FUNKCJONOWANIE KRAJOWEGO SYSTEMU RATOWNICZO-GAŚNICZEGO NA TERENIE POWIATU WODZISŁAWSKIEGO

Transkrypt

1 Z E S Z Y T Y N A U K O W E WYŻSZEJ SZKOŁY INFORMATYKI, ZARZĄDZANIA I ADMINISTRACJI W WARSZAWIE t. 15, z. 3(40) 2017 ISSN s Marcin HIBNER 1 FUNKCJONOWANIE KRAJOWEGO SYSTEMU RATOWNICZO-GAŚNICZEGO NA TERENIE POWIATU WODZISŁAWSKIEGO W przypadku zaistnienia zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu obywateli ważne jest skoordynowane działanie służb ratowniczych. W tym celu w 1995 roku w Polsce powołano na mocy ustawy Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy. KSRG stanowi zespół przedsięwzięć organizacyjnych, szkoleniowych, materiałowo-technicznych i finansowych, obejmujący prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych, miejscowych zagrożeń oraz organizację i kierowanie działaniami ratowniczymi. W niniejszej publikacji przedstawiono analizę działań ratowniczych przeprowadzonych na terenie działania PSP w Wodzisławiu Śląskim obejmującej obszar powiatu wodzisławskiego. Słowa kluczowe: Krajowy System Ratowniczo Gaśniczy, PSP, system ratowniczy, działania ratownicze, ochrona ludności. 1. Wstęp Nasilające się zapotrzebowanie na skoordynowanie i określenie ram współpracy części służb ratowniczych doprowadziło do utworzenia Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego 2 (KSRG) w dniu 1 stycznia 1995 roku. Powstanie systemu w sposób całkowity wypełniło zadana jakie stawia przed administracją rządową art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, mówiący, że Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju 3 Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy jako jeden z trzech systemowych 1 Mgr inż. Marcin Hibner, Politechnika Śląska, m.hibner@interia.pl. Kontakt z autorem poprzez redakcję ZNWSIZiA w Warszawie: zeszytynaukowe@dobrauczelnia.pl. 2 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 191 ze zm.). 3 Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U r., nr 78, poz. 483).

2 Funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego 33 filarów w ciągłej gotowości do podjęcia działań zapewnia obywatelom najwyższy poziom bezpieczeństwa. 2. Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy Ustawa 4, na mocy której powołano Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy stanowi, że zadaniem systemu jest prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych i innych zagrożeń oraz jako integralna część bezpieczeństwa państwa ma na celu ochronę życia, zdrowia i mienia lub środowiska. Działania te podejmowane są przez: walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi, ratownictwo medyczne, ratownictwo techniczne, ratownictwo chemiczne, ratownictwo ekologiczne, współpracę z jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz Systemu Powiadamiania Ratunkowego 5. Organy władz samorządowych mają wpływ na koordynację działań na poszczególnych poziomach: powiatowym podstawowy obszar wykonywania działań ratowniczych to gmina i powiat, wojewódzkim poziom wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze gminy, centralnym - poziom wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze kraju 6. Nadzór nad funkcjonowaniem Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego prowadzi Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji poprzez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. Główny trzon struktury KSRG tworzy Państwowa Straż Pożarna, która jednocześnie jest jej organizatorem (rys. 1). Potencjał Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego w terenie tworzą 7 : Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej 501, Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze Ochotniczej Straży Pożarnej 4 194, Jednostki Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej 6, 4 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. 5 M. Hibner, Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego jako element Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2017, t. 15, z.1(38) s Tamże 7 (dostęp: r.).

3 34 Marcin HIBNER Zakładowe Straże Pożarne 4, Lotniskowa Służba Ratowniczo-Gaśnicza 1. Rys. 1. Organizacja Państwowej Straży Pożarnej Źródło: opracowanie własne na postawie (dostęp: r.). Państwowa Straż Pożarna posiada także specjalnie wydzielone środki i siły mające za zadanie realizację specjalistycznych czynności ratowniczych. Wydzielone zasoby ratownicze tworzą Specjalistyczne Grupy Ratownicze. Strukturę grup przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1.Specjalistyczne Grupy Ratownicze Specjalistyczne Grupy Ratownicze Liczba jednostek Grupy wodno-nurkowe 44 Grupy wysokościowe 28 Grupy techniczne 23 Grupy poszukiwawczo-ratownicze 13 Grupy chemiczne do realizacji zagrożeń CBRN 45 Razem 153 Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp r.). System wspomagany jest także przez inne podmioty o różnej specyfice, które na podstawie umów wspierają i realizują zadania nałożone na KSRG.

4 Funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego Struktura i zadania Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Wodzisławiu Śląskim Komenda powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Wodzisławiu Śląskim zadania z zakresu ochrony życia i mienia realizuje na obszarze powiatu wodzisławskiego powiat grodzki. Łączny obszar podlegający pod komendę to 286 km 2 zamieszkiwany przez ponad osób. W skład obszaru wchodzą następujące jednostki administracji samorządowej: miasto Wodzisław Śląski, gminy miejskie: Pszów, Radlin, Rydułtowy, gminy wiejskie: Godów, Gorzyce, Lubomia, Marklowice, Mszana. Komendantowi powiatowemu Państwowej Straży Pożarnej podlegają cztery sekcje wraz z zastępcą komendanta powiatowego. Pod nadzorem zastępcy komendanta znajduje się Wydział Operacyjno-Szkoleniowy, jedna sekcja i dwie Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze. Struktura organizacyjna Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Wodzisławiu Śląskim przedstawiono na rys. 2. Rys. 2. Struktura organizacyjna Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Wodzisławiu Śląskim Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp r.). Na terenie powiatu wodzisławskiego stacjonują dwie jednostki ratowniczo-gaśnicze: Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 1 w Wodzisławiu Śląskim, ul. Pszowska 68, Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 2 w Rydułtowach, ul. Traugutta 270. Każdej z jednostek ratowniczo-gaśniczej podlega inny obszar chroniony zaprezentowany w tabeli 2.

5 36 Marcin HIBNER Tabela 2. Obszar chroniony przez JRG KP PSP w Wodzisławiu Śląskim Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 1 Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 2 miasto Wodzisław Śląski, gmina: Marklowice, Mszana, Gorzyce, Godów, Lubomia. gmina: Pszów, Radlin, Rydułtowy. Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp: r.). Na terenie powiatu wodzisławskiego działania Państwowej Straży Pożarnej spierają Ochotnicze Straże Pożarne oraz jedna Zakładowa Straż Pożarna. Z 33 jednostek Ochotniczych Staży Pożarnych, 17 zostało włączonych do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. 4. analiza działań ratowniczo GaśniczycH jednostki psp na obszarze powiatu WodzisłaWsKieGo W latach Jednostka Państwowej Straży Pożarnej w powiecie wodzisławskim w latach odnotowała 3145 zdarzeń (rys. 3). Przeważająca większość bo ponad 70% interwencji stanowiły zagrożenia miejscowe. W roku 2015 odnotowano 1682 zdarzenia, z których 412 to pożary, 1178 miejscowe zagrożenia i ponad 90 fałszywych alarmów (rys. 3). Z danych na rys. 3 dla roku 2016 zaobserwować można spadek liczby działań ratowniczych, ale dalej zagrożenia miejscowe (1076) stanowią największy obszar działań komendy powiatowej PSP. W roku tym odnotowano jednocześnie odnotowano 298 pożarów i 89 fałszywych alarmów. Rys. 3. Interwencje PSP w powiecie wodzisławskim w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp: ).

6 Funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego 37 Pod pojęciem pożaru należy rozumieć interwencję w miejscu zdarzenia, gdzie mamy do czynienia z niekontrolowanym procesem palenia, w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Sytuacja ta zawsze powoduje straty. Pożary scharakteryzować można pod względem strat jakie czynią, na cztery kategorie przedstawione w tabeli 3. Tabela 3. Podział pożarów ze względu na rodzaj strat Pożar Rozmiar strat mały P/M w wyniku którego zostały spalone lub zniszczone: a) obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp. o powierzchni do 70 m 2 lub objętości do 350 m 3, b) lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki o powierzchni do l ha. średni P/Ś w wyniku którego zostały spalone lub zniszczone: a) obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp. o powierzchni od m 2 lub objętości od m 3, b) lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki o powierzchni od l,01 10 ha. duży P/D w wyniku którego zostały spalone lub zniszczone a) obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia surowce, paliwa itp. o powierzchni od m 2 lub objętości od m 3, b) lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki o powierzchni od 10, ha. bardzo pożar, którego powierzchnia lub objętość przekracza wartości podane duży P/B powyżej. Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp: r.). W przypadku jeżeli nie można ustalić wielkości pożaru na podstawie jego powierzchni lub kubatury przyjmuje się kryteria wielkości pożarów przedstawione w tabeli 4. Tabela 4. Kryterium wielkości pożaru na podstawie ilości prądów gaśniczych Pożar Rozmiar strat mały P/M jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych średni P/Ś jeżeli podano od 5 do 12 prądów gaśniczych duży P/D jeżeli podano od 13 do 36 prądów gaśniczych bardzo duży P/B jeżeli podano powyżej 36 prądów gaśniczych Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp: r.). W roku 2015 odnotowano 394 pożary zakwalifikowane do kategorii małe i 16 średnich według rysunku 4. Rok 2016 charakteryzował się spadkiem liczby pożarów małych o 27% do poziomu 286, zaś pożary średnie pozostały

7 38 Marcin HIBNER na jednakowym poziomie 11. W latach na ziemi wodzisławskiej nie odnotowano pożarów zaliczonych do kategorii dużych i bardzo dużych. Zdarzenia związane z pożarami w większości dotyczą gaszenia nieużytków rolnych i suchych traw. Rys. 4. Podział pożarów ze względu na wielkość strat Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp: r.). Rys. 5. Podział pożarów ze względu na obiekty Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp: r.). Według podziału pożarów na obiekty (rys. 5) Jednostka Ratowniczo- -Gaśnicza Państwowej Straży Pożarnej w Wodzisławiu Śląskim najwięcej interwencji podejmuje w obiektach kwalifikowanych jako: inne,

8 Funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego 39 mieszkalne, uprawy, rolnictwo, środki transportu. Pożary kwalifikowane jako inne obiekty dotyczą pożarów traw w analizowanym okresie było ich ponad 100 przypadków rocznie zaś pożary śmietników wolnostojących większości powodowane podpaleniem (2015 r. 34, 2016 r. 29). Dla obiektów mieszkalnych największa liczba pożarów przypada dla zabudowy jednorodzinnej ( , ) oraz wielorodzinnej ( , ). Teren powiatu wodzisławskiego jest silnie zurbanizowany za sprawą przemysłu ciężkiego, jednak zabudowa w przeważającej części to domy jednorodzinne. Rys. 6. Podział zdarzeń miejscowych ze względu na zakres strat Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp: ). Znaczącą pozycję w pożarach stanowi grupa pożarów kwalifikowanych jako uprawy i rolnictwo. W roku 2015 odnotowano 45 przypadków pożarów nieużytków powierzchni rolniczej oraz 15 upraw rolnych, łąk i pożarów powstałych podczas zbiorów tych upraw. W roku 2016 odnotowano (rys. 5) pożarów w uprawach, rolnictwo do 34 zdarzeń. Rok 2016 charakteryzował się 21 pożarami nieużytków powierzchni rolniczej oraz 5 pożarami upraw rolnych, łąk i pożarów powstałych podczas zbiorów tych upraw. Państwowa Straż Pożarna w powiecie wodzisławskim odnotowała 1178 zagrożeń miejscowych w roku 2015, zaś w 2016 r Główny trzon tego rodzaju zdarzeń na obszarze działań komendy to zagrożenia kwalifikowane jako lokalne (rys. 6). W roku 2015 zarejestrowano 1074 zaś w 2016 r. 937 zdarzeń

9 40 Marcin HIBNER lokalnych. Najwięcej działań prowadzono w kategorii inne obiekty, 200 interwencji w roku 2015 i 153 w 2016 r.. Kolejną grupą były obiekty mieszkalne 2015 r. 95, 2016 r. 70. Dużą grupą zdarzeń zaliczanych do zagrożeń miejscowych są uprawy i rolnictwo. W roku 2015 odnotowano 65 zdarzeń zaś w 2016 r. nastąpił prawie 50-procentowy spadek do 34 zdarzeń. W grupie środki transportu rok 215 charakteryzował się 34 zdarzeniami zaś w 2016 r. było ich 26. Znaczna część interwencji Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Wodzisławiu Śląskim dotyczyła fałszywych alarmów, które przedstawiono na rys. 7. Całkowita liczba fałszywych alarmów w latach 2015 i 2016 kształtuje się na tym samym poziomie odpowiednio 92 i 89. Rys. 7. Alarmy fałszywe Źródło: opracowanie własne na podstawie (dostęp r.). Tak zwane złośliwe alarmy stanowią od 5 do 7% wszystkich tego typu zdarzeń. Ponad połowa fałszywych alarmów została zakwalifikowana do kategorii w dobrej wierze, która wynika z przezorności i ostrożności mieszkańców (2015 r. 45, 2016 r. 56). Pozostałe interwencje dotyczyły sygnałów nadawanych z instalacji wykrywania (2015 r. 37, 2016 r. 27). 5. zakończenie Obok Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz Systemu Powiadamiania Ratunkowego trzecim elementem ratownictwa w Polsce jest Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy. System działa od 20 lat i to w tym okresie ukształtował się jego obecna forma oraz siły i środki będące w dyspozycji

10 Funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego 41 strażaków. Na terenie powiatu wodzisławskiego Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy działa w formie dwóch Jednostek Ratowniczo Gaśniczych i 17 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej wpisanych do KSRG. W latach odnotowano 3145 różnego rodzaju zdarzeń, w których udział brały siły KSRG. Bibliografia 1. Hibner M., Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego jako element Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, Warszawa 2017, t. 15, z. 1(38), s Zasady ewidencjonowania zdarzeń w systemie wspomagania decyzji Państwowej Straży Pożarnej, KG PSP, Warszawa 2014 Prawodastwo 1. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r.,nr 78, poz. 483). 2. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 191). Netografia FUNCTIONING OF THE NATIONAL RESCUE AND FIREFIGHTING SYSTEM IN THE WODZISŁAW POVIAN REGION Summary In the case of events threatening the life or health of citizens is important coordinated emergency action. To this end, in 1995 in Poland was established under the National System and Rescue Service. Is a set of organizational, training, materialtechnical and financial which include foreacasting, identifying and fires, natural disasters, local threats, fighting and organization and conducting rescue activities. Keywords: National System and Rescue Service, PSP, State Fire Service, rescue activities, rescure system civil protection. Artykuł otrzymano: 12 marca 2017 r. Zaakceptowano do druku: 28 września 2017 r.