Problematyka nieruchomości w prawie podatkowym (2018 rok)

Transkrypt

1 52-vat-2018 stud Problematyka nieruchomości w prawie podatkowym (2018 rok) Autorzy: Sebastian Kopacz, Jakub Kostrzewa, Jacek Pyssa, Maciej Jendraszczyk, Martyna Betiuk, Marek Zagórski Redakcja: Martyna Betiuk SPIS TREŚCI 1. Definicje nieruchomości w wybranych przepisach prawa Zmiany w podatku od nieruchomości wprowadzone w 2017 r. oraz planowane na rok Nieruchomości w podatku rolnym i leśnym Zasady ustalania podatku od nieruchomości w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie opłat i podatków lokalnych Nowelizacja ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 21 października 2016 r. oraz uchwała NSA z dnia 13 marca 2017 r. (II FPS 5/16) Opłata adiacencka oraz opłata planistyczna w aktualnym stanie prawnym (od stycznia 2016 r.) Podatek dochodowy dla właścicieli nieruchomości komercyjnych o wartości przekraczającej 10 mln zł Zmiany zasad opodatkowania aportów w podatku dochodowym od osób prawnych oraz nowa mała klauzula obejścia Ustawa z dnia 25 lipca 2014 r. o specjalnym podatku węglowodorowym Ustawa z dnia 25 lipca 2014 r. o specjalnym podatku węglowodorowym (Dz.U ) Ustawa z dnia 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin (Dz.U ) Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U ) Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U )

2 1. DEFINICJE NIERUCHOMOŚCI W WYBRANYCH PRZEPISACH PRAWA 1) Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) NR 1042/2013 z dnia 7 października 2013 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do miejsca świadczenia usług: Art. 13b Do celów stosowania dyrektywy 2006/112/ WE za nieruchomość uznaje się: a) każdą określoną część ziemi, na jej powierzchni lub pod jej powierzchnią, która może stać się przedmiotem własności i posiadania; b) każdy budynek lub każdą konstrukcję przytwierdzone do gruntu lub w nim osadzone powyżej lub poniżej poziomu morza, których nie można w łatwy sposób zdemontować lub przenieść; c) każdy zainstalowany element stanowiący integralną część budynku lub konstrukcji, bez którego budynek lub konstrukcja są niepełne, taki jak drzwi, okna, dachy, schody i windy; d) każdy element, sprzęt lub maszynę zainstalowane na stałe w budynku lub konstrukcji, które nie mogą być przeniesione bez zniszczenia lub zmiany budynku lub konstrukcji. 2) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Księga pierwsza- część ogólna (Dz.U ) Art. 46. [Nieruchomości] 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Art [Nieruchomości rolne] Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. 3) Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U ) Art. 1a. [Definicje legalne] Użyte w ustawie określenia oznaczają: 1) budynek obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach; 2) budowla obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem; 3) grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 2 grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z zastrzeżeniem ust. 2a; 4) Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U ) Art.2. [Pojęcie gospodarstwa rolnego i działalności rolniczej] 1.Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. 5) Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U ) Art. 2. [Słowniczek] obiektach budownictwa mieszkaniowego rozumie się przez to budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 11. 6) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U ) Art. 3. [Definicje] Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) obiekcie budowlanym należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych; 2) budynku należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach; 2a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku; 3) budowli należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową 2. ZMIANY W PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI WPROWADZONE W 2017 R. ORAZ PLANOWANE NA ROK 2018 W 2017 r. do ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych 1 wprowadzono dwie zasadnicze zmiany. Pierwsza z nich, polegała na ograniczeniu zasady solidarnej odpowiedzialności współwłaścicieli (posiadaczy) nieruchomości za zobowiązania podatkowe w podatku rolnym, leśnym, podatku od nieruchomości w sytuacji, gdy jeden lub kilku współwłaścicieli (posiadaczy) korzysta ze zwolnienia od tych podatków albo nie podlega tym podatkom. Znowelizowane przepisy obowiązują od dnia 14 lipca 2017 r. Zmiana jest efektem sporu co do tego, czy współwłaściciele nie korzystający ze zwolnienia są obowiązani do uiszczenia podatku liczonego od całości nieruchomości (a więc także za współwłaściciela zwolnionego z tego obowiązku). Do tego rodzaju zależności dochodziło najczęściej w sytuacji, gdy współwłaścicielem nieruchomości były osoby fizyczne lub osoby prawne oraz gminy, zwolnione z podatku na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. Zmiana polega na modyfikacji przepisu art. 3 ust. 4 ustawy, dotyczącego solidarnej odpowiedzialności współwłaścicieli lub posiadaczy poprzez uwzględnienie w tym przepisie wyjątku od stosowania tej zasady przewidzianego w nowym ust. 6. Przepis ten wyłącza omawianą regułę w przypadku, gdy jeden lub kilku współwłaścicieli lub posiadaczy jest z niego zwolnionych. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na współwłaścicielach lub posiadaczach, którzy podlegają podatkowi od nieruchomości oraz nie są zwolnieni od tego podatku w zakresie odpowiadającym ich łącznemu udziałowi w prawie własności lub posiadaniu. Innymi słowy, jeśli wśród współwłaścicieli jest podatnik zwolniony z podatku od nieruchomości lub w ogóle nie podlega temu podatkowi, to jego udział należy pominąć. Pozostali współwłaściciele odpowiadają jedynie za część podatku od nieruchomości, która nie jest zwolniona z daniny. Zmiana oddaje stanowisko prezentowane w tym zakresie przez orzecznictwo 2 oraz 1 Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U ) 2 Przykład stanowić może wyrok NSA z dnia 15 stycznia 2015 r., II FSK 3012/12, gdzie wskazano, że: stanowisko zostało zajęte przez NSA w wyroku z 15 stycznia 2015 r., sygn. II FSK 3012/12 akt. Fakt istnienia zwolnienia podmiotowo przedmiotowego po stronie współwłaściciela posiadającego status zakładu pracy chronionej i zajmującego część spornej nieruchomości, skutkować winien uwzględnieniem tej okoliczności przy określaniu wysokości obowiązku podatkowego dotyczącego wszystkich współwłaścicieli nieruchomości. W

3 Ministerstwa Finansów. Sprzeciwiało się ono praktyce stosowanej przez organy podatkowe, które nakładały na współwłaściciela nieruchomości, który nie jest zwolniony od podatku, obowiązek uiszczenia podatku od całej nieruchomości, również w zakresie odpowiadającym udziałowi we własności nieruchomości podmiotu zwolnionego. Z dniem 6 grudnia 2017 r. w życie weszła również zmiana modyfikująca rozdział 2a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. Polega ona na dodaniu do regulacji w zakresie ewidencji podatkowej nieruchomości przepisu art. 7b formułującego obowiązki dotyczące sprawozdawczości podatkowej w podatku od nieruchomości, rolnym oraz leśnym. Obowiązek informowania nałożony został na organy podatkowe właściwe w sprawach powyższych podatków i dotyczy zasadniczo podstaw opodatkowania, wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej cenie skupu żyta i średniej cenie sprzedaży drewna określonych uchwałą rady gminy i przyjmowanych dla potrzeb wymiaru odpowiednio podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na terenie gminy w danym roku podatkowym. Organy zobowiązane zostały do corocznego przekazywania sprawozdań ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych drogą elektroniczną za pośrednictwem regionalnych izb obrachunkowych, według stanu na dzień 31 marca lub na dzień 30 września roku podatkowego, za który sporządzane jest sprawozdanie, w zależności od rodzaju tych informacji. Złożone sprawozdanie podlegać ma obowiązkowej aktualizacji w zakresie, w jakim w trakcie roku (za który jest sporządzane) zmianie ulegną dane dotyczące wysokości stawek podatkowych. Szczegółowy zakres informacji objętych sprawozdaniem, wzór sprawozdania, terminy i sposób jego przekazywania oraz sposób jego sporządzania uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów i Rozwoju z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie sprawozdania podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego 3. Nowa regulacja ma ułatwić prowadzenie racjonalnej polityki podatkowej, a szczególnie projektowanie zmian systemu opodatkowania nieruchomości oraz szacowanie ich skutków. Dane te mają zwiększyć również możliwości analizy i oceny polityki podatkowej gmin pod kontekście zwolnienia podmiotowego konieczne jest uwzględnienie przy ustalaniu wysokości owego zwolnienia procentowego udziału we współwłasności nieruchomości tego współwłaściciela, który korzysta z podmiotowego zwolnienia. Z kolei w odniesieniu do zwolnienia przedmiotowego istotne będzie ustalenie, jaka część nieruchomości wykorzystywana jest faktycznie na działalność objętą zwolnieniem. W konsekwencji, podatkiem od nieruchomości w zakresie dotyczącym części zajętej na prowadzenie zakładu pracy chronionej, nie mogą być obciążeni zarówno współwłaściciel ten zakład prowadzący, jak i współwłaściciel, którego zwolnienie nie dotyczy. 3 Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie sprawozdania podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego, (Dz.U. poz. 2455) kątem wykorzystania potencjału dochodowego w zakresie opodatkowania nieruchomości. W bieżącym roku ustawę z dnia 12 stycznia 1991 r. czekają dalsze zmiany. Należący do pakietu ustaw ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym z dnia 1 lutego 2018 r. 4, w zakresie podatku od nieruchomości zakłada ujednolicenie wzorów formularzy informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na ten podatek, składanych przez podatników tego podatku na podstawie art. 6 ust. 6 i ust. 9 pkt 1 ustawy. W aktualnym stanie prawnym, na podstawie art. 6 ust. 13 ustawy, do określania wzorów informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych składanych przez osoby fizyczne i deklaracji na podatek od nieruchomości składanych przez pozostałych podatników upoważnione są rady gmin. W każdej z gmin mogą zatem obowiązywać inne formularze w zakresie omawianego podatku. Projektowane zmiany przewidują ponadto wprowadzenie powszechnej możliwości składania informacji i deklaracji dotyczących podatku od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Dopuszczenie takiego sposobu przesłania formularzy także zależy obecnie od decyzji poszczególnych gmin (art. 6 ust. 14 ustawy). Projektowane zmiany przepisów art. 6 ust. 13 i 14 polegają na przesunięciu upoważnień do określenia wzorów formularzy oraz sposobu ich przesyłania do kompetencji ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W konsekwencji zniesieniu ulegnie również upoważnienie dla rad gmin przewidziane w art. 6 ust. 15 dotyczące między innymi określenia rodzajów podpisu elektronicznego, którym powinny być opatrzone te deklaracje i informacje. Projektowana nowelizacja wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez przedsiębiorców, gdyż spowoduje uproszczenie wypełniania obowiązków podatkowych przez podatników podatku od nieruchomości oraz doprowadzi do zmniejszenia kosztów obsługi informacji i deklaracji zarówno po stronie organów podatkowych, jak i podatników. Planowana data wejścia w życie tych przepisów to dzień 1 czerwca 2018 r. Kolejna projektowana zmiana przepisów ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. związana jest z faktem, że odwołują się one do definicji budynku i budowli wskazanych w ustawie o prawie budowlanym 5, budzących istotne wątpliwości na gruncie podatku od nieruchomości. Ich wyrazem jest chociażby wyrok TK z dnia 13 grudnia 2017 r. 6, który odrzucił jako niezgodne z Konstytucją stanowisko, że obiekt spełniający definicję budynku może być budowlą. TK orzekł w rezultacie o częściowej utracie mocy przepisu art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy, w zakresie, w jakim umożliwia on uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełnia kryteria bycia budynkiem. Materia ta może ulec zasadniczym zmianom z Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, (Dz.U ) 6 Wyrok TK z dnia 13 grudnia 2017 r., SK 48/15. uwagi na prace prowadzone nad Kodeksem urbanistyczno-budowlanym. Jego projekt, uwzględniający zmiany wprowadzone w toku konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych, został przedstawiony na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa w dniu 27 listopada 2017 r. 7. Idea nowej ustawy sprowadza się do kompleksowego uregulowania kwestii związanych z gospodarowaniem przestrzenią, w tym rozwiązania problemów dotyczących definicji budynku i budowli. Obecną, mało precyzyjną definicję pojęcia budowla planuje się zastąpić nową definicją wynikającą z Kodeksu urbanistyczno-budowlanego. Wprowadzenie tych zmian ma pomóc w uniezależnieniu przedmiotu opodatkowania od przepisów regulujących definicję budynku i budowli. Wprowadzenie w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. odesłania do nowych definicji pojęć budynku i budowli ma zostać przeprowadzone na podstawie przepisów wprowadzających Kodeks urbanistyczno budowlany. Opisywane zmiany mają wejść w życie w 2018 r., niestety bardziej precyzyjny termin nie jest jeszcze znany. 3. NIERUCHOMOŚCI W PODATKU ROLNYM I LEŚNYM 1) Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz.U ) 1) Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku leśnego są: zarówno na osobach fizycznych jak i osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych (w tym spółkach) nieposiadających osobowości prawnej, będących: właścicielami lasów; posiadaczami samoistnymi lasów; użytkownikami wieczystymi lasów; posiadaczami lasów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Jeżeli las znajduje się w posiadaniu samoistnym to obowiązek zapłaty podatku spoczywa na posiadaczu samoistnym. Art. 2 ustawy 1. Podatnikami podatku leśnego, z zastrzeżeniem ust. 2, są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące: 1) właścicielami lasów, z zastrzeżeniem ust. 3; 2) posiadaczami samoistnymi lasów; 3) użytkownikami wieczystymi lasów; 4) posiadaczami lasów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. 2. Obowiązek podatkowy w zakresie podatku leśnego od lasów pozostających w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, zwanego dalej Lasami Państwowymi, oraz wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, nieobjętych obowiązkiem podatkowym na podstawie ust. 1 pkt 4, ciąży odpowiednio na jednostkach organizacyjnych Krajowe- 7 pdf 3

4 go Ośrodka Wsparcia Rolnictwa i Lasów Państwowych. 3. Jeżeli las znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku leśnego ciąży na posiadaczu samoistnym. 4. Jeżeli las jest współwłasnością lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, stanowi wówczas odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem leśnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach, z zastrzeżeniem ust Zasady odpowiedzialności solidarnej za zobowiązanie podatkowe, o której mowa w ust. 4, nie stosuje się, jeżeli jeden lub kilku współwłaścicieli lub posiadaczy jest zwolnionych od podatku leśnego. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na współwłaścicielach lub posiadaczach, którzy nie są zwolnieni od tego podatku, w zakresie odpowiadającym ich łącznemu udziałowi w prawie własności lub posiadaniu. 2) Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U ) Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są: właściciele gruntów, posiadacze samoistni gruntów, użytkownicy wieczyści gruntów, posiadacze gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie: a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego albo b) jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji Nieruchomości Rolnych i Lasów Państwowych dzierżawcy gruntów gospodarstwa rolnego, które zostały w całości lub części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych Art. 3. ustawy 1. Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące: 1) właścicielami gruntów, z zastrzeżeniem ust. 2; 2) posiadaczami samoistnymi gruntów; 3) użytkownikami wieczystymi gruntów; 4) posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie: a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego albo 4 b) jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych; w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa i Lasów Państwowych. 2. Jeżeli grunty znajdują się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego ciąży na posiadaczu samoistnym. 3. Jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały w całości lub w części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych, podatnikiem podatku rolnego jest dzierżawca. 4. Jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały wniesione do spółdzielni produkcyjnej jako wkład gruntowy, podatnikiem podatku rolnego jest spółdzielnia produkcyjna. 5. Jeżeli grunty, o których mowa w art. 1, stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach), z zastrzeżeniem ust. 6 i Jeżeli grunty, o których mowa w ust. 5, stanowią gospodarstwo rolne, obowiązek podatkowy ciąży na tej osobie będącej współwłaścicielem (posiadaczem), która to gospodarstwo prowadzi w całości. 7. Zasady odpowiedzialności solidarnej za zobowiązanie podatkowe, o której mowa w ust. 5, nie stosuje się, jeżeli jeden lub kilku współwłaścicieli (posiadaczy) jest zwolnionych od podatku rolnego albo nie podlega temu podatkowi. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na współwłaścicielach (posiadaczach), którzy podlegają podatkowi rolnemu oraz nie są zwolnieni od tego podatku, w zakresie odpowiadającym ich łącznemu udziałowi w prawie własności lub posiadaniu. Art. 3a. Wyłączenia podmiotowe Obowiązek podatkowy, o którym mowa w art. 3, nie dotyczy: 1) Skarbu Państwa; 2) gmin. 4. ZASADY USTALANIA PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI W ŚWIETLE WYROKU TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO W SPRAWIE OPŁAT I PODATKÓW LOKALNYCH W dniu 12 grudnia 2017 roku TK wydał wyrok w sprawie zgodności art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 1, w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. A ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych z art. 21, art. 22, art. 31, art. 32, art. 64 w związku z art.2 oraz art. 84 w związku z art.20 Konstytucji RP. TK orzekł, że art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych rozumiany w ten sposób, że dostateczną przesłanką, której występowanie pozwala zakwalifikować grunt podlegający opodatkowaniu podatkiem podatkiem od nieruchomości do rodzaju gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie ów działalności przez osobę fizyczną, która jednocześnie jest jej współposiadaczem, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 84 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP TK dokonał oceny art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). Na podstawie zakwestionowanego przez skarżących małżonków, z których jedno jest przedsiębiorca zostali oni zobowiązani do zapłacenia podatku od nieruchomości według stawki przewidzianej dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, pomimo iż ów grunt nie był eksploatowany w celu działalności gospodarczej. Zaskarżony art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. przewiduje, że użyte w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych określenie grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oznacza grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z wyjątkiem budynków mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, chyba że przedmiot opodatkowania nie jest i nie może być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych. Sądy, które orzekały ww. sprawie oraz państwowe organy podatkowe uznały za fakt oczywisty, że skoro jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą a nieruchomości będące przedmiotem sporu została przez skrzących nabyte do ich wspólnego majątku zgodnie z zasadami ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej to ów współposiadana nieruchomość powinna być zaklasyfikowana jako związana z prowadzeniem działalności gospodarczej. NSA zaznaczył, że grunty oraz budynki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej zaliczane są do osobnej kategorii gruntów i budynków. Ustawodawca w art 5 ust 1. u.p.o.l określił maksymalną stawkę podatku od nieruchomości, której nie można zwiększać w drodze uchwały przyjętej przez radę gminy. Aby doszło do uznania, że dany obiekt związany jest z prowadzeniem działalności gospodarczej nie stanowi koniecznej przesłanki eksploatowanie go do celów działalności gospodarczej. Również bez znaczenia pozostaje fakt, że ów nieruchomości stanowi przedmiot wspólności małżeńskiej, przy czym jedno z małżonków nie prowadzi działalności gospodarczej. Zauważył, że przyjęta w sprawie przez Sąd wykładani art. 1 a ust 1 pkt 3 u.p.o.l ma charakter dominujący. Obligatoryjność przeprowadzenia kontroli konstytucyjnej aktu normatywnego ma miejsce również, gdy treść przepisu jest bezpośrednią przyczyną kontrowersyjnej interpretacji, która komplikuje ustalone

5 położenie prawna danej jednostki. TK orzekł, że ów zaskarżona regulacja ma zbyt rozległy zakres zastosowania, nawet przy uwzględnieniu wyjątków określonych w art. 1 ust 1 pkt 3 u.p.o.l. Ustawodawca określił, że obowiązek podatkowy oraz jego wysokość jest uwarunkowana tym, czy przedsiębiorca posiada grunt oraz prowadzi na nim działalności gospodarczą. Jednocześnie wskazuje on, że dla ustalanie związku ww. gruntu wystarczającym jest fakt, że jest on w posiadaniu przedsiębiorcy. Obowiązek podatkowy, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l., zostaje nałożony na osoby posiadające grunty, które to nie są przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej. Wielce rażący jest fakt nałożeni obowiązku na posiadaczy gruntów w sytuacji, gdy tylko jedno z nich jest przedsiębiorca. Niewspółmierność angażowania w konstytucyjne prawo własności polega na tym, że ustawodawca nie doprecyzował warunków, których zaistnienie pozwoliłoby na ustalenie czy występuje związek gruntu z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zastosowane jedynie warunku posiadania gruntu przez przedsiębiorcę nijak ma się do wypełnienia deklarowanego przez ustawodawcę celu regulacji i prowadzi do bezpodstawnego z uwagi na prawa konstytucyjne ograniczenia wolności majątkowej. TK przyjął stanowisko, że sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną nie jest istotny dla opodatkowania gruntu stawką podatkową od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynikającą z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. Zważywszy na stosunek stosowania podwyższonej stawki podatkowej istnieje potencjalna możliwości pozyskania przychodów z eksploatowania określonych gruntów, istotne jest ustalenie faktycznego sposobu wykorzystania opodatkowanego gruntu, którego współposiadaczem pozostaje osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Niezastosowanie tego kryterium cennego prowadzi do zróżnicowania posiadaczy gruntów, które to nie mają związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podatnicy osoby fizyczne znajdujący się w podobnej sytuacji -posiadacze gruntów mniemających związku z prowadzeniem działalności gospodarczej uiszczają podatek od nieruchomości według zupełnie odmiennych stawek. W opinii TK, dysproporcje te nie mają konstytucyjnego wytłumaczenia w przypadku osób posiadających grunty, które nie są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. TK uznał, że art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. pojmowany jedynie pod kątem tego, że wystarczającą przesłanką do kwalifikacji gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do grupy gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 84 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem TK, przyjęte w sprawie skarżących rozumienie art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. narusza właściwą proporcję art. 2 Konstytucji pomiędzy wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych, a prawem jednostki do własności i jej równej ochrony art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji i zasadę równego nakładania obowiązków podatkowych art. 32 ust. 1 Konstytucji. 5. NOWELIZACJA USTAWY Z DNIA 12 STYCZNIA 1991 R. O PODATKACH I OPŁATACH LOKALNYCH W dniu 27 października 2017 roku Sejm przyjął projekt 8 ustawy zmieniającej ustawę z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych 9. Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązku corocznego sprawozdawania przez organy podatkowe właściwe w sprawach podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych wybranych informacji o tych podatkach 10. Poniżej zostały przedstawione wynikające z uchwalonego projektu ustawy planowane zmiany. Zgodnie z art. 1 pkt 1 projektu ustawy ustawodawca zdecydował się na zmianę nazwy rozdziału 2a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. Dotychczasowa nazwa Ewidencja podatkowa nieruchomości ma zostać zastąpiona nazwą Ewidencja podatkowa nieruchomości oraz sprawozdawczość podatkowa w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego. Zmiana ta wskazuje, że rozdział ten ma zostać rozbudowany. W istocie w ramach tego rozdziału ma zostać dodany do ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. art. 7b. Przepis ustępu 1 tego artykułu, według założeń, ma stanowić, że organy podatkowe właściwe w sprawach podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego będą sporządzać co roku sprawozdanie podatkowe w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego. Sprawozdanie to ma zawierać informacje o: 1) wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej ceny skupu żyta i średniej ceny sprzedaży drewna określonych uchwałą rady gminy i przyjmowanych dla potrzeb wymiaru odpowiednio podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na terenie gminy w danym roku podatkowym; 8 C22CDF2980CCDA7CC12581AF004D7BFE/%- 24File/1877.pdf 9 Dz.U W dalszej części uzasadnienia wskazano, że dotychczas Ministerstwo Finansów pozyskiwało dane na temat podatku od nieruchomości, podatku rolnego oraz podatku leśnego za pomocą dobrowolnych badań ankietowych gmin przeprowadzanych w odstępach kilkuletnich, jednak taka forma pozyskiwania danych ze względu na dużą pracochłonność oraz koszty, w tym konieczność każdorazowego przygotowania formularzy oraz narzędzi do gromadzenia danych, nie jest optymalnym rozwiązaniem tego problemu. 2) podstawach opodatkowania podatkiem od nieruchomości, podatkiem rolnym i podatkiem leśnym; 3) podstawach opodatkowania zwolnionych od podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na mocy uchwał rad gmin. Jednocześnie ustawodawca zamierza zastrzec, że informacje, o których mowa powyżej w pkt 2 i 3, mają być: 1) informacjami zagregowanymi; 2) wykazywane według stanu na dzień 30 czerwca roku podatkowego, w którym jest sporządzane sprawozdanie. Ustawodawca wskazał też terminy na przekazanie przedmiotowych informacji. Informacje wymienione w pkt 1 mają być przekazywane nie później niż do końca I kwartału danego roku podatkowego, natomiast informacje wymienione w pkt 2 i 3 mają być przekazywane nie później niż do końca III kwartału danego roku podatkowego. Przedmiotowe sprawozdanie w postaci elektronicznej ma być przekazywane ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych za pośrednictwem regionalnych izb obrachunkowych oraz ma być aktualizowane w przypadku zmiany danych, dotyczących wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej ceny skupu żyta i średniej ceny sprzedaży drewna określonych uchwałą rady gminy i przyjmowanych dla potrzeb wymiaru odpowiednio podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego na terenie gminy w danym roku podatkowym, w trakcie roku podatkowego, za który będzie sporządzane sprawozdanie 11. Zgodnie z założeniami minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres informacji objętych sprawozdaniem, wzór sprawozdania, terminy i sposób jego przekazywania oraz sposób jego sporządzania, a także terminy i sposób przekazywania oraz sposób sporządzania aktualizacji sprawozdania, mając na względzie rzetelność i prawidłowość przekazywanych informacji oraz uwzględniając uprawnienia rad gmin do różnicowania wysokości stawek podatku od nieruchomości. Zgodnie z art. 2 projektu ustawy powyższe sprawozdanie ma być sporządzane począwszy od 2018 r., natomiast w myśl art. 3 ustawa ta ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 11 Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy konieczność aktualizacji może wystąpić w przypadku informacji o wysokości stawek podatku od nieruchomości, średniej ceny skupu żyta i średniej ceny sprzedaży drewna przyjmowanych dla potrzeb wymiaru odpowiednio podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego. Uchwały w tym zakresie powinny być podjęte i opublikowane do końca roku poprzedzającego rok podatkowy, możliwa jest jednak ich zmiana w ciągu roku podatkowego. 5

6 6. SPÓŁKA CYWILNA NIE JEST PODATNIKIEM PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI INTERPRETACJA OGÓLNA MINISTRA FINANSÓW Z DNIA 21 PAŹDZIERNIKA 2016 R. ORAZ UCHWAŁA NSA Z DNIA 13 MARCA 2017 R. (II FPS 5/16) W dniu 13 marca 2017 r. NSA wydał uchwałę w składzie siedmiu sędziów (II FPS 5/16) 12, w której stwierdzono, że spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Podatnikiem mogą być jedynie jej wspólnicy. Uchwała ta jest potwierdzeniem stanowiska, które zajął Minister Finansów wydając w dniu 21 października 2016 r. interpretację ogólną (PS ) 13. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych 14, która zawiera regulacje dotyczące podatku od nieruchomości, podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące: 1) właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3; 2) posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych; 3) użytkownikami wieczystymi gruntów; 4) posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie: a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości, b) jest bez tytułu prawnego, z zastrzeżeniem ust. 2. W wydanej w dniu 21 października 2016 r. interpretacji ogólnej Minister Finansów stwierdził, że status prawny podmiotu (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) nie przesądza w kwestii nabycia statusu podatnika podatku od nieruchomości, gdyż jak wynika z treści przywołanego przepisu, niezbędne jest dodatkowo wykazanie się wymienionym w tym przepisie tytułem prawnym władania nieruchomością lub obiektem budowlanym. Tytułami tymi są: własność, posiadanie samoistne, użytkowanie wieczyste oraz posiadanie (mienia stanowiącego własność jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa); w przypadku mienia jednostek samorządu terytorialnego oraz Skarbu Państwa podatnikami są również posiadacze tego mienia bez tytułu prawnego. Podatnikami podatku od nieruchomości mogą być zatem spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami, użytkownikami wieczystymi, posiadaczami samoistnymi i posiadaczami mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. 12 Zwana dalej uchwałą. 13 Zwana dalej interpretacją ogólną. 14 Dz.U Zaznaczyć należy, że status spółki cywilnej nie został uregulowany tak jak w przypadku spółek osobowych i kapitałowych w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych 15, lecz w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny 16. W myśl art. 860 tej ustawy przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Z kolei w myśl art Kodeksu cywilnego wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Jak słusznie stwierdził Minister Finansów w interpretacji ogólnej spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, a ponadto żadne ustawy nie przyznają jej zdolności prawnej. Istota spółki cywilnej wyczerpuje się w wielostronnym stosunku zobowiązaniowym łączącym wspólników (z wyroku SN z dnia 28 października 2003 r. sygn. akt I CK 201/02). Spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem prawa cywilnego. Spółka cywilna nie ma swego majątku, a działalność w ramach tej spółki jest prowadzona z wykorzystaniem majątku wspólnego wspólników, w tym wniesionego do spółki. Jest to majątek odrębny od majątku osobistego wspólników. Majątek ten nie jest przedmiotem własności spółki tylko stanowi współwłasność łączną wspólników. W myśl art i 2 K.c. wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku i w czasie trwania spółki nie może domagać się podziału tego majątku. W związku z powyższym należy uznać, że spółka cywilna nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości, nie może być posiadaczem samoistnym nieruchomości, użytkownikiem wieczystym gruntu, ani posiadaczem mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. Z tego powodu należy uznać, że spółka cywilna nie może spełnić warunków, aby uznać ją za podatnika podatku od nieruchomości. Ponadto w myśl art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach, z zastrzeżeniem ust. 4a i 5. Zatem należy uznać, że podatnikami podatku od nieruchomości nie jest spółka cywilna, lecz jej wspólnicy, którzy odpowiadają solidarnie za zobowiązania podatkowe z tego tytułu. Jednocześnie Minister Finansów w interpretacji ogólnej zaznaczył, że w przypadku, gdy wspólnik wnosi do spółki wkład w postaci prawa używania nieruchomości, to obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ciąży tylko na tym wspólniku, gdyż nieruchomość nie wchodzi do majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej. 15 Dz.U Dz.U Interpretacja ogólna została wydana w związku z faktem, że w orzecznictwie sądów administracyjnych pojawiały się odmienne poglądy co do opodatkowania podatkiem od nieruchomości spółek cywilnych. Minister Finansów wskazał, że w wyrokach WSA w Poznaniu z dnia 19 listopada 2013 r. (III SA/ Po 613/13), postanowieniu NSA z dnia 16 grudnia 2014 r. (II FSK 2985/12), wyroku NSA z dnia 29 stycznia 2016 r. (II FSK 3264/13) i z dnia 3 lutego 2016 r. (II FSK 2368/14) zajmowane było stanowisko, że spółka cywilna nie może być podatnikiem podatku od nieruchomości. Natomiast w wyrokach NSA z dnia 25 kwietnia 2008 r.: (II FSK 226/07) 17, (II FSK 227/07), (II FSK 228/07) i (II FSK 229/07) wyrażony został pogląd, że to właśnie spółka cywilna jest podatnikiem, a nie jej wspólnicy. Wydając w dniu 13 marca 2017 r. uchwałę NSA potwierdził słuszność stanowiska Ministra Finansów wyrażonego w interpretacji ogólnej. Uchwała jest skutkiem sporu podatnika z organem podatkowym o to, czy Spółka cywilna jest podatnikiem podatku od nieruchomości w związku z wydaniem decyzji ustalającej spółce cywilnej podatek od nieruchomości za 2014 r. W przedmiotowej sprawie wspólnicy spółki uznanej za podatnika złożyli od decyzji wydanej przez prezydenta miasta odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Przemyślu, a następnie skargę do WSA w Rzeszowie, gdyż uznali, że decyzja została błędnie zaadresowana podatnikiem była bowiem nie Spółka, lecz jej wspólnicy. Dopiero po wniesieniu skargi kasacyjnej do NSA Sąd nabrał wątpliwości co do słuszności decyzji organów podatkowych i wyroku WSA. W konsekwencji została wydana uchwała w składzie siedmiu sędziów, w której to orzeczono, że podatnikiem podatku od nieruchomości nie jest spółka cywilna, lecz jej wspólnicy. Z analizy przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi 18 wynika, że taka 17 W wyroku tym NSA stwierdził m.in., że: Znając i tworząc prawo podatkowe oraz posiadając wiedzę i świadomość w przedmiocie unormowań prawa cywilnego dotyczących spółki cywilnej i w ich kontekście własności, współwłasności czy posiadania, ustawodawca, konstruując normy (z) art. 3 ust. 1 i art. 6 ust. 9 u.p.o.l., mógł posłużyć się znaczącym pojęciowo sformułowaniem wspólnicy spółki cywilnej, lub wspólnicy spółki niemającej osobowości prawnej, czego jednak nie uczynił, stanowiąc jednoznacznie o jednostkach organizacyjnych, w tym spółkach nieposiadających osobowości prawnej i obejmując tym zakresem regulacji niewątpliwie również spółki cywilne, jako spółki osobowe nie posiadające osobowości prawnej. Przypomnieć w tym miejscu także należy, że wykorzystywane w tekstach prawnych terminy: spółka cywilna i wspólnik, wspólnicy spółki cywilnej nie są semantycznie i pojęciowo tożsame oraz, że przedmiotem analizowanych unormowań jest odpowiedzialność podatkowa spółki cywilnej a nie jej reprezentacja (przez wspólników) w rozważanym zakresie. W konsekwencji Sąd uznał, że podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna a nie jej wspólnicy. 18 T. j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm., zwana dalej ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r.

7 uchwała może w znacznym stopniu wpłynąć na sposób wykładni przedmiotowych przepisów dokonywanej zarówno przez organy podatkowe, jak i sądy administracyjne. Zgodnie z art pkt 2 i 3 powyższej ustawy NSA podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej. Natomiast w myśl art ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. uchwały przewidziane w art pkt 2 i 3 NSA podejmuje w składzie siedmiu sędziów, całej Izby lub w pełnym składzie. Z kolei w myśl art i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, NSA może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała NSA jest w danej sprawie wiążąca. Ponadto w myśl art ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu siedmiu sędziów, całej Izby albo w uchwale pełnego składu NSA, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. Przepis art i 2 stosuje się odpowiednio. W tych przypadkach, w myśl 2 tego artykułu, skład siedmiu sędziów, skład Izby lub pełny skład NSA podejmuje ponowną uchwałę. Przepisu art. 267 nie stosuje się. W przypadkach, gdy skład jednej Izby NSA wyjaśniający zagadnienie prawne nie podziela stanowiska zajętego w uchwale innej Izby, zgodnie z 3 tego artykułu, przedstawia to zagadnienie do rozstrzygnięcia pełnemu składowi NSA. W związku z powyższym należy uznać, że uchwała NSA w składzie siedmiu sędziów, mimo że nie jest źródłem prawa, ma istotne znaczenie i zapewne wpłynie na sposób interpretowania przedmiotowych przepisów przez sądy administracyjne, jak i organy podatkowe, które będą dążyć do uniknięcia sporów z podatnikami na poziomie kontroli działalności administracji publicznej sprawowanej przez sądy administracyjne. 7. OPŁATA ADIACENCKA ORAZ OPŁATA PLANISTYCZNA W AKTUALNYM STANIE PRAWNYM (OD STYCZNIA 2016 R.) Autor: Jakub Kostrzewa W niniejszym tekście omówiono nowe zagadnienia związane z opłatą adiacencką (w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami 19, oraz opłatą planistyczną (w ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu oraz zagospodarowaniu przestrzennym 20 ) w aktualnym stanie prawnym. Część I. Opłata adiacencka. Zgodnie z art. 4 pkt 11 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. jest to opłata ustalona w związku ze zwiększeniem wartości nieruchomości spowodowanym 19 Dz.U Dz.U budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu UE lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi. Za opłatę adiacencką uznaje się także opłatę, która została ustalona w związku ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a także podziałem nieruchomości. Zgodnie z treścią art. 98a, ust. 1 opłata adiacencka jest ustalana w drodze decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta danego miasta, jeśli w wyniku podziału nieruchomości, dokonanego na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego, wzrośnie jej wartość. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy w drodze uchwały, w wysokości nie większej niż 30% różnicy wartości nieruchomości. Ustalenie opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie 3 lat od dnia, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne. Wartość nieruchomości przed podziałem jak i po podziale określa się według cen obowiązujących na dzień wydania decyzji o ustaleniu opłaty adiacenckiej. Stan nieruchomości przed podziałem przyjmuje się na dzień wydania decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, a stan nieruchomości po podziale przyjmuje się na dzień, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne (przy czym nie uwzględnia się części składowych nieruchomości). Powyższego przepisu nie stosuje się w sytuacji przy podziale nieruchomości dokonywanym niezależnie od ustaleń planu miejscowego. Art. 98a ust. 1a stanowi o ustaleniu opłaty adiacenckiej. Może to nastąpić jeżeli w dniu, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna (lub orzeczenie o podziale nieruchomości stało się prawomocne), obowiązywała uchwała rady gminy (o której mowa powyżej). Do ustalenia opłaty adiacenckiej przyjmuje się stawkę procentową obowiązującą w dniu, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale nieruchomości stało się prawomocne. W myśl art. 98a ust. 3 tej ustawy aby określić wartość nieruchomości (zarówno według stanu przed podziałem jak i po) w wyniku podziału nieruchomości, gdzie wydzielono działki gruntu pod drogi publiczne lub pod poszerzenie istniejących dróg publicznych, należy pomniejszyć powierzchnię nieruchomości o powierzchnię działek gruntu wydzielonych pod te drogi lub pod ich poszerzenie. Zgodnie z art. 98a ust. 4 w rozliczeniu opłaty adiacenckiej lub zaległości z tego tytułu, osoba zobowiązana do jej wniesienia może przenieść na rzecz gminy, za jej zgodą, prawa do działki gruntu wydzielonej w wyniku podziału. Wtedy stosujemy przepis z art. 66 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa 21, który dotyczy umownego przeniesienia prawa do własności jako formy wywiązania się z zobowiązania podatkowego. Różnice między wartością działki gruntu wydzielonej 21 Dz.U w wyniku podziału a należnością wynikającą z opłaty adiacenckiej pokrywa się w formie dopłat. Na mocy art. 108 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. osoby, które otrzymały nowe nieruchomości wydzielone w wyniku scalenia i podziału, są również zobowiązane do wniesienia na rzecz gminy opłat adiacenckich w wysokości do 50% wzrostu wartości tych nieruchomości, w stosunku do wartości nieruchomości dotychczas posiadanych. Przy ustalaniu wartości dotychczas posiadanych nieruchomości nie uwzględnia się wartości urządzeń, drzew i krzewów, o których mowa w art. 106 ust. 1, jeżeli zostało za nie wypłacone odszkodowanie. Zgodnie z tym przepisem są to drzewa i krzewy, których właściciele (lub użytkownicy wieczyści) nie mogli odłączyć od gruntu działki. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej w takiej sytuacji ustala rada gminy w uchwale o scaleniu i podziale nieruchomości (art. 108, ust.2). Terminy i sposób wnoszenia opłat adiacenckich ustala wójt, burmistrz albo prezydent miasta, w drodze ugody z osobami zobowiązanymi do ich zapłaty, przez podpisanie protokołu uzgodnień. W razie niedojścia do ugody, o terminie i sposobie zapłaty rozstrzyga rada gminy, podejmując uchwałę o scaleniu i podziale nieruchomości. Termin ustalony w uchwale nie może być krótszy niż termin wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej (art. 108 ust. 3). Opłatę adiacencką osobom, które otrzymały nową nieruchomość wydzieloną w wyniku scalenia lub podziału ustala wójt, burmistrz albo prezydent miasta, w drodze decyzji, zgodnie z ugodą lub uchwałą o scaleniu i podziale nieruchomości. W przypadku ustanowienia na nieruchomości ograniczonych praw rzeczowych decyzja o ustaleniu opłaty adiacenckiej stanowi podstawę wpisu do księgi wieczystej. (art. 108, ust. 4). Zgodnie z art. 108 ust. 5 w rozliczeniu opłaty adiacenckiej lub zaległości z tego tytułu, osoba zobowiązana do jej wniesienia może przenieść na rzecz gminy, za jej zgodą, prawa do działki gruntu wydzielonej w wyniku scalenia i podziału. Różnice między wartością działki gruntu wydzielonej w wyniku scalenia i podziału a należnością wynikającą z opłaty adiacenckiej są pokrywane, tak samo jak w przypadku podziału nieruchomości dokonanego na wniosek właściciela, w formie dopłat. Do wnoszenia opłat adiacenckich zobowiązani są także właściciele nieruchomości w pobliżu których zostały wybudowane urządzenia infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi (z wyłączeniem nieruchomości przeznaczonych w planie miejscowym na cele rolne i leśne), zgodnie z treścią art. 143 oraz art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. Obowiązek, o którym mowa powyżej nie dotyczy użytkowników wieczystych nieruchomości gruntowych, którzy na podstawie odrębnych przepisów nie mają obowiązku wnoszenia opłat rocznych za użytkowanie wieczyste lub też wnieśli, za zgodą właściwego organu, jedno- 7