SYSTEM PRAWA KARNEGO. Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym. Tom 8

Transkrypt

1

2 SYSTEM PRAWA KARNEGO Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym Tom 8

3 SYSTEM PRAWA KARNEGO Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym Tom 8 REDAKTOR NACZELNY SYSTEMU PRAWA KARNEGO ANDRZEJ MAREK ZASTĘPCA REDAKTORA NACZELNEGO SYSTEMU PRAWA KARNEGO LECH K. PAPRZYCKI

4 Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym Tom 8 Redaktor prof. dr hab. Lech Gardocki Autorzy prof. dr hab. Marek Bojarski Uniwersytet Wrocławski; prof. dr hab. Lech Gardocki Uniwersytet Warszawski; dr hab. Stanisław Hoc Uniwersytet Opolski; Wiesław Kozielewicz Sędzia SN; prof. dr hab. Barbara Kunicka-Michalska Instytut Nauk Prawnych PAN; dr Joanna Piórkowska-Flieger Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; dr Jacek Potulski Uniwersytet Gdański; prof. dr hab. Wojciech Radecki Instytut Nauk Prawnych PAN; dr hab. Ryszard A. Stefański prof. Uczelni Łazarskiego w Warszawie; adwokat Adam Wojtaszczyk Uniwersytet Jagielloński; dr hab. Włodzimierz Wróbel prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego; dr Witold Zontek Uniwersytet Jagielloński WYDAWNICTWO C. H. BECK INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN WARSZAWA 2013

5 Wydano we współpracy z Instytutem Nauk Prawnych PAN w Warszawie Poszczególne części opracowali: Marek Bojarski rozdz. X Lech Gardocki rozdz. I Stanisław Hoc rozdz. II, III Wiesław Kozielewicz rozdz. IX Barbara Kunicka-Michalska rozdz. XI Joanna Piórkowska-Flieger rozdz. XII Jacek Potulski rozdz. VII Wojciech Radecki rozdz. VI Ryszard A. Stefański rozdz. IV, V Adam Wojtaszczyk/Włodzimierz Wróbel/Witold Zontek rozdz. VIII Redakcja: Urszula Danilczuk Wydawca: Dagna Kordyasz Wydawnictwo C. H. Beck 2013 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Totem, Inowrocław ISBN ISBN e-book

6 Przedmowa Prezentowany tom 8 Systemu Prawa Karnego poświęcony jest problematyce przestępstw przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, i z tego względu obejmuje ponad połowę przepisów zawartych w części szczególnej Kodeksu karnego. Poszczególne rozdziały tego tomu zawierają omówienie przestępstw przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych (Rozdział XVI KK); przestępstw przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej (Rozdział XVII KK); przestępstw przeciwko obronności (Rozdział XVIII KK); przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu (Rozdział XX KK); przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (Rozdział XXI KK); przestępstw przeciwko środowisku (Rozdział XXII KK); przestępstw przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego (Rozdział XXIX KK); przestępstw przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (Rozdział XXX KK); przestępstw przeciwko wyborom i referendum (Rozdział XXXI KK); przestępstw przeciwko porządkowi publicznemu (Rozdział XXXII KK); przestępstw przeciwko ochronie informacji (Rozdział XXXIII KK) i przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów (Rozdział XXXIV KK). Ważny jest jednak nie tylko szeroki zakres omawianej problematyki, lecz również, a może przede wszystkim, waga dóbr chronionych przez przepisy karne analizowane w tym tomie. Jest rzeczą oczywistą, że konstrukcja części szczególnej, a zwłaszcza kolejność zamieszczania w niej przez ustawodawcę poszczególnych rozdziałów, nie jest przypadkowa. Dlatego warto zwrócić uwagę na to, że usytuowanie większości rozdziałów Kodeksu karnego, których treść została w tomie 8 omówiona zajmuje czołowe miejsce w hierarchii społecznej ważności zawartych w nich przepisów karnych. Poszczególne rozdziały tego tomu przygotowali Autorzy, których merytoryczne kompetencje pozwalają mi wyrazić opinię, że przedstawiany Czytelnikom tom 8 będzie, podobnie jak poprzednie tomy Systemu, uznany za istotny wkład do nauki polskiego prawa karnego. Warszawa, kwiecień 2013 Prof. dr hab. Lech Gardocki

7

8 Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIX Rozdział I. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne Zagadnienia ogólne... 4 I. Uwagi wstępne... 4 II. Kwestia przedawnienia... 6 III. Odpowiedzialność wykonawcy rozkazu lub polecenia przełożonego.. 7 IV. Odpowiedzialność przełożonych... 8 V. Działanie w imieniu państwa VI. Zastosowanie polskiej ustawy karnej Przestępstwa przeciwko pokojowi zagadnienia ogólne I. Uwagi wstępne II. Definicja agresji III. Przestępstwa przeciwko pokojowi w Kodeksie karnym Wszczęcie lub prowadzenie wojny napastniczej (art KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Przygotowanie do wojny napastniczej (art KK) Publiczne pochwalanie lub nawoływanie do wojny napastniczej (art KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Ludobójstwo (art. 118 KK) I. Zarys historyczny II. Ludobójstwo a zbrodnie przeciwko ludzkości III. Przedmiot ochrony IV. Strona przedmiotowa V. Podmiot VI. Strona podmiotowa VII. Przygotowanie Masowy zamach przeciwko ludności (art. 118a KK) I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa Dyskryminacja (art KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa VII

9 III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Przestępstwa wojenne zagadnienia ogólne I. Zarys historyczny II. Podwójna bezprawność Stosowanie środków masowej zagłady (art. 120 KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Inne działania wobec środków masowej zagłady lub zakazanych środków walki (art. 121 KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Stosowanie niedozwolonych sposobów lub środków walki (art. 122 KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Zamach na osoby chronione (art. 123 KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Inne zbrodnie wojenne (art. 124 KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Zamach na dobro kultury lub inne mienie (art. 125 KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Nadużycie znaków i symboli (art. 126 KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Pochwalanie lub nawoływanie do przestępstw przeciwko ludzkości lub przestępstw wojennych (art. 126a KK) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot IV. Strona podmiotowa Niedopełnienie obowiązku kontroli (art. 126b KK) Rozdział II. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej Zagadnienia wprowadzające Zdrada główna I. Uwagi ogólne VIII

10 II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Zamach stanu I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Zdrada dyplomatyczna I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa Szpiegostwo I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa szpiegostwa IV. Organizowanie lub kierowanie działalnością obcego wywiadu V. Podmiot i strona podmiotowa szpiegostwa Czynny żal sprawców niektórych przestępstw przeciwko RP I. Uwagi wstępne II. Warunek dobrowolności poniechania i ujawnienia Dezinformacja wywiadowcza I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Pomawianie narodu polskiego Znieważenie narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Zamach na życie Prezydenta RP I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Czynna napaść i znieważenie Prezydenta RP I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Czynna napaść i znieważenie przedstawicieli państw obcych oraz symboli państwowych Wymóg wzajemności oraz działania na szkodę państwa sprzymierzonego w stosunku do sprawców niektórych przestępstw przeciwko RP Rozdział III. Przestępstwa przeciwko obronności Zagadnienia wprowadzające Zamach terrorystyczny I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IX

11 X IV. Podmiot i sprawa podmiotowa Służba w obcym wojsku I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Zaciąg do obcego wojska I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Uchylanie się od służby wojskowej I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Uchylanie się od odbywania służby I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa Uchylanie się od służby zastępczej I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot i strona podmiotowa V. Dobrowolny powrót Niezdolność do służby Niektóre problemy ścigania i karania sprawców przestępstw przeciwko obronności Rozdział IV. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu Uwagi ogólne I. Kształtowanie się przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu II. Ogólna charakterystyka przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu III. Rodzajowy przedmiot ochrony Sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego (art. 163 KK) I. Uwagi wstępne II. Typy przestępstw III. Przedmiot ochrony IV. Strona przedmiotowa V. Podmiot VI. Strona podmiotowa VII. Postaci stadialne i zjawiskowe VIII. Zbieg przepisów i przestępstw IX. Zagrożenie karą i środkami karnymi Sprowadzenie niebezpieczeństwa powszechnego (art. 164 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot

12 V. Strona podmiotowa VI. Formy stadialne VII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VIII. Zagrożenie karą i środkami karnymi Sprowadzenie innego niebezpieczeństwa powszechnego (art. 165 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Typy przestępstwa IV. Strona przedmiotowa V. Podmiot VI. Strona podmiotowa VII. Postaci stadialne i zjawiskowe VIII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw IX. Zagrożenie karą i środkami karnymi Finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym (art. 165a KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VII. Zagrożenie karą i środkami karnymi Piractwo w komunikacji wodnej lub powietrznej (art. 166 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Typy przestępstwa IV. Strona przedmiotowa V. Podmiot VI. Strona podmiotowa VII. Postaci stadialne i zjawiskowe VIII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw IX. Zagrożenie karą i środkami karnymi Umieszczenie na statku niebezpiecznej substancji (art. 167 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Postaci stadialne i zjawiskowe VII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VIII. Zagrożenie karą i środkami karnymi Przygotowanie do rozbójnictwa morskiego (art. 170 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Postaci stadialne i zjawiskowe VII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VIII. Zagrożenie karą i środkami karnymi XI

13 XII 49. Posiadanie bez zezwolenia materiałów wybuchowych (art. 171 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Postaci stadialne i zjawiskowe VII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VIII. Zagrożenie karą i środkami karnymi Przeszkadzanie akcji ratowniczej (art. 172 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw Rozdział V. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji Uwagi ogólne I. Kształtowanie się odpowiedzialności za przestępstwa komunikacyjne II. Ogólna charakterystyka przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji III. Rodzajowy przedmiot ochrony Sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Typy przestępstwa sprowadzenia katastrofy IV. Strona przedmiotowa V. Podmiot VI. Strona podmiotowa VII. Postaci stadialne i zjawiskowe VIII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw IX. Zagrożenie karą i środkami karnymi Sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu (art. 174 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Postaci stadialne i zjawiskowe VII. Zbieg przepisów VIII. Zagrożenie karą i środkami karnymi Wypadek w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym (art. 177 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Typy przestępstwa IV. Strona przedmiotowa V. Podmiot VI. Strona podmiotowa

14 VII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VIII. Zagrożenie karą i środkami karnymi IX. Tryb ścigania Stan nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego oraz zbiegnięcie z miejsca zdarzenia jako ustawowe okoliczności obciążające przy przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (art. 178 KK) I. Uwagi wstępne II. Charakter art. 178 KK III. Stan nietrzeźwości IV. Stan pod wpływem środka odurzającego V. Zbiegnięcie sprawcy z miejsca zdarzenia Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a KK) I. Uwagi wstępne II. Typy przestępstw III. Przedmiot ochrony IV. Strona przedmiotowa V. Podmiot VI. Strona podmiotowa VII. Formy zjawiskowe i stadialne VIII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw IX. Zagrożenie karą i środkami karnymi Dopuszczenie do ruchu niesprawnego pojazdu lub osoby niebezpiecznej (art. 179 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VII. Zagrożenie karą i środkami karnymi Pełnienie czynności w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 180 KK) I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot V. Strona podmiotowa VI. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VII. Zagrożenie karą i środkami karnymi Rozdział VI. Przestępstwa przeciwko środowisku O prawie ochrony środowiska w ogólności I. Ochrona środowiska w prawie międzynarodowym, unijnym i krajowym II. Polskie prawo ochrony środowiska Ochrona środowiska w międzynarodowym i unijnym prawie karnym I. Międzynarodowe prawo karne II. Konwencja Rady Europy o ochronie środowiska w prawie karnym III. Dyrektywa unijna o ochronie środowiska w prawie karnym Kształtowanie się koncepcji ochrony środowiska w polskim prawie karnym XIII

15 XIV I. Przed rokiem II. Lata Prawnokarna ochrona środowiska w rozdziale XXII KK I. Źródła i koncepcja rozdziału oraz podział przestępstw II. Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za przestępstwa przeciwko środowisku Polskie prawo karne środowiska a dyrektywa unijna Problematyka proceduralna przestępstw przeciwko środowisku Przestępstwa przeciwko środowisku w praktyce sądowej Rozdział VII. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji Uwagi ogólne Przedmiot ochrony Pojęcia funkcjonariusza publicznego oraz osoby pełniącej funkcję publiczną I. Funkcjonariusz publiczny II. Osoba pełniąca funkcję publiczną III. Osoba przybrana do pomocy funkcjonariusza Naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza i osoby przybranej mu do pomocy Czynna napaść na funkcjonariusza lub osobę przybraną mu do pomocy Wywieranie wpływu na czynności urzędowe organu Zmuszenie funkcjonariusza Fałszywy alarm Udaremnianie lub utrudnianie kontroli w zakresie ochrony środowiska, kontroli inspekcji pracy oraz kontroli placówek opiekuńczych Znieważenie funkcjonariusza i znieważenie lub poniżenie konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Podawanie się za funkcjonariusza publicznego Sprzedajność i przekupstwo w sektorze publicznym Płatna protekcja Nadużycie władzy Rozdział VIII. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości Charakterystyka ogólna I. Wymiar sprawiedliwości jako przedmiot ochrony II. Rozwój historyczny III. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości w Kodeksie karnym z 1997 r IV. Prawo do obrony przed zarzutem V. Niekaralność z uwagi na obawę przed odpowiedzialnością karną Bezprawne wywieranie wpływu na czynności urzędowe sądu Fałszywe zeznanie, opinia, tłumaczenie lub oświadczenie (art. 233 KK) Fałszywe oskarżenie Tworzenie fałszywych dowodów i podstępne zabiegi Zatajenie dowodów niewinności Fałszywe zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa Poplecznictwo Niedoniesienie o poważnym czynie karalnym

16 89. Rozpowszechnianie wiadomości pochodzących z postępowania przygotowawczego albo rozprawy prowadzonej z wyłączeniem jawności Samouwolnienie i ucieczka z więzienia Uwolnienie osoby pozbawionej wolności Niestosowanie się do zakazów i obowiązków wynikających z orzeczenia sądowego Niestosowanie się do obowiązków związanych z zakazem wstępu na imprezę masową oraz udaremnienie lub utrudnianie kontrolowania wykonywania takich obowiązków Karalne wywieranie wpływu na uczestników postępowania karnego Znęcanie się nad inną osobą w celu wymuszenia zeznań Znęcanie nad pozbawionym wolności Rozdział IX. Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum Uwagi wstępne Nadużycia wyborcze art. 248 KK Przeszkadzanie art. 249 KK Naruszenie swobody głosowania art. 250 KK Korupcja wyborcza art. 250a KK Naruszenie tajności głosowania art. 251 KK Rozdział X. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu Kształtowanie się zakresu penalizacji rozdziału XXXII KK Uwagi o przedmiocie ochrony Wzięcie zakładnika art. 252 KK Branie udziału w zbiegowisku publicznym Niszczenie, uszkadzanie lub czynienie niezdatnym do użytku sieci lub linii Publiczne nawoływanie do popełnienia przestępstwa Rozpowszechnianie lub publiczne prezentowanie treści o charakterze terrorystycznym Publiczne propagowanie faszyzmu Publiczne znieważenie grupy ludności Branie udziału w zorganizowanej grupie przestępczej Udaremnienie przeprowadzenia zebrania Znieważenie pomnika Profanacja zwłok Bezprawny wyrób broni palnej Bezprawne przekroczenie granicy Ułatwienie pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Rozdział XI. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji Wprowadzenie Przestępstwo z art. 265 KK I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa III. Podmiot przestępstwa z art. 265 KK IV. Strona podmiotowa V. Odmiany typu czynu zabronionego VI. Postacie stadialne i postacie zjawiskowe VII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VIII. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną IX. Zagadnienia procesowe XV

17 XVI Spis treści 121. Przestępstwo z art. 266 KK I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa Przestępstwo z art. 267 KK I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony III. Strona przedmiotowa IV. Podmiot przestępstw ujętych w art. 267 KK V. Strona podmiotowa przestępstw ujętych w art. 267 KK VI. Odmiany typu czynu zabronionego z art. 267 KK i postacie stadialne oraz zjawiskowe VII. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VIII. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną IX. Zagadnienia procesowe Przestępstwo z art. 268 KK I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa III. Podmiot przestępstwa z art. 268 KK IV. Strona podmiotowa przestępstwa z art. 268 KK V. Odmiany typu czynu zabronionego, postacie stadialne i postacie zjawiskowe VI. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VII. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną VIII. Zagadnienia procesowe Przestępstwo z art. 268a KK I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa III. Podmiot przestępstwa z art. 268a KK IV. Strona podmiotowa V. Odmiany typu czynu zabronionego VI. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VII. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną VIII. Zagadnienia procesowe Przestępstwo z art. 269 KK I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa III. Podmiot przestępstwa z art. 269 KK i strona podmiotowa IV. Odmiany typu czynu zabronionego, postacie stadialne i zjawiskowe V. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VI. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną VII. Zagadnienia procesowe Przestępstwo z art. 269a I. Uwagi ogólne II. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa IV. Odmiany typu czynu zabronionego V. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VI. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną VII. Zagadnienia procesowe Przestępstwo z art. 269b KK I. Uwagi wstępne II. Przedmiot ochrony i strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa

18 IV. Odmiany typu czynu zabronionego V. Zbieg przepisów i zbieg przestępstw VI. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną VII. Zagadnienia procesowe Rozdział XII. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów Problematyka ogólna I. Uwagi wstępne II. Prawnokarna ochrona dokumentów w ujęciu historycznym III. Przestępstwa przeciwko dokumentom w Kodeksie karnym z 1932 r... i w Kodeksie karnym z 1969 r IV. Odpowiedzialność karna za czyny skierowane przeciwko dokumentom w ustawodawstwach innych krajów V. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów w Kodeksie karnym z 1997 r Fałsz materialny dokumentu.... Użycie podrobionego lub przerobionego dokumentu I. Podrobienie lub przerobienie dokumentu II. Użycie podrobionego lub przerobionego dokumentu III. Wypadek mniejszej wagi IV. Przygotowanie V. Zagrożenie karne VI. Zbieg przepisów Wypełnienie podpisanego blankietu niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę. Użycie takiego dokumentu I. Nieuprawnione wypełnienie blankietu II. Użycie wypełnionego w sposób nieuprawniony blankietu III. Wypadek mniejszej wagi IV. Zagrożenie karne V. Zbieg przepisów Fałsz intelektualny bezpośredni (poświadczenie nieprawdy w dokumencie) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa IV. Wypadek mniejszej wagi V. Typ kwalifikowany VI. Zagrożenie karne VII. Zbieg przepisów Fałsz intelektualny pośredni (wyłudzenie poświadczenia nieprawdy w dokumencie) I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa IV. Zagrożenie karne V. Zbieg przepisów Użycie dokumentu zawierającego poświadczenie nieprawdy I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa IV. Zagrożenie karne V. Zbieg przepisów Zbycie dokumentu stwierdzającego tożsamość I. Przedmiot ochrony XVII

19 II. Strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa IV. Zagrożenie karne V. Zbieg przepisów Posługiwanie się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe, kradzież, przywłaszczenie oraz bezprawne przewożenie, przenoszenie lub przesyłanie za granicę tego rodzaju dokumentów I. Posługiwanie się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe, kradzież lub przywłaszczenie takiego dokumentu II. Bezprawne przewożenie, przenoszenie lub przesyłanie za granicę dokumentu stwierdzającego tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe III. Zagrożenie karne IV. Zbieg przepisów Niszczenie, uszkodzenie, czynienie bezużytecznym, ukrycie lub usunięcie dokumentu, którym sprawca nie ma prawa wyłącznie rozporządzać I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa IV. Zagrożenie karne V. Zbieg przepisów Niszczenie, uszkodzenie, usunięcie, przesunięcie lub czynienie niewidocznymi albo fałszywe wystawienie znaków granicznych I. Przedmiot ochrony II. Strona przedmiotowa III. Podmiot i strona podmiotowa IV. Zagrożenie karne V. Zbieg przepisów Indeks rzeczowy XVIII

20 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa ABWU ustawa z r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.) AlkU ustawa z r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) BezpImprMas ustawa z r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62, poz. 504 ze zm.) BrońU ustawa z r. o broni i amunicji (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 576) CudzU ustawa z r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 264, poz ze zm.) DInfPU ustawa z r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz ze zm.) EKPCz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) EKZT Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu traktowaniu albo karaniu sporządzona w Strasburgu r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 46, poz. 238 ze zm.) EwidLudU ustawa z r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) FinPublU z 2009 r.... ustawa z r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz ze zm.) FinPublU z 2005 r.... ustawa z r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz.U. Nr 249, poz ze zm.) GryHazU ustawa z r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz ze zm.) IPNU ustawa z r. o Instytucie Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.) KartaNU ustawa z r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKGiP Kodeks Kar Głównych i Poprawczych z 1847 r. KKKP Kodeks Karzący Królestwa Polskiego KK z 1932 r rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.) KK z 1969 r ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) KKN Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z 1871 r. KKR Kodeks karny rosyjski z 1903 r. XIX