Poradnik Małego Podróżnika

Transkrypt

1 Poradnik Małego Podróżnika

2 Spis treści TROPY ZWIERZĄT LEŚNYCH... 3 MEDYCYNA W LESIE... 9 Schronienie - poradnik survivalowy Jak odnaleźć drogę w lesie? CO JADALNE, A CZEGO SIĘ STRZEC?

3 TROPY ZWIERZĄT LEŚNYCH PRZYKŁADY ZWIERZĄT LEŚNYCH I ICH TROPY 3

4 ZAJĄC Zwierzęta kolonijne, średniej wielkości. Zającowate zwykle poruszają się skokami, osiągają szybkość do 70 km/h. Często zamieszkują nory, czasem załomy skalne, nie gromadzą zapasów na zimę i nie hibernują. Cechą charakterystyczną zajęczaków jest to, iż tylne kończyny są znacznie dłuższe od przednich. Posiadają długie, szpiczaste uszy, krótki, puszysty ogon. W górnej szczęce mają 2 pary siekaczy, z których pierwsza stale rośnie i wymaga ścierania. TROP ZAJĄCA: 4

5 WIEWIÓRKA Występuje w lasach liściastych i iglastych, a także w parkach. W dziupli ma swoje zapasy, zamieszkuje gniazda ptaków lub buduje je sama. Gniazda te buduje w koronach drzew, zwykle w rozwidleniu gałęzi. Buduje je z trawy i drobnych gałązek i wyściela mchami. Gniazda te mają jeden wejściowy otwór. Długi, puszysty ogon odgrywa ważną rolę podczas skoków - stabilizuje kierunek lotu. Jest aktywna w dzień. Jej pożywienie stanowią nasiona, pędy, grzyby, owoce, ale także owady, jaja i pisklęta. TROP WIEWIÓRKI : 5

6 LIS Gatunek drapieżnego ssaka należącego do rodziny psowatych (Canidae). W gwarze myśliwskiej samca nazywamy lisem lub psem, samice liszką, lisicą lub suczką, młode liskami, lisiętami lub szczeniętami, a jesienią niedoliskami. Pożywienie: ssaki (głównie gryzonie), ptaki, padlina, czasem gady, bezkręgowce, i pokarm roślinny (jagody, orzechy) Wrogami lisów są duże drapieżne ptaki (orły i orliki), a także puchacze, które mogą porywać szczenięta. Pośród drapieżnych ssaków najgroźniejsze dla lisów są psy. TROP LISA : 6

7 DZIK Gatunek dużego, lądowego ssaka łożyskowego z rzędu parzystokopytnych. Samica dzika nazywana jest lochą, samiec odyńcem, a młode warchlakiem, warchlak o charakterystycznym paskowym umaszczeniu pasiakiem. Dzik jest typowym wszystkożercą. Żywi się m.in. żołędziami, orzeszkami buczynowymi. Jest utrapieniem rolników ryjąc, potrafi poczynić wielkie szkody, zwłaszcza w uprawach roślin bulwiastych TROP DZIKA : 7

8 SARNA Gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych. Jedno z ważniejszych zwierząt łownych Europy. Samica jest nazywana kozą, samiec rogaczem lub kozłem, młode zaś koźlętami. Sarny w okresie od późnej jesieni do wiosny żyją w stadach (rudlach) złożonych z kilku do kilkudziesięciu osobników prowadzonych przez doświadczoną samicę. Po tym okresie rudle się rozluźniają i rozbijają na mniejsze grupy. Największą aktywność wykazują we wczesnych godzinach rannych, południowych i wieczornych. Mogą żerować w nocy. Sarna jest gatunkiem roślinożernym. Żywi się trawami, ziołami, liśćmi, grzybami i owocami leśnymi. TROP SARNY : Autor Agata Malewicz 8

9 Medycyna w lesie Kto wpadł, że rośliny mogą leczyć? Bardzo trudno znaleźć informacje na temat tego, kto wpadł na pomysł i w ogóle komu do głowy przyszło, że liście jakieś rośliny mogą leczyć. Przeszukując różne strony o ziołolecznictwie i o roślinach medycznych, można natknąć się na wiadomości o tym, że już w starożytności używano roślin do leczenia wszelakich chorób. Pierwsze wzmianki o ziołolecznictwie pojawiły się z okresu Ok lat p.n.e.! I pochodziły one z Babilonii i Asyrii. Wyróżniono wtedy rośliny takie jak: rumianek czy szafran. Jednak głównym ośrodkiem, który uważa się za kolebkę ziołolecznictwa, jest starożytny Egipt. Wzmianki o ziołach leczniczych można znaleźć w dziełach Herodota jak i w hieroglifach. W starożytnym Egipcie ziołolecznictwem zajmowali się kapłani, a zioła rosły obok świątyń. Z papirusu Ebera, można wyczytać ponad 900 różnych recept np. bylicę piołun jako lek zwiększający łaknienie czy korę granatowca jako środek przeciw pasożytniczy. W Europie głównie ziołolecznictwo obecne było w starożytnej Grecji. Zioła były sprzedawane tam w zakładach zwanych po grecku apotheke, z tego słowa wywodzi się dzisiejsza apteka. 9

10 W średniowieczu, ziołolecznictwo było obecne w klasztorach, w ramach tradycji zakonnej. Jednak przełomu w tamtym okresie dokonał Paracelsus. Uważał on, że Bóg dał ludziom lek na każdą chorobę i są one oznaczone różnymi symbolami. Z tego powodu dawał on rośliny o liściach nerkowatych na choroby nerek lub makówki na bóle głowy. Rośliny lecznicze i jak je stosować? Na jakie przypadłości działa dana roślina? Zacząć trzeba od tego, z czego składają się, głównie, rośliny lecznicze. Podstawowymi związkami chemicznymi są: a) Alkaloidy są to związki silnie aktywne, zwykle trujące, rozpuszczalne w wodzie. b) Aminokwasy - liczne związki organiczne, rozpuszczalne w wodzie. Są elementami składowymi białek c) Antocyjany pospolite barwniki, działające na naczynia włosowate, poprawiają ostrość widzenia. Białka niezbędny budulec struktur komórkowych i tkankowych. e) Flawonoidy liczna grupa związków barwnych(żółtych). Zapewniają w organizmie równowagę chemiczną. Garbniki wykazują działania antyseptyczne, ściągające i antywirusowe. Oraz Glikozydy, Gorycze, Olejki eteryczne, Saponiny, Enzymy i wiele, wiele innych. Gdy znamy już podstawy możemy zająć się czymś trudniejszym, czyli wybranymi roślinami leczniczymi i ich działaniem oraz stosowaniem. Babka lancetowata- Lecznicze tutaj są liście, które posiadają działanie wykrztuśne oraz łagodnie przeczyszczające. Oraz przy ukąszeniach owadów czy obrzękach lub oparzeniach. Występuje na łąkach, pastwiskach. Mięta pieprzowa- Mięta bardzo skutecznie leczy zaburzenia trawienia, działając rozluźniająco na mięśniówkę jelit. Wtarty w skórę olejek miętowy uśmierza ból, tłumiąc reakcje nerwów odbierających bodźce bólowe. Występuje przy brzegach wód, na łąkach. 10

11 Róża dzika - Z jej płatków przyrządza się maści do oczu, a gotowane w winie wykorzystywane są przy bólach uszu i głowy, także w stanach zapalnych skóry i dziąseł. W Polsce występuje powszechnie na brzegach lasów, w zaroślach. Brzoza biała - Liście działają napotnie, tonizująco, przeciwobrzękowo, przeciwreumatycznie, odtruwająco. Spotykana w prawie każdym lesie. Kasztanowiec zwyczajny - przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, zatrzymujące krwawienie. W celach leczniczych stosuje się głównie nasiona lub kwiaty. Jest jeszcze wiele innych roślin, które wykorzystuje się w lecznictwie i które mogą zostać wykorzystane w medycynie, do tworzenia różnego rodzaju lekarstw. Warto znać niektóre z nich, gdy coś stanie się w lesie lub w jego okolicy, a nie będziemy wiedzieć gdzie jest droga i niestety telefon nam się rozładuje;). Warto jednak pamiętać o tym, że nie wszystko rośliny są nam znane i lepiej zapoznać się z nimi bliżej w domu zanim wykorzysta się swoją wiedzę w terenie na zdrowym człowieku! Autor Zuzanna Burkowska 11

12 Schronienie - poradnik survivalowy Rozbijanie obozu Nigdy nie należy rozbijać obozu na leśnych ścieżkach lub w miejscach, w których widoczne są ślady obecności dużych zwierząt (np. buchtowisko czy wygnieciona trawa) lub drapieżników (fragmenty piór, kości, krwi) oraz należy też upewnić się, że w pobliżu nie ma mrowiska lub ula dzięki temu spędzimy spokojną noc. Ważne jest by nad głową nie mieć spróchniałego lub suchego drzewa oraz żeby nie istniało zagrożenie, że podczas snu coś nam spadnie na głowę (np. sucha gałąź lub kamienie). Warto przypomnieć by obozowiska nie rozbijać zbyt blisko wody - dzięki temu nie będziemy przeszkadzali zwierzętom, które korzystają z wodopoju, a jednocześnie zminimalizujemy ryzyko podmycia naszego obozu. Pamiętajmy o tym, że w pobliżu wody zawsze panuje większa wilgotność powietrza przez co temperatura odczuwalna jest niższa. Jeżeli mamy możliwość wyboru miejsca do spania najlepiej wybrać to na podwyższeniu, dzięki temu w przypadku deszczu woda nas nie zaleje. No, przynajmniej nie od razu. Zaleca się również by wyjście z szałasu czy namiotu umieścić w kierunku wschodnim. Tak zaplanowane wyjście ze schronienia sprawi że obudzą Cię promienie wschodzącego słońca. 12

13 Co zabrać ze sobą na wyprawę? Oczywiście w zależności od tego gdzie się wybieramy i w jaką porę roku dostosowanie odpowiedniego ubioru jest kwestią podstawową. Nie należy też zapominać o podstawowych zasadach takich wypadów ( planowanie trasy, dojazdy i powroty, możliwe zagrożenia) i koniecznie wziąć mapy terenu, na który się udajemy, kompas też może się przydać. Wyposażenie plecaka Wyprawka koniecznie musi zawierać apteczkę, wyposażoną w kilka rodzajów plastrów, bandaży, leki przeciwbólowe oraz te przyjmowane przez nas na co dzień, preparaty na dolegliwości żołądkowe, chustę trójkątną, opatrunki jałowe, środki dezynfekujące, nożyczki, agrafki, preparat przeciw ukąszeniom owadów. Inne akcesoria na wyprawę to ręczniki, śpiwór, karimata, namiot, kubek, talerz i sztućce, latarka, telefon komórkowy czy kompas. Kosmetyczka powinna być ograniczona do minimum. Warto też mieć ze sobą saperkę oraz toporek, to zawsze ułatwi nam życie w trudnych warunkach. Jeżeli chodzi o to jaką żywność ze sobą zabrać to najlepsza jest żywność liofilizowana, oczywiście możemy też korzystać z darów natury. Przede wszystkim należy pamiętać, że akcesoria na wyprawie, będziemy musieli samodzielnie nosić, przemierzając nie zawsze łatwe szlaki. Zawartość wyposażenia przekłada się również na nasze bezpieczeństwo, dlatego podstawową zasadą jest zabieranie rzeczy, które faktycznie mogą się przydać w różnych sytuacjach. Autor Michał Przychodzki 13

14 Jak odnaleźć drogę w lesie? Przygotowanie do wędrówki Ważne jest aby dokładnie przemyśleć swoją wyprawę do lasu, gdyż mogą tam na nas czyhać przeróżne niespodzianki, niekoniecznie przyjemne. Często nie jesteśmy w stanie przewidzieć pewnych sytuacji natomiast niespodziewana burza może wyrządzić nam wiele szkód a nawet w ekstremalnych warunkach pozbawić życia. A więc do swojego plecaka koniecznie spakuj: kurtkę przeciwdeszczową, wodę, jedzenie, kompas, mapę, scyzoryk, sznurek. 14

15 Gdy zgubisz się w lesie i nie będziesz miał przy sobie mapy i kompasu. NIE PANIKUJ! Panikowanie jest najgorszą rzeczą na jaką można się zdecydować, ponieważ nie pozwala ci rozsądnie myśleć. Lepszym rozwiązanie takiej sytuacji będzie gdy staniesz na chwile, uspokoisz się i rozejrzysz się dookoła. Gdziekolwiek będziesz się znajdował przyjmij, że to jest twój punkt zero i oznacz go w jakiś sposób. Zwróć uwagę na mech, sprawdź po jakiej stronie drzew rośnie. Strona, na której się znajduje oznacza północ. Wbij kij w ziemię, cień który rzuci on na podłoże będzie oznaczał północ. 15

16 Zaobserwuj mrowisko, gdyż od strony północnej jest bardziej nachylone niż od południowej. Strona południowa jest bardziej płaska, aby promienie słoneczne mogły bardziej nagrzać całe mrowisko. Znajdź ścięty pień, północ możesz określić poprzez zmniejszające się odstępy między słojami- drzewa się w tym miejscu słabiej rozwija. Zaskakujące jest również użycie zegarka, wystarczy ustawić wskazówkę zegarową na słońce, bądź najjaśniejszy punkt na niebie, w myślach wyznacz dwusieczną kąta między wskazówką a godziną 12. Linia ta będzie wskazywała południe a pozostałe kierunki można określić analogicznie do uzyskanego kierunku świata. Autor Marta Nowak 16

17 CO JADALNE, A CZEGO SIĘ STRZEC? Pokrzywa zwyczajna po zanurzeniu we wrzątku nadaje się do jedzenia na surowo, także można gotować z niej zupę lub witaminową herbatkę. Młode liście pokrzywy można jeść surowe, ponieważ po zwiędnięciu, lekkim roztarciu łyżką, lub zanurzeniu we wrzątku przestają parzyć. Nasiona pokrzywy można używać do zagęszczania zup zamiast kaszy. Sok pokrzywy łagodzi podrażnienia spowodowane poparzeniem pokrzywą, a także przyspiesza gojenie się ran. Napar z liści pokrzywy działa wzmacniająco oraz leczy przeziębienia. Odwar kłączy jest stosowany jako środek wykrztuśny przy kaszlu. Na krzewach dzikiej róży niemal całą zimę wiszą czerwone owoce, zawierające duże ilości witaminy C. Przed użyciem należy je przeciąć i oczyścić z nasion pokrytych drażniącymi włoskami. Możemy je jeść na surowo lub parzyć w celu uzyskania witaminowej herbatki Igły sosny, świerku i jodły zawierają zimą dużo witaminy "C". Można z nich zrobić witaminowy napój: kilka wierzchołków gałązek zanurzamy na chwilę we wrzątku, aby rozpuścić woskowy nalot pokrywający igły. Następnie igły obrywamy. Garść igieł rozcieramy z niewielką ilością wody. 17

18 Otrzymaną masę w emaliowanym garnku zalewamy pół litrem wody, doprowadzamy do wrzenia i odstawiamy do naciągnięcia pod przykryciem na 1 do 2 godzin. Pijemy otrzymaną witaminową herbatkę (płyn zlewamy znad osadu) po pół szklanki 3 razy dziennie, dodając cukier do smaku. Latem i jesienią można zawsze znaleźć grzyby, owoce, jagody, jadalne byliny, orzechy. TRUJĄCE ROŚLINY LEŚNE Spacerując po lesie w pełni lata z pewnością natkniemy się na owocujące rośliny zielne, drzewa lub krzewy. I z pewnością przez nasza głowę nie raz przejdzie myśl "czy to co jest aby jadalne?". Niestety w wielu przypadkach na samej myśli się nie kończy, a rezultaty spróbowania jak smakuje dany owoc mogą być nieprzyjemne w skutkach. Warto zapoznać się z roślinami, których owoce są trujące, chociażby po to, aby móc podzielić się tą wiedzą. 18

19 Owoce wywołujące przejściowe zaburzenia żołądkowojelitowe oraz ośrodkowego układu nerwowego. Rośliny z takimi owocami to: BEZ CZARNY KALINA KORALOWA KRUSZYNA POSPOLITA 19

20 Owoce spożyte w większej ilości mogą być przyczyną zgonu. Do takich roślin należy zaliczyć: CZWOROLIST POSPOLITY BEZ HEBD CZERNIEC GRONKOWY 20

21 Owoce zjedzone nawet w małej ilości mogą spowodować śmierć. Do takich roślin należy zaliczyć: Konwalię majową - śmiertelne zatrucie u dzieci może wystąpić po zjedzeniu kilku czerwonych jagód, a u dorosłych po zjedzeniu więcej niż 30 jagód. Trzmieliny (trzmielina brodawkowata i trzmielina zwyczajna) - różowoczerwone owoce zjedzone w większych ilościach. Wawrzynek wilczełyko - dla dzieci dawką śmiertelną są 3-4 szkarłatnoczerwone owoce, dla dorosłych owoców. 21

22 Wiciokrzew suchodrzew - spożycie nawet kilku ciemnoczerwonych jagód może spowodować śmiertelne zatrucie. Jałowiec sawina - szaroniebieskie szyszkojagody zawierają silnie trujący związek, sabinol. Pokrzyk wilcza jagoda - czarne błyszczące jagody, u dzieci 1-2 jagody powodują ciężkie zatrucia, natomiast dawką śmiertelną dla dorosłych jest jagód. Autor Karolina Powrózek 22