BADANIA DIAGNOSTYCZNE W EKSPLOATACJI OKRĘ TOWYCH TURBINOWYCH SILNIKÓW SPALINOWYCH
|
|
- Sabina Baranowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLVI NR 2 (161) 2005 Zbigniew Korczewski BADANIA DIAGNOSTYCZNE W EKSPLOATACJI OKRĘ TOWYCH TURBINOWYCH SILNIKÓW SPALINOWYCH STRESZCZENIE W artykule scharakteryzowano zakres badań naukowych podejmowanych w Instytucie Konstrukcji i Eksploatacji Okrętów Akademii Marynarki Wojennej, które tradycyjnie były ukierunkowane na szeroko rozumianą eksploatację maszyn i urządzeń okrętowych, między innymi na rozwijanie metod oceny stanu technicznego silników okrętowych, i nie tylko, w warunkach ich eksploatacji na okręcie. Zaprezentowano zagadnienia naukowe dotyczące diagnostyki eksploatacyjnej okrętowych turbinowych silników spalinowych, które są realizowane w IKiEO w chwili obecnej. WSTĘP Zwiększenie trwałości i niezawodności turbinowych silników spalinowych napędzających współczesne okręty wojenne to priorytetowy cel służb nadzoru eksploatacyjnego we wszystkich liczących się flotach świata. Zagadnienie to nic nie straciło na aktualności od czasu pierwszych aplikacji tego typu napędu, kiedy w 1947 roku silnik Gatric produkcji British Associated Electrical Industries Ltd., oznaczony symbolem G1 (1840 kw), wykorzystano jako silnik mocy szczytowej do napędu kutra torpedowego Royal Navy o numerze taktycznym M.G.B.2009 [8]. Stanowił on morską adaptację silnika odrzutowego Metropolitan-Vickers, do którego dostawiono oddzielną (swobodną) turbinę napędową. Pierwsze próby okrętu w morzu kompletnie zaskoczyły konstruktorów silną wrażliwością silnika na zanieczyszczenia osadami soli kanałów międzyłopatkowych sprężarki. Po około 20 godzinach pracy spadek osiągów okrętu był tak duży, że przerwano dalsze testy. Zaobserwowaną niedoskonałość udało się rozwiązać tylko częściowo, poprzez wtrysk wody destylowanej do powietrza na wlocie do sprężarki. 67
2 Zbigniew Korczewski Inny problem eksploatacyjny stanowiły drgania (i w ich rezultacie pękanie łopatek sprężarki) zidentyfikowane podczas realizacji procesu deceleracji silnika. Stanowiły one konsekwencję nieznanego wówczas zjawiska powstawania lokalnych stref wirującego oderwania strugi (rotating stall cells ) wskutek intensywnego wzrostu składowej osiowej prędkości przepływu strumienia powietrza na ostatnich stopniach hamującej sprężarki. Konieczne stało się wprowadzenie zmian konstrukcyjnych kanałów przepływowych na pierwszych palisadach łopatkowych [9]. Przytoczone zdarzenie dowodzi, że już od pierwszych nieśmiałych prób zastosowania turbinowego silnika spalinowego na okręcie zaistniał problem konieczności posiadania skutecznych narzędzi oceny stanu technicznego części przepływowej. Naglącym zagadnieniem badawczym stało się również wyjaśnienie przyczyn deformacji przepływu powietrza w sprężarce w stanach nieustalonej pracy silnika. Zapotrzebowanie na informacje dotyczące występowania zakłóceń przebiegu procesów gazodynamicznych mogących doprowadzić do pompażu i pękania łopatek w sprężarkach jest w dalszym ciągu bardzo wysokie. Wynika to z ciągłego wzrostu stopnia złożoności formy konstrukcyjnej współcześnie produkowanych silników okrętowych zazwyczaj z wykorzystaniem zespołów wytwornic spalin ze wszechstronnie przebadanych turbinowych silników odrzutowych stosowanych w lotnictwie pasażerskim, lecz pracujących tam w znacznie korzystniejszych warunkach niż w okrętownictwie wojennym. DIAGNOSTYKA OKRĘTOWYCH TURBINOWYCH SILNIKÓW SPALINOWYCH RYS HISTORYCZNY Od 1986 roku w ówczesnym Instytucie Konstrukcji i Napędów Okrętowych (zespół prof. A. Charchalisa), a obecnie Instytucie Konstrukcji i Eksploatacji Okrętów (zespół autora niniejszego opracowania) Akademii Marynarki Wojennej zrealizowanych zostało wiele prac naukowo-badawczych dotyczących diagnozowania okrętowych turbinowych silników spalinowych [16]. Podejmowana tematyka inspirowała działania zmierzające do opracowania skutecznych metod diagnostycznych możliwych do zastosowania w warunkach eksploatacji silników na okręcie. Celem strategicznym było przejście do eksploatacji silników według ich stanu technicznego. Zaowocowało to opracowaniem i wdrożeniem do systemu eksploatacji okrętów Marynarki Wojennej RP bazowego systemu diagnostycznego, którego koncepcja i wykonanie było wynikiem: 68 Zeszyty Naukowe AMW
3 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych projektu celowego nr /S-SO/93 pt. Diagnostyka okrętowych turbinowych silników spalinowych; projektu badawczego nr 9 T12D pt. Ocena stanu technicznego okrętowych turbinowych silników spalinowych w oparciu o badania ich cech dynamicznych; projektu badawczego nr 0 T00A pt. Metodyka oceny współosiowości elementów transmisji momentu obrotowego w okrętowych układach napędowych; projektu badawczego nr 0 T00A pt. Opracowanie systemu diagnostycznego okrętowych turbinowych silników spalinowych fregat wdrażanych w Marynarce Wojennej RP oraz kilkudziesięciu prac badawczo-rozwojowych i badawczo-usługowych finansowanych przez Komitet Badań Naukowych oraz Marynarkę Wojenną RP realizowanych pod kierownictwem prof. dr. hab. inż. Adama Charchalisa, jak również innych specjalistów zespołu diagnostycznego (dr. hab. inż. Z. Korczewskiego, dr. inż. A. Grządzielę). W skład systemu, który jest wciąż rozwijany i unowocześniany, wchodzi szereg stanowisk diagnostycznych umożliwiających dokonanie kompleksowej oceny stanu technicznego okrętowego turbinowego silnika spalinowego (o dowolnej konfiguracji) oraz wypracowanie prognozy jego dalszej eksploatacji. Pod względem technicznym system wyposażony jest w specjalistyczną aparaturę kontrolno- -pomiarową i analityczną umożliwiającą przeprowadzenie testów diagnostycznych silników na postoju oraz podczas prób ruchowych okrętu w morzu [4, 5, 11]. Rys. 1. Profesor A. Charchalis z zespołem diagnostycznym podczas prób silnika laboratoryjnego 2 (161)
4 Zbigniew Korczewski W niniejszym artykule przedstawiono krótką charakterystykę eksperymentalnych technik badawczych stosowanych do oceny stanu technicznego silników aktualnie objętych systemem diagnostycznym: General Electric LM-2500 i Zoria DR76 i DR77 [6]. Przybliżono niektóre aspekty metrologiczne i organizacyjne realizacji niezbędnych testów diagnostycznych oraz pomiarów parametrów kontrolnych turbinowego silnika spalinowego w stanach pracy ustalonej i w stanach nieustalonych (rozruch, akceleracja i deceleracja). Oceniono przydatność poszczególnych metod diagnostycznych pod względem skuteczności identyfikacji stanów niezdatności eksploatacyjnej silnika. Obecnie realizowane badania umożliwiają prowadzenie eksploatacji według stanu technicznego wszystkich silników turbinowych eksploatowanych w Marynarce Wojennej RP. Rocznie dokonywanych jest średnio ekspertyz stanu technicznego, przy czym badania diagnostyczne obejmują główne układy funkcjonalne silników wraz z ich sterowaniem i zabezpieczeniem [16]. DIAGNOSTYKA ENDOSKOPOWA CZĘŚCI PRZEPŁYWOWEJ Bezpośredni ogląd zewnętrzny części jest najstarszym sposobem wykrycia uszkodzeń i oceny zużycia, wymaga to jednak dostępu wzrokowego, co nie jest możliwe w odniesieniu do części znajdujących się w kanale przepływowym silnika turbinowego bez jego demontażu. Początkowe stosowanie systemu peryskopowego (jeszcze na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych) szybko zastąpiono systemami światłowodowymi. Do badań endoskopowych turbinowych silników spalinowych w MW RP wykorzystuje się fiberoskop IF8D4-15 oraz komplet boroskopów firmy OLYMPUS i STORZ różniących się między sobą długością optyki, średnicą i kątem obserwacji diagnozowanego elementu: 90 cm/8 mm/90, 55 cm/8 mm/90, 45 cm/8 mm/90, 50 cm/6 mm/90, 30 cm/4 mm/0, 30 cm/10 mm/120. Aparatura ta umożliwia ogląd i wykonywanie dokumentacji fotograficznej wewnętrznych elementów części przepływowej silnika poprzez otwory wziernikowe o średnicy > 5 mm. Do przeprowadzania analizy wymiarowej uszkodzeń wewnętrznych elementów silnika, ich wizualizacji oraz dokumentowania w bazie danych stosuje się aparat cyfrowy Camedia C-2500L firmy OLYMPUS. Przy wykorzystaniu specjalnych łączników (adapterów) aparat ten jest sprzęgnięty z boroskopem lub fiberoskopem. 70 Zeszyty Naukowe AMW
5 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych Endoskopowy zestaw diagnostyczny stosowany w bazowym systemie diagnostycznym Instytutu Konstrukcji i Eksploatacji Okrętów AMW przedstawia rysunek 2. Długość elastycznego światłowodu fiberoskopu, którego sterowana końcówka umożliwia prowadzenie obserwacji w dowolnym kierunku, wynosi 1500 mm. Ma on wymienne końcówki umożliwiające obserwację w sektorach czołowych oraz bocznych. Dzięki temu znacznie zwiększone są manualne możliwości obserwacji podczas inspekcji wewnętrznych przestrzeni części przepływowej silnika turbinowego. Boroskopy o zróżnicowanej długości sztywnego układu soczewkowego umożliwiają prowadzenie obserwacji w sektorach bocznych i czołowym, w szerokim zakresie zmienności kąta widzenia. Boroskopy są bardzo wygodne do stosowania podczas oglądu krawędzi łopatek kierowniczych oraz wirnikowych. W celu prowadzenia przeglądu wszystkich łopatek wieńców wirnikowych ogląd należy prowadzić z jednoczesnym ręcznym obracaniem wirnika. Badania endoskopowe silników okrętowych wykonuje się w czasie realizacji przeglądów profilaktycznych co najmniej raz w roku przy bieżącej ocenie stanu technicznego silnika, a w razie konieczności w czasie przedłużenia okresu międzyremontowego oraz w przypadku podwyższonego poziomu wibracji, pojawienia się opiłków metalu w oleju, skokowych odchyleń linii trendu zmian wartości temperatury spalin, nadmiernego dymienia, sprawdzenia efektywności mycia części przepływowej itp. w celu skontrolowania parametrów nośników informacji diagnostycznej. Rys. 2. Endoskopowy zestaw diagnostyczny firmy OLYMPUS i STORZ: 1 zestaw boroskopów; 2 fiberoskop; 3 zestaw źródeł światła; 4 cyfrowy aparat fotograficzny; 5 drukarka do zdjęć 2 (161)
6 Zbigniew Korczewski Na podstawie wieloletnich badań endoskopowych silników okrętowych opracowano metodyki oceny ich stanu technicznego w warunkach eksploatacji. Ujmują one niezbędny zakres i chronologię prowadzenia przeglądów przestrzeni wewnętrznych umożliwiających wykrycie defektów poszczególnych elementów konstrukcyjnych części przepływowej silnika. Dla każdego typu silnika eksploatowanego w Marynarce Wojennej RP opracowano szczegółowe instrukcje realizacji badań diagnostycznych z wykorzystaniem fiberoskopu (elastyczny światłowód) i boroskopu (sztywny układ soczewkowy). Na rysunkach 3. i 4. przedstawiono przykładowe miejsca wprowadzania końcówek endoskopów do części przepływowej silników turbinowych objętych nadzorem diagnostycznym. DOSTĘP DO ELEMENTÓW CZĘŚCI PRZEPŁYWOWEJ SNC SWC KS+TWC TNC TN TN Rys. 3. Badania endoskopowe silnika turbinowego typu DR 76 i DR 77: dostęp do części przepływowej Rys. 4. Badania endoskopowe silnika turbinowego LM-2500: dostęp do części przepływowej 72 Zeszyty Naukowe AMW
7 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych Wybrane defekty silników okrętowych zidentyfikowane podczas eksploatacyjnych badań endoskopowych prezentuje rysunek 5. Są one systematycznie publikowane w periodykach naukowych, m.in. w pracach [4, 5, 10, 11, 12]. Z praktyki eksploatacyjnej wynika, że systematyczne badania endoskopowe przeprowadzane w ramach okresowych obsług profilaktycznych wykazują dużą skuteczność metody, przy relatywnie łatwej obsłudze stosowanej aparatury badawczej. Oszczędza się w ten sposób czas realizacji przeglądów i obniża związane z tym koszty nawet o 25 30% [16]. Dodatkowo w wyniku badań endoskopowych zidentyfikowano cały szereg uszkodzeń, które w przypadku dalszego rozwoju mogłyby stanowić istotne zagrożenie dla niezawodności silnika. I st. turbiny wytwornicy spalin silnika LM-2500: ślady erozji na powierzchni łopatki wirnikowej VI st. turbiny napędowej silnika LM-2500: ślady nagaru na powierzchni łopatek wirnika I st. sprężarki NC silnika DR77: osady zanieczyszczeń na powierzchniach łopatek XVI st. sprężarki silnika LM-2500: wgniecenie na krawędzi natarcia łopatki wirnikowej 2 (161)
8 Zbigniew Korczewski I st. turbiny wysokiego ciśnienia silnika DR76: ubytek materiału w półce łopatkowej IX st. sprężarki silnika LM-2500: wgniecenie z pęknięciem na krawędzi natarcia łopatki wirnika Rys. 5. Defekty silników okrętowych zidentyfikowane podczas badań endoskopowych DIAGNOSTYKA PARAMETRYCZNA CZĘŚCI PRZEPŁYWOWEJ Z danych statystycznych producentów silników okrętowych oraz analizy niezawodnościowej bazującej na ponad dwudziestoletnich doświadczeniach eksploatacyjnych silników zainstalowanych na okrętach Marynarki Wojennej RP wynika, że część przepływowa stanowi najbardziej newralgiczny układ funkcjonalny silnika turbinowego, przy czym dominującym stanem niezdatności eksploatacyjnej są różnego rodzaju i formy zanieczyszczenia kanałów międzyłopatkowych sprężarek i turbin [4, 5, 9]. W procesie eksploatacji silników okrętowych przeprowadza się systematyczną ocenę ich stanu technicznego według analizy trendów zmian charakterystyki energetycznej jego części przepływowej [12]. Stanowi ona rozkład strumienia entalpii czynnika roboczego wzdłuż kanału przepływowego & HX X = f ( L) sporządzony dla ustalonego zakresu obciążenia, najczęściej dla 1.0 P nom (rys. 6.). Określany w wyniku pomiarów parametrów termogazodynamicznych czynnika roboczego tzw. stopień rozwarstwienia charakterystyki energetycznej w poszczególnych przekrojach kontrolnych części przepływowej silnika x x wyznacza miarę uogólnionego parametru diagnostycznego obliczanego z zależności: Δ & H H& H& =. (1) X X X X( pom) X X( o) 74 Zeszyty Naukowe AMW
9 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych Inna metoda oceny stanu technicznego części przepływowej silnika polega na analizie zmian jego cech dynamicznych. W wyniku degradacji stanu technicznego kanałów międzyłopatkowych sprężarek i turbin zmieniają się inercyjności nieustalonych procesów cieplno-przepływowych w silniku oraz charakter wzajemnego gazodynamicznego oddziaływania na siebie jego zespołów wirnikowych. Przeprowadzone badania dowodzą, że kluczowym zagadnieniem diagnostycznym jest eksperymentalne określanie zmieniającej się zdolności silnika do kumulowania oraz rozpraszania energii i substancji w układzie mechanicznym i przepływowym [11]. 1.0 Pn o m Rys. 6. Rozkład strumienia entalpii czynnika roboczego w charakterystycznych przekrojach kontrolnych części przepływowej silnika sporządzony dla obciążenia 1.0 P nom w trzech różnych stanach czystości i zużycia części w kanale: RKW regulowana kierownica wlotowa; SNC, SWC odpowiednio sprężarka niskiego i wysokiego ciśnienia; TNC, TWC, TN odpowiednio turbina niskiego i wysokiego ciśnienia oraz turbina napędowa 2 (161)
10 Zbigniew Korczewski Owocem dotychczasowych prac zespołu badawczego nad tym zagadnieniem jest monografia habilitacyjna autora opracowania poświęcona diagnostycznemu wykorzystaniu badania procesów akceleracji i deceleracji silników wielowałowych, jak również wypromowanie (przez prof. Adama Charchalisa) dwóch doktorów wyspecjalizowanych w diagnostycznych badaniach procesu rozruchu silników okrętowych: dr. inż. Jarosława Włocha oraz dr. inż. Bogdana Pojawy [11, 15, 17]. Aktualnie w Instytucie prowadzone są badania zmierzające do opracowania metody analitycznego wyznaczania charakterystyki energetycznej kanału przepływowego silnika w układzie przestrzennym z czasem i kątem obrotu regulowanych kierownic pierwszych stopni sprężarki jako zmiennych niezależnych realizowanych procesów nieustalonych H& X X = f ( L, τ, α). Tak skonstruowaną charakterystykę wykorzystuje się do oceny zmian cech dynamicznych silnika dla potrzeb diagnostyki. Istotną trudność stanowi w tym przypadku pomiar niezbędnej liczby parametrów kontrolnych, bez opóźnień i z wymaganą dokładnością, oraz konieczność zamodelowania charakterystyki sprężarki o zmiennej geometrii przepływu, np. regulowanymi kierownicami pierwszych stopni rysunek 7. Rys. 7. Zmiana zakresu pracy na charakterystyce sprężarki wywołana oddziaływaniem regulowanej kierownicy wlotowej [11]: regulowana kierownica wlotowa w położeniu α KW = 10 ; regulowana kierownica wlotowa w położeniu α KW = 0 ; regulowana kierownica wlotowa w położeniu α KW = +10 ; ABB B punkty współpracy sprężarki z siecią w stanach ustalonych; ACC B punkty współpracy sprężarki z siecią w czasie akceleracji silnika; B D DA punkty współpracy sprężarki z siecią w czasie deceleracji silnika 76 Zeszyty Naukowe AMW
11 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych Pomiar i rejestrację parametrów termogazodynamicznych przeprowadza się z wykorzystaniem specjalistycznych analizatorów własnego projektu i wykonania [14]. Zagadnienie badań modelowych procesów energetycznych realizowanych w sprężarkach osiowych silników turbinowych o zmiennej geometrii kanałów przepływowych stanowi przedmiot rozważań naukowych w opracowywanej rozprawie doktorskiej mgr. inż. Pawła Wirkowskiego [16]. Złożone aspekty metrologiczne, związane przede wszystkim z zamontowaniem znacznej liczby sond pomiarowych ciśnienia i temperatury przepływającego czynnika roboczego (natężenie przepływu nawet do 90 kg/s), istotnie ograniczają możliwe aplikacje metody w procesie eksploatacji silnika na okręcie. Dla objętych nadzorem diagnostycznym silników dostępne miejsca montażu dodatkowych czujników pomiarowych o małej inercyjności są znacznie ograniczone. Z tego względu dalsze prace nad tym zagadnieniem prowadzone będą na stanowisku laboratoryjnym silnika lotniczego typu GTD350. Uzyskane dotychczas wyniki zachęcają do prowadzenia badań eksperymentalnych w zakresie wpływu regulacji układu zasilania i rozruchowego silnika oraz wpływu zmian w strukturze konstrukcyjnej sprężarki (symulowane będą zanieczyszczenia kanałów międzyłopatkowych oraz zmiany położenia kątowego kierownic) na zdefiniowane miary diagnostyczne w dynamice silnika. BADANIA DRGAŃ Drgania silnika turbinowego są skutkiem utraty stabilności jego układu mechanicznego, co oznacza pojawienie się zjawiska rezonansu w sensie: globalnym, gdy cały silnik drga, i jest to wtedy zagadnienie konstruktorskie; lokalnym, gdy jedna z częstotliwości drgań własnych podukładu silnika f 0 zbliży się do częstotliwości okresowo zmiennych siły wymuszających drgania f wym. Maksymalna amplituda drgań w rezonansie zależy od sztywności i intensywności tłumienia w podporach zespołów wirnikowych silnika. Im wyższe są wartości współczynników tłumienia, tym mniejsza amplituda drgań rezonansowych. Utrata stabilności układu mechanicznego jest powodowana powstaniem i rozwijaniem się w silniku następujących niekorzystnych zjawisk: powolnym pogarszaniem się stanu wyważenia zespołów wirnikowych spowodowanym nierównomiernie rozłożonymi osadami zanieczyszczeń, erozją i korozją w kanałach międzyłopatkowych, a także odkształceniem wałów; 2 (161)
12 Zbigniew Korczewski gwałtownym zwiększeniem niewyważenia zespołów wirnikowych wywołanym odłamaniem części wirującego elementu, np. łopatki; przekroczeniem dopuszczalnego zużycia łożysk; przycieraniem wirników o elementy kadłuba silnika w uszczelnieniach labiryntowych; pojawieniem się drgań samowzbudnych wskutek pulsacyjnego przepływu czynnika roboczego (nierównomierny rozkład temperatury i prędkości przepływu na obwodzie kanału przepływowego); pojawieniem się zdwojonej (w stosunku do wymuszeń wynikających z prędkości obrotowych wirników) częstotliwości drgań świadczących o dużym zużyciu łożysk grożącym awarią. Zjawisko rezonansu ma bardzo istotny wpływ na niezawodność i trwałość silnika, gdyż powoduje zmęczenie materiału i w konsekwencji pękanie elementów jego struktury konstrukcyjnej. Istnieją dwa sposoby prowadzące do eliminacji drgań rezonansowych: przeprowadzenie usprawnień konstrukcyjnych mających na celu zmianę częstotliwości drgań własnych lub wymuszających (zmiana stosunku sztywności do masy elementów wirujących); wyłączenie z zakresu pracy silnika tych prędkości obrotowych, przy których występuje rezonans. W eksploatacji silników okrętowych podstawową metodą eliminacji drgań jest systematyczne oczyszczanie (mycie) części przepływowej oraz regulacja pola temperatury spalin w przekroju kontrolnym za komorą spalania (najczęściej za turbinami wytwornicy spalin). Na rysunku 8. przedstawiono przykładowe wyniki pomiaru drgań poprzecznych silnika turbinowego typu DR76 oraz analizę harmoniczną odniesioną do wymuszeń związanych z wirnikami silnika. Badania drgań silników turbinowych stanowią przedmiot rozważań naukowych dr. A. Grządzieli, który rozszerza spektrum swoich zainteresowań o drgania generowane przez dowolny węzeł konstrukcyjny okrętowego układu napędowego dowolnej konfiguracji, w tym również układów napędzanych tłokowymi silnikami spalinowymi. Istotą biernych badań eksperymentalnych nad tym zagadnieniem, realizowanych nieprzerwanie od 1997 roku, jest ciągłe doskonalenie metod diagnostycznego wykorzystania sygnału wibroakustycznego dla oceny stanu współosiowania silników z pozostałymi elementami okrętowego układu napędowego i odbiornikiem mocy [7]. 78 Zeszyty Naukowe AMW
13 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych Y SNC II harm SNC Y TN Y SWC I harm SWC Rys. 8. Przebieg liniowy i analiza harmoniczna sygnału drganiowego BADANIA UKŁADÓW ŁOŻYSKOWANIA Warunki smarowania węzłów łożyskowych turbinowego silnika spalinowego decydują o jego niezawodności i trwałości. Z doświadczeń eksploatacyjnych silników lotniczych wynika, że najgroźniejsze katastrofy samolotów spowodowane były pierwotnymi, niewykrytymi w porę defektami podtrzymujących je wałów i łożysk tocznych. Zwłaszcza konstrukcje wielowałowe o skomplikowanym układzie kinematycznym wykazywały dużą zawodność łożyskowania wynikającą z niedostatecznej wytrzymałości zmęczeniowej. W czasie intensywnego falowania morza wskutek destrukcyjnego oddziaływania obciążeń cyklicznych (uderzeń i wstrząsów) łożyska toczne okrętowych turbinowych silników spalinowych są szczególnie narażone na uszkodzenia. Z dostępnej literatury w tym względzie wynika, że większość z zaistniałych defektów zawsze poprzedzało przyspieszone zużycie najbardziej obciążonych elementów skojarzeń trących: bieżni pierścieni zewnętrznych i wewnętrznych, elementów tocznych w postaci kulek i wałeczków ujętych w prowadzące je koszyczki oraz pierścieni dystansowych i tulei uszczelnień labiryntowych. Objawia się ono wzrostem temperatury elementów struktury konstrukcyjnej łożyska, nadmierną hałaśli- 2 (161)
14 Zbigniew Korczewski wością podczas pracy, wzrostem amplitud drgań silnika, zmianą właściwości fizykochemicznych oleju smarowego oraz pojawieniem się w oleju wtrąceń metalicznych [13]. Tak więc, parametry oleju smarowego są nośnikiem informacji diagnostycznej o stanie technicznym elementów trących w turbinowym silniku spalinowym, które omywane są olejem. Niezbędne informacje uzyskuje się na podstawie wyników pomiarów: 1. Temperatury i ciś n i e n i a w instalacji smarowania (natężenie przepływu oleju smarowego) informacje o przegrzaniu węzłów łożyskowych. 2. Zuż ycia oleju smarowego zwiększone zużycie oleju smarowego świadczy o uszkodzeniach uszczelnień labiryntowych węzłów łożyskowych w silniku spowodowanych zużyciem lub utratą sprężystości pierścieni uszczelniających, inną przyczyną zwiększonego zużycia oleju mogą być nieszczelności w połączeniach rurociągów instalacji olejowej, ewentualnie (bardzo rzadkie przypadki) wycieki z kadłubów pomp zasilających. 3. W ł a ś ciwoś ci fizykochemicznych oleju smarowego (lepkość, temperatura zapłonu, liczba kwasowa, liczba zasadowa, zawartość wody): 1) Temperatura zapł o n u. Wzrost lub spadek jej wartości w procesie eksploatacji może być spowodowany przez zanieczyszczenia, jednakże mieści się on przeważnie w granicach ±20 K. Natomiast spadki temperatury zapłonu, szczególnie rzędu K wskazują na przecieki paliwa (spada równocześnie lepkość oleju). Jest to jeden z ważniejszych symptomów diagnostycznych dla oceny stanu technicznego wtryskiwaczy silników tłokowych, mniej przydatny w diagnostyce silników turbinowych. 2) Lepkość. W eksploatacji silnika turbinowego najbardziej złożonym wpływom podlega lepkość oleju. Wskutek starzenia się oleju oraz w rezultacie wymuszeń termicznych (procesu utleniania) tworzą się produkty o coraz większym stopniu kondensacji i coraz większej lepkości. Zbyt duży wzrost lepkości jest niekorzystny dla silnika, utrudniony staje się obieg oleju w układzie smarowania oraz zmniejsza się jego sprawność energetyczna. Zgodnie z normami większości producentów dopuszczalny wzrost lepkości kinematycznej w procesie eksploatacji silnika turbinowego nie powinien przekraczać 5 20%. W eksploatacji silników tłokowych można zaobserwować sytuację odwrotną, tzn. powolne obniżanie się lepkości wywołane bądź przez ścinanie się wiskozytorów, tj. dodatków lepkościowych, bądź przez równomierne przenikanie paliwa do oleju. Zbytnie obniżenie 80 Zeszyty Naukowe AMW
15 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych lepkości może stwarzać niebezpieczeństwo przerwania filmu olejowego i wywołać zatarcie współpracujących części. Obniżenie lepkości ma również wpływ na zwiększenie zużycia oleju i elementów trących silnika. 3) L i c z b a k w a s o w a. Oleje smarowe w zależności od pochodzenia zawierają zwykle nieduże ilości kwasów organicznych, rozpuszczalnych lub nierozpuszczalnych w wodzie. Pewna ilość kwasów organicznych ma dodatni wpływ na zwiększenie przyczepności oleju do powierzchni metalu i na polepszenie jego smarności, jednak nadmierna ilość kwasów może być powodem korozyjnego oddziaływania oleju na elementy silnika. Oprócz tego w wyniku reakcji kwasów z metalami tworzą się sole, które powodują spadek odporności oleju na utlenianie oraz obniżenie wytrzymałości dielektrycznej i podwyższenie skłonności do tworzenia emulsji z wodą. W olejach turbinowych liczba kwasowa wyrażona w mgkoh/g oznacza ilość miligramów wodorotlenku potasu potrzebną do zneutralizowania kwasów znajdujących się w 1 g oleju smarnego. W eksploatacji silników turbinowych nie powinna być większa niż 0.05 mgkoh/g. 4) Liczba zasadowa. Wyrażona jest również w mgkoh/g, rozumiana jako ilość miligramów wodorotlenku potasu równoważna pod względem neutralizacji kwasów dodatkowi alkalicznemu znajdującemu się w 1 g oleju smarnego. Określa ona bowiem tzw. rezerwę alkaliczną, której zadaniem jest neutralizowanie silnych kwasów nieorganicznych powstających w czasie użytkowania silnika. 5) Zawartość w o d y. Przekroczenie dopuszczalnej granicy zawartości wody świadczy o przeciekach w instalacji chłodzenia oleju smarowego silnika (woda zaburtowa). Jest to stan niepożądany, gdyż sprzyja rozwojowi korozji, przyspiesza proces starzenia oleju, sprzyja wytrącaniu dodatków, zmniejsza smarność oleju i może być przyczyną jego zemuglowania, a w skrajnym przypadku zatarcia współpracujących części silnika, co jest szczególnie groźne dla silników tłokowych. 4. Koncentracji zanieczyszczeń m e t a l i c z n y c h badania pozwalają na kontrolę procesu zużycia w określonym węźle tarcia i zlokalizowanie poprzez analizę ilościową i jakościową elementu podatnego na ścieranie (bieżnie łożysk tocznych, tuleje uszczelnień labiryntowych, tuleje dystansowe przestrzeni węzłów łożyskowych) w eksploatacji silników turbinowych. Wykorzystywane są następujące środki i metody diagnostycznego działania: 2 (161)
16 Zbigniew Korczewski 1) Korki magnetyczne i elektroniczne sygnalizatory opiłków zamontowane na rurociągach transportowych instalacji oleju odprowadzanego z silnika detekcja dużych cząstek ferromagnetycznych do 1000 μm. 2) Metoda fluorescencji radioizotopowej skład chemiczny zanieczyszczeń metalicznych (małe cząstki do 30 μm) analizuje się dzięki wzbudzeniu i pomiarowi intensywności charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego badanej próbki. Czołowi światowi producenci silników turbinowych stosując specyficzne oznaczenie kodowe, pokrywają newralgiczne elementy konstrukcyjne cienką warstwą metali szlachetnych, co wybitnie zwiększa podatność kontrolną silnika w eksploatacji, wskazując miejsce narastającego zużycia. 3) Metody optyczne mikroskopy optyczne i elektronowe. Ocena jakościowa: 160-krotne (i więcej) powiększenie próbki (sączka). Detekcja obecności wody i zanieczyszczeń niemetalicznych o wymiarach 2,5 30 μm X[ppm] WO WO Fe Cu t[godz.] Rys. 9. Przebiegi zmian zanieczyszczeń oleju smarowego pierwiastkami Fe i Cu jako funkcji czasu pracy silnika LM-2500;WO wymiana oleju [16] Badania zanieczyszczeń mechanicznych (oprócz metalicznych również grafitowych) w oleju smarowym silników i przekładni okrętowych przeprowadza się w pracowni diagnostycznej Instytutu Konstrukcji i Eksploatacji Okrętów AMW od 1992 roku. Przykładowe wyniki badań koncentracji żelaza i miedzi w oleju smarowym w zależności od czasu pracy silnika LM-2500 w bieżącej eksploatacji przedstawiono na rysunku 9. Na podstawie wieloletnich badań własnych i producenta tego typu silników oraz doświadczeń z lotnictwa ustalono granice eksploatacyjnego 82 Zeszyty Naukowe AMW
17 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych pola tolerancji dla koncentracji żelaza 6,0 ppm oraz miedzi 9,0 ppm. Opracowano również funkcje trendu pozwalające prognozować intensywność przebiegu procesu zużycia ściernego w silnikach i przekładniach, by na tej podstawie planować wymiany oleju i terminy obsług profilaktycznych. Wynikiem dotychczasowych badań zespołu diagnostycznego jest metodyka testów diagnostycznych układów łożyskowania ujmująca wszystkie typy silników i przekładni redukcyjnych okrętowych układów napędowych eksploatowanych w MW RP, stanowiąca kluczowe osiągnięcie doktoratu dr. inż. W. Mironiuka [13]. BADANIA WTRYSKIWACZY PALIWA Podstawowym zadaniem instalacji paliwowej okrętowego turbinowego silnika spalinowego jest zapewnienie, we wszystkich możliwych zakresach obciążenia, odpowiedniego (w sensie ilościowym i jakościowym) strumienia paliwa podawanego do komory spalania. Ze względów niezawodnościowych szczególne miejsce w instalacji, niezależnie od zastosowanego rozwiązania konstrukcyjnego silnika, zajmują wtryskiwacze paliwa. Zapewniają one wysoką sprawność procesu spalania paliwa, po uprzednim jego rozpyleniu na dostatecznie drobne krople i równomiernym ilościowo rozkładzie przestrzennym [16]. W rzeczywistości utworzony zostaje aerozol paliwowy składający się z kropelek o średnicach rzędu μm [2]. Takie rozdrobnienie paliwa umożliwia całkowite odparowanie aerozolu i skuteczne jego spalanie podczas przepływu przez komorę spalania silnika. Im większa jest dyspersja kropel, tym krótszy czas niezbędny na odparowanie i wytworzenie jednolitej mieszanki paliwowo-powietrznej, determinujący inercyjność procesu spalania. W procesie eksploatacji silnika w warunkach okrętowych mogą wystąpić pewne zakłócenia poprawnej pracy poszczególnych wtryskiwaczy. Wynikają one z ciągłego procesu zanieczyszczenia i zużycia ich kanałów przepływowych, a także deformacji charakterystyk starzejących się elementów regulacyjnych [6, 16]. W konsekwencji zmienia się natężenie przepływu, jakość rozdrobnienia i geometria wypływu paliwa z wtryskiwacza. Następują niekorzystne deformacje rozkładu pola temperatury strumienia spalin za komorą spalania, mogące doprowadzić do lokalnego przegrzania elementów jej struktury konstrukcyjnej i wymuszenia drgań łopatek. Narażone na uszkodzenia są również podzespoły turbin, a w szczególności ich kierownice, poddane silnym obciążeniom termogazodynamicznym pulsacyjnego przepływu czynnika roboczego. 2 (161)
18 Zbigniew Korczewski Aby zapobiec ewentualnym uszkodzeniom silnika i pogorszeniu efektywności pracy wtryskiwaczy, należy okresowo kontrolować ich stan techniczny. Największą popularność zyskują metody kontroli bezdemontażowej, na podstawie pomiarów wytypowanych parametrów obiegu cieplnego silnika, możliwych do przeprowadzenia w warunkach okrętowych. Pomiary natężenia przepływu paliwa, obok pomiarów wybranych parametrów termogazodynamicznych charakteryzujących obciążenie silnika, stanowić mogą cenne źródło informacji diagnostycznej o stanie technicznym jego wtryskiwaczy [2]. W okrętowych turbinowych silnikach spalinowych powszechnie stosuje się dwukanałowe wtryskiwacze wirowe (rys. 10.). Zapewniają one wysoką sprawność rozpylania paliwa w całym zakresie obciążeń silnika. Najczęściej stosowanym sposobem opisu matematycznego pracy wtryskiwacza turbinowego silnika spalinowego w stanach ustalonych jest formuła wyznaczająca masowe natężenie dopływu paliwa do komory spalania silnika [2]: m& = 2ρ Δ p [ ( μ A ) ], (2) pal ( T ) w wyp wyp k k = 1 n gdzie: k liczba wtryskiwaczy; Δp = p 1 p 2 spadek ciśnienia na wtryskiwaczach; μ wyp współczynnik wypływu paliwa; A wyp pole powierzchni przekroju poprzecznego dyszy rozpylacza w płaszczyźnie wypływu paliwa. b drenaż a 2 d c rura ogniowa KS 1 z pompy Rys. 10. Schemat przepływu paliwa w dwukanałowym wtryskiwaczu wirowym [2]: a rozdzielacz paliwa; b sprężyna; c I kanał wtryskiwacza; d II kanał wtryskiwacza; 1, 2 przekroje kontrolne 84 Zeszyty Naukowe AMW
19 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych Istotną trudnością w procesie oceny (obliczeń) natężenia dopływu paliwa do komory spalania silnika podczas eksploatacji jest określenie współczynnika wypływu μ wyp dla poszczególnych wtryskiwaczy. Jest on funkcją charakteru przepływu zdefiniowanego liczbą Reynoldsa oraz kształtu i wymiarów dyszy rozpylacza [16]. Z tego względu wyznaczany jest on na podstawie wyników badań eksperymentalnych. Dla analizowanego typu wtryskiwacza producent podaje wartość μ wyp = 0.92±0.02, uzyskiwaną na stanowisku laboratoryjnym w zimnej komorze spalania [6]. Wartość tę należy traktować jedynie w kategoriach wstępnego oszacowania. W rzeczywistych warunkach pracy wtryskiwacza zamontowanego na silniku jego elementy, poddane bezpośredniemu oddziaływaniu strefy spalania paliwa, nagrzewają się do wysokich temperatur (rzędu K). Kanały przepływowe ulegają deformacjom, kształtując nową, rzeczywistą wartość współczynnika wypływu paliwa. Innym problemem eksploatacyjnym, a także produkcyjnym, jest konieczność kompletowania wtryskiwaczy dla każdego egzemplarza silnika, według zbliżonych wartości masowego natężenia przepływu dla pierwszego i drugiego kanału. Niepowtarzalność produkcyjna jest powodem znacznego rozrzutu natężenia przepływu, nawet do 5 7% w jednym komplecie silnikowym [6]. Badania diagnostyczne wtryskiwaczy silników okrętowych mają na celu wyznaczenie uśrednionej wartości współczynnika wypływu paliwa dla kompletu wtryskiwaczy na podstawie pomiarów parametrów gazodynamicznych czynnika roboczego oraz zużycia paliwa. Opracowane w ten sposób charakterystyki obciążeniowe przedstawiają zależność natężenia przepływu i uśrednionego współczynnika wypływu paliwa od zmian obciążenia silnika ustalonego według prędkości obrotowej zespołu wirnikowego wytwornicy spalin sprzężonego mechanicznie z pompą paliwową. 0,70 0,60 mi [-], mpalzr 0,50 0,40 0,30 mi mpalzr 0,20 0,10 0,00 n WCzr [min -1 ] Rys. 11. Zmiany wartości masowego natężenia przepływu i uśrednionego współczynnika wypływu paliwa jako funkcji prędkości obrotowej wirnika wysokiego ciśnienia silnika DR76 [2] 2 (161)
20 Zbigniew Korczewski Analiza porównawcza tak opracowanych charakterystyk odniesionych do wartości wzorcowych zarejestrowanych w początkowym okresie użytkowania daje możliwość sformułowania diagnozy o stanie technicznym kanałów przepływowych kompletu wtryskiwaczy silnika będącego w bieżącej eksploatacji. WNIOSKI Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Okrętów Akademii Marynarki Wojennej prowadzi badania diagnostyczne wszystkich silników turbinowych zastosowanych na okrętach Marynarki Wojennej RP. Umożliwiają one prowadzenie eksploatacji według stanu technicznego 16 silników o sumarycznej mocy 180 MW. Stanowiska badawcze, baza danych oraz programy diagnostyczne są sukcesywnie uaktualniane i rozszerzane ze względu na remonty fabryczne, a w związku z tym zmiany charakterystyk silników wprowadzanych do eksploatacji. Dotychczas wykonano blisko 90 ekspertyz okrętowych układów napędowych z turbinowymi silnikami spalinowymi. Aktualnie prowadzone badania ukierunkowane są na rozbudowę i modernizację bazowego systemu diagnostycznego w zakresie umożliwiającym prowadzenie nadzoru diagnostycznego nad okrętowymi turbinowymi silnikami spalinowymi General Electric typu LM-2500 amerykańskich fregat wdrożonych w ostatnich latach w skład sił morskich naszej Marynarki Wojennej. BIBLIOGRAFIA [1] Balicki W., Szczeciński S., Diagnozowanie lotniczych silników turbinowych, Instytut Lotnictwa, Warszawa [2] Białomyzy A., Korczewski Z., Metoda eksperymentalnego wyznaczania współczynnika wypływu paliwa dla kompletu wtryskiwaczy okrętowego turbinowego silnika spalinowego, XII Sympozjum Paliw Płynnych i Produktów Smarowych w gospodarce Morskiej, Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej, Szczyrk, , s [3] Boliński B., Stelmaszczyk Z., Napędy lotnicze. Eksploatacja silników turbinowych, WKiŁ, Warszawa Zeszyty Naukowe AMW
21 Badania diagnostyczne w eksploatacji okrętowych turbinowych silników spalinowych [4] Charchalis A., Korczewski Z., Metody diagnozowania okrętowych turbinowych silników spalinowych, Przegląd Mechaniczny, 1997, nr 3 4, Warszawa [5] Charchalis A., Diagnozowanie okrętowych turbinowych silników spalinowych, Wydawnictwo AMW, Gdynia [6] Dokumentacja techniczna i eksploatacyjna okrętowych turbinowych silników spalinowych typu LM2500, DR76 i DR77. [7] Grządziela A., Metoda kontroli współosiowości elementów okrętowych układów napędowych z turbinowymi silnikami spalinowymi, rozprawa doktorska, AMW, Gdynia [8] Hemingway B. E., A new British naval gas turbine, The Oil Engine and Gas Turbine, October, England [9] Hemingway B. E., Surge and its implications in gas turbines, The Oil Engine and Gas Turbine, October, England [10] Korczewski Z., Pojawa B., Diagnostyka endoskopowa silników okrętowych, Zeszyty Naukowe AMW, 2004, nr 3, Gdynia [11] Korczewski Z., Identyfikacja procesów gazodynamicznych w zespole sprężarkowym okrętowego turbinowego silnika spalinowego dla potrzeb diagnostyki, monografia habilitacyjna, Zeszyty Naukowe AMW, 1999, nr 138A, Gdynia [12] Korczewski Z., Metoda diagnozowania części przepływowej okrętowego turbinowego silnika spalinowego w eksploatacji, rozprawa doktorska, AMW, Gdynia [13] Mironiuk W., Ocena stanów awaryjnych układów łożyskowych okrętowego turbinowego silnika spalinowego, rozprawa doktorska, AMW, Gdynia [14] Opara T., Metodologiczne aspekty badania zjawisk zachodzących w stożku rozpylania wtryskiwaczy paliwa lotniczych silników turbinowych, dodatek do biuletynu WAT (rozprawa habilitacyjna), Warszawa [15] Pojawa B., Metoda diagnozowania układu rozruchowego okrętowego turbinowego silnika spalinowego, rozprawa doktorska, AMW, Gdynia [16] Sprawozdania z prac badawczo-rozwojowych i badawczo-usługowych dotyczących diagnostyki turbinowych silników spalinowych eksploatowanych na okrętach MW RP, prace badawcze AMW, Gdynia [17] Włoch J., Diagnozowanie okrętowych turbinowych silników spalinowych na podstawie wielkości charakteryzujących przebieg rozruchu i zatrzymania, rozprawa doktorska, AMW, Gdynia (161)
22 Zbigniew Korczewski ABSTRACT The paper characterizes research work undertaken in the Technical Institute of Shipbuilding and Maintenance at the Polish Naval University. It has traditionally been focused on the operation of broadly understood marine machinery, among others, on further development of diagnostic methods applicable to marine engines, but not exclusively, during their operation on board. It also presents some research issues concerning marine gas turbine engines diagnostics being dealt with at present at the TIS&M. Recenzent prof. dr hab. inż. Stefan Szczeciński 88 Zeszyty Naukowe AMW
DIAGNOSTYKA ENDOSKOPOWA SILNIKÓW OKRĘ TOWYCH
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLV NR 3 (158) 2004 Zbigniew Korczewski Bogdan Pojawa DIAGNOSTYKA ENDOSKOPOWA SILNIKÓW OKRĘ TOWYCH STRESZCZENIE W eksploatacji okrętowych silników spalinowych
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA DO MODELOWANIA PROCESÓW GAZODYNAMICZNYCH W SPRĘŻARKACH SILNIKÓW TURBINOWYCH O ZMIENNEJ GEOMETRII KANAŁÓW PRZEPŁYWOWYCH
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLVI NR 2 (161) 2005 Zbigniew Korczewski Paweł Wirkowski ZAŁOŻENIA DO MODELOWANIA PROCESÓW GAZODYNAMICZNYCH W SPRĘŻARKACH SILNIKÓW TURBINOWYCH O ZMIENNEJ
Bardziej szczegółowoBADANIA NAD MODYFIKOWANIEM WARUNKÓW PRACY ŁOŻYSK ŚLIZGOWYCH SILNIKÓW SPALINOWYCH
PROBLEMY NIEKONWENCJONALNYCH UKŁADÓW ŁOŻYSKOWYCH Łódź, 12 14 maja 1999 r. Stanisław LABER, Alicja LABER Politechnika Zielonogórska Norbert Niedziela PPKS Zielona Góra BADANIA NAD MODYFIKOWANIEM WARUNKÓW
Bardziej szczegółowoPRACA NIESTATECZNA SILNIKÓW TURBINOWYCH PRZYCZYNY POWSTANIA I SPOSOBY ZAPOBIEGANIA
PRACA NIESTATECZNA SILNIKÓW TURBINOWYCH PRZYCZYNY POWSTANIA I SPOSOBY ZAPOBIEGANIA W. Balicki, K. Kawalec, S. Szczeciński Instytut Lotnictwa R. Chachurski, A. Kozakiewicz Wojskowa Akademia Techniczna Streszczenie
Bardziej szczegółowoŚRODKI I URZĄDZENIA TRANSPORTU UKŁADY NAPĘDOWE STATKÓW MORSKICH
ŚRODKI I URZĄDZENIA TRANSPORTU UKŁADY NAPĘDOWE STATKÓW MORSKICH Okrętowe silniki spalinowe Na jednostkach pływających, jako silników napędu głównego używa się głównie: wysokoprężne, dwusuwowe, wolnoobrotowe;
Bardziej szczegółowoMETODA DIAGNOZOWANIA UKŁ ADU MECHANICZNEGO OKRĘ TOWEGO TURBINOWEGO SILNIKA SPALINOWEGO
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLV NR 3 (158) 2004 Adam Charchalis Bogdan Pojawa METODA DIAGNOZOWANIA UKŁ ADU MECHANICZNEGO OKRĘ TOWEGO TURBINOWEGO SILNIKA SPALINOWEGO STRESZCZENIE W referacie
Bardziej szczegółowoWYKRYWANIE USZKODZEŃ W LITYCH ELEMENTACH ŁĄCZĄCYCH WAŁY
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK LI NR 4 (183) 2010 Radosł aw Pakowski Mirosł aw Trzpil Politechnika Warszawska WYKRYWANIE USZKODZEŃ W LITYCH ELEMENTACH ŁĄCZĄCYCH WAŁY STRESZCZENIE W artykule
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne Technologia napraw zespołów i podzespołów mechanicznych pojazdów samochodowych 723103
Wymagania edukacyjne PRZEDMIOT Technologia napraw zespołów i podzespołów mechanicznych pojazdów samochodowych KLASA II MPS NUMER PROGRAMU NAUCZANIA (ZAKRES) 723103 1. 2. Podstawowe wiadomości o ch spalinowych
Bardziej szczegółowoRACJONALIZACJA ZUŻYCIA ENERGII DO NAPĘDU WENTYLATORÓW GŁÓWNEGO PRZEWIETRZANIA KOPALŃ WĘGLA KAMIENNEGO. Czerwiec 2018
RACJONALIZACJA ZUŻYCIA ENERGII DO NAPĘDU WENTYLATORÓW GŁÓWNEGO PRZEWIETRZANIA KOPALŃ WĘGLA KAMIENNEGO Zbigniew Krawczyk Klaudiusz Pilarz Czerwiec 2018 I. WSTĘP II. III. IV. OCENA DOBORU WENTYLATORA GŁÓWNEGO
Bardziej szczegółowoSMAROWANIE PRZEKŁADNI
SMAROWANIE PRZEKŁADNI Dla zmniejszenia strat energii i oporów ruchu, ale również i zmniejszenia intensywności zużycia ściernego powierzchni trących, zabezpieczenia od zatarcia, korozji oraz lepszego odprowadzania
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK LII NR 4 (187) 2011
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK LII NR 4 (187) 2011 Marcin Zacharewicz Akademia Marynarki Wojennej BADANIA WSTĘPNE STANU TECHNICZNEGO NIEDOŁADOWANEGO SILNIKA OKRĘTOWEGO NA PODSTAWIE POMIARÓW
Bardziej szczegółowoQ = 0,005xDxB. Q - ilość smaru [g] D - średnica zewnętrzna łożyska [mm] B - szerokość łożyska [mm]
4. SMAROWANIE ŁOŻYSK Właściwe smarowanie łożysk ma bezpośredni wpływ na trwałość łożysk. Smar tworzy nośną warstewkę smarową pomiędzy elementem tocznym a pierścieniem łożyska która zapobiega bezpośredniemu
Bardziej szczegółowoANALIZA PRZYSPIESZEŃ DRGAŃ PODPÓR W RÓŻ NYCH STANACH PRACY SILNIKA LM 2500
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK LI NR 4 (183) 2010 Piotr Deuszkiewicz Jacek Dziurdź Politechnika Warszawska ANALIZA PRZYSPIESZEŃ DRGAŃ PODPÓR W RÓŻ NYCH STANACH PRACY SILNIKA LM 2500 STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoTemat: Wpływ właściwości paliwa na trwałość wtryskiwaczy silników jachtów motorowych
2013.01.30 Katedra Siłowni Morskich i Lądowych WOiO PG r.a. 2013/2014 Tematy prac dyplomowych studia stacjonarne I stopnia, Kierunki studiów: Oceanotechnika, Energetyka, Transport 1 Temat: Wpływ właściwości
Bardziej szczegółowoJan A. Szantyr tel
Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej Zakład Mechaniki Płynów, Turbin Wodnych i Pomp J. Szantyr Wykład 1 Rozrywkowe wprowadzenie do Mechaniki Płynów Jan A. Szantyr jas@pg.gda.pl tel. 58-347-2507
Bardziej szczegółowo1. Obliczenia wytrzymałościowe elementów maszyn przy obciążeniu zmiennym PRZEDMOWA 11
SPIS TREŚCI 1. Obliczenia wytrzymałościowe elementów maszyn przy obciążeniu zmiennym PRZEDMOWA 11 1. ZARYS DYNAMIKI MASZYN 13 1.1. Charakterystyka ogólna 13 1.2. Drgania mechaniczne 17 1.2.1. Pojęcia podstawowe
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa
Spis treści Przedmowa 1. Wprowadzenie do problematyki konstruowania - Marek Dietrich (p. 1.1, 1.2), Włodzimierz Ozimowski (p. 1.3 -i-1.7), Jacek Stupnicki (p. l.8) 1.1. Proces konstruowania 1.2. Kryteria
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR.6. Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych
ĆWICZENIE NR.6 Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych 1. Wstęp W nowoczesnych przekładniach zębatych dąży się do uzyskania małych gabarytów w stosunku do
Bardziej szczegółowoTemat /6/: DYNAMIKA UKŁADÓW HYDRAULICZNYCH. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE.
1 Temat /6/: DYNAMIKA UKŁADÓW HYDRAULICZNYCH. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE. Celem ćwiczenia jest doświadczalne określenie wskaźników charakteryzujących właściwości dynamiczne hydraulicznych układów sterujących
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa 11
Podstawy konstrukcji maszyn. T. 1 / autorzy: Marek Dietrich, Stanisław Kocańda, Bohdan Korytkowski, Włodzimierz Ozimowski, Jacek Stupnicki, Tadeusz Szopa ; pod redakcją Marka Dietricha. wyd. 3, 2 dodr.
Bardziej szczegółowoŁożyska ślizgowe - podstawowe rodzaje
Łożyska ślizgowe - podstawowe rodzaje Łożyska o tarciu suchym (bezsmarowe, samosmarne) Łożyska porowate impregnowane smarem Łożyska samosmarne, bezsmarowe, suche 2 WCZORAJ Obsługa techniczna samochodu
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie. 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych. 3. Paliwa stosowane do zasilania silników
Spis treści 3 1. Wprowadzenie 1.1 Krótka historia rozwoju silników spalinowych... 10 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych 2.1 Klasyfikacja silników.... 16
Bardziej szczegółowoDETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH
Mgr inż. Anna GRZYMKOWSKA Politechnika Gdańska Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa DOI: 10.17814/mechanik.2015.7.236 DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH
Bardziej szczegółowoOBLICZANIE KÓŁK ZĘBATYCH
OBLICZANIE KÓŁK ZĘBATYCH koło podziałowe linia przyporu P R P N P O koło podziałowe Najsilniejsze zginanie zęba następuje wówczas, gdy siła P N jest przyłożona u wierzchołka zęba. Siłę P N można rozłożyć
Bardziej szczegółowoRHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary
RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych Właściwości reologiczne materiałów smarnych, które determinuje sama ich nazwa, mają główny
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 170
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 170 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 3 lipca 2013 r. AB 170 Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoPRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH
PRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH AUTOR: Michał Folwarski PROMOTOR PRACY: Dr inż. Marcin Kot UCZELNIA: Akademia Górniczo-Hutnicza Im. Stanisława Staszica
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TURBINY OKRĘTOWE 2. Kod przedmiotu: Sta 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność: Eksploatacja
Bardziej szczegółowoOBLICZENIA SILNIKA TURBINOWEGO ODRZUTOWEGO (rzeczywistego) PRACA W WARUNKACH STATYCZNYCH. Opracował. Dr inż. Robert Jakubowski
OBLICZENIA SILNIKA TURBINOWEGO ODRZUTOWEGO (rzeczywistego) PRACA W WARUNKACH STATYCZNYCH DANE WEJŚCIOWE : Opracował Dr inż. Robert Jakubowski Parametry otoczenia p H, T H Spręż sprężarki, Temperatura gazów
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZMIAN USTAWIENIA ŁOPATEK KIEROWNICY SPRĘŻARKI OSIOWEJ NA PRACĘ TURBINOWEGO SILNIKA SPALINOWEGO
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLVIII NR 3 (170) 2007 Paweł Wirkowski Akademia Marynarki Wojennej WPŁYW ZMIAN USTAWIENIA ŁOPATEK KIEROWNIY SPRĘŻARKI OSIOWEJ NA PRAĘ TURBINOWEGO SILNIKA
Bardziej szczegółowoPodręcznik eksploatacji pomp w górnictwie
Podręcznik eksploatacji pomp w górnictwie Wbrew temu co sugeruje tytuł jest to podręcznik przeznaczony nie tylko dla specjalistów zajmujących się pompami w kopalniach. W książce wiele cennej wiedzy znajdą
Bardziej szczegółowoWydajne wentylatory promieniowe Fulltech o wysokim ciśnieniu statycznym
1 Wydajne wentylatory promieniowe Fulltech o wysokim ciśnieniu statycznym Wydajne wentylatory promieniowe Fulltech o wysokim ciśnieniu statycznym Wentylatory są niezbędnym elementem systemów wentylacji
Bardziej szczegółowoWYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK EKSPLOATACYJNYCH OKRĘ TOWEGO TURBINOWEGO SILNIKA SPALINOWEGO LM2500
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK LIV NR 2 (193) 2013 Bogdan Pojawa Akademia Marynarki Wojennej Wydział Mechaniczno-Elektryczny, Instytut Budowy i Eksploatacji Okrętów 81-103 Gdynia, ul.
Bardziej szczegółowoBadania wentylatora. Politechnika Lubelska. Katedra Termodynamiki, Mechaniki Płynów. i Napędów Lotniczych. Instrukcja laboratoryjna
Politechnika Lubelska i Napędów Lotniczych Instrukcja laboratoryjna Badania wentylatora /. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie z budową i metodami badań podstawowych typów wentylatorów. II. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoTemat ćwiczenia. Pomiary otworów na przykładzie tulei cylindrowej
POLITECHNIKA ŚLĄSKA W YDZIAŁ TRANSPORTU Temat ćwiczenia Pomiary otworów na przykładzie tulei cylindrowej I Cel ćwiczenia Zapoznanie się z metodami pomiaru otworów na przykładzie pomiaru zuŝycia gładzi
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKI OKRĘ TOWYCH TURBINOWYCH SILNIKÓW SPALINOWYCH W STANACH PRACY USTALONEJ
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK LII NR 4 (187) 2011 Bogdan Pojawa Akademia Marynarki Wojennej CHARAKTERYSTYKI OKRĘ TOWYCH TURBINOWYCH SILNIKÓW SPALINOWYCH W STANACH PRACY USTALONEJ STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoPompy w górnictwie Grzegorz Pakuła, Marian Strączyński SPIS TREŚCI
Pompy w górnictwie Grzegorz Pakuła, Marian Strączyński SPIS TREŚCI I. WSTĘP II. SYSTEMY ODWADNIANIA KOPALŃ GŁĘBINOWYCH III. SYSTEMY ODWADNIANIA KOPALŃ ODKRYWKOWYCH IV. POMPY WIROWE IV.1. Podział pomp IV.1.1.
Bardziej szczegółowoCena netto (zł) za osobę. Czas trwania. Kod. Nazwa szkolenia Zakres tematyczny. Terminy
M1 Budowa i obsługa łożysk tocznych 1. Oznaczenia i rodzaje łożysk 2. Narzędzia do obsługi łożysk 3. Montaż i demontaż łożysk 4. Ćwiczenia praktyczne z zakresu montażu i demontażu łożysk 5. Łożyska CARB
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19) PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 179299 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (2 1) Numer zgłoszenia. 313568 (2 2) Data zgłoszenia: 29.03.1996 (51) IntCl7 F04D 29/08 (54)
Bardziej szczegółowoZAKŁAD NAPĘDÓW LOTNICZYCH
ZAKŁAD NAPĘDÓW LOTNICZYCH ZAKŁAD NAPĘDÓW LOTNICZYCH Zakład Napędów Lotniczych Instytutu Lotnictwa prowadzi prace pomiarowobadawcze w następujących dziedzinach: - badania silników tłokowych i turbowałowych,
Bardziej szczegółowoMODELOWANiE TURBiNOWYCH SiLNiKÓW ODRZUTOWYCH W ŚRODOWiSKU GASTURB NA PRZYKŁADZiE SiLNiKA K-15
PRACE instytutu LOTNiCTWA 213, s. 204-211, Warszawa 2011 MODELOWANiE TURBiNOWYCH SiLNiKÓW ODRZUTOWYCH W ŚRODOWiSKU GASTURB NA PRZYKŁADZiE SiLNiKA K-15 RySzaRd ChaChuRSkI, MaRCIN GapSkI Wojskowa Akademia
Bardziej szczegółowoDYNAmiCzNE ObCiążENiA kadłubów SiLNikóW TURbiNOWYCh i ich zamocowań NA PłATOWCACh
PRACE instytutu LOTNiCTWA 211, s. 245-251, Warszawa 2011 DYNAmiCzNE ObCiążENiA kadłubów SiLNikóW TURbiNOWYCh i ich zamocowań NA PłATOWCACh Artur rowiński Instytut Lotnictwa Streszczenie Kadłub silnika
Bardziej szczegółowoZakład Konstrukcji i Ekspertyz TECHMARIN Sp. z o.o Świnoujście ul. Karsiborska 4D
Zakład Konstrukcji i Ekspertyz TECHMARIN Sp. z o.o. 72-600 Świnoujście ul. Karsiborska 4D 28 lat aktywności gospodarczej. Oferta firmy TECHMARIN Sp. z o.o. ze Świnoujścia Usługi remontowe siłowni okrętowych
Bardziej szczegółowoPL B1. Uszczelnienie nadbandażowe stopnia przepływowej maszyny wirnikowej, zwłaszcza z bandażem płaskim. POLITECHNIKA GDAŃSKA, Gdańsk, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212669 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 381571 (51) Int.Cl. B23Q 17/12 (2006.01) F04D 29/66 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Bardziej szczegółowoLp. Numer biuletynu Data zatwierdz. Dotyczy Uwagi 1 S/3614/E-1921/ Resursów układu napędowego śmigłowca W-3.
Wykaz biuletynów wojskowych dla silników PZL-10W Obejmuje wszystkie wydane biuletyny wojskowe dla silników (lub dla silników i przekładni) śmigłowca Sokół. Data aktualizacji wykazu: 13.02.2017. 1 S/3614/E-1921/89
Bardziej szczegółowoSkrócony opis patentowy rotacyjnego silnika spalinowego i doładowarki do tego silnika lub maszyna chłodnicza i grzewcza
Skrócony opis patentowy rotacyjnego silnika spalinowego i doładowarki do tego silnika lub maszyna chłodnicza i grzewcza Oznaczenia figur i oznaczenia na figurach Fig. l Geometryczna konstrukcja mechanizmu
Bardziej szczegółowoPierwszy olej zasługujący na Gwiazdę. Olej silnikowy marki Mercedes Benz.
Pierwszy olej zasługujący na Gwiazdę. Olej silnikowy marki Mercedes Benz. Oryginalny olej silnikowy marki Mercedes Benz. Opracowany przez tych samych ekspertów, którzy zbudowali silnik: przez nas. Kto
Bardziej szczegółowoBADANIE WPŁYWU DODATKU PANTHER 2 NA TOKSYCZNOŚĆ SPALIN SILNIKA ZI
POLITECHNIKA OPOLSKA ZAKŁAD SAMOCHODÓW BADANIE WPŁYWU DODATKU PANTHER 2 NA TOKSYCZNOŚĆ SPALIN SILNIKA ZI WNIOSKI W świetle przeprowadzonych badań oraz zróżnicowanych i nie zawsze rzetelnych opinii producentów
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia. Turbinowe silniki lotnicze Rodzaj przedmiotu: Język polski
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia Przedmiot: Turbinowe silniki lotnicze Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu: MBM 2 S 2 2 21-0_1 Rok: 1 Semestr: 2 Forma
Bardziej szczegółowo1. Wprowadzenie 1.1. Krótka historia rozwoju silników spalinowych
1. Wprowadzenie 1.1. Krótka historia rozwoju silników spalinowych 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych 2.1. Klasyfikacja silników 2.1.1. Wprowadzenie 2.1.2.
Bardziej szczegółowoANALIZA ZANIECZYSZCZEŃ OLEJU SMAROWEGO PIERWIASTKAMI Fe I Cu OKRĘ TOWYCH SILNIKÓW TURBINOWYCH
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLVI NR 3 (162) 2005 Waldemar Mironiuk ANALIZA ZANIECZYSZCZEŃ OLEJU SMAROWEGO PIERWIASTKAMI Fe I Cu OKRĘ TOWYCH SILNIKÓW TURBINOWYCH STRESZCZENIE W eksploatacji
Bardziej szczegółowoMechanika i Budowa Maszyn Studia pierwszego stopnia
Mechanika i Budowa Maszyn Studia pierwszego stopnia Przedmiot: Diagnostyka silnika i osprzętu Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Kod przedmiotu: MBM 1 S 0 5 58-3_1 Rok: 3 Semestr: 5 Forma studiów: Studia
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TURBINY OKRĘTOWE 2. Kod przedmiotu: Sta 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność: Eksploatacja
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia Przedmiot: Diagnostyka techniczna Rodzaj przedmiotu: Podstawowy/obowiązkowy Kod przedmiotu: TR 1 S 0 4 9-0_1 Rok: Semestr: 4 Forma studiów:
Bardziej szczegółowoLUZY WIERZCHOŁKOWE TURBIN SILNIKÓW LOTNICZYCH
LUZY WIERZCHOŁKOWE TURBIN SILNIKÓW LOTNICZYCH A. Rowiński, S. Szczeciński Instytut Lotnictwa R. Chachurski, A. Kozakiewicz Wojskowa Akademia Techniczna P. Głowacki Central European Engine Services J. Szczeciński
Bardziej szczegółowo2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych
SPIS TREŚCI 3 1. Wprowadzenie 1.1 Krótka historia rozwoju silników spalinowych... 10 2. Klasyfikacja i podstawowe wskaźniki charakteryzujące pracę silników spalinowych 2.1 Klasyfikacja silników... 16 2.1.1.
Bardziej szczegółowoStruktura układu pomiarowego drgań mechanicznych
Wstęp Diagnostyka eksploatacyjna maszyn opiera się na obserwacji oraz analizie sygnału uzyskiwanego za pomocą systemu pomiarowego. Pomiar sygnału jest więc ważnym, integralnym jej elementem. Struktura
Bardziej szczegółowoZasada działania maszyny przepływowej.
Zasada działania maszyny przepływowej. Przyrost ciśnienia statycznego. Rys. 1. Izotermiczny schemat wirnika maszyny przepływowej z kanałem miedzy łopatkowym. Na rys.1. pokazano schemat wirnika maszyny
Bardziej szczegółowoPrzekładnie ślimakowe / Henryk Grzegorz Sabiniak. Warszawa, cop Spis treści
Przekładnie ślimakowe / Henryk Grzegorz Sabiniak. Warszawa, cop. 2016 Spis treści Przedmowa XI 1. Podział przekładni ślimakowych 1 I. MODELOWANIE I OBLICZANIE ROZKŁADU OBCIĄŻENIA W ZAZĘBIENIACH ŚLIMAKOWYCH
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki środków transportu
Podstawy diagnostyki środków transportu Diagnostyka techniczna Termin "diagnostyka" pochodzi z języka greckiego, gdzie diagnosis rozróżnianie, osądzanie. Ukształtowana już w obrębie nauk eksploatacyjnych
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA LUBELSKA
Badania opływu turbiny wiatrowej typu VAWT (Vertical Axis Wind Turbine) Międzyuczelniane Inżynierskie Warsztaty Lotnicze Cel prezentacji Celem prezentacji jest opis przeprowadzonych badań CFD oraz tunelowych
Bardziej szczegółowoBADANiA SPRĘŻAREK SiLNiKÓW TURBiNOWYCH
PRACE instytutu LOTNiCTWA 213, s. 142-147, Warszawa 2011 BADANiA SPRĘŻAREK SiLNiKÓW TURBiNOWYCH KrzySztof KaWalec Instytut Lotnictwa Streszczenie Znajomość charakterystyk elementów przepływowych silnika
Bardziej szczegółowoANALizA drgań i badania TRibOLOgiCzNE W diagnostyce TURbiNOWEgO SiLNikA śmigłowego
PRACE instytutu LOTNiCTWA ISSN 0509-6669 213, s. 161-169, Warszawa 2011 ANALizA drgań i badania TRibOLOgiCzNE W diagnostyce TURbiNOWEgO SiLNikA śmigłowego ZdZISłaW GoSIeWSkI*, PaWeł MajeWSkI**, MarIuSZ
Bardziej szczegółowoPompy cyrkulacyjne do gorącego oleju termicznego wg PN-EN 733 typ NKLs
Przedstawiciel w Polsce: AFT Sp. z o.o. ul. Naramowicka 76 61-622 Poznań tel. (+48) 618205145 fax (+48) 618206959 p.bzowy@aft.pl www.aft.pl Pompy cyrkulacyjne do gorącego oleju termicznego wg PN-EN 733
Bardziej szczegółowoWibroizolacja i redukcja drgań
Wibroizolacja i redukcja drgań Firma GERB istnieje od 1908 roku i posiada duże doświadczenie w zakresie wibroizolacji oraz jest producentem systemów dla redukcji drgań różnego rodzaju struktur, maszyn
Bardziej szczegółowoSILNIK INDUKCYJNY KLATKOWY
SILNIK INDUKCYJNY KLATKOWY 1. Budowa i zasada działania silników indukcyjnych Zasadniczymi częściami składowymi silnika indukcyjnego są nieruchomy stojan i obracający się wirnik. Wewnętrzną stronę stojana
Bardziej szczegółowoROZWIĄ ZANIE PROBLEMU NIEDOSTATECZNEJ MOŻ LIWOŚ CI OBCIĄŻANIA SILNIKA GTD-350 NA STANOWISKU LABORATORYJNYM
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLVII NR 4 (167) 2006 Bogdan Pojawa Akademia Marynarki Wojennej ROZWIĄ ZANIE PROBLEMU NIEDOSTATECZNEJ MOŻ LIWOŚ CI OBCIĄŻANIA SILNIKA GTD-350 NA STANOWISKU
Bardziej szczegółowoPRzETWARzANiE informacji zapisanych W REjESTRATORzE EkSPLOATACYjNYm dla CELóW diagnozowania STANU LOTNiCzEgO SiLNikA TURbiNOWEgO
PRACE instytutu LOTNiCTWA 213, s. 235-244, Warszawa 2011 PRzETWARzANiE informacji zapisanych W REjESTRATORzE EkSPLOATACYjNYm dla CELóW diagnozowania STANU LOTNiCzEgO SiLNikA TURbiNOWEgO WłodzImIerz BalIckI
Bardziej szczegółowoPROBLEMY NIEKONWENCJONALNYCH UKŁADÓW ŁOŻYSKOWYCH Łódź, maja 1997 r.
PROBLEMY NIEKONWENCJONALNYCH UKŁADÓW ŁOŻYSKOWYCH Łódź, 15-16 maja 1997 r. Jan Burcan, Krzysztof Siczek Politechnika Łódzka WYZNACZANIE ZUŻYCIOWYCH CHARAKTERYSTYK ŁOŻYSK ROZRUSZNIKA SŁOWA KLUCZOWE zużycie
Bardziej szczegółowoI N S T Y T U T M A S Z Y N P R Z E P Ł Y W O W Y C H i m. R o b e r t a S z e w a l s k i e g o P O L S K I E J A K A D E M I N A U K
I N S T Y T U T M A S Z Y N P R Z E P Ł Y W O W Y C H i m. R o b e r t a S z e w a l s k i e g o P O L S K I E J A K A D E M I N A U K skrytka pocztowa 621 80-952 Gdańsk ulica J.Fiszera 14 Projekt NCN
Bardziej szczegółowoKomputerowe projektowanie konstrukcji mechanicznych
Komputerowe projektowanie konstrukcji mechanicznych 2018/2019 dr inż. Michał Dolata www.mdolata.zut.edu.pl Łożyska 2 Wykład przygotowany został na podstawie materiałów ze strony internetowej firmy SKF
Bardziej szczegółowoIn-Tech Andrzej M. Araszkiewicz. Sprężarki łopatkowe a śrubowe. Porównanie
Sprężarki łopatkowe a śrubowe Porównanie. Porównanie systemu: śrubowego i łopatkowego obieg powietrza: Identyczny Regulacja: Podobna Napędy: RÓŻNE Obieg oleju : Identyczny Stopnie sprężające: RÓŻNE Porównanie
Bardziej szczegółowoPytania na egzamin dyplomowy specjalność SiC
Pytania na egzamin dyplomowy specjalność SiC 1. Bilans cieplny silnika spalinowego. 2. Wpływ stopnia sprężania na sprawność teoretyczną obiegu cieplnego silnika spalinowego. 3. Rodzaje wykresów indykatorowych
Bardziej szczegółowoRodzaj nadawanych uprawnień: obsługa, konserwacja, remont, montaż, kontrolnopomiarowe.
Kurs energetyczny G2 (6 godzin zajęć) Rodzaj nadawanych uprawnień: obsługa, konserwacja, remont, montaż, kontrolnopomiarowe. Zakres uprawnień: a. piece przemysłowe o mocy powyżej 50 kw; b. przemysłowe
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Napęd hydrauliczny
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Napęd hydrauliczny Sterowanie układem hydraulicznym z proporcjonalnym zaworem przelewowym Opracowanie: Z. Kudźma, P. Osiński, M. Stosiak 1 Proporcjonalne elementy
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH OKRĘ TOWEGO TŁ OKOWEGO SILNIKA SPALINOWEGO O OGRANICZONEJ PODATNOŚ CI KONTROLNEJ
ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ ROK XLX NR 2 (177) 2009 Zbigniew Korczewski Marcin Zacharewicz Akademia Marynarki Wojennej ORGANIZACJA BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH OKRĘ TOWEGO TŁ OKOWEGO SILNIKA SPALINOWEGO
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADY CHARAKTERYSTYK ŁOŻYSK
ROZDZIAŁ 9 PRZYKŁADY CHARAKTERYSTYK ŁOŻYSK ŁOŻYSKO LABORATORYJNE ŁOŻYSKO TURBINOWE Przedstawimy w niniejszym rozdziale przykładowe wyniki obliczeń charakterystyk statycznych i dynamicznych łożysk pracujących
Bardziej szczegółowoMonitorowanie stabilności oksydacyjnej oleju rzepakowego na
Monitorowanie stabilności oksydacyjnej oleju rzepakowego na różnych etapach procesu termooksydacji metodą spektrofotometrii UV-VIS Jolanta Drabik, Ewa Pawelec Celem pracy była ocena stabilności oksydacyjnej
Bardziej szczegółowoSpis treści. PRZEDMOWA.. 11 WYKAZ WAśNIEJSZYCH OZNACZEŃ.. 13
Spis treści PRZEDMOWA.. 11 WYKAZ WAśNIEJSZYCH OZNACZEŃ.. 13 Wykład 16: TERMODYNAMIKA POWIETRZA WILGOTNEGO ciąg dalszy 21 16.1. Izobaryczne chłodzenie i ogrzewanie powietrza wilgotnego.. 22 16.2. Izobaryczne
Bardziej szczegółowo4 E-1924/ Uaktualnienia IOT ( ) silnika PZL-10W oraz Terminarza obsługi technicznej E-1925/92 + Uzupełnienie
1 Wykaz biuletynów cywilnych dla silników PZL-10W (obejmuje wszystkie wydane biuletyny cywilne dla silników (lub dla silników i przekładni) śmigłowca Sokół data aktualizacji wykazu: 15.04.2014) 1 E-1921/89
Bardziej szczegółowoPL B1. GULAK JAN, Kielce, PL BUP 13/07. JAN GULAK, Kielce, PL WUP 12/10. rzecz. pat. Fietko-Basa Sylwia
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 207344 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 378514 (51) Int.Cl. F02M 25/022 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 22.12.2005
Bardziej szczegółowoOpis produktu. Zalety
Opis produktu Mobil DTE 832 i 846 to wysokiej jakości oleje turbinowe przeznaczone do stosowania w turbinach parowych, gazowych i gazowych cyklu kombinowanego (CCGT) w zróżnicowanych warunkach pracy. Produkty
Bardziej szczegółowoWykaz biuletynów cywilnych dla silników PZL-10W
1 Wykaz biuletynów cywilnych dla silników PZL-10W Obejmuje wszystkie wydane biuletyny cywilne dla silników (lub dla silników i przekładni) śmigłowca Sokół. Data aktualizacji wykazu: 18.04.2016. 1 E-1921/89
Bardziej szczegółowoWLOTY I SPRĘŻARKI SILNIKÓW TURBINOWYCH. Dr inż. Robert Jakubowski
WLOTY I SPRĘŻARKI SILNIKÓW TURBINOWYCH Dr inż. Robert Jakubowski Literatura Literatura: [] Balicki W. i in. Lotnicze siln9iki turbinowe, Konstrukcja eksploatacja diagnostyka, BNIL nr 30 n, 00 [] Dzierżanowski
Bardziej szczegółowoBiuletyny TWD-10B i TWD-10B/PZL-10S Lp. Nr biuletynu Wersja Treść Uwagi 1. ДA-1901/86 ros. Zmiana sposobu mocowania wałka giętkiego
Wykaz biuletynów cywilnych i wojskowych dla silników TWD-10B i TWD-10B/PZL-10S Obejmuje wszystkie wydane biuletyny cywilne i wojskowe. Data aktualizacji wykazu: 10.05.2016. Biuletyny TWD-10B i TWD-10B/PZL-10S
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA. 1. Diagnozowanie podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych. Uczeń:
DIAGNOSTYKA 1. Diagnozowanie podzespołów i zespołów Uczeń: 1) przyjmuje pojazd samochodowy do diagnostyki oraz sporządza dokumentację tego przyjęcia; 2) przygotowuje pojazd samochodowy do diagnostyki;
Bardziej szczegółowoOpis wyników projektu
Opis wyników projektu Nowa generacja wysokosprawnych agregatów spalinowoelektrycznych Nr projektu: WND-POIG.01.03.01-24-015/09 Nr umowy: UDA-POIG.01.03.01-24-015/09-01 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ
Bardziej szczegółowoPompy odśrodkowe wielostopniowe z uszczelnieniem wału Typ HZ / HZA / HZAR
Pompy odśrodkowe wielostopniowe z uszczelnieniem wału Typ HZ / HZA / HZAR Ogólnie Pompy DICKOW typu HZ/HZA są jedno lub wielostopniowymi pompami odśrodkowymi z uszczelnieniem wału. Zastosowanie Pompy typu
Bardziej szczegółowo1.2.MOŻLIWOŚCI BADAŃ STANU MASZYN A DIAGNOSTYKA WA
1.2.MOŻLIWOŚCI BADAŃ STANU MASZYN A DIAGNOSTYKA WA Zanim przejdziemy do zgłębiania podstaw diagnostyki WA przyjrzyjmy się wszelkim możliwym metodom badań stanu maszyn, konstrukcji i ich elementów. Metod
Bardziej szczegółowoProblemy z silnikami spowodowane zaklejonymi wtryskiwaczami Wprowadzenie dodatku do paliwa DEUTZ Clean-Diesel InSyPro.
0199-99-1210/2 Problemy z silnikami spowodowane zaklejonymi wtryskiwaczami Wprowadzenie dodatku do paliwa DEUTZ Clean-Diesel InSyPro. Na podstawie wytycznych UE oraz wielu innych międzynarodowych przepisów,
Bardziej szczegółowoOpis serii: Wilo-CronoNorm-NLG
Opis serii: Wilo-CronoNorm-NLG Budowa Jednostopniowa niskociśnieniowa pompa wirowa z osiowym zasysaniem zamocowana na płycie podstawowej Zastosowanie Tłoczenie czystej lub lekko zanieczyszczonej wody (max.
Bardziej szczegółowoLaboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe
Laboratorium Hydrostatyczne Układy Napędowe Instrukcja do ćwiczenia nr Eksperymentalne wyznaczenie charakteru oporów w przewodach hydraulicznych opory liniowe Opracowanie: Z.Kudżma, P. Osiński J. Rutański,
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2014/2015 Kod: STC TP-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Technologia paliw
Nazwa modułu: Procesy spalania w silnikach tłokowych Rok akademicki: 2014/2015 Kod: STC-2-206-TP-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Technologia paliw
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych oznaczeń. Przedmowa 15. Wprowadzenie Ruch falowy w ośrodku płynnym Pola akustyczne źródeł rzeczywistych
Spis treści Wykaz ważniejszych oznaczeń u Przedmowa 15 Wprowadzenie 17 1. Ruch falowy w ośrodku płynnym 23 1.1. Dźwięk jako drgania ośrodka sprężystego 1.2. Fale i liczba falowa 1.3. Przestrzeń liczb falowych
Bardziej szczegółowoDla poprawnej oceny stanu technicznego maszyny konieczny jest wybór odpowiednich parametrów jej stanu (symptomów stanu)
74 Dla poprawnej oceny stanu technicznego maszyny konieczny jest wybór odpowiednich parametrów jej stanu (symptomów stanu) Symptomy powinny jak najwierniej oddawać stan maszyny NaleŜy podjąć następujące
Bardziej szczegółowoBADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PODCZAS DYNAMICZNYCH ODKSZTAŁCEŃ MATERIAŁÓW
Metoda badania odporności na przenikanie ciekłych substancji chemicznych przez materiały barierowe odkształcane w warunkach wymuszonych zmian dynamicznych BADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCENY STANU TECHNICZNEGO ELEMENTÓW STOJANA TURBOGENERATORA
SYSTEM OCENY STANU TECHNICZNEGO ELEMENTÓW STOJANA TURBOGENERATORA Wytwórca systemu: Instytut Energetyki; ul. Mory 8, 01-330 Warszawa Kontakt: tel./fax.: (22)3451256 / (22)8368115 e-mail: andrzej.bytnar@ien.com.pl
Bardziej szczegółowoCharakterystyki prędkościowe silników spalinowych
Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Instytut Pojazdów LABORATORIUM TEORII SILNIKÓW CIEPLNYCH Charakterystyki prędkościowe silników spalinowych Opracowanie Dr inż. Ewa Fudalej-Kostrzewa Warszawa 2015
Bardziej szczegółowoTabela 3.2 Składowe widmowe drgań związane z występowaniem defektów w elementach maszyn w porównaniu z częstotliwością obrotów [7],
3.5.4. Analiza widmowa i kinematyczna w diagnostyce WA Drugi poziom badań diagnostycznych, podejmowany wtedy, kiedy maszyna wchodzi w okres przyspieszonego zużywania, dotyczy lokalizacji i określenia stopnia
Bardziej szczegółowoDalsze informacje na temat przyporządkowania i obowiązywnania planu konserwacji: patrz Okólnik techniczny (TR) 2167
Dalsze informacje na temat przyporządkowania i obowiązywnania planu konserwacji: patrz Okólnik techniczny (TR) 2167 Roboczogodziny Poziom utrzymania E1 E10 E20 E40 E50 E60 E70 zgodnie z danymi x 50 x 4000
Bardziej szczegółowo