Sprawy obrączkarskie. problemy, niejasności, dyskusja. Tomasz Mokwa, Magdalena Nowakowska, Anna Zawadzka

Transkrypt

1 Sprawy obrączkarskie problemy, niejasności, dyskusja Tomasz Mokwa, Magdalena Nowakowska, Anna Zawadzka

2 Proponowane tematy Jakie ptaki możemy obrączkować? Niuanse dotyczące prawa obowiązującego w RP oraz decyzji na obrączkowanie wydawanej przez organa ochrony przyrody. POLRING działanie oprogramowania, rozwój programu. Dostęp do danych zawartych w bazach danych Centrali Obrączkowania Ptaków.

3 Co możemy obrączkować? Uwarunkowania prawne obrączkowania ptaków

4 Uwarunkowania prawne Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 (Dz. U. z 2016 r. poz z późn. zm.) (Dz. U z 2016 r. poz i 2260 oraz z 2017 r. poz. 60, 132, 1074); Rozporządzenie MS w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt z dnia 16 grudnia 2016 r. (Dz. U poz. 2183); Rozporządzenie MŚ w sprawie obrączkowania ptaków z dnia 14 marca 2006 (Dz. U. 48, poz. 350),

5 Uwarunkowania prawne Ustawa Prawo Łowieckie z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. z 2015 poz z późn. zm.); Rozporządzenie MS z dnia 11 marca 2005 w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz. U. poz. 433 z późn. zm.); Rozporządzenie MS z dnia 9 września 2011 w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych (Dz. U. nr 210, poz. 1260).

6 Uwarunkowania prawne Corocznie do GDOŚ składamy wniosek na odstępstwa od zakazów zawartych w ustawie o ochronie przyrody: umyślne chwytanie; przetrzymywanie; umyślne płoszenie lub niepokojenie; umyślnego płoszenia lub niepokojenia w miejscach noclegu, w okresie lęgowym w miejscach rozrodu lub wychowu młodych lub w miejscach żerowania zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących.

7 Uwarunkowania prawne Odstępstwa od zakazów mogą być wydane (przez GDOŚ lub RDOŚ) w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli nie są szkodliwe dla zachowania we właściwym stanie ochrony dziko występujących populacji chronionych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów oraz są niezbędne w realizacji badań naukowych, działań edukacyjnych lub celów związanych z odbudową populacji, reintrodukcją gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, albo do celów działań reprodukcyjnych, w tym do sztucznego rozmnażania roślin

8 Uwarunkowania prawne We wniosku na odstępstwa musi być uwzględniony (zgodnie z ustawą): cel wykonywania czynności; opis czynności, na którą może być wydane zezwolenie; nazwę gatunków (język polski i łaciński), liczbę lub ilość osobników, wskazanie sposobu, metody i stosowanych urządzeń do chwytania;

9 Uwarunkowania prawne określenie czasu i miejsca wykonania czynności, wskazanie podmiotu, który będzie chwytał zwierzęta.

10 Uwarunkowania prawne W wyniku składanego wniosku, otrzymujemy decyzję GDOŚ. Warunki zawarte w decyzji, zezwolenie na: umyślne chwytanie za pomocą specjalnie do tego przystosowanych urządzeń oraz chwytanie w ręce; chwilowe przetrzymywanie; umyślne płoszenie lub niepokojenie;

11 Uwarunkowania prawne umyślne płoszenie lub niepokojenie w miejscach noclegu, w okresie lęgowym, w miejscach rozrodu lub wychowu młodych lub w miejscach żerowania zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących osobników należących do określonych gatunków ptaków w celu oznakowania wykorzystywanego w różnych projektach badawczych wymagających indywidualnej identyfikacji.

12 Uwarunkowania prawne Przy szczegółowych projektach badawczych, np. przy znakowaniu plakietkami błotniaka łąkowego, nadajnikami elektronicznymi kulika większego, bocianów białych i czarnych, bielika itd. szczegółowo określone jest jaki obrączkarz może brać udział w danym projekcie i na jakim terenie projekt jest prowadzony. W decyzji zawartych jest szereg innych obostrzeń, o których informujemy w oddzielnym piśmie.

13 Jako badania naukowe traktujemy 1). określone programy badawcze z użyciem metody znakowania ptaków zaakceptowane przez Centralę Obrączkowania Ptaków (COP); 2). programy badawcze z użyciem metody znakowania ptaków prowadzone przez ośrodki naukowe a także inne podmioty, w tym m. in.: stowarzyszenia, fundacje.

14 Określone projekty badawcze Projekt obrączkowania ptaków w Polsce wraz z tworzeniem bazy danych o znakowanych ptakach realizowany przez Centralę Obrączkowania Ptaków Muzeum i Instytutu Zoologii PAN (COP), w szczególności obejmujący gromadzenie danych o:

15 Określone projekty badawcze pisklętach wszystkich gatunków ptaków, pod warunkiem deponowania w bazie danych COP informacji o wieku piskląt (dzień życia i/lub pomiary ptaka zgodnie z Instrukcją obrączkowania ptaków); ptakach lęgowych, pod warunkiem deponowania w bazie danych COP informacji o statusie ptaka zgodnie z Instrukcją obrączkowania ptaków;

16 Określone projekty badawcze ptakach po przebytej rehabilitacji znakowanych i wypuszczanych na wolność, zgodnie z Instrukcją obrączkowania ptaków; ptakach znakowanych w ramach projektów edukacyjnych pod warunkiem zbierania i przekazywania do bazy danych COP co najmniej 3 pomiarów dotyczących ptaka (np.: masy, długości skrzydła, tłuszczu). Na prowadzenie edukacji z udziałem odłowionych ptaków wymagana jest oddzielna decyzja Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na odstępstwa od zakazów;

17 Określone projekty badawcze ptakach chwytanych w stałych miejscach odłowu pod warunkiem, że zbierane i przekazywane są do bazy danych Centrali Obrączkowania Ptaków co najmniej 3 pomiary dotyczące ptaka (np.: masa, długość skrzydła, tłuszcz).

18 Określone projekty badawcze W przypadku gatunków rzadkich i zalatujących nie dopuszcza się celowego odłowu ptaków bez uzyskania dodatkowej zgody Centrali Obrączkowania Ptaków. Obrączkowanie innych niż ww. ptaków powinno być uzgodnione z Centralą.

19 Fot. Krzysztof Wojciechowski

20 POLRING działanie oprogramowania Zaobrączkowane Ponownie stwierdzane

21 POLRING obsługa danych Weryfikacji podlegają: wszystkie zgłoszenia od użytkowników nie zalogowanych i nie obrączkarzy; zgłoszenia od obrączkarzy gdy wypełniono pole uwagi, dołączono zdjęcie lub zgłoszenie jest potencjalnie błędne lub zdublowane. Pracownik weryfikuje dane pierwotne albo wtórne, nie widzi całej historii dotyczącej ptaka.

22 POLRING obsługa danych Automatyczna weryfikacja danych niezgodność dat automatycznie wysyłany jest monit do znalazcy; niezgodność gatunków do akceptacji przez pracownika; niezgodność okoliczności ptak wcześniej zgłaszany jako martwy lub obrączka była już zdjęta do wyjaśnienia przez pracownika.

23 POLRING obsługa danych Na poziomie danych wtórnych POLRING nie sprawdza: niezgodności płci; niezgodności wieku; niezgodności miejsc stwierdzenia (stwierdzenie ptaka w tym samym dniu w różnych, odległych miejscach); braku wcześniej posiadanej kolorowej obrączki.

24 POLRING obsługa danych Prośba o sprawdzanie danych i zgłaszanie wszystkich niezgodności.

25 Obieg informacji o obrączkach zagranicznych dawniej Zgłaszane najczęściej ptaki martwe lub kontrolowane rzadko więcej nią jedna wiadomość z jednego ptaka.

26 Obieg informacji o obrączkach zagranicznych dawniej Przyjęty przez Euring obieg informacji: Znalazca Centrala krajowa Centrala zagraniczna Zalety: dane przetłumaczone na język angielski, uzupełnione o współrzędne geograficzne, na standardowym formularzu, zapisywane w standardowy sposób.

27 Obieg informacji o obrączkach zagranicznych obecnie Więcej zgłoszeń z jednego ptaka, oprócz danych zaobrączkowania tzw. historia życia komplet informacji ma tylko centrala obrączkująca ptaka. Obserwator Centrala krajowa Centrala zagraniczna Koordynator

28 Obieg informacji o obrączkach zagranicznych obecnie W przypadku braku danych pierwotnych procedury: obrączki metalowe monit do centrali zagranicznej wysyłany automatycznie przez POLRING; obrączki kolorowe monit wysyłany po wpisaniu przez pracownika Centrali tzw. koordynatora kolorowego obrączkowania. Dane obrączkowania zdobyte samodzielnie najlepiej wysłać do Centrali razem ze zgłoszeniem odczytu.

29 Strony z formularzem on-line Anas sp., Cygnus cygnus, Cygnus bewickii (dopisujemy Polish Ringing Center jako współobserwatora); chorwackie i serbskie Chroicocephalus ridibundus; Grus grus; norweskie kolorowe obrączki.

30 Obce obrączki odczytane za granicą Wiadomości powrotne nie dotyczą naszej Centrali. Fot. Paweł Kobyłecki

31 Obce obrączki odczytane za granicą Wiadomości powrotne nie dotyczą naszej Centrali. Niektóre zagraniczne centrale np. Helgoland odmawiają przysyłania danych zaobrączkowania i domagają się usunięcia zgłoszenia z naszej bazy. Najlepiej zgłaszać przez formularz EURING-u

32 Kombinacja kolorowych obrączek W numerze obrączki podajemy dowolny tekst (np. kombinacja); Kombinację kolorowych obrączek dokładnie opisujemy w uwagach; Dołączamy zdjęcie (jeśli to możliwe). Po zidentyfikowaniu ptaka pracownik dopisuje numer obrączki metalowej lub kod kombinacji.

33

34 POLRING działanie oprogramowania Dostęp do danych, 3 poziomy użytkowników: POZIOM 1 obrączkarz Posiada dostęp do wszystkich swoich danych obrączkowania i ponownego stwierdzenia, dane te może ściągać w formie xls. Aby korzystać ze wszystkich swoich uprawnień musi być zalogowany na swoim koncie.

35 POLRING działanie oprogramowania POZIOM 1 obrączkarz cd. Obrączkarz może występować jako użytkownik 1 (pozycja nr 1 formularza) lub jako użytkownik 2 (pozycja nr 2 formularza) utrzymując swoje uprawnienia. W przypadku danych pierwotnych osobą obrączkującą ptaki jest użytkownik 2.

36 POLRING działanie oprogramowania POZIOM 1 obrączkarz cd. Uprawnienia obrączkarza posiada także zespół obrączkarski, jednak wyłącznie na pozycji użytkownik 1. Zespół obrączkarski decyduje o tym, czy obrączkarze (użytkownik 2) mają dostęp do ponownych stwierdzeń swoich ptaków.

37 POLRING działanie oprogramowania POZIOM 2 osoba zalogowana (nie obrączkarz) Może występować jako użytkownik 1 lub jako użytkownik 2 (pozycja nr 2 formularza) utrzymując jednocześnie swoje uprawnienia. Ma dostęp do wszystkich danych o stwierdzanych ptakach, nie może danych ściągać.

38 POLRING działanie oprogramowania POZIOM 3 osoba niezalogowana Otrzymuje pdf z danymi obrączkowania i wszystkimi wcześniejszymi stwierdzeniami.

39 POLRING działanie oprogramowania Inni znalazcy Dotyczy tylko wiadomości powrotnych. Nie posiadają żadnych uprawnień, brak dostępu do danych. Powinny być podane tylko te osoby, które rzeczywiście odczytały nr ptaka.

40 POLRING działanie oprogramowania WYKORZYSTANIE DANYCH OBRĄCZKOWANIA I PONOWNEGO STWIERDZENIA UZYSKANYCH ZA POŚREDNICTWEM POLRINGu WYŁĄCZNIE ZA ZGODĄ OSOBY OBRĄCZKUJĄCEJ DANEGO PTAKA

41 POLRING działanie oprogramowania Użytkownik 1 będący obrączkarzem może wpisać współobserwatora ptaka innego obrączkarza w polu Użytkownik 2 (określony format zapisu). Nie ma możliwości wpisania w polu Użytkownik 2 zespołu obrączkarskiego. Użytkownik (nie obrączkarz) nie może udostępnić stwierdzenia drugiemu użytkownikowi.

42 Udostępnianie danych Komplet danych dotyczących obrączkowanych i stwierdzanych ptaków jest dostępny za pomocą POLRINGu z poziomu użytkownika obrączkarza. Dane te po zalogowaniu można ściągać w postaci arkusza xls. Dane dotyczące ponownych stwierdzeń można uzyskać na dwa sposoby z wykorzystaniem formularza EURINGu lub poprzez złożenie wniosku do COP.

43 Udostępnianie danych formularz EURINGu dostępny w internacie: lub poprzez stronę:

44 Udostępnianie danych formularz EURINGu

45 Udostępnianie danych Złożenie aplikacji do COP podanie celu, podanie zakresu danych oraz tematu projektowanego opracowania; dane udostępniane są wyłącznie na cele złożonego wniosku; należy liczyć się z tym, że wnioskodawca będzie musiał uzyskać zgodę właściciela danych (obrączkarza, zespołu obrączkarskiego); warunki udostępnienia ustala COP.

46 Udostępnianie danych Przykładowe dane udostępniane w roku 2016 Sturnus vulgaris szpak, differences in Starling trends across Europe. Henning Heldbjerg, DOF-BirdLife Denmark. Larus fuscus mewa żółtonoga, analysing movements of Lesser Black-backed Gulls to help to understand population trends. Jacquie Clark, BTO, England. Crex crex derkacz, orientation of autumn migration of the Corncrake. Rhys Green University of Cambridge, England.

47 Udostępnianie danych Przykładowe dane udostępniane w roku 2016 cd Delichon urbicum oknówka, understanding migratory connectivity and wintering area of House Martin using lightlevel loggers. Didier Vangeluwe, Royal Belgian Instituteof Natural Sciences, Belgium. Coracias garrulus kraska, migratory connectivity in the European Roller. Tom Finch, University of East Anglia, England. Acrocephalus scirpaceus trzcinniczek, identyfikacja zimowisk krajowej populacji lęgowej. Lucyna Hałupka, Uniwersytet Wrocławski.

48 Udostępnianie danych Przykładowe dane udostępniane w roku 2016 cd Ardea cinerea czapla siwa. Przemieszczenia czapli siwej w okresie polęgowym. Dariusz Jakubas, Katedra Zoologii i Ekologii Kręgowców Uniwersytet Gdański. Ciconia ciconia bocian biały. Bocian biały lokalizacja miejsc kolizji z liniami energetycznymi na terenie Słowacji. Miro Fulín. Haliaeetus albicilla bielik. Przemieszczenia ptaków znakowanych oraz stwierdzanych w Polsce. Tadeusz Mizera. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.

49 Udostępnianie danych w roku 2016 łącznie udostępniono 27 baz danych. Planowane jest: uruchomienie formularza/wzorca wniosku o udostępnieniu danych na naszej stronie internetowej; upublicznienie wszystkich złożonych wniosków na naszej stronie internetowej, z zaznaczeniem, które zostały rozpatrzone pozytywnie; umieszczenie spisu publikacji, w których wykorzystano dane COP.

50 Fot. Adrian Adamczak