Leki mukoaktywne przeszłość i teraźniejszość I. Korzeniewska-Rybicka Leki mukoaktywne A. Zasowska-Nowak, D.

Transkrypt

1 Leki mukoaktywne przeszłość i teraźniejszość I. Korzeniewska-Rybicka Leki mukoaktywne A. Zasowska-Nowak, D. Nowak Problem wirusów przenoszonych przez żywność A. Woźniak Kosek, J. Kosek, K. Żukowska Alergia na chomika coraz częstszy problem J. Orlicz-Widawska, R. Gawlik Ocena częstości występowania nietolerancji laktozy u dzieci z alergią na białka mleka krowiego G. Rowicka, M. Gołębiowska-Wawrzyniak Metody fizykoterapeutyczne przenikania przeznaskórkowego stosowane w kosmetologii ocena dostępności na przykładzie zakładów kosmetycznych na terenie Warszawy M. Lisiecka-Biełanowicz, Z.M. Wawrzyniak, E. Sobolewska Analiza stężenia pyłku babki w wybranych miastach Polski w 2009 roku P. Rapiejko, A. Lipiec, K. Buczyłko, A. Wagner i wsp Redaktor Naczelny: dr n. med. Piotr Rapiejko Z-ca Redaktora Naczelnego: dr n. med. Agnieszka Lipiec Sekretarz Redakcji: mgr Ewa Kalinowska Rada Redakcyjna: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Bartuzi (Bydgoszcz) dr n. farm. Sławomir Białek (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko (Łódź) dr hab. n. med. Andrzej Chciałowski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Magdalena Czarnecka-Operacz (Poznań) dr hab. n. med. Zbigniew Doniec (Rabka) prof. dr hab. n. med. Wacław Droszcz (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Andrzej Dziedziczko (Bydgoszcz) dr hab. n. med. Andrzej Emeryk (Lublin) dr hab. n. med. Radosław Gawlik (Zabrze) dr Siegfried Jäger (Wiedeń Austria) prof. dr hab. n. med. Anna Jung (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz (Warszawa) konsultant krajowy ds. otorynolaryngologii dr hab. n. med. Radosław Śpiewak (Kraków) prof. dr hab. n. med. Marek Jutel (Wrocław) prof. dr hab. n. med. Józef Kędziora (Łódź) prof. dr hab. n. med. Wojciech Kozłowski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Jerzy Kruszewski (Warszawa) konsultant krajowy ds. alergologii prof. dr hab. n. med. Antoni Krzeski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa (Rabka) prof. dr hab. n. med. Witold Lasek (Warszawa) dr n. med. Agnieszka Lipiec (Warszawa) dr hab. n. med. Zbigniew Samochocki (Warszawa) dr n. med. Urszula Samolińska-Zawisza (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Zenon Siergiejko (Białystok) prof. dr hab. n. med. Bożena Tarchalska-Kryńska (Warszawa) dr hab. n. med. Jan Vokurka (Hradec Kralove Czechy) prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska (Lublin) prof. dr hab. n. med. Edward Zawisza (Warszawa) dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz (Warszawa) Kwartalnik Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1 ISSN Alergoprofil publikuje wyłącznie prace recenzowane. Pismo indeksowane w: Index Copernicus International oraz Polskiej Bibliografii Palinologii Klinicznej MNiSW (dawne pkt KBN) 4 pkt IndexCopernicus IC Value 3,75 pkt Redakcja: Klinika Otolaryngologii Wojskowy Instytut Medyczny ul. Szaserów Warszawa tel./fax (022) redaktor@allergy.pl Opracowanie graficzne i skład: Medical Education Wydawca: ul. Opaczewska 60D, Warszawa tel.: (0-22) Prenumerata: (0-22) Ogłoszenia: (0-22)

2 PRACA POGLĄDOWA Leki mukoaktywne przeszłość i teraźniejszość Mucoactive medications the past and the present dr n. med. Iwona Korzeniewska-Rybicka Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Streszczenie: Liczne leki mukoaktywne, bardzo często wykorzystywane klinicznie, mają długą tradycję stosowania w lecznictwie. W artykule przedstawiono historię niektórych z nich. Abstract: A large number of mucoactive medications, which are frequently clinically administered, have a long tradition of medical use. In this article the history of some of them is presented. Słowa kluczowe: śluz dróg oddechowych, leki mukoaktywne, leki wykrztuśne, leki mukolityczne, leki mukokinetyczne, leki mukoregulujące, historia Key words: airway mucus, mucoactive medications, expectorants, mucolytic agents, mucokinetic agents, mucoregulatory agents, history 2 Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, 2-6 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

3 PRACA POGLĄDOWA Leki mukoaktywne Mucoactive drugs lek. med. Anna Zasowska-Nowak 1, prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak 2 1. Ośrodek Kształcenia Lekarzy Rodzinnych Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. WAM w Łodzi 2. Zakład Fizjologii Klinicznej i Klinicznej UM w Łodzi Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak Streszczenie: Produkcja śluzu stanowi pierwszą linię obrony przeciwko inhalowanym szkodliwym czynnikom, uszkadzającym nabłonek dróg oddechowych. Proces, w którym wydzielina dróg oddechowych wraz z uwięzionymi w niej bakteriami, wirusami i innymi cząstkami zostaje usunięta z dróg oddechowych, nazywany jest oczyszczaniem śluzowo-rzęskowym. O jego efektywności decyduje prawidłowa praca rzęsek oraz właściwości fizykochemiczne śluzu, a zwłaszcza jego dwie cechy: lepkość i elastyczność. W normalnych warunkach wydzielina drzewa oskrzelowego chroni dolne drogi oddechowe przed inhalowanymi czynnikami drażniącymi. Z drugiej strony, nadmierna jej produkcja będąca charakterystyczną cechą chorób układu oddechowego, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma czy mukowiscydoza, sprzyja występowaniu powikłań. Hipersekrecja śluzu, z towarzyszącą zmianą jego właściwości, może powodować osłabienie oczyszczania śluzowo-rzęskowego oraz sprzyja zaleganiu wydzieliny w górnych i dolnych drogach oddechowych. Leki mukoaktywne, pobudzające proces oczyszczania dróg oddechowych, stanowią w tych przypadkach jedną z opcji terapeutycznych. Gdy weźmie się pod uwagę przypuszczalny mechanizm działania, substancje te klasyfikowane są do czterech głównych grup jako: leki wykrztuśne (wyzwalające kaszel), mukolityczne (zmniejszające lepkość śluzu), mukokinetyczne (nasilające ruch rzęsek) oraz mukoregulujące (mające wpływ na hipersekrecję śluzu). Interesujący jest fakt, że wiele z nich, poza wpływem na śluz i oczyszczanie śluzowo-rzęskowe, cechuje się również innymi korzystnymi efektami działania. Jako przykład można podać erdosteinę, której właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz mukolityczne wykazano w badaniach eksperymentalnych oraz klinicznych. Mimo że ponad 50 substancji wykazuje potencjalnie korzystny wpływ na wydzielinę dróg oddechowych, mechanizm działania wielu z nich jest niezupełnie scharakteryzowany lub zupełnie nieznany. Dostępne obecnie dane nie potwierdzają jednoznacznie korzyści wynikających ze stosowania leków mukoaktywnych, dlatego konieczne jest prowadzenie dalszych badań nad oceną ich skuteczności działania. Abstract: The production of mucus is the first-line defense against inhaled harmful agents damaging the airway epithelium. The process in which airway mucus together with microbes, viruses and other particles trapped within is moved out of the respiratory tract, is termed mucociliary clearance. The effective ciliary movement and biophysical properties of mucus, especially its two features; viscosity and elasticity, affect on efficiency of this process. Under normal conditions airway mucus protects the lower respiratory tract against inhaled irritants. On the other hand, excessive production of airway mucus in respiratory diseases, such as chronic obstructive pulmonary disease, asthma or cystic fibrosis, is associated with number of complications. Mucus hypersecretion, related with changes in its biophysical properties, can weaken mucociliary clearance as well as favour accumulation of mucus in upper and lower airways. Mucoactive drugs, stimulating airway clearance, are one of the therapeutic options in these cases. According to the putative mechanism of action, these compounds are categorized to four main groups, as expectorants (induce cough), mucolytics (increase mucus viscosity), mucokinetics (facilitate ciliary movement) and mucoregulators (act on hypersecretion). It is noteworthy, that many of them have other beneficial effects besides influence on mucus and mucociliary clearance. For example, the experimental and clinical studies on erdosteine indicate its antioxidant, anti-inflammatory, antibacterial and mucolytic pharmacological activities. Although over 50 compounds have potentially profitable effect on airway mucus, the mechanism of action of numerous of it is imprecisely characterized or absolutely unknown. The accessible data does not interchangeably confirm benefits from use of mucoactive drugs, that is why the further studies on efficacy of its action should be carrying out. Słowa kluczowe: śluz, hipersekrecja, oczyszczanie dróg oddechowych, mukoaktywny, wykrztuśny, mukolityk, mukokinetyk, mukoregulujący, erdosteina, N-acetylocysteina, ambroksol, POCHP Key words: mucus, hypersecretion, airway clearance, mucoactive, expectorant, mucolytic, mucokinetic, mucoregulator, erdosteine, N-acetylcysteine, ambroxol, COPD Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, 7-13 Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

4 PRACA POGLĄDOWA Problem wirusów przenoszonych przez żywność Aspects of viruses transmitted through foods dr n. med. Agnieszka Woźniak Kosek 1, lek. med. Jarosław Kosek 2, mgr inż. Katarzyna Żukowska 3 1. Pracownia Probiotyków, Zakład Dietetyki i Żywienia Szpitalnego z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie Kierownik Zakładu i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz 2. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz 3. Pracownia Bezpieczeństwa Chemicznego Żywności, Zakład Bezpieczeństwa Żywności, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie Kierownik Zakładu: dr n. roln. Katarzyna Stoś Streszczenie: Występowanie wirusów w żywności wiąże się z zanieczyszczeniem surowców dla przemysłu spożywczego, a także z nieprzestrzeganiem zasad higieny przez pracowników zakładów przemysłowych i punktów żywienia zbiorowego. W artykule omówiono czynniki sprzyjające występowaniu i rozprzestrzenianiu się wirusów w środowisku i produktach spożywczych. Scharakteryzowano także wrażliwość wirusów na czynniki fizyczne i chemiczne. Abstract: The occurrence of viruses in food is connected with level of contamination of comestible industry materials and also with not observing the rules of self hygiene of the employees, with leads to diffusion of viruses diseases. In this paper discussed factors to favourable occurrence and to spreading of viruses in environment and alimentary products. Characteristic viruses by physical and chemical factors are presented. Słowa kluczowe: wirusy, żywność, wirusowe zapalenie wątroby typu A (HAV), norowirusy Key words: viruses, food, Hepatitis A virus (HAV), norovirus 4 Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

5 PRACA POGLĄDOWA Alergia na chomika coraz częstszy problem Allergy to hamster increasing trouble lek. med. Joanna Orlicz-Widawska 1, dr hab. n. med. Radosław Gawlik 2 1. NZOZ Germen w Katowicach 2. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Alergologii i Immunologii Klinicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Streszczenie: Chomik jest popularnym zwierzęciem, obecnym w wielu domach. W pracy omówiono problem alergii na alergeny chomika. Przedstawiono różnorodną manifestację kliniczną uczulenia oraz alergeny chomika. Omówiono postępowanie w przypadku uczulenia. Abstract: Hamster is one of favourite pets in our homes. Allergy to common hamster was discussed. Clinical manifestation of sensitization to hamster and description of its allergens were presented. Therapeutic measures in hamster allergy were described. Słowa kluczowe: uczulenie, chomik, alergeny Key words: sensitization, hamster, allergens Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

6 PRACA ORYGINALNA Ocena częstości występowania nietolerancji laktozy u dzieci z alergią na białka mleka krowiego The frequency of lactose intolerance in children with cow s milk allergy dr n. med. Grażyna Rowicka 1, dr n. med. Maria Gołębiowska-Wawrzyniak 2 1. Zakład Żywienia, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie Kierownik: doc. dr hab. n. med. Halina Weker 2. Zakład Immunologii Klinicznej, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie Kierownik: dr n. med. Maria Gołębiowska-Wawrzyniak Streszczenie: Objawy kliniczne alergii na białka mleka krowiego (ABMK) oraz nietolerancji laktozy mogą być podobne pomimo odmiennej ich patogenezy. Choroby te mogą także ze sobą współistnieć. Celem pracy była ocena częstości występowania nietolerancji laktozy u dzieci z alergią na białka mleka krowiego. Materiał i metody. Badaniami objęto 94 dzieci w wieku od 2 do 5 lat z objawami ze strony przewodu pokarmowego. Dzieci podzielono na dwie grupy. Grupę pierwszą stanowiło 51 dzieci (25 dziewczynek oraz 26 chłopców), średnia wieku 3,6 ±1,37 roku, z rozpoznaną ABMK. Grupę drugą (porównawczą) stanowiło 43 dzieci (19 dziewczynek oraz 24 chłopców), średnia wieku 3,4 ±1,17 roku, u których nie potwierdzono występowania ABMK. U wszystkich dzieci przeprowadzano wodorowy test oddechowy (WTO) po obciążeniu laktozą. Test wykonywano zgodnie z przyjętymi standardami. Przez 24 godziny po doustnym obciążeniu laktozą prowadzono obserwację pod kątem wystąpienia u dzieci niepożądanych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Wyniki. Nieprawidłowy wynik WTO świadczący o zaburzeniu trawienia i wchłaniania laktozy uzyskano u 4 dzieci (7,8%) z ABMK. Objawy kliniczne po doustnym obciążeniu laktozą świadczące o jej nietolerancji obserwowano u 5 dzieci (9,8%) z tej grupy, w tym u 3 (5,9%) z nieprawidłowym wynikiem WTO oraz u 2 (3,9%) z wynikiem prawidłowym. Wśród dzieci z grupy II nieprawidłowy wynik WTO uzyskano u 5 dzieci (11,6%), natomiast objawy kliniczne po teście obserwowano u 6 (14%) dzieci, w tym u 3 (7%) z nieprawidłowym wynikiem WTO i 3 (7%) z wynikiem prawidłowym. Wnioski. Częstość występowania zaburzeń trawienia i wchłaniania laktozy oraz objawów klinicznych jej nietolerancji u dzieci w wieku od 2 do 5 lat z alergią na białka mleka krowiego wynosi odpowiednio 7,8% oraz 9,8%. Niższa częstość występowania zaburzeń trawienia i wchłaniania laktozy oraz objawów jej nietolerancji u dzieci z ABMK w stosunku do dzieci nieuczulonych w tym samym wieku przemawia przeciwko wtórnemu do alergii ich występowaniu. Abstract: Clinical symptoms of cow s milk allergy (CMA) and lactose intolerance may be similar, although the pathogenesis of both diseases is different. These diseases can also coexist with each other. The aim of this study was to assess the frequency of lactose intolerance in children with CMA. Material and methods. The study involved 94 children aged from 2 to 5 years with gastrointestinal symptoms. Children were divided into two groups. Group first was the 51 children, 25 girls and 26 boys, mean age 3.6 ±1.37 years with a diagnosed cow milk allergy (CMA). Group of the second was the 43 children, 19 girls and 24 boys, mean age 3.4 ±1.17 years who did not have confirmed the presence CMA. In all children performed hydrogen breath test (HBT) after the oral administer of lactose. After ingestion of lactose were carried out 24 hours observation of children for adverse symptoms of the gastrointestinal tract. Results. Lactose malabsorption in HBT was observed in 4 (7.8%) children with CMA. Clinical symptoms in this group after ingestion of lactose were observed in 5 (9.8%) children including 3 (5.9%) children with decreased absorption of lactose in HBT and 2 (3.9%) with correct this test result. Among the children in the second group the WTO result indicating malabsorption of lactose was obtained in 5 children (11.6%), while clinical symptoms after the test was observed in 6 (14%) children, including 3 (7%) with abnormal WTO results and 3 (7%) with correct result. 6 Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, 0-0 Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

7 PRACA ORYGINALNA Conclusions. The frequency of lactose malabsorption and clinical symptoms of lactose intolerance in children with CMA aged 2 to 5 years was respectively 7.8% and 9.8%. Lower frequency of lactose malabsorption and symptoms of lactose intolerance in children with CMA in relation to not allergic children in the same age argues against their secondary to the allergy occurrence. Słowa kluczowe: alergia na białka mleka krowiego, nietolerancja laktozy, dzieci Key words: cows milk allergy, lactose intolerance, children Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, G. Rowicka, M. Gołębiowska-Wawrzyniak: Ocena częstości występowania nietolerancji Alergoprofil laktozy u dzieci z alergią na 2010, białka Vol. mleka 6, Nr krowiego 1, 0-0 7

8 PRACA ORYGINALNA Metody fizykoterapeutyczne przenikania przeznaskórkowego stosowane w kosmetologii ocena dostępności na przykładzie zakładów kosmetycznych na terenie Warszawy Physiotherapeutic methods of trans-epidermal transport used in cosmetology assessment of availability on the example of cosmetic work-shops in Warsaw dr n. ekon. Mira Lisiecka-Biełanowicz 1, dr n. tech. inż. Zbigniew M. Wawrzyniak 1, mgr Ewa Sobolewska 2 1. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2. Wyższa Szkoła Zawodowa Kosmetologii i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie Streszczenie: W pracy wskazano na miejsce kosmetologii w zdrowiu publicznym i opisano metody fizykoterapeutyczne przenikania przeznaskórkowego stosowane w kosmetologii. W oparciu o zaproponowany przez autorów podział zbadano dostępność tych metod w zakładach kosmetycznych na terenie Warszawy. Stwierdzono praktyczną przydatność tego podziału w ocenie dostępności metod fizykoterapeutycznych w zakładach kosmetycznych. Zaobserwowano przewagę salonów SPA nad gabinetami kosmetycznymi w zakresie liczby i rodzajów stosowanych metod fizykoterapeutycznych, które są stosowane głównie w poprawie przenikania przeznaskórkowego. Abstract: In the paper the place of cosmetology in the public health is pointed out and the physiotherapeutic methods of trans-epidermal transport are described. Based on our own division of methods the availability for clients of these methods in cosmetic work-shops in Warsaw are investigated. It was found practical usefulness of this division in the assessment of the physiotherapy methods. The research show availability and advantages of the SPA salons over cosmetics cabinets in terms of quantity and types of the methods of physiotherapy, which are mainly applied to improve the transepidermal transport. Słowa kluczowe: metody fizykoterapeutyczne, skóra, przenikanie przeznaskórkowe, kosmetologia, dostępność Key words: physiotherapy methods, epiderma, trans-epidermal transport, cosmetology, availability 8 Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, 0-0 Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku:

9 AEROBIOLOGIA MEDYCZNA PRACA ORYGINALNA Analiza stężenia pyłku babki w wybranych miastach Polski w 2009 roku The analysis of plantain pollen count selected Polish cities in 2009 dr n. med. Piotr Rapiejko 1, dr n. med. Agnieszka Lipiec 2, prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko 3, dr n. med. Aneta Wagner 3, dr n. med. Krzysztof Staroń 4, dr Małgorzata Puc 5, dr Małgorzata Malkiewicz 6, mgr Kazimiera Chłopek 7, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 8, dr Krystyna Piotrowska 8, dr n. techn. inż. Zbigniew M. Wawrzyniak 9, dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz 10, dr n. med. Jacek Usowski 1, dr n. med. Kornel Szczygielski 1, dr hab. n. med. Andrzej Chciałowski 4 1. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 2. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 3. Zakład Alergologii i Rehabilitacji Oddechowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 4. Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie 5. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Szczecińskiego 6. Zakład Paleobotaniki Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego 7. Katedra Paleontologii i Biostratygrafii Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu 8. Pracownia Aerobiologiczna, Katedra Botaniki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 9. Instytut Systemów Elektronicznych Politechniki Warszawskiej 10. Oddział Otolaryngologiczny SZPZOZ im. prof. J. Bogdanowicza w Warszawie Streszczenie: W pracy przedstawiono przebieg sezonu pylenia babki w wybranych punktach pomiarowych w Polsce w 2009 roku. Badania wykonano metodą objętościową przy wykorzystaniu aparatów firmy Burkard i Lanzoni. Pierwsze ziarna pyłku babki pojawiły się w powietrzu atmosferycznym w pierwszej dekadzie maja. Najwyższe stężenie pyłku babki, wynoszące 33 z/m 3, odnotowano w Łodzi w dniu 13 lipca Abstract: This paper presents the course of plantain pollination season in selected cities of Poland in Volumetric method with the use of Volumetric Spore Trap (Burkard, Lanzoni) was implemented. The highest daily pollen count, that reached the level of 33 plantain pollen grains/ m 3, was recorded in Łodź in 13 th July Słowa kluczowe: aeroalergeny, stężenie pyłku roślin, babka, 2009 Key words: aeroallergens, pollen count, plantain, 2009 Alergoprofil 2010, Vol. 6, Nr 1, Pracę otrzymano: Zaakceptowano do druku: