OCENA DZIAŁAŃ REALIZOWANYCH

Transkrypt

1 BADANIE EWALUACYJNE PN. OCENA DZIAŁAŃ REALIZOWANYCH W RAMACH RPO WŁ W ZAKRESIE ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO Raport końcowy Opracował: Zespół konsultantów ITTI Poznań, 20 listopada 2014 ITTI Sp. z o.o. ul. Rubież Poznań tel fax

2 STRESZCZENIE Niniejszy raport zawiera wyniki badania ewaluacyjnego pn. Ocena działań realizowanych w ramach RPO WŁ w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego, zrealizowanego w okresie lipiec-październik 2014 przez ITTI Sp. z o.o. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego. Cel i zakres badania Celem badania była ocena efektów projektów realizujących zadania w zakresie rozwoju infrastruktury społeczeństwa informacyjnego: wspierania e-usług publicznych oraz e- technologii dla przedsiębiorstw. Badaniem objęte zostały projekty zakończone rzeczowo, realizowane w ramach IV osi priorytetowej Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na terenie województwa łódzkiego, według stanu na r. Metodologia badania Odpowiedzi na postawione pytania badawcze uzyskano przy wykorzystaniu różnorodnych metod i technik badawczych, zarówno ilościowych, jak i jakościowych. Zastosowane metody objęły: wspomaganą komputerowa ankietę internetową (CAWI) z beneficjentami projektów, indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z przedstawicielami Instytucji Zarządzającej RPO WŁ, telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) z beneficjentami projektów, wspomaganą komputerowo ankietę telefoniczną (CATI) z mieszkańcami województwa łódzkiego oraz wywiady eksperckie z ekspertami ds. rozwoju regionalnego oraz ds. społeczeństwa informacyjnego. Wyniki badania Efekty realizacji projektów (działanie IV.1). W ramach przedmiotowego badania zdiagnozowano efekty czterech projektów wdrożonych i finansowanych ze środków działania IV.1. W toku realizacji trzech z nich wybudowana została sieć Internetu szerokopasmowego o łącznej długości ponad 370 km, natomiast w ramach trzech innych uruchomiono łącznie 32 publiczne punkty dostępu do Internetu (PIAP). Oba te rodzaje przedsięwzięć realizowane były tylko na wybranych obszarach województwa, tj. nie objęły zasięgiem swego oddziaływania całego regionu jest to jednak charakterystyczne dla większości projektów infrastrukturalnych. W wyniku realizacji projektów dostęp do Internetu uzyskało 90 jednostek publicznych, niemal 700 MŚP, ponad 100 szkół oraz 61 tys. osób. Wszystkie przedsięwzięcia osiągnęły założone cele. Efekty realizacji projektów (działanie IV.2). W przypadku działania IV.2 RPO WŁ analizie poddano łącznie 43 projekty, zrealizowane w ramach tej interwencji. Diagnozowane efekty dotyczyły przedsięwzięć w zakresie e-usług publicznych, w tym e-administracji, e-edukacji, e- zdrowia. W zakresie usług e-administracji w ramach projektów najczęściej dokonywano ITTI Sp. z o. o. Strona 2

3 zakupu i instalacji serwerów oraz zestawów komputerowych, a także wdrożenia systemów back-up i archiwizacji danych oraz inwestycji w e-usługi dla obywateli. Z kolei w przypadku projektów w zakresie usług e-zdrowia dominującym typem przedsięwzięć było wyposażenie placówek w sprzęt ICT oraz zainstalowanie specjalistycznego oprogramowania, natomiast w odniesieniu do projektów w zakresie e-edukacji w wyniku realizacji większości z nich w placówkach zainstalowane zostało oprogramowanie edukacyjne oraz zakupiono sprzęt ICT. W wyniku realizacji projektów w ramach działania IV.2 uruchomiono łącznie 92 nowe e- usługi oraz 149 usług online, w tym 53 na poziomie 1 informacja, 55 na poziomie 2 interakcja, 37 na poziomie 3 dwustronna interakcja i 4 na poziomie 4 transakcja. Za pomocą udostępnionych e-usług w okresie 12 miesięcy od zakończenia wdrażania projektów zrealizowano prawie 3,5 tysiąca spraw, podczas, gdy w okresie 24 miesięcy od zakończenia realizacji liczba ta wzrosła niemal trzykrotnie, osiągając poziom blisko 10 tysięcy załatwionych spraw. Podobnie na przestrzeni 12 i 24 miesięcy od zakończenia realizacji projektów zaobserwowano przyrost liczby spraw zrealizowanych za pomocą systemu EZD uruchomionego ze środków RPO WŁ w instytucjach, które ten system wdrożyły (odpowiednio 17,8 tys. i 33,1 tys.). Jeśli chodzi o ocenę stopnia współpracy nowo wdrożonych e-usług z istniejącym systemem EZD, to jest ona raczej umiarkowana. Może to wynikać z poziomu skomplikowania i długotrwałości procesu wdrażania systemu EZD w instytucjach, w związku z czym obecną niekompatybilność potraktować należy jako etap przejściowy. W przypadku usług e-zdrowia i usług e-edukacji w okresie 12 i 24 miesięcy również odnotowano przyrost liczby załatwionych spraw i liczby użytkowników, którzy skorzystali z uruchomionych e-usług i zakupionego sprzętu. Efekty realizacji projektów (działanie IV.3). W przypadku działania IV.3 RPO WŁ grupą wspartą byli łódzcy przedsiębiorcy. W ramach badania analizie poddano 154 projekty zrealizowane w ramach tej interwencji. W toku realizacji przedsięwzięć w zakresie e- technologii dla przedsiębiorstw uruchomiono łącznie 139 e-usług oraz 5 systemów B2B. Udostępniona została podobna liczba usług na poziomie 1,3 i 4, natomiast na poziomie 2 uruchomiono ich nieznacznie mniej. Udostępnione e-technologie spotkały się z pozytywnym odbiorem użytkowników w okresie między 12 a 24 miesiącem od zakończenia realizacji projektów odnotowano przyrost o ponad 60% liczby osób, które skorzystały z uruchomionych e-usług. Dane KSI SIMIK wskazują, że z uruchomionych usług online korzysta łącznie osób oraz 90 przedsiębiorstw. Do dodatkowych efektów realizacji projektów w ramach działania IV.3 zaliczyć należy przede wszystkim: uruchomienie nowych systemów informatycznych, zakup sprzętu ICT oraz zyskanie nowych rynków zbytu dla oferowanych towarów i usług. Ponadto utworzonych zostało 85 nowych etatów. Ocena przebiegu realizacji projektów. W przeważającej części przedsięwzięć realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ nie zdiagnozowano wystąpienia większych problemów w procesie wdrażania projektów. Najlepszą w tym aspekcie ocenę wystawili beneficjenci działania IV.1 w żadnym z badanych projektów nie zidentyfikowano kwestii ITTI Sp. z o. o. Strona 3

4 szczególnie problematycznych, a założone rezultaty osiągnięto terminowo. Co najistotniejsze, we wszystkich grupach przedsięwzięć realizowanych w ramach IV osi priorytetowej zidentyfikowane problemy stanowiły stosunkowo niewielki odsetek (niecałe 15%) przypadków. Można zatem uznać, że proces wdrażania projektów przebiegał raczej sprawnie i niemal bezproblemowo. Wykorzystanie technologii ICT i e-usług wśród mieszkańców województwa łódzkiego. Łącznie 82,3% respondentów wskazało, iż korzysta z Internetu. Ponad 62% badanych korzysta z niego bardzo często codziennie. Powodem niekorzystania z Internetu był przede wszystkim brak komputera (38,2%) lub brak dostępu do Internetu (30,9%). Ankietowani mieszkańcy województwa w różnym stopniu korzystają z usług świadczonych drogą elektroniczną/ przez Internet. Zaledwie trzech respondentów, którzy korzystają z Internetu, nie korzysta z żadnych e-usług świadczonych drogą elektroniczną nie mają takiej potrzeby. Respondenci zwykle regularnie korzystają z możliwości realizacji płatności przez Internet (75,3%) oraz robienia zakupów za pośrednictwem sieci internetowej (59,5%). Najrzadziej wykorzystywaną przez ankietowanych usługą jest outsourcing (93,7% nie korzysta wcale), bezpłatny dostęp do Internetu w miejscach publicznych (82% nie korzysta wcale). Rzadko wykorzystywane są również e-usługi medyczne i prozdrowotne (75% nie korzysta wcale), praca przez Internet (77,3% nie korzysta wcale) oraz usługi geolokalizacji, GPS (73,7%). Prawie wszyscy respondenci CATI zadeklarowali, że korzystają z e-usług z wygody (96,8%), a blisko połowa wykorzystuje takie rozwiązania z powodu dostępu do szybkiego Internetu (45,4%). Ankietowani ocenili jakość oferowanych e-usług w skali od 1 (bardzo źle) do 5 (bardzo dobrze). Z usług e-handlu korzysta ponad 90% badanych, średnia ocena jakości tej usługi wynosi 4,46. Z e-płatności korzysta prawie 88% badanych, jakość tej usługi oceniono średnio na 4,72. Pozostałe e-usługi są wykorzystywane przez znacznie mniejszą liczbę ankietowanych, ale ich jakość oceniona została dobrze. Istotnym elementem badania CATI była także ocena poziomu zaufania mieszkańców województwa łódzkiego do usług świadczonych przez Internet. Respondenci posłużyli się w tym celu skalą od 1 (brak zaufania) do 5 (bardzo wysoki poziom zaufania). Średnia ocen zaufania do usług świadczonych przez Internet wyniosła 3,61, natomiast mediana (wartość znajdująca się dokładnie pośrodku rozkładu odpowiedzi) 4,0. Dominującą wartością wśród odpowiedzi respondentów również było 4,0. Rozpoznawalność przedsięwzięć w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego realizowanych z środków unijnych wśród mieszkańców województwa łódzkiego. Zdecydowana większość respondentów CATI (83,1%) nie kojarzy w swoim najbliższym otoczeniu przedsięwzięć dotyczących infrastruktury informatycznej i e-usług współfinansowanych ze środków unijnych. Stosunkowo najczęściej przedsięwzięcia w obszarze infrastruktury informatycznej i e-usług finansowane ze środków UE rozpoznawane są przez mieszkańców powiatów: rawskiego (44% ankietowanych z tego ITTI Sp. z o. o. Strona 4

5 powiatu), łowickiego (40%), łęczyckiego (37,5%), łaskiego (37,5%), opoczyńskiego (33,3%), wieruszowskiego (33,3%) oraz tomaszowskiego (29,4%). Ocena kryteriów wyboru projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ. Ogólnie kryteria wyboru projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ ocenione zostały umiarkowanie dobrze. Względnie najlepiej beneficjenci ocenili dostępność informacji na temat kryteriów wyboru, nieco słabiej aczkolwiek wciąż dobrze jasność/przejrzystość kryteriów wyboru projektów, trafność kryteriów oraz możliwość ich spełnienia przez projektodawców. Wpływ projektów na rozwój społeczeństwa informacyjnego. Ogólnie wpływ projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej na zwiększenie dostępności do nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych dla mieszkańców regionu oceniony został umiarkowanie pozytywnie. Największy wpływ na tę kwestię miały projekty realizowane w ramach działania IV.1, ponieważ umożliwiły one rzeczywiste skorzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych, poprzez udostępnienie Internetu, natomiast w przypadku działania IV.2 i IV.3 sam fakt uruchomienia e-usług nie spowoduje zwiększenia dostępności do technologii ICT, jeśli mieszkańcy regionu nie są podłączeni do Internetu. Jeśli chodzi o wpływ projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ na poprawę umiejętności posługiwania się narzędziami ICT wśród mieszkańców regionu, to aspekt ten oceniony został nieco gorzej (średnia ocen 2,94 w przypadku beneficjentów działania IV.2, 3,17 w przypadku beneficjentów działania IV.3 i 3,5 w przypadku beneficjentów działania IV.1). Takie oceny wynikają z faktu, że sam fakt udostępnienia Internetu (poprzez wybudowanie sieci szerokopasmowej czy utworzenie PIAP) czy uruchomienia e-usług nie powoduje automatycznie, że mieszkańcy regionu polepszają swoje kompetencje w zakresie posługiwania się narzędziami ICT. By taka zależność mogła mieć miejsce, mieszkańcy muszą poczuć potrzebę skorzystania z oferowanych udogodnień. Należy podkreślić, że przedsięwzięcia realizowane w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ pośrednio mają szansę przyczynić się do zwiększenia umiejętności posługiwania się narzędziami ICT wśród mieszkańców regionu, jednak ich wpływ bezpośredni na ten aspekt jest raczej znikomy. Co ważne, jednym z podstawowych sposobów poprawy umiejętności posługiwania się komputerem czy Internetem wśród ludności są różnego rodzaju szkolenia i kursy umożliwiające zdobycie lub podniesienie kompetencji cyfrowych. Działania takie jednak nie były podejmowane i finansowane w ramach RPO WŁ (ani żadnego innego programu regionalnego), co wynika ze specyfiki tej interwencji. W odniesieniu do wpływu analizowanych projektów na przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców regionu, to najlepiej aspekt ten oceniony został w przypadku działania IV.1, co jest naturalne, gdyż podobnie, jak w przypadku poprawy dostępności do technologii ICT to właśnie projekty infrastrukturalne umożliwiają mieszkańcom zrobienie pierwszego kroku w kierunku wykorzystania udogodnień i możliwości, jakie daje Internet. Tym samym dają one szansę spełnienia podstawowego warunku włączenia cyfrowego, bez ITTI Sp. z o. o. Strona 5

6 którego korzystanie z usług uruchamianych w toku projektów w ramach działania IV.2 i IV.3 RPO WŁ nie byłoby możliwe. Bariery rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie łódzkim. Za główne bariery w zakresie rozwoju infrastruktury społeczeństwa informacyjnego oraz e-usług publicznych uznane przez beneficjentów działania IV.1 i IV.2 zostały: brak zaufania do elektronicznego przesyłania informacji/danych i realizacji płatności, brak wiedzy wśród mieszkańców na temat możliwości korzystania z e-usług, brak umiejętności potencjalnych odbiorców e-usług w zakresie obsługi komputera/poruszania się po Internecie, a także zbyt mały zakres spraw, które można załatwić w pełni elektronicznie. Z kolei przedsiębiorcy beneficjenci działania IV.3 jako bariery korzystania z e-usług wskazali przede wszystkim: preferowanie przez klientów kontaktu osobistego z pracownikiem firmy, brak wiedzy wśród mieszkańców województwa na temat takich możliwości, brak zaufania do elektronicznego przesyłania informacji/danych/realizacji płatności. W przypadku barier wdrażania e-technologii przedsiębiorcy wskazywali: konieczność poniesienia dużych nakładów finansowych związanych z wdrożeniem e-technologii, niską świadomość właścicieli firm co do korzyści płynących z wykorzystania e-technologii, trudności w pozyskiwaniu dofinansowania ze środków UE na wdrożenie e-technologii. Jako działania przyczyniające się do minimalizacji zdiagnozowanych barier beneficjenci wszystkich działań wskazywali przede wszystkim zwiększenie liczby i zakresu akcji promocyjnych i informacyjnych na temat e-usług oraz realizację projektów dotyczących podnoszenia poziomu umiejętności obsługi komputera i Internetu wśród osób starszych poprzez powszechnie dostępne kursy/szkolenia, osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych wykluczeniem społecznym. Rekomendacje Należy położyć szczególny nacisk na wspieranie uruchamiania e-usług publicznych, szczególnie na tych obszarach województwa (w gminach, powiatach, pojedynczych miastach), w których dotychczas tego typu projekty nie były wdrażane lub były wdrażane w niewielkim stopniu i zakresie. Należy prowadzić zakrojone na szeroką skalę działania informacyjno-promocyjne, prezentujące nowe e-usługi udostępniane w lokalnych i regionalnych podmiotach. Działania te powinny być prowadzone zarówno na poziomie regionalnym (przez Samorząd Województwa jako promocja wszystkich przedsięwzięć w zakresie cyfryzacji podejmowanych dzięki środkom RPO WŁ w regionie), jak i lokalnym (jako promocja e- usług uruchomionych przez dany podmiot publiczny, skierowana do odbiorców lokalnych). Należy wspierać bezpłatny dostęp do Internetu osobom najuboższym, poprzez popularyzację i modernizację publicznych punktów dostępu do Internetu (PIAP). Należy realizować działania szkoleniowo-doradcze w zakresie podnoszenia umiejętności wykorzystania narzędzi ICT wśród mieszkańców regionu. ITTI Sp. z o. o. Strona 6

7 SPIS TREŚCI Streszczenie... 2 Wykaz skrótów Podstawowe definicje Wprowadzenie Uzasadnienie realizacji badania Cel badania Zakres badania Pytania badawcze Metodologia badania Analiza danych zastanych desk research Indywidualne wywiady pogłębione IDI z przedstawicielami IZ RPO WŁ Badanie ankietowe z wykorzystaniem techniki CATI z mieszkańcami województwa łódzkiego Badanie ankietowe z wykorzystaniem techniki CAWI z przedstawicielami beneficjentów IV osi priorytetowej RPO WŁ Wywiady eksperckie Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) z przedstawicielami beneficjentów projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Wyniki badania Specyfika projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Efekty projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Projekty w zakresie infrastruktury społeczeństwa informacyjnego Projekty w zakresie e-usług publicznych Projekty w zakresie e-technologii dla przedsiębiorstw Ocena przebiegu realizacji projektów Wykorzystanie technologii ICT i e-usług oraz znajomość efektów projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ wśród mieszkańców województwa łódzkiego Wykorzystanie technologii ICT i e-usług wśród mieszkańców województwa Rozpoznawalność przedsięwzięć w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego realizowanych z środków unijnych wśród mieszkańców województwa łódzkiego ITTI Sp. z o. o. Strona 7

8 3.4. Ocena kryteriów wyboru projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Wpływ projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej na rozwój społeczeństwa informacyjnego Bariery rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie łódzkim Bariery rozwoju infrastruktury społeczeństwa informacyjnego i upowszechniania e-usług Bariery wdrażania e-technologii dla przedsiębiorstw i korzystania z e-usług Podsumowanie Tabela rekomendacji Aneksy Aneks nr 1. Lista projektów objętych zakresem ewaluacji Aneks nr 2. Szczegółowy opis wybranej i zastosowanej metodologii I. Analiza danych zastanych desk research II. Indywidualne wywiady pogłębione IDI z przedstawicielami IZ RPO WŁ III. Badanie ankietowe z wykorzystaniem techniki CATI z mieszkańcami województwa łódzkiego IV. Badanie ankietowe z wykorzystaniem techniki CAWI z przedstawicielami beneficjentów IV osi priorytetowej RPO WŁ V. Wywiady eksperckie VI. Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) z przedstawicielami beneficjentów projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Aneks nr 3. Zastosowane narzędzia badawcze I. Badanie CATI z mieszkańcami województwa łódzkiego II. Badanie CAWI z beneficjentami IV osi priorytetowej RPO WŁ II.1. Scenariusz ankiety z beneficjentami projektów w ramach Działania IV.1 RPO WŁ Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego II.2. Scenariusz ankiety z beneficjentami projektów w ramach Działania IV.2 RPO WŁ E-usługi publiczne II.3. Scenariusz ankiety z beneficjentami projektów w ramach Działania IV.3 RPO WŁ E-technologie dla przedsiębiorstw III. Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z przedstawicielami IZ RPO WŁ III.1. Dyspozycje do wywiadu z przedstawicielem Departamentu Polityki Regionalnej UMWŁ ITTI Sp. z o. o. Strona 8

9 III.2. Dyspozycje do wywiadu z przedstawicielem Departamentu ds. Regionalnego Programu Operacyjnego UMWŁ III.3. Dyspozycje do wywiadu z przedstawicielem Departamentu Cyfryzacji UMWŁ IV. Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) z przedstawicielami beneficjentów IV osi priorytetowej RPO WŁ V. Wywiady eksperckie V.1. Dyspozycje do wywiadu z ekspertem w zakresie rozwoju regionalnego V.2. Dyspozycje do wywiadu z ekspertem w zakresie społeczeństwa informacyjnego ITTI Sp. z o. o. Strona 9

10 WYKAZ SKRÓTÓW BDL CATI CAWI DR GUS IDI IZ RPO WŁ JST MŚP Bank Danych Lokalnych ang. Computer - Assisted Telephone Interview, ankieta telefoniczna wspomagana komputerowo ang. Computer-Assisted Web Interview, wspomagana komputerowo ankieta internetowa Desk research Główny Urząd Statystyczny ang. Individual In-depth Interview, indywidualny wywiad pogłębiony Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Łódzkiego Jednostka Samorządu Terytorialnego Małe i średnie przedsiębiorstwa KSI SIMIK Krajowy System Informatyczny SIMIK RPO WŁ Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata TDI UKE UMWŁ WE ang. Telephone In-Depth Interview, telefoniczny wywiad pogłębiony Urząd Komunikacji Elektronicznej Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego Wywiady eksperckie ITTI Sp. z o. o. Strona 10

11 PODSTAWOWE DEFINICJE Aplikacje dziedzinowe Elektroniczny Obieg Dokumentów E-usługa Hurtownia danych Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego ICT Infomat PIAP Platforma e- learningowa Specjalizowane programy przeznaczone do obsługi wydzielonych obszarów aktywności jednostek administracji, takich jak zarządzanie budżetem, finansami, podatkami i opłatami lokalnymi, ewidencje. 1 System, który pozwala na wymianę informacji oraz odpowiednie katalogowanie pism w zgodzie z wcześniej przyjętymi procedurami. 2 Rodzaj zautomatyzowanej usługi świadczonej zdalnie za pośrednictwem Internetu, urządzeń mobilnych, a także telewizji cyfrowej i satelitarnej. Charakterystyczną jej cechą jest brak udziału człowieka po drugiej stronie oraz świadczenie na odległość. 3 Zorganizowana i zoptymalizowana baza danych. W jej skład wchodzą zbiory danych skatalogowanych tematycznie, które pochodzą z wielu źródeł, są zintegrowane i przeznaczone wyłącznie do odczytu. 4 Infrastruktura teleinformacyjna, która daje społeczeństwu możliwość pełnego dostępu do informacji i usług. Są to urządzenia służące do gromadzenia, przechowywania i udostępniania informacji, przesyłania danych i łączenia ich w różne konfiguracje. 5 Technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) działania i usługi związane z produkcją i wykorzystaniem urządzeń telekomunikacyjnych i informatycznych, obejmujące gromadzenie, przetwarzanie, udostępnianie informacji w formie elektronicznej z wykorzystaniem technik cyfrowych i wszelkich narzędzi komunikacji elektronicznej. 6 Kioski informacyjne o charakterze multimedialnym. Pozwalają na stałe, atrakcyjne pod względem formy, prezentowanie informacji 24 godziny 7 dni w tygodniu. 7 Ang. Public Internet Access Point, publiczny punkt dostępu do Internetu. PIAP to powszechnie dostępna placówka oferująca nieodpłatny dostęp do Internetu mieszkańcom danej miejscowości. 8 Jeden ze sposobów świadczenia usług e-learningu, który to stanowi model nauczania, wykorzystujący technologię w celu tworzenia i dystrybucji informacji i wiedzy. 9 1 Wojciech Sikora, Systemy informatyczne wewnątrz urzędów, czyli na czym oprzeć e-urząd. 2 E-Urząd, 3 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, E-usługi definicja i przykłady, s. 4, 4 Hurtownia Danych, 5 Jerzy Stanisław Nowak, Społeczeństwo Informacyjne geneza i definicje, s. 5 i 6, 6 Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości, Definicja ICT, 7 Infomaty (infokioski) multimedialne kioski informacyjne, 8 Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego, s. 81, /wps/wcm/connect/a5a7e1804ad500fcaeb2ee0329bf70d0/rpo_wl_20_03_2012.pdf?mod=ajperes. ITTI Sp. z o. o. Strona 11

12 Platforma epuap Procesy uruchomione za pomocą EZD (Procesy ogólne uruchomione za pomocą EZD) RSIP Sieć szerokopasmowa Społeczeństwo System informatyczny pozwalający obywatelom na załatwianie spraw urzędowych, a przedstawicielom podmiotów publicznych na udostępnianie usług, przez Internet. Daje możliwość sprawniejszej komunikacji pomiędzy obywatelami a administracją, przedsiębiorcami a administracją i instytucjami administracji publicznej. 10 W Elektronicznym Zarządzaniu Dokumentacją (EZD) wszystkie czynności kancelaryjne oraz ich dokumentowanie wykonuje się w ramach ww. systemu teleinformatycznego, w szczególności dotyczy to procesów: prowadzenia rejestru przesyłek wpływających i wychodzących oraz spisów spraw, dokonywania rozdziału przesyłek, sporządzania projektów pism i przekazywania ich do akceptacji, wykonywania dekretacji, akceptacji pism przez podpisanie dokumentów elektronicznych odpowiednim podpisem elektronicznym, gromadzenia wszelkich dokumentów w postaci elektronicznej, mających znaczenie dla udokumentowania przebiegu załatwiania i rozstrzygania spraw, w tym także wiadomości poczty elektronicznej, opinii, notatek. Punkt kancelaryjny, działający w systemie EZD, dokonuje rejestracji przesyłek lub innej dokumentacji w systemie, opisując każdą z nich zestawem meta danych (usystematyzowanych informacji, ułatwiających wyszukiwanie, kontrolę, przechowywanie oraz zarządzanie dokumentacją). Dla dokumentacji w postaci elektronicznej w systemie EZD funkcję archiwum zakładowego spełnia system EZD lub jego moduł dodatkowy (poza procesami ogólnymi, opisanymi powyżej, możliwe jest uruchomienie zintegrowanych z EZD modułów, np. moduł kontroli, moduł analizy ryzyka, moduł organizacyjnokadrowy). W systemie EZD (podobnie, jak w tradycyjnym papierowym obiegu dokumentacji) możliwe jest wskazanie wyjątków od podstawowego sposobu dokumentowania przebiegu załatwiania i rozstrzygania spraw przez określenie klas z wykazu akt, których będą one dotyczyć. Wyłączenie to dokonywane jest w przypadkach uzasadnionych przepisami prawa, wykorzystaniem dedykowanego systemu teleinformatycznego, przyczynami organizacyjnotechnicznymi lub usprawnieniem sposobu załatwiania spraw 11. Regionalny System Informacji Przestrzennej, daje możliwość internetowego pozyskiwania, zarządzania i analizowanie dużych zbiorów danych przestrzennych. System Informacji Przestrzennej (SIP), nazywany również GIS (Geographic Information System), stanowi zbiór informacji na temat obiektów znajdujących się pod, na oraz nad powierzchnią ziemi, odwzorowanych w geodezyjnym układzie współrzędnych. 12 Sieć zapewniająca szybkość połączenia nie mniejszą niż 256kb/s. 13 Typ społeczeństwa będący konsekwencją szybkiego rozwoju nowoczesnych 9 Akademickie Biuro Karier Zawodowych, Postaw na rozwój!, s.5 /admin/zdjecia/file/ebooks/przewodnik%20po%20e-learningu.pdf. 10 Czym jest e PUAP, INLY1MDI2CDbwswlycDDzDQoJCvN3CjAwMDfULsh0VATLKMQ0!/ Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego, s. 157, /wps/wcm/connect/a5a7e1804ad500fcaeb2ee0329bf70d0/rpo_wl_20_03_2012.pdf?mod=ajperes. 13 ERRATA do Listy wskaźników monitoringowych Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata (Działanie 2.1), s. 2, ITTI Sp. z o. o. Strona 12

13 informacyjne System back-up System EZD Szkieletowa sieć regionalna/krajowa Usługa on-line technologii teleinformatycznych. Podstawowymi cechami społeczeństwa informacyjnego są: wysoko rozwinięty sektor usług, gospodarka oparta na wiedzy, wysoki poziom skolaryzacji społeczeństwa, istotne znaczenie specjalistów i naukowców w strukturze zawodowej, ogromny rozmiar przepływów informacji, postępujący proces decentralizacji państwa i renesans społeczności lokalnej. 14 Technologia informacyjna umożliwiająca zabezpieczanie przed utratą danych i przywracanie ich. 15 System teleinformatyczny do elektronicznego zarządzania dokumentacją umożliwiający wykonywanie w nim czynności kancelaryjnych, dokumentowanie przebiegu załatwiania spraw oraz gromadzenie i tworzenie dokumentów elektronicznych. 16 Nie wszystkie systemy teleinformatyczne można określać mianem Systemu EZD. Aby dany system można było uznać za EZD, wszystkie czynności kancelaryjne oraz ich dokumentowanie wykonuje się w ramach tego systemu. W szczególności dotyczy to: prowadzenia rejestru przesyłek wpływających i wychodzących oraz spisów spraw; wykonywania dekretacji; wykonywania akceptacji, w szczególności przez podpisanie dokumentów elektronicznych odpowiednim podpisem elektronicznym, jeżeli odrębne przepisy określają jakiego rodzaju podpisu elektronicznego wymienionego w przepisach o podpisie elektronicznym wymaga się do podpisania danego pisma; prowadzenia możliwych do zrealizowania w systemie EZD innych potrzebnych rejestrów lub ewidencji, z wyłączeniem rejestrów lub ewidencji prowadzonych w dedykowanych do załatwiania określonych rodzajów spraw systemów informatycznych innych niż EZD; gromadzenia przyporządkowanych do właściwych spraw wszelkich dokumentów elektronicznych mających znaczenie dla udokumentowania przebiegu załatwiania i rozstrzygania tych sprawach. 17 Sieć telekomunikacyjna służąca do przekazywania zagregowanych informacji pochodzących od wielu użytkowników na terenie regionu lub kraju. 18 Usługa świadczona za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej, której świadczenie jest zautomatyzowane i która wymaga niewielkiego udziału człowieka. Wyróżnia się 4 poziomy dojrzałości usług on-line 19 : 14 Definicja Społeczeństwa Informacyjnego, serce.nsf/0/6a1f feac1256f6a f?open. 15 Backup definicja, 16 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych, Dz. U nr 14 poz Ibidem. 18 ERRATA do Listy wskaźników monitoringowych Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata (Działanie 2.1), s. 2, 19 e-podlaskie - kierunki rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Podlaskiego Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Podlaskiego, Raport Wstępny, Obszar: e-administracja, Opracowanie: Grupa Ekspertów e-administracja pod przewodnictwem Mariusza Madejczyka, wrzesień-listopad ITTI Sp. z o. o. Strona 13

14 Poziom 1 Informacja: możliwość wyszukania informacji o danym urzędzie oraz świadczonych tam usługach na stronie internetowej, Poziom 2 Interakcja: możliwość wyszukania informacji oraz pobrania oficjalnych formularzy ze strony internetowej urzędu, Poziom 3 Dwustronna interakcja: możliwość wyszukania informacji, pobrania oraz odesłania wypełnionych formularzy za pomocą Internetu, Poziom 4 Transakcja: pełna obsługa, czyli możliwość dokonania wszystkich czynności niezbędnych do załatwiania danej sprawy urzędowej drogą elektroniczną od uzyskania informacji, poprzez pobranie odpowiednich formularzy, ich odesłanie po wypełnieniu i złożeniu podpisu elektronicznego, aż do uiszczenia wymaganych opłat oraz otrzymania oficjalnego pozwolenia, zaświadczenia lub innego dokumentu, o który dana osoba/firma występuje. Workflow Pojęcie odnoszące się do systemów teleinformatycznych, które wraz z odpowiednią infrastrukturą umożliwiają elektroniczny obieg dokumentów wraz z obiegiem spraw i pracy Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego, s. 80, /wps/wcm/connect/a5a7e1804ad500fcaeb2ee0329bf70d0/rpo_wl_20_03_2012.pdf?mod=ajperes. ITTI Sp. z o. o. Strona 14

15 1. WPROWADZENIE Niniejszy raport zawiera wyniki badania ewaluacyjnego pn. Ocena działań realizowanych w ramach RPO WŁ w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego, zrealizowanego w okresie lipiec-październik 2014 przez ITTI Sp. z o.o. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego Uzasadnienie realizacji badania Rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, informatyzacja usług publicznych oraz możliwość korzystania przez mieszkańców i firmy województwa łódzkiego z najnowszych narzędzi technologii informacyjnej i komunikacyjnej uważane są za jeden z istotnych warunków poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej. Dokonanie oceny wpływu rozwoju infrastruktury informacyjnej na sytuację społeczno-gospodarczą było jedną z rekomendacji Komisji Europejskiej do Sprawozdania rocznego z 2012 roku z wdrażania RPO WŁ na lata Cel badania Celem badania była ocena efektów projektów realizujących zadania w zakresie rozwoju infrastruktury społeczeństwa informacyjnego: wspierania e-usług publicznych oraz e- technologii dla przedsiębiorstw Zakres badania Badaniem objęte zostały projekty zakończone rzeczowo, realizowane w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ na terenie województwa łódzkiego, według stanu na r Pytania badawcze Prowadzone prace badawcze zmierzały do udzielenia odpowiedzi na postawione poniżej pytania badawcze. Pytania ewaluacyjne dotyczące infrastruktury społeczeństwa informacyjnego 1. W jakim stopniu realizacja projektów dotyczących infrastruktury społeczeństwa informacyjnego przyczyniła się do zwiększenia dostępności do nowoczesnych technologii ICT, poprawy umiejętności posługiwania się narzędziami ICT oraz do przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców regionu? 2. Jakiego rodzaju działania były realizowane w zakresie infrastruktury społeczeństwa informacyjnego? 3. Jakie są produkty/efekty podejmowanych działań w ramach projektów dotyczących infrastruktury społeczeństwa informacyjnego? ITTI Sp. z o. o. Strona 15

16 4. Jakie są bariery rozwoju społeczeństwa informacyjnego i jego infrastruktury w województwie łódzkim? Pytania ewaluacyjne dotyczące wspierania e-usług publicznych: 1. W jakim stopniu realizacja projektów wspierających e-usługi publiczne przyczyniła się do zwiększenia dostępności do nowoczesnych technologii ICT, poprawy umiejętności posługiwania się narzędziami ICT oraz do przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców regionu? 2. Jaka jest liczba, nazwy, typy (1,2,3 czy 4 stopnia) uruchomionych e-usług? 3. Jaka jest ocena współpracy wdrożonych e-usług z systemem EZD w poszczególnych instytucjach? 4. Jaka jest liczba spraw zrealizowanych za pomocą e-usług uruchomionych ze środków RPO WŁ w ciągu 12 i 24 miesięcy od zakończenia realizacji projektu? 5. Jaka jest liczba wdrożonych procesów w ramach uruchomionych systemów EZD innych niż "proces ogólny" oraz liczba spraw zrealizowanych za pomocą EZD uruchomionych ze środków RPO WŁ w ciągu 12 i 24 miesięcy od zakończenia realizacji projektu? 6. Jaka jest ocena statusu uruchomionego ze środków RPO WŁ systemu EZD? 7. Jaka jest liczba usług uruchomionych na platformie epuap? 8. Jaka jest liczba, nazwy, typy innych aplikacji dziedzinowych uruchomionych ze środków RPO WŁ? 9. Jakie są główne bariery upowszechniania e-usług w regionie łódzkim? Pytania ewaluacyjne dotyczące e-technologii dla przedsiębiorstw: 1. W jakim stopniu realizacja projektów dotyczących e-technologii dla przedsiębiorców przyczyniła się do zwiększenia dostępności do nowoczesnych technologii ICT, poprawy umiejętności posługiwania się narzędziami ICT oraz do przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców regionu? 2. Jaka jest liczba, nazwy, typy (1,2,3 czy 4 stopnia) uruchomionych e-usług? 3. Jaka jest liczba, nazwy, typy innych aplikacji dziedzinowych uruchomionych ze środków RPO WŁ? 4. Jaka jest liczba klientów którzy skorzystali z e-usług uruchomionych ze środków RPO WŁ e-usług w ciągu 12 i 24 miesięcy od zakończenia realizacji projektu? ITTI Sp. z o. o. Strona 16

17 5. Jakie są efekty realizacji projektu: nowe miejsca pracy, uruchomione systemy teleinformatyczne, zwiększenie obrotu, itp.? 6. Jakie są główne bariery wdrażania e-technologii dla przedsiębiorców w regionie łódzkim? Pozostałe pytania ewaluacyjne: 1. Jakie czynniki (czynniki sukcesu) pozytywnie wpłynęły na realizację projektu? 2. Czy zdiagnozowano negatywne skutki/efekty realizacji projektów? Jeśli tak, to jakie? Z czego one wynikały? ITTI Sp. z o. o. Strona 17

18 2. METODOLOGIA BADANIA Poniżej pokrótce opisano metody i techniki badawcze, które zostały wykorzystane w procesie realizacji przedmiotowego badania ewaluacyjnego. Szczegółowy opis metodologii przedstawiony został w aneksie nr 2 niniejszego raportu Analiza danych zastanych desk research Analiza danych wtórnych (zastanych) przeprowadzona została z uwzględnieniem dokumentów programowych oraz innych dokumentów istotnych z punktu widzenia realizacji celów badania. Były to następujące dokumenty: Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata , marzec 2012, Szczegółowy Opis Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata , lipiec 2014, Rozwój regionalny w Polsce, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009r. Rozwój regionalny i polityka regionalna nr 25, Bogucki, Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2014r. Społeczeństwo informacyjne w liczbach, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa 2012r., Ewaluacja I-Łódzkie 2013 Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Łódzkiego na lata , ITTI sp. z o.o., grudzień 2010, Społeczeństwo informacyjne w Polsce 2013r. ; GUS, Społeczeństwo informacyjne w Polce. Wyniki badań statystycznych z lat ; GUS, Sprawozdanie z realizacji RPO WŁ za 2013 rok. Ponadto w ramach badania desk research Wykonawca przeprowadził analizę wniosków o dofinansowanie zakończonych rzeczowo projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ. Wykonawca przeanalizował dokumentację wszystkich projektów, których dokumentacja została przekazana przez Zamawiającego, co zapewnia wiarygodność wyników badania Indywidualne wywiady pogłębione IDI z przedstawicielami IZ RPO WŁ W ramach przedmiotowego badania pogłębione wywiady indywidualne zostały przeprowadzone z przedstawicielami Instytucji Zarządzającej RPO WŁ Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego z departamentów, których zakres zadań odpowiada tematyce niniejszej ewaluacji. ITTI Sp. z o. o. Strona 18

19 Zastosowano dobór celowy właściwy dla badań jakościowych. W ramach przedmiotowego badania przeprowadzone zostały 3 IDI: 1 IDI z przedstawicielem z Departamentu Polityki Regionalnej z Wydziału Ewaluacji i Monitorowania Funduszy Unijnych, 1 IDI z przedstawicielem Departamentu ds. Regionalnego Programu Operacyjnego z Wydziału ds. Monitoringu i Raportowania, 1 IDI z przedstawicielem Departamentu Cyfryzacji z Wydziału Społeczeństwa Informacyjnego Badanie ankietowe z wykorzystaniem techniki CATI z mieszkańcami województwa łódzkiego W przedmiotowym badaniu ankieta telefoniczna CATI przeprowadzona została z mieszkańcami województwa łódzkiego. Dobór próby do badania miał charakter losowo-warstwowy. W badaniu wzięło udział 384 respondentów mieszkańców województwa łódzkiego, dobranych reprezentatywnie w odniesieniu do cech demograficznych, takich jak: płeć, wiek, miejsce zamieszkania (powiat). Jest to liczba, która pozwoliła na uogólnianie wyników na populację przy współczynniku ufności 0,95 i maksymalnym błędzie szacowania wynoszącym 5%. Szczegółowa charakterystyka próby w badaniu techniką CATI znajduje się w aneksie nr 2 do niniejszego raportu Badanie ankietowe z wykorzystaniem techniki CAWI z przedstawicielami beneficjentów IV osi priorytetowej RPO WŁ Na potrzeby niniejszego badania ankieta CAWI została skierowana do beneficjentów realizujących projekty objęte zakresem badania. Dobór próby do badania CAWI miał charakter wyczerpujący. Zaproszenie do wypełnienia ankiety zostało wysłane do wszystkich beneficjentów IV Priorytetu RPO WŁ, których projekty objęte zostały zakresem badania (łącznie projektów). W toku realizacji badania CAWI dwukrotnie przeprowadzono monit respondentów: najpierw mailowy, a następnie telefoniczny. Ostatecznie uzyskano odpowiedzi od 67 respondentów odnośnie 72 projektów, co stanowi 35,8% wszystkich projektów objętych zakresem badania. 21 Początkowo zakresem badania miały zostać objęte 203 projekty, jednak w toku jego realizacji w przypadku dwóch projektów zostały rozwiązane umowy o dofinansowanie. W związku z tym założone efekty realizacji tych projektów nie zostały osiągnięte, przez co objęcie ich zakresem badania uznano za bezzasadne. ITTI Sp. z o. o. Strona 19

20 W poniższej tabeli przedstawiono procentowy rozkład zrealizowanych ankiet w podziale na poszczególne działania IV osi priorytetowej RPO WŁ. 22 Tabela 1. Zrealizowane ankiety CAWI Działanie RPO WŁ Liczba zrealizowanych ankiet Liczba projektów, odnośnie których uzyskano odpowiedzi w ramach badania CAWI Odsetek projektów, odnośnie których uzyskano odpowiedzi w ramach badania CAWI IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego ,0% IV.2 E-usługi publiczne ,8% IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw ,2% SUMA ,8% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CAWI. Szczegółowa charakterystyka respondentów badania techniką CAWI została przedstawiona w aneksie nr 2 niniejszego raportu Wywiady eksperckie W przedmiotowym badaniu wywiady eksperckie przeprowadzone zostały z niezależnymi (zarówno w stosunku do Zamawiającego, jak i Wykonawcy) ekspertami z zakresu rozwoju regionalnego oraz społeczeństwa informacyjnego. Dobór próby miał charakter celowy. W ramach przedmiotowego badania zrealizowano 2 wywiady eksperckie z następującymi typami respondentów: 1 wywiad ekspercki z reprezentantem środowiska naukowego posiadającym wiedzę nt. rozwoju regionalnego z województwa łódzkiego, 1 wywiad ekspercki z reprezentantem środowiska naukowego posiadającym wiedzę nt. społeczeństwa informacyjnego z województwa łódzkiego. Taka liczba wywiadów eksperckich przeprowadzona z odpowiednimi osobami pozwoliła na zebranie rzetelnych i wiarygodnych danych. Uczestnicy wywiadów eksperckich reprezentowali następujące jednostki w ramach Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego: Katedra Gospodarki Regionalnej i Środowiska, Katedra Informatyki Ekonomicznej. 22 W tabeli wprowadzono dwie kolumny: liczba zrealizowanych ankiet oraz liczba projektów, odnośnie których uzyskano odpowiedzi w ramach badania CAWI. Liczby te nie są tożsame, gdyż w ramach jednej ankiety respondent mógł udzielić odpowiedzi odnośnie więcej niż jednego projektu. Sytuacja taka miała miejsce, gdy jeden beneficjent realizował więcej niż jeden projekt w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ, a ponadto osoba kontaktowa, do której wysłany został link do wypełnienia ankiety, w danej instytucji beneficjenta była odpowiedzialna za realizację więcej niż jednego przedsięwzięcia. ITTI Sp. z o. o. Strona 20

21 2.6. Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) z przedstawicielami beneficjentów projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Pogłębione wywiady telefoniczne przeprowadzone zostały z beneficjentami RPO WŁ. Zastosowany został dobór celowy, właściwy dla badań jakościowych. W badaniu wzięli udział beneficjenci projektów zakończonych rzeczowo z każdego działania w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ: 1 TDI z beneficjentem działania IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, 1 TDI z beneficjentem działania IV.2 E-usługi publiczne, 1 TDI z beneficjentem działania IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw. ITTI Sp. z o. o. Strona 21

22 3. WYNIKI BADANIA W niniejszym rozdziale zaprezentowano szczegółowe wyniki badania, odnoszące się do przedstawionych wcześniej pytań badawczych. Wraz z wynikami badania przedstawione zostały wnioski z nich wypływające Specyfika projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ W ramach IV osi priorytetowej Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata realizowane były trzy działania: działanie IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, działanie IV.2 E-usługi publiczne, działanie IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw. Celem działań IV osi priorytetowej RPO WŁ jest wyrównanie dysproporcji w zakresie dostępu i wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) na terenie województwa łódzkiego oraz poprawa wykorzystania zaawansowanych technologii informacyjnych przez mieszkańców. Zgodnie z zapisami Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych RPO WŁ, w ramach poszczególnych działań RPO WŁ realizowane być mogły wskazane poniżej rodzaje projektów przez określone typy beneficjentów. Działanie IV.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Przykładowe rodzaje projektów: budowa lub rozbudowa lokalnych/ regionalnych bezpiecznych sieci szerokopasmowych, współdziałających ze szkieletowymi sieciami regionalnymi/ krajowymi (w tym budowa lub rozbudowa lokalnych lub regionalnych szerokopasmowych sieci szkieletowych lub dystrybucyjnych, z dopuszczeniem łącznie z nimi budowy lub rozbudowy sieci dostępowych), budowa, przebudowa lub wyposażenie inwestycyjne (w tym oprogramowanie) centrów zarządzania i przetwarzania danych elektronicznych, ze szczególnym uwzględnieniem hurtowni danych i nowoczesnych narzędzi analitycznych, tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu (aktywne, pasywne i modele pośrednie). Typy beneficjentów: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, ITTI Sp. z o. o. Strona 22

23 jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną, szkoły wyższe, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe. Działanie IV.2 E-usługi publiczne Przykładowe rodzaje projektów: budowa systemów teleinformatycznych wraz z niezbędną infrastrukturą dla potrzeb elektronicznego obiegu dokumentów wraz z obiegiem spraw i pracy (workflow) oraz modelowania i optymalizacji procesów w administracji publicznej, budowa szeroko dostępnych dla obywateli regionalnych platform umożliwiających dostęp przez Internet do usług publicznych, budowa systemów komunikacji lub kontroli (podpis elektroniczny, elektroniczna pieczątka oraz inne sposoby uwierzytelniania form elektronicznych), tworzenie oraz rozwijanie publicznych rejestrów referencyjnych (w tym geograficznych systemów informacji przestrzennej (GIS), inwestycje w usługi lub aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e- kształcenie, w tym usprawnienie informatyczne działalności służb publicznych w zakresie użyteczności publicznej, rozwój telefonii internetowej do zastosowania w instytucjach administracji publicznej. Typy beneficjentów: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną, zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia (oraz ich organy założycielskie), szkoły wyższe, osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki, administracja rządowa, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy. ITTI Sp. z o. o. Strona 23

24 Działanie IV.3 E-technologie dla przedsiębiorstw Przykładowe rodzaje projektów: zakupy inwestycyjne oraz ich wdrożenie w celu świadczenia usług on-line przez MŚP przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi ICT (np. e-handel, e-edukacja i szkolenia, tworzenie sieci), projekty w zakresie przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych, których efektem jest realizacja procesów biznesowych (typu B2B) w formie elektronicznej obejmujących maksymalnie dwa MŚP, projekty z zakresu cyfryzacji kin zakładające rozwój działalności on-line, projekty z zakresu produkcji i transmisji telewizyjnej w technologii cyfrowej zakładające rozwój działalności on-line. Typ beneficjentów: MŚP. W toku przedmiotowej ewaluacji badaniu poddano łącznie 201 projektów, w tym 4 realizowane w ramach działania IV.1, 43 realizowane w ramach działania IV.2 oraz 154 realizowane w ramach działania IV.3. ITTI Sp. z o. o. Strona 24

25 3.2. Efekty projektów realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ W niniejszym rozdziale szczegółowo przedstawione zostały efekty realizacji projektów w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ, objętych zakresem przedmiotowej ewaluacji. Ze względu na zróżnicowanie przedsięwzięć wdrażanych w ramach poszczególnych działań, efekty realizowanych projektów zaprezentowane zostały osobno dla przedsięwzięć w zakresie infrastruktury społeczeństwa informacyjnego (działanie IV.1), e-usług publicznych (działanie IV.2) oraz e-technologii dla przedsiębiorstw (działanie IV.3). Przedstawione informacje pochodzą przede wszystkich z realizacji dwóch technik badawczych: ankiety internetowej CAWI z beneficjentami projektów oraz analizy danych zastanych (desk research), w tym w szczególności wniosków o dofinansowanie projektów oraz danych wskaźnikowych pochodzących z KSI SIMIK. Rolę pomocniczą w procesie udzielania odpowiedzi na pytania badawcze przypisane do niniejszego rozdziału pełniły telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) z beneficjentami projektów oraz indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z przedstawicielami IZ RPO WŁ. Każdy podrozdział poprzedzony został danymi statystycznymi (pochodzącymi ze statystyki publicznej oraz różnego rodzaju raportów i opracowań tematycznych) oraz informacjami podstawowymi dotyczącymi analizowanego zagadnienia, co pozwoliło przedstawić tło dla poszczególnych działań zmierzających do rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie łódzkim, które podejmowane były w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Projekty w zakresie infrastruktury społeczeństwa informacyjnego Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego w Polsce Jednym z istotnych czynników stymulujących wzrost gospodarczy jest umiejętność pozyskiwania, gromadzenia i wykorzystywania informacji, dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ang. Information and Communication Technologies ICT). Gwałtowny wzrost znaczenia informacji oraz usług świadczonych drogą elektroniczną i tym samym wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce, administracji publicznej (rządowej i samorządowej), a także w życiu codziennym obywateli, wiąże się z nowym trendem transformacji cywilizacyjnej transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego. 23 Aby społeczeństwo informacyjne mogło się rozwijać, musi mieć odpowiednie narzędzia do komunikacji. Takim narzędziem jest niewątpliwie infrastruktura telekomunikacyjna zapewniająca lub umożliwiająca zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu. Inicjatywy w tym 23 Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, grudzień ITTI Sp. z o. o. Strona 25

26 zakresie podejmowane były w ostatnich latach na terenie całej Polski, w tym również na obszarze województwa łódzkiego. Zgodnie z danymi zawartymi w raporcie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z 2014 roku 24, w 2013 r. wybudowano w Polsce 7,1 tys. km nowych sieci światłowodowych, wobec planowanych 5,3 tys. km, a nakłady inwestycyjne przekroczyły 350 mln zł, z czego 53 mln pochodziło ze środków UE. W województwie łódzkim z kolei w 2013 roku powstało 238,6 km takich sieci, a nakłady inwestycyjne wyniosły ponad 24,5 mln zł. 25 Oznacza to, że w poprzednim roku wybudowano w województwie łódzkim niemal 150 km sieci światłowodowej więcej niż w roku poprzednim 26 i o nieco ponad 100 km więcej niż w roku Łącznie w latach na obszarze województwa łódzkiego powstało ponad 450 km sieci światłowodowej. W tym okresie w regionach o powierzchni i liczbie ludności zbliżonej do województwa łódzkiego (województwa: pomorskie, kujawsko-pomorskie, dolnośląskie, lubelskie, podkarpackie) wybudowanych zostało średnio o ok. 330 km sieci światłowodowej więcej. Względnie najbardziej podobna długość sieci wybudowana została w województwie dolnośląskim 565 km. 28 Obok tworzenia sieci szerokopasmowych istotnym elementem infrastruktury społeczeństwa informacyjnego są publiczne punkty dostępu do Internetu. Według raportu Stowarzyszenia Społeczeństwa Wiedzy 29 w 2011 roku w Polsce funkcjonowało blisko 2000 PIAP, natomiast zgodnie z badaniem inwentaryzacyjnym, przeprowadzonym pod koniec 2012 roku na zlecenie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, takich punktów funkcjonowało w Polsce ponad Wśród publicznych punktów dostępu do Internetu wyróżnić można punkty (hotspoty) samorządowe. Zgodnie z danymi przedstawionymi na mapie hotspotów na stronie internetowej UKE 31, liczba punktów tego typu na terenie Polski wynosi 2227, przy czym najwięcej (powyżej 100) wybudowanych zostało w województwach: mazowieckim, lubelskim, podkarpackim, pomorskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim oraz śląskim. Województwo łódzkie jest regionem, na obszarze którego funkcjonuje hotspotów samorządowych, przy czym zdecydowana większość z nich znajduje się na obszarze powiatu 24 Raport pokrycia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istniejącą infrastrukturą telekomunikacyjną, zrealizowanymi w 2013 r. i planowanymi w 2014 r. inwestycjami oraz budynkami umożliwiającymi kolokację, Urząd Komunikacji Elektronicznej, sierpień Ibidem. 26 Raport pokrycia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istniejącą infrastrukturą telekomunikacyjną, zrealizowanymi w 2012 r. i planowanymi w 2013 r. inwestycjami oraz budynkami umożliwiającymi kolokację, Urząd Komunikacji Elektronicznej, sierpień Raport pokrycia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istniejącą infrastrukturą telekomunikacyjną, zrealizowanymi w 2011 r. i planowanymi w 2012 r. inwestycjami oraz budynkami umożliwiającymi kolokację, Urząd Komunikacji Elektronicznej, lipiec Opracowanie własne na podstawie raportów UKE z lat Sieci publicznych punktów dostępu do Internetu w Polsce w 2011 roku, Stowarzyszenie Społeczeństwa Wiedzy, lipiec Przeprowadzenie inwentaryzacji publicznych punktów dostępu do Internetu w Polsce, ITTI Sp. z o.o. na zlecenie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, grudzień ITTI Sp. z o. o. Strona 26

27 Miasto Łódź. Pozostałe powiaty, na terenie których wybudowano od 1 do 19 hotspotów, to: pabianicki, łowicki, tomaszowski i opoczyński. Efekty projektów w zakresie infrastruktury społeczeństwa informacyjnego realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ Jak wskazano w rozdziałach poświęconych wprowadzeniu oraz metodologii badania, w ramach działania IV.1 zakresem badania objęte zostały 4 projekty, z których w odniesieniu do trzech uzyskano odpowiedzi w ankiecie CAWI. Tam, gdzie było to możliwe, brakujące informacje pozyskano w toku telefonicznego wywiadu pogłębionego (TDI) z beneficjentem projektu w ramach działania IV.1, który nie udzielił odpowiedzi w toku ankiety CAWI. Działania realizowane w projektach w zakresie społeczeństwa informacyjnego W projektach realizowanych w ramach działania IV.1 RPO WŁ, objętych zakresem badania, podejmowane były dwa typy przedsięwzięć: budowa lub rozbudowa lokalnych/regionalnych bezpiecznych sieci szerokopasmowych, współdziałających ze szkieletowymi sieciami regionalnymi/ krajowymi realizowana w 3 projektach, tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu (PIAP) modeli aktywnych, pasywnych i pośrednich realizowane w 3 projektach. W dwóch z czterech analizowanych projektów beneficjenci zrealizowali oba wskazane typy przedsięwzięć. W żadnym z projektów nie podjęto się natomiast budowy, przebudowy lub wyposażenia inwestycyjnego (w tym oprogramowania) centrów zarządzania i przetwarzania danych elektronicznych, ze szczególnym uwzględnieniem hurtowni danych i nowoczesnych narzędzi analitycznych, które stanowią jeden z typów projektów możliwych do realizacji w ramach przedmiotowego działania. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że zakresem niniejszej ewaluacji objęte zostały tylko projekty zakończono rzeczowo według stanu na 30 czerwca 2014 r., a więc nie wszystkie projekty realizowane w ramach działania IV.1 w województwie łódzkim. Kilka dużych przedsięwzięć w zakresie infrastruktury społeczeństwa informacyjnego jest wciąż realizowanych, a zakończenie ich wdrażania przewidziano na koniec roku 2014 lub rok W związku z powyższym, wyniki i wnioski odnoszące się do projektów z działania IV.1 potraktować można jako częściowe, bo odnoszące się tylko do mniejszej części projektów realizowanych ogólnie w ramach tej interwencji w województwie łódzkim. Produkty i rezultaty projektów w ramach działania IV.1 RPO WŁ Wśród głównych produktów analizowanych projektów realizowanych w ramach działania IV.1 RPO WŁ wskazać należy wybudowane sieci Internetu szerokopasmowego oraz utworzone publiczne punkty dostępu do Internetu. Zostały one wygenerowane w trzech ITTI Sp. z o. o. Strona 27

28 z czterech projektów. Szczegóły w zakresie osiągniętych wartości wskaźników produktu przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 2. Osiągnięte wartości wskaźników produktu w ramach działania IV.1 RPO WŁ (N wskazane w tabeli) Nazwa wskaźnika produktu Osiągnięta wartość wskaźnika Stopień realizacji wskaźnika Długość wybudowanej sieci Internetu szerokopasmowego [km] (N=3) 370,57 100,04% Liczba uruchomionych PIAP [szt.] (N=3) % Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych KSI SIMIK. Jak wskazują dane tabelaryczne, w analizowanych projektach udało się osiągnąć (a także nieznacznie przekroczyć) założone wartości docelowe obu wskaźników. Sieci Internetu szerokopasmowego wybudowane zostały na takich obszarach województwa łódzkiego, jak: miasto Łódź, gmina Nowosolna (powiat łódzki wschodni), gmina Miasto Łowicz. Z kolei PIAP uruchomiono w gminie Konstantynów Łódzki (powiat pabianicki), gminie Koluszki (powiat łódzki wschodni), mieście Bełchatów oraz mieście Łódź. Obok wskazanych powyżej głównych produktów projektów wdrażanych w ramach działania IV.1, warto zaznaczyć, iż w ramach jednego przedsięwzięcia wybudowana/przebudowana została jedna lokalna szerokopasmowa sieć dostępowa znajdująca się poza obszarami miejskimi. Ponadto w innym projekcie założony i osiągnięty został wskaźnik produktu liczba utworzonych aplikacji lub udostępnionych usług teleinformatycznych wskaźnik ten zrealizowano na poziomie 5 sztuk. Jeśli chodzi o osiągnięte w ramach analizowanych projektów wskaźniki rezultatu, to wskazane zostały one w poniższej tabeli. Tabela 3. Osiągnięte wartości wskaźników rezultatu w ramach działania IV.1 RPO WŁ (N wskazane w tabeli) Nazwa wskaźnika rezultatu Osiągnięta wartość wskaźnika 32 Stopień realizacji wskaźnika Liczba jednostek publicznych, które uzyskały możliwość dostępu do Internetu [szt.] (N=2) Liczba MŚP, które uzyskały możliwość dostępu do Internetu [szt.] (N=1) Liczba osób, które uzyskały możliwość dostępu do Internetu [osoby] (N=1) Liczba szkół, które uzyskały możliwość dostępu do Internetu [szt.] (N=2) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych KSI SIMIK. 44/90 100%/204,54% % 60887/ %/100,48% 17/ %/605,88% 32 W kolumnie osiągnięta wartość wskaźnika w niektórych przypadkach podano dwie wartości wartość pierwsza to dane pochodzące z KSI SIMIK, wartość druga to informacja przekazana przez beneficjentów w ankiecie CAWI. ITTI Sp. z o. o. Strona 28

29 Powyższe dane pokazują, że założone rezultaty projektów w przypadku wszystkich przedsięwzięć udało się osiągnąć na przewidzianym poziomie, a nawet znacząco przekroczyć. Podsumowując, projekty realizowane w ramach działania IV.4 RPO WŁ przyniosły założone efekty i przyczyniły się w szczególności do zwiększenia dostępności do technologii ICT wśród mieszkańców tych rejonów województwa, na których obszarze były wdrażane (por. dalej.) Projekty w zakresie e-usług publicznych Cyfryzacja urzędów administracji publicznej w Polsce Kolejnym przejawem dążenia do rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest udostępnianie ludności usług elektronicznych (e-usług) przez podmioty publiczne. Administracja, w której do usprawnienia realizacji zadań publicznych są wykorzystane powszechnie technologie informatyczne i komunikacyjne (ICT), głównie poprzez udostępnienie w kanałach elektronicznych usług publicznych (tzw. e-usług) wspierających realizację tych zadań, nazywana jest e-administracją. Bezpośrednio powiązane z nią są inne typy e-usług udostępnianych przez jednostki publicznych: e-zdrowie czy e-edukacja. Jak pokazują wyniki badania Wpływ cyfryzacji na działanie urzędów administracji publicznej w Polsce w 2013 r. 33, elementy informatyzacji urzędów, pozwalające w większym stopniu działać elektronicznie, są stopniowo wprowadzane w różnych jednostkach na terenie całego kraju. Przykładowo, w porównaniu z rokiem 2012, zwiększyła się liczba urzędów, które wykorzystują system Elektronicznego Zarządzania Dokumentacją (EZD) w administracji rządowej i państwowej odnotowano wzrost aż o 22% liczby urzędów, w których podstawowym sposobem dokumentowania przebiegu załatwiania i rozstrzygania spraw dla urzędu jest system EZD (z 7% w 2012 roku do 29% w roku 2013), natomiast w przypadku administracji samorządowej wzrost wyniósł 6% (z 1% do 7%). Zmiany takie zaobserwować można we wszystkich województwach, jednak ich natężenie jest zróżnicowane względnie największy wzrost odsetka urzędów korzystających z systemu EZD odnotowano w województwach: lubelskim, zachodniopomorskim, dolnośląskim, pomorskim, śląskim i mazowieckim (wzrost o kilkanaście procent w stosunku do roku 2012). W województwie łódzkim wzrost wyniósł tylko 3%, co plasuje je wśród województw takich, jak opolskie i świętokrzyskie. Podstawowym powodem niewdrażania systemu EZD w urzędach województwa łódzkiego jest brak środków na ten cel (45%, wzrost o 15% w stosunku do roku 2012) oraz fakt, że nie jest to sprawa priorytetowa (33%). 34 Z roku na rok rośnie również odsetek polskich urzędów posiadających elektroniczną skrzynkę podawczą. W roku 2013 wyniósł on 98% (wzrost o 2% w stosunku do 2012 roku). W 93% 33 Wpływ cyfryzacji na działanie urzędów administracji publicznej w Polsce w 2013 r., PBS na zlecenie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, grudzień Ibidem. ITTI Sp. z o. o. Strona 29

30 przypadków jest ona umiejscowiona na platformie epuap (wzrost o 6%). W województwie łódzkim elektroniczną skrzynkę podawczą posiada 95% urzędów administracji samorządowej, co jest wynikiem najsłabszym spośród wszystkich województw % tych urzędów umieściło skrzynkę na platformie epuap. Wraz ze wzrostem liczby urzędów udostępniających elektroniczną skrzynkę podawczą odnotowano również przyrost liczby dokumentów, które na nią dostarczono w roku 2013 aż 89% urzędów odebrało dokumenty, które wpłynęły tą drogą (w roku 2012 było ich 70%, a w %). Tak duża (wręcz spektakularna) zmiana jest rezultatem m.in. wprowadzenia profilu zaufanego epuap jako narzędzia uwierzytelniania obywatela w kontakcie z administracją publiczną oraz wzrostu świadomości obywateli. 36 W województwie łódzkim jedynie 75% urzędów odnotowało w 2013 roku wpływ dokumentów na elektroniczną skrzynkę podawczą (wynik najsłabszy w Polsce), ale m.in. w tym województwie (obok dolnośląskiego i podlaskiego) zidentyfikowano największy udział dokumentów elektronicznych w korespondencji wpływającej do urzędu (12%). Obok wzrostu liczby korespondencji wpływającej na elektroniczną skrzynkę podawczą, zdiagnozowano również wzrost liczby dokumentacji wychodzącej 81% urzędów, posiadających elektroniczną skrzynkę podawczą, wysyła przez nią dokumenty elektroniczne. 37 W województwie łódzkim odsetek ten wynosi 74%, co jest jednym z gorszych wyników (gorsze odnotowano tylko w dwóch województwach: wielkopolskim (64%) i kujawsko-pomorskim (67%). Ponownie największy udział dokumentów elektronicznych w korespondencji wypływającej z urzędu w roku 2013 odnotowano w województwie łódzkim, a także w województwach lubelskim i lubuskim (12%). Jeśli chodzi o udostępnianie przez urzędy usług elektronicznych innych niż opartych o tzw. wzór pisma ogólnego, to w 2013 roku 47% polskich urzędów takie usługi udostępniało (przyrost o 14% w stosunku do roku poprzedniego). Podobnie, jak w 2012 roku, wśród urzędów udostepniających usługi elektroniczne ponad 80% informowało obywateli i przedsiębiorców o możliwości korzystania z usług administracji publicznej przez Internet i zachęcało do tego. Usługi elektroniczne inne niż oparte o tzw. wzór pisma ogólnego udostępniało w 2013 roku 47% urzędów z województwa łódzkiego, co stanowi wynik średni (o ponad 30% gorszy niż najlepsze w tym zakresie województwo śląskie, ale lepszy o 17% niż najsłabsze województwo podkarpackie). Zwrócić należy natomiast uwagę, że aż 91% urzędów znajdujących się na obszarze województwa łódzkiego informowało mieszkańców i przedsiębiorstwa o możliwości skorzystania ze swoich usług przez Internet, co stanowi jeden z najlepszych rezultatów na tle kraju (lepiej wypada tylko województwo śląskie 94%). Wyżej wskazane usługi elektroniczne urzędy udostępniają najczęściej na platformie epuap (74% w skali kraju) oraz na stronie internetowej danego urzędu (49%). W województwie 35 Ibidem. 36 Ibidem. 37 Ibidem. ITTI Sp. z o. o. Strona 30

31 łódzkim na platformie epuap usługi udostępnia 75% urzędów, natomiast na stronie internetowej 58%. W obu przypadkach są to wyniki średnie na tle innych regionów. W 2013 roku ponad połowa urzędów administracji państwowej wprowadziła nową usługę elektroniczną lub znacząco ulepszyła sposób jej świadczenia stosując technologie teleinformatyczne. W przypadku administracji samorządowej odsetek ten wynosi 43%. 38 Urzędy województwa łódzkiego wprowadziły nową usługę elektroniczną lub znacząco ulepszyły sposób jej świadczenia stosując technologie ICT w stopniu mniejszym niż 12 innych województw (33% wobec 61% województwa śląskiego i 60% województwa pomorskiego). Ogółem 35% polskich urzędów umożliwia odbiorcom śledzenie postępu realizacji spraw przez Internet, jednak w województwie łódzkim odsetek ten w 2013 roku wyniósł mniej 25%. Ponownie na tle kraju najlepiej wypadło województwo śląskie 65% tamtejszych urzędów daje klientom możliwość śledzenia sprawy przez Internet. Biorąc pod uwagę strony internetowe polskich urzędów, to 83% z nich w roku 2013 posiadało wyszukiwarkę informacji (84% urzędów w województwie łódzkim), 62% - katalog usług/spraw z wyjaśnieniem, jak i gdzie można je załatwić (56% w województwie łódzkim), 32% - możliwość zamówienia newslettera (29% w województwie łódzkim), 16% - informacje o obowiązkach i prawach obywateli przedstawioną według profilu użytkowników lub zdarzeń życiowych (26% w województwie łódzkim), 12% - informację, w jaki sposób urząd traktuje zwykłe e, a w jaki pisma przesłane na elektroniczną skrzynkę podawczą (14% w województwie łódzkim), 6% - gotowe odpowiedzi na najczęściej zdawane pytania FAQ (4% w województwie łódzkim), 2% - możliwość zamówienia zindywidualizowanej informacji o działaniach i usługach urzędu (6% w województwie łódzkim). 39 Efekty projektów w zakresie e-usług publicznych realizowanych w ramach IV osi priorytetowej RPO WŁ W badaniu ankietowym CAWI wzięło udział łącznie 19 beneficjentów projektów realizowanych w ramach działania IV.2 RPO WŁ, którzy udzielili odpowiedzi odnośnie 21 przedsięwzięć. Tam, gdzie to było możliwe, informacje odnośnie brakujących projektów (a więc tych, których beneficjenci nie uczestniczyli w ankiecie CAWI) pozyskano w drodze analizy wniosków o dofinansowanie projektów oraz danych pochodzących z KSI SIMIK. Poniżej przedstawiono szczegółowo zakres działań, jakie realizowane były w projektach dotyczących e-usług publicznych. 38 Ibidem. 39 Ibidem. ITTI Sp. z o. o. Strona 31

32 Tabela 4. Działania podejmowane w projektach w zakresie e-administracji (N=8), możliwość wielokrotnego wyboru odpowiedzi Działania zrealizowane w analizowanych projektach (e-administracja) Odsetek wskazań Zakup i instalacja serwerów (wraz z macierzami dyskowymi i niezbędnym osprzętem) 87,5% Zakup i instalacja zestawów komputerowych (typu PC) 75,0% Zakup, instalacja i wdrożenie systemów back-up i archiwizacji 75,0% Inwestycje w usługi lub aplikacje dla obywateli 62,5% Zakup i instalacja sprzętu oraz urządzeń dla podłączenia sieci informatycznych w bezpieczny sposób do szerokopasmowej sieci Internet 62,5% Budowa systemów komunikacji lub kontroli (podpis elektroniczny, pieczątka elektroniczna oraz inne sposoby uwierzytelniania form elektronicznych) 50,0% Budowa systemów teleinformatycznych wraz z niezbędną infrastrukturą dla potrzeb elektronicznego obiegu dokumentów wraz z obiegiem spraw i pracy 37,5% oraz modelowania i optymalizacji procesów w administracji publicznej Budowa szeroko dostępnych dla obywateli regionalnych platform umożliwiających dostęp przez Internet do usług publicznych 37,5% Tworzenie oraz rozwijanie publicznych rejestrów referencyjnych (w tym geograficznych systemów informacji przestrzennej (GIS)) 37,5% Utworzenie centrów zarządzania sieciami 37,5% Zakup i instalacja oprogramowania antywirusowego 37,5% Przeprowadzenie programu szkoleniowego dla użytkowników korzystających z systemu obiegu dokumentów 25,0% Rozwój telefonii internetowej do zastosowania w instytucjach administracji publicznej 25,0% Uruchomienie PIAP 12,5% Wdrożenie systemów kierowania i łączności 12,5% Zakup i wdrożenie oprogramowania portalu internetowego Wrota Regionu Łódzkiego, na którym uruchomiono usługi elektroniczne 12,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CAWI. Jak wskazują powyższe dane, stosunkowo najczęściej podejmowanymi inwestycjami w ramach projektów dotyczących e-administracji były: zakup i instalacja serwerów, zakup i instalacja zestawów komputerowych, zakup, instalacja i wdrożenie systemów back-up i archiwizacji oraz inwestycje w usługi i aplikacje dla obywateli. Nie budzi zdziwienia powszechność właśnie tego typu działań mają one charakter de facto podstawowy, biorąc pod uwagę specyfikę podejmowanych przedsięwzięć w ramach analizowanego działania RPO WŁ. Stosunkowo najmniej popularne były z kolei takie działania, jak wdrożenie systemów kierowania i łączności, uruchomienie PIAP czy rozwój telefonii internetowej do zastosowania w instytucjach administracji publicznej. Są to procedury o specyficznym charakterze, których wdrożenie nie było konieczne (albo priorytetowe) w wielu projektach (ze względu na założone cele). ITTI Sp. z o. o. Strona 32

33 Tabela 5. Działania w projektach w zakresie e-zdrowia (N=14), możliwość wielokrotnego wyboru odpowiedzi Działania zrealizowane w analizowanych projektach (e-zdrowie) Odsetek wskazań Placówka została wyposażona w sprzęt ICT (zestawy komputerowe, serwery, laptopy) 100,0% W placówce zostało zainstalowane specjalistyczne oprogramowanie i/lub oprogramowanie antywirusowe 100,0% Pacjenci uzyskali możliwość korzystania z usług placówki za pośrednictwem Internetu 85,7% W placówce wdrożono system archiwizacji i backupu danych 64,3% W placówce wdrożono zintegrowany system informatyczny 57,1% Budynki placówki zostały połączone siecią rozległą 35,7% Placówka została wyposażona w nowoczesne urządzenia diagnostyczne/ operacyjne i/lub sprzęt medyczny działający w oparciu o e-technologie 28,6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CAWI oraz desk research. W przypadku projektów w zakresie e-zdrowia najpowszechniejsze były działania dotyczące wyposażenia placówek w sprzęt ICT oraz oprogramowanie specjalistyczne (i/lub antywirusowe), najmniej popularne zaś wyposażenie placówek w nowoczesne urządzenia/sprzęt medyczny działający w oparciu o e-technologie oraz połączenie budynków placówki siecią rozległą. Tabela 6. Działania w projektach w zakresie e-edukacji (N=9), możliwość wielokrotnego wyboru odpowiedzi Działania zrealizowane w analizowanych projektach (e-edukacja) Odsetek wskazań W placówkach zostało zainstalowane oprogramowanie edukacyjne 77,8% Placówki edukacyjne zostały wyposażone w narzędzia ICT (laptopy, notebooki) 44,4% Placówki zostały wyposażone w nowoczesne narzędzia edukacyjne (platformy e-learningowe, tablice interaktywne itp.) 33,3% Placówki podłączone zostały do sieci szerokopasmowego Internetu 22,2% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CAWI oraz desk research. Również w przypadku projektów w zakresie e-edukacji dominował zakup oprogramowania i sprzętu, a także narzędzi edukacyjnych. Warto zauważyć, że we wszystkich grupach przedsięwzięć w obszarze wdrażania e-usług publicznych najpowszechniejsze były inwestycje w środki trwałe, takie jak sprzęt (serwery, komputery, laptopy itp.) i oprogramowanie, niezbędne do uruchomienia e-usług oraz usprawnienia działania podmiotów wdrażających. Pokazuje to, że instytucje te nie były dotychczas wyposażone w infrastrukturę konieczną (lub wystarczającą) do udostępnienia usług online. Nie jest to jednak zjawisko negatywne, biorąc pod uwagę, że proces tworzenia systemu szeroko pojętych e-usług publicznych jest wciąż na etapie początkowym nie budzi więc zdziwienia fakt istnienia potrzeby udoskonalenia czy wręcz stworzenia infrastruktury niezbędnej do rzeczywistego ich świadczenia wśród instytucji publicznych. ITTI Sp. z o. o. Strona 33

34 Uruchomione e-usługi W ramach analizowanych projektów uruchomione zostały łącznie 92 nowe e-usługi oraz 149 usług online 40 na różnych poziomach, w tym: 53 usługi online na poziomie 1 informacja, 55 usług online na poziomie 2 interakcja, 37 usług online na poziomie 3 dwustronna interakcja, 4 usługi online na poziomie 4 transakcja. Usługi na poziomie 1 uruchomione zostały łącznie w 20 instytucjach, przy czym 8 dotyczyło usług w zakresie e-administracji, 9 usług w zakresie e-zdrowia oraz 3 usług w zakresie e- edukacji. Usługi online na poziomie 2 uruchomiono w 23 instytucjach, w tym w 7 przypadkach dotyczą one usług e-administracji, w 8 usług e-zdrowia oraz w 8 usług e-edukacji. Ponadto 16 instytucji, które uruchomiły usługi na poziomie 2 interakcja, uruchomiły także usługi na poziomie 1. Jeśli chodzi o usługi na poziomie 3 dwustronna interakcja, to zostały one udostępnione przez 16 podmiotów, przy czym 11 z nich uruchomiło usługi online także na poziomach 1 i 2. Uruchomione usługi online na poziomie dwustronnej interakcji dotyczyły w 7 przypadkach usług e-medycyny, w 8 usług e-administracji i w 1 usług e-edukacji. Usługi online na poziomie najbardziej zaawansowanym, tj. transakcji, uruchomiono tylko w 4 instytucjach. Dotyczyły one w dwóch przypadkach usług e-administracji, a w dwóch pozostałych odpowiednio usług e-edukacji i e-zdrowia. Trzy spośród czterech analizowanych instytucji wdrożyły e-usługi na wszystkich poziomach dojrzałości, natomiast jedna uruchomiła usługi online wyłącznie na poziomie transakcyjnym. Zdecydowana większość udostępnionych usług online nie posiada swojej nazwy (poza nazwą ogólną typu: e-usługi medyczne, usługi w zakresie e-zdrowia, usługi w zakresie e-edukacji itp.). Wśród konkretnie nazwanych e-usług znalazły się: Interakcyjny portal samorządowy dla Gminy Paradyż, Piotrkowska Platforma e-learningowa, e-urząd w Łowiczu, System Informacji Przestrzennej, Biblioteka Cyfrowa CYBRA, IN4HEALTH, Łódzkie Centrum Kontaktu z Mieszkańcami. 40 Dane na podstawie bazy KSI SIMIK (07-14). ITTI Sp. z o. o. Strona 34

35 Współpraca wdrożonych e-usług z dotychczasowymi systemami informatycznymi oraz systemem EZD Jedną z kwestii diagnozowanych w toku realizacji badania ankietowego techniką CAWI było określenie stopnia współpracy e-usług wdrożonych w wyniku projektów z dotychczas funkcjonującymi w danej placówce systemami informatycznymi oraz systemem Elektronicznego Zarządzania Dokumentacją (EZD). Pytania o tę współpracę zostały zadane podmiotom wdrażającym projekty z zakresu e-medycyny oraz e-administracji. Wykres 1. Ocena współpracy wdrożonych e-usług z dotychczas funkcjonującymi systemami informatycznymi (przedsięwzięcia w zakresie e-medycyny, N=5) 5-bardzo dobra współpraca 20% 4-dobra współpraca 60% 3-średnia współpraca 20% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania CAWI. Opinie respondentów ankiety CAWI były w badanym aspekcie zróżnicowane, jednak ogólnie można ocenić je jako pozytywne. Ponad połowa ankietowanych określiła współpracę wdrożonych e-usług z istniejącymi w ich placówce systemami informatycznymi jako dobrą. Generalnie dobre oceny pokazują, że wdrożenie nowych usług w zakresie e-zdrowia nie spowodowało zaburzenia funkcjonowania dotychczas posiadanych struktur informatycznych, ponadto e-usługi okazały się wysoce kompatybilne z nimi. 41 Jest to niewątpliwie sygnał, który potencjalnie może zachęcić kolejne placówki medyczne do wdrażania projektów w zakresie e-zdrowia, gdyż pokazuje, że udostępnienie pacjentom usług online jeśli sprawnie przeprowadzone nie powoduje dezorganizacji pracy placówki i nie wpływa negatywnie na funkcjonujące systemy informatyczne. 41 Należy tutaj jednak zaznaczyć, że wskazany wniosek dotyczy tylko tych projektów i realizujących je podmiotów, odnośnie których uzyskano dane w toku realizacji badania techniką CAWI. ITTI Sp. z o. o. Strona 35