dr hab. Aleksander Noworól, prof. UJ Instytut Spraw Publicznych Uniwersytet Jagielloński

Transkrypt

1 dr hab. Aleksander Noworól, prof. UJ Instytut Spraw Publicznych Uniwersytet Jagielloński

2 pewien założony lub możliwy przebieg wydarzeń w danej dziedzinie całościowa wizja przyszłości organizacji i jej specyficznego otoczenia opis zbioru okoliczności, które mogą zaistnieć w przyszłości Aleksander Noworól 2

3 Stan istniejący Stan planowany Ocena ex-ante zawarta w dokumentach planistycznych (strategiach) Stan przyszły Negatywna ocena expost Aleksander Noworól 3

4 REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO (21 lutego 2005 r.) MAŁOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA (4 października 2007 r.) Aleksander Noworól 4

5 Aleksander Noworól 5

6 Nauka, badania Duży nacisk na badania podstawowe w jednostkach badawczych w tym także w JBR, aktualnie odległe od potencjalnych zastosowań rynkowych. Ograniczanie jednostek badawczych (głównie JBR) do kontaktów z przedsiębiorcami, z którymi współpracują od lat. Mała skuteczność działalności informacyjno-promocyjnej ze strony JBR skierowanej do przedsiębiorców. Instytucje wsparcia Brak jednego punktu kontaktowego dla przedsiębiorców szukających partnerów wśród jednostek badawczych. Brak krajowego i regionalnego systemu finansowania przedsięwzięć innowacyjnych. Dublująca się oferta instytucji około biznesowych, wspierających transfer technologii Aleksander Noworól 6

7 Przedsiębiorstwa, gospodarka Niedostrzeganie roli sektora B+R jako ważnego partnera MŚP w rozwoju innowacji. Brak zrozumienia istoty i znaczenia innowacji przez pracowników przedsiębiorstw. Niedostateczna liczba innowacyjnych MŚP w Małopolsce. Zbyt mała ilość firm z zagranicznym kapitałem, wymuszających rozwój innowacyjnych przedsięwzięć. Niska świadomość możliwości i konieczności korzystania z ochrony patentowej dla innowacyjnych rozwiązań. Duże dysproporcje w rozwoju gospodarczym wewnątrz regionu. Słabe przygotowanie wielu przedsiębiorstw do konkurencji na rynku europejskim. Niedostateczna ilość MŚP w Małopolsce. Duże dysproporcje w aktywności gospodarczej mieszkańców Aleksander Noworól 7

8 Nauka, badania Powierzchowne traktowanie kwestii innowacji w ustawie o działalności badawczo-rozwojowej. Nierozstrzygnięta kwestia restrukturyzacji JBR, a przez to rozproszenie i nieefektywne wykorzystanie środków finansowych. Słaby rozwój zasobów innowacyjnych (patenty, publikacje, sprzedaż know-how). Brak możliwości finansowych w MŚP dla podjęcia współpracy ze sferą nauki. Przekonanie, że współpraca z nauką nie jest, wg przedstawicieli MŚP, narzędziem rozwoju i wzrostu konkurencyjności ich firmy. Instytucje wsparcia Brak spójnej polityki wspierania przedsięwzięć innowacyjnych i krajowych instrumentów finansowych wspierania podejmowanego ryzyka innowacji Aleksander Noworól 8

9 Przemysł, gospodarka, region Podejście socjalne do prywatyzacji i restrukturyzacji przedsiębiorstw, tzn. priorytetowe traktowanie potrzeby utrzymania miejsc pracy, a nie modernizacji technologicznej i podniesienia konkurencyjności firm na rynkach zewnętrznych. Konkurowanie tanią siłą roboczą i umiejętnością zapełniania nisz rynkowych, a nie innowacyjnością produktu jako celem strategicznym przedsiębiorstwa. Traktowanie innowacji, transferu technologii i współpracy z nauką jako doraźnego sposobu rozwiązywania bieżących problemów (pozyskanie raportu, analiza określonych przypadków, itp.), a nie jako strategii działania firmy. Brak sieci MŚP, które mogłyby wspólnie realizować projekty badawcze i wdrożeniowe, związane z transferem technologii, zdolnych do kooperacji z dużymi krajowymi oraz zagranicznymi firmami. Wzrost konkurencyjności sąsiednich regionów dostępność przejmowanie przez nie silnych dotychczas sfer działalności gospodarczej Małopolski. Wciąż utrudniona dostępność transportowa Małopolski. Wolne tempo przemian gospodarczych na obszarach wiejskich ( skansenizacja wsi), niesprzyjające podejmowaniu innowacyjnych przedsięwzięć Aleksander Noworól 9

10 Aleksander Noworól 10

11 Zasoby ludzkie - Spadek dynamiki przyrostu naturalnego; - Niski poziom wykształcenia ludności zamieszkującej obszary wiejskie; - Niewystarczająca elastyczność zasobów pracy w regionie w dostosowywaniu się do wymagań rynku; - Zbyt duży udział pracujących w rolnictwie; - Wysoki poziom bezrobocia ukrytego na obszarach wiejskich; - Wysoki udział młodzieży i długotrwale bezrobotnych w populacji osób bezrobotnych; - Niedostateczna podaż pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich. Gospodarka - Brak dużych, zwartych i wyposażonych w media terenów inwestycyjnych; - Słaby sektor MSP: niski poziom inwestycji eksportu, mała dynamika sprzedaży, krótki okres życia firmy; - Słaby popyt przedsiębiorstw na prace badawczo-rozwojowe; - Brak rynkowego powiązania działalności badawczo-rozwojowej w jednostkach publicznych: duży nacisk na badania podstawowe, dominacja publicznych i dotacyjnych instrumentów finansowania działalności B+R; - Niski poziom korzystania z szerokopasmowego dostępu do Internetu, szczególnie na obszarach wiejskich; - Nieatrakcyjna formuła zagospodarowania obiektów zabytkowych i prezentowania zbiorów muzealnych Aleksander Noworól 11

12 Infrastruktura i środowisko - Niska jakość sieci komunikacyjnej; - Słaba dostępność komunikacyjna południowej części województwa; -Słaba dostępność terenów przeznaczonych pod rozwój działalności gospodarczej; - Wysoki poziom zagrożenia powodziowego; - Niski odsetek Małopolan obsługiwanych przez komunalne oczyszczalnie ścieków; - Niski udział selektywnej zbiórki odpadów; - Niskie wykorzystania potencjału odnawialnych źródeł energii; - Presja ruchu turystycznego na najcenniejsze obszary chronione. Przestrzeń - Niski i zmniejszający się poziom urbanizacji województwa; - Słabe więzi w skali obszaru metropolitalnego; - Duże dysproporcje rozwoju społeczno-gospodarczego i jakości życia w układzie przestrzennym; - Rozproszone osadnictwo; - Brak ukształtowanych ośrodków regionalnych w części zachodniej województwa; - Występowanie zdekapitalizowanej tkanki mieszkaniowej oraz obszarów zdegradowanych Aleksander Noworól 12

13 Zasoby ludzkie - Utrzymanie się dotychczasowych niekorzystnych tendencji demograficznych; - Wzrost populacji osób bezrobotnych w niemobilnym wieku zawodowym; - Utrwalanie się zjawisk: długotrwałego bezrobocia oraz ubóstwa i wykluczenia społecznego Infrastruktura i środowisko - Opóźnienie budowy i rozwoju krajowych ciągów komunikacyjnych; - Niedostosowanie do standardów jakościowych UE w zakresie ochrony środowiska; - Zahamowanie prywatyzacji usług społecznych. Gospodarka - Skoncentrowanie korzyści rozwoju gospodarczego w Warszawie; - Polaryzacja rozwoju społecznogospodarczego regionu i bezrobocia; - Niski popyt na badania i innowacje; - Niedostateczne tempo restrukturyzacji i prywatyzacji niektórych branż i sektorów; - Spadkowa tendencja w nakładach inwestycyjnych przedsiębiorstw. Przestrzeń - Postępujące rozproszenie osadnictwa na obszarach wiejskich; - Dalsza degradacja tradycyjnego krajobrazu kulturowo-przyrodniczego Aleksander Noworól 13

14 Aleksander Noworól 14

15 trend konwergencji jest bardzo powolny, a przyczyny dysproporcji rozwoju innowacyjności to: różnice w zakresie kapitału społecznego, trudności przepływu innowacji z regionów wysoko rozwiniętych do słabszych słaba sieć kooperacji miedzy ww. obszarami niechęć podmiotów komercyjnych do przekazywania kosztownych innowacji technologicznych słabe generowanie nowych miejsc pracy (wszystkie segmenty gospodarki) dominowanie innowacyjności naśladowczej, a nie oryginalnej pogłębianie się luki miedzy Ameryką a Europą w zakresie: publicznych nakładów na badania rozwojowe eksporcie towarów opierających sie na wysokich technologiach generalny trend: kraje o wysokim poziomie innowacji technologicznej mają stosunkowo niski poziom innowacji nie-technologicznej kraje o niskim potencjale badawczo-rozwojowym kierują działania inwestycyjne głównie w stronę innowacji nie-technologicznych i zajmują się aplikacją zagranicznych patentów i rozwiązań innowacyjnych Aleksander Noworól 15

16 Luki między podażą a popytem na innowacje w województwie małopolskim różnice w potrzebach naukowców i przedsiębiorców, słaby obieg informacji, nieznajomość oferty jednostek pośredniczących (otoczenia biznesu) niechęć do ryzyka inwestycji w innowacje, różnice w podejściu do badań i ich wdrażania stereotypy obu grup Aleksander Noworól 16

17 Aleksander Noworól 17

18 Bariera Udział wskazań brak środków finansowych 93% wysokie ryzyko niepowodzenia 50% trudności związane z ochroną patentową 43% utrudniony dostęp do specjalistów i doradców 43% niskie kwalifikacje pracowników 36% słaba baza techniczna 36% brak informacji o nowościach technicznych 36% wykonywanie produktów typowych i świadczenie standardowych usług 29% brak rozeznania o rynkach zbytu i potencjalnych klientach 29% brak znajomości rynku 21% Aleksander Noworól 18 brak branżowych kontaktów kooperantów 14%

19 stan zasobów lokalnych: przygotowanych terenów inwestycyjnych: degradacja środowiska naturalnego nieadekwatny poziom kapitału ludzkiego niewystarczające środki finansowe bariery społeczno-polityczne i kulturowe deficyt wartości obywatelskich styl sprawowania władzy zawężony do kierowania się literą przepisu (administrowanie zamiast zarządzania) niski poziom zdolności kooperacyjnych bariery planistyczne bariery instytucjonalne upolitycznienie instytucji rozwojowych brak integracji i umiejętności koordynacji usług publicznych na stykach: publiczny / prywatny, nauka / biznes bariery związane ze stosowaniem ustawy o PPP Aleksander Noworól 19

20 Aleksander Noworól 20

21 Małopolska regionem innowacji nietechnologicznych, w którym następuje rozwój: turystyki sztuki i działalności kulturalnej przemysłów kultury edukacji i nauki w zakresie: badań podstawowych, bez możliwości wdrożenia, we wszystkich dziedzinach badań w sferze nauk humanistycznych i nauk o sztuce Małopolska regionem rezydencjonalnym Małopolska źródłem kadr dla innych regionów, sprawnie wiążących naukę z praktyką Aleksander Noworól 21

22 Jednostka terytorialna ogółem różnica [osoba] [osoba] [osoba] [%] MAŁOPOLSKIE ,30 DOLNOŚLĄSKIE ,73 ŚLĄSKIE ,10 ŚWIĘTO- KRZYSKIE ,85 WARMIŃSKO- MAZURSKIE ,41 PODKARPACKIE , Aleksander Noworól 22

23 Aleksander Noworól 23

24 Jednostka terytorialna galerie i salony sztuki ogółem wystawy ekspozycje [ob.] [szt] [szt] MAŁOPOLSKIE ŁÓDZKIE MAZOWIECKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE PODKARPACKIE OPOLSKIE Aleksander Noworól 24

25 studenci Jednostka terytorialna szkoły publiczne szkoły niepubliczne razem ogółem ogółem różnica [osoba] [osoba] [osoba] [osoba] [osoba] [osoba] [osoba] MAŁO- POLSKIE WIELKO- POLSKIE ŁÓDZKIE ŚLĄSKIE LUBUSKIE ZACHODNIO POMORSKIE Aleksander Noworól 25

26 Aleksander Noworól 26

27 Jednostka terytorialna ogółem różnica [osoba] [osoba] [osoba] [%] MAŁOPOLSKIE ,54 MAZOWIECKIE ,21 POMORSKIE ,75 ŁÓDZKIE ,52 OPOLSKIE ,69 ŚLĄSKIE , Aleksander Noworól 27

28 saldo migracji Jednostka terytorialna ogółem 2005 [osoba] MAZOWIECKIE 565 MAŁOPOLSKIE 30 LUBELSKIE 4 POMORSKIE OPOLSKIE ŚLĄSKIE Aleksander Noworól 28

29 Jednostka terytorialna ogółem (w EPC) różnica zatrudnieni na 1000 osób aktywnych zawodowo różnica [EPC] [EPC] [EPC] [osoba] [osoba] [osoba] MAŁO- POLSKIE ,2 5,4-1,8 MAZO- WIECKIE ,7 9,8-0,9 DOLNO- ŚLĄSKIE ,4 3,8-0,6 ZACHODNIO POMORSKIE ,5 3,4 0,9 PODLASKIE ,6 2,8 1,2 POMORSKIE ,5 5,4 0, Aleksander Noworól 29

30 Środki automatyzacji procesów Pozycja Małopolski produkcyjnych na tle województw linie produkcyjne automatyczne 4 linie produkcyjne sterowane komputerem 4 centra obróbkowe 7 obrabiarki laserowe sterowane numerycznie 9 roboty i manipulatory przemysłowe razem 8 komputery do sterowania i regulacji procesami Aleksander Noworól 30

31 Wydatki inwestycyjne podmiotów z kapitałem Województwo zagranicznym mln USD % pozycja Mazowieckie 9 328,00 43,8 1 Dolnośląskie 2 498,60 11,7 2 Śląskie 1 963,00 9,2 3 Wielkopolskie 1 710,20 8,0 4 Małopolskie 1 681,60 7, Aleksander Noworól 31

32 Działalność B+R [jed.] Nakłady na innowacje [mln zł] Linie prod. ster. komputerem [szt] Turyści zagraniczni [1000 osób] Aleksander Noworól 32

33 Małopolska regionem innowacji nietechnologicznych, w którym następuje rozwój: turystyki sztuki i działalności kulturalnej przemysłów kultury edukacji i nauki w zakresie: badań podstawowych, bez możliwości wdrożenia, we wszystkich dziedzinach badań w sferze nauk humanistycznych i nauk o sztuce Małopolska regionem rezydencjonalnym Małopolska źródłem kadr dla innych regionów, sprawnie wiążących naukę z praktyką Aleksander Noworól 33

34