LEKCJE TRADINGU. Lekcja nr 1

Transkrypt

1 Lekcja nr 1 LEKCJE TRADINGU Witaj na mojej pierwszej lekcji tradingu. Pozwól mi najpierw że zajmę kilka chwil na przedstawienie czym jest zawód tradera. Udany handel na giełdzie można porównać do wędkowania. Kiedy wędkarz idzie na ryby nie staje po prostu na brzegu i rzuca przynętę do wody. On idzie tam gdzie żyją ryby. Najczęściej przy krawędziach starych, zatopionych drzew. Wybiera te miejsca gdzie prawdopodobieństwo na udane łowy jest największe. Podobnie jest na rynku. żeby zrobić dobrą transakcję trzeba wykazać się cierpliwością i łowić" też przy krawędzi gdzie byki i niedźwiedzie są wyczerpani i mała zmiana nastawienia inwestorów może zmienić trend. Ucząc się łowienia ryb, zaczynasz od podstawowych zasad jak wiązanie haczyka, mocowanie przynęty, rzucania itp.. Kiedy zaczynasz łowić musisz być cierpliwy, czekać na aż ryba się złapie na Twoją przynętę. Gdy zaczynasz łapać pierwsze ryby musisz umiejętnie holować je do brzegu, tak żeby ryba się nie zerwała z linki. Dokładnie tak samo jest z tradingiem. Żeby robić skuteczne, zyskowne transakcje musisz "łowić" w odpowiednim miejscu, musisz być wyposażony w odpowiedni sprzęt (broker, platforma, plan) oraz musisz wiedzieć jak zarządzać transakcją ("holować do brzegu"). Trading z pozoru jest prosty ale w praktyce to jedna z najtrudniejszych ścieżek do osiągnięcia sukcesu. Statystyki pokazują że tylko 10% graczy zostaje na rynku po pierwszych dwóch latach od momenty zaczęcia. Spośród tych którzy zarabiają jest tylko 5%. Nie pisze tego po to aby Cię zniechęcić do uczenia się sztuki grania na giełdzie. Jestem tu po to aby przekazać Ci swoją wiedzę na temat rynków, po to, abyś był świadomy zagrożeń i lepiej przygotować Cię do pokonania przeszkód, których nie może pokonać 90% traderów. Uczestnikami rynków finansowych są ogromne korporacje zarządzane przez świetnie wyszkolony personel. Inwestorzy instytucjonalni polują na pieniądze prywatne (małych, indywidualnych graczy). Jeżeli rynki nie pokonają cię finansowo to mogą pokonać cię emocjonalnie co w konsekwencji może prowadzić do utraty kapitału. Nie zagwarantuje Ci zysków z tradingu. Nie mam tajnej formuły świętego Grala którą chce Ci sprzedać i obiecać że będziesz zarabiał pieniądze na giełdzie. Mogę jednak dać Ci cenne wskazówki i doświadczenia z mojej, kilkuletniej pracy jako trader. Mogę powiedzieć że zrobiłem wszystkie błędy jakie może zrobić gracz na giełdzie. Przeżyłem euforie giełdową i porażki zanim stałem się zdyscyplinowanym graczem. Podzielę się z tobą swoimi technikami i taktykami. Nie zagwarantuje że podwoisz czy potroisz zyski ale pomogą Ci one zachować swój kapitał i zminimalizować ryzyko, które może zniszczyć Twoje konto. Te wskazówki i techniki pozwolą Ci kontrolować swoje emocje w nowej podróży jaką jest trading. Zacznijmy wiec od nawyku jakim jest tracenie na giełdzie. Musisz się z tym zmierzyć i nauczyć kontrolować ten nawyk. Bez tego możesz szybko znaleźć się w grupie 90% graczy która traci a nie w 5% która stale zarabia. Tracenie to też proces gry giełdowej. Większość początkujących traderów wystawia swój kapitał na zbyt wysokie ryzyko w

2 pojedynczej transakcji np % całego kapitału. Jest to duży błąd który prędzej czy później doprowadzi do wyzerowania Twojego konta. Profesjonaliści nie ryzykują więcej niż 2% całego kapitału w sumie wszystkich transakcji. Zakładając że 10 razy z rzędu się pomylisz (raczej się to nie zdarza) ryzykując max 2% - to Twoja strata na kapitale będzie wynosić 20%. Jeżeli stracisz 20% w pięciu kolejnych transakcjach nie masz już nic na koncie Ponadto tracąc 50% kapitału musisz w następnych transakcjach pomnożyć kapitał 100% aby wyjść na zero. Pamiętaj Nie ryzykuj więcej niż 2% kapitału w otwartych pozycjach. Stop Loss jest Twoim przyjacielem i chroni Twój kapitał przed większymi stratami. Jeżeli raz już ustawiłeś Stop Loss według swojego planu zagrania a cena idzie w jego stronę nigdy go nie przesuwaj wyżej czy niżej w oczekiwaniu że rynek jednak zawróci. Lepiej jest wziąć małą stratę i jeżeli rynek rzeczywiście zawróci na wyższych poziomach wtedy masz szanse na ponowne wejście z lepszego miejsca. Jeżeli rynek nie zawróci to wtedy jesteś bogatszy o kapitał który został uchroniony przez działanie Stop Lossa. To może wydawać się absurdalne ale "inteligentne" tracenie się opłaca. Najważniejszą rzeczą jaką posiada trader jest kapitał - wiec naucz się go chronić. Trader bez kapitału nie jest traderem Lekcja nr 2 Na ostatniej lekcji Powiedziałem Ci o nawykach przegrywających traderów. Bardzo niewielu traderom udaje się przetrwać na rynku i wskaźnik sukcesów jest bardzo niski. Musisz nauczyć się kontrolować swoje nawyki związane z porażkami albo zagwarantujesz sobie dołączenie do 90% osób którym nie udaje się odnieść sukcesu w inwestowaniu. Zrób listę trzech najgorszych nawyków związanych z porażkami giełdowymi, jakie Ci teraz doskwierają I skup się na nich. Żeby stworzyć nowe nawyki, musimy powtarzać kroki wiele razy. Niektóre badania sugerują, że trzeba poświęcić 66 dni żeby stworzyć nowy nawyk. Prosty nawyk może stać się niedługo Twoim automatycznym pilotem. Badania pokazują, że do stworzenia skomplikowanych nawyków i utrzymania ich potrzeba nawet 8 i pół miesiąca. Stwórz nowy nawyk lub technikę, która pomoże pozbyć się nawyku porażki w inwestowaniu. Jeśli chcesz nauczyć się kontrolować te nawyki, które powodują straty, będziesz w inwestycyjnej czołówce. Następny krok dla wielu traderów to poradzenie sobie ze znalezieniem stylu inwestowania, który pasuje najlepiej do ich osobowości. Traderzy spędzają za dużo czasu na skakaniu ze strategii do strategii, nigdy nawet nie dochodząc do perfekcji w jednym stylu inwestowania. Kiedy strategia nie działa 3 razy z rzędu, idą dalej w poszukiwaniu czegoś lepszego. ŻADNA strategia nie działa cały czas. ŻADNA strategia nie działa w każdych warunkach rynkowych. Powiedzmy, że zdecydujesz się na zostanie podążającym za trendem. Do tego stylu zarabiania pieniędzy, trzeba być w trendzie przez wiele miesięcy, a nawet lat. Rynek

3 bez wyraźnego trendu nie da wielu okazji do zarobienia traderowi korzystającemu z tej strategii. Rynki potrafią pozostać bez trendu nawet przez wiele miesięcy. Niektóre cechy charakteru, jakich musi nauczyć się i posiadać trader w tej strategii to cierpliwość i gotowość na darowanie potencjalnego zysku. Bez tego będzie bardzo ciężko korzystać ze strategii podążania za trendem. Jeśli możemy zminimalizować nawyki związane z porażkami w tradingu oraz znaleźć I zaadoptować strategię inwestowania, która najlepiej pasuje do naszej osobowości, to będziemy w inwestycyjnej czołówce. Te dwie techniki pozwolą nam na możliwość znalezienia się wśród 10% traderów, którym się udaje i nie staniemy się częścią 90% traderów przegrywających. Następna lekcja jest o stylach tradingu. Jeśli potrzebujesz więcej uwagi przy szukaniu najlepszej strategii, która pasuje do Ciebie, napisz maila z prośbą o telefon z konsultacją. Lekcja nr 3 W dwóch poprzednich krokach dyskutowaliśmy o nawykach przegrywających traderów I identyfikowaliśmy styl inwestowania pasujący do naszej osobowości. Znalezienie odpowiedniego stylu inwestowania to proces odkrywania i może zająć miesiące, a nawet lata. Wielu traderów spędza za dużo czasu na skakaniu ze strategii do strategii zanim nawet zrozumieją całkowicie jakąkolwiek strategię do końca. Są pewne cechy charakteru, które wiemy, że będą nam potrzebne aby nauczyć się poszczególnych strategii inwestowania. Przyjrzyjmy się kilku cechom traderów posługujących się strategią podążania za trendem. Kiedy rynek był w silnym trendzie przez lata i widziałem jak akcje firmy Apple wędrują od 90$ za akcję aż do 400$ za akcję, dostałem sporo pytań odnoszących się do strategii podążania za trendem. Podążanie za trendem wygląda jak świetny sposób na to aby mała inwestycja rosła z czasem. Z perspektywy czasu wygląda to na doskonały sposób na wzrost inwestycji pięcio- a nawet dziesięciokrotnie. Więc Jakie cechy charakteru związane są z podążaniem za trendem? Gotowość do naśladowania Cierpliwość do czekania Pasywne nastawienie Gotowość do oddania nawet 20-30% potencjalnego zysku Brak potrzeby mikro-zarządzania pozycją i patrzenia się codziennie na ekran To jest 5 najważniejszych cech charakteru wymaganych do perfekcyjnego opanowania strategii podążania za trendem. Trzeba jednak zrozumieć, że żeby zarabiać tym stylem rynek musi być w trendzie. Rynek bez wyraźnego trendu nie daje możliwości a

4 ponieważ strategię podążania za trendem trzeba praktykować nawet przez miesiące i pozostać przy swojej pozycji nawet jeśli ruch nie będzie bardzo duży przez tygodnie. Patrzenie na dzienne wykresy podczas podążania za trendem w długim terminie to strata energii. Zobaczmy jak jeden podążający za trendem trader trzymał akcje, które zwyżkowały z 30$ prawie do 300$, 900% wzrostu. Trend wzrostowy trwał 2 i pół roku zanim zamienił się w trend spadkowy. Kiedy już kurs się załamał, stracił w trendzie spadkowym 75% tego co wcześniej zyskał. Wielu podążających za trendem błędnie staje się praktykami strategii kup, trzymaj i nigdy nie sprzedawaj. Podążanie za trendem to przekonanie, że trendy formują się i mogą trwać przez kilka miesięcy, a nawet lat. Jeden z kluczowych elementów podążania za trendem to umiejętność określenia czym jest trend wzrostowy a czym spadkowy. W tym newsletterze nie mamy czasu na poruszenie wszystkich metod, ale zacznijmy od podstawowej zasady, że rynek musi wyznaczać coraz wyższe szczyty aby pozostać w trendzie wzrostowym. Prawdziwy trader podążający za trendem nie próbuje domyśleć się kiedy zakończy się trend, ale pozwala aby trend się zakończył zanim zareaguje. To jest najtrudniejszy do zaakceptowania przez traderów fakt. Wielu z nas z chęcią chciałoby zastosować tę strategię, ale za trudność uważa cierpliwość i chęć do naśladowania. Pracowałem z wieloma traderami, którzy bardzo chcieli podążać za trendem. Wydawało się to łatwe i nie wymagało skomplikowanych formuł, jednak potrzebna jest cierpliwość, chęć do podążania i metoda na rozpoznanie trendu. Raz wprowadzona metoda staje się bardzo nudna, ale może być bardzo zyskowna w długim terminie. To tylko mały aspekt podążania za trendem i to jak jedna strategia determinuje cechy charaktery, nad którymi musimy popracować. Możemy chcieć być podążającym za trendem, ale jeśli nie chcemy pracować nad własnymi cechami charakteru niezbędnymi do osiągnięcia sukcesu, jest duże prawdopodobieństwo, że dołączysz do 90% ponoszących porażkę. Żeby opanować tę strategię i inwestować z zyskami, trzeba dużo nauki niż tylko opanowanie samej metody. Kiedy zaczniesz odkrywać samego siebie podczas tradingu, zrób listę ważnych cech charakteru, które posiadasz. Jeśli jesteś cierpliwą osobą, podążanie za trendem może okazać się dla Ciebie dobrą strategią. Jeśli podejmujesz decyzje szybko i lubisz być bardzo zaangażowany w to, co aktualnie robisz, to może krótki termin inwestycji będzie dla Ciebie lepszy. Jeśli masz silną potrzebę żeby mieć racje, to podążanie za trendem może okazać się trudne do opanowania. Lekcja nr 4 Witajcie Traderzy, Do tej pory omówiliśmy w kilku krokach wyjście z porażek, nawyki przegrywających traderów, wagę zrozumienia jakim stylem inwestowania chcemy się posługiwać i jakie

5 cechy charakteru musimy mieć odpowiednie do danej strategii. Większość traderów jest za szybka: czyta o danej strategii i od razu jej próbuje, co jest bardzo ryzykowne. Zdarza się, że znajdują się stratnej pozycji i próbują wtedy znaleźć kolejną strategię, która spełni ich marzenia o osiągnięciu sukcesu na rynku. To duży błąd. Ważnym elementem tradingu jest stosunek zwycięskich transakcji. Zależy on od okresu, w którym inwestujemy oraz wybranej metody inwestowania. Pamiętaj o podstawowych założeniach: Im krótszy okres, w którym tradujesz, tym większy musi być stosunek zwycięskich transakcji żeby zarobić pieniądze. Im dłuższy okres tradowania, tym możesz mieć mniejszy stosunek zwycięskich transakcji I nadal możesz zarabiać pieniądze. Jeśli bierzemy pod uwagę daytrading, jest potrzeba wyższego stosunku zwycięskich transakcji oraz zyski, które nas interesują będą mniejsze. Wiele razy wskaźnik ryzyko/ nagroda w daytradingu jest jak jeden do jednego. Za potencjalnie jednego inwestowanego dolara, możemy zarobić jednego dolara. Przy takim wskaźniku ryzyka, jeśli wskaźnik zwycięskich transakcji wyniesie 55% to wystarczy nam jedynie na zapłacenie prowizji. Trzeba włożyć naprawdę wiele wysiłku żeby uzyskać rezultat na zero. Daytrading wymaga wskaźnika zwycięskich inwestycji co najmniej 60% lub więcej. Najlepiej żeby był to wskaźnik 70%. Wyzwaniem jest osiąganie takiego wskaźnika. To właśnie czyni daytrading tak trudną metodą. To zabawa dla szybko myślących, podejmujących bez wahania błyskawiczne decyzje i szybko przestawiający się z pozycji na pozycję. Jeśli musisz długo zastanawiać się nad podjęciem decyzji, daytrading zdecydowanie nie jest dla Ciebie. Podążanie za trendem wymaga wskaźnika zwycięskich transakcji na poziomie 40% lub mniej i nadal można zarabiać pieniądze, dlatego, że zwycięskie transakcje są wyższe od przegranych w stosunku 5,7 a czasem nawet 10 do 1. Zaletą daytradingu jest natychmiastowa nagroda. W przeciwieństwie do podążania za trendem, gdzie trzeba czekać cierpliwie tygodniami, miesiącami, a czasem nawet latami żeby dowiedzieć się czy nasza transakcja okaże się zyskowna czy tez nie. Daytrading jest również kuszący dla tych, którzy poszukują mocnych wrażeń. Uważaj tylko żeby inwestowanie nie zamieniło się w hazard czy też grę, która będzie lekarstwem na Twoją codzienną nudę. Styl inwestowania praktykowany najczęściej to tak zwany swing trading. Styl ten pozwala na zarabianie na ruchach na rynku, które poruszają się raz w górę, raz w dół w okresach kilku dni lub tygodni. Swing trading działa najlepiej, kiedy trendy mają miejsce w dłuższych terminach. Przy trendzie wzrostowym w latach 2009 i 2010 zarówno swing traderzy jak i podążający za trendem poradzili sobie dobrze. Rynek bez wyraźnego trendu w 2011 spowodował, ze daytrading mógł być bardziej wydajny. Dlatego najważniejsza jest ocena warunków na rynku, żeby zobaczyć czy nasza strategia jest odpowiednia do warunków na rynku. Omówimy warunki rynkowe w kolejnym newletterze. Nieważne jakim stylem się posługujemy, ważnych jest 5 komponentów transakcji.

6 1. Warunki na rynku jakie warunki są najbardziej sprzyjające dla stylu inwestowania I strategii. 2. Warunki wejścia w rynek jakie są parametry wejścia aby zastosować naszą strategię? 3. Co dokładnie musi się stać na rynku aby zaalarmować nas, że zbliża się moment wejścia? 4. Jak dużo jesteśmy w stanie zaryzykować żeby się dowiedzieć? Spodziewaj się utraty tych pieniędzy. 5. Jaka czeka nas nagroda za dobrze wykonaną transakcję? Czy nagroda jest warta ryzyka? Lekcja nr 5 W piątym kroku z serii wyjścia z porażek w newsletterze, chciałbym omówić warunki na rynku. Większość traderów nie docenia siły aktualnych warunków na rynku, która wpływa na ich strategie. To jak surfer szukający idealnej fali, musi wiedzieć, że są określone warunki, które powodują, że może wytworzyć się dla niego idealna fala. Nie ma fali, nie ma surfingu W USA na zachodnim wybrzeżu są lepsze warunki do surfowania niż na wschodnim. Gdzie jest większość surferów? Większość przeniosła się na zachodnie wybrzeże, gdzie warunki są najlepsze. Z pewnością surfer nie będzie szukał lokalnej rzeki żeby spróbować surfować. Poprzednio mówiliśmy o stylach tradingu i jak ważne jest aby każda osoba zidentyfikowała swoją najlepszą strategię. Koniecznie jest również zrozumienie jakie cechy należy posiadać w sobie, aby z sukcesem korzystać z odpowiedniej strategii. Każdy styl wymaga innego, specjalnego zestawu warunków aby dać nam najlepszy wynik. Strategia grania przeciwko trendowi nie sprawdzi się we wczesnej fazie rynku byka. Trader grający przeciwko trendowi skupia się na dłuższym okresie czasu, ale w okresie jednego dnia, ktoś korzystający ze strategii dywergencji będzie miał bardzo trudne zadanie. Podążający za trendem trader trzymający pozycję przez dłuższy czas na rynku bez wyraźnego trendu, tak jak w 2011, będzie miał duże problemy aby odnieść sukces. Preferuję podzielenie warunków rynkowych na etapy. Wtedy mogę dopasować poszczególne strategie do etapów. Pomaga mi to również w ocenie kiedy być poza rynkiem. Siedzenie w pozycji oczekiwania na transakcję, z gotówką na koncie to najtrudniejsza do utrzymania pozycja dla tradera. Jeśli warunki nie są odpowiednie dla stylu jaki używa trader to będzie bardzo łatwo zdewastować swój rachunek kiedy tylko spróbujemy wejść w rynek. To tak jak surfer próbujący serfować bez fali lub usiłujący surfować w warunkach trudniejszych, niż jego umiejętności pozwalające na poradzenie sobie z sytuacją. Ryzyko może kosztować go nawet życie.

7 Lekcja nr 6 W szóstym kroku z serii wyjścia z porażek w newsletterze chciałbym porozmawiać o budowaniu planu transakcji. Zanim zaczniemy budować plan, musimy zrozumieć warunki, jakie potrzebne nam są do tego aby osiągnąć pozytywny wynik. ŻADNA strategia nie pasuje do wszystkich warunków rynkowych. Dla przykładu, jeśli zdecydujemy się na swing trading i naszym zamiarem jest wchodzenie tylko długie pozycje wraz ze wzrostem cen na rynku, to rynek niedźwiedzia nie jest miejscem dla nas. Musimy mieć cierpliwość aż znowu narodzi się rynek byka. Musimy również zaakceptować fakt, że nie wolno nam usiłować łapać dna. Traderzy inwestują zgonie ze swoimi przekonaniami. Jeśli wierzysz, że można łapać i przewidywać dołki, będziesz próbować to robić. Jeśli wierzysz, że traderzy nie mogą ciągle łapać dołków i korekt, nie będziesz ich szukał. Jak już mówiliśmy w poprzednich newsletterach, trader powinien dobrać swoją strategię inwestycyjną do przekonań i wzorców, jakie sam posiada. Każdy plan powinien mieć określone elementy. Większość traderów skupia się jedynie na krokach 2, 3, i 4. Żeby osiągnąć sukces musisz działać według "Całego" poniższego planu 1. Warunki wymagane aby w ogóle doszło do ustawienia transakcji 2. Warunki ustawienia transakcji 3. Stop jakie ponosisz ryzyko 4. Wejście określenie momentu zawarcia transakcji 5. Cel jaki jest cel naszej transakcji 6. Zarządzanie transakcją jakie są sygnały, że transakcja/trade nie działa, wyjście w odpowiednim momencie, zanim będzie za późno 7. Dziennik transakcji i zapisanie notatki po transakcji Lekcja nr 7 Siódma lekcja to budowanie planu transakcji. Większość traderów działa impulsywnie kiedy tylko myśli, że już ma plan transakcji. Czy kiedykolwiek

8 dyskutowałeś sam ze sobą nad swoim planem transakcji czy kupić czy sprzedać? To już sam w sobie jest znak, że nie stworzyłeś kompletnego planu transakcji. Nawet najbardziej doświadczeni traderzy, kiedy nie są ostrożni, mogą znaleźć się w sytuacji, kiedy kusi ich impulsywna transakcja. Po kilku latach aktywności na rynku, wiem, że jeśli nie jestem ostrożny, bardzo łatwo ulegam impulsywnym transakcjom. Powiedziałbym nawet, że sam jestem przez 20% czasu w stanie gotowym na impulsywną transakcję. Zdarza się. Ci, którzy mówią, że zachowują absolutna dyscyplinę w tradingu cały czas prawdopodobnie kłamią albo są marketingowcami i muszą wam coś sprzedać. Doświadczenie w radzeniu sobie z impulsywnymi transakcjami minimalizuje je lub pomaga chociaż rozpoznać szybko sytuację kiedy już zawarliśmy transakcje, ale idzie nie po naszej myśli i trzeba ją natychmiast zamknąć. Co to jest impulsywna transakcja? To każda decyzja, która została podjęta bez wcześniejszego planu. Plany są zdecydowanie bardziej skomplikowane niż tylko wejście, wyjście i cel. To są najważniejsze elementy, ale plan może mieć opcje oparte o zachowanie rynku. Możesz mieć opcje A i opcje B w zależności od tego, co wydarzy się na rynku. Tu są najważniejsze elementy planu transakcji. Warunki na rynku parametry ustawienia transakcji Ustawienie wejścia w rynek Moment wejścia Miejsce wyjścia/stop parametr wcześniejszego wyjścia cel parametr wcześniejszego wyjścia Plan transakcji powinien zawierać jakie są schematy udanych transakcji, które warto naśladować, a jakie warto omijać. W ten sposób jesteśmy bardziej przygotowani na to co może zafundować nam rynek i lepiej reagujemy. Lekcja nr 8 Poprzez serię wyjścia z porażek omówiliśmy zestaw psychologicznych cech, nad którymi powinien pracować każdy trader, analizowaliśmy obecne warunki rynkowe potwierdzając, ze żadna strategia nie działa cały czas, pokazaliśmy potrzebę posiadania klarownego planu transakcji a teraz musimy nauczyć się jak analizować nasze poczynania na rynku,

9 Wielu mówi o posiadaniu dziennika trader, ale bardzo mało ludzi faktycznie go prowadzi. Mogą mieć zanotowane ceny wejścia i wyjścia w dzienniku, ale nie o takie typy informacji mi chodzi. Możemy zdobyć informacje na temat cen wejścia i wyjścia u naszego brokera, w dzienniku nie powinniśmy trzymać informacji, które są dostępne gdzie indziej. Dziennik tradera powinien być prowadzony 30 min dziennie lub mniej. Jeśli będzie to zajmowało więcej niż 30 min dziennie, większość z nas nie będzie prowadziła dziennika bardzo długo. Tutaj jest kilka elementów, które uważam za kluczowe w prowadzeniu dziennika: krzywa kapitału dla każdego rachunku (bycza krzywa jeśli radzisz sobie dobrze na rynku) wspomnienie tego co myślałem I widziałeś w czasie transakcji krótka notka dotycząca uczuć, jakie towarzyszyły Ci podczas tej transakcji system oceny, który pokazuje nie tylko kiedy transakcja była zyskowna, ale po prostu dobra szybka notatka będąca recenzją poczynań z całego tygodnia Wiem, że jest więcej szczegółów, kiedy zaczynasz prowadzić dziennik, ale to krótkie zestawienie funkcji, które powinien umożliwiać dziennik. Jeśli dziennik nie posiada takich możliwości, to niewiele z niego skorzystamy. Prowadzenie dziennika jest ważniejsze dla początkujących traderów niż dla tych bardziej doświadczonych. Wraz ze wzrostem doświadczenia, trader opanuje strategię i będzie powtarzał procesy. Korzystanie z dziennika też będzie zajmowało mniej czasu. Bądź ostrożny tworząc dziennik, uważaj żeby nie był zbyt skomplikowany. Prowadzenie go zbyt długo może być frustrujące i w końcu przestaniecie go prowadzić. Moja zasada to 30 minut dziennie lub mniej. Jeśli potrzebujesz więcej czasu, to żywot Twojego dziennika może się szybko skończyć, co wpłynie negatywnie na twoją karierę tradera. Inny ważny czynnik to regularne przeglądanie i refleksja nad ostatnimi tygodniami tradingu. Jeśli czekać za długo żeby zrobić taki przegląd, uczucia i myśli związane z transakcjami nie będą już tak silne, nie dokonacie prawidłowej oceny żeby usprawnić swoje umiejętności. Kluczem jest korzystnie z zestawu informacji, które są łatwe do otworzenia I przypomnienia sobie. Przypomnij sobie transakcje, które robiłeś i które miałeś zrobić. I przede wszystkim przypomnij sobie transakcje, które zrobiłeś, ale których nie powinieneś był zrobić. Zrozum wpływ tych transakcji na Twoją krzywą kapitału. Zidentyfikuj techniki i narzędzia żeby usprawnić swoje umiejętności. Pomoc doświadczonego tradera jest bardzo pomocna przy tworzeniu systemu śledzenia swoich transakcji i analizowania rezultatów. Najważniejsze to zrozumieć jakie działania się podejmuje i jak ważny mają wpływ.

10 Lekcja nr 9 Nic na rynku nie jest pewne w 100%. Kilka prawd o giełdzie: Wszystko może się zdarzyć I nikt nie może kontrolować rynku Rynki są manipulowane w krótkim terminie, ale nie w długim terminie Nie musisz wiedzieć co się wydarzy na rynku, żeby zarobić pieniądze Trading to gra oparta na prawdopodobieństwie w czasie. Nie ma jednak prawdopodobieństwa gwarantującego zwycięstwa. Trading powinien być grą opartą o patrzenie przez szeroką perspektywę, tzw. big picture. Żadna pojedyncza transakcja nie jest tak naprawdę istotna. Jedyna sytuacja kiedy pojedyncza transakcja jest ważna, to wtedy gdy możesz ją zidentyfikować jako niezgodną z założeniami Twojego systemu, bazującego na prawdopodobieństwie. Po prostu nie postąpiłeś zgodnie z Twoimi planem transakcyjnym. Najważniejszym elementem tradingu jest posiadanie własnego "systemu" inwestowania, który pozwala Ci rozpoznać prawdopodobieństwo zajścia sytuacji, w której precyzyjnie jesteś w stanie wykonać odpowiednią transakcje. Pracowałem z wieloma klientami, którzy mieli poszczególne elementy, które nigdy nie zostały złożone w całość, co zatem nigdy nie pozwoliło im pracować systemowo, rozpoznać w czasie odpowiednie okazje i reagując na nie adekwatnie. Na przykład, jeśli chcesz inwestować na podstawie zaobserwowanych dywergencji na tygodniowych lub dziennych świecach. Jaki jest proces, który pozwala Ci zidentyfikować okazję każdego dnia lub tygodnia? Jakie rynki wybierzesz do szukania tych okazji? Jak poznasz, że okazja zaczyna być widoczna? Kiedy już je znajdziesz, jak zamierzasz wykonać egzekucję? Kiedy jesteś w ferworze bitwy i wykonałeś transakcję, jak będziesz pilnował czy wszystko odpowiednio działa? Czy masz listę niezbędnych rzeczy, o których nie możesz zapomnieć aby uniknąć potencjalnych błędów i problemów? Czy masz zapasowy system, jeśli coś pójdzie źle i na tynku rozpęta się burza? Zbyt dużo traderów/inwestorów wymyśla własne teorie i zawiera transakcję wierząc, że się uda. Transakcja oparta na wierze to nic innego jak obstawianie, hazard. Traderzy mają przed oczami mgliste przekonania, oczekiwania wobec transakcji. Kiedy transakcja nie idzie po ich myśli, zaczynają racjonalizować, że powinni pozostać dłużej z otwartą pozycją. Kiedy na transakcji tracą jeszcze więcej pieniędzy, zaczynają zastanawiać się nad inwestycją w długim terminie, trzymają długo stratną pozycję, aż w pewnym momencie pozycja dociera do punktu, w którym doprowadza do dewastacji portfela i trader zamyka pozycję żeby ulżyć sobie w cierpieniu.

11 Po kilku miesiącach ból przemija, podejście do rynku nie ulega wielkiej zmianie I znowu inwestujemy, ale z przekonaniem, że tym razem będzie inaczej, tylko po to aby wykonać transakcję na podstawie skrawka informacji lub pomysły a nie przemyślanemu systemowi, dzięki któremu identyfikujemy najlepsze okazje inwestycyjne. Moje pytanie do wszystkich: czy macie systemy, które pozwalają wam wyłapać okazje inwestycyjne na rynku? Systemy, które precyzyjnie wskazują co powinniście zrobić, kiedy dokładnie podjąć działanie? System, który mówi dokładnie kiedy transakcja nie przenosi korzyści i kiedy trzeba szybko zadziałać? No i ostatecznie, kiedy transakcja okazuje się porażką, czy masz plan zapasowy? Gdybyśmy wiedzieli dokładnie co się wydarzy I mogliśmy przewidzieć jutrzejsze zachowania, nie musielibyśmy ryzykować niczym, zaciągnęlibyśmy kredyt na hipotekę i stali się bogaci już jutro Wszyscy Traderzy/inwestorzy powinni poświęcać więcej czasy na skupianie się na systemie, procesie a nie na pojedynczych transakcjach. Proces to setki serii transakcji w czasie, które przynoszą pieniądze. Proces sprawi, że zarobicie więcej pieniędzy podczas konkretnych warunków rynkowych niż da wam jakikolwiek system działający w każdym czasie. Pilot linii lotniczych dokładnie wie kiedy warunki są sprzyjające żeby wzbić się samolotem w górę a kiedy są takie, ze trzeba samolot uziemić. On wie kiedy samolot zbacza z kursu i co trzeba zrobić żeby wyrównać lot. Kiedy przydarzy się coś niespodziewanego, wie jak przerwać całkowicie lot. Jaki jest twór proces każdego dnia, tygodnia, miesiąca? Czy twój system mówi Ci kiedy można lecieć, a kiedy pozostać na ziemi? Czy Twój system mówi Ci, kiedy pozostać w locie a kiedy bezpiecznie wylądować? Twój system powinien zapewniać Ci te wszystkie parametry, bo jeśli nie, to ponosisz niepotrzebne ryzyko i polegasz bardziej na szczęściu niż na wskaźnikach prawdopodobieństwa. Określ, używając szkolnych stopni, jak wygląda Twoja okazja inwestycyjna na szóstkę. Jak ona wygląda i jak ją znaleźć. To powinien być zestaw kroków, które pozwolą Ci działać odruchowo. Praktyka i praca nad procesem. Tak, kiedy będziesz podążał za swoim dziennikiem, będziesz odkrywał swoje problemy jako tradera, będziesz wprowadzał usprawnienia i poprawki, ale przestaniesz biegać od jednej strategii do drugiej i przestaniesz tracić pieniądze, aa zaczniesz zarabiać. Czy masz zestaw niezbędny do transakcji na szóstkę. Gdybyś mógł tradować na niczym innym, jak wyglądałaby twoja idealna okazja? Jakie by podjął kroki niezależnie od tego co słyszysz czy czytasz w mediach? W poprzednich newsletterach omówiliśmy wiele kroków aby dotrzeć do tego punktu. Zachęcam Cię żebyś przejrzał swoją transakcję na szóstkę i zastanowił się czy masz proces żeby taką znaleźć, zadziałać i odpowiednio dostosować się do sytuacji.

12