Własnośd intelektualna. dr Aldona Małgorzata Dereo

Transkrypt

1 2011 Własnośd intelektualna dr Aldona Małgorzata Dereo

2 Podstawowe pojęcia z zakresu własności intelektualnej Kapitał intelektualny wiedza, która może zostad przekształcona w wartośd Kapitał intelektualny przedsiębiorstwa obejmuje: kapitał ludzki, dobra niematerialne.

3 Dobra niematerialne produkty i technologie systemy organizacji produkcji i sprzedaży wyniki prac badawczych i rozwojowych bazy danych programy komputerowe know-how techniczne i organizacyjne oznaczenia i opakowania produktów renoma przedsiębiorstwa oraz przywiązanie klientów

4 Dobra niematerialne Dobra niematerialne to dobra prawnie chronione, związane z człowiekiem, jako wyodrębnionym prawnie podmiotem (osoba fizyczna), niezależnie od tego, czy uzasadnieniem ich prawnej regulacji jest ochrona osoby ludzkiej, a konkretnie jej osobistych interesów (pewnych niezbywalnych jej przymiotów, stanowiących wartośd samą w sobie, czyli właśnie dóbr osobistych, czy też ochrona efektów jej intelektualnej (koncepcyjnej, artystycznej) pracy, chronionych z uwagi na estetyczną lub praktyczną, użytkową, a w zasadzie obecnie przede wszystkim komercyjną ich wartośd

5 Prawo dóbr niematerialnych Prawo dóbr niematerialnych, czyli dotyczące tych dóbr regulacje (akty) prawne, stanowi historycznie jedną z nowszych gałęzi prawa przedmiotowego (cywilnego), jego ukształtowanie się nie jest kwestią ostatnich dziesięcioleci. Świadczą o tym dwie podstawowe dla tego zakresu ochrony prawnej powszechne konwencje międzynarodowe pochodzące jeszcze z XIX w., czyli Konwencja Paryska z 1883 r. odnosząca się do praw własności przemysłowej oraz Konwencja Berneoska z 1886 r., dotycząca praw autorskich.

6 Przedmiot własności intelektualnej Rezultaty działalności twórczej człowieka stanowią przedmiot własności intelektualnej. Niektóre z nich przenoszą charakterystykę swoich twórców, stąd też są traktowane jako dzieła sztuki lub dzieła intelektu. Pozostałe grupy utworów mają pewne cechy uznawane za charakterystyczne cechy natury lub właściwości, które mają pomóc w kontrolowaniu natury, nie wyrażają natomiast charakteru twórcy. Są one kwalifikowane jako własnośd przemysłowa.

7 Zakres własności intelektualnej Własnośd intelektualna obejmuje: własnośd przemysłową wytwory twórczości ustawa prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 roku Nr 119, poz z późn. zm.) ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.)

8 Struktura własności intelektualnej (ochrona własności intelektualnej) własnośd intelektualna RP Inne np. tajemnice know how własnośd przemysłowa (pwp) i (uoznk) własnośd autorsko prawna (paipp) Źródło: opracowanie własne 8

9 Własnośd intelektualna Prawa do: dzieł literackich, artystycznych, naukowych, interpretacji artystów interpretatorów oraz do wykonao artystów wykonawców, do fonogramów, do programów radiowych i telewizyjnych, wynalazków, odkryd naukowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, nazw handlowych, oznaczeo handlowych, ochrony przed nieuczciwą konkurencją oraz wszystkie inne prawa dotyczące działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej oraz artystycznej. (KONWENCJA O USTANOWIENIU ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ - WIPO ) Sztokholm 1967r. ( Polska 1975r.) 9

10 Przedmioty ochrony (własnośd intelektualna w prawie międzynarodowym) Własnośd przemysłowa (Konwencja Związkowa Paryska, 1883 r.) wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe i usługowe, datkowe prawo ochronne dla produktów leczniczych oraz produktów ochrony roślin, oznaczenia geograficzne i oznaczenia pochodzenia, zwalczanie nieuczciwej konkurencji, ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa Prawo autorskie ( Konwencja Berneoska, 1886 r.) ochrona dzieł literackich i artystycznych ochrona programów dla maszyn cyfrowych ochrona wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych, inne np. prawo prasowe Polska od 1935r. Polska od 1919r. obecnie 172 paostwa (2008r.) 10

11 Struktura dóbr niematerialnych Wytwory twórczej działalności intelektu ludzkiego - systematyka podlegające ochronie: - rejestrowane (poprzedzone badaniami, bez badao) formalne procedury ochrona w UPRP i in. - nierejestrowane (niepoddane sformalizowanym procedurom) np. utwory według prawa autorskiego, naukowe, znaki powszechnie znane sławne itp. niechronione: - dostępne do powszechnego użytku np. szeroko pojęta wiedza z podręczników, - dobra niematerialne wcześniej chronione, a ochrona ustała (unieważnienie, wygaśnięcie praw wyłącznych). 11

12 Możliwości ochrony dóbr intelektualnych Na drodze prawnej z rejestracją: wynalazki wzory użytkowe wzory przemysłowe znaki towarowe oznaczenia geograficzne topografie układów scalonych i bez rejestracji: utwory oznaczenia geograficzne znaki towarowe

13 Systemy ochrony prawnej są ustrukturyzowane i sformalizowane System międzynarodowy prawo międzynarodowe, System regionalny prawo unijne, członkowie UE System krajowy prawo lokalne (pwp, paipp, uoznk, k.c.) Ograniczenie praw wyłącznych podmiotowe przedmiotowe czasowe terytorialne 13

14 Stan prawny - wspólnotowy Konwencja o patencie europejskim (Dz.U. z 2004r. Nr 79 poz.737 z póżn.zm.) Regulamin wykonawczy do Konwencji o patencie europejskim Rozporządzenie Rady Komisji Europejskiej Nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993r. utworzyło nowe terytorialne prawo własności przemysłowej Unii Europejskiej. Postępowanie w sprawie znaku towarowego Wspólnoty reguluje rozporządzenie Rady Nr 40/94/94/WE o wspólnotowym znaku towarowym (Dz. Urz. z 1994 Nr L 011/1). Dyrektywa 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów 14

15 Stan prawny własności intelektualnej w RP Akty prawne Prawo własności przemysłowej ustawa z dn. 30 czerwca 2000 r. (Dz.U.nr 49/2001 poz. 508 z późniejszymi zmianami ). Tekst jednolity r. (Dz.U.nr 119/2003 poz.1117) z 2004 r. Nr 33, poz. 286 oraz z 2005 r. Nr 10, poz. 68, Nr 163, poz i Nr 167, poz. 1398), ustawa z dn r. (Dz.U.nr 99/2007 poz.662), ustawa z dn r.(Dz.U.nr 136/2007 poz.958) Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dn. 4 lutego 1994r.z późniejszymi zmianami. Jednolity tekst obwieszczenie Marszałka sejmu Rzeczypospolitej Polskie z dn. 17 maja 2006r. (Dz.U. nr90/2006 poz.631), ustawa z dn r. (Dz.U.nr 99/2007 poz.662), O zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ustawa z dn. 16 kwietnia 1993r. (Dz.U.nr 47/1993 poz.211) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dn. 14 czerwca 2005r.zmieniające rozporządzenie w spr. dokonywania i rozpatrywania zgłoszeo wynalazków i wzorów użytkowych ( Dz.U.z 2005r. Nr 109, poz 910) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dn r.zm rozp. w spr. opłat związanych z ochroną.. (Dz.U. z 2008r. Nr 41 poz.241) 15

16 Prawo autorskie Prawo autorskie chroni szeroki krąg kreatywnych działao, które związane są z pracą literacką, dziennikarstwem, nauką, muzyką, teatrem, pantomimą, fotografią, programami komputerowymi, itp. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie przewiduje dla utworów ochrony patentowej ani certyfikacyjnej. To domena ustawy Prawo własności przemysłowej. Uwzględnia natomiast szeroką gamę licencji, bowiem majątkowe prawa autorskie mogą stanowid przedmiot obrotu cywilnoprawnego (Rozdz. V ustawy Przejście autorskich praw majątkowych).

17 Prawo autorskie Prawa autorskie dzielą się na uprawnienia o charakterze osobistym (takie jak prawo do autorstwa, integralności utworu), które mają charakter niezbywalny i pozostają zawsze przy twórcy oraz prawa majątkowe (takie jak prawo do rozporządzania i korzystania z utworu), które można przenieśd na inną osobę lub obciążyd prawem do korzystania. Prawo autorskie trwa 70 lat licząc od śmierci twórcy. Po upływie tego okresu dzieło przechodzi do domeny publicznej i można z niego w zasadzie swobodnie korzystad.

18 Zakres ochrony prawnoautorskiej Ochroną prawnoautorską są objęte każde przypadki twórczości, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Podlegad ochronie będą zatem zarówno przypadki tzw. sztuki wysokiej, jak i np. nieporadny rysunek dziecka. Z punktu widzenia przedmiotu opracowania istotne jest, że dziełem może byd również dokumentacja techniczna. Ważną konsekwencją ochrony prawnoautorskiej jest fakt, że pomysły, idee, sposoby postępowania, itd., które zostaną zawarte w utworze nie podlegają ochronie. Prawo chroni bowiem jedynie formę wyrażenia. Tym samym nie są chronione, jako takie odkrycia, idee, procedury, metody działania. Co do zasady, uprawniony posiada wyłącznośd na korzystanie i rozporządzanie utworem, która jest ograniczana przez dozwolone przypadki użytku publicznego (np. wykorzystanie w celach dydaktycznych i naukowych) lub prywatnego (wykorzystanie utworu we własnym zakresie). Dzięki dozwolonemu użytkowi można zatem, w zakresie limitowanym ustawą korzystad z utworu bez zgody uprawnionego.

19 Własnośd przemysłowa przedmiot - prawo wyłączne- dokument Wynalazek patent, patent europejski, d.pat. Wzór użytkowy prawo ochronne, ś.ochron. Znak towarowy prawo ochronne, ś.ochron. Wspólnotowy znak towarowy prawo z rejestracji Wzór przemysłowy prawo z rejestracji ś.rej Wspólnotowy wzór przemysłowy prawo z rejestracji Topografia układu scalonego prawo z rejestracji Oznaczenie geograficzne prawo z rejestracji 19

20 Przedmioty własności przemysłowej i okres ochrony Patenty na wynalazki - standardem światowym, który obowiązuje również w Polsce jest przyznawanie ochrony patentowej na okres 20 lat Prawo ochronne na wzory użytkowe - udzielane jest na okres 10 lat od daty zgłoszenia wzoru do ochrony Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego - okres ochrony prawnej wynosi 25 lat Prawo ochronne na znak towarowy - okres ochrony to 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego do ochrony w Urzędzie Patentowym RP. Ochrona może byd przedłużona na kolejne okresy 10- letnie Prawo z rejestracji topografii układów scalonych - termin ochrony upływa po 10 latach

21 Dokonanie wynalazku Jest to rozwiązanie techniczne w wyniku pracy twórczej wynalazcy, spełnia kryteria zdolności patentowej (bezwzględne). Wynalazki są: nowe ( art.25 pwp) posiadają poziom wynalazczy (art. 26 pwp, 32 ust.1 pkt.3 RM), nadają się do przemysłowego stosowania (art.27pwp, 3 ust.1pkt.4rm) 21

22 Jak zarejestrowad wynalazek?

23 Ochrona rejestrowa Warunki: wniesienie wniosku do UP spełnienie określonych procedur w tym opłaty ujawnienie istoty rozwiązania uzyskanie tytułu ochronnego opłata za ochronę, publikacja prawa wpis prawa do rejestru 23

24 Rejestracja Dokument patentowy ujawnienie monopol Patent przyznaje uprawnionemu prawo wyłączne do zarobkowego i zawodowego korzystania z wynalazku, umożliwiając zapobieganie lub powstrzymywanie innych osób od wytwarzania, wykorzystywania, sprzedaży lub importu produktu lub technologii według wynalazku Daje prawną podstawę do ścigania naruszyciela 24

25 Kto może uzyskad patent? Twórca Twórcy wynalazku przysługuje: prawo do wynagrodzenia prawo do wymieniania go jako twórcy w opisach, rejestrach, oraz innych dokumentach i publikacjach Pracodawca lub zamawiający 25

26 Ile patentów? Ile patentów mieści się w zwykłej jednorazowej maszynce do golenia? 22 patenty uzyskał Gillette zanim wprowadził na rynek swój nowy model Gillette Sensor

27 GILLETTE patentów tylko w samym EPO Strategia patentowania wszystkiego na co można uzyskad ochronę przed wprowadzeniem produktu na rynek Skuteczne blokowanie konkurentów zainteresowanych naśladownictwem

28 IBM lepiej sprzedawad wiedzę niż komputery patentów tylko w samym EPO IBM zwiększyła przychody z tytułu patentów i licencji o astronomiczną kwotę 3 300% zaczynając od 30 milionów dolarów w 1990 roku do niemal 1 miliarda dolarów w roku 2000 Kwota ta stanowiła wtedy ok. 1/9 łącznych zysków firmy przed opodatkowaniem Aby wygenerowad takie zyski IBM musiałaby sprzedad komputery za kwotę 20 miliardów dolarów IBM przestał produkowad i sprzedawad komputery Obecnie proaktywna strategia IP zapewnia firmie od 1 do 2 mld USD wpływów rocznie

29 Najsłynniejsza w historii wojna patentowa Polaroid vs Kodak Miejsce: USA Czas lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XX wieku Firmy: Polaroid i Kodak Przedmiot sporu: rewolucyjna jak natychmiastowego wywoływania zdjęd na owe czasy technologia Przyczyna sporu: Pomimo braku praw wyłącznych, Kodak zdecydował się na wypuszczenie konkurencyjnych do Polaroida aparatów fotograficznych, bazujących na zbliżonej do Polaroida technologii Rezultat: Kodak przegrał Koszty jakie poniósł Kodak: Zasądzone przez sąd odszkodowanie na rzecz Polaroida 925 mln USD - Kodak został zmuszony do zamknięcia fabryki za 1.5 mld USD i zwolnienia 600 pracowników mln USD koszt odkupienia 16 mln aparatów fotograficznych mln USD koszty sądowe poniesione przez firmę Kodak

30 ESCADA vs Pensjonat Eskada ESCADA międzynarodowa grupa odzieżowa i kosmetyczna Pensjonat Eskada kilkanaście pokoi do wynajęcia w jednej z turystycznych miejscowości w Polsce - ESCADA poprzez obsługującą ją kancelarię prawną domaga się od Pensjonatu zaprzestania prowadzenia działalności pod dotychczasową nazwą Firma ESCADA zarezerwowała swoją nazwę w wielu klasach towarowych (w tym obejmującej działalnośd turystyczną), opór okazał się bezcelowy i Pensjonat musiał zmienid nazwę

31 Twórczośd pracownicza Zakres praw do twórczości pracowniczej zależy od jej charakteru Prawa do twórczości pracowniczej określają przepisy krajowe, które zwykle ustanawiają szczególny reżim w odniesieniu do tej kategorii własności intelektualnej, konieczne uwzględnienie w umowach dotyczących międzynarodowych projektów badawczych stosownych klauzul dotyczących praw do stworzonych w ich wyniku wytworów intelektualnych, umowa o pracę lub inna umowa (np. zlecenia) mają zwykle pierwszeostwo przed zasadami ogólnymi dotyczącymi podmiotu praw, określonymi w stosownych krajowych regulacjach.

32 Utwory pracownicze Autorskie prawa majątkowe do utworu stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy nabywa pracodawca (art. 12 pr. aut): z chwilą przyjęcia utworu (wyjątek - programy komputerowe - art. 74 ust.3) w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej prawo instytucji naukowej do pierwszeostwa opublikowania utworu naukowego pracownika, stworzonego w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy (jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej!)

33 Umowa o pracę dokonanie wynalazku Zatrudnienie twórcy ( umowa o pracę, umowa o dokonanie wynalazku) i poniesienie przez pracodawcę (zamawiającego) wszelkich kosztów (np. wynagrodzenia, infrastruktury technicznej, prac badawczo-rozwojowych, oceny rozwiązania, budowa prototypu i in.) w celu dokonania wynalazku. 33

34 Wynalazki pracownicze prawo do wynalazku dokonanego w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy, albo z realizacji innej umowy przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony ustaliły inaczej (art.11 ustawy p.w.p) szczególne krajowe regulacje dotyczące wynalazków uniwersyteckich oraz wynalazków dokonywanych w ramach międzynarodowych projektów realizowanych przez uniwersytet/jednostkę naukową

35 Korzyści z działalności wynalazczej Korzyści płynące z działalności wynalazczej można czerpad na podstawie umów oraz w postępowaniach odszkodowawczych Umowa Dobra umowa gwarancją korzyści majątkowych na długie lata Wszystkie umowy dot. własności intelektualnej należą do umów - rezultatu ( art, k.c. dzieło), albo - o świadczenie usług (art. 734 i następ. k.c.) Umowy powinny byd zawierane na piśmie pod rygorem nieważności 35

36 Wzory użytkowe Nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci użyteczne, jeżeli pozwala na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów prawo ochronne udzielane na 10 lat tzw. mały patent

37 Znaki towarowe Każde oznaczenie - możliwe do przedstawienia graficznego - nadające się do odróżniania towarów - jednego przedsiębiorcy od drugiego - znaki towarowe wspólne Prawo ochronne na znak towarowy - ograniczone terytorialnie Znaki krajowe, wspólnotowe, międzynarodowe - udzielane na 10 lat - możliwośd przedłużania Znaki towarowe niezarejestrowane

38 Prawo międzynarodowe Rozporządzenie 40/94 z 20 grudnia 1993o wspólnotowym znaku towarowym możliwośd uzyskania prawa do znaku towarowego Wspólnoty na podstawie jednego wniosku i jednej rejestracji przez Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante jednolity charakter prawa do znaku towarowego Wspólnoty obejmujący terytorium 25 krajów UE porozumienie madryckie w sprawie międzynarodowej rejestracji znaków protokół madrycki rejestracja we wskazanych paostwach członkowskich za pośrednictwem Biura Międzynarodowego WIPO

39 Wzory przemysłowe Nowa i posiadająca indywidualny charakter postad wytworu lub jego części (cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę, ornamentację) nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeostwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami. wyjątki!- grace period indywidualny charakter, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wzór wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeostwo przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru przemysłowego bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru

40 Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego Charakter wyłącznego korzystania ze wzoru w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej zakazywania osobom trzecim używania wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub składowania takiego wytworu dla takich celów Zakres terytorialny obszar RP obszar UE (rozporządzenie Nr6/2002 z 12 grudnia 2001 w sprawie wzorów Wspólnoty) Zakres przedmiotowy prawo z rejestracji wzoru przemysłowego obejmuje każdy wzór, który na zorientowanym użytkowniku nie wywołuje odmiennego ogólnego wrażenia Czas trwania 25 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym, podzielone na pięcioletnie okresy

41 Inne dobra własności przemysłowej Oznaczenia geograficzne oznaczenia wskazujące na pochodzenie towaru z określonego terenu, z którym wiążą się specjalne właściwości Topografie układów scalonych przestrzenne rozplanowanie elementów układu scalonego Ochrona odmian roślin prawo wyłączne chroniące nowe, odrębne, wyrównane i trwałe odmiany roślin Bazy danych prawo sui generis chroniące zorganizowane zbiory danych powstałe przy udziale nakładu inwestycyjnego Know-how Nieuczciwa konkurencja

42 Know-how (tajemnica przedsiębiorstwa) Pojęcie: know-how nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartośd gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności Zasady ochrony droga kontraktowa, przekazanie, ujawnienie, wykorzystanie albo nabycie od osoby nieuprawnionej stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy

43 Nie zawsze ochrona patentem jest korzystna tajemnica know how Rozwiązanie nie chronione patentem, a utrzymywane w tajemnicy i wykorzystane w gospodarce jest objęte częściową ochroną ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - wiąże się z tajemnicą przedsiębiorstwa. ( zabezpieczyd dokument w razie sporu) Ustawa z dn. 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. nr 47, poz.211 z późn. zm.) Tajemnica receptury Coca Coli od 1886r. 43

44 Umowy W obrocie gospodarczym umowy są zawierane w procesie zatrudnienia pracowników z podmiotami gospodarczymi w formie pisemnej z klauzulą poufności Brak klauzul poufności może narazid na wypłynięcie poufnej informacji na temat cennych rozwiązao technicznych i technologicznych 44

45 Narzędzia ochrony innowacji RP paipp. Tajemnica firmy uznk Ochrona prawami wyłącznymi pwp Prawo cywilne art.23 i 24 patent prawo ochronne prawo z rejestracji wynalazek Źródło: opracowanie własne wzór użytkowy znak towarowy wzór przemysłowy, topog. ukł. scal., ozn. geogr. 45

46 Dlaczego warto chronid swoją własnośd intelektualną? zabezpieczamy firmę przed naśladowcami zwiększamy wartośd firmy (znak towarowy lub patent można wycenid i uwzględnid w sprawozdaniach finansowych pod warunkiem posiadania praw wyłącznych) dzięki licencjom możemy generowad dodatkowe przychody dzięki ochronie posiadamy usankcjonowany prawnie monopol na dany obszar działalności gospodarczej

47 Korzyści z ochrony własności przemysłowej Dokonanie wynalazku - model generujący zyski Prawa majątkowe pracodawcy (k. własnośd, współwłasnośd), Rejestracja firmy i przedmiotów ochrony (k. bezpieczeostwo prawne) Zagraniczna ochrona (k. nowe rynki) Zarządzanie w.p. (k. platforma sprzedażowa, lider w branży) Strategia rozwoju firmy (k. wartośd dodana, inwestor strategiczny) Monopol prawem dozwolony (korzyśd: licencje i umowy) 47

48 Korzyśd twórcy Osobiste prawo do autorstwa projektu wynalazczego ( np. wynalazku ) nie wchodzi do masy spadkowej, nie podlega dziedziczeniu pracownik (wykonawca) autor jest nazwany z imienia i nazwiska obok projektu wynalazczego jest wymieniany w opisach rejestrach, dokumentach, w publikacjach Przysługuje mu wynagrodzenie (art pwp) lub inna forma nagradzania (zgodnie z umową) 48

49 Korzyśd pracodawcy Prawo własności wchodzi do masy spadkowej (art. 12 ustawy Prawo własności przemysłowej) Prawo to można: sprzedawad dzierżawid zastawid w części lub całości przenieśd na inne osoby poprzez umowę licencyjną zbywad poprzez cesję praw 49

50 Model generujący zysk PRACODAWCA ( ZAMAWIAJĄCY) PRACOWNIK ( WYKONAWCA) DOKONANIE WYNALAZKU OCENA ZGŁOSZENIE DO UP UZYSKANIE TYTUŁU OCHRONNEGO (jednego lub więcej) ANALIZA (monitoring) WDROŻENIE PROMOCJA, MARKETING, SPRZEDAŻ, ROZPOWSZECHNIENIE TYTUŁY ZAGRANICZNE NOWE RYNKI ZBYTU ROZWÓJ 50

51 Nowe rynki Zagraniczna ochrona Uprawniony decyduje kiedy i w jakich krajach będzie rozszerzał swoją ochronę i korzystał z pierwszeostwa konwencyjnego Rynek zagraniczny jest bardziej kosztowny (wyższe koszty zgłoszeo, koszty reprezentantów zawodowych, tłumaczeo docelowej ochrony, promocji, marketingu, spełnienia reżimów prawnych i certyfikatów na rynku sprzedażowym) i szerszy stąd są większe możliwości czerpania zysków 51

52 Wymiana wiedzy, doświadczeo, dalszy rozwój Doświadczenia rynku amerykaoskiego i polskiego w sferze zarządzania własnością intelektualną pokazują podobną zależnośd i wąskie gardło na jakie napotykają małe i średnie przedsiębiorstwa przy próbach wprowadzania zarządzania własnością intelektualną we własnym zakresie. Wąskim gardłem są finanse Koszty ochrony patentowej i utrzymanie ochrony do 125 tys. dolarów za jeden patent amerykaoski i jedno zgłoszenie w trybie międzynarodowym Rodzaje kosztów są podobne: wydatki na badanie stanu techniki, dokonanie zgłoszenia i utrzymania ochrony patentowej, koszty dokonania zagranicznych zgłoszeo ochrony i jej utrzymanie oraz opłaty obowiązkowej reprezentacji krajowego rzecznika patentowego 52

53 Bezpieczeostwo prawne WĄSKA OCHRONA - NISKIE KOSZTY - MAŁE ZYSKI SZEROKA OCHRONA - WYSOKIE KOSZTY - DUŻE ZYSKI 53

54 Komercjalizacja własności przemysłowych Analiza wariantów ochrony: specjaliści do spraw komercjalizacji i rzecznik patentowy Planowanie budżetu (dochody i wydatki) związanego z ewentualną ochroną Informacja o potencjale ekonomicznym danego wynalazku i jego pożądania na rynku W efekcie wybiera się stosowną metodę ochrony i ścieżkę jej komercjalizacji 54

55 Oszczędnośd kosztów w ochronie zagranicznej (1) Patent europejski Ochrona wynalazku w każdym spośród 36 krajów europejskich, na drodze jednej procedury prowadzonej przez Europejski Urząd Patentowy Korzyścią finansową jest ochrona wynalazku za mniejszą opłatą i na większym terytorium, gdzie uprawniony ma wyłącznośd niż gdyby to rozwiązanie chronid w każdy kraju oddzielnie 55

56 Oszczędnośd kosztów w ochronie zagranicznej (2) Ochrona w 27 krajach UE wspólnotowy znak towary lub wspólnotowy wzór przemysłowy w agendzie UE - Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante Za mniejszą opłatą niż to wynika z opłaty w każdym oddzielnie zgłaszanym do ochrony kraju 56

57 Monopol prawem dozwolony (korzyśd: licencje i umowy) Uprawniony z patentu ( prawa ochronnego i prawa z rejestracji) może zakazad osobie trzeciej korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy, polegający na wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu produktu będącego przedmiotem wynalazku Może również zakazad stosowania sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak też używania, oferowania, wprowadzania do obrotu lub importowania produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem (art. 66 pwp) 57

58 Gwarancje prawne Uprawniony z praw wyłącznych (właściciel) sam monitoruje właściwe respektowanie nabytych praw przez osoby trzecie uczestniczące w obrocie gospodarczym O ile zachodzi bezprawne korzystanie z jego praw, naruszenie praw wyłącznych to na nim jako na właścicielu spoczywa obowiązek wnioskowania o ściganie naruszyciela Zwykle poprzedza je wezwanie przed procesowe o zaprzestanie naruszenia na określonych warunkach Droga prawna Podrabiane wytwory mogą byd skonfiskowane i zniszczone bez względu na to w jakich okolicznościach i kiedy zostały wprowadzone do obrotu oraz kto jest ich aktualnym użytkownikiem lub właścicielem 58

59 Wzmocnienia roli lidera na rynkach rozwój, kolejne tytuły ochronne Firma wiodąca: Obserwuje bacznie rynek w Polsce i za granicą, konkurentów. Analizuje w jakich regionach jest zapotrzebowanie na produkty i technologie, bądź w jakich regionach świata skupiają się potencjalni producenci chronionego dobra niematerialnego i prawnego. Zna swoją pozycję. Wzmacnia własną markę 59

60 Współpraca z kontrahentami Kontrakty zawierają klauzulę o wyrażeniu przez kontrahenta zgody na wykorzystanie jego oznaczenia w formie znaku towarowego w celach informacji o współpracy Jest to zabieg marketingowy budowanie własnej marki za pośrednictwem marki znanej, praktykowany przez przedsiębiorców 60

61 Platforma sprzedażowa, lider w branży Zarządzanie własnością przemysłową Przedsiębiorca ma pakiet praw wyłącznych na określoną ilośd chronionych przedmiotów i zgrany zespół zarządzający Tworzy to wartośd dodaną. 61

62 Strategia zarządzania własnością przemysłową (1) 1. Czy tworzyd dalej własne ulepszenia, nowe rozwiązania techniczne, technologiczne, będące dalej przedmiotem ochrony i sprawnego zarządzania 2. Czy ekonomiczniejsze będzie zarządzanie nie swoją własnością intelektualną, ale prawami udzielonymi na bazie licencji? Decyzja należy do przedsiębiorcy, który powinien podjąd ją na podstawie skrupulatnych badao, analiz oraz projekcji różnych wariantów strategicznych 3. Jak, gdzie i za ile chronid, by na ochronie zyskad, a wynalazek wdrożyd na różnych obszarach terytorialnych Analiza racjonalno-ekonomiczna na każdym etapie zarządzania 62

63 Strategia zarządzania własnością przemysłową (2) Ochrona pakietem praw wyłącznych i udzielanie licencji (strategia kosztowna pewna przejrzysta) Ochrona poprzez utrzymywanie w tajemnicy własnych rozwiązao i doświadczeo zawodowych, badawczych, technicznych, technologicznych, czyli wszelkich poufnych informacji i zdarzeo gospodarczych Zachowanie tajemnicy przedsiębiorstwa np. wiedza know how 63

64 Strategia rozwoju firmy Wartośd dodana, inwestor strategiczny W oparciu o chronioną własnośd przemysłową przedsiębiorca obiera własną ścieżkę rozwoju firmy. Poszukuje nowych źródeł finansowania, ogranicza koszty, szuka partnerów do współpracy, poszukuje inwestorów strategicznych. Inwestuje w rozwój firmy Przedsiębiorca planuje zarządzanie według własnej strategii w oparciu o analizę ekonomiczną Subwencje krajowe i dotacje unijne oraz instytucje otoczenia biznesu 64

65 Partnerzy do współpracy Bieżące monitorowanie nowych technologii i najnowszych osiągnięd technicznych pozwala na wyszukiwanie potencjalnych nowych partnerów, dostawców licencyjnych Kontrola działalności konkurencji. W tym celu warto regularnie sprawdzad bazy danych patentów i innych przedmiotów będących w kręgu zainteresowao przedsiębiorcy Bieżące monitorowanie pozwala na ustalenie naruszenia praw własnych oraz uniknięcia naruszenia praw konkurencji 65

66 Pomoc instytucjonalna 1. Parki Technologiczne stymulowanie rozwoju ekonomicznego regionu, powstawanie innowacyjnych MŚP tworzenie warunków do innowacji, rozwoju nowych technologii, ich transferu i komercjalizacji. 2. Inkubatory Technologiczne (centra technologiczne) dla wspomagania rozwoju nowo powstałych firm 3. Centra Transferu Technologii (jednostki pomostowe) doradcze, szkoleniowe, informacyjne dla wsparcia transferu i komercjalizacji technologii, podniesienia innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz regionalnych struktur gospodarczych. 4. Inkubatory Przedsiębiorczości- wspomaganie rozwój nowo powstałych firm MŚP, optymalizacja warunków dla transferu i komercjalizacji technologii 66

67 Bezpieczeostwo fizyczne sejfy karty dotykowe drzwi antywłamaniowe Przykład zastosowania w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych: - bramki - wartownicy - kontrole przy wejściu i wyjściu - karty dotykowe - pisemna zgoda przełożonego by wnieśd na teren zakładu notebook lub jakikolwiek nośnik pamięci - pojedyncze egzemplarze maszyn

68 Bezpieczeostwo logiczne Hasła Programy antywirusowe Zarządzanie prawami dostępu Information Rights Management Przykład firmy Microsoft: - dla każdego dokumentu określa się jakie osoby mogą się z nim zapoznad - określa się do kiedy dokument może byd dostępny (po tym terminie, aby z niego skorzystad należy skontaktowad się z autorem) - blokowanie funkcji drukowania i printscreen

69 Bezpieczeostwo proceduralne Kontrakty menedżerskie z klauzulami zakazującymi konkurencji Procedury zarządzania wiedzą i ochrony wiedzy Przykład KPMG: - zapisy w umowach o pracę-szkolenia dla pracowników - procedura ochrony zasobów wiedzy - procedury bezpieczeostwa (organizacyjne oraz IT)

70 Zaufanie i kultura firmy Kultura wysokiego zaufania czy kultura rygorystycznej kontroli? Za ochronę wiedzy odpowiadają wszyscy pracownicy czy tylko właściciel/zarząd? Przykład firmy SEMCO: - Jedna z najbardziej innowacyjnych firm przemysłowych na świecie - Od 4 mln USD przychodów w 1982 do 212 mln USD w roku Dwucyfrowa przeciętna stopa wzrostu sprzedaży - Rotacja pracowników 2% (średnia w sektorze 18%) mimo braku działu HR - Firma dla której chciałby pracowad co piąty mieszkaniec Brazylii - Dlaczego? Ricardo Semler postawił na zaufanie

71 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ