DIGITALIZACJA ZBIORÓW SKANSEN ZAGRODA WSI PSZCZYOSKIEJ

Transkrypt

1 DIGITALIZACJA ZBIORÓW SKANSEN ZAGRODA WSI PSZCZYOSKIEJ Digitalizacja eksponatów z obiektów: Chałupa mieszkalna z Grzawy i Kuźnia z Goczałkowic, w ramach projektu Wzajemna pomoc dla wzajemnego poznania: Pszczyna Paskov LAMPA NAFTOWA Nazwa: lampa naftowa Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna Opis: Służyła do oświetlania pomieszczeo, używana wyłącznie we wnętrzach. Cylinder nakładany na lampę wykonany ze szkła, oprawka z metalu, w środku oprawki zamieszczone było szklane lustro.

2 2. LAMPA KARBIDOWA Nazwa: lampa karbidowa, karbidka, karbidówka Data: XX wiek Opis: Lampa karbidowa stosowana była głównie w górnictwie. Palony karbid, polewany wodą w wyniku procesu chemicznego wytwarzał gaz. Lampa nie była zabezpieczona cylindrem, świeciła płomieniem otwartym. Zapalona lampa wytwarzała bardzo nieprzyjemny zapach.

3 3. NACZYNIE KUCHENNE Nazwa: naczynie gliniane, bunclok Data: 1 poł. XX wieku Opis: Naczynie mogło służyd zarówno jako dzbanek do przechowywania wody, ale także jako wazon ozdobny. Wykonane z wypalanej gliny. Nazwa zwyczajowa Bunclok pochodziła od miejscowości Bunzlau (Bolesławiec), w której wytwarzane były gliniane naczynia.

4 4. MOŹDZIERZ Nazwa: moździerz Data: 1914 rok Opis: Moździerz służył do rozdrabniania ziół, ziaren lub przypraw. Wykonany z porcelany, częściej stosowano moździerze z metalu.

5 5. FIGURA ŚW. TERESY Nazwa: figura św. Teresy od Dzieciątka Jezus Data: XIX wiek Opis: Figurka świętej wykonana z gliny. Najczęściej takie figury ofiarowywano dziecku z okazji Chrztu Świętego.

6 6. KOMPLET KOLĘDOWY Nazwa: komplet kolędowy Data: XIX wiek Opis: Krzyż i świeczniki wykonane z metalu.

7 7. NACZYNIA GLINIANE Nazwa: dwójniok Data: 1 poł. XX wieku Opis: Podwójne naczynie gliniane z uchem, w których dawniej donoszono pracującym w polu oraczom czy żniwiarzom dwudaniowe posiłki. Można było również przechowywad w nich mleko, ponieważ dobrze utrzymywały stałą temperaturę.

8 8. ELEMENT KOSTIUMU KOLĘDNIKA Nazwa: widły postaci diabła Data: 1 poł. XX wieku Źródło: Łąka, pow. pszczyoski Opis: Widły wykonane z drewna z żeliwnym ostrzem. Diabeł to jedna z postaci za którą przebierają się śląscy kolędnicy. Jednym z jego atrybutów były widły.

9 9. ELEMENT STROJU KOLĘDNIKA Nazwa: drewniana kosa Data: 1 poł. XX wieku Źródło: Łąka, pow. pszczyoski Opis: Kosa była atrybutem jednego z kolędników łąckich, należała do postaci Śmierci.

10 10. WAGA UCHYLNA Nazwa: waga uchylna, waga szalkowa Data: 1858 rok Opis: Wykonana z metalu, służyła do odważania produktów spożywczych. Na jednej stronie układano produkty, na drugiej obciążniki. Umieszczone na środku kacze dzioby, musiały się zrównad aby odczytad prawidłową wagę. Używanie takiej wagi do sprzedaży towarów, wiązało się z posiadaniem specjalnej licencji, która była wydawana w formie stempla na danej wadze.

11 11. ŻELAZKO NA WĘGIEL Nazwa: żelazko na węgiel, żelazko na żar Data: 1 poł. XIX wieku Źródło: wyprodukowano w Gliwickiej Odlewni Żeliwa Opis: Wykonane z metalu z drewnianą rączką. Z pieca wyjmowano rozżarzone węgliki, które wkładano do tylnego otworu żelazka. Odpowiednio rozgrzane pozwalało wyprasowad ubrania.

12 12. ŻELAZKO NA DUSZĘ Nazwa: żelazko na duszę Data: 1 poł. XIX wieku Opis: Dusza żelazka była podgrzewana osobno w piecu, po rozgrzaniu do czerwoności umieszczana była wewnątrz żelazka. Rączka wykonana z drewna, a kadłub żelazka z metalu.

13 13. ŻELAZKO NA WĘGIEL Nazwa: żelazko na węgiel, żelazko na żar Data: 1 poł. XIX wieku Źródło: wyprodukowano w Gliwickiej Odlewni Żeliwa Opis: Żar węgli wkładanych do żelazka rozgrzewał je do odpowiednio wysokiej temperatury, tak aby można było wyprasowad ubrania. Żelazko jest metalowe, rączka wykonana z drewna.

14 14. FORMA DO PIECZENIA Nazwa: forma do ciasta, babówka Data: XVIII wiek Źródło: pow. pszczyoski Opis: Nazwa babówka pochodziła od babki, czyli ciasta, które się w takiej formie piekło. Wykonana z gliny najprawdopodobniej przez miejscowego garncarza, służyła do pieczenia ciasta.

15 15. FORMA DO PIECZENIA Nazwa: forma na baranka wielkanocnego Data: XIX wiek Źródło: Wyprodukowano w Odlewni Żeliwa w Bieruniu Opis: Służyła do wypiekania baranka na Święta Wielkanocne. Wykonana z metalu.

16 16. BAOKA NA MLEKO Nazwa: baoka, dzbunek na mleko Data: XIX wiek Źródło: wyprodukowana w Fabryce Naczyo Emaliowanych w Rybniku Opis: Naczynie służące do przechowywania i transportowania mleka. Wykonana z emaliowanego metalu.

17 17. FORMA DO KSZTAŁTOWANIA CHLEBA Nazwa: forma do kształtowania chleba, słomionka Data: przełom XVIII/XIX wieku Opis: Podłużna forma do kształtowania chleba. Słomionka służyła do kształtowania chleba, w niej nabierała formy i trafiała do piekarza.

18 18. ELEMENT KOSTIUMU KOLĘDNIKA Nazwa: maska kolędnicza Data: I połowa XX wieku Źródło: Łąka, pow. Pszczyoski Opis: Maska jest zrobiona z wyprawionej koziej skóry i rogów. Należała do jednej z postaci kolędników.

19 19. FORMA DO KSZTAŁTOWANIA CHLEBA Nazwa: słomionka, forma do kształtowania chleba Data: przełom XVIII/XIX wieku Opis: Okrągła forma do kształtowania chleba. Słomionka służyła do kształtowania chleba. W takiej słomionce zanosiło się chleb do piekarza, on odwracał słomiankę i przekładał chleb do pieca. Taka forma pozwalała otrzymad okrągły chleb.

20 20. NOCNIK Nazwa: nocnik, nachtop (zapożyczenie z języka niemieckiego "nacht" - noc, "top" nocnik) Data: I połowa XX wieku Opis: Wykonany z blachy emaliowanej. Używany jako toaleta w warunkach domowych, miał zastosowanie zwłaszcza w zimie, żeby w nocy domownicy nie musieli wychodzid na zewnątrz.

21 21. MŁYNEK Nazwa: młynek do kawy Data: początek XX wieku Opis: Obudowa młynka jest wykonana z drewna, a mechanizm do mielenia z metalu. Służył do mielenia kawy. Prawdziwa kawa była bardzo trudno dostępna dlatego mogli sobie na nią pozwolid tylko bogaci. Większośd ludności piła kawę zbożową wytwarzaną z mielonego jęczmienia. Najprawdopodobniej wyprodukowany przez miejscowego rzemieślnika

22 22. SZATKOWNICA DO KAPUSTY Nazwa: Szatkownica do kapusty Data: początek XX wieku Opis: Wykonana z drewna, z ostrzem z metalu. Wykorzystywana była do szatkowania kapusty, marchwi i innych warzyw.

23 23. MAGLOWNICA Nazwa: maglownica Czas: XIX wiek Opis: Drewniana deska do prasowania bielizny. Częśd zestawu do ręcznego maglownia bielizny.

24 24. WAŁEK DO MAGLOWNICY Opis: maglownica Data: XIX w. Opis: Drewniany wałek do maglownicy. Razem z karbowaną deska tworzy zestaw do ręcznego maglownia bielizny.

25 25. KORZEC DUŻY Nazwa: korzec, wiertelik Data: XIX wiek Opis: Środek płatniczy i mierniczy. Musiał byd zalegalizowany, człowiek odpowiedzialny za wydawanie licencji sprawdzał korce i przybijał pieczęd jeżeli spełniał on przyjęte wymogi. Korzec służył do odmierzania towarów na przemian z wagą.

26 26. DREWNIANA NIECKA Nazwa: niecka do wyrabiania ciasta Data: XIX w Opis: Niecka służyła do wyrabiania ciasta na chleb. Przygotowane w niej ciasto, przykrywano płócienną szmatką aby spokojnie wyrosło. Gotowe, trafiało następnie do piekarza w słomionce.

27 27. PRASKA DO BIAŁEGO SERA Nazwa: praska do białego sera Data: II połowa XIX wieku Opis: Pomiędzy deskami umieszczano płócienny worek z przygotowanym wcześniej kwaśnym mlekiem. Praska miała na celu odciśnięcie serwatki podczas procesu powstawania sera twarogowego. Wykonana z drewna przez miejscowego stolarza.

28 28. RYCZKA Nazwa: ryczka, drewniany stołek Data: Początek XX wiek Opis: Wyprodukowana prawdopodobnie przez miejscowego stolarza.

29 29. PANTOFLE SKÓRZANE Nazwa: pantofle ze skóry Źródło: wytwórca z Kobióra, koło Pszczyny Opis: Pantofle z drewnianą podstawą i obiciem ze skóry. Do tego typu obuwia używano drewna olchowego, które musiało byd porządnie wyleżane żeby nie pękało podczas chodzenia. Skórzane pantofle były rzadkością, zazwyczaj wytwarzano je z drewna i tkaniny.

30 30. PSY DO BUTÓW Nazwa: Psy do butów, sebuwoki Czas: XIX wiek Opis: Służył do zdejmowania wysokich butów z cholewami. Opierało się na nim nogę i swobodnie zdejmowało buty.

31 31. BUNCLOKI Nazwa: naczynia gliniane, buncloki Data: II połowa XVIII wieku Opis: Dzbanki wykonane z wypalanej gliny, do użytku codziennego, np. na mleko. Nazwa buncloki pochodzi od Bunzlau czyli Bolesławca - miasta w którym produkowane były takie naczynia.

32 32. KUBEK ŻELIWNY Nazwa: kubek żeliwny Źródło: Wyprodukowany w Wytwórni Naczyo Emaliowanych w Rybniku Data: II połowa XIX wieku Opis: Wykonany z żeliwa - odlewanego metalu

33 33. TARKA DO PRANIA Nazwa: tarka do prania, waszbret Data: XX wiek Źródło: Wyprodukowana w Gliwicach. Opis: Metalowa tara do prania bielizny.

34 34. GARNEK METALOWY Nazwa: garnek, sagan Data: początek XX wieku Źródło: Wyprodukowany w Gliwicach Opis: Wykorzystywany do prania i gotowania. Był dośd nietrwały i łatwo pękał. Wykonany z żeliwa - odlanego metalu.

35 35. CEDZAK DREWNIANY Nazwa: cedzak drewniany Data: XVIII wiek Opis: Gospodynie używały cedzaków do odcedzania ziemniaków. Wykonany przez miejscowego stolarza.

36 36. MASELNICA Nazwa: maselnica Data: koniec XIX wieku Opis: Wykonana z drewna z metalowymi okuciami. Służyła do wyrabiania masła ze śmietany. Tę czynnośd najczęściej powierzano starszym dzieciom.

37 37. OBRAZ ŚLUBNY Nazwa: obraz ślubny, pamiątka ślubu Czas: początek XX wieku Opis: Obraz wręczany przez rodziców Paostwa Młodych jako prezent z okazji ślubu. W środku na poduszce nanoszono imiona pary młodej, datę ślubu i życzenia dla nowożeoców, oraz wkładano kwiatowy wianek, który miał symbolizowad czystośd Panny Młodej

38 38. ŚWIECZNIKI Nazwa: świeczniki Data: XX wiek Źródło: Wyprodukowane w Gliwicach Opis: Metalowe świeczniki wykorzystywane w domach do palenia świec.

39 39. ŁOPATA DREWNIANA Nazwa: drewniana łopata Czas: koniec XIX wieku Opis: Drewniana łopata służyła do umieszczania kilku bochenków chleba jednocześnie w piecu. Wykonana przez okolicznego stolarza.

40 40. FYRLOCZKA Nazwa: fyrloczka Data: przełom XIX/XX wieku Opis: Gospodynie używały jej do ubijania jajek. Wyprodukowana przez okolicznego stolarza.

41 41. ŁYŻECZKA I WIDELCZYK Nazwa: łyżeczka i widelczyk Data: XX wiek Źródło: Wyprodukowane w Gliwicach Opis: Metalowy zestaw sztudców - mały widelec i łyżeczka. Taki zestaw używany był na dworach lub u bardzo bogatych gospodarzy, jedyną osobą na wsi, która mogła sobie pozwolid na taki zestaw był młynarz.

42 42. BRYTFANKA Nazwa: brytfanka do pieczenia Źródło: Wyprodukowana w Gliwicach. Data: początek XX wieku Opis: Brytfanki używano do pieczenia mięs. Zazwyczaj pieczono kurczaki, stawiając brytfankę na rozgrzanym piecu.

43 43. MASELNICA Z KORBĄ Nazwa: maselnica z korbą Data: początek XX wieku Źródło: Pszczyna Opis: Wykonana z drewna z metalowymi okuciami. Wykonana przez okolicznego kołodzieja. Maselnica służyła do wyrabiania masła ze śmietany. Od zwykłej maselnicy różniła się korbą, która podczas procesu działania szybciej wyrabiała masło niż w tradycyjnej maselnicy.

44 44. OBRAZ Nazwa: obraz Czas: XX wiek Pochodzenie: Piekary Śląskie Opis: Zazwyczaj taki obraz był prezentem z okazji narodzin dziecka lub z okazji I Komunii. Ofiarodawcami byli rodzice chrzestni.

45 45. WAGA WISZĄCA Nazwa: Waga wisząca Data: XX wiek Źródło: Racibórz Opis: Metalowa, żeliwna waga, która wykorzystywana była w handlu. Żeby można było używad takiej wagi do sprzedaży towarów, trzeba było mied specjalną licencję, która była wydawana w formie stempla na wadze.

46 46. KOWADŁO Nazwa: kowadło Data: początek XX wieku Źródło: wyprodukowano w Gliwickiej Odlewni Żeliwa Opis: Kowadło było narzędziem pracy kowala, na którym wykuwał uprzednio podgrzane elementy. Uformowane w taki sposób, aby można było formowad na nim okrągłe kształty.

47 47. IMADŁO Nazwa: imadło Data: początek XX wiek Źródło: wyprodukowano w Gliwickiej Odlewni Żeliwa Opis: Służyło do zamocowania przedmiotów, które miały byd poddane obróbce przez kowala. Wykonane z metalu, wykuwane ze stali.

48 48. WIERTARKA RĘCZNA Nazwa: wiertarka z napędem ręcznym Data: XX wiek Materiał: wykonana z metalu, tylko rączka jest drewniana Opis: Wiertarka pochodząca z kuźni, wykorzystywana w pracy przez kowala.

49 49. PIEC KOWALSKI Nazwa: piec kowalski Data: przełom XIX/XX wieku Źródło: Pszczyna Opis: Podstawa pieca wykonana jest z cegły klinkierowej, a jego obudowa z blachy. W takim piecu palono zazwyczaj węglem, koksem lub drewnem bukowym. Służył do rozgrzewania elementów, które miały zostad poddane obróbce przez kowala.

50 50. PIŁA DO LODU Nazwa: Piła do lodu Data: XX wiek Opis: Wykonana z metalu, z drewnianą rączką. Charakterystyczną cechą pił do lodu było to, że miały rączkę tylko z jednej strony, ponieważ lód wycinało się pionowo. Dawniej lód pozyskiwano wycinając go z zamarzniętych rzek lub jezior. Wycięte bloki, owijano w słomę, aby dłużej pozostały zamarznięte i składowano w ciemnym chłodnym pomieszczeniu, które pełniło rolę lodówki.

51 51. WIERTARKA SŁUPOWA Nazwa: Wiertarka słupowa Data: I połowa XX wieku Źródło: Chorzów, woj. śląskie Opis: Wykorzystywana przez kowala do przewiercania elementów metalowych. Wykonana z metalu.

52 52. PIŁA DO LODU OPIS: Nazwa: Piła do lodu Data: przełom XIX i XX wieku Opis: Wykonana z metalu, z drewnianą rączką. Charakterystyczną cechą pił do lodu było to, że miały rączkę tylko z jednej strony, ponieważ lód wycinało się pionowo. Dawniej lód pozyskiwano wycinając go z zamarzniętych rzek lub jezior. Wycięte bloki, owijano w słomę, aby dłużej pozostały zamarznięte i składowano w ciemnym chłodnym pomieszczeniu, które pełniło rolę lodówki.

53 53. FORMY KOWALSKIE Nazwa: pomoce do formowania kształtów odkuwek Data: XIX wiek Źródło: wyprodukowane w hucie, Gliwice, woj. śląksie Opis: Kowal umieszczał formy w kowadle i pomagały mu one w formowaniu kształtu wykuwanych odkówek.

54 54. STOPA DO PODKUWANIA KONIA Nazwa: stopa do podkuwania konia Data: XIX wiek Opis: Stopa służyła jako pomoc podczas podkuwania konia. Zwierzę opierało na niej nogę co znacznie usprawniało pracę. Kowal sam wykuwał stopę lub używał drewnianej.

55 55. MIECH KOWALSKI Nazwa: miech kowalski Data: XIX wiek Źródło: Goczałkowice, pow. pszczyoski Opis: Służył do podsycania ognia na palenisku. Do jego obsługi kowal miał pomocnika. Wykonany przez rymarza ze skóry z metalowymi okuciami.

56 56. MŁOTEK Nazwa: młotek Czas: XIX wiek Źródło: wyprodukowany w hucie, Gliwice, woj. śląskie Opis: Mały młotek do użytku kowala, wykonany z metalu i drewna.

57 57. OBCĘGI Nazwa: obcęgi Data: XIX wiek Źródło: wyprodukowany w hucie, Gliwice, woj. śląskie Opis: Obcęgi należały do narzędzi kowalskich. Służyły do wyciągania z pieca rozżarzonych elementów.

58 58. SZUFELKA METALOWA Nazwa: szufelka metalowa Data: XIX w Źródło: wyprodukowany w hucie, Gliwice, woj. śląskie Opis: Narzędzie kowalskie. Szufelka pomagała przy zgarnianiu nadmiaru koksu z pieca, żeby się nie poparzyd.

59 59. KSZTAŁTOWNIKI DO KOWADŁA Nazwa: kształtowniki do kowadła Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Narzędzie pomocnicze dla kowala. Kowal wkładał kształtowniki do środka kowadła i dzięki temu mógł wykuwad z metalu konkretne kształty.

60 60. LAMPA NAFTOWA ZEWNĘTRZNA Nazwa: lampa naftowa Data: początek XX wieku Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Lampa z przeznaczeniem do użytku na zewnątrz. Była bezpieczniejsza od zwykłej otwartej lampy naftowej ponieważ była szczelnie zamknięta, z małym otworem na powietrze. Gospodarze nosili ją ze sobą wychodząc wieczorem z domu lub była mocowana przy wozach i saniach. Oświetlała drogę i ostrzegała osoby jadące z na przeciwka. Wykonana przez lokalnego rzemieślnika z metalowej obudowy i szklanego cylindra.

61 61. KRZESŁO Nazwa: krzesło wycinane, zydel Data: przełom XIX/XX wieku Źródło: powiat pszczyoski Opis: Krzesło kuchenne z ozdobnymi wycięciami. Wykonane przez miejscowego stolarza

62 62. OŁTARZYK DOMOWY Nazwa: ołtarzyk domowy Data: początek XX wieku Źródło: Pszczyna Opis: Drewniana gotycka kapliczka, misternie zdobiona z kompletem glinianych figurek. W każdym domu był zaaranżowany święty kąt, w którym znajdował się ołtarzyk, obrazy świętych i inne dewocjonalia. Cała rodzina zbierała się w tym miejscu na modlitwę.

63 63. NOSIDŁO NA WODĘ Nazwa: nosidło na wodę, kluki na wodę Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Służyło do przenoszenia wody ze studni do domostw. W nosidle wydrążone były wgłębienia żeby można było swobodnie umieścid je na ramionach. Do drewnianego nosidła przyczepiano liny bądź łaocuchy do których mocowano metalowe wiadra. Wyprodukowane przez kołodzieja, ale wykonanie takiego nosidła nie było trudne i często gospodarze wykonywali je samodzielnie.

64 64. BAOKA NA MLEKO Nazwa: duża baoka na mleko Data: XX wiek Źródło: wyprodukowany w hucie, Rybnik, woj. śląski Opis: Służyła do przechowywania i przenoszenia różnych płynów: wody, mleka i innych.

65 65. ŁOPATA DO PIECA CHLEBOWEGO Nazwa: łopata do pieca chlebowego, łopata do piekaroka Data: początek XIX wieku Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Duża, okrągła łopata służąca do wkładania i wyjmowania chleba do pieca. W każdym domu w którym znajdował się piekarok, obowiązkowo była również taka łopata.

66 66. KOŁOWROTEK Nazwa: Kołowrotek Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Kołowrotek służył do wykonywania przędzy z lnu lub z wełny. Kołowrotek był bardzo popularnym przyrządem domowym, a wiele gospodyo samodzielnie wytwarzały przędzę.

67 67. KRZESEŁKO DZIECIĘCE Nazwa: Krzesełko dziecięce Data: XX wiek Źródło: Pszczyna Opis: Drewniane krzesełko przeznaczony do użytku domowego dla najmłodszych. Wysokie oparcie skutecznie zabezpieczało najmniejsze dzieci przed upadkiem.

68 68. OŁTARZYK Nazwa: ołtarzyk drewniany Data: II połowa XX wieku Źródło: powiat pszczyoski Opis: Drewniana ołtarzyk, misternie zdobiony. W każdym domu był zaaranżowany święty kąt, w którym znajdował się ołtarzyk lub kapliczka, obrazy świętych i inne dewocjonalia. Cała rodzina zbierała się w tym miejscu na modlitwę. Wykonany samodzielnie przez właściciela.

69 69. ELEMENT KOMPLETU KOLĘDNICZEGO Nazwa: skrzynia Palestyna Data: XX wiek Źródło: Łąka, powiat pszczyoski Opis: Skrzynia - częśd stroju kolędniczego. Należała do postaci Żyda. Skrzynia wykonana z drewna, z dołączonym skórzanym pasem.

70 70. MAŁA SKRZYNIA WIANNA Nazwa: mała skrzynia wianna Data: przełom XIX i XX wieku Źródło: Pszczyna Opis: Skrzynia wianna była posagiem panny młodej wnoszonym w małżeostwo. Jej wielkośd zależała od majętności jej rodziny. Im bardziej majętny gospodarz tym większa skrzynia i posag. Wkładano do niej pościel, koce, pledy, ubrania, a także naczynia. Wszystko to, co mogło się przydad na początku małżeoskiej drogi. Wykonana z drewna, z metalowym uchwytem.

71 71. MASELNICA DUŻA Nazwa: maselnica Data: początek XX wieku Źródło: Pszczyna Opis: Maselnica służyła do wyrabiania masła ze śmietany. Najczęściej masło wyrabiały starsze dzieci. Wykonana z drewna z metalowymi okuciami.

72 72. ZGRZEBŁO Nazwa: zgrzebło do pieca, Zgrzebło do piekaroka Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna Opis: Nazwa pochodzi od rozgrzebywania węgli w piecu. Zanim umieszczono w piecu chleb, najpierw za pomocą zgrzebła trzeba było rozsunąd nadmiar węgli żeby zrobid miejsce dla bochenków.

73 73. BUTY Z CHOLEWAMI Nazwa: wysokie buty z cholewami Data: XX wiek Źródło: Miedźna, pow. pszczyoski Opis: Buty używane przez rolników w zimie. Biedniejsze rodziny posiadały najczęściej tylko jedną parę butów i domownicy chodzili w nich na zmianę. Wykonane przez szewca ze skóry, najczęściej świoskiej, cholewy wykonane z filcu.

74 74. WANNA, BALIA Nazwa: wanna, balia Data: przełom XIX i XX wieku Źródło: wytworzona w hucie Silesia, Rybnik woj. śląskie Opis: Balia do mycia na siedząco wykonana z blachy cynkowej. Na taką wannę mogli sobie pozwolid tylko ludzie bardzo bogaci, na wsiach nie zdarzało się żeby ktoś miał taką w posiadaniu, jedynie w mieście.

75 75. KOSZ WIKLINOWY Nazwa: kosz wiklinowy Data: XVIII wiek Źródło: Miedźna, pow. pszczyoski Opis: Koszyk wyplatany z wikliny używany do noszenia i przechowywania ziemniaków, buraków i innych warzyw. Gospodarze wyplatali je sami lub zlecali wyplatanie takich koszyków lokalnemu kołodziejowi.

76 76. STOLNICA DO WYROBU CIASTA Nazwa: stolnica do wyrabiania ciasta Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Stolnica była obowiązkowym wyposażeniem każdej kuchni. Służyła do wyrabiania ciasta na chleb. Raz w tygodniu każda gospodyni zagniatała ciasto i wypiekała bochenki w piekaroku.

77 77. MŁYNEK DO MIELENIA MAKU Nazwa: młynek do mielenia maku Data: XX wiek Źródło: Wytwórnia XX wieczna w Niemczech Aexanderwerk Opis: Młynek był za drogi żeby przeciętny gospodarz mógł sobie na niego pozwolid dlatego znajdował się u piekarza i wszyscy gospodarze przywozili do piekarza mak do zmielenia, głównie przed Świętami, kiedy pieczono makowce. Wykonany z metalu, rączka i podstawa z drewna

78 78. KORZEC MAŁY Nazwa: korzec mały, wiertelik Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Korzec służył do odmierzania towarów na przemian z wagą, a także do przechowywania produktów spożywczych. Jako środek płatniczy i mierniczy musiał byd zalegalizowany, człowiek odpowiedzialny za wydawanie licencji sprawdzał korce i przybijał pieczęd jeżeli spełniał on przyjęte wymogi.

79 79. MASZYNKA DO MIĘSA Nazwa: maszynka do rozdrabniania mięsa Data: XX wiek Źródło: Gliwice, woj. śląskie / wyprodukowana w Zakładach Metalowych w Niemczech Opis: Powszechnie dostępne narzędzie do rozdrabniania mięsa, wykonana z metalu z drewnianą rączką. Większośd gospodyo posiadała taką maszynkę w swojej kuchni.

80 80. SZYDEŁKO Nazwa: szydełko Data: XX wiek Opis: Szydełko służyło do wyszywania. Niezbędnik każdej gospodyni.

81 81. GALOTY Nazwa: portki płócienne, galoty Data: XX wiek Źródło: Miedźna, pow. pszczyoski Opis: Płócienne galoty stanowiły częśd bielizny damskiej. Gospodynie szyły je same, najczęściej z białego płótna.

82 82. STRÓJ ŚLĄSKI ŚWIĄTECZNY Nazwa: strój śląski świąteczny Data: przełom XIX/XX wieku Źródło: Studzionka, pow. pszczyoski Opis: Na świąteczny strój kobiecy składały się: koszula, jakla, kiecka i chusta, a także kabot, czyli bezrękawnik i zapaska. Ubrania zdobione były najczęściej haftem w motywy roślinne. Szyciem świątecznych strojów zajmowały się krawcowe.

83 83. STRÓJ KOBIECY CODZIENNY Nazwa: strój kobiecy codzienny Data: przełom XIX/XX wieku Źródło: Studzionka, pow. pszczyoski Opis: Na codzienny strój kobiecy składały się: koszula - watowana bluzka tzw. szpencer, jakla, kiecka (szyta najczęściej z płótna lub tkaniny i farbowana na ciemniejsze kolory) i zapaska ozdobiona motywem roślinnym. Szyciem codziennych strojów zajmowały się krawcowe oraz same gospodynie.

84 84. STRÓJ KOBIECY CODZIENNY Nazwa: strój kobiecy codzienny Data: przełom XIX/XX wieku Źródło: Studzionka, pow. pszczyoski Opis: Na codzienny strój kobiecy składały się: koszula - watowana bluzka tzw. szpencer, jakla, kiecka (szyta najczęściej z płótna lub tkaniny i farbowana na ciemniejsze kolory) i zapaska ozdobiona motywem roślinnym. Szyciem codziennych strojów zajmowały się krawcowe oraz same gospodynie.

85 85. SZAL KOBIECY ŻAŁOBNY Nazwa: szal kobiecy żałobny Data: przełom XIX/XX wieku Źródło: Goczałkowice, pow. pszczyoski Opis: Szal wyszyty na szydełku, w kolorze czarnym był częścią stroju żałobnego noszonego w trakcie pogrzebów.

86 86. WAHADŁOWA PRALKA RĘCZNA Nazwa: wahadłowa pralka ręczna, kołomyjka, szwengier Data: XX wiek Źródło: Racibórz, woj. śląskie Opis: W drewnianym pojemniku umieszczano mydliny, wodę i bieliznę i prano rytmicznie poruszając kijem, co wprawiało pralkę z ruch wahadłowy - stąd wzięła się nazwa. Pralka wahadłowa należała do bogatszych gospodarzy, biedniejsi gospodarze prali ubrania i bieliznę w potoku.

87 87. ŁÓŻECZKO DZIECIĘCE Nazwa: łóżeczko dziecięce Data: początek XX wieku Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Drewniane łóżeczko dziecięce wykonane przez lokalnego stolarza

88 88. MASZYNA DO SZYCIA Nazwa: Maszyna do szycia marki Singer Data: I połowa XX wieku Źródło: Fabryka Singera w Niemczech Opis: Maszyny do szycia marki Singer były powszechnie dostępne, każda gospodyni mogła sobie pozwolid na taką maszynę do szycia. Świetnie wykonane były bardzo trwałe. Maszyna do szycia wykonana z metalu, z napędem nożnym.

89 89. KOŁYSKA Nazwa: kołyska bujana Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna Opis: Kołyska dla niemowląt. Wykonana przez lokalnego stolarza.

90 90. ŁÓŻKO Z KULAMI Nazwa: łóżko z kulami, łóżko z kulokami Data: połowa XX wieku Źródło: Kobiór, pow. pszczyoski Opis: Łóżka z kulami wytwarzane były przez stolarza. Mebel sypialny, na który nie każdy mógł sobie pozwolid. Bywały domostwa w których było tylko jedno łóżko, a cała reszta domowników spała na słomie, ławach lub piecu. Pierzyna wypełniona była gęsim pierzem, ręcznie uskubanym przez gospodynie. Sienniki wypełnione były słomą owsianą.

91 91. SZAFA OLMARYJA Nazwa: szafa Olmaryja Data: przełom XIX i XX wieku Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Malowana szafa jednoskrzydłowa. Nazwa Olmaryja pochodzi od farby olejnej, którą malowano wzory na meblach. Ręcznie zdobiona szafa była bardzo droga i mogli sobie na nią pozwolid tylko bogaci gospodarze, mniej zamożni trzymali rzeczy i ubrania w skrzyniach. Wykonywana przez stolarza na specjalne zamówienie.

92 92. SKRZYNIA WIANNA Nazwa: skrzynia wianna Data: połowa XIX wieku Źródło: Pszczyna Opis: Skrzynia wianna była posagiem panny młodej wnoszonym w małżeostwo. Jej wielkośd zależała od majętności jej rodziny. Im bardziej majętny gospodarz tym większa skrzynia i większy posag. Wkładano do niej pościel, koce, pledy, ubrania, a także naczynia. Wszystko to, co mogło się przydad na początku małżeoskiej drogi i tworzenia nowego gospodarstwa. Przedstawiona skrzynia należała do bogatego gospodarza, świadczą o tym wielkośd skrzyni i ręcznie wykonane misterne zdobienia.

93 93. SKRZNIA OZDOBNA Nazwa: skrzynia malowana Data: koniec XIX wieku/ początek XX wieku Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Bogato zdobiona skrzynia, prawdopodobnie wianna. Skrzynia wianna była posagiem panny młodej wnoszonym w małżeostwo.

94 94. OŁTARZYK DOMOWY Nazwa: ołtarzyk domowy Data: początek XX wieku Źródło: Miedźna Opis: Drewniany gotycki ołtarz, misternie zdobiony z kompletem glinianych figurek. W każdym domu był zaaranżowany święty kąt, w którym znajdował się ołtarzyk lub kapliczka, obrazy świętych i inne dewocjonalia. Cała rodzina zbierała się w tym miejscu na modlitwę.

95 95. SZAFA OLMARYJA OPIS: Nazwa: szafa Olmaryja Data: koniec XIX wieku/początek XX wieku Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Szafa dwuskrzydłowa, ręcznie malowana. Nazwa Olmaryja pochodzi od farby olejnej, którą malowano wzory na meblach. Ręcznie zdobiona szafa była droga i mogli sobie na nią pozwolid tylko bardzo bogaci gospodarze, mniej majętni trzymali rzeczy i ubrania w skrzyniach. Wykonana przez stolarza na specjalne zamówienie.

96 96. WYCISKARKA DO OWOCÓW Nazwa: wyciskarka ręczna do soku z owoców, prasa ręczna do soku z owoców Data: XX wiek Źródło: Bieruo, pow. Bieruosko-lędzioski Opis: Wyciskarki do owoców przeważnie nie występowały w gospodarstwach. Zazwyczaj jedną taką prasę miał piekarz i do niego można się było zwrócid o udostępnienie prasy na wyrób soku czy owoców do upieczenia ciasta z owocami.

97 97. PÓŁKA KUCHENNA Nazwa: wisząca półka drewniana Data: przełom XIX i XX wieku Źródło: powiat pszczyoski Opis: Mebel wiszący na ścianie w kuchni, służący do przechowywania naczyo. Wykonywana przez stolarza, ale zręczny gospodarz mógł zbid taką półkę sam.

98 98. KUFER PODRÓŻNY Nazwa: kufer podróżny Data: przełom XIX/XX wieku Źródło: Powiat Pszczyoski Opis: Drewniany kufer podróżny z okuciami metalowymi.

99 99. STÓŁ, ŁAWA KUCHENNA Nazwa: stół oraz ława kuchenna Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna Opis: Drewniany stół oraz ława miały swoje miejsce w kuchni. To tam toczyło się całe życie rodzinne i towarzyskie, na stole stawiano balię do kąpania malutkich dzieci, spożywano posiłki, w kuchni podejmowano gości, księdza po kolędzie, a ponadto zawsze było tam ciepło od rozgrzanego pieca. Stół skupiał wokół siebie wszystkich domowników. Ten zestaw mógł należed do bogatszego gospodarza. Świadczą o tym misterne zdobienia i wzory wycięte w drewnie.

100 100. HALKA KOBIECA Nazwa: halka kobieca, spodnica Data: XIX wiek Źródło: Pszczyna, woj. śląskie Opis: Częśd kobiecego ubioru. Nazwa spodnica pochodziła od tego, że kobiety nosiły ją pod spodem wierzchniej warstwy ubioru.