1. WSTĘP Podstawa prawna opracowania

Transkrypt

1 1. WSTĘP Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Trzebinia na lata wraz 1.1. Podstawa prawna opracowania Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z późń. zm.) nakłada obowiązek sporządzenia Programu ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej państwa (art. 17 i 18), przy czym projekt programu jest opiniowany przez Zarząd Powiatu Chrzanowskiego i uchwalany przez Radę Miasta. Program powinien określać wymagania odnoszące się do polityki ekologicznej państwa, a w szczególności: cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawne, ekonomiczne, społeczne. Zawarta w programie ochrony środowiska polityka ekologiczna gminy Trzebinia powinna więc realizować politykę ekologiczną państwa, rozumianą jako zjednoczenie celów ochrony środowiska z wyzwaniami zrównoważonego rozwoju w warunkach jednoczenia się Europy i rozszerzania ogólnoświatowej troski o Ziemię i jej przyszłych mieszkańców. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Trzebinia uwzględniając cele zawarte w dokumentach strategicznych, tj.: Polityka Ekologiczna Państwa na lata z perspektywą do roku 2016, (Warszawa 2008 r.), Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności), Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka , Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (M.P. z 2006 r. Nr 90 poz. 946), Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (czerwiec 2005), nawiązuje również do uwarunkowań wynikających z: Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata , Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego, Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata , Strategii Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego na lata , Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata , Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia, Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata , Programu Rewitalizacji dla centrum Miasta Trzebinia na lata , Sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami dla Miasta i Gminy Trzebinia za lata

2 1.2. Cel, charakter i uwarunkowania Programu Ochrony Środowiska Celem niniejszego opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska gminy Trzebinia, którego realizacja doprowadzi do poprawy i efektywnego zarządzania środowiskiem wskaże skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa Unii Europejskiej. Art. 5 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju oraz wskazuje, że ochrona środowiska jest nie tylko obowiązkiem obywateli, ale także władz publicznych. Zrównoważony rozwój w myśl ustawy - Prawo Ochrony Środowiska, to taki rozwój społeczno gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Władze publiczne zatem, poprzez swoją politykę powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo ekologiczne, ale i dostęp do nie uszczuplonych zasobów współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, ustala cele i zadania oraz szczegółowe programy zarządzania, odnoszące się do aspektów środowiskowych, usystematyzowane według priorytetów. Przy tworzeniu Programu Ochrony Środowiska przyjęto założenie, że powinien on spełniać rolę narzędzia w pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyspieszającego rozwiązywanie zagadnień techniczno ekonomicznych związanych z różnymi aspektami środowiskowymi. Ponadto celami Programu Ochrony Środowiska są: rozpoznanie stanu istniejącego i przedstawienie propozycji zadań niezbędnych do kompleksowego rozwiązania problemów ochrony środowiska, wyznaczenie hierarchii ważności poszczególnych inwestycji (ustalenie priorytetów), wyznaczenie optymalnych harmonogramów realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych ze wskazaniem źródeł finansowania. Program Ochrony Środowiska wspomaga dążenie do uzyskania sukcesywnej poprawy stanu środowiska, ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko różnych źródeł zanieczyszczeń oraz ochronę i rozwój istniejących na danym terenie walorów środowiska. Prezentuje on cele i kierunki działań koniecznych do pojęcia w zakresie ochrony poszczególnych komponentów środowiskowych, których efektywność jest weryfikowana poprzez sporządzanie co 2 lata raportu (wg ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska, Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) Zasady ogólne tworzenia Programu Ochrony Środowiska Program ochrony środowiska powinien odzwierciedlać pewne zasady ogólne, które leżą u podstaw polityki ochrony środowiska w Unii Europejskiej, a także polityki ekologicznej naszego państwa. Są to: 1. Zasada zrównoważonego rozwoju która opiera się na założeniu, że polityka i działania w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego powinny być prowadzone w taki sposób, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność 2

3 integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki; 2. Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego - którą należy postrzegać w następujących kategoriach: sprawiedliwości międzypokoleniowej zaspokajanie potrzeb materialnych i cywilizacyjnych obecnego pokolenia z równoczesnym tworzeniem i utrzymywaniem warunków do zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń, sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej zaspokajanie potrzeb materialnych i cywilizacyjnych grup społecznych i jednostek ludzkich w ramach sprawiedliwego dostępu do ograniczonych zasobów walorów środowiska, równoważenia szans między człowiekiem a przyrodą zapewnienie zdrowego i bezpiecznego funkcjonowania w sensie fizycznym, psychicznym, społecznym i ekonomicznym jednostek ludzkich przy zachowaniu trwałości podstawowych procesów przyrodniczych wraz z ochroną różnorodności biologicznej; 3. Zasada przezorności która przewiduje, że rozwiązywanie pojawiających się problemów ekologicznych powinno następować po bezpiecznej stronie, tj. odpowiednie działania powinny być podejmowane już wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo, że problem wymaga rozwiązania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne naukowe tego potwierdzenie; 4. Zasada uspołecznienia polityki ekologicznej która powinna być realizowana poprzez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, przy równoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowań wobec środowiska naturalnego. Zasada uspołecznienia ma szczególne znaczenie dla gmin, gdyż jako podstawowe jednostki samorządu terytorialnego są najbliżej mieszkańców i poprzez to mają największy potencjał w zakresie kreowania świadomości ekologicznej, poprzez np. tworzenie centrów informacji ekologicznej, otwartą współpracę z lokalnymi organizacjami pozarządowymi itp.; 5. Zasada zanieczyszczający płaci nakłada pełną odpowiedzialność, w tym materialną, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagrożeń dla środowiska na ich sprawcę, czyli jednostkę użytkującą zasoby środowiska. Innymi słowy, kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia; 6. Zasada prewencji pozwala na przeciwdziałanie nadmiernym emisjom przy założeniu, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska naturalnego musi być podejmowane na etapie planowania przedsięwzięć mogących negatywnie oddziaływać na środowisko. Niezbędne zatem, jest przeprowadzenie sprawnej procedury ocen oddziaływania na środowisko oraz monitoringu środowiskowego prowadzonych inwestycji. W praktyce oznaczać to także będzie, że przy podziale dostępnych środków na ochronę środowiska, preferencje będą uzyskiwały działania zapobiegające powstawaniu zanieczyszczeń, np. poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technik (Best Accessible Technologies). Przez najlepszą dostępną technikę należy rozumieć najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeżeli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczanie emisji i wpływu na środowisko jako całości; 7. Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej oznacza potrzebę minimalizacji nakładów inwestycyjnych na jednostkę uzyskanego efektu ekologicznego. 3

4 1.4. Metodyka opracowania aktualizacji Programu Ochrony Środowiska Prezentowana Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla gminy Trzebinia jest opracowaniem powstałym w oparciu o dane pochodzące z licznych źródeł. Są to przede wszystkim: opracowania udostępnione przez Urząd Miasta Trzebinia, dane zebrane przez zespół autorów, opracowania i raporty takich instytucji jak m.in.: o Ministerstwo Środowiska, o Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, o Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, o Starostwo Powiatu Chrzanowskiego, o Urząd Statystyczny w Krakowie. Niniejsze opracowanie składa się z następujących zasadniczych części: wstępu dotyczącego celów polityki ekologicznej państwa, województwa małopolskiego i powiatu oraz założeń polityki ekologicznej gminy Trzebinia, ogólnej charakterystyki gminy Trzebinia, analizy stanu aktualnego poszczególnych komponentów środowiska wraz z identyfikacja problemów, uwarunkowań prawnych związanych z ochroną poszczególnych komponentów środowiska, celów i kierunków działań w celu ochrony poszczególnych komponentów środowiska, przyjętych do realizacji zadań własnych i koordynowanych wraz z planowanymi kosztami i źródłami ich finansowania, propozycji systemu wdrażania i monitorowania Programu ochrony środowiska. W niniejszym dokumencie jako stan aktualny przyjęto stan na dzień 31 grudnia 2008 r Cele polityki ekologicznej województwa małopolskiego jako wytyczne dla Programu Ochrony Środowiska dla gminy Trzebinia Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata przyjęta przez Sejmik Województwa Małopolskiego Uchwałą Nr XLI/527/06 z dnia 30 stycznia 2006 r. jest podstawowym i nadrzędnym dokumentem przygotowanym przez Samorząd Województwa, w którym określono cele i priorytety polityki rozwoju województwa z perspektywy regionalnej. Zawarta w Strategii wizja rozwoju województwa to: Małopolska regionem szans wszechstronnego rozwoju ludzi i nowoczesnej gospodarki, silnym aktywnością swych mieszkańców, czerpiącym z dziedzictwa przeszłości i zachowującym tożsamość w integrującej się Europie. Strategia rozwoju województwa w latach koncentruje się na trzech polach aktywności: A Konkurencyjność gospodarcza, B Rozwój społeczny i jakość życia, C Potencjał instytucjonalny, dla których wytyczone są odpowiednio trzy cele strategiczne: Cel strategiczny I: Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa która określi atrakcyjność i pozycję regionu jako miejsca aktywności gospodarczej, co jest fundamentem ekonomicznym pomyślności i standardu życia mieszkańców województwa. 4

5 Cel strategiczny II: Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości życia co decyduje o atrakcyjności i spójności regionu jako bezpiecznego i przyjaznego miejsca zamieszkania oraz pobytu, a w konsekwencji o jego konkurencyjności jako wszechstronnego środowiska życia. Cel strategiczny III: Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa co jest niezbędnym narzędziem w realizacji pozostałych zmian. Każde z trzech pól działania obejmuje wyodrębnione obszary polityki rozwoju obszary aktywności, w których samorząd województwa prowadzi określoną dla danego zagadnienia politykę. Dla każdego z obszarów polityki sformułowane są cele pośrednie, których osiągnięciu podporządkowane są działania planowane w ramach danego obszaru, a które z kolei warunkują osiągnięcie celów strategicznych. Strategia realizowana jest w ramach dziewięciu obszarów polityki rozwoju województwa, w których wskazano konkretne kierunki wraz z kluczowymi, najważniejszymi działaniami dla osiągnięcia celów strategii. W polu działania B - Rozwój społeczny i jakość życia, wyodrębniono istotny w kontekście poprawy jakości i ochrony środowiska obszar polityki rozwoju - VI. Ochrona środowiska, dla którego wyznaczono cel pośredni: Wysoka jakość życia w czystym i bezpiecznym środowisku przyrodniczym. W ramach VI obszaru wyznaczono kierunki polityki - założenia kluczowych programów realizacyjnych: VI.1. Ochrona zasobów wodnych. VI.2. Ochrona powietrza i zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. VI.3. Gospodarka odpadami. VI.4. Bezpieczeństwo ekologiczne i ochrona przed skutkami klęsk ekologicznych. W polu B w obszarze polityki rozwoju - VII. Dziedzictwo i przestrzeń regionalna, w którym wyznaczono cel pośredni: Wysoka jakość środowiska przyrodniczego kulturowego i przestrzeni regionalnej zostały uwzględnione, istotne z punktu widzenia stanu środowiska, kwestie związane z ochroną bio- i georóżnorodności. Wśród zagadnień wpływających na poprawę stanu środowiska, uwzględnionych w strategii, wyróżnić należy następujące kierunki: zrównoważone rolnictwo, w tym rolnictwo ekologiczne, rozwój innowacji oraz nowoczesnych technologii, zwiększenie roli transportu zbiorowego w obsłudze regionu Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego Głównym zadaniem Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego (PZPWM) jest określenie celów oraz zasad i kierunków gospodarowania przestrzenią województwa, które stanowią rozwinięcie długofalowej polityki regionalnej, określonej w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego (SRWM). Ważnym zadaniem jest także stworzenie optymalnych warunków przestrzennych do realizacji przyjętych w SRWM priorytetów inwestycyjnych, jak również programów krajowych i wojewódzkich. Istotną funkcją tego dokumentu jest koordynacja zadań rządowych i samorządowych w celu osiągnięcia merytorycznej spójności i zgodności z wojewódzką polityką przestrzenną. Stanowiąc największą i usystematyzowaną bazę danych 5

6 o gospodarowaniu przestrzenią regionu, plan może także służyć jako płaszczyzna wymiany informacji i podejmowania negocjacji pomiędzy samorządem województwa i gminą. Cel generalny zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego to: Harmonijne gospodarowanie przestrzenią jako podstawa dynamicznego i zrównoważonego rozwoju województwa Cele strategiczne stawiane poszczególnym komponentom polityki przestrzennej dotyczące ochrony środowiska to: oszczędne i zrównoważone gospodarowanie kopalinami, zintegrowana ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz nadmiernym lub nieuzasadnionym zużyciem, zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, wykorzystanie zasobów glebowych przy uwzględnieniu warunków ekonomicznych i racjonalności ekologicznej, zapewnienie trwałości ekosystemów leśnych, ochrona przyrody i różnorodności biologicznej poprzez zachowanie, wzbogacanie i odtwarzanie zasobów przyrody, uporządkowanie gospodarki odpadami, likwidacja zagrożeń dla środowiska z tytułu zanieczyszczenia powietrza, hałasu, wibracji i promieniowania elektromagnetycznego, zapewnienie zaopatrzenia w wodę wysokiej jakości i odprowadzania ścieków. Poszczególnym celom strategicznym przypisane zostały cele operacyjne. Kolejnym poziomem są kierunki działań, jakie należy podjąć dla osiągnięcia założonych celów operacyjnych. Inne zagadnienia pośrednio wpływające na poprawę stanu środowiska, które znalazły się w PZPWM to rozwój zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochroną przyrody, ekologizacja produkcji rolnej, dobrze rozwinięty system transportowy pod względem technicznym, przestrzennym, gospodarczym, społecznym i środowiskowym, rozwój sieci gazowych w obszarach niedoboru zaopatrzenia w gaz zwłaszcza w miejscowościach uzdrowiskowych w celu wyeliminowania palenisk węglowych oraz ograniczenie do minimum negatywnych skutków oddziaływania elektroenergetyki na środowisko przyrodnicze Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata został przyjęty przez Sejmik Województwa Małopolskiego Uchwałą Nr XI/133/07 z dnia 24 września 2007 r. W dokumencie tym jako nadrzędny cel polityki ekologicznej województwa odzwierciedlający równocześnie cele zawarte w SRWM oraz w PZPWM, uznano: Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców poprzez poprawę stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami Aktualnie najważniejszymi źródłami zagrożeń dla zdrowia człowieka i środowiska w województwie małopolskim są: zanieczyszczenie wód i jakość wody do picia (zwłaszcza na obszarach wiejskich), zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, odpady komunalne, zagrożenia naturalne susze i powodzie. 6

7 Mając powyższe na uwadze w programie wyznaczono dla poszczególnych elementów środowiskowych : Cele ekologiczne-po osiągnięciu których ma nastąpić wymierny efekt w postaci poprawy stanu danego elementu środowiska, Kierunki działań, które zmierzają do osiągnięcia wyznaczonych celów w perspektywie do 2014 r.; Działania ekologiczne, czyli konkretne przedsięwzięcia, które prowadzą do osiągnięcia celów ekologicznych. Działania te mają charakter długookresowy, stąd w programie przedstawiono wykaz zadań najpilniejszych do realizacji w latach W programie zaprezentowano również priorytety ekologiczne na lata Zaliczono do nich: Uporządkowanie gospodarki odpadami, Poprawa stanu wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona przed powodzią i suszą, Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami. Oprócz ww. priorytetów uznano za ważne dla poprawy stanu środowiska naturalnego uwzględnienie w programie przedsięwzięć dotyczących: Ochrony przed hałasem (w szczególności drogowym), Ochrony żywych zasobów przyrody, Ochrony powierzchni ziemi (gleby i złóż surowców mineralnych), Racjonalizacji wykorzystania zasobów surowców i energii (w tym także energii odnawialnej), Ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym, Ochrony przed skutkami poważnych awarii przemysłowych, Stabilizacja osuwisk na terenie Karpat fliszowych, Zapewnienie bezpieczeństwa biologicznego Małopolski, Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców działania promocyjne, edukacyjne Strategia Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego na lata , Strategia Rozwoju Powiatu Chrzanowskiego na lata , została przyjęta uchwałą Nr XLV/273/2006 Rady Powiatu Chrzanowskiego z dnia 30 marca 2006 r. Dokument jest zbiorem zadań przeznaczonych do realizacji nie tylko przez Starostwo Powiatowe, ale przez całą społeczność lokalną i wszystkie instytucje działające na terenie powiatu. Za główne kierunki rozwoju mogące stać się kołami zamachowymi dla dalszego rozwoju powiatu uznano: Tereny inwestycyjne i infrastruktura techniczna Gospodarka lokalna Kultura, sport i rekreacja Usługi społeczne dla mieszkańców Z punktu widzenia ochrony środowiska za cel strategiczny uznano: Rozwój infrastruktury technicznej zwiększającej atrakcyjność inwestycyjną powiatu 7

8 Dla tego celu określono następujące cele operacyjne: Poprawa dostępności komunikacyjnej oraz przepustowości wewnętrznego układu drogowego na terenie powiatu, Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej i gospodarki odpadami, Rewitalizacja obszarów zdegradowanych, Rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Wypełnienie powyższych celów wymagać będzie realizacji szeregu zadań, do których w odniesieniu do gminy Trzebinia zaliczyć należy: Rozbudowę węzła autostradowego w Byczynie połączenie z obwodnicami chrzanowską oraz trzebińską, Budowę północnej obwodnicy miasta Chrzanowa oraz południowej obwodnicy miasta Trzebinia w ciągu drogi krajowej nr 79, Budowę wschodniej obwodnicy miasta Trzebinia, Realizację projektu kanalizacji na terenie powiatu chrzanowskiego w ramach środków z Funduszu Spójności, Realizację koncepcji kanalizacji wschodniej części powiatu chrzanowskiego w ramach Związku Gmin Dorzecza Rudawy, Rudna, Sanki, Wdrażanie koncepcji rozwiązujących problemy kanalizacyjne na terenach wiejskich powiatu, Propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich powiatu, Rewitalizację terenów zdegradowanych w gminie Trzebinia, Rekultywację składowisk odpadów pogórniczych i terenów zapadliskowych na terenie powiatu Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego został przyjęty uchwałą Nr XXXII/191/2005 Rady Powiatu w Chrzanowie z dnia 24 lutego 2005 r. W dokumencie tym jako cel nadrzędny polityki ekologicznej Powiatu Chrzanowskiego przyjęto: Zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy powiatu chrzanowskiego zapewniający wysoką jakość środowiska Program Ochrony Środowiska dla powiatu Chrzanowskiego jest dokumentem planowania strategicznego, stawiającym cele i kierunki polityki ekologicznej samorządu powiatu i określającym wynikające z niej działania. Do głównych celów zaliczono: Zapewnienie wysokiej jakości powietrza oraz redukcja emisji pyłów i gazów, Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych, rozbudowa systemu kanalizacji oraz racjonalne zużycie wody i ochrona przed powodziową, Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi, Zmniejszenie uciążliwości hałasu w środowisku, Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych oraz wzrost poziomu lesistości powiatu, Utrzymanie wartości pól elektromagnetycznych na poziomie nie przekraczającym dopuszczalnego lub ich obniżenie do wartości dopuszczalnych, 8

9 Minimalizacja ilości powstających odpadów i eliminacja zagrożeń wynikających z gospodarowania odpadami, Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata Strategia Rozwoju Gminy Trzebinia na lata przyjęta została uchwałą Nr LII/733/IV/2006 Rady Miasta Trzebini w dniu 29 września 2006 r. Dokument zawiera diagnozę stanu gminy Trzebinia, w ramach której przedstawiono szczegółową charakterystykę gminy oraz analizę strategiczną wytyczającą kierunki, cele i zadania gminy Trzebinia na kolejny okres programowania unijnego. Przyjęto następujące kierunki i cele rozwoju strategicznego gminy: 1. Gospodarka oparta na wiedzy 1.1. Wspieranie rozwoju lokalnych przedsiębiorstw, 1.2. Wykorzystanie terenów poprzemysłowych pod nowe inwestycje, 1.3. Rozwój przemysłu opartego na wiedzy, 2. Jakość życia mieszkańców 2.1. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych, 2.2. Zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa publicznego, 2.3. Dostęp do wysokiego poziomu usług medycznych i profilaktyki zdrowotnej, 2.4. Poczucie bezpieczeństwa socjalnego, 3. Środowisko 3.1. Poprawa ładu przestrzennego, 3.2. Rewitalizacja terenów poprzemysłowych, 4. Edukacja, kultura, sport i rekreacja 4.1. Permanentne kształcenie dzieci, młodzieży i dorosłych, 4.2. Rozwój i promocja przemysłu czasu wolnego. Z punktu widzenia ochrony środowiska (kierunek nr 3) do najważniejszych zadań, których realizację należy podjąć w najbliższych latach zaliczono: inwentaryzację terenów poprzemysłowych na terenie gminy z nakreśleniem ogólnych kierunków rewitalizacji, rewitalizację reprezentacyjnych obszarów miasta: o wjazdu do miasta od strony autostrady A4, o terenu centrum, o okolic dworca PKP, o terenów wzdłuż głównych osi rozwojowych Rynek Dworzec, Rynek Szyb Zbyszek, Rynek Młoszowa, Rynek ul. Ochronkowa w kierunku Południowym, wkomponowanie w krajobraz miasta (adaptacja) obiektów poprzemysłowych stanowiących o jego tożsamości, tworzenie zasobów gruntów gminnych i przygotowanie terenów do zabudowy, stworzenie systemu informacji o terenie (GIS), inwentaryzacja starych składowisk odpadów przemysłowych wraz z oceną możliwości re-eksploatacji, uregulowanie spraw własnościowych terenów poprzemysłowych, agregacja terenów (działek), 9

10 agregacja rozproszonych terenów poprzemysłowych i tworzenie stref aktywności gospodarczej, utworzenie parku przemysłowego, zielonego parku przedsiębiorczości lub innej formy działalności gospodarczej Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Trzebinia Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebinia (SUiKZP) przyjęte zostało Uchwałą nr XII/114/V/2007 Rady Miasta Trzebini z dnia 28 września 2007 r. Dokument stanowi kompleksową diagnozę wszystkich podstawowych uwarunkowań rozwoju oraz kierunków przekształceń struktury przestrzennej gminy Trzebinia. Studium wskazuje ponadto tereny pod inwestycje z rozróżnieniem na sposoby użytkowania gruntów oraz wyznacza główną sieć dróg w gminnym systemie transportu. Jako cztery niezbędne programy operacyjne wymienia: Program realizacji przedsięwzięć publicznych samorządu terytorialnego, Program gospodarki gruntami, Program ochrony dziedzictwa kulturowego i kształtowania atrakcyjnego krajobrazu gminy Program rozwoju nowoczesnej edukacji i nauki. W dokumencie tym wyznaczono także obszary zdegradowane, wymagające rewitalizacji oraz zidentyfikowano szereg problemów infrastrukturalnych Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata , Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Trzebinia na lata , został przyjęty uchwałą Nr XXIII/240/V/2008 Rady Miasta Trzebini z dnia 25 lipca 2008 r. Jako cel główny programu przyjęto: Eliminację zjawisk kryzysowych oraz likwidacja barier rozwoju występujących w Mieście Trzebinia, poprzez zintegrowanie działań publicznych i prywatnych w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym. Przyjęto następujące cele szczegółowe dla poszczególnych obszarów problemowych rewitalizacji: w sferze zagospodarowania przestrzennego: o poprawa estetyki i funkcjonalności obiektów oraz przestrzeni publicznych, o rozwój i wzbogacenie usługowych funkcji centrotwórczych, o poprawa estetyki centrum Miasta i ładu przestrzennego poprzez przebudowę płyty Rynku, o modernizacja ciągów komunikacyjnych, remont/renowacja, wyburzenie lub budowa nowych obiektów kubaturowych oraz gospodarka zielenią; w sferze mieszkalnictwa: o zapewnienie podstawowych warunków życia mieszkańców poprzez remont i modernizację budynków wielorodzinnych oraz przeznaczonych na lokale socjalne, o zwiększenie zasobów mieszkaniowych i powierzchni usługowych poprzez budowę nowych obiektów kubaturowych o funkcji mieszkalno-usługowej stanowiących uzupełnienie pierzei oraz adaptację poddaszy; 10

11 w sferze społecznej: o rozwój infrastruktury służącej budowie kapitału społecznego lokalnej wspólnoty, o ochrona dziedzictwa kulturowego poprzez renowację zabytkowych obiektów znajdujących się w Trzebini, o integracja środowisk lokalnych (np. mieszkańców, organizacji pozarządowych, partnerów gospodarczych) poprzez ich zaangażowanie się w realizację Programu Rewitalizacji, o wsparcie instytucjonalne dla organizacji pozarządowych, o przeciwdziałanie wykluczeniu młodych matek na rynku pracy poprzez zapewnienie kompleksowej opieki nad małym dzieckiem (żłobek, przedszkola), o przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych i chorych poprzez powstanie domów spokojnej starości i hospicjum, o zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży; w sferze infrastruktury technicznej: o poprawa standardu życia mieszkańców i prowadzenia działalności gospodarczej przez modernizację i rozbudowę sieci technicznych uzbrojenia terenu; w sferze gospodarczej: o zwiększenie potencjału gospodarczego miasta, poprzez stworzenie warunków dla rozwoju funkcji usługowych na bazie atutów położenia miasta i jego walorów kulturowych oraz krajobrazowych, o zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej miasta poprzez poprawę standardów urbanistycznych tkanki śródmiejskiej (projekt centrum miasta) oraz przygotowanie terenów inwestycyjnych na bazie istniejących zasobów poprzemysłowych Uwarunkowania prawne Aktualizację Programu Ochrony Środowiska gminy Trzebinia na lata przygotowano w oparciu o następujące ustawy (wraz z aktami wykonawczymi): ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.), ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ( Dz. U. z 2007 r. Nr 39 poz. 251 z późn. zm.), ustawa z dn. 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2002 r. Nr 100 poz z późn. zm.), ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 63 poz. 638 z późn. zm.), ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej ( Dz. U. z 2007 r. Nr 90 poz. 607), ustawa z dnia. 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz z późn. zm.), ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.), 11

12 ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu ( Dz. U. z 2007 r. Nr 147 poz. 1033), ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236 poz z późn. zm.), ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze ( Dz. U. z 2005 r. Nr 228 poz z późn. zm.), ustawa z dnia 3 lutego 1995 r, o ochronie gruntów rolnych i leśnych ( Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz.1266 z późń. zm.), ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 z poźn. zm.), ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia Dz.. U. z 2001 r. Nr 73, poz. 764, z późn. zm.), ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142 poz z późn. zm.), ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2008 r. Nr 133 poz. 849 z poźn. zm.), ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw ( Dz. U z 2005 r. Nr 175 poz z późn. zm.), ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 175 poz z późn. zm.), ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.), ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. z 2008 r. Nr 138, poz. 865), ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz.1227) Uwarunkowania finansowe W poniższym rozdziale zaprezentowano podstawowe dane dotyczące budżetu gminy Trzebinia w latach z podziałem na: strukturę dochodów, strukturę wydatków według działów klasyfikacji budżetowej, strukturę wydatków w ramach działu 900 gospodarka komunalna i ochrona środowiska, strukturę wydatków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dane te obrazują wielkość środków finansowych będących w dyspozycji gminy Trzebinia i sposób ich rozdzielania. 12

13 Struktura dochodów gminy Trzebinia W tabeli 1-1 przedstawiono udział poszczególnych składników w dochodach budżetu gminy w latach Tabela 1-1 Udział poszczególnych składników w dochodach budżetu gminy Trzebinia w latach Lp. Wyszczególnienie [tys. zł] % [tys. zł] % [tys. zł] % 1. Dochody własne , , ,67 2. Dotacje celowe , , ,39 3. Subwencje , , ,76 4. Środki z MENiS , ,31 8. Inne , , ,87 Dochody ogółem , , ,00 Największy udział w dochodach gminy Trzebinia stanowią dochody własne, na które składają się udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa, podatki i opłaty lokalne, dochody z majątku gminy oraz pozostałe dochody. W okresie wahały się one w granicach od 65 do 74% dochodów ogółem, przyjmując wartości od ok. 53 do 66 mln zł. Drugim co do wielkości źródłem dochodów są dotacje celowe. W analizowanym okresie czasu dotacje te stanowiły około 8-18 % dochodów, osiągając w 2008 r. poziom 17,2 mln zł. Ważnym składnikiem dochodów gminy Trzebinia są również subwencje: oświatowa, wyrównawcza i równoważąca. W analizowanym okresie czasu subwencje stanowiły około 15% dochodów, osiągając w 2008 r. poziom 14,7 mln zł. Analizując strukturę dochodów gminy Trzebinia należy także zwrócić uwagę na fakt pozyskiwania środków finansowych z innych źródeł zewnętrznych w tym głównie z MENiS. Na rysunku 1-1 przedstawiono dochody budżetu (ogółem) w latach tys. zł , , rok Rysunek 1-1 Dochody budżetu (ogółem) w latach

14 Struktura wydatków gminy Trzebinia W tabeli 1-2 przedstawiono wielkość wydatków budżetowych (ogółem) gminy Trzebinia w latach oraz wielkość wydatków w dziale 900 gospodarka komunalna i ochrona środowiska. Tabela 1-2 Wielkość wydatków budżetowych (ogółem) gminy Trzebinia w latach oraz wielkość wydatków w dziale 900 gospodarka komunalna i ochrona środowiska Rok Plan wydatków ogółem [tys. PLN] Wykonanie planu ogółem [tys. PLN] [%] wykonania planu Plan wydatków w dziale 900 [tys. PLN] Wykonanie wydatków w dziale 900 [tys. PLN] % wykonania planu Wskaźnik kol.5/kol.2 [%] Wskaźnik kol.6/kol.3 [%] , ,43 23,22 15, , ,80 20,29 20, , ,16 18,32 18,43 Natomiast w tabeli 1-3 i na rysunku 1-2 przedstawiono strukturę wydatków budżetowych w dziale 900 gospodarka komunalna i ochrona środowiska w latach Tabela 1-3 Struktura wydatków budżetowych w dziale 900 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska w latach Lp. Wyszczególnienie [%] Gospodarka ściekowa i ochrona wód 1,97 12,00 4, Gospodarka odpadami 0,29 0, Oczyszczanie miasta 12,95 9,91 10, Utrzymanie zieleni 2,48 2,50 2, Oświetlenie ulic 13,89 9,43 11, Pozostała działalność 68,42 65,53 70,78 14

15 % wydatków Gospodarka ściekowa i ochrona wód Gospodarka odpadami Oczyszczanie miasta Oczyszczanie miasta Oświetlenie ulic Pozostała działalność rok Rysunek 1-2 Struktura wydatków budżetowych w dziale 900-gospodarka komunalna i ochrona środowiska w latach Z analizy wydatków gminy Trzebinia wynika, że wielkość wydatków w latach waha się w granicach mln zł, osiągając największą wartość w 2008 r. (100,1 mln zł.). Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przedmiotowym okresie stanowią od 15,4 do 20,4 % ogółu wydatków z budżetu gminy. Analizując natomiast strukturę wydatków w dziale 900 gospodarka komunalna i ochrona środowiska należy stwierdzić, że zdecydowanie największe środki przeznaczane są na Pozostała działalność 65-70%, a w następnej kolejności na oświetlenie ulic. Stwierdzone wahania w strukturze wydatków w poszczególnych latach związane są z realizacją jednostkowych zadań przewidzianych do realizacji w danym roku Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej gminy Trzebinia Dodatkowym źródłem finansowania zadań z zakresu ochrony środowiska jest tworzony z wpływów za emisję zanieczyszczeń powietrza, składowanie odpadów i pobór wody oraz opłaty i kary za usuwanie drzew Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zestawienie wydatków GFOŚiGW według sprawozdań w latach przedstawiono w tabeli 1-4 i na rysunku 1-3. Tabela 1-4 Struktura wydatków GFOŚiGW w latach Lp. Wyszczególnienie [PLN] 1. Zakup materiałów i wyposażenia , , ,67 2. Zakup usług pozostałych , , ,51 3. Wydatki inwestycyjne funduszy celowych , Różne wydatki na rzecz osób fizycznych , Dotacje przekazane z funduszy celowych dla , , ,80 15

16 Lp. Wyszczególnienie jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych 6. Zakup pomocy naukowych, dydaktycznych i książek [PLN] 428,60 359,77 961,00 7. Zakup usług remontowych , , ,56 RAZEM , , ,54 tys. zł ,3 1961,7 1483, rok Rysunek 1-3 Wydatki GFOŚiGW w latach Analiza wydatków GFOŚiGW wskazuje, że w latach największą ilość środków finansowych (ok. 46 %) przeznaczano na zakup usług pozostałych w następujących obszarach działań: nasadzanie drzew i krzewów, monitoring środowiska, edukacja ekologiczna, opracowanie dokumentów planistycznych, tj. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami, program ograniczenia niskiej emisji i inne oraz akcje doraźne. Na uwagę zasługuje również fakt wzrostu poziomu wydatków przeznaczonych na Dotacje przekazane z funduszy celowych dla jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych z 15 % w 2006 r. 21 % w 2008 r Wieloletni Plan Inwestycyjny Wieloletni Plan Inwestycyjny dla gminy Trzebinia powinien obejmować zestawienie zadań inwestycyjnych planowanych do 2017 r. WPI stanowi podstawę tworzenia projektów budżetów w części inwestycyjnej i jest corocznie aktualizowany. Aktualizacja obejmuje wprowadzenie do planu nowych zadań inwestycyjnych oraz uaktualnienie danych dotyczących zadań inwestycyjnych już ujętych w planie. WPI jest uchwalany przez Radę Miasta. Horyzont czasowy planu ulega przesunięciu o rok do przodu w trakcie przygotowywania kolejnych edycji planu. Wszystkie zadania inwestycyjne w gminie m.in. z zakresu ochrony środowiska są oceniane pod kątem następujących kryteriów: Wpływ na rozwój gospodarczy gminy; Wpływ na środowisko naturalne (efekt ekologiczny); 16

17 Wpływ na poprawę bezpieczeństwa publicznego mieszkańców; Wpływ na sport i rekreację; Wpływ na kulturę i sztukę; Zgodność ze Strategią Rozwoju Gminy; Zgodność z Planem Zagospodarowania Przestrzennego; Zasięg oddziaływania inwestycji; Współfinansowanie inwestycji ze środków zewnętrznych; Stopień pewności pozyskania tych środków; Wpływ inwestycji na budżet bieżący gminy po jej zrealizowaniu; Poparcie społeczne dla danej inwestycji; Rodzaj zadania; Stopień zaawansowania zadań inwestycyjnych już realizowanych; Czas do zakończenia realizacji inwestycji; Powiązanie z innymi inwestycjami. Proponowane zadania do aktualizacji Wieloletniego Planu Inwestycyjnego na lata : 1. Budowa wschodniej obwodnicy miasta Trzebinia 2. Modernizacja oświetlenia ulic, placów i dróg 3. Budowa ekranów i pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż głównych tras komunikacyjnych (autostrada A4, droga krajowa DK 79 i drogi wojewódzkiej nr 791), 4. Modernizacja i/lub budowa skrzyżowań wraz z modernizacją sygnalizacji świetlnej 5. Modernizacja dróg osiedlowych (chodniki, parkingi) 6. Rewaloryzacja Zespołu Dworsko-Parkowego Zieleniewskich w Trzebini 7. Rekultywacja zbiornika odpadów niebezpiecznych i szkodliwych po zakładach Górka w Trzebini 8. Rewitalizacja miasta Trzebinia Etap I przebudowa płyty rynku wraz z budową parkingu oraz renowacją gminnych budynków w centrum miasta 9. Likwidacja pokryć dachowych zawierających azbest 10. Termoizolacja budynków 11. Regulacja rzek i potoków, zabudowa wyrw brzegowych, roboty konserwacyjne wałów przeciwpowodziowych 12. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej 13. Budowa Gminnego Punktu Zbierania Odpadów Niebezpiecznych na terenie gminy Trzebinia. 17