wniosków wspólnotowych (84 w porównaniu do 1930 normalnych) 24 dotyczyły nazw, o które ubiegały się również podmioty komercyjne i wobec których zastosowano proces CPE. W tej procedurze 13 wniosków rozpatrzono negatywnie, a 2 odrzucono ze względów formalnych. Pozytywne decyzje panelu ekspertów oceniającego wnioski były w każdym przypadku kwestionowane przez komercyjnych kontrwnioskodawców, którzy korzystali z istniejących procedur odwoławczych ICANN. Proces przyznawania domen znacznie się przez to przedłużał, stawał się nieprzejrzysty, narażał wnioskodawców społecznych na nieprzewidziane koszty. W trakcie posiedzenia GAC poświęconego wnioskom wspólnotowym zaprezentowano raport rzecznika praw ICANN (ICANN Ombudsman), w którym potwierdzono fakt istnienia problemów z mechanizmem zastosowanym w obecnej rundzie gtld, ale nie wskazano żadnych konkretnych działań, które mogłyby zostać podjęte, aby proces ten usprawnić w przyszłości. Członkowie GAC poparli konieczność lepszego chronienia interesów wspólnot w kolejnej rundzie gtld. Kilka rządów wprost stwierdziło, że obecna runda okazała się wielką porażką dla wniosków wspólnotowych i sytuacja ta nie powinna się więcej powtórzyć. Jak zatem widać, mimo wdrożenia przeglądu programu nowych domen generycznych (ATRT Accountability and Transparency Review Team celem jest ustalenie, czy program nie narusza interesów i zaufania konsumentów; raport będzie gotowy w maju 2016 r.), problemy związane z new gtld nie wydają się rozwiązane. Na posiedzeniu GAC zdecydowana większość członków stała zatem na stanowisku, że start nowej rundy gtld powinien nastąpić dopiero po wnikliwej analizie skutków rundy obecnej, zwłaszcza w odniesieniu do spraw związanych z politykami publicznymi. Taki też zapis znalazł się w komunikacie końcowym GAC. W odniesieniu do przyszłej rundy nowych domen generycznych najwyższego szczebla GAC dyskutował nad zagadnieniem użycia trzyliterowych kombinacji znaków jako gtld. Komitet poproszony został o wyrażenie swojej opinii w tej sprawie przez grupę roboczą ds. nazw krajów i terytoriów (Cross-Community Working Group on the Use of Country and Territory Names as top-level domains CWG-UCTN). Spośród wszystkich możliwych trzyliterowych kombinacji ok. 300 to oznaczenia państw (zgodne ze standardem ISO), spośród pozostałych 17 tyś. ok. 150 już funkcjonuje jako domeny generyczne najwyższego szczebla (np..com,.edu,.mil). Grupa robocze rozważa następujące możliwe scenariusze dotyczące wykorzystania kombinacji trzyliterowych jako gtld w przyszłej rundzie: 1. Nie można rejestrować żadnych trzyliterowych nazw jako gtld to scenariusz podobny do tego obowiązującego w odniesieniu do kodów dwuliterowych (wszystkie kody dwuliterowe są wyłączone z programu nowych gtld jako zarezerwowane dla oznaczenia istniejących i przyszłych krajowych TLD). W praktyce to rozwiązanie wydaje się nadmiarowe wobec istnienia już zarejestrowanych licznych domen trzyliterowych. 8

9 2. Nie można rejestrować trzyliterowych kodów państw wskazanych na liście ISO, pozostałe kombinacje zostają zwolnione (taka zasada obowiązywała w obecnej rundzie). 3. Nie można rejestrować trzyliterowych kodów państw wskazanych na liście ISO, pozostałe kombinacje zostają zwolnione, ale w przypadku kodów oznaczających nazwę terytorium, regionu lub inną nazwę geograficzną potrzebny będzie wyraźny brak sprzeciwu właściwego państwa trudnością będzie zapewne jednoznaczne zdefiniowanie pojęć typu nazwa terytorium czy nazwa regionu. 4. Nie można rejestrować trzyliterowych kodów państw wskazanych na liście ISO, pozostałe kombinacje zostają zwolnione; państwo które sprzeciwia się konkretnemu wnioskowi musi udowodnić, że rejestracja domeny może wprowadzać w błąd użytkownika ze względu na podobieństwo do innej nazwy. Rozważane jest również kilka scenariuszy w odniesieniu do trzyliterowych nazw IDN (a więc zawierających znaki spoza ASCII, np. znaki diakrytyczne nazwy domen zapisane w językach narodowych). GAC nie wypracował jednolitego stanowiska wobec przedstawionych propozycji. Przeważała jednak opinia, że należy zachować ostrożność projektując założenia przyszłej rundy w odniesieniu do tego zagadnienia, ponieważ wiele państw jest lepiej identyfikowanych przez kody trzyliterowe niż dwuliterowe. Ponadto w kilku państwach dwuliterowe oznaczenia kraju został przeznaczone do celów komercyjnych, a do celów publicznych używa się oznaczenia trzyliterowego. Wprawdzie oznaczenia państw mają być wyłączone z rejestracji w każdym scenariuszu, jednak dotyczy to tylko kodów z listy ISO, a ta nie zawiera wszystkich funkcjonujących skrótów identyfikujących państwa (np. Grecja może być oznaczona jako GRE oraz ELL). Inne zagadnienia omawiane w Dublinie na posiedzeniu GAC dotyczyły: WHOIS oraz NGRDS Next Generation Registration Directory Services WHOIS to działająca niezależnie dla każdej domeny najwyższego rzędu (zarówno krajowych jak i generycznych) baza z informacjami o tym, kto wykupił konkretną nazwę w danej domenie. Dla domeny.pl bazę WHOIS obsługuje NASK (dostępna jest na stronie: gdzie można sprawdzić np. kto zarejestrował w domenie.pl nazwę: mac.gov. ). Wraz z uruchomieniem programu nowych gtld rozpoczęto prace nad systemem dwutorowo: z jednej strony wprowadzane są usprawnienia w istniejącym systemie, a z drugiej strony prowadzone są prace nad zastąpieniem WHOIS całkowicie nowym systemem NGRDS. Dostępność informacji w nowym systemie ma być hierarchiczna, uzależniona od statusu i celu podmiotu poszukującego informacji. Celem jest odpowiednie wyważenie prawa do informacji oraz ochrony prywatności. W ramach GAC zagadnieniem tym zajmuje się grupa robocza ds. bezpieczeństwa publicznego PSWG, której członkowie aktywnie uczestniczą w pracach nad reformą WHOIS oraz w opracowywaniu założeń funkcjonowania NGRDS. Universal Acceptance Termin ten oznacza jednakowe traktowanie domen w każdej sytuacji (podczas implementacji, przetwarzania, przechowywania itd.) oraz zapewnianie ich interoperacyjności (zwłaszcza bez względu na ilość znaków ASCII); obejmuje także promowanie unaradawiania nazw domen (wykorzystywania nazw domen zapisywanych w językach narodowych z wykorzystaniem znaków spoza kodu ASCII). Zagadnienie to została przedstawione GAC przez Universal Acceptance Steering Group. Państwa zgodnie uznały, że jest to temat silnie powiązany z polityką publiczną i jako taki pozostaje w sferze zainteresowania GAC. Poprosiły jednocześnie o przekazanie szczegółowych informacji o samym zagadnieniu oraz o działaniach podejmowanych przez grupę. 9

10 Spotkanie rządowe wysokiego szczebla (marzec 2016 r. Marrakesz) jest to organizowane co dwa lata, towarzyszące ICANN spotkanie ministrów i innych przedstawicieli wysokiego szczebla, którego celem jest zapoznanie wysokich rangą przedstawicieli rządów z tematyką zarządzania Internetem i rolą ICANN. Najbliższe takie spotkanie zorganizowane zostanie przez rząd Maroko w Marrakeszu 7 marca przyszłego roku. Podczas posiedzenia GAC omówiona została propozycja programu, który koncentruje się wokół kwestii transformacji ICANN jej następstw oraz roli rządów w zmodyfikowanej strukturze. Sprawy wewnętrzne GAC Analiza skuteczności rad GAC sekretariat komitetu przygotował raport analizujący skuteczność raz udzielanych przez GAC Radzie Dyrektorów ICANN. Zawierał on kilka rekomendacji mogących usprawnić współpracę pomiędzy obu podmiotami, m.in. zalecenie, aby w przypadku każdej rady wskazywać dotyczącą jej politykę publiczną oraz formułować je tak, aby każda pojedyncza rada zapisana była jako oddzielny punkt (pozwala to lepiej śledzić proces implementacji przez Radę). Sekretariat postulował również uporządkowanie rejestru rad, który obecnie jest niekompletny i zawiera jedynie fragmentaryczne informacje na temat wydanych opinii. Wybór wiceprzewodniczących GAC komitet przez aklamację wybrał na kolejną kadencję obecnych wiceprzewodniczących przedstawicieli Argentyny, Hiszpanii, Namibii i Tajlandii. Sprawozdania z prac grup roboczych GAC: ds. ochrony nazw geograficznych w przyszłych rundach nowych generycznych TLD opracowuje swój plan działania; bieżąca dyskusja dotyczy przede wszystkim najlepszego sposobu pogodzenia interesów państwowych i regionalnych z rozmaitymi oczekiwaniami i zastrzeżeniami wyrażanymi przez społeczność ICANN i członków GAC ds. bezpieczeństwa publicznego uczestniczyła aktywnie w procesie oceniania systemu WHOIS oraz wypracowywaniu założeń funkcjonowania jego następcy NGRDS. ds. obszarów o niedostatecznym zasięgu sieci omawiała problemy związane ze współpracą z rejestrami krajowych domen najwyższego szczebla, potrzebami i oczekiwaniami tych państw, które umożliwią im aktywne uczestnictwo w pracach ICANN a zwłaszcza udział w rządowym spotkaniu wysokiego szczebla w Maroku (m.in. możliwość refundacji kosztów podróż i ułatwienia wizowe). ds. uczestnictwa GAC w komitecie nominacyjnym (komitecie który powołuje część członków Rady Dyrektorów, GNSO. ccnso i ALAC) grupa ma opracować plan reaktywacji uczestnictwa GAC w komitecie. GAC przysługuje w nim jedno miejsce, jednak z przyczyn tkwiących w wew. procedurze funkcjonowania NomCom jest ono nieobsadzone od kilku lat. ds. praw człowieka oraz prawa międzynarodowego zajmowała się m.in. propozycją CCWG umieszczenia w regulaminie wewnętrznym ICANN odwołania do praw człowieka w związku z procesem zwiększania rozliczalności tej organizacji. Po zakończeniu posiedzenia GAC ICANN przyjął komunikat końcowy. Jego treść można znaleźć tutaj Notatkę przygotowała: Joanna Malczewska Departament Społeczeństwa Informacyjnego Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji 10