Cross compliance Ostania reforma Wspólnej Polityki Rolnej miała miejsce w 2003 r. w Luksemburgu. W jej wyniku wprowadzono, na razie tylko w krajach st

Transkrypt

1 Aneta Kozłowska

2 Cross compliance Ostania reforma Wspólnej Polityki Rolnej miała miejsce w 2003 r. w Luksemburgu. W jej wyniku wprowadzono, na razie tylko w krajach starej 15 Płatność Jednolitą (SPS), która oddziela płatności od struktury i wielkości produkcji. Powoduje to uniezależnienie rolników od konieczności prowadzenia produkcji, ale jednocześnie zobowiązuje do przestrzegania już obowiązującego prawodawstwa, czyli instrumentu cross compliance.

3 Cross compliance Ten nowy instrument obowiązujący rolników otrzymujących płatności bezpośrednie oraz korzystających z 3 działań PROW (zalesienia, program rolnośrodowiskowy oraz płatności ONW) został nazwany wymogami wzajemnej zgodności lub zasadą współzależności.

4 Cross compliance Wymagania, o jakich mowa to: Utrzymywanie wszystkich gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 w sprawie minimalnych norm (z późn. zm.); oraz

5 Cross compliance Podstawowe wymogi z zakresu zarządzania, określone w załączniku III rozporządzenia Rady nr 1782/2003, które zostały podzielone na trzy obszary:

6 Cross compliance I. Obszar A, obejmujący: 1. Ochronę środowiska naturalnego: a. Ochronę dzikiego ptactwa, b. Ochronę dzikiej fauny i flory, c. Ochronę wód podziemnych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne, d. Zasadę stosowania osadów ściekowych w rolnictwie, e. Ochronę wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego, 2. Identyfikację i rejestrację zwierząt.

7 Cross compliance II Obszar B, obejmujący: 1. Zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób oraz zdrowotność roślin: a. Zdrowotność roślin, b. Zakaz stosowania związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i betaantagonistycznym, c. Bezpieczeństwo żywności i pasz, d. Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych pasażowalnych encefalopatii, e. Zgłaszanie niektórych chorób zakaźnych zwierząt.

8 III Obszar C dobrostan zwierząt: 1. Minimalne normy ochrony cieląt, 2. Minimalne normy ochrony świń, 3. Ochrona zwierząt gospodarskich

9 Cross compliance Podstawowym celem instrumentu cross compliance jest ochrona środowiska, poprawa bezpieczeństwa i jakości żywności, zdrowotności zwierząt i roślin oraz dobrostanu zwierząt. Nieprzestrzeganie tych wymagań będzie skutkowało sankcjami w postaci redukcji płatności bezpośrednich, w wysokości uzależnionej od rodzaju wykroczenia.

10 Cross compliance Wszystkie wymagania, które zostały zawarte w zasadzie współzależności nie są niczym nowym, ponieważ w większości przypadków obowiązywały w już od dawna. W krajach starej 15 wymagania te pojawiały się stopniowo wraz z ewoluowaniem WPR w kierunku polityki zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, gdzie produkcyjne funkcje rolnictwa ustępują miejsca szeroko rozumianym funkcjom społecznym.

11 Cross compliance Podobnie w nowych krajach członkowskich, wymogi zasady współzależności obowiązują w krajowym prawodawstwie, a w Polsce regulacje o których mowa w załączniku III rozporządzenia Rady1782/2003, obowiązują od maja 2004 r.

12 Cross compliance Wymogi cross compliance w starych krajach członkowskich są wdrażane stopniowo od 2005 r., natomiast w Polsce, podobnie jak w pozostałych nowych krajach, zasada współzależności będzie wprowadzana stopniowo, poczynając od roku 2009 (obszar A), 2011 zacznie obowiązywac obszar B, natomiast obszar C dobrostan zwierząt, wejdzie dopiero w 2013 r.

13 Cross compliance Ponieważ każdy rolnik, z dniem złożenia wniosku o płatności bezpośrednie lub jedno z 3 działań PROW, zobowiązuje się do przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności, a tym samym wyraża zgodę na przeprowadzenie kontroli w gospodarstwie. Kontrole będą przeprowadzane przez inspektorów Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub pracownika Inspekcji Weterynaryjnej.

14 Cross compliance Sankcje Jeżeli podczas kontroli Inspektorzy stwierdzą nieprzestrzeganie wymogów wzajemnej zgodności, to w pierwszej kolejności będą musieli ocenić, czy dane odstępstwo wynika z nieumyślnego działania rolnika (zaniedbania), czy też zostało spowodowane umyślnie. Ponadto każda niezgodność będzie oceniana pod kątem dotkliwości, zasięgu, trwałości oraz ewentualnej powtarzalności danego odstępstwa.

15 Cross compliance Jeżeli nieprzestrzeganie wymogów cross compliance będzie wynikać z nieumyślnego działania rolnika, wówczas płatności bezpośrednie zostaną obniżone o 3% całkowitej kwoty. Jednak reguła ta nie jest sztywna, ponieważ na podstawie raportu z kontroli może zostać wydana decyzja o obniżeniu wielkości potrącenia do 1% lub zwiększenia go do 5%. W uzasadnionych przypadkach może się zdarzyć nawet całkowite odstąpienie od sankcji.

16 Cross compliance Podczas stwierdzenia powtarzającej się niezgodności, procent sankcji może zostać pomnożony przez 3, jednak maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć 15% całkowitej kwoty płatności bezpośrednich.

17 Cross compliance W przypadku stwierdzenia umyślnego nieprzestrzegania wymogów wzajemnej zgodności, kwota całkowita płatności zostanie obniżona z zasady o 20%. Jednak, podobnie jak w przypadku nieumyślnego działania, procent obniżenia może zostać zmieniony w drodze decyzji i na podstawie raportu z kontroli od obniżenia do 15% do nawet całkowitego pozbawienia rolnika dopłat.

18 Obszar A-środowisko naturalne Obszar A I Środowisko naturalne Ochrona środowiska w ramach cross compliance dotyczy ochrony ptaków i siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, ochrony wód gruntowych przed substancjami niebezpiecznymi takimi jak: środki ochrony roślin oraz zużyte oleje rolnicze, a także postępowania z osadami ściekowymi i ochrony wód przez azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych.

19 Obszar A-środowisko naturalne Ochrona dzikiego ptactwa i siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów i składników przyrody, tj. gatunków chronionych, dziko występujących roślin, zwierząt, grzybów, zagrożonych oraz naturalnych siedlisk roślin i zwierząt oraz krajobraz i zadrzewienia.

20 Obszar A-środowisko naturalne Ochrona gatunkowa wszystkich roślin, zwierząt i grzybów dotyczy obszaru całej Polski (Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody), natomiast na obszarach Natura 2000 dodatkowo mają zastosowanie: Dyrektywa Ptasia ochrona dzikich ptaków, Dyrektywa Siedliskowa dotycząca ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

21 Obszar A-środowisko naturalne Dodatkowe wymagania dla rolników posiadających gospodarstwa na obszarach Natura 2000 będą wynikały z planów ochrony tych obszarów, przygotowanych dla wybranej populacji lub siedliska.

22 Obszar A-środowisko naturalne Głównym celem Dyrektywy Ptasiej jest ochrona i zachowanie wszystkich populacji ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim, prawne uregulowanie zasad handlu i pozyskiwania ptaków łownych oraz przeciwdziałanie niedopuszczalnym metodom ich łapania i zabijania.

23 Wymogi cross compliance dotyczące ochrony dzikiego ptactwa W związku z tym rolnikowi nie wolno umyślnie ptaków chwytać, zabijać, płoszyć w okresie lęgowym oraz niszczyć gniazd i jaj.

24 Obszar A-środowisko naturalne Celem Dyrektywy Siedliskowej jest zapewnienie różnorodności przyrodniczej poprzez zachowanie siedlisk naturalnych. Dlatego też ochrona siedlisk naturalnych, zagrożonych lub/i reprezentatywnych oraz zachowanie roślin i zwierząt rzadkich i zagrożonych na terenie Wspólnoty realizowana jest przez ochronę gatunkową lub/i ochronę ich siedlisk.

25 Wymogi cross compliance dotyczące ochrony dzikiej fauny i flory Roślin, będących przedmiotem ochrony gatunkowej nie wolno zrywać, zbierać, ścinać, wyrywać i niszczyć. Nie wolno także posiadać, transportować, handlować i wymieniać roślin chronionych. Ponadto nie wolno wypalać użytków zielonych, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, trzcinowisk i szuwarów

26 Obszar A-środowisko naturalne II Ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniem spowodowanym przez niektóre substancje niebezpieczne Spośród substancji stanowiących zagrożenie dla wód gruntowych w gospodarstwie rolnym najczęściej wykorzystuje się środki ochrony roślin, oleje napędowe i opałowe, benzynę, oleje przekładniowe i hydrauliczne, smary oraz płyny hamulcowe.

27 Wymogi cross compliance dotyczące ochrony wód podziemnych Miejsca, w których są składowane substancje niebezpieczne dla środowiska zabezpieczają przed bezpośrednim lub pośrednim wprowadzeniem tych substancji do wody gruntowej. Opakowania po substancjach niebezpiecznych przechowywane są w sposób zabezpieczający przed wprowadzeniem substancji szkodliwych do wód gruntowych.

28 Wymogi cross compliance dotyczące ochrony wód podziemnych Środki ochrony roślin są przechowywane w magazynie lub innym wydzielonym miejscu. Wszystkie znajdujące się aktualnie w magazynie (lub innymi miejscu składowania) środki ochrony roślin posiadają etykiety producenta i są przechowywane w oryginalnych opakowaniach zgodnie z etykietą-instrukcją.

29 Obszar A-środowisko naturalne III Zasady stosowania osadów ściekowych Osady ściekowe to pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków. Zastosowanie w rolnictwie mogą mieć tylko osady ściekowe przekazane rolnikowi bezpośrednio przez ich wytwórcę.

30 Obszar A-środowisko naturalne Wytwórca przekazujący osady ściekowe jest zobowiązany do: poddania komunalnych osadów ściekowych badaniom na zawartość metali ciężkich, przeprowadzenia badań gleby, na której osady mają być zastosowane, poinformować rolnika o wynikach badań oraz podać dawkę osadów, którą można zastosować na poszczególnych gruntach, prowadzić kartę ewidencji osadów ściekowych, Podpisać z rolnikiem kartę przekazania osadu.

31 Obszar A-środowisko naturalne Zastosowanie osadów ściekowych: Do uprawy płodów rolnych wprowadzonych do obrotu handlowego, w tym przeznaczonych na paszę, Do rekultywacji terenów przeznaczonych na cele rolne, Do uprawy roślin przeznaczonych na kompost oraz roślin nie przeznaczonych do spożycia i produkcji pasz, z pewnymi zastrzeżeniami.

32 Wymogi cross compliance przy stosowaniu osadów ściekowych Posiadanie karty przekazania osadu, Posiadanie aktualnych wyników analizy zastosowania komunalnego osadu ściekowego dostarczonego przez wytwórcę, Posiadanie aktualnych wyników analizy gleby (na zawartość metali ciężkich, ph i fosforu), Posiadanie dokumentu zalecanych dawek osadu, wydanego przez wytwórcę.

33 Wymogi cross compliance przy stosowaniu osadów ściekowych Rolnikowi nie wolno stosować osadów ściekowych na gruntach: Wykorzystywanych do upraw pod osłonami, Przeznaczonych pod uprawy sadownicze (nie dotyczy drzew owocowych) i warzywne, Przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym, w ciągu 10 m-cy poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów

34 Wymogi cross compliance przy stosowaniu osadów ściekowych Na łąkach i pastwiskach, Na terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych, Na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem, Na gruntach o dużej przepuszczalności (piaski luźne i słabo-gliniaste oraz piaski gliniaste lekkie), jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu

35 Wymogi cross compliance przy stosowaniu osadów ściekowych Na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych, W pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków, Na terenie położonym w odległości mniejszej niż 100 m od ujęć wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności.

36 Wymogi cross compliance przy stosowaniu osadów ściekowych Na wewnętrznych terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody, Na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%, Na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody, Na terenach objętych pozostałymi formami ochrony przyrody, Podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi, Na glebach kwaśnych o ph < 5,6

37 Obszar A-środowisko naturalne IV Ochrona wód przed zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego Ten wymóg CC dotyczy tylko tych rolników, których gospodarstwa położone są na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych (OSN).

38 Obszar A-środowisko naturalne W Polsce obecnie wyznaczonych jest 20 obszarów OSN, dla których Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej opracowały i wprowadziły programy działań mające na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, a przede wszystkim z produkcji zwierzęcej.

39 Źródło: Broszura: wymogi wzajemnej zgodności

40 Obszar A-środowisko naturalne Obowiązkiem każdego rolnika, posiadającego gospodarstwo na obszarze OSN jest przestrzeganie tych programów działań oraz stosowanie się do następujących wymagań: Wymagania w zakresie stosowania nawozów naturalnych i kiszonek, Wymagania w zakresie prowadzenia dokumentacji, Zasady stosowania nawozów naturalnych

41 Wymogi cross compliance dotyczące przechowywania nawozów i kiszonek Obornik jest przechowywany w pomieszczeniach inwentarskich o nieprzepuszczalnym podłożu lub na płycie zaopatrzonej w instalacje odprowadzające wycieki do zbiorników na gnojówkę i wodę gnojową,

42 Wymogi cross compliance dotyczące przechowywania nawozów i kiszonek Pojemność płyty obornikowej zapewnia możliwość gromadzenia i przechowywania obornika w okresach, kiedy nie jest on wykorzystywany rolniczo (co najmniej 6 m-cy), Gnojowica i gnojówka są przechowywane w szczelnych zbiornikach,

43 Wymogi cross compliance dotyczące przechowywania nawozów i kiszonek Pojemność zbiorników na gnojówkę i gnojowicę wystarcza na ich przechowywanie przez okres, kiedy nie są wykorzystywane rolniczo (co najmniej 6 m-cy), Kiszonki są zabezpieczone przed wyciekiem soków do gruntu, Dawka nawozu naturalnego, zastosowana w ciągu roku nie zawiera więcej niż 170 kg N/ha.

44 Wymagana wielkość urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych w przeliczeniu na DJP Sposób utrzymania zwierząt System ściołowy Bezściołowy Powierzchnia/pojemność płyty/zbiornika na OSN na 6 m-cy Bydło i trzoda chlewna 3,5 m 2 /1 DJP dla obornika 3 m 3 /1 DJP dla gnojówki Drób 1,6 m 2 /1 DJP dla obornika 0,25 m 3 /1 DJP dla gnojówki Konie 3,5 m 2 /1 DJP dla obornika 1,5 m 3 /1 DJP dla gnojówki 10 m 3 /1 DJP dla gnojowicy

45 Obliczanie rocznej zawartości azotu w nawozach naturalnych Ilość azotu = liczba zwierząt (stan średnioroczny) x produkcja obornika/gnojówki/gnojowicy x produkcja azotu.

46 Orientacyjna zawartość azotu w odchodach zwierząt gospodarskich Rodzaj zwierząt System utrzymania zwierząt Głęboka ściółka Płytka ściółka System bezściółkowy Produkcja obornika t/tok Zawartość N (kg) w 1 t obornika Produkcja obornika t/rok Zawartość N (kg) w 1 t obornika Produkcja gnojówki m 3 /rok Zawartość N (kg) w 1 m 3 gnojówki Produkcja gnojowicy m 3 /rok Zawartość N (kg) w 1 m 3 / gnojowicy Bydło 13,87 4,11 7,31 1,70 3,46 2,52 20,37 3,1 Trzoda 4,34 2,33 1,94 1,44 2,14 2,22 2,98 2,96 Owce 1,02 5,44 0,70 2,50 0,21 2,52 Konie 7,13 4,07 4,83 2,00 1,56 2,10 Drób 0,26 18,90

47 Wymogi cross compliance dotyczące prowadzenia dokumentacji Posiadanie rocznego planu nawozowego, Posiadanie umowy zbytu nawozów naturalnych, ale tylko w przypadku, gdy produkcja azotu w stosunku do powierzchni gruntów przekracza 170 kg N/ha

48 Wymogi cross complinace dotyczące stosowania nawozów Nawozy naturalne i organiczne w postaci stałej i płynnej są stosowane w okresach dozwolonych (od marca do listopada), Nawozy naturalne w postaci stałej są stosowane pogłównie tylko na użytkach zielonych i wieloletnich uprawach polowych,

49 Wymogi cross complinace dotyczące stosowania nawozów Nawozy naturalne oraz organiczne stosowane na gruntach ornych powinny być przykryte lub wymieszane z glebą nie później niż następnego dnia o ich zastosowaniu, z wyjątkiem nawozów stosowanych na użytkach zielonych, Nawozy naturalne stosowane są w odległości co najmniej 20 m od strefy wód,

50 Wymogi cross complinace dotyczące stosowania nawozów Rolnikowi nie wolno stosować nawozów: Na glebach zalanych wodą, przykrytych śniegiem lub zamarzniętych, W okresie od grudnia do lutego (z wyjątkiem upraw pod osłonami), Naturalnych w postaci płynnej w całym okresie wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi,

51 Wymogi cross complinace dotyczące stosowania nawozów Naturalnych w postaci płynnej lub mineralnych azotowych na glebach bez okrywy roślinnej, położonych na polach o nachyleniu większym niż 10%, Naturalnych w postaci stałej podczas wegetacji roślin, z wyjątkiem trwałych użytków zielonych i wieloletnich upraw polowych.

52 Kiszonki Kiszonki produkowane w gospodarstwie powinny być przechowywane w specjalnych zbiornikach, silosach, na płytach bądź w belach lub rękawach foliowych, usytuowanych w odpowiedniej odległości od zabudowań i granic zagrody wiejskiej oraz otwartych składowisk spożywczego I magazyn środków spożywczych nawozów naturalnych

53 Obszar A-środowisko naturalne Soki kiszonkowe powstające przy zakiszaniu świeżej zielonej masy roślin (mniej lub bardziej podsuszonej) na paszę dla zwierząt powinny być odprowadzane do studzienek zbiorczych, stanowiących integralną część składową silosów lub zabezpieczone w inny sposób przed wyciekiem do gruntu. Zalecanym sposobem konserwacji pasz jest sporządzanie sianokiszonek, z których praktycznie nie ma wycieków soków.

54 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Głównym celem systemu IRZ jest poprawa bezpieczeństwa żywności, zdrowotności zwierząt, a tym samym poprawa bezpieczeństwa zdrowia publicznego. Każdy rolnik, posiadający zwierzęta musi zwrócić się do ARiMR w celu otrzymania numeru siedziby stada. Posiadając zwierzęta należy zgłaszać wszystkie zaistniałe zdarzenia rejestrację (urodzenia, przywóz), przemieszczenia, padnięcie i ubój.

55 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Dzięki systemowi IRZ możliwe jest: Ustalenie miejsc pochodzenia, pobytu i przemieszczeń zwierząt, Zapewnienie bezpieczeństwa żywności, zgodnie z wymogami Unii Europejskiej, Uzyskanie pełnego dostępu do rynku produktów pochodzenia zwierzęcego innych państw członkowskich Unii Europejskiej.

56 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Każde zwierzę w siedzibie stada powinno być oznakowane w odpowiednim terminie i w sposób charakterystyczny dla danej grupy zwierząt.

57 Bydło Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Oznakowanie bydła polega na założeniu na każde ucho kolczyka z numerem identyfikacyjnym. Kolczyki można kupić u dostawców znajdujących się na liście ARiMR. Fakt oznakowania bydła należy zgłosić do Agencji w terminie 7 dni od dnia urodzenia danego zwierzęcia.

58

59 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Znakowanie owiec i kóz polega na założeniu kolczyka na lewe ucho oraz, w przypadku owiec i kóz przeznaczonych do sprzedaży należy dodatkowo założyć na prawe ucho kolczyk zawierający nr identyfikacyjny zwierzęcia lub kolczyk zawierający identyfikator elektroniczny. Identyfikatory elektroniczne będą obowiązkowe od 31 grudnia 2009)

60

61 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Oznakowanie owcy lub kozy należy zgłosić w Agencji w momencie przemieszczania zwierzęcia (opuszczenia siedziby stada, w której się urodziło) w terminie nie późniejszym niż 6 m-cy od dnia urodzenia.

62 Świnie Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Oznakowanie świń polega na trwałym i widocznym wytatuowaniu numeru identyfikacyjnego lub założeniu kolczyka na lewe ucho. Świnie należy oznakować zaraz po urodzeniu i fakt oznakowania zgłosić do Agencji nie później niż przed dniem opuszczenia przez to zwierzę siedziby stada.

63 Źródło:

64 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Przemieszczanie zwierząt Rolnik posiadający bydło, owce lub kozy zobowiązany jest do zgłoszenia zmiany miejsca pobytu zwierzęcia w terminie do 7 dni od daty przemieszczenia.

65 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Zwierzęta przywiezione z krajów Unii Europejskiej zachowują dotychczasowe oznakowanie, którego nie wolno zmieniać. Jeżeli kolczyk zostanie uszkodzony lub zgubiony, należy zamówić jego duplikat z tym samym numerem. Przywiezienie zwierzęcia zgłasza się w terminie 7 dni o daty wwozu. Nie zgłasza się jedynie zwierząt, których miejscem przeznaczenia jest ubojnia, a ubój nastąpi w terminie 20 dni w przypadku bydła, 5 dni u owiec i kóz oraz 30 dni w przypadku świń

66 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Zwierzęta przywiezione spoza krajów Unii otrzymują nowy numer identyfikacyjny, zgodny z ze wzorem obowiązującym dla danego gatunku. Wwóz oraz oznakowanie zgłasza się w terminie 7 dni od przeprowadzenia weterynaryjnej kontroli granicznej, nie później jednak niż przed dniem opuszczenia przez to zwierzę gospodarstwa przeznaczenia. Wyjątek stanowi przeznaczenie zwierząt na ubój.

67 Obszar A rejestracja i Księgi rejestracji identyfikacja zwierząt Posiadacze bydła, owiec, kóz i świń zobowiązani są do prowadzenia księgi rejestracji zwierząt, odrębnej dla każdego gatunku i każdej siedziby stada. Księga prowadzona jest w formie papierowej lub elektronicznej. W księdze podaje się numer siedziby stada, liczbę zwierząt oraz wpisuje każde zdarzenie objęte obowiązkiem wpisu w terminie do 7 dni.

68 Obszar A rejestracja i identyfikacja zwierząt Posiadacze owiec i kóz muszą zgłosić w ARiMR informacje dotyczące posiadacza zwierząt lub siedziby stada w terminie do 30 dni. Posiadacze świń zgłaszają w Agencji każde zwiększenie i zmniejszenie liczebności stada oraz ubój w terminie do 30 dni.

69 Wymagania cross compliance dotyczące IRZ Rolnik posiadający zwierzęta zobowiązany jest do: Posiadania numeru siedziby stada, Prowadzenia ksiąg rejestracji, Oznakowania zwierząt zgodnie z przepisami, Wpisania do księgi rejestracji każdego zdarzenia, wymagającego wpisu, w terminie 7 dni od jego zaistnienia,

70 Wymagania cross compliance dotyczące IRZ Przechowywania danych zawartych w księdze w ciągu 3 lat od dnia utraty zwierzęcia, Posiadacze bydła muszą zgłaszać a Agencji każde zdarzenie wraz z jego datą w terminie 7 dni, Dokumenty przewozowe dla owiec i kóz urodzonych po 9 lipca 2005 r. przechowywane są co najmniej 3 lata od dnia przewozu zwierząt do miejsca przeznaczenia, Spis owiec i kóz dokonuje się w stadzie co najmniej raz na 12 m-cy i przekazuje do ARiMR

71 Obszar B zdrowie zwierząt Wymogi, odnośnie zdrowia zwierząt to: Zakaz stosowania związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i betaagonistycznym, Zapobieganie, kontrola i zwalczanie niektórych przenośnych encefalopatii gąbczastych Zgłaszanie niektórych chorób zakaźnych.

72 Obszar B zdrowie zwierząt Związki chemiczne o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym (hamujące produkcję hormonów tarczycy, co powoduje przyrost masy ciała) oraz beta-agonistycznym (leki stosowane w celu przyspieszenia porodu), odkładają się w mięsie, wpływając na obniżenie jakości środków spożywczych, a tym samym mogą powodować poważne zagrożenie dla ludzkiego zdrowia.

73 Obszar B zdrowie zwierząt Środki lecznicze bazujące na zakazanych związkach chemicznych mogą być podawane tylko w ściśle określonych (przez lekarza weterynarii) przypadkach i musi być to odnotowane w księdze leczenia stada. Konieczne jest także przestrzeganie okresu karencji.

74 Obszar B zdrowie zwierząt Każdy rolnik, posiadający zwierzęta, z których pozyskane tkanki lub produkty są przeznaczone do spożycia przez ludzi, zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji leczenia zwierząt. Lekarz weterynarii lecząc zwierzęta dokonuje wpisu do dokumentacji (książka leczenia zwierząt). Ponieważ księga leczenia zwierząt ma formę samokopiujących się stron, oryginał wpisu otrzymuje rolnik, kopia zaś zostaje u weterynarza. Rolnik przechowuje ewidencje przez 3 lata od dnia dokonania ostatniego wpisu.

75 Obszar B zdrowie zwierzątwymogi Rolnikom, posiadającym zwierzęta gospodarskie, dzikie, utrzymywane jako gospodarskie oraz zwierzętom akwakultury nie wolno: Podawać zwierzętom substancji o działaniu tyreostatycznym, stilbenów, pochodnych stilbenów, ich soli i estrów, substancji o działaniu beta-agonistycznym, oestradiolu 17 beta i jego pochodnych estropodobnych oraz innych substancji o działaniu estrogennym, androgennym i genogennym.

76 Obszar B zdrowie zwierzątwymogi Utrzymywania w gospodarstwie zwierząt akwakultury, w których organizmie znajdują się lub wykryto substancje zakazane, z wyjątkiem podawania tych substancji w celach leczniczych, Umieszczania na rynku zwierząt gospodarskich, dzikich i akwakultury, w których organizmach znajdują się lub wykryto niedozwolone substancje, Wprowadzania na rynek mięsa lub innych produktów pochodzenia zwierzęcego, którym były podawane substancje o działaniu hormonalnym, jeżeli przed dokonaniem uboju nie była przestrzegany okres karencji.

77 Obszar B zdrowie zwierzątwymogi Ponadto zabrania się rolnikom posiadania i przechowywania w gospodarstwie leczniczych produktów weterynaryjnych zawierających substancje o działaniu beta-agonistycznym oraz oestradiolu 17 beta i jego pochodne. Weterynaryjne środki leczenia zwierząt mogą być podawane tylko przez lekarza weterynarii.

78 Obszar B zdrowie zwierząt Choroby zakaźne zwierząt-zapobieganie, zwalczanie, zgłaszanie. Zgodnie z zasadami cc, choroby zwierzęce, które należy zgłaszać odpowiedniego organu (powiatowy lekarz weterynarii, weterynarz opiekujący się gospodarstwem lub organ samorządu terytorialnego) to: Gąbczasta encefalopatia bydła, Pryszczyca, Choroba pęcherzykowa świń, Choroba niebieskiego języka,

79 Obszar B zdrowie zwierząt Księgosusz, Pomór małych przeżuwaczy, Krwotoczna choroba zwierzyny płowej, Ospa owiec i ospa kóz, Pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej, Choroba guzowata skóry bydła, Gorączka doliny Rift, Afrykański pomór świń.

80 Obszar B zdrowie zwierząt W celu zapobiegania niektórym przenośnym encefalopatiom gąbczastym, zwierzętom gospodarskim nie wolno podawać: Przetworzonego białka pochodzenia zwierzęcego, Żelatyny pochodzącej od przeżuwaczy, Produktów z krwi, Hydrolizatów białkowych, Fosforanów dwu i trójwapniowych pochodzenia zwierzęcego (np. mączka kostna).

81 Obszar B zdrowie zwierząt Wyjątki od zakazu paszowego stanowią: 1. Karmienie zwierząt gospodarskich białkami oraz paszami uzyskanymi z białek: Mleka, produktów na bazie mleka i siary, Jaj i produktów jajecznych, Żelatyny nie pochodzącej od przeżuwaczy, Hydrolizatów białkowych pochodzących od zwierząt innych niż przeżuwacze i otrzymanych ze skór i skórek przeżuwaczy

82 Obszar B zdrowie zwierząt 2. Karmienie zwierząt innych niż przeżuwacze białkami i produktami uzyskanymi z białek, tj.: Mączkami rybnymi, które: są produkowane w zakładach produkujących wyłącznie produkty pochodzenia rybnego, Są poddawane analizie mikroskopowej zgodnie z odpowiednią dyrektywą przed wprowadzeniem do obrotu, Pasze zawierające mączki są produkowane w zakładach nie produkujących pasz dla przeżuwaczy oraz zatwierdzonych przez powiatowego lekarza weterynarii;

83 Obszar B zdrowie zwierząt Fosforanami dwu i trójwapniowymi, pod warunkiem, że pasze zawierające te fosforany produkowane są w zakładach, które nie produkują pasz dla przeżuwaczy i są zatwierdzone przez powiatowego lekarza weterynarii, Produktami z krwi (a w przypadku ryb-mączkami z krwi) pochodzącej od zwierząt innych niż przeżuwacze, o ile krew ta pochodzi z ubojni zatwierdzonej przez UE, w której nie ubija się przeżuwaczy oraz pod warunkiem, że krew z ubojni jest transportowana bezpośrednio do zakładu przetwórczego w pojazdach przeznaczonych wyłącznie do transportu krwi.

84 Obszar B zdrowie zwierząt Zakaz paszowy nie dotyczy także karmienia zwierząt roślinami bulwiastymi i korzeniowymi oraz paszami zawierającymi takie produkty, nawet po wykryciu w nich obecności drzazg kostnych.

85 Obszar B zdrowie zwierząt Objawy chorób, powodujące obowiązek natychmiastowego zgłoszenia podejrzenia choroby to: Zaburzenia neurologiczne i/lub behawioralne, Nienaturalna postawa, niskie opuszczenie głowy, napieranie na przeszkody, zaleganie zwierząt, Nadmierna wrażliwość na bodźce słuchowe i dotyk, Drżenie mięśni, zgrzytanie zębami, Spadek wydajności mlecznej, utrata masy ciała i wyniszczenie organizmu pomimo normalnego apetytu.

86 Obszar B zdrowie zwierząt Po zawiadomieniu stosownego organu, gospodarstwo zostaje poddane urzędowemu nadzorowi powiatowego lekarza weterynarii do czasu stwierdzenia lub wyeliminowania choroby. Rolnik, do czasu przybycia weterynarza jest zobowiązany do: odizolowania i pilnowania zwierzęcia podejrzanego o BSE, Nie wywożenia pasz znajdujących się w gospodarstwie oraz materiału biologicznego pochodzącego od bydła (nasienia, komórek jajowych i zarodków)

87 Obszar B zdrowie zwierząt W przypadku stwierdzenia BSE należy: zniszczyć wszystkie części ciała chorego zwierzęcia zgodnie z procedurami weterynaryjnymi, przeprowadzić się dochodzenie w celu identyfikacji wszystkich zagrożonych zwierząt, Zabić i zniszczyć wszystkie zwierzęta i produkty, które zidentyfikowano jako zagrożone, Wprowadzić nadzór nad procesem przemieszczania zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego, Wypłacić rolnikowi rekompensatę w wysokości wartości rynkowej zabitego zwierzęcia.

88 Obszar B zdrowie zwierząt Objawy chorób innych niż BSE, których podejrzenie należy zgłaszać stosownym organom: Zwiększona ilość poronień u bydła, świń, owiec i kóz, Zwiększona liczba nagłych padnięć, Objawy neurologiczne, Występowanie krost, pęcherzy, nadżerek lub wybroczyn na skórze, błonach śluzowych u większej ilości zwierząt kopytnych. Ponadto należy zgłaszać każdy przypadek padnięcia bydła, owiec lub kóz.

89 Obszar B zdrowie zwierząt Po dokonaniu zgłoszenia posiadacz zwierząt jest zobowiązany do: Pozostawienia zwierząt w miejscu ich przebywania i nie wprowadzania tam innych zwierząt, Uniemożliwiania osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta podejrzane o chorobę lub zakażenie

90 Obszar B zdrowie zwierząt Wstrzymania się od wywożenia, wynoszenia i zbywania produktów, w szczególności mięsa, zwłok zwierzęcych, środków żywienia zwierząt, wody, ściółki, nawozów naturalnych i innych przedmiotów znajdujących się w miejscu, w którym wystąpiła choroba, Udostępnienia organom Inspekcji Weterynaryjnej zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań, a także udzielania pomocy przy ich wykonywaniu, Udzielania organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w ich imieniu wyjaśnień i podawania informacji, które mogą mieć znaczenie dla wykrycia choroby i źródeł zakażenia lub zapobiegania jej szerzeniu.

91 Obszar B zdrowotność roślin Zdrowotność roślin to wymogi dotyczące stosowania środków ochrony roślin. Każdy rolnik, zanim zastosuje środki ochrony roślin zobowiązany jest do zastosowania w pierwszej kolejności metod naturalnych (biologiczne, agrotechniczne itp.). Zastosowanie w rolnictwie mogą mieć tylko środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu, a stosowanie musi się odbywać zgodnie z instrukcją (etykietą) stosowania.

92 Obszar B zdrowotność roślin Obowiązki rolnika, stosującego środki ochrony roślin: Osoba wykonująca zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin odbyć szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin, które ważne jest 5 lat, Sprzęt do wykonywania środków ochrony roślin musi być sprawny technicznie. Opryskiwacz musi być badany przynajmniej raz na 3 lata.

93 Obszar B zdrowotność roślin Rolnik musi bezwzględnie przestrzegać zaleceń zawartych na etykiecie-instrukcji stosowania preparatu, Zaleca się, aby w gospodarstwie znajdowała się specjalny magazyn środków ochrony roślin lub wydzielone i zamknięte pomieszczenie, przeznaczone do składowania środków ochrony roślin i opakowań po tych środkach.

94 Obszar B zdrowotność roślin Ograniczenia i zakazy dotyczące stosowania środków ochrony roślin: Nie wolno stosować środków ochrony roślin niedopuszczonych do obrotu, Dopuszczone środki ochrony roślin nie można stosować w uprawach i przeciwko organizmom żywym, które nie są wymienione na etykiecieinstrukcji, Stosując środki ochrony roślin należy przestrzegać ustaleń związanych z ochrona wód i środowiskiem przyrodniczym

95 Obszar B zdrowotność roślin Rolnicy stosujący chemiczne środki ochrony roślin zobowiązani są do prowadzenia ewidencji, zawierającej: Nazwę rośliny, produktu roślinnego lub przedmiotu, Powierzchnię uprawy roślin lub magazynów, Powierzchnię, na której były wykonywane zabiegi oraz termin ich wykonania, Nazwy stosowanych środków ochrony roślin oraz ich dawki, Przyczyny stosowania środków ochrony roślin.

96 Obszar B zdrowotność roślin wymogi cc Osoba wykonująca zabiegi ochrony roślin posiada zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin, Sprzęt do wykonywania zabiegów ochrony roślin posiada aktualne badania sprawności technicznej, Prowadzona jest ewidencja stosowania środków ochrony roślin, Przestrzega się okresów karencji i prewencji w stosowaniu środków ochrony roślin.

97 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Aby wytwarzana przez rolników żywność i/lub pasze spełniały obowiązujące wymogi prawa żywnościowego, rolnicy muszą dołożyć wszelkich starań oraz zapewnić możliwość monitorowania pasz i materiałów paszowych, dodatków paszowych i premiksów na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji.

98 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Wymogi dotyczące monitorowania: Rolnicy działający na rynku pasz powinni mieć możliwość pełnej identyfikacji każdego dostawcy. W gospodarstwie musi znajdować się dokumentacja potwierdzająca rodzaj i pochodzenie pasz stosowanych w żywieniu zwierząt, Rolnicy powinni stosować pasze pochodzące wyłącznie z zatwierdzonych i/lub zarejestrowanych zakładów,

99 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Jeżeli pasza wyprodukowana w gospodarstwie jest przeznaczona do obrotu, rolnik musi posiadać dokumentację sprzedaży, pozwalającą zidentyfikować odbiorcę, Materiały i mieszanki paszowe wprowadzone do obrotu muszą być oznakowane.

100 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Oznakowanie materiałów i mieszanek paszowych musi być umieszczone w sposób czytelny i nieusuwalny i określać: Rodzaj i nazwę materiału lub mieszanki paszowej, Wytwórcę i nr identyfikacyjny zakładu, w którym są wytwarzane 9o ile została nadany), Masę netto lub objętość, Okres trwałości i karencji (jeśli dotyczy), Przeznaczenie, z uwzględnieniem gatunku i wieku zwierząt,

101 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Kategorie grupujące kilka materiałów paszowych charakteryzujących się tym samym źródłem pochodzenia, w przypadku mieszanek paszowych przeznaczonych dla zwierząt domowych, Zawartość składników pokarmowych, Datę produkcji albo numer serii, Sposób stosowania, w tym zasady bezpiecznego użycia. Dokumentacja taka nie jest wymagana w przypadku pasz pochodzących z własnego gospodarstwa i są wykorzystywane na potrzeby własne.

102 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Dodatki paszowe to substancje, drobnoustroje lub preparaty inne niż materiał paszowy i premiksy, które są celowo dodawane do paszy. Stosowanie dodatków paszowych możliwe jest tylko po otrzymaniu stosownego zezwolenia. Podobnie jak pasze i mieszanki paszowe dodatki paszowe muszą być oznakowane.

103 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Dodatki paszowe dzieli się na kilka kategorii: Dodatki technologiczne substancje dodawane do paszy do celów technologicznych, Dodatki sensoryczne substancje, których dodanie do paszy zmienia jej właściwości organoleptyczne lub wizualne, Dodatki dietetyczne, Dodatki zootechniczne stosowane w celu korzystnego wpływu na cechy użytkowe ze względu na dobry stan zdrowia zwierząt lub korzystny wpływ na środowisko, Kokcydiostatyki i histomonostatyki.

104 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Wymagania w zakresie higieny pasz na poziomie produkcji pierwotnej: W odniesieniu do produkcji pasz w gospodarstwie oraz związanych z nią działań (transport, przechowywanie i przeładunek) rolnicy są zobowiązani do przestrzegania wymagań z załącznika I rozporządzenia (WE) nr 183/2005, Prowadzenie działalności z zakresie produkcji pasz (oraz wszelkich działań z tego wynikających) wymaga zgłoszenia do powiatowego lekarza weterynarii (nie dotyczy rolników produkujących pasze na potrzeby własne)

105 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Rolnicy działający na rynku pasz musza działać w taki sposób, aby wyeliminować wszelkie zagrożenia, mogące ograniczyć bezpieczeństwo pasz, Pasze należy przechowywać w pomieszczeniach magazynowych, z dala od substancji chemicznych, odpadów, substancji niebezpiecznych, w warunkach zabezpieczających przed: Zakażeniem drobnoustrojami i grzybami, Przedostawaniem się do nich zwierząt i szkodników, Wilgocią i innymi czynnikami, które mogą pozbawić je wartości albo wytworzyć produkty szkodliwe dla zdrowia zwierząt i ludzi oraz środowiska.

106 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Podmioty działające na rynku pasz muszą podjąć działania w zakresie: Utrzymania w czystości i odpowiedniej dezynfekcji pomieszczeń, urządzeń, pojemników i środków transportu, wykorzystywanych podczas produkcji, przetwarzania, sortowania, pakowania, przechowywania i transportowania pasz, Zapewnienia higienicznych warunków produkcji, transportu i przechowywania oraz transportu pasz, Stosowania czystej wody w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu zanieczyszczenia spowodowanego przez zwierzęta i szkodniki,

107 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Zapobiegania, w stopniu, w jakim jest to możliwe, niebezpieczeństwu zanieczyszczenia przez zwierzęta i szkodniki, Przechowywania i przewozu odpadów oraz substancji niebezpiecznych, oddzielnie i bezpiecznie tak, aby zapobiec niebezpieczeństwu zanieczyszczenia, Zapewnienia, by materiały użyte do produkcji opakowań nie stanowiły źródła niebezpiecznego zanieczyszczenia pasz, Uwzględnienia wyników wszelkich stosowanych analiz próbek pierwotnych produktów lub innych próbek istotnych dla bezpieczeństwa pasz.

108 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Wymagania wobec rolników utrzymujących zwierzęta do produkcji żywności: W przypadku utrzymywania zwierząt na pastwisku, wypas musi być taki zorganizowany, aby ograniczyć do minimum fizyczne, biologiczne lub chemiczne zagrożenia związane z zanieczyszczeniem żywności, Pomiędzy poszczególnymi okresami wypasu należy zachować przerwy w celu ograniczenia do minimum biologicznych zanieczyszczeń krzyżowych pochodzących z nawozów,

109 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Pomieszczenia, w których wytwarzane są pasze oraz sprzęt i urządzenia używane do produkcji muszą być utrzymywane w dobrym stanie technicznym, Miejsce przechowywania pasz, pojemniki, budynki i urządzenia do zadawania pasz muszą być regularnie czyszczone i dezynfekowane, Środki chemiczne służące do czyszczenia i dezynfekowania należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta oraz przechowywać z dala od paszy,

110 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz W gospodarstwie należy regularnie usuwać nawóz naturalny, odpady oraz inne potencjalne źródła zanieczyszczenia paszy, Pasze należy przechowywać z dala od środków chemicznych oraz innych produktów nie nadających się do spożywania przez zwierzęta; miejsca przechowywania pasz musza być suche i czyste oraz zabezpieczone przed szkodnikami, Ziarno należy przechowywać tak, aby było niedostępne dla zwierząt,

111 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Pasze lecznicze oraz przeznaczone dla poszczególnych grup zwierząt należy przechowywać tak, aby nie zaszło ryzyko pomyłki; pasze lecznicze powinny być oddzielone od pasz nie posiadających właściwości leczniczych, Załadunek i przewóz pasz powinien odbywać się w taki sposób, aby zabezpieczyć pasze przed wszelkimi zanieczyszczeniami, uszkodzeniami mechanicznymi, działaniem wysokiej i niskiej temperatury, światłą oraz wilgoci i innymi czynnikami atmosferycznymi,

112 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Urządzenia przeznaczone do zadawania pasz oraz poidła powinny być zaprojektowane i zainstalowane tak, aby ograniczyć do minimum ryzyko zanieczyszczenia paszy i wody. Gospodarstwo powinno posiadać aktualne zaświadczenie, potwierdzające jakość wody przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz procesów technologicznych, Osoby odpowiedzialne za żywienie i opiekę nad zwierzętami powinny posiadać wymagane umiejętności, wiedzę i kompetencje.

113 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Wymagania higieniczne dla produkcji podstawowej i powiązanych działań. Produkcja podstawowa/pierwotna to produkcja, uprawa lub hodowla produktów podstawowych, w tym zbiory, dojenie i chów lub hodowla zwierząt gospodarskich przed ubojem. Oznacza także łowiectwo i rybołówstwo oraz zbieranie runa leśnego. Produkcja podstawowa to termin oznaczający działalność na poziomie gospodarstwa lub zbliżonym.

114 Obszar B bezpieczeństwo Produkcja podstawowa to: żywności i pasz Produkcja, hodowla i uprawa produktów roślinnych takich jak zboża, owoce, warzywa, zioła oraz transport wewnętrzny, magazynowanie i postępowanie z produktami (bez znacznej zmiany ich charakteru) w gospodarstwie i ich dalszy transport do zakładu, Produkcja, utrzymywanie, chów lub hodowla zwierząt służących do produkcji żywności w gospodarstwie i jakąkolwiek działalność z tym powiązaną, jak również transport zwierząt, z których pozyskuje się żywność w celu umieszczenia na rynku, do rzeźni albo transport zwierząt pomiędzy gospodarstwami,

115 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Produkcja, przetrzymywanie i hodowla ślimaków w gospodarstwie oraz ich transport do zakładu przetwórczego lub na rynek, Dojenie i składowanie mleka w gospodarstwie, Produkcja i zbieranie jaj w pomieszczeniach producenta, ale z wyłączeniem pakowania jaj, Poławianie ryb, postępowanie z produktami rybołówstwa (bez znaczącej zmiany ich charakteru) na pokładzie łodzi (z wyjątkiem statków mroźni i przetwórni) i ich transport do pierwszego zakładu na lądzie (włącznie z rynkami hurtowymi). Obejmuje to również połów, postępowanie i transport ryb złowionych w wodach słodkich.

116 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Produkcja, utrzymywanie, hodowla i odławianie ryb z gospodarstw zajmujących się akwakulturą oraz ich transport do zakładu, Produkcja, utrzymywanie, hodowla i odławianie mięczaków dwuskorupowych i ich transport do zakładu wysyłki lub oczyszczania, Polowanie, zabijanie i patroszenie na miejscu dzikich zwierząt łownych i transport do zakładów zajmujących się takimi zwierzętami, Zbieranie grzybów, jagód, ślimaków itp. w ich naturalnym środowisku i ich transport do zakładu.

117 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Rolnicy hodujący zwierzęta, prowadzący chów lub produkujący surowce pochodzenia zwierzęcego powinni prowadzić dokumentację dotyczącą: Charakteru i pochodzenia paszy otrzymywanej przez zwierzęta, Występowania chorób, które mogą zagrozić bezpieczeństwu produktów pochodzenia zwierzęcego, Wyników wszelkich analiz przeprowadzanych na próbkach pobranych od zwierząt lub innych próbkach pobranych do celów diagnostycznych, istotnych ze względu na zdrowie ludzkie, Wszelkich sprawozdań na temat przeprowadzonych kontroli zwierząt lub produktów pochodzenia zwierzęcego.

118 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Rolnicy produkujący lub zbierający produkty roślinne powinni prowadzić dokumentację w szczególności na temat: Użycia środków ochrony roślin i biocydów, Występowanie szkodników lub chorób, które mogą zagrozić bezpieczeństwu produktów pochodzenia roślinnego, Wyników wszelkich analiz przeprowadzanych na próbkach pobranych z roślin lub innych próbkach, istotnych ze względu na zdrowie ludzkie.

119 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Wymagania dla gospodarstw produkujących mleko. Surowe mleko powinno pochodzić od zwierząt, które: Nie wykazują żadnych objawów chorób zakaźnych przenoszonych na człowieka przez mleko, Znajdują się w ogólnie dobrym stanie zdrowia, nie wykazują objawów choroby, która mogłaby skutkować zanieczyszczeniem mleka, a zwłaszcza nie cierpią na żadną infekcję dróg rodnych, objawiającą się wydzieliną, na zapalenie jelit z objawami biegunki i gorączką, czy na rozpoznawalne stany zapalne wymion,

120 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Nie posiadają na wymionach żadnych ran, które mogłyby niekorzystnie wpływać na mleko, Nie otrzymywały żadnych nie zatwierdzonych substancji czy produktów leczniczych, ani nie były poddawane nielegalnemu leczeniu (np. hormonami, sterydami itp.), W przypadku, gdy były poddawane leczeniu, zachowany został odpowiedni okres karencji, zalecany dla danych produktów lub substancji (wymagana identyfikacja leczonych zwierząt),

121 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Pochodzą ze stad wolnych lub urzędowo wolnych od brucelozy, Pochodzą ze stad urzędowo wolnych od gruźlicy (bydło) lub, w przypadku innych gatunków zwierząt, ze stad podawanych regularnym w ramach planu zwalczania tej choroby. W gospodarstwie powinna być możliwość odizolowania zarażonych lub podejrzanych o jedną z chorób wymienionych powyżej.

122 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Wymagania dotyczące pomieszczeń i wyposażenia: Ściany i podłogi pomieszczeń, w których dokonuje się uboju, musza być łatwe do czyszczenia w miejscach, w których istnieje możliwość ich zanieczyszczenia. Konstrukcja podłogi powinna ułatwiać odpływ cieczy i usuwanie zanieczyszczeń. Umiejscowienie i konstrukcja urządzeń do udoju oraz pomieszczeń, w których mleko jest składowane i schładzane, muszą eliminować ryzyko zanieczyszczenia mleka,

123 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Niedaleko miejsca udoju muszą być dostępne odpowiednie urządzenia do mycia rąk dla osób dokonujących udoju i wykonujących prace przy surowym mleku, Pomieszczenia do udoju muszą być wyposażone w oświetlenie naturalne lub sztuczne, tak aby można było dokonać oględzin mleka w zakresie nieprawidłowości organoleptycznych i fizykochemicznych,

124 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Pomieszczenia do składowania mleka muszą być zabezpieczone przed szkodnikami, odpowiednio oddzielone od pomieszczeń, w których przetrzymywane są zwierzęta, a także muszą być wyposażone w odpowiednie urządzenia do schładzania mleka, zapewniając jego temperaturę nie wyższą niż 8º C w przypadku codziennego odbioru lub nie wyższą niż 6º C, jeżeli mleko nie jest odbierane codziennie,

125 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Powierzchnie urządzeń mających styczność z mlekiem (narzędzi, pojemników, zbiorników itd. przeznaczonych do udoju, gromadzenia lub transportu) muszą być łatwe do czyszczenia oraz, w razie konieczności, do zdezynfekowania. Wymaga to zastosowania materiałów gładkich, nadających się do mycia oraz nietoksycznych, Pomieszczenia do udoju i przechowywania mleka musza być zaopatrzone w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, w ilości dostosowanej do wielkości produkcji.

126 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Higiena podczas udoju i składowania: Doju należy dokonywać w sposób higieniczny, wykluczający możliwość zanieczyszczenia, Należy zapewnić odpowiednią czystość strzyków, wymion i przylegających do nich części, Przed dokonaniem właściwego udoju mleko każdego zwierzęcia powinno być poddane oględzinom pod kątem nieprawidłowości organoleptycznych i fizykochemicznych. Mleko wykazujące takie nieprawidłowości nie powinno być przeznaczone do spożycia przez ludzi,

127 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Zaraz po udoju mleko należy przenieść w czyste miejsce oraz niezwłocznie schłodzić, z wyjątkiem mleka, które jest przetwarzane w ciągu 2 godzin od udoju lub konieczne jest zastosowanie wyższej temperatury z przyczyn technologicznych. Jednakże mleko musi spełniać kryteria dla liczby drobnoustrojów i komórek somatycznych, Osoby dokonujące udoju i wykonujące prace przy mleku muszą zachować wysoki stopień higieny osobistej i muszą być ubrane w czystą odzież.

128 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Podczas doju należy przestrzegać kolejności czynności: Sprawdzenie, czy krowa powinna być dojona, okres karencji, stan zdrowia, okres siarowy, Sprawdzenie jakości mleka na przedzdajaczu, Mycie wymienia i pachwin, Osuszenie i wytarcie strzyków (jednorazowe ręczniki) oraz masaż przedudojowy, Dój właściwy, Dodajanie i masaż końcowy (w miarę potrzeb) Dipping (kąpiel i dezynfekcja strzyków), zamknięcie kanału strzyka przed bakteriami.

129 Obszar B bezpieczeństwo Wymagania dokumentacji: żywności i pasz Decyzje powiatowego lekarza weterynarii o uznaniu stada za wolne lub urzędowo wolne od brucelozy i gruźlicy bydła, Księga rejestracji, paszporty bydła, Księga leczenia zwierząt, Rejestr zakupu i zużycia leków weterynaryjnych, Rejestr zakupu i zużycia mieszanek paszowych i premiksów, Aktualne zaświadczenia o jakości wody, Aktualne badania lekarskie dojarzy i osób mającyh kontakt z mlekiem, Atest techniczny urządzeń udojowych, myjących i chłodniczych.

130 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz Wymagania przy produkcji jaj Jaja do czasu sprzedaży muszą być przechowywane w pomieszczeniach producenta, w miejscu suchym i czystym. Do czasu sprzedaży muszą być zabezpieczone przed obcym zapachem, wstrząsami i bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Jaj muszą być przechowywane i transportowane w stałych temperaturach. Sprzedaż powinna nastąpić jak najszybciej od dnia zniesienia, tak aby zagwarantować, że zostaną przekazane konsumentowi ostatecznemu nie później niż 21 dni od ich zniesienia.

131 Obszar B bezpieczeństwo żywności i Higiena pasz: pasz wymogi cc Podmiot działający na rynku pasz dokonał zgłoszenia do powiatowego lekarza weterynarii faktu prowadzenia działalności w zakresie produkcji, przetwarzania, przechowywania, transportu i dystrybucji pasz, W gospodarstwie znajduje się dokumentacja dotycząca produkcji pasz, Pasze są przechowywane w magazynach, w warunkach zapewniających zachowanie ich jakości oraz sposób zabezpieczający przed: Zakażeniem drobnoustrojami, grzybami i skutkami ich oddziaływania, Przedostawaniu się do nich zwierząt i szkodników, Wilgocią i innymi czynnikami, które mogą pozbawić je wartości albo wytworzyć produkty szkodliwe dla zdrowia zwierząt, ludzi oraz środowiska.

132 Obszar B bezpieczeństwo żywności i pasz wymogi cc Pasze są przechowywane z dla od substancji chemicznych oraz innych produktów nie nadających się do spożycia przez zwierzęta, Urządzenia, sprzęt oraz środki transportu wykorzystywane podczas produkcji, przetwarzania, pakowania, sortowania, przechowywania i transportu pasz są utrzymywane w czystości, czyszczone przed użyciem oraz, jeśli to konieczne po czyszczeniu, poddane odpowiedniej dezynfekcji powierzchni, Miejsca przechowywania pasz są regularnie czyszczone i dezynfekowane, Środki chemiczne do czyszczenia i dezynfekcji posiadają odpowiedni atest oraz są stosowane zgodnie z zaleceniami producenta i przechowywane z dala od paszy i miejsca jej przechowywania, Sposób przechowywania i system dystrybucji pasz w gospodarstwie zapewnia zadawanie właściwych pasz zwierzętom, dla których są