Próbna Nowa Matura z WSiP Marzec 2014 Egzamin maturalny z biologii dla klasy 2 Poziom rozszerzony

Transkrypt

1 Wypełnia uczeń Numer PESEL Kod ucznia Próbna Nowa Matura z WSiP Marzec 2014 Egzamin maturalny z biologii dla klasy 2 Poziom rozszerzony Informacje dla ucznia 1. Sprawdź, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 15 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi. 2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i kod. 3. Przeczytaj uważnie wszystkie zadania. 4. Rozwiązania zadań zapisz długopisem lub piórem. Nie używaj korektora. 5. Rozwiązania zadań zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreśl. 6. Redagując wypowiedzi pisemne, możesz wykorzystać brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą oceniane. 7. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 180 minut. 8. Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań możesz uzyskać 50 punktów. Powodzenia! Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2014

2 Zadanie 1. (0 3) Na schemacie przedstawiono przemiany zachodzące w czasie cyklu Calvina. I 3 2 II III a) Podaj nazwy etapów przemian oznaczonych na schemacie numerami I, II, III. I II III b) Podaj nazwę związku chemicznego, do którego jest przyłączany dwutlenek węgla. c) podaj nazwę związku chemicznego, który jest pierwszym trwałym produktem przedstawionego cyklu Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.

3 Zadanie 2. (0 3) Fotosynteza jest formą samożywnego odżywiania się roślin, sinic oraz niektórych bakterii (zielonych i purpurowych). Uzupełnij tabelę dotyczącą porównania dwóch faz procesu fotosyntezy u roślin. Wpisz w każdą komórkę tabeli odpowiednią informację. Informacja o procesie fotosyntezy Faza fotosyntezy świetlna ciemna I II III lokalizacja w chloroplaście źródło energii niezbędnej do inicjacji produkt końcowy Zadanie 3. (0 4) Nastie to ruchy organów roślinnych niezależne od kierunku działania bodźca. Przyporządkuj bodźcom odpowiednie nastie. Wpisz obok każdego numeru literę przyporządkowaną właściwej informacji. Bodźce I. dotyk II. światło III. rytm dobowy IV. temperatura Nastie A. fotonastia B. nyktynastia C. sejsmonastia D. termonastia I II III IV Zadanie 4. (0 1) Nasiona służą roślinom m.in. do rozprzestrzeniania się. Rośliny wykształciły więc różne mechanizmy ułatwiające rozsiewanie nasion. Na rysunkach przedstawiono owoc klonu i lipy. Opisz dwie adaptacje w budowie owoców klonu i lipy ułatwiające ich rozsiewanie. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o

4 Zadanie 5. (0 3) W tabeli przedstawiono wyniki przeprowadzonego doświadczenia, do którego użyto nasion rzeżuchy. Przeciętna wysokość roślin w cm Dzień obserwacji próba kontrolna 0,5 1 1, ,5 4 r-r NaCl 0,1% 0, ,5 2 2,5 2,5 r-r NaCl 0,5% 0,5 0, ,5 r-r NaCl 1% Wzrastały nieliczne r-r NaCl 1,5% r-r NaCl 2% Nieliczne nasiona pękały Nasiona nie wykiełkowały kiełkowanie roślin Na podstawie: M. Stankiewicz, M. Wawrzyniak-Kulczyk, Poznaj, zbadaj, chroń środowisko, w którym żyjesz, Warszawa 1997, WSiP. a) Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego doświadczenia. b) Oblicz, o ile dni później, w stosunku do nasion próby kontrolnej, rozpoczęło się kiełkowanie nasion podlewanych 1-procentowym roztworem NaCl. c) podaj, w których dniach i przy jakich stężeniach NaCl przeciętna wysokość roślin była taka sama jak wysokość roślin próby kontrolnej w szóstym dniu hodowli. Zadanie 6. (0 2) Niektóre gatunki bakterii glebowych, tzw. bakterie brodawkowe, wchodzą w symbiozę z korzeniami roślin motylkowatych. Widocznym śladem tego współżycia są narośla na korzeniach zwane brodawkami. Aby zaobserwować brodawki korzeniowe, uczniowie założyli hodowlę wodną fasoli, przedstawiciela motylkowatych. Po upływie kilku dni pojawiły się pierwsze korzenie. Niestety, uczniom nie udało się zaobserwować na korzeniach żadnych zmian. Podaj przyczynę braku brodawek i jego konsekwencje dla rośliny Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.

5 Zadanie 7. (0 1) Poziom glukozy we krwi jest regulowany hormonalnie. W regulacji tej biorą udział trzustka (produkująca hormony) i wątroba (posiadająca receptory dla tych hormonów). Na rysunku przedstawiono schematycznie sposób tej regulacji. Glukoza Insulina Glukagon Glikogen Uporządkuj etapy regulacji poziomu glukozy we krwi. Wpisz w drugiej kolumnie tabeli właściwe numery. Etap regulacji poziomu glukozy we krwi Kolejność etapów spadek poziomu glukozy we krwi 1 wydzielanie insuliny przez trzustkę wydzielanie glukagonu przez trzustkę wzrost poziomu glukozy we krwi uwalnianie glukozy z glikogenu w wątrobie Zadanie 8. (0 1) Przyporządkuj poszczególnym nazwom hormonów pełnione przez nie funkcje. Wpisz obok każdego numeru literę przyporządkowaną właściwej informacji. Hormon I. progesteron II. kalcytonina III. parathormon Funkcja hormonu A. Obniża poziom wapnia we krwi. B. Umożliwia implantację zarodka w błonie śluzowej macicy oraz utrzymanie ciąży. C. Rozwija i podtrzymuje męskie cechy płciowe, pobudza wytwarzanie plemników. D. Podwyższa poziom wapnia we krwi. I II III Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o

6 Zadanie 9. (0 3) Niezbędnym składnikiem diety człowieka są witaminy, które warunkują prawidłową przemianę materii. Ich niedobory skutkują różnymi zaburzeniami. Uzupełnij tabelę zawierającą informacje na temat niedoborów witamin w organizmie człowieka. Wpisz w każdą lukę odpowiednią informację. Przyczyna Skutki niedobór witaminy A w pożywieniu I. II. III. niedobór witaminy w pożywieniu osłabienie mięśni, zaburzenie płodności Zadanie 10. (0 1) Hormon tyreotropowy (TSH) wydzielany przez przysadkę mózgową pobudza wydzielanie hormonów T3, T4 przez tarczycę. Wysoki poziom hormonów tarczycy działa hamująco na TSH. Opisany mechanizm regulacji wydzielania tych hormonów to tzw. sprzężenie zwrotne ujemne. Wśród poniższych wykresów zaznacz ten wykres, który poprawnie ilustruje opisany powyżej mechanizm wydzielania hormonów. T T T T Zadanie 11. (0 1) Uporządkuj opisane poniżej procesy zgodnie z kolejnością ich występowania. Wpisz w każdą lukę numery od 1 do 4. I. implantacja zarodka zagnieżdżenie w ścianie macicy II. uwolnienie komórki jajowej owulacja III. połączenie jąder gamet zapłodnienie IV. podziały komórkowe zygoty Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.

7 Zadanie 12. (0 4) Egzamin maturalny z biologii dla klasy 2 Poziom rozszerzony Próba jodowa służy wykrywaniu obecności skrobi w badanej próbce. Wykorzystuje się w tym celu jodynę lub płyn Lugola, które zabarwiają się pod wpływem skrobi. Analiza ta jest rutynowo wykonywana w browarnictwie w celu stwierdzenia skuteczności procesu zacierania, czyli określenia, czy skrobia zamieniła się już na cukry proste fermentowane przez drożdże. Na rysunkach przedstawiono doświadczenie badające warunki enzymatycznego rozkładu skrobi. Probówka I Probówka II Probówka III Probówka IV Wszystkie probówki umieszczono w naczyniach z wodą o stałej temperaturze około 35 C. Po upływie godziny do każdej probówki dodano po jednej kropli płynu Lugola. Na podstawie przebiegu doświadczenia wskaż, w których probówkach roztwór zabarwił się na kolor ciemnoniebieski. Wybierz też właściwe uzasadnienie. Zaznacz w każdym wierszu tabeli TAK lub NIE oraz literę przyporządkowaną odpowiedniemu uzasadnieniu. Oznaczenie probówek Nastąpiła zmiana zabarwienia Uzasadnienie I TAK / NIE A / B / C / D II TAK / NIE A / B / C / D III TAK / NIE A / B / C / D IV TAK / NIE A / B / C / D A. Brak enzymu, który mógłby wywoływać hydrolizę skrobi. B. Pod wpływem enzymu obecnego w ślinie nastąpiła hydroliza skrobi. C. Enzym obecny w ślinie uległ denaturacji. D. Enzym obecny w ślinie jest nieaktywny ze względu na wartość ph środowiska. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o

8 Zadanie 13. (0 2) Oceń prawdziwość każdego zdania. Wpisz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. I II III IV Oddychanie tlenowe jest katabolicznym procesem oksydacyjno- -redukcyjnym, w którym glukoza jest utleniana, a tlen ulega redukcji. W cyklu Krebsa powstaje cząsteczka ATP w wyniku fosforylacji substratowej. Glikoliza jest ciągiem reakcji, w których glukoza jest syntetyzowana z pirogronianu; zachodzi tylko w warunkach beztlenowych. Włączany w cykl Krebsa acetylokoenzym A powstaje w cytoplazmie. P / F Zadanie 14. (0 2) Na schemacie zilustrowano przeprowadzone doświadczenie. i ii iii Po ogrzaniu wszystkich probówek zmiany nie zaszły w pierwszej probówce, natomiast w drugiej i w trzeciej wytrącił się ceglastoczerwony osad, świadczący o zajściu reakcji substancji zawartych w probówkach z zastosowanym odczynnikiem. a) podaj nazwę związku chemicznego obecnego w badanej próbce moczu, który przereagował z odczynnikami Fehlinga. b) podaj nazwę choroby, o której może świadczyć dodatni wynik reakcji z odczynnikami Fehlinga uzyskany w próbce moczu nr 2. Zadanie 15. (0 1) Autonomiczny układ nerwowy jest złożony z dwóch części, które w stosunku do siebie działają antagonistycznie. Efekt reakcji układu I zwężenie źrenicy zwolnienie akcji serca pobudzenie wydzielania soków trawiennych pobudzenie perystaltyki jelita Efekt reakcji układu II rozszerzenie źrenicy przyspieszenie akcji serca hamowanie wydzielania soków trawiennych hamowanie perystaltyki jelita Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.

9 Na podstawie analizy efektów reakcji opisanych w tabeli nazwij części układu autonomicznego oznaczone numerami I oraz II. I układ II układ Zadanie 16. (0 1) Na wykresie przedstawiono zmiany potencjału błonowego podczas spoczynku oraz powstawania impulsu nerwowego w neuronie. Uzupełnij tekst. Wpisz w każdą lukę wyraz wybrany z podanych. wyższy niższy otwarcie zamknięcie repolaryzacji depolaryzacji obniżenia podwyższenia Potencjał czynnościowy jest niż potencjał spoczynkowy komórki. Do depolaryzacji błony prowadzi kanałów sodowych. Powtórne pobudzenie komórki nerwowej jest możliwe po. Proces ten prowadzi do potencjału błonowego poprzez kanałów potasowych. Zadanie 17. (0 2) Rysunek przedstawia korę mózgową człowieka z podziałem na płaty. Móżdżek a) zaznacz na rysunku numerem I lokalizację ośrodka wzrokowego, a numerem II lokalizację ośrodka słuchu i słyszenia. b) Podaj nazwy płatów, w których znajdują się wymienione ośrodki. I płat II płat Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o

10 Zadanie 18. (0 1) A B Wybierz schemat, na którym przedstawiono oogenezę i uzasadnij swój wybór. Zadanie 19. (0 1) Sposób determinacji płci u pszczół różni się od sposobu determinacji płci u człowieka. Samice królowe i robotnice rozwijają się z jaj zapłodnionych, samce trutnie z jaj niezapłodnionych. Samica królowa zaplemniana jest podczas lotu godowego przez kilka trutni. Następnie w ciągu kilku lat składa jaja, z których część zostaje zapłodniona plemnikami, a część rozwija się partenogenetycznie bez zapłodnienia. Zaznacz wśród podanych szereg, który prawidłowo przedstawia ilości chromosomów występujących kolejno: w gametach pszczół, komórkach ciała robotnic i trutni. A. komórki jajowe 1n, plemniki 1n, robotnica 1n, truteń 1n B. komórki jajowe 2n, plemniki 1n, robotnica 3n, truteń 1n C. komórki jajowe 1n, plemniki 1n, robotnica 2n, truteń 1n D. komórki jajowe 2n, plemniki 2n, robotnica 4n, truteń 2n Zadanie 20. (0 2) Główne grupy krwi u człowieka są determinowane jednogenowo przez allele wielokrotne. W populacji ludzi występują trzy różne allele warunkujące antygeny na powierzchni erytrocytów. Grupa krwi zależy od kombinacji pary alleli występujących u danej osoby. Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania. Jeśli dziecko ma grupę krwi B, to rodzicami może być para, w której A. matka ma allele I A I 0, a ojciec I B I 0. B. matka ma allele I B I 0, a ojciec I B I B. C. matka ma allele I A I A, a ojciec I B I B. D. matka ma allele I A I A, a ojciec I A I B. E. matka i ojciec mają grupę krwi 0. F. matka i ojciec mają grupę krwi AB. G. matka ma grupę krwi 0, a ojciec AB Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.

11 Zadanie 21. (0 3) Hemofilia, ślepota na barwy, mukowiscydoza, fenyloketonuria to choroby genetyczne uwarunkowane występowaniem mutacji. a) Spośród wymienionych powyżej chorób wypisz nazwy tych, które są wywołane obecnością alleli dziedziczonych wraz z chromosomami płci. b) Wyjaśnij, na czym polega plejotropowy efekt mutacji wywołujących fenyloketonurię. c) Wyjaśnij, co wynika z faktu, że wszystkie wymienione choroby są warunkowane allelami recesywnymi, a nie dominującymi. Informacja do zadania 22. i 23. W tabeli przedstawiono wybrane przyczyny zgonów w Polsce w 2000 r. w tys. na 1 mln ludności. Przyczyna zgonów Mężczyźni Kobiety nowotwory choroba niedokrwienna serca wypadki, urazy Na podstawie: Mały Rocznik Statystyczny Polski 2012, GUS, Warszawa Zadanie 22. (0 2) Na podstawie danych z tabeli narysuj diagram słupkowy prezentujący analizę porównawczą częstości występowania zgonów wśród kobiet i mężczyzn z wymienionych przyczyn. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o

12 Zadanie 23. (0 2) Egzamin maturalny z biologii dla klasy 2 Poziom rozszerzony Na podstawie danych z tabeli sformułuj dwa wnioski dotyczące zgonów kobiet i mężczyzn w Polsce w 2000 roku. Zadanie 24. (0 1) Na schemacie jest przedstawiony jeden ze sposobów przekazywania sygnałów w organizmie. Na podstawie analizy schematu oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wpisz literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. P / F I II III IV Zmiany w białku G spowodowane przyłączeniem się cząsteczki sygnałowej blokują enzym syntetyzujący camp. Pośrednikiem w przekazywaniu sygnałów w komórce pomiędzy cząsteczkami sygnałowymi a białkami aktywującymi transkrypcję genów jest camp. Receptorem rozpoznającym cząsteczkę sygnałową jest białko znajdujące się we wnętrzu cytoplazmy komórki docelowej. Kinaza aktywowana przez camp przenika przez błonę komórkową i uruchamia w cytoplazmie ciąg przemian metabolicznych, aktywując odpowiednie enzymy Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.

13 Zadanie 25. (0 3) Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania. a) Fragment łańcucha DNA: TAC GAG AGC TAT GCA ATA zawiera A. 6 kodonów. B. 9 kodonów. C. 18 kodonów. b) Komplementarny fragment mrna do fragmentu DNA TAC GAG AGC TAT zapisujemy A. AUG CUC UCG AUA B. AUA CGU UAU AUG C. ATG CTC TCG ATA c) Informacja o budowie białek jest przepisywana z DNA na RNA w procesie A. translacji. B. transkrypcji. C. translokacji. Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o

14 BRUDNOPIS (nie podlega ocenie) Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.

15 KARTA ODPOWIEDZI Wypełnia uczeń Numer PESEL Kod ucznia Wypełnia NAUCZYCIEL Nr zad. Liczba punktów SUMA PUNKTÓW: Źródła ilustracji: 2013 Jupiterimages Corporation/ WSiP Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o