You created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (

Transkrypt

1 Rola terenów zielonych w środowisku 1. Zabezpieczają gleby przed erozją 2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent) 3. Poprawiają stosunki wodne 4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych 5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę 6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą napędową istnienia tego ekosystemu) 7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas ok tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi) 8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy) 9. Podnoszą walory krajobrazowe 10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku Średnie roczne straty zmytej gleby w warunkach polskich zestawione z obliczeniami Fourniera (1960) dla różnych kontynentów 715 t/km2 - Afryka 701 t/km2 - Ameryka Południowa i Antyle 610 t/km2 - Azja 491 t/km2 - Ameryka Północna i Środkowa 273 t/km2 - Australia 280 t/km2 - Karpaty Fliszowe (Maruszczak, 1991) 84 t/km2 - Europa 76 t/km2 - Polska (Józefaciukowie, 1992) 2,7 t/km2 - Niziny Środkowopolskie (Maruszczak, 1991). 1

2 Istnieje wiele klasyfikacji podatności gleb na erozję np. na spłukiwanie powierzchniowe klasyfikacja wg Józefaciuków od gleb najbardziej do najmniej podatnych: 1. gleby lessowe i lessowate, pyłowe, pyłowe wodnego pochodzenia; 2. piaski luźne, gleby piaszczyste, rędziny kredowe i jurajskie; 3. piaski słabogliniaste, gliniaste, gleby żwirowe, rędziny trzeciorzędowe i starszych formacji geologicznych; 4. gleby lekkie - gliny piaszczyste i piaski naglinowe, gleby średnie, gliniaste, wytworzone ze skał osadowych o spoiwie węglanowym, niewapiennych; 5. gleby ciężkie, ilaste, skaliste - skały szkieletowe wytworzone ze skał o spoiwie niewęglanowym, wytworzone ze skał krystalicznych, torfy niskie, przejściowe i wysokie. Erozja wodna w Polsce Zagrożenie erozją w Polsce 2

3 Największe działanie przeciwerozyjne przypisuje się użytkom leśnym, zwłaszcza lasom mieszanym o zwartej wielopiętrowej budowie i miąższej ściółce. Spływy powierzchniowe w lasach stanowią zaledwie kilka procent opadu, a roztopy śniegowe są powolne i nie powodują większej erozji. Trwałe użytki zielone są, po lasach i zadrzewieniach leśnych, kolejną formacją roślinną o dużych walorach przeciwerozyjnych. Ochronna funkcja zadarnień wynika ze zdolności wiązania gruntu przez silnie rozwinięty system korzeniowy i osłanianie jego powierzchni gęstą masą łodyg i liści. Ponadto roślinność trawiasta spełnia ogromną rolę w procesie glebotwórczym. Użytki zielone w terenach erodowanych powinno się lokalizować przede wszystkim w miejscach narażonych na spływy powierzchniowe, w dolinach rzecznych, dolinkach smużnych oraz na stromych zboczach Gęsty i zwarty system korzeniowy roślinności trawiastej chroni glebę przede wszystkim przed skoncentrowanym spływem powierzchniowym. Naziemne części darni również chronią glebę zwiększając szorstkość podłoża, a zatem zmniejszają prędkość przepływu, zwiększając przy tym infiltrację. Przeciwerozyjna funkcję roślinności najlepiej obrazują szacunkowe dane podawane przez Benneta (1955), który szacuje czas zmycia 18cm warstwy gleby na stoku o nachyleniu 10%, w warunkach klimatu kontynentalnego, na: lat pod pierwotną puszczą, lat pod trwałą darnią, 110 lat pod uprawą polową, 18 lat na czarnym ugorze. 3

4 Rola terenów zielonych w środowisku 1. Zabezpieczają gleby przed erozją 2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent) 3. Poprawiają stosunki wodne 4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych 5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę 6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą napędową istnienia tego ekosystemu) 7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas ok tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi) 8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy) 9. Podnoszą walory krajobrazowe 10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku Próchnica sól ziemi Próchnica działa jako lepiszcze strukturotwórcze, powodując sklejanie elementarnych cząstek w większe cząsteczki. Związki próchniczne mają wysoką pojemność wodną. Mogą zatrzymać nawet 5-krotnie więcej wody niż same ważą i to w formie dostępnej dla roślin. Próchnica wpływa na stosunki wodno-powietrzne w glebie i aktywizuje w niej życie mikrobiologiczne. Sprzyja bowiem równoległemu rozwojowi mikroorganizmów beztlenowych (wewnątrz gruzełków) i tlenowych pomiędzy nimi. Próchnica poprawia zasobność gleb. Jej związki mogą zmagazynować 4 do 12 razy więcej składników pokarmowych (a także toksycznych!) niż część mineralna gleby. Zwiększa też zdolności buforowe gleb, regulując i stabilizując ich odczyn. Związki próchniczne mają także istotny wpływ na procesy fizjologiczne roślin. W ich skład wchodzi wiele tzw. substancji wzrostowych, które intensyfikują szereg ważnych procesów fizjologicznych roślin, takich jak gospodarka wodna, oddychanie i fotosynteza. Rola terenów zielonych w środowisku 1. Zabezpieczają gleby przed erozją 2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent) 3. Poprawiają stosunki wodne w glebie 4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych 5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę 6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą napędową istnienia tego ekosystemu) 7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas ok tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi) 8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy) 9. Podnoszą walory krajobrazowe 10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku 4

5 Obieg wody w przyrodzie Continental runoff values. (Source: Lvovitch, M.L World water balance, In: Symposium of World Water Balance. IASH-UNESCO. Report Number 92) Continent Runoff Per Unit Area (mm per yr.) Europe 300 Continental runoff values. (Source: Asia Lvovitch, M.L World water balance, 286 Africa In: Symposium of World Water Balance. 139 IASH-UNESCO. Report Number 92). North and Central America 265 South America 445 Australia, New Zealand and New Guinea 218 Antarctica and Greenland 164 5

6 Rola terenów zielonych w środowisku 1. Zabezpieczają gleby przed erozją 2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent) 3. Poprawiają stosunki wodne 4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych 5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę 6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą napędową istnienia tego ekosystemu) 7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas ok tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi) 8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy) 9. Podnoszą walory krajobrazowe 10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku Znaczenie trawników miejskich Kształtują wygląd i ożywiają miasto Poprawiają warunki klimatyczne i sanitarno-higieniczne Rozwijają poczucie estetyki i piękna Są miejscem aktywnego wypoczynku Rozwój cywilizacyjny niesie ze sobą wzrost powierzchni betonowych, asfaltowych, brukowanych etc. Drzewa i tereny zielone redukują efekt betonu poprzez: Redukcję nasłonecznienia Obniżenie temperatury powietrza dzięki ewapotranspiracji Hamowanie gwałtownych spływów powierzchniowych Filtrowanie pyłów i spalin zawartych w powietrzu Tłumienie hałasów i wibracji 6

7 Jak trawniki wpływają na mikroklimat Temperatura [ C] Wyparowana woda (l/m 2 /12h) < >35 7 Każdy skrawek zieleni łagodzi letnie upały Toteż zieleń miejska może przybierać różne formy: takie - tradycyjne 7

8 i bardziej awangardowe Wpływ zieleni na wilgotność i temperaturę powietrza W ciągu dnia wilgotność wyższa o 10%, wieczorem nawet o 20% Temperatura powietrza przy gruncie w zależności od rodzaju podłoża Rodzaj nawierzchni Temperatura powietrza [ C] Bruk kamienny 38 Asfalt 45 Gleba na polu 32 Ściana z cegły 41 Trawnik 22 Wpływ zieleni na temperaturę powietrza 8

9 Wyspy gorąca na przykładzie aglomeracji Atlanta (USA) Aby je zredukować należałoby zasadzić ok. 10 mln drzew!!! Rola terenów zielonych w środowisku 1. Zabezpieczają gleby przed erozją 2. Odkładają próchnicę w glebie (dobry absorbent) 3. Poprawiają stosunki wodne w glebie 4. Przeciwdziałają eutrofizacji wód powierzchniowych i wgłębnych 5. Nawilżają i oczyszczają atmosferę 6. Są środowiskiem dla życia licznej flory i fauny (ok. 400 gatunków roślin i tyle samo drobnych konsumentów, będących siłą napędową istnienia tego ekosystemu) 7. Kumulują metale ciężkie (zwłaszcza torfowiska, których jest u nas ok tys. ha, w większości pod użytkami zielonymi) 8. Mają znaczenie w ziołolecznictwie (fitoterapia, fitoncydy) 9. Podnoszą walory krajobrazowe 10.Stwarzają warunki dla rekreacji, sportu i wypoczynku Co się dzieje gdy tereny zielone zmieniamy w obszary zurbanizowane? 9

10 W zależności od sposobu użytkowania i lokalizacji można wyróżnić następujące rodzaje trawników: ozdobne (dywanowe, parkowe, łąkowe) rekreacyjne sportowe golfowe specjalne (zadarnienia terenów trudnych - skarpy, nasypy, parkingi, tereny wzdłuż ulic, dachy, itp.) zadarnienia rekultywacyjne zastępcze /z zastosowaniem roślin zadarniających/ 10

11 Trawniki ozdobne (dywanowe, parkowe, łąkowe) Tego rodzaju trawniki zakłada się na dużych powierzchniach. Są doskonałym elementem kompozycji w parkach i ogrodach i terenach reprezentacyjnych. Służą jako tło dla krzewów i kwiatowych rabat oraz jako miejsce spacerów i niezorganizowanego wypoczynku /przy założeniu umiarkowanej intensywności korzystania/. Trawniki rekreacyjne Trawniki tego rodzaju zakłada się na stosunkowo dużych powierzchniach przeznaczonych do średnio intensywnego użytkowania (wypoczynek, zabawy, imprezy kulturalne i sportowe). Stanowią pośrednią formę pomiędzy trawnikami parkowymi a sportowymi. Darń powinna cechować się odpornością na deptanie i stosunkowo szybkim odrastaniem, a jej skład gatunkowy powinien być zróżnicowany. 11

12 Trawniki sportowe Praktycznie są to boiska trawiaste. Skład gatunkowy murawy zapewnia wytrzymałość na intensywne użytkowanie. Cechuje je niska, zwarta i elastyczna darń wytrzymała na deptanie i rozrywanie. Wymagają intensywnej i stałej pielęgnacji, oraz okresów pozwalających na regenerację zniszczonej rozgrywkami murawy. Tego typu nawierzchnie wymagają ponadto specjalnej konstrukcji warstwy nośnej, specjalistycznego drenażu i systemu nawodnienia. Trawniki golfowe są specjalistycznym rodzajem trawników sportowych. Pokrywają znaczne powierzchnie podzielone na obszary o specyficznych wymaganiach technicznych. Każdy z obszarów obsiewany jest mieszanką traw o innym składzie gatunkowym. Trawniki specjalne (zadarnienia terenów trudnych - skarpy, nasypy) Stosowane w celu zapobiegania erozji na terenach o dużym nachyleniu. Zadarnianie takich powierzchni jest ciężkie ze względów technicznych, często potrzebne są specjalne umocnienia i konstrukcje zapobiegające wypłukiwaniu nasion. Stosowane są tu mieszanki o gatunkach silnie korzeniących się i rozłogowych. 12

13 W zależności od metody wykonania trawnika można je podzielić na: 1. TRAWNIK Z SIEWU Zalety: mały koszt Wady: długi okres oczekiwania na efekt zwartej darni nierównomierny wzrost wrażliwość młodych siewek na choroby, szkodniki i inne uszkodzenia 2. DARŃ Z ROLKI Darń to bardzo wygodna i praktyczna inwestycja, która rozwiązuje wiele problemów, towarzyszących zakładaniu trawnika z siewu. Odpada nam siew i kłopotliwa pielęgnacja młodej zieleni. Darń z rolki można stosować w ogrodach przydomowych, na skarpach, na boiskach, stadionach, przy obiektach użyteczności publicznej, na obszarach zieleni miejskiej, terenach rekreacyjnych, wypoczynkowych, wystawowych i reprezentacyjnych. Feature Bluegrass Fine Fescue Ryegrass Tall Fescue Drought tolerance Medium High Low to medium High Traffic tolerance Medium Medium High Medium to high Shade tolerance Low to medium High Low to medium Medium Fertilizing requirement Medium Low Medium Low to medium Leaf texture Medium Fine Medium Medium Mowing height Medium Medium Medium Medium Cold tolerance Medium Medium to high Medium High Heat tolerance Medium Low to medium Low to medium High Thatching tendency Low to medium Low to medium Low Low Acid soil tolerance Medium Medium to high Medium High 13