Szkoła podstawowa klasy 4-6

Transkrypt

1 Scenariusz 10 temat: W rodzinie wydr. Cele ogólne: autorzy: Karolina Dobrowolska, Jolanta Loritz-Dobrowolska zapoznanie uczniów z rozmnażaniem i rozwojem wydry, ćwiczenie spostrzegawczości i umiejętności manualnych. Cele operacyjne: Uczeń potrafi: wymienić elementy budowy nory wydry, opisać zachowanie i zwyczaje wydry, związane z rozmnażaniem i opieką nad młodymi, przekształcać informacje zapisane w różnej formie. Miejsce: sala wyposażona w rzutnik multimedialny i komputer. Formy pracy: indywidualna, w parach, zbiorowa. Metody pracy: opowiadanie, prezentacja multimedialna, praca twórcza (plastyczna), gry dydaktyczne, pogadanka. Wiek uczestników: lat. Czas przewidywany na realizację planowanych zajęć: jedna godzina lekcyjna (45 minut). Optymalna liczba uczestników: osób. Materiały i środki dydaktyczne: CD, część Wydra, karta pracy nr 1 - Nora wydry, karta pracy nr 2 Rok z życia wydry, karta pracy nr 3 Wydrze łamigłówki, karta pracy nr 4 Album rodzinny wydry, podkładki tekturowe formatu A5, plastelina, papierowe ręczniki lub serwetki. Czynności przygotowawcze nauczyciela: 1. Przygotuj sprzęt i odpowiedni fragment filmu, poświęcony wydrze. 2. Przygotuj kartę pracy nr 1 Nora wydry do umieszczenia w klasie (np. wydrukuj ją na sztywnym papierze lub naklej na tekturze). 3. Przygotuj tyle sztywnych tekturek wielkości ok. połowy A4, ile jest grup w klasie. Upewnij się, że dzieci mają plastelinę. Przygotuj mydło i ręczniki papierowe. 4. Skopiuj kartę pracy nr 2 Rok z życia wydry dla każdego ucznia. 5. Skopiuj kartę pracy nr 3 Wydrze łamigłówki dla każdej pary uczniów.

2 6. Skopiuj kartę pracy nr 4 Album rodzinny wydry dla każdej pary uczniów. Przebieg zajęć: A. Faza wstępna zajęć 1. Przeczytaj opwiadanie. Sprawdź, co dzieci zapamiętały; zadaj pytania, np.: Gdzie mieści się nora Lutry? (odp.: przy śródleśnym strumieniu, pod drzewem), Kiedy młode zaczęły się uczyć pływać? (odp.: koniec czerwca), Co się wydarzyło, gdy Ottek poszedł nad staw? (odp.: upolował go bielik), Kiedy Lutka odejdzie od mamy? (odp.: na wiosnę, kiedy pojawią się nowe młode). 2. Odtwórz fragment CD, poświęcony zwyczajom wydry. Poproś dzieci o zwrócenie uwagi na siedlisko, norę, rozmnażanie i opiekę nad młodymi. Przedstawienie tekstu bajki Jak ten czas szybko leci! Lecą już liście z drzew, robi się zimno, mija właśnie pół roku od dnia, w którym tu przybyłam. Tyle się działo, że nie miałam czasu Wam o tym opowiedzieć. Przede wszystkim musiałam sobie wybrać miejsce na norę główną. Pamiętacie, że używam różnych miejsc do południowej drzemki, a w tej okolicy znalazłam sobie kilka bardzo wygodnych legowisk. Jak wychodzę z wody, lubię się wytarzać w trawie albo śniegu i oczyścić moje piękne futro! A potem hyc! - pod most albo pod rozłożystą kępę wikliny! Ale zbliża się zima i trzeba było pomyśleć o solidnej norze rodzinnej. Nora mojej mamy mieściła się na wysokim brzegu rzeki, na skraju lasu. Była duża, pod korzeniami drzewa i miała aż 3 korytarze: wejście pod wodą, komin wentylacyjny z ujściem w gęstych zaroślach jeżyn (czasem tamtędy wymykałam się z domu) i drugie wyjście, w stronę rzeki, z wygodnym zjazdem. Tu na brzegu rzeki nie było tak dobrego miejsca; na pagórku wielką, głęboką norę zajmuje wujek Borsuk, a niedaleko niego, na drugim brzegu mieszka kuzyn Tchórz. Odwiedziłam obu i nawet zatrzymałam się parę dni w jednej z komór borsuka, ale musiałam się wyprowadzić. Pewnie pamiętacie, że spodobał mi się leśny strumyk? No i tam właśnie znalazłam sobie starą lisią norę pod korzeniami drzewa, którą wystarczyło tylko trochę uprzątnąć, poszerzyć w środku i nanieść świeżą wyściółkę z trawy i mchu oraz zrobić bezpieczne wyjście do strumienia. Mam wygodne mieszkanie i mogę w nim przetrwać zimę. Tylko trochę mi nudno samej. Wiecie, kto mnie niedawno odwiedził? Przystojny, silny samiec - ten sam, którego obecność wyczułam na początku i potem jeszcze kilka razy podczas moich nocnych łowów. Ma na imię Otter i chyba mu się podobam, bo przychodzi coraz częściej... Jego zaloty trwały długo, bo nie byłam pewna, czy to właśnie on będzie dla mnie dobrym mężem. Pod koniec zimy odbyły się nasze gody, i mam dla Was dobrą wiadomość. Będziemy mieli dzieci! Muszę poczekać na to wydarzenie, bo ciąża trwa aż dwa miesiące, ale już się cieszę! No tak, moje szczenięta od 2 miesięcy są już na świecie, a ja nie mam chwili spokoju! Otter po narodzinach potomstwa wrócił do swojej nory, a ja sama muszę zajmować się dziećmi. Urodziły się w końcu kwietnia, samiec Ottek i samiczka Lutka. Były takie maleńkie i bezbronne! Ważyły tylko 100 gram, miały 15 cm długości, były bez zębów, ślepe i miały taki myszowaty kolor, że aż się zmartwiłam. Ale piszczały za czworo; czy ja byłam tak samo głośna w dzieciństwie? Współczuję mojej mamie. Już po dwóch tygodniach zaczęły się rozłazić po całej norze we wszystkie strony i miałam mało czasu na polowanie, bo musiałam wciąż ich pilnować wiecie, ten stary Bielik czasem tu zagląda. Do tego zaczęły im wyrastać ząbki, ostre jak szpileczki, a muszę je karmić co 3 godziny przez całą dobę. Myślałam, że jak otworzą oczka, to im coś wytłumaczę i wreszcie trochę odpocznę, ale gdzie tam! Zaczęłam im przynosić małe rybki, żeby się nauczyły jeść same i całkiem niedawno wreszcie przestały ssać mleko. Mają duży apetyt i muszę łowić więcej niż zwykle na szczęście w pobliżu są obfite łowiska. A wiecie, co się działo, jak pierwszy raz zaprowadziłam je nad nasz mały, czysty strumyk?! Była piękna, słoneczna pogoda, w sam raz do kąpieli, a one w ogóle nie chciały się zanurzyć, bały się i uciekały z powrotem do nory! Pamiętam, że ja też się trochę bałam, ale nasza rzeka była duża i głęboka... Muszę je teraz systematycznie uczyć pływania i polowania, bo jak inaczej dadzą sobie radę? No i cały czas pilnie znaczę swój rewir oraz przeganiam każdego, kto się pokaże w pobliżu! Mam tyle pracy. Już znów jesień. Lato początkowo było bardzo radosne. Bawiłam się i baraszkowałam z dziećmi na brzegach strumyka, jeziora i rzeki. Zjeżdżaliśmy do wody, tarzaliśmy się w trawie, pokazywałam, jak podrzucać kępę trawy na nosie. Młode ścigały owady i żaby, upolowały też swoje pierwsze rybki. Ostrzegałam dzieci przed wpływaniem do dziwnych, długich tuneli pod wodą i tłumaczyłam, że szczekające na brzegu psy wcale nie chcą się z nimi bawić. Ale miesiąc temu wydarzyło się nieszczęście Ottek sam poszedł nad staw. Był trochę osłabiony, może nieuważny i chyba nie zdążył zanurkować, kiedy wypatrzył go Bielik! Nigdy mu tego nie wybaczę, nawet jeśli wiem, że też ma swoje młode do wykarmienia. Za to W rodzinie wydr

3 Lutka jest uważna, spokojna, dobrze poluje i robi się coraz bardziej samodzielna. Niedawno spadł śnieg i tak ładnie widać na nim ślady naszych łapek moje i córki kiedy biegniemy obok siebie brzegiem rzeki. Jest już prawie tak duża, jak ja! Znów zaczął nas odwiedzać Otter. Na wiosnę rodzina nam się powiększy, więc Lutka będzie musiała odejść i poszukać sobie miejsca do życia, jak kiedyś ja to zrobiłam w jej wieku. Ale to już inna historia. B. Ćwiczenia 1. Czy to nora dla potwora? 1. Umieść kartę pracy nr 1 - Nora wydry w widocznym miejscu i razem z dziećmi przeanalizuj elementy rysunku. Rozdaj też grupom karty pracy nr 1. Poproś uczniów o podpisanie na rysunku elementów nory wydry. Zwróć uwagę, że to jest widok przekroju nory. W opowiadaniu Lutra ma trochę inną norę przypomnij fragment w razie potrzeby. 2. Podziel klasę na grupy. Rozdaj grupom podkładki i poproś o przygotowanie plasteliny. Wyznacz czas: min. 3. Wyjaśnij zadanie do wykonania: na podkładkach uczniowie techniką płaskorzeźby, używając różnych kolorów plasteliny i patyczków modelują przekrój nory wydry i jej otoczenia na podstawie wcześniej omówionej i umieszczonej w widocznym miejscu karty pracy Nora wydry. Upewnij się, że każda nora ma co najmniej: wlot, komorę lęgową, komin wentylacyjny (wylot). W okolicy powinny być pokazane drzewa (korzenie), woda. 4. Wspólnie z uczniami oceń, czyj model nory jest najbardziej odpowiedni dla wydr i dlaczego. Zrób wystawę gotowych prac. 5. Wspólnie z uczniami uporządkuj klasę, przypomnij o umyciu rąk. 2. Rok z życia wydry 1. Rozdaj uczniom karty pracy nr 2 Rok z życia wydry. Sprawdź poprawność wykonania zadania w tabeli (zadanie nr 1 na karcie pracy). Rozwiązanie: Dzień Wydarzenie 1 Narodziny, 100g/15 cm. 15 Wyrastanie mlecznych zębów. 31 Otwarcie oczu. 62 Waga 1700 g. 75 Przestają ssać matkę. 90 Wymiana mlecznych zębów na stałe. 105 Nauka pływania. 140 Waga 4000 g. 210 Waga 6000 g. 350 Opuszczenie grupy rodzinnej. 2. Następnie poproś uczniów o wykonanie zadania 2 z karty pracy nr 2. Nadzoruj pracę, gdyż przeniesienie informacji z tabeli na diagram może sprawić uczniom trudność. Wróć do bajki, jeśli to potrzebne. 3. Łamigłówki 1. Rozdaj uczniom karty pracy nr 3 Łamigłówki. Poleć uczniom wykonanie łamigłówki (zadania nr 1 na karcie). 10. W rodzinie wydr 3

4 Rozwiązanie łamigłówki: Hasło: POKOCHAJ PRZYRODĘ. 2. Poproś uczniów o rozwiązanie rebusu (zadanie nr 2 na karcie pracy nr 3). Rozwiązanie rebusu hasło: Czysta woda to życie. 4. Album rodzinny wydry 1. Rozdaj karty pracy nr 4 Album rodzinny wydry - po jednej karcie dla każdej pary uczniów. 2. Poproś o wykonanie zadania, sprawdź poprawność. Zakończenie 1. Pogadanka sprawdzająca, ile wiadomości uczniowie zapamiętali z lekcji. 2. Ewaluacja przy pomocy symboli: uczniowie przy temacie lekcji rysują buźkę uśmiechniętą, poważną lub smutną w zależności od indywidualnej oceny zajęć. Słowniczek trudniejszych pojęć Gody okres łączenia się zwierząt w pary. Komin wentylacyjny w norach z wyjściem pod wodą doprowadza powietrze (np. u bobrów, wydr); pełni też rolę wyjścia zapasowego. Komora lęgowa główna część nory, w której rodzą się młode. Zaloty okres zabiegania o partnera do rozrodu. Wybrane pozycje z literatury: G K A R M I E N I E S O S Z A D C I Ą Ż A A M Y M L I P O R Ó D I O C P O S Z C Z E N I Ę T A K O C H A J C P R Z Y R O D Ę G N I A Z D O P L 1. J. Reichholf, Leksykon przyrodniczy. Ssaki, Świat Książki, Warszawa P. Sumiński, J. Goszczyński, J. Romanowski, Ssaki drapieżne Europy, PWRiL, Warszawa W rodzinie wydr

5 Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku W rodzinie wydr - karta pracy nr 1 Nora wydry. Na podstawie: Werner Jorga,Der Lausitzer Wassermann lebt, Der Fischotter, CGA-Verlag Cottbus W rodzinie wydr 5

6 W rodzinie wydr - karta pracy nr 2 Rok z życia wydry. 1. Połącz dzień życia młodej wydry z wydarzeniem, które się z nim wiąże. Wydarzenie 1 Waga 6000 g. Dzień 15 Przestają ssać mleko. 31 Opuszczenie grupy rodzinnej. 62 Waga 1700 g. 75 Wyrastanie mlecznych zębów. 90 Nauka pływania. 105 Wymiana mlecznych zębów na stałe. 140 Waga 4000 g. 210 Narodziny, 100 g/15 cm. 350 Otwarcie oczu. 2. Do zegara wpisz uzyskane na lekcji informacje o rozwoju wydr. Każda godzina to 1 miesiąc; wpisz nazwy miesięcy. Do wpisywania wydarzeń możesz używać różnych kolorów. 12

7 W rodzinie wydr - karta pracy nr 3 Wydrze łamigłówki. 1. Wykreśl słowa, które wiążą się z rozmnażaniem wydr, wpisane poziomo i pionowo. Litery, które pozostaną w 3 ostatnich linijkach, utworzą hasło rozwiązanie łamigłówki. G K A R M I E N I E M S O G H E R A S T Y N Z A D Y C I Ą Ż A R C I A M Y D Y T U S M I L A L I P O R Ó D Z I C E F O C P O S Z C Z E N I Ę T A K O C H A J C P R Z Y R O D Ę G N I A Z D O P L HASŁO: 2. Rozwiąż rebus. Rozwiązanie wpisz w wyznaczone miejsce. o 100 da o=a to je na=cie ROZWIĄZANIE:....

8 W rodzinie wydr - karta pracy nr 4 Album rodzinny wydry 1. Mama wydra ma kłopot: chce umieścić w albumie zdjęcie młodych wyderek. Ma negatyw i 3 odbitki. Który z obrazków jest właściwy? Przyjrzyj się uważnie negatywowi i wybierz właściwą fotografię.