Europejski konsensus dotyczący zapaleń zatok przynosowych i polipów nosa 2007 od współautora J. Mullol Komentarz D.

Transkrypt

1 Europejski konsensus dotyczący zapaleń zatok przynosowych i polipów nosa 2007 od współautora J. Mullol Komentarz D. Jurkiewicz Czy ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych można wyleczyć w 4 tygodnie? Wstępne wnioski z badania PROSINUS D. Jurkiewicz, P. Rapiejko 3 Leczenie ostrego zapalenia zatok przynosowych P. Rapiejko Analiza całkowitego stężenia immunoglobuliny E oraz testów Phadiatop i fx5 w surowicy krwi pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych i polipami nosa M. Arcimowicz, B.K. Samoliński, K. Niemczyk Analiza stężenia pyłku leszczyny w wybranych miastach Polski w 2008 roku M. Malkiewicz, M. Puc, K. Chłopek i wsp. Pyłek jesionu w powietrzu wybranych miast Polski w roku 2008 M. Puc, P. Rapiejko, D. Myszkowska i wsp. Analiza stężenia pyłku dębu w wybranych miastach Polski w roku 2008 A. Lipiec, K. Piotrowska, E. Weryszko-Chmielewska i wsp. Okres kwitnienia brzozy w 2008 roku w Szczecinie a zagrożenie alergenami pyłku tego drzewa M. Puc, A. Grinn-Gofroń, M. Myśliwy, T. Wolski i wsp. Rodzaj Leptosphaeria jako źródło potencjalnych alergenów grzybowych A. Grinn-Gofroń Analiza stężenia pyłku topoli w wybranych miastach Polski w roku 2008 A. Lipiec, D. Myszkowska, M. Puc i wsp. Analiza stężenia pyłku mniszka w atmosferze wybranych miast Polski w roku 2008 P. Rapiejko, E. Weryszko-Chmielewska, K. Piotrowska i wsp. Alergeny pyłku babki P. Rapiejko Redaktor Naczelny: dr n. med. Piotr Rapiejko Z-ca Redaktora Naczelnego: dr n. med. Agnieszka Lipiec Sekretarz Redakcji: mgr Ewa Kalinowska Rada Redakcyjna: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Bartuzi (Bydgoszcz) dr n. farm. Sławomir Białek (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Krzysztof Buczyłko (Łódź) dr hab. n. med. Andrzej Chciałowski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Magdalena Czarnecka-Operacz (Poznań) dr hab. n. med. Zbigniew Doniec (Rabka) prof. dr hab. n. med. Wacław Droszcz (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Andrzej Dziedziczko (Bydgoszcz) dr hab. n. med. Andrzej Emeryk (Lublin) dr hab. n. med. Radosław Gawlik (Zabrze) dr Siegfried Jäger (Wiedeń Austria) prof. dr hab. n. med. Anna Jung (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Marek Jutel (Wrocław) prof. dr hab. n. med. Józef Kędziora (Łódź) prof. dr hab. n. med. Wojciech Kozłowski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Jerzy Kruszewski (Warszawa) konsultant krajowy ds. alergologii prof. dr hab. n. med. Antoni Krzeski (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa (Rabka) prof. dr hab. n. med. Witold Lasek (Warszawa) dr n. med. Agnieszka Lipiec (Warszawa) dr hab. n. med. Zbigniew Samochocki (Warszawa) dr n. med. Urszula Samolińska-Zawisza (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński (Warszawa) prof. dr hab. n. med. Zenon Siergiejko (Białystok) prof. dr hab. n. med. Bożena Tarchalska-Kryńska (Warszawa) dr hab. n. med. Jan Vokurka (Hradec Kralove Czechy) prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska (Lublin) prof. dr hab. n. med. Edward Zawisza (Warszawa) dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz (Warszawa) Kwartalnik Alergoprofil 2008, Vol. 4, Nr 3 ISSN Alergoprofil publikuje wyłącznie prace recenzowane. Pismo indeksowane w: Index Copernicus International oraz Polskiej Bibliografii Palinologii Klinicznej MNiSW (dawne pkt KBN) 2 pkt IndexCopernicus IC Value 3,75 pkt Redakcja: Klinika Otolaryngologii Wojskowy Instytut Medyczny ul. Szaserów Warszawa tel./fax (022) redaktor@allergy.pl Opracowanie graficzne i skład: Medical Education Wydawca: Alergogenne znaczenie pyłku mniszka P. Rapiejko, A. Lipiec Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny w 2008 r. P. Rapiejko, A. Lipiec ul. Bema 65 lok. 56, Warszawa tel.: (0-22) Prenumerata: (0-22) Ogłoszenia: (0-22) w. 27

2 PRACA ORYGINALNA Europejski konsensus dotyczący zapaleń zatok przynosowych i polipów nosa 2007 od współautora European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps 2007 from coauthor Joaquim Mullol, MD, PhD Szpital Kliniczny, Barcelona, Hiszpania Współprzewodniczący międzynarodowego konsensusu EPOS Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

3 PRACA POGLĄDOWA Czy ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych można wyleczyć w 4 tygodnie? Wstępne wnioski z badania PROSINUS Can acute rhinosinusitis be cured in 4 weeks? Preliminary conclusions of PROSINUS study prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz, dr n. med. Piotr Rapiejko Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Streszczenie: Projekt badawczy PROSINUS, którego koordynatorem jest dr Joaquim Mullol, to pierwsze europejskie prospektywne badanie analizujące celowość procedur diagnostycznych i terapeutycznych przeprowadzanych przez lekarzy internistów oraz specjalistów laryngologów w leczeniu ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (OZZP). PROSINUS ocenia także koszty i skutki społeczno-ekonomiczne OZZP. Wyniki tego badania dotyczą wielu aspektów OZZP. Wykazano, iż w trakcie czterech pierwszych tygodni terapii wyleczono 82,8% pacjentów, a średni czas trwania leczenia wyniósł 13,7 dnia. Wysoką skuteczność leczenia uzyskano dzięki zastosowaniu monoterapii preparatem zawierającym ekstrakt Cyclamen europaeum. Wprowadzenie antybiotykoterapii we wczesnym etapie leczenia OZZP nie wpłynęło w znaczący sposób na jego skuteczność. Wyniki programu badawczego PROSINUS zostały przedstawione na XXII Kongresie Europejskiego Towarzystwa Rynologicznego (ERS) w czerwcu 2008 r. Zgromadził on na Krecie ponad 2000 ekspertów z całego świata. Abstract: Acute rhinosinusitis is an increasing healthcare problem, still challenging for appropriate specialists. The aim of the PROSINUS studies is the analysis of the advisability of conducted diagnostic and therapeutic procedures in the practices of general practitioners and ENT specialists in acute rhinosinusitis (ARS) therapy. Moreover, the issues of the degree of execution of EPOS 2005 applications and guidelines, incidence of possible complications of ARS, influence of ARS on patients quality of life, and socioeconomic aspect of the disease, were addressed in the study. It was demonstrated that during the first four weeks of ARS therapy 82,8% of patients were cured and median treatment duration was 13,7 days. High treatment efficacy was achieved using monotherapy with Cyclamen europaeum extract-containing preparation. The use of antibiotic therapy in the early stage of ARS treatment did not affect treatment efficacy in a significant manner. The most recent results of the PROSINUS research program were presented on XXII Congress of European Rhinological Society ERS in June, 2008, which gathered on Crete more than 2000 experts from all over the world. Słowa kluczowe: ostre zapalenie zatok przynosowych, ekstrakt Cyclamen, leczenie, badanie PROSINUS Key words: acute rhinosinusitis, Cyclamen extract, treatment, PROSINUS study Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

4 PRACA POGLĄDOWA Leczenie ostrego zapalenia zatok przynosowych Therapy acute rhinosinusitis dr n. med. Piotr Rapiejko Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Streszczenie: Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (OZZP) charakteryzuje: blokada nosa (niedrożność przewodów nosowych), wyciek z nosa, ból lub uczucie rozpierania w obrębie twarzy i upośledzenie lub utrata węchu. Wiele przypadków OZZP się samoogranicza, jednak jeśli objawy trwają ponad 5 dni, w leczeniu należy zastosować miejscowo działające glikokortykosteroidy, a w przypadku ciężkich objawów dołączyć do nich antybiotykoterapię. Abstract: Acute rhinosinusitis is an inflammatory condition that may be diagnosed on the basis of acute symptoms of nasal blockage, obstruction, congestion with or without facial pain or reduced smell. Many episodes are self-limiting, but where symptoms persist or increase after five days, topical nasal steroids may be considered, with addition of antibiotics in patients with more severe or increasing symptoms. Słowa kluczowe: ostre zapalenie zatok przynosowych, diagnostyka, leczenie Key words: acute rhinosinusitis, diagnosis, therapy 4 Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

5 PRACA ORYGINALNA Analiza całkowitego stężenia immunoglobuliny E oraz testów Phadiatop i fx5 w surowicy krwi pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych i polipami nosa The analysis of total serum IgE, Phadiatop and fx5 tests in chronic rhinosinusitis patients with nasal polyps dr n. med. Magdalena Arcimowicz 1, prof. dr hab. n. med. Bolesław K. Samoliński 2, prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk 1 1. Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk 2. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Bolesław K. Samoliński Streszczenie: Cele pracy: 1. Porównanie całkowitego stężenia immunoglobuliny E u pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych z polipami nosa (PZZP z PN) i u osób zdrowych. 2. Ocena częstości występowania dodatnich wyników testów Phadiatop i fx5 u pacjentów z PZZP z PN. 3. Określenie, czy obecność alergii Ig E-zależnej ma wpływ na kliniczny przebieg schorzenia w badanej grupie pacjentów. Materiał: 67 pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych i polipami nosa podzielono na trzy grupy rozpoznań: PP pacjenci z PZZP z PN bez współistniejących schorzeń dolnych dróg oddechowych, tzw. polipy nosa pierwotne (n=33), A pacjenci z polipami nosa i astmą oskrzelową bez nietolerancji niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) (n=19), ASA pacjenci z polipami nosa i nietolerancją NLPZ (n=15), grupa kontrolna (Z) zdrowi ochotnicy (n=36). Metody: U wszystkich pacjentów z PZZP z PN oraz w grupie kontrolnej oznaczono całkowite stężenie IgE (total IgE) w surowicy krwi (Pharmacia CAP System IgE FEIA), dodatkowo w grupie chorych z polipami wykonano testy Phadiatop i fx5 (Pharmacia CAP System Phadiatop FEIA i fx5 FEIA). Przeprowadzono analizę między obrazem klinicznym a współwystępowaniem atopii u chorych z PZZP i PN. Wyniki: Mediana wartości całkowitego stężenia IgE w surowicy krwi u wszystkich chorych z PZZP z PN 77,0 ku/l (zakres wartości 4, ku/l), grupa PP 77,0 ku/l, A 96,8, ASA 66,6 ku/l, grupa kontrolna 39,0 (zakres wartości 14,0 120 ku/l). U 30,3% pacjentów z PZZP i PN wartości całkowitego stężenia IgE w surowicy krwi były wyższe niż 150kU/l. Nie znaleziono statystycznie istotnych różnic dla tego parametru między grupami PP, A, ASA i Z, aczkolwiek zauważono tendencję do występowania wyższych wartości total IgE u chorych z polipami w stosunku do osób zdrowych. Dodatnie wyniki testu Phadiatop uzyskano u 28%, a testu fx5 u 10% pacjentów z PZZP z PN. Nie stwierdzono różnic istotnych statystycznie dla wyników tych testów między poszczególnymi grupami rozpoznań chorych. Nie stwierdzono istotnej korelacji między wynikami przeprowadzonych badań a czasem trwania choroby, liczbą jej nawrotów czy też wiekiem zachorowania na PZZP z PN. Wnioski: Mimo występowania u części chorych z PZZP z PN podwyższonych wartości całkowitego stężenia IgE w surowicy krwi oraz dodatnich wyników testów Phadiatop i fx5 wydaje się, że alergia IgE-zależna współistnieje jedynie u pewnego odsetka chorych z polipami; nie częściej niż w całej populacji i nie ma istotnego wpływu na obraz kliniczny tego schorzenia. Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

6 PRACA ORYGINALNA Abstract: The purpose of the study: 1. To compare levels of total serum IgE of chronic rhinosinusitis patients with nasal polyps and healthy volunteers. 2. To estimate percentage of nasal polyposis patients with positive Phadiatop and fx5 tests. 3. To determine if the presence of IgE-dependent allergy has an influence on the clinical picture of nasal polyposis. Material: 67 patients with nasal polyps and 36 healthy volunteers (control group - Z) were included into the study. Patients with nasal polyps were divided into three groups: PP - primary polyps (without lower airways diseases), n=33; A - polyps and bronchial asthma (without aspirin sensitivity), n=19; ASA - polyps and aspirin sensitive asthma, n=15. Methods: In all subjects concentration of total serum IgE, using Pharmacia CAP System IgE FEIA was measured. In patients with nasal polyps Phadiatop test (screening test for diagnosing inhalant allergy) and fx5 test (screening test for diagnosing food allergy), using Pharmacia CAP System Phadiatop FEIA and Pharmacia CAP System fx5 were performed. The correlation analysis between some features of clinical picture of nasal polyps and atopy coexistence were performed. Results: Median value of total serum IgE concentrations in nasal polyps was 79,1 ku/l (value range from 4,11 to 2000 ku/l); in PP group 77,0 ku/l, in A group 96,8 ku/l; in ASA group 66,6 ku/l and in control group (healthy volunteers) 39,0 ku/l (range: 14,0 120 ku/l). 30.3% cases of patients with nasal polyps had the total serum IgE concentration higher than 150 ku/l, but we did not find any statistical differences between all studied groups (PP, A, ASA and control group). Although we noticed some tendency to occur a bit higher values of total Ig-E among patients with nasal polyps, comparing to healthy subjects. The positive results of Phadiatop test in patients with nasal polyps were noted in 28% cases and positive fx5 test in 10% of nasal polyposis patients. We did not find any differences between nasal polyps groups in the results of Phadiatop test (p=0,29) and fx5 test (p=0,19). History taking of the nasal polyp patients indicated atopy only in 10,5% of cases. We did not find any correlation between the coexistence of atopy and number of recurrences of nasal polyps, the duration of nasal polyps and the age of onset of nasal polyps. Conclusions: Although we found elevated values of total serum IgE in some patients with nasal polyps as well as positive results of Phadiatop and fx5 tests, IgE-dependent allergy only seems to coexist in some cases with nasal polyps. The latest epidemiological data indicate that allergic diseases affect 16 45% of population in European countries. So that is the next evidence that atopy in nasal polyps patients is similarly often to normal population. In the studied group of nasal polyps patients, allergy has no influence on clinical picture of nasal polyposis. Słowa kluczowe: przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa, astma oskrzelowa, nietolerancja niesteroidowych leków przeciwzapalnych, alergia IgE-zależna, całkowite stężenie IgE, Phadiatop, fx5 Key words: chronic rhinosinusitis with nasal polyps, bronchial asthma, aspirin sensitivity, IgE-dependent allergy, total IgE, Phadiatop, fx5 6 Alergoprofil 2008, Vol. 4, Nr 3 M. Arcimowicz, B.K. Samoliński, K. Niemczyk: Analiza całkowitego stężenia immunoglobuliny E oraz testów Phadiatop i fx5 w surowicy krwi pacjentów z przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych i polipami nosa

7 AEROBIOLOGIA MEDYCZNA PRACA ORYGINALNA Analiza stężenia pyłku leszczyny w wybranych miastach Polski w 2008 roku The analysis of hazel pollen count in selected Polish cities in 2008 dr Małgorzata Malkiewicz 1, dr Małgorzata Puc 2, mgr Kazimiera Chłopek 3, dr n. farm. Dorota Myszkowska 4, dr Krystyna Piotrowska 5, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 5, dr n. med. Agnieszka Lipiec 6, dr n. med. Piotr Rapiejko 6, dr n. med. Marek Modrzyński 7, lek. Izabela Winnicka 8 1. Zakład Paleobotaniki Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego 2. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Szczecińskiego 3. Katedra Paleontologii i Biostratygrafii Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu 4. Zakład Alergologii Przemysłowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 5. Katedra Botaniki Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 6. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 7. Poradnia Alergologiczna Euromedica w Grudziądzu 8. Poradnia Epidemiologiczna, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawie Streszczenie: Praca przedstawia przebieg sezonu pylenia leszczyny w wybranych punktach pomiarowych w Polsce w 2008 r. Pomiary wykonywano we Wrocławiu, w Krakowie, Warszawie, Sosnowcu, Szczecinie, Lublinie, Olsztynie i Bydgoszczy. Badania prowadzono metodą objętościową z wykorzystaniem aparatów firmy Burkard i Lanzoni. Sezon pyłkowy wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu występuje 95% rocznej sumy ziaren pyłku leszczyny. Pylenie leszczyny w 2008 roku rozpoczęło się około 10 dni później niż w 2007 roku. Najwcześniej pyłek leszczyny zarejestrowano we Wrocławiu i Szczecinie (21 i 22 stycznia), a najpóźniej w Lublinie (4 lutego). Najwyższe wartości średniodobowych stężeń pyłku leszczyny odnotowano w Sosnowcu, gdzie 23 lutego zanotowano stężenie 115 z/m 3 powietrza. Abstract: This paper presents the course of hazel pollination season in selected cities of Poland in The measurements were performed in Wrocław, Kraków, Lublin, Warszawa, Sosnowiec, Szczecin, Olsztyn and Bydgoszcz. Volumetric method with the use of Volumetric Spore Trap (Burkard, Lanzoni) was implemented. Pollen season was defined as the period in which 95% of the total annual catch occurred. Pollen season of hazel in 2008 started about 10 days later in comparison to The season started first in Wrocław and Szczecin (21, 22 January). The highest 24-hour average pollen count was recorded in Sosnowiec on 23 February (115 hazel pollen grains/1m 3 ). Słowa kluczowe: aeroalergeny, stężenie pyłku roślin, leszczyna Key words: aeroallergens, pollen count, hazel Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

8 PRACA ORYGINALNA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Pyłek jesionu w powietrzu wybranych miast Polski w roku 2008 Ash pollen in the air of selected Polish cities in 2008 dr Małgorzata Puc 1, dr n. med. Piotr Rapiejko 2,3, dr n. farm. Dorota Myszkowska 4, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 5, dr Krystyna Piotrowska 5, mgr Kazimiera Chłopek 6, dr Mirosław I. Puc 7, dr n. med. Ewa Świebodzka 8, dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz 9, lek. Olga Olszewska-Sosińska 9, lek. Izabela Winnicka Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Szczecińskiego 2. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 3. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 4. Zakład Alergologii Przemysłowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 5. Katedra Botaniki Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 6. Katedra Paleontologii i Biostratygrafii Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu 7. Instytut Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Szczecińskiej 8. Zakład Alergologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku 9. Oddział Otolaryngologiczny SPZOZ im. prof. J. Bogdanowicza w Warszawie 10. Poradnia Epidemiologiczna, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawie Streszczenie: Celem pracy było porównanie przebiegu sezonu pyłkowego jesionu w 2008 r. w Szczecinie, Warszawie, Krakowie, Lublinie, Sosnowcu, Białymstoku i Bydgoszczy. Pomiary stężenia pyłku prowadzono metodą objętościową z zastosowaniem aparatu Burkard oraz Lanzoni. Sezon pyłkowy wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu występuje 95% rocznej sumy ziaren pyłku. Początek sezonu pyłkowego wyznaczono również metodą 30 ziaren. Indeks SPI obliczono jako sumę średnich dobowych stężeń pyłku w danym sezonie. Sezon pyłkowy jesionu najwcześniej rozpoczął się w Sosnowcu (11 marca), a w pozostałych miastach w ciągu 2 3 tygodni. Zanotowano znaczne różnice czasu trwania sezonu. Najwyższe, rekordowe wartości stężeń zaobserwowano w Lublinie, maksymalne stężenie wynoszące 454 ziarna m -3 zarejestrowano 15 kwietnia. Stężenie pyłku jesionu w Szczecinie wykazywało istotną statystycznie korelację z wilgotnością względną, prędkością wiatru, opadem oraz temperaturą powietrza. Abstract: The aim of the study was to compare the pollen season of ash in the cities of Szczecin, Warsaw, Krakow, Lublin, Sosnowiec, Białystok and Bydgoszcz in Measurements were performed by the volumetric method (Burkard and Lanzoni pollen sampler). Pollen season was defined as the period in which 95% of the annual total catch occurred. The start of the season was also determined by the 30 grains method. Seasonal Pollen Index (SPI) was estimated as the annual sum of daily average pollen concentrations. The pollen season of ash started first in Sosnowiec on the 11 th of March and in the other cities it started during the next 2 3 weeks. The differences of pollen seasons duration were considerable. The highest, record airborne concentration of 454 pollen grains m -3 was noted in Lublin on the 15 th of April. In Szczecin statistically significant correlation was found between the pollen count of ash pollen versus the relative humidity, wind speed, rainfall and air temperature. Słowa kluczowe: alergeny, stężenie pyłku, ziarna pyłku, czynniki pogodowe, jesion, Fraxinus, 2008 r. Key words: allergens, pollen count, pollen grains, meteorological conditions, ash, Fraxinus, Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

9 PRACA ORYGINALNA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Analiza stężenia pyłku dębu w wybranych miastach Polski w roku 2008 The analysis of Oak pollen count in selected Polish cities in 2008 dr n. med. Agnieszka Lipiec 1, dr Krystyna Piotrowska 2, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 2, dr Małgorzata Malkiewicz 3, dr Małgorzata Puc 4, mgr Kazimiera Chłopek 5, dr n. med. Ewa Świebodzka 6, dr n. med. Barbara Majkowska-Wojciechowska 7, dr n. farm. Dorota Myszkowska 8, mgr Katarzyna Korzeniewska 9, lek. Ewa Domańska 9, lek. Izabela Winnicka 10, dr n. med. Piotr Rapiejko Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2. Katedra Botaniki Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 3. Zakład Paleobotaniki Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego 4. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Szczecińskiego 5. Katedra Paleontologii i Biostratygrafii Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu 6. Poradnia Alergologiczna Uniwersyteckiego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Białymstoku 7. Klinika Immunologii, Reumatologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 8. Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 9. Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych w Warszawie 10. Poradnia Epidemiologiczna, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawie 11. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Streszczenie: Praca przedstawia przebieg sezonu pylenia dębu w wybranych miastach Polski w 2008 r. Pomiary wykonano w Białymstoku, Bydgoszczy, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Sosnowcu, Szczecinie, Warszawie i we Wrocławiu. Badania prowadzono metodą objętościową przy wykorzystaniu aparatów firmy Burkard i Lanzoni Sezon pyłkowy wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu wystąpiło 95% rocznej sumy ziaren pyłku. Początek sezonu pyłkowego wyznaczono również metodą 30 ziaren. Indeks SPI obliczono jako sumę średnich dobowych stężeń pyłku w danym sezonie. Najwcześniej sezon pylenia dębu rozpoczął się we Wrocławiu (25 kwietnia). Najwyższe wartości średniodobowych stężeń pyłku dębu odnotowano w Lublinie, gdzie 5 maja stężenie wyniosło 212 z/m 3 powietrza. Abstract: This paper presents the course of oak pollination season in selected cities of Poland in The measurements were performed in Bialystok, Bydgoszcz, Krakow, Lublin, Lodz, Olsztyn, Sosnowiec, Szczecin, Warsaw and Wroclaw. Volumetric method with the use of Volumetric Spore Trap (Burkard, Lanzoni 2000) was implemented. Pollen season was defined as the period in which 95% of the annual total catch occurred. The start of the season was also determined by the 30 grains method. Seasonal Pollen Index (SPI) was estimated as the annual sum of daily average pollen concentrations. Pollen season of oak in 2008 started first in Lublin (25 April). The highest 24-hour average pollen count was recorded in Lublin on 5 May (212 oak pollen grains/m 3 ). Słowa kluczowe: aeroalergeny, alergia, alergen, stężenie pyłku roślin, dąb Key words: aeroallergens, allergy, allergen, pollen count, oak Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

10 PRACA ORYGINALNA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Okres kwitnienia brzozy w 2008 roku w Szczecinie a zagrożenie alergenami pyłku tego drzewa Birch-tree blossoming period in 2008 in Szczecin vs the threat to pollen allergens that tree dr Małgorzata Puc 1, dr Agnieszka Grinn-Gofroń 2, dr Monika Myśliwy 2, dr Tomasz Wolski 3, dr n. med. Piotr Rapiejko 4,5, dr n. med. Jarosław Sieczka 6, dr Mirosław I. Puc 7, mgr Maciej Gofroń 8 1. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Szczecińskiego 2. Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii Uniwersytetu Szczecińskiego 3. Zakład Oceanografii Fizycznej Instytutu Nauk o Morzu Uniwersytetu Szczecińskiego 4. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 5. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 6. Katedra i Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 7. Instytut Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Szczecińskiej 8. Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 7 w Szczecinie Streszczenie: Celem pracy była analiza sezonu pyłkowego i fenologii kwitnienia brzozy w 2008 roku w Szczecinie oraz określenie korelacji między wybranymi warunkami pogodowymi a stężeniem pyłku w powietrzu. Pomiary koncentracji pyłku prowadzono metodą objętościową z zastosowaniem aparatu Lanzoni Sezon pyłkowy wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu wystąpiło 98% rocznej sumy ziaren pyłku. Sezon pyłkowy brzozy rozpoczął się w drugiej dekadzie kwietnia i trwał do połowy maja. Maksymalne stężenie pyłku Betula (1501 ziaren m -3 ) zanotowano 25 kwietnia. Różnice między okresem kwitnienia a obecnością ziaren pyłku w powietrzu zostały spowodowane oddziaływaniem czynników pogodowych i warunkami siedliskowymi w miejscu występowania poszczególnych egzemplarzy. Stężenie pyłku brzozy wykazuje istotną statystycznie korelację z wilgotnością względną i prędkością wiatru. Abstract: The aim of the study was to analyze birch-tree pollen season and flowering phenology in 2008 in Szczecin. Measurements were performed by the volumetric method (VPPS Lanzoni 2000 pollen sampler). Pollen season was defined as the period in which 98% of the annual total catch occurred. The pollen season of birch started in the second decade of April and lasted to the half of May. The highest airborne Betula concentration of 1501 pollen grains m -3 was noted on the 25 th of April. The differences between blooming and occurrence of pollen grains in the air are caused by meteorological factors and habitat conditions. Statistically significant correlation was found between the pollen count of birch pollen versus the relative humidity and wind speed. Słowa kluczowe: aeroalergeny, stężenie pyłku, fenologia, kwitnienie, pylenie, pogoda, brzoza Betula, 2008 r. Key words: aeroallergens, pollen count, phenology, flowering, pollination, weather, Birch-tree Betula, Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

11 PRACA POGLĄDOWA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Rodzaj Leptosphaeria jako źródło potencjalnych alergenów grzybowych Leptosphaeria genus as a source of potential mould s allergens dr Agnieszka Grinn-Gofroń Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii Uniwersytetu Szczecińskiego Streszczenie: Zarodniki rodzaju Leptosphaeria (Ascomycotina) od niedawna podejrzewa się o bycie jedną z większych i ważniejszych grup aeroplanktonu grzybowego na świecie. Zarodniki (askospory) są niewielkie (rozmiar rzędu kilkudziesięciu mikrometrów), w zależności od gatunku przezroczyste lub brązowe, z wieloma przegrodami. Z powodu właściwości alergogennych zostały uznane za jeden z ważniejszych alergenów grzybowych, przede wszystkim w Anglii. Powodowały między innymi pozytywne reakcje w testach skórnych. Abstract: Leptosphaeria (a member of the class Ascomycotina) has been noted as an important and prevalent group of fungal airspora worldwide. The color is dependant upon species from hyaline (colourless) to brown. It has subsequently been reported as having allergenic properties and has been implicated in the elicitation of respiratory allergic diseases especially in England. They are known to produce positive skin-prick test reactions. Słowa kluczowe: aeroalergeny, Leptosphaeria, zarodniki, grzyby Key words: aeroallergens, Leptosphaeria, spores, mould Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

12 PRACA ORYGINALNA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Analiza stężenia pyłku topoli w wybranych miastach Polski w roku 2008 The analysis of Poplar pollen count in selected Polish cities in 2008 dr n. med. Agnieszka Lipiec 1, dr n. farm. Dorota Myszkowska 2, dr Małgorzata Puc 3, dr Krystyna Piotrowska 4, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 4, mgr Adam Rapiejko 5, dr n. med. Ewa Świebodzka 6, dr n. med. Marek Modrzyński 7, mgr Katarzyna Korzeniewska 5, dr n. med. Maciej Hermanowski 8, dr n. med. Jacek Usowski 8, dr n. med. Piotr Rapiejko 8, lek. Izabela Winnicka 9 1. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2. Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 3. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Szczecińskiego 4. Katedra Botaniki Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 5. Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych w Warszawie 6. Poradnia Alergologiczna Uniwersyteckiego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Białymstoku 7. Poradnia Alergologiczna Euromedica w Grudziądzu 8. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 9. Poradnia Epidemiologiczna, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawie Streszczenie: Praca przedstawia przebieg sezonu pylenia topoli w wybranych miastach Polski w 2008 roku. Pomiary wykonano w Białymstoku, Bydgoszczy, Drawsku Pomorskim, Krakowie, Lublinie, Olsztynie, Szczecinie i Warszawie. Badania prowadzono metodą objętościową przy wykorzystaniu aparatów firmy Burkard i Lanzoni Sezon pyłkowy wyznaczono jako okres, w którym w powietrzu występuje 95% roc znej sumy ziaren pyłku. Początek sezonu pyłkowego wyznaczono również metodą 30 ziaren. Indeks SPI obliczono jako sumę średnich dobowych stężeń pyłku w danym sezonie. Najwyższe wartości średniodobowych stężeń pyłku topoli odnotowano w Lublinie, gdzie 11 kwietnia stężenie pyłku wyniosło 273 z/m 3 powietrza. Abstract: This paper presents the course of poplar pollination season in selected cities of Poland in The measurements were performed in Bialystok, Bydgoszcz, Krakow, Lublin, Lody, Olsztyn, Sosnowiec, Szczecin, Warsaw and Wroclaw. Volumetric method with the use of Volumetric Spore Trap (Burkard, Lanzoni 2000) was implemented. Pollen season was defined as the period in which 95% of the annual total catch occurred. The start of the season was also determined by the 30 grains method. Seasonal Pollen Index (SPI) was estimated as the annual sum of daily average pollen concentrations. The highest 24-hour average pollen count was recorded in Lublin on 11 April (273 poplar pollen grains/1 m 3 ). Słowa kluczowe: aeroalergeny, alergia, alergen, stężenie pyłku roślin, topola Key words: aeroallergens, allergy, allergen, pollen count, poplar 12 Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

13 PRACA ORYGINALNA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Analiza stężenia pyłku mniszka w atmosferze wybranych miast Polski w roku 2008 The analysis of dandelion pollen count in selected Polish cities in 2008 dr n. med. Piotr Rapiejko 1,8, prof. dr hab. Elżbieta Weryszko-Chmielewska 2, dr Krystyna Piotrowska 2, dr Małgorzata Puc 3, dr n. med. Ewa Świebocka 4, mgr Adam Rapiejko 5, mgr Katarzyna Korzeniewska 5, mgr Kazimiera Chłopek 6, dr n. med. Marek Modrzyński 7, dr n. med. Andrzej Wojdas 8, dr n. med. Maciej Hermanowski 8, lek. Izabela Winnicka 9, dr n. med. Agnieszka Lipiec 1 1. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2. Katedra Botaniki Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 3. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Szczecińskiego 4. Poradnia Alergologiczna Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Białymstoku 5. Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych 6. Katedra Paleontologii i Biostratygrafii Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu 7. Poradnia Alergologiczna NZOZ Euromedica w Grudziądzu 8. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 9. Poradnia Epidemiologiczna, Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Warszawie Streszczenie: W pracy autorzy przeanalizowali przebieg sezonu pylenia mniszka w wybranych punktach pomiarowych w Polsce w 2008 r. Badania w Białymstoku, Bydgoszczy, Lublinie, Olsztynie, Sosnowcu i Warszawie przeprowadzono z zastosowaniem metody wolumetrycznej, przy użyciu aparatów firmy Burkard i Lanzoni. W atmosferze badanych miast stwierdzono obecność jedynie pojedynczych ziaren pyłku mniszka. Abstract: This paper presents the course of dandelion pollination season in selected cities of Poland in The investigations were performed in Białystok, Bydgoszcz, Lublin, Olsztyn, Sosnowiec and Warsaw with the use of volumetric method with Burkard and Lanzoni Spore Traps. Słowa kluczowe: alergia, stężenie pyłku roślin, mniszek, pyłkowica Key words: allergy, pollen count, dandelion, pollinosis Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

14 PRACA POGLĄDOWA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Alergeny pyłku babki The plantain pollen allergens dr n. med. Piotr Rapiejko 1,2 1. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 2. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Streszczenie: Sezon pylenia babki w Polsce rozpoczyna się zwykle w połowie maja i trwa w zależności od regionu do końca września. Autor przedstawia aktualny stan wiedzy na temat alergenów pyłku babki i omawia ich znaczenie w etiologii alergicznego nieżytu nosa. Abstract: Plantain pollen season in Poland usually starts between the half of May till the end of September depending on the region. The autor presents current state of knowledge regarding plantain pollen allergens and discuss their significance in allergic rhinitis. Słowa kluczowe: alergen, alergiczny nieżyt nosa, babka, stężenie pyłku Key words: allergen, allergic rhinitis, plantain, pollen count 14 Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

15 PRACA POGLĄDOWA AEROBIOLOGIA MEDYCZNA Alergogenne znaczenie pyłku mniszka Allergenic importance of dandelion pollen dr n. med. Piotr Rapiejko 1, dr n. med. Agnieszka Lipiec 2 1. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie 2. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Streszczenie: Sezon pylenia mniszka w Polsce rozpoczyna się zwykle w końcu marca i trwa, w zależności od regionu, do końca maja. Autorzy przedstawiają aktualny stan wiedzy na temat alergenów pyłku mniszka i omawiają ich znaczenie w alergicznym nieżycie nosa. Abstract: Dandelion pollen season in Poland usually starts between the end of March till the end of May depending on the region. The authors presents current state of knowledge regarding dandelion pollen allergens and discuss their significance in allergic rhinitis. Słowa kluczowe: alergen, alergiczny nieżyt nosa, mniszek Key words: allergen, allergic rhinitis, dandelion Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

16 AKTUALNOŚCI PRACA POGLĄDOWA Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny w 2008 r. Nobel Prize for Medicine 2008 dr n. med. Piotr Rapiejko 1,2, dr n. med. Agnieszka Lipiec 2 1. Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Bolesław Samoliński 2. Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Streszczenie: Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii otrzymał w 2008 roku Harald zur Hausen za odkrycie wirusa brodawczaka ludzkiego wywołującego raka szyjki macicy oraz Françoise Barré-Sinoussi i Luc Montagnier za odkrycie ludzkiego wirusa zespołu nabytego braku odporności (HIV). Abstract: The Nobel committee has awarded the Prize for Physiology or Medicine in this year to Harald zur Hausen for his discovery of human papilloma viruses (HPV) causing cervical cancer and to Françoise Barré-Sinoussi and Luc Montagnier for their discovery of human immunodeficiency virus (HIV). Słowa kluczowe: Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny, 2008, wirus brodawczaka ludzkiego, HPV, wirus zespołu nabytego braku odporności, HIV Key words: Nobel Prize for Medicine, 2008, human papilloma viruses, HPV, human immunodeficiency virus, HIV 16 Pracę nadesłano: Zaakceptowano do druku:

17 Dotychczas w Alergoprofilu zostały opublikowane prace dotyczące niżej wymienionych alergenów: alergeny pyłku leszczyny rok 2007, nr 2, alergeny pyłku olszy rok 2007, nr 3, alergeny pyłku topoli rok 2008, nr 2, alergeny pyłku brzozy rok 2005, nr 1, alergeny pyłku dębu rok 2007, nr 3, alergeny pyłku buku rok 2007, nr 4, alergeny pyłku grabu rok 2008, nr 1, alergeny pyłku jesionu rok 2008, nr 1, alergeny pyłku platanu rok 2008, nr 2, alergeny pyłku traw rok 2005, nr 2, alergeny pyłku mniszka rok 2008, nr 3, alergeny pyłku babki rok 2008, nr 3, alergeny komarów rok 2006, nr 2, alergeny meszek rok 2007, nr 2, alergeny Didymella rok 2008, nr 2, alergeny Gonoderma rok 2008, nr 1, alergeny Leptosphaeria rok 2008, nr 3, alergeny owadów błonkoskrzydłych rok 2006, nr 3, biologia roztoczy kurzu domowego rok 2008, nr 1, ekologia roztoczy kurzu domowego rok 2008, nr 2, reakcje krzyżowe rok 2006, nr 2. Dotychczas w Alergoprofilu zostały opublikowane prace dotyczące stężenia pyłku niżej wymienionych alergenów w wybranych miastach Polski (nr/rok publikacji): Stężenie pyłku Rok pomiarów leszczyna 1/2006 2/2006 2/2007 3/2008 olsza 1/2005 2/2006 2/2007 2/2008 brzoza 1/2005 2/2006 2/2007 2/2008 jesion 4/2007 3/2008 grab 3/2007 2/2008 dąb 3/2007 3/2008 topola 3/2008 cis/jałowiec 3/2006 3/2007 2/2008 trawy 1/2005 3/2006 4/2007 planow. 4/2008 ambrozja 2/2005 4/2006 1/2008 planow. 4/2008 babka 4/2007 planow. 4/2008 bylica 2/2005 4/2006 1/2008 planow. 4/2008 mniszek 3/2008 Alternaria 1/2006 4/2006 4/2007 planow. 4/2008 Cladosporium 1/2006 4/2007 planow. 4/2008 Pełne wersje ww. publikacji dostępne są w postaci plików pdf. na stronie internetowej kwartalnika Alergoprofil ( oraz Bibliografii Palinologii Polskiej ( Alergoprofil 2008, Vol. 4, Nr 3 17