PARTNERSTWA JAK NAPISAĆ PROJEKT. portal organizacji pozarządowych MARZENA MENDZA-DROZD: KONTESTATORKA CZY REFORMATORKA

Transkrypt

1 o9(31)2oo6 miesięcznik organizacji pozarządowych issn cena: 1,50 zł TEMAT NUMERU PARTNERSTWA NOWY CYKL JAK NAPISAĆ PROJEKT LUDZIE SEKTORA MARZENA MENDZA-DROZD: KONTESTATORKA CZY REFORMATORKA PORADNIK SKĄD BRAĆ PIENIĄDZE: RITA portal organizacji pozarządowych

2 o9(31)2oo6 miesięcznik organizacji pozarządowych issn cena: 1,50 zł portal organizacji pozarządowych TEMAT NUMERU PARTNERSTWA NOWY CYKL JAK NAPISAĆ PROJEKT LUDZIE SEKTORA MARZENA MENDZA-DROZD: KONTESTATORKA CZY REFORMATORKA PORADNIK SKĄD BRAĆ PIENIĄDZE: RITA o9(31)2oo6 Spis treści 1 WSTĘP Dlaczego poświęcamy numer specjalny gazeta.ngo.pl ekonomii społecznej wyjaśnia Jan Jakub Wygnański 2 SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA Spółdzielnię Alternatywa z Gostynia opisuje Maciej Sosnowski 3 SPÓŁDZIELNIA O spółdzielniach telefonicznych spod Rzeszowa, które przełamały monopol TP SA pisze Przemysław Kwiecień 4 TOWARZYSTWO UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH O TUW-ie, jednym z dziewięciu towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w Polsce, pisze Marian Maciuła 5 ORGANIZACJA PROWADZĄCA ODPŁATNĄ DZIAŁALNOŚĆ O krakowskiej wypożyczalni Dwa koła, prowadzonej przez niepełnosprawnych, pisze Przemysław Kwiecień 6 GRUPA PRODUCENCKA Mazowieckich sadowników, którzy założyli grupę producencką, przedstawia Magdalena Wojtuch 7 PARTNERSTWO Partnerstwo, zawiązano by promować biebrzańskie bagna. Pisze o tym Maciej Sosnowski 8 9 ES W LICZBACH Liczby,, które przybliżą nam skale zjawiska, nazywanego ekonomia społeczna, podaje Jan Herbst WIZERUNEK ES W POLSCE: Co Polacy myślą o ekonomii społecznej pisze Marta Gumkowska ROZMAITOŚCI Co ważnego wydarzyło się ostatnio w sektorze es? 14 ES ZA GRANICĄ: NIEMCY Z Karlem Bilkholzerem rozmawiamy o tym, czym się różni przedsiębiorstwo społeczne od zwykłego 15 ES ZA GRANICĄ: WIELKA BRYTANIA Cud na Eldon Street w Liverpoolu 16 ES ZA GRANICĄ: WŁOCHY Rozmawiamy z Roberto Donnedu, szefem włoskiej spółdzielni doradczej

3 L U D Z I E S E K T OX RX XA 1 gazeta.ngo.pl o9.2oo6 1 W Radzie bardzo się liczą z jej zdaniem, chociaż administracja wolałaby widzieć tam działaczy bardziej spolegliwych. KONTESTATORKA- REFORMATORKA Z posiedzenia Rady Pożytku wyszłaby, żeby zdążyć na manifestację w obronie Rospudy. Marzena Mendza-Drozd cierpi na swego rodzaju społeczne i intelektualne ADHD. Jakąś obywatelską nadaktywność. MAŁGORZATA BOROWSKA

4 2 L U D Z I E S E K T O R A gazeta.ngo.pl o9.2oo6 Bardzo dużo pracuje mówi Ewa Kolankiewicz ze Stowarzyszenia na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych Powiedziałabym: pracuje i nie zarabia, bo w większość rzeczy angażuje się społecznie. Marzena Mendza-Drozd jest od lat związana z organizacjami wspierającymi. Najdłużej ze Stowarzyszeniem na rzecz FIP, które na początku lat 90. zaczęło organizować OFIP-y ogólnopolskie spotkania społeczników. Dziś FIP zajmuje się strategicznymi sprawami trzeciego sektora: recenzuje rządowe i ministerialne propozycje zmian w prawie i najważniejsze dokumenty. Teraz, w szczególnie gorącym okresie konsultacje dotyczą unijnych funduszy. Marzena jest flago- Naprawia mechanizm, a jak ten zaczyna działać, zostawia go innym. Tomasz Schimanek, członek RDPP: Marzena to jest człowiek walki, nie dialogu. Bardziej by pasowała na działaczkę Greenpeace lub związku zawodowego. Wiele spraw stawia na ostrzu noża. Ale to jest dla sektora bardzo cenne i wynika z jej pobudek obywatelskich. Gremia i instytucje, w których Marzena się pojawia, na początku słyszą zwykle: tak nie może być. Mogą też liczyć na serię protestów, wyrażanych przynajmniej w formie ustnej. Ale zaczyna również wściekle pracować. I to przynosi zmianę. Kiedy szesnastoletni syn Mateusz zaczął chodzić do gimnazjum im. Rejtana, Marzena weszła do rady rodzidotyczącą prawa i finansów to pokłosie studiów europejskich i wielu lat pracy w programach przedakcesyjnych. Jest jedną z niewielu osób, które niemal na wyrywki znają projekt Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki kilkusetstronicowy dokument-moloch, obecnie konsultowany. Marzena nie ma o programie najlepszego zdania. Podczas konferencji z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego nie zostawiła na dokumencie suchej nitki. Tyle, że na poparcie swoich tez była w stanie cytować z niego całe fragmenty i podawać numery stron. Ewa Kolankiewicz: Szuka drugiego dna w każdym zdaniu. Marzena Mendza-Drozd: Nie wydaje mi się. Normalny człowiek stara się zrozumieć, co czyta. A w wielu dokumentach są głównie głupoty. Dla niej motorem działania jest sprzeciw. Gdzie wchodzi, robi rewolucję. Sprawy raz uporządkowane jakby przestają ją pociągać. Naprawia mechanizm, a jak ten zaczyna działać, zostawia go innym. Od lutego 2006 zasiada w Radzie Działalności Pożytku Publicznego. Pytana o nią, odpowiada w swoim stylu: tę Radę to się niedługo rozwiąże. Wiadomo jednak, że zamiast rozwiązywać sporo w niej pracuje. Marzena jest w Radzie złym policjantem. Wiadomo, że bubel nie przejdzie, bo ona go zauważy mówi Tomasz Schimanek. Reformatorka Opiniom o tym, że Marzena Mendza-Drozd jest mało konstruktywwą ekspertką FIP-u. Od lutego 2006 jest członkinią Rady Działalności Pożytku Publicznego, a jesienią skończy się jej pierwsza kadencja w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym. Pracowała też w Funduszu Współpracy. Zarządzała tam programami przedakcesyjnymi zajmowała się głównie PHARE. To dało jej wiedzę, która pozwala dziś recenzować strategiczne dokumenty. Pilnuje spraw politycznych i strategicznych. Lobbuje. Na publikację swojej sylwetki początkowo się nie zgadza. Na rozmowę też. Nie mam nic do powiedzenia w tej sprawie ucina. Zaczynamy więc od podpytywania innych. Kontestatorka Ewa Kolankiewicz, FIP: Dla niej motorem działania jest sprzeciw. Gdzie wchodzi, robi rewolucję. Sprawy raz uporządkowane jakby przestają ją pociągać. ców. To w wielu szkołach martwe gremia. Ona jednak chciała mieć wpływ na to, co się w szkole dzieje. Wywaliliśmy stary regulamin, który nas blokował. Próbowaliśmy mieć większy wpływ na to, co robi dyrektor. Udało się zaprzestać różnych rzeczy, które są bezsensowne i głupie. Na przykład wydawania pieniędzy na to, na co szkoła sama powinna znaleźć środki. To, co Marzena mówi o działalności w radzie rodziców, potwierdzałoby opinię, że sprawy raz naprawione, nie uważa za wymagające jej uwagi i interwencji: Mam nadzieję, że liceum mojego syna funkcjonuje sprawnie i nie ma potrzeby, żeby rodzice tam wsadzali swoje trzy grosze. Zły policjant Dziś Marzena Mendza-Drozd głównie czyta i recenzuje dokumenty, które mają przełożenie na to, jak się organizacjom w Polsce działa. Ma olbrzymią wiedzę W Radzie bardzo się liczą z jej zdaniem, chociaż administracja wolałaby widzieć tam działaczy bardziej spolegliwych mówi Marcin Dadel, członek RDPP. Dodaje też, że Marzena często krytykuje, ale podaje rozwiązania bezkompromisowe, trudne do przyjęcia przez wszystkie strony sporu. Chociaż zawsze w interesie obywatelskim. Kompromis nie jest jej mocną stroną dodaje Marcin Dadel, również zasiadający w Radzie Podaje rozwiązania, ale są zbyt radykalne, trudne do wprowadzenia albo uwzględniające interes tylko jednej strony. Krzysztof Więckiewicz z Departamentu Pożytku Publicznego komentuje: Jest wielką miłośniczką administracji publicznej, występuje w roli nadwornej recenzentki wszelkich jej poczynań. Dzięki niej bezsenność należy do nawyków pracy urzędniczej.

5 gazeta.ngo.pl o9.2oo6 E K O N O M I A S P O Ł E C Z N A 3 O sprawach, które ją dotykają, Marzena dyskutuje w domu. Rodzina podchodzi jednak do nich z dużo większym z dystansem. Mama zwykle się ze mną nie lubi spierać, bo zbijam jej argumenty. Raczej się zgadzamy w kwestii poglądów politycznych. Nie zgadzam się jednak z tym, że trzeba bojkotować wybory. To zupełnie bez sensu. Mówię jej, że raczej te protesty i demonstracje, które tak uwielbia, nikogo nie obchodzą. Była punkówa w stroju pirata Jest osobą pełną sprzeczności. Z jednej strony wybuchowa. Z drugiej na tyle cierpliwa, żeby haftować japońskie scenki rodzajowe na jedwabiu. Albo szydełkować. Lubi się przebierać, na przykład na urodziny swojej siostrzenicy. Nagabywani przy takich okazjach mąż i syn wykazują się daleko posuniętą asertywnością i odmawiają wyjścia z domu w stroju pirata. Tymczasem Marzena przebrała się za klauna. Z czerwonym nosem, papierosem w ustach jechała przez Warszawę, klnąc, że ktoś jej zajeżdża drogę. Nigdy nie jest tak, jakby ludzie chcieli, żeby było. Na tym polega atrakcyjność robienia czegokolwiek, że życie w świecie idealnym mogłoby być nudne. nym krytykiem, przeczą jej dokonania w Europejskim Komitecie EkonomicznoSpołecznym. Komitet wydaje własne opinie na temat unijnej polityki i przedstawia je Komisji Europejskiej. Marzena Mendza-Drozd jest autorką opinii, która budziła w Komitecie sporo kontrowersji, ale została przezeń przyjęta. Komitet postuluje w niej, że organizacje pozarządowe powinny mieć, podobnie jak związki zawodowe i pracodawcy, równy wpływ na unijną politykę spójności. Pracodawcy i związkowcy mieli wobec tego stanowiska poważne zastrzeżenia: organizacje pozarządowe to zbieranina. Nie są wystarczająco reprezentatywne, żeby zabierać głos w sprawach unijnej polityki. Kosztowało ją bardzo dużo pracy, żeby znaleźć sprzymierzeńców, przekonać sceptyków. Komisja Europejska nie ma nic przeciwko organizacjom pozarządowym zżyma się natomiast Marzena Mendza. A Komitet Ekonomiczno-Społeczny, który mówi o sobie, że jest przedstawicielem społeczeństwa obywatelskiego, ma z nimi największy problem. To był mój podstawowy argument: że działamy przeciwko sobie, wstecznie. Opinia przygotowana przez Marzenę przeszła po dwóch burzliwych dyskusjach w grupie roboczej i na posiedzeniu plenarnym. To jeden z jej większych sukcesów, i to na unijnym forum. Żeby przedstawiać własne propozycje (czyli być tzw. sprawozdawcą), członkowie czekają po kilka kadencji. Ona osiągnęła to w ciągu jednej. Publicystka Marzena zabiera głos w sprawach, które ją osobiście obywatelsko dotykają. Pisemnie. Jej artykuły ukazują się w portalu i w miesięczniku gazeta. ngo.pl. Ostatnio również w Nowym piśmie krytycznie myślących obywateli. To są głównie teksty protestu. O obywatelskim nieposłuszeństwie, o niezgodnym z duchem demokracji zakazie Parady Równości, o absurdalnych zmianach w edukacji. O rzeczach, które jej się podobają, nie pisze. Trudno, żeby mnie inspirowało coś, z czego jestem zadowolona. Do laptopa siada zaraz po wiadomościach w radiu mówi syn Mateusz. Może reaguje tak dlatego, że kiedyś nie wyobrażała sobie, iż większość tych głupot, które ostatnio w Polsce mają miejsce, rzeczywiście dzieją się naprawdę. Ewa Kolankiewicz: Nieznający jej ludzie się jej boją, bo jest po prostu ostrą babą. Jej komunikaty, które mają wspierać przyjaciół, brzmią: weź się, do cholery, w garść. Skłonność do sprzeciwu i niezgody została w niej z czasów licealnych, kiedy była punkówą i paliła Radomskie. Do Jarocina nie jeździłam. I wielu rzeczy też nie nosiłam ze względów estetycznych zastrzega. Wtedy było się hippisem albo punkiem, więc moje postępowanie nie było zbyt oryginalne. To był swoisty wyraz buntu młodzieńczego. Bardzo cenię ludzi, którzy do końca życia są związani ze swoimi poglądami; którym zostało to w głowie i w tym, jak działają. A tobie coś zostało? pytam. Nie wiem. Najtrudniej to samemu oceniać. Pytam, czy coś ją pozytywnego inspiruje, nakręca? Nigdy nie jest tak, jakby ludzie chcieli, żeby było. Na tym polega atrakcyjność robienia czegokolwiek, że życie w świecie idealnym mogłoby być nudne. Nie masz jakiejś wizji swojej społecznej arkadii? Gdyby się tak stało, jakbym chciała, to prawdopodobnie już by mi się to nie podobało.

6 4 W X X SX KX R Ó C I E gazeta.ngo.pl o9.2oo6 Z A P O W I E D Z I W Y D A R Z E Ń PROGRAM OBYWATEL I PRAWO III Obywatel i Prawo jest programem Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, realizowanym przez Instytut Spraw Publicznych. O finansowe i merytoryczne wsparcie mogą ubiegać się organizacje pozarządowe, oferujące bezpłatną informację prawną oraz poradnictwo prawne i obywatelskie dla osób indywidualnych. Do 29 września 2006 można składać wnioski do jego trzeciej edycji konkursu grantowego. GRANTY NA WSPIERANIE INICJATYW OBYWATELSKICH NA RZECZ WSI I TERENÓW WIEJSKICH Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej rozpoczął realizację za pośrednictwem Fundacji Polska Wieś 2000 im. Macieja Rataja nowego programu grantowego Fundacji pn. Program Wspierania Inicjatyw Obywatelskich na rzecz Wsi i Terenów Wiejskich. Wnioski można składać do 30 września KONKURS FUNDUSZU WSPÓŁPRACY: WZMOCNIENIE DZIAŁAŃ DOTYCZĄCYCH RZECZNICTWA I MONITORINGU Fundusz Współpracy zaprasza do składania wniosków w konkursie, którego celem jest wsparcie organizacji pozarządowych zajmujących się rzecznictwem i monitoringiem. Ostateczny termin składania wniosków mija 2 października KONKURS FUNDUSZU WSPÓŁPRACY: PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ DOTYCZĄCEJ ŚRODOWISKA I OCHRONY ZDROWIA Fundusz Współpracy ogłasza konkurs na projekty w konkursie: Podniesienie świadomości społecznej w obszarach związanych ze środowiskiem i ochroną zdrowia oraz poprawa poziomu aktywności jednostek i grup społecznych w życiu publicznym. Termin składania wniosków mija 6 października NASZA WIEŚ, NASZĄ SZANSĄ 2006 Fundacja Wspomagania Wsi i Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych ogłaszają kolejny konkurs grantowy realizowany we wsiach i miasteczkach do mieszkańców Nasza wieś, naszą szansą (kontynuacja konkursów Nasz spo- R E L A C J E 61 MILIONÓW Z 1% Rozliczając się za 2005 rok, polscy podatnicy przekazali 61 mln zł organizacjom pożytku publicznego, czyli o 20 mln zł więcej niż w roku ubiegłym. Nadal jednak niewielu z nas korzysta z tej możliwości podatkiem podzielił się zaledwie co 20 podatnik. Choć i tak w porównaniu z ubiegłym rokiem znacznie wzrosła liczba osób, które podzieliły się swoim podatkiem z opp. Przeciętna kwota odliczona przez podatnika wyniosła 53 zł. FUNDUSZE STRUKTURALNE NIEWIELE ZOSTAŁO Fundusze strukturalne są na finiszu i dają już niewiele możliwości. Większość programów, z których najczęściej korzystają organizacje pozarządowe, jest już zamkniętych. Zamknięty jest nabór wniosków w większości działań programu najbardziej interesującego organizacje: SPO Rozwój Zasobów Ludzkich. Nowe konkursy planowane są w 2007 r. RZĄD PRZYJĄŁ PROJEKT NARODOWEJ STRATEGII SPÓJNOŚCI 1 sierpnia Rada Ministrów zaakceptowała projekt Narodowej Strategii Spójności przygotowany w oparciu o opinie i uwagi zgłoszone w czasie regionalnych konsultacji społecznych. Jest to dokument strategiczny, służący do określenia, jakie działania podejmowane będą w , aby wspierać trwały wzrost gospodarczy i zapewnić skuteczną pomoc regionom i grupom wykluczonym społecznie. To w NSS opisane są cele, na realizację których przeznaczone będą środki z Funduszy Strukturalnych przyznanych Polsce w tym okresie. LOKALNE KONKURSY GRANTOWE ROZSTRZYGNIĘTE 40 Lokalnych Organizacji Grantowych (LOG), uczestniczących w V edycji Programu Działaj Lokalnie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce, rozstrzygnęło swoje konkursy lokalne, które adresowane były do organizacji pozarządowych, grup nieformalnych i instytucji lokalnych. LOG dofinansowały 452 projekty, realizowane w miejscowościach liczących do 20 tys. mieszkańców, które będą trwać 6 miesięcy do listopada LOG przyznawały dotacje w wysokości do zł na jeden projekt. Wszystkie dotowane przez LOG projekty służą aktywizacji lokalnych społeczności wokół rozwiązywania problemów i pobudzania aspiracji mieszkańców. Więcej na stronie:wiadomosci.ngo.pl POLSKA LAUREATEM NAGRODY IM. ROOSEVELTA Polska została uhonorowana nagrodą im. F.D. Roosevelta (za wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych). Nagroda ta jest przyznawana co roku krajom szczególnie wyróżniającym się w zakresie rozwijania i skutecznego wdrażania systemów wyrównywania szans osobom niepełnosprawnym. Polska została dostrzeżona jako kraj przyjazny dla osób niepełnosprawnych. Uroczystość wręczenia nagrody odbędzie się we wrześniu w Nowym Jorku. Przyznanie nagrody ma wymiar symboliczny, ale także finansowy, gdyż jej regulamin przewiduje, że przyznane 50 tys. dolarów powinno być w całości przeznaczone na wsparcie konkretnej organizacji pozarządowej, mającej szczególne zasługi na rzecz poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych. BÓJ O DOLINĘ ROSPUDY Minister Środowiska Jan Szyszko podjął decyzję zezwalającą na budowę Via Baltica przez Dolinę Rospudy. Niestety, wybrana i zaakceptowana przez ministerstwo trasa estakada na żelbetowych palach - zniszczy dolinę, która jest siedliskiem wil-

7 gazeta.ngo.pl o9.2oo6 R E L A C J E W S K R ÓX CX IXE Z A P O W I E D Z I W Y D A R Z E Ń 5 ków, rysi, głuszców, orlików i orłów bielików, a przede wszystkim unikalnych storczyków. Wszelkie propozycje alternatywnych tras obwodnicy, zgłaszane głównie przez środowisko osób zajmujących się na co dzień ochroną przyrody, ale też przez stowarzyszenia zajmujące się promowaniem nowoczesnej infrastruktury drogowej, nie były rozpatrywane. Przeciwko decyzji ministra zorganizowano pikiety (m.in. w Poznaniu i w Warszawie), zbierano także podpisy pod petycją do prezydenta Kaczyńskiego. WYSŁUCHANIE O WYCHOWANIU 22 sierpnia posłowie i wiceministrowie wysłuchali, co obywatele myślą o powołaniu Narodowego Instytutu Wychowania. Po raz drugi w Polsce odbyło się tzw. wysłuchanie publiczne, które pozwala osobom i organizacjom społecznym zabierać głos w sprawie projektów ustaw. Zgłosiło się 141 osób. Zwolennicy Instytutu narzekali głównie na demoralizację młodzieży i wyrażali nadzieję na to, że Instytut położy kres kryzysowi wychowania. Przeciwnicy obawiali się, że Instytut będzie ideologiczną superinstytucją. Jeśli nie szkodliwą (godzącą w pluralizm poglądów, odbierającą rodzicom prawo do decydowania o wychowaniu) lub nieskuteczną (niemożliwe jest osiągnięcie zakładanych celów), to przynajmniej zbędną. Instytucję wysłuchania publicznego wprowadziła w Polsce ustawa lobbingowa. Pierwsze wysłuchanie jeszcze przed uchwaleniem ustawy odbyło się w ubiegłym roku w Ministerstwie Zdrowia i dotyczyło pomysłu nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i niekarania za posiadanie miękkich narkotyków. AKCJA MASZ GŁOS, MASZ WYBÓR Do ogólnopolskiej akcji Masz głos, masz wybór, której celem jest zainteresowanie obywateli sprawami gminy i zachęcenie ich do udziału w wyborach samorządowych, zgłosiło się 296 organizacji pozarządowych z całej Polski. Na przełomie czerwca i lipca przedstawiciele 181 z nich przygotowywali się na specjalnych szkoleniach, prowadzonych przez trenerów Szkoły Liderów, do pierwszego zadania akcji: zebrania informacji o najważniejszych problemach społeczności lokalnej, które mogą rozwiązać władze samorządowe i przedyskutowania ich z mieszkańcami. Podczas kampanii samorządowej organizacje uczestniczące w akcji przeprowadzą debaty przedwyborcze z kandydatami na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz lokalnej społeczności. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE NA HEINEKEN FESTIVAL 2006 Pod koniec maja Alter Art, organizator festiwalu w Gdyni, ogłosił w portalu ngo. pl informację o możliwości uzyskania bezpłatnego stoiska dla NGOs na Heineken Open er Festival Kamila Machola zgłosiła bez namysłu Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Jesteśmy Razem z siedzibą w Lęborku, którego od lat jest członkinią i wolontariuszką. Ku jej radości Stowarzyszenie zostało wybrane spośród ponad 30 zgłoszonych z całej Polski. W tej muzycznej imprezie uczestniczyło również 13 innych organizacji pozarządowych: Obywatelska Liga Ekologiczna, Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu Trzeci świat i MY, Fundacja dla Wolności, Amnesty International, Klub Gaja, Greenpace, Fundacja Viva, Agenda Bezdomności Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy, Habitat for Humanity, Muzeum Historii Żydów Polskich oraz Simba Friends Foundation, redakcja Wegetariański Świat, Wybieram.pl. Impreza rozpoczęła się 6 lipca, a zakończyła 9 lipca nad ranem. Organizacje miały okazję do przedstawienia swojej działalności i jej nie zmarnowały. Cały Festiwal był nie tylko wielkim świętem muzyki, ale tolerancji i wielkiej otwartości na potrzeby innych ludzi. Niepełnosprawność, wiek, narodowość czy kolor skóry nie miały tutaj znaczenia, liczył się drugi człowiek i jego chęć zabawy, a także spotkania z drugą osobą. Wszyscy uczestnicy, łącznie z wystawcami pozarządowymi, świetnie się bawili. sób na biedę na wsi ), czyli co można zrobić za złotych, by podnieść jakość życia w naszej wsi, gminie, osiedlu popegeerowskim? Wnioski należy przesyłać pocztą do 9 października 2006 (decyduje data stempla pocztowego). RÓWNAĆ SZANSE 2006 REGIONALNY KONKURS GRANTOWY Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży (administrator programu) ogłosiła rozpoczęcie programu dotacyjnego Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności Równać Szanse 2006 Regionalny Konkurs Grantowy. Celem programu jest wsparcie inicjatyw społecznych służących wyrównywaniu szans edukacyjnych, a tym samym startu życiowego młodzieży z terenów wiejskich i małych miast (do 20 tys. mieszkańców). Termin składania wniosków mija 10 października PROGRAM PRZEMIANY W REGIONIE RITA NOTEBOOK DLA NAUCZYCIELA Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, Fundacja Edukacji Ekonomicznej, prowadząca Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa oraz Fundacja Edukacja dla Demokracji zapraszają nauczycieli ze środowisk wiejskich i małych miast, którzy uczestniczyli w projektach realizowanych w ramach programu Przemiany w Regionie RITA do udziału w konkursie Notebook dla Aktywnego Nauczyciela. Termin składania aplikacji upływa 30 września i 31 października ALTERNATYWNE FORMY EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ NABÓR WNIOSKÓW Biuro Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego w MEN ogłosiło nabór wniosków o dofinansowanie realizacji projektu Alternatywne formy edukacji przedszkolnej w ramach Priorytetu 2, Działania 2.1, schematu a Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Nabór wniosków trawa do wyczerpania środków. Wnioski mogą być przedkładane m.in. przez organizacje pozarządowe.

8 6 T E M A T N U M E R U : P A R T N E R S T W A gazeta.ngo.pl o9.2oo6 ŚWIATŁOWODY I MIÓD Z GRYKI W Dolinie Strugu za rozwój lokalny wzięły się wszystkie trzy sektory. MAŁGORZATA BOROWSKA Zaczął samorząd... Inicjatorzy spółdzielni powołali Regionalne Towarzystwo Rolno-Przemysłowe Dolina Strugu. Miało samorządowy rodowód: zakładali je ówcześni wójtowie, burmistrzowie, przewodniczący rad. Ludzie, którzy chodzili od drzwi do drzwi i pytali się, czy mieszkańcy nie chcą wspólnie złożyć się na sieć telefoniczną. W tym były wójt Jaworski: My darmowy internet w szkołach zakładaliśmy, kiedy rząd jeszcze nie wiedział, co to jest światłowód. Pomyśleliśmy, że i inne rzeczy pierwsi możemy mieć: na przykład dobrą ekologiczną żywność. Nazwę Dolina Strugu wymyślono, żeby określić obszar wspólnych przedsięwzięć czterech gmin: Chmielnika, Tyczyna, Błażowa i Hyżnego. Razem: dwadzieścia wsi. Były do załatwienia sprawy, które przekraczały granice administracyjne: wspólny wywóz śmieci, doprowadzenie gazu do mieszkań. Na początku było nam łatwo działać razem, bo każda z gmin uznawała te sprawy za ważne mówi Janusz Skotnicki, dyrektor Towarzystwa. Do realizowania wspólnych przedsięwzięć wybrali formę stowarzyszenia, bo to uniezależniało ich od politycznych zawirowań: większość założycieli wczoraj była w samorządzie, dzisiaj jest poza nim, a w magistracie spotyka się, żeby obecnych samorządowców do czegoś przekonać. W Dolinie Strugu wszystko zaczęło się od zakładania telefonów w czterech podkarpackich gminach. Telekomunikacja nie była zainteresowana ciągnięciem kabli przez biedne wsie. Ówczesny wójt Chmielnika, Kazimierz Jaworski, przywiózł amerykański pomysł na spółdzielnię telefoniczną: centralę kupuje gmina, na kable składają się po równo wszyscy abonenci. Chodzili niemal od drzwi do drzwi i zbierali chętnych. Tak w Dolinie Strugu podłączono do sieci telefonicznej 7000 osób. Na biednym Podkarpaciu, na pohybel TP-sie, powstał pierwszy w Polsce niezależny operator. Spółdzielcy rozmawiają ze sobą za darmo, koszt pokrywa się z zysków. ONZ przyjeżdżała tę spółdzielnię oglądać i przyznała nagrodę. Dziś przyjeżdżają i Ukraińcy, i bogaci Szwajcarzy. Ten sukces dał spółdzielcom skrzydła....dołączył biznes... Na lokalnym pracodawcy szczególnie zależało wójtowi Jaworskiemu. Nastawił się na odbudowę podupadłego domu zdrojowego w Chmielniku. Inwestorowi spółce Chmielnik Zdrój na początku bardzo pomogła gmina, która dofinansowała jej powstanie, a dzisiaj ma w firmie udziały. W ten sposób wpływa na to, żeby Chmielnik był pracodawcą czułym na lokalne problemy. Firma dostała ostatnio również tytuł Dobroczyńcy Roku, bo prowadzi program zatrudnienia socjalnego: przyjmuje do pracy alkoholików-abstynentów, którzy pozytywnie przeszli przez program terapii uzależnień. Dobrze rokujących pracowników podsyła Towarzystwo Zapobiegania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina. Bo w Dolinie Strugu okazało się, że oprócz telefonów i gazu trzeba jeszcze zainwestować w ludzi....trzeci sektor wziął się za sprawy społeczne... Jak przyszła dyscyplina i skończył się alkohol w pracy, to picie przeniosło się na wieś. Okazało się, że wcale nie idziemy do przodu, tylko raczej zygzakiem mówi Janusz Skotnicki. Terapia dla uzależnionych to był jeden z pierwszych projektów społecznych w Dolinie Strugu. Rozpoczęto też inne, kiedy lokalni działacze doszli do wniosku, że nie wystarczy bogaty inwestor. W Dolinie było tak: wielu rolników, małych przedsiębiorców jak na lekarstwo,

9 T E M A T N U M E R U : P A R T N E R S T W A gazeta.ngo.pl o9.2oo6 7 Kazimierz Jaworski (po lewej) i Janusz Skotnicki, inicjatorzy Partnerstwa Dolina Strugu ludzie słabo wykształceni, zdemotywowani. A Kazimierz Jaworski ma podejście społeczno-biznesowe. Nastawiony na konkret, ale przywiązany do ziemi, rolnictwa, tradycji: Ja rozmowę zaczynam od konkretów: mam 100 litrów miodu z gryki, to co z nim zrobić? Sprzedać! Ale bez trzeźwości, bez katolickiego wychowania na siebie nie zarobisz. Następne projekty to szkoły społeczne, w których programie uwzględnia się lokalne tradycje i lokalną kulturę....powstała jedna strategia Różne rozpoczęte działania wpisano w jeden program Sami sobie. Dzięki temu Dolina Strugu ma jedną strategię, którą realizują wspólnie: dwa stowarzyszenia, Dom Pomocy Rodzinie, Dom Skauta, Dom Pielgrzyma, firma Chmielnik Zdrój i cztery samorządy. Nastawili się na rozwijanie małej przedsiębiorczości, inwestowanie w umiejętności mieszkańców i zachowywanie tradycji regionalnych. Oraz ekologię. Zaczęto organizować wspólny rynek zbytu dla produktów z drobnych rodzinnych gospodarstw. Rolnicy (dziś ok. 200 osób) dostarczają warzywa, miód, jaja, tradycyjnie wypiekane chleby, a partnerstwo opatruje je godłem Produkt z Doliny Strugu. Trafiają do klientów dzięki- Chmielnikowi Zdrój, który dostarcza je tak jak swoją wodę bezpośrednio do mieszkań klientów. To Chmielnik czyli prywatna spółka wzięła też kilka komercyjnych kredytów, żeby sieć sprzedaży produktów lokalnych w ogóle mogła się rozwijać. W Dolinie są też instytucje, które pomagają założyć małe przedsiębiorstwo. Z pieniędzy PARP zaczęto dawać mikrokredyty na rozruch. A kiedy pojawiły się w Polsce unijne fundusze Towarzystwo Rolno-Przemysłowe zaczęło doszkalać bezrobotnych. Dziś realizuje cztery duże projekty, finansowane z funduszy strukturalnych. Jak finansowano rozwój lokalny w Dolinie Strugu Procentują doświadczenia Janusz Skotnicki wspomina, że w Dolinie Strugu najtrudniej było odejść od realizowania wyłącznie zadań komunalnych. Jak zaczęliśmy w stowarzyszeniu rozmawiać o kwestiach społecznych, od razu pojawiły się różnice zdań mówi. W partnerstwie było trudniej działać, kiedy priorytety przestały być dla wszystkich ewidentne albo rezultaty działań trudniej było zmierzyć. Do budowy wspólnej drogi łatwo przekonać samorządy, bo sprawy komunalne należą do zadań własnych gminy. Samorządowcy są z nich rozliczani, więc je chętnie popierają. Można je pokazać wyborcom na ulotce. Z tego, że dzieci lepiej się uczą, a produkty lokalne lepiej sprzedają, trudniej się im rozliczyć. Kazimierz Jaworski twierdzi, że w Dolinie Strugu samorządy nie miały wyjścia: Mogli albo nam pomóc, albo mieć na garnuszku pomocy społecznej coraz więcej ludzi.» pieniądze samorządu» indywidualny wkład osób, które zakładały spółdzielnię telefoniczną» komercyjne kredyty inwestycyjne» Chmielnik Zdrój» programy pomocowe: - PHARE 2001, 2002 i 2003 (mikrokredyty i pomoc dla małych przedsiębiorców) - Program 50+ (szkolenia bezrobotnych mieszkańców po 50.) - SPO Rozwój Zasobów Ludzkich, - Działanie 1.6 (szkolenia dla bezro botnej młodzieży) - ZPORR Działanie 2.5 Promocja Przedsiębiorczości (dotacje dla przedsiębiorców) - Leader + (opracowanie całościowego programu rozwoju lokalnego Doliny Strugu) - Przemiany w Regionie RITA spółdzielczość telefoniczna w dolinie rzeki Żółkwi (Polska i Ukraina) - Interreg II promowanie spółdzielczości telefonicznej w Dolinie Żółkwi: Polska i Ukraina Dziś w Dolinie Strugu wszyscy o rozwoju lokalnym myślą podobnie. Samorząd chętnie włącza się we wspólne projekty i je dofinansowuje. Dwa stowarzyszenia lokomotywy programu Sami sobie wnoszą wiedzę i know-how. Skutecznie piszą też wnioski o dotacje. Pieniądze z zewnątrz przyszły wtedy, kiedy zdecydowali się działać strategicznie i postawić wspólne cele. Program Sami sobie został w 1998 roku uhonorowany Grand Prix Komisji Europejskiej, a w 2003 pozytywnie oceniła go ONZ.

10 8 T E M A T N U M E R U : P A R T N E R S T W A gazeta.ngo.pl o9.2oo6 DAJĘ I OCZEKUJĘ Rozmawiamy z animatorką partnerstw lokalnych, Małgorzatą Łuszkiewicz. ROZMAWIAŁA MAŁGORZATA BOROWSKA Co powiedziałabyś organizacjom, które chcą działać w partnerstwie z innymi? Że na początku zdecydowanie trzeba mieć pomysł na to, co chcemy zrobić. Jeśli buduje się coś nowego, to trzeba sobie na wstępie założyć jakieś konkretne cele. Nie takie, że zbawiamy świat i rozwijamy ruch sportowy w gminie. Jeśli zostaniemy na takim poziomie ogólności, to nic z partnerstwa nie będzie. Partnerzy uczą się pracy ze sobą przez konkretne działania. Drobne konflikty łatwiej przejść lub wrócić do ich rozwiązania, jeżeli się zrobi choćby pierwszy wspólny festyn. To jak zacząć? Z moich doświadczeń wynika, że na początku najważniejszym problemem jest to, żeby zacząć ze sobą szczerze rozmawiać. Uczciwie powiedzieć: oczekuję tego i tego, a sam mogę dać to i to. Ludziom jest trudno mówić o tym w szerszym gronie. Często mówią liderowi, który partnerstwo animuje, ale na forum już tego nie powiedzą. To chyba nasza przywara narodowa: boimy się otwartości. Często też ludzie nie mówią o problemach. Temat krąży w środowisku, nie mówi się o nim oficjalnie i w pewnym momencie wybucha, nie wiadomo dlaczego. Można przez to jakoś łagodnie przejść? U nas w Białobrzegach tak było ze sportem: każda organizacja uważała, że jest najlepsza i nikogo nie potrzebuje. Nie było też żadnej współpracy z gminą. Zaczęliśmy organizować moderowane spotkania organizacji między sobą, żeby przegadać problemy, które się w tym środowisku nawarstwiły przez ileś lat. Dzięki spotkaniom w podgrupach udało się wszystko wyjaśnić. Dopiero potem zaczęliśmy omawiać różne rzeczy na forum. Małgorzata Łuszkiewicz ekspertka Centrum Aktywności Lokalnej, trenerka Narodowego Centrum Kultury ds. pozyskiwania funduszy europejskich, menedżer kultury. Dyrektorka Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Białobrzegach. Współtworzyła Fundusz Lokalny Ziemi Białobrzeskiej. Jest to wspólne przedsięwzięcie czterech gmin, dwóch stowarzyszeń, pięciu firm oraz grupy nieformalnej Koalicja dla Młodych. Fundusz przyznaje stypendia dla dzieci i młodzieży, organizuje zbiórki i bale charytatywne. Przyznaje też dotacje na projekty młodzieżowe w ramach Programu Pracownia Umiejętności oraz dla organizacji pozarządowych w ramach Programu Działaj Lokalnie.

11 gazeta.ngo.pl o9.2oo6 T E M A T N U M E R U : P A R T N E R S T W A 9 Można o to prosić zewnętrznego facylitatora? Jest to bardzo pomocne do pewnego momentu, bo trzeba kiedyś odciąć pępowinę. Jestem facylitatorką grupy sportowej. Pomogłam przygotować zaproszenia, dotrzeć do wszystkich, którzy powinni pojawić się na spotkaniu. Prowadziła je organizacja inicjująca, a ja moderowałam wzajemne problemy, bo okazało się, że organizatorzy są nieco skłóceni z innymi grupami. Kiedy to wyczyściliśmy, moja rola się skończyła. Jak dyskutować o pieniądzach? wić szczerze. Czasem z wójtami i burmistrzami trzeba się spotkać osobno. Mogą wtedy powiedzieć, że mają problem z Regionalną Izbą Obrachunkową. To wówczas nie wybuchnie na oficjalnym spotkaniu fundatorów, przy trzydziestu osobach, gdzie tracilibyśmy czas na przegadywanie, jak kto radzi sobie z RIO. Co robić, żeby partnerzy mieli poczucie, że działają razem, a nie biorą udział w czyimś przedsięwzięciu? Wciągać ich wszystkich do działania i dbać o to, żeby każdy miał swoje pięć minut. Weźmy przykład: mamy opracowany kalendarz działań. Kiedy nasze zaprzyjaźnione liceum uczestniczy w zbiórce Owsiaka, to włącza się w nią PCK i Dom Kultury. Ale wiadomo, że jest to akcja liceum. Później liceum pomoże zorganizować majówkę i Pożegnanie Lata, ale to Dom Kultury będzie podczas tych imprez błyszczał. Różne rzeczy robimy razem, ale ustalamy wcześniej, kiedy każdy z nas znajdzie się przez chwilę na świeczniku. O pieniądzach? Otwarcie. Formułować oczekiwania oraz mówić: mogę tyle i tyle dać. Od razu też rozmawiać o tym, czego biznes i samorząd oczekują w zamian. Żeby nie tylko brać od nich, ale dawać. Partnerstwo nie polega zresztą wyłącznie na wspieraniu finansowym. Przykładem niech będzie Fundusz Lokalny Ziemi Białobrzeskiej. Tu organizacje zajmują się dystrybucją informacji. Pomagają nieformalnym grupom obywateli, użyczają im np. swojej osobowości prawnej, udostępniają lokal. Podobnie pomaga samorząd. Oprócz tego, że wspiera różne działania finansowo, to księgowe w naszych gminach pomagają rozliczać projekty. Robią to społecznie. To drobne sprawy, ale to, że robimy to wspólnie i uczymy się od siebie, naprawdę wszystkim przynosi korzyść. Księgowości stowarzyszeń uczyliśmy się wspólnie: i urząd gminy, i starostwo, nawet urząd skarbowy! A biznes? Lokalny biznes nie jest bogaty, więc pomoc jest głównie rzeczowa, ale jak trzeba, to dokłada pieniędzy. Firmy starają się wspierać grupy nieformalne. Jak wiedzą, że ktoś dostał dotację z Działaj Lokalnie, to mu nie odmówią. Ile udaje się wypracowywać na wspólnych spotkaniach, a ile na indywidualnym urabianiu każdego z partnerów? Myślę, że 70 procent pracy to rozmowy w podgrupach: przed oficjalnym zebraniem. Wtedy otwieram ludzi, żeby potem, na forum, mogli mó- PROBLEMY Z FORMĄ PRAWNĄ Aby realizować swoje zadania, partnerstwo zawiązywane między lokalnymi władzami, organizacjami społecznymi, instytucjami publicznymi i przedsiębiorcami musi wybrać odpowiednią formę prawną. Podjęcie tej decyzji nie jest proste, gdyż polskie prawodawstwo w tej mierze jest dalece niedoskonałe. Na przykład partnerstwa zawiązywane na potrzeby realizacji projektów z programu LEADER+ miały z góry narzucone formy prawne. Mogły wybierać między stowarzyszeniem, fundacją lub związkiem stowarzyszeń. Żadna z nich nie była idealna. Jeden z głównych problemów polegał na tym, że nie przewidywały one jednoczesnego udziału na równych prawach osób prawnych i fizycznych. Niedogodność tę spróbowano zniwelować, ale jedynie fragmentarycznie i w odniesieniu do partnerstw związanych w jakiejś mierze z turystyką. W Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o Polskiej Organizacji Turystyki (DZ.U. z dnia 23 lipca 1999 roku) przewidziano możliwość tworzenia regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych (skupiających różne podmioty) w oparciu o przepisy ustawy Prawo o stowarzyszeniach z tym, że członkami tych organizacji mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Organizacje te mogą także prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji ich celów i w przedmiocie określonym w ich statutach. Teoretycznie aktem prawnym, który ma odpowiadać na potrzeby partnerstw powinna być długo oczekiwana Ustawa z dnia 28 lipca 2005 o partnerstwie publiczno-prywatnym. W praktyce jednak trudno znaleźć na razie dobre przykłady jej zastosowania. Jako jeszcze jedno rozwiązanie dla podmiotów zainteresowanych współpracą partnerską, eksperci wskazują także zwykłe umowy zawiązywane na potrzeby realizacji konkretnego projektu, zadania. Jednak taka forma nie wydaje się idealna dla przedsięwzięć złożonych, planowanych na wiele lat i angażujących wielorakie podmioty. oprac. dobr

12 10 W S P Ó Ł P R A C A Z S A M O R Z Ą D E M gazeta.ngo.pl o9.2oo6 MIŁOŚĆ NIEJEDNO MA IMIĘ Niemal co trzecia organizacja pozarządowa zadeklarowała w 2006 roku, że ma regularne kontakty z samorządem lokalnym, zaś kolejne 30% stwierdziło, iż kontaktuje się z nim co pewien czas. Dla 57% organizacji samorząd jest najważniejszym partnerem. Nie jest to miłość w pełni odwzajemniona, jednak zebrane w 2006 roku dane mówią, że coraz częściej samorząd jest z organizacjami po słowie (i to pisanym w postaci programów współpracy), choć z całą pewnością związek ten nie wszedł jeszcze w etap wspólnej kasy. Prezentujemy wyniki badania Barometr Współpracy MARTA GUMKOWSKA Programy współpracy coraz częściej Przepisy Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zobowiązują samorządy do uchwalenia rocznego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi. Mimo że treść ustawy nie pozostawia wątpliwości co do obligatoryjności tego zapisu, początkowo wywiązywanie się z tego obowiązku nie było powszechne. Z danych zebranych przez MPiPS (z 1873 gmin) wynika, że do końca 2004 roku programy uchwaliła niewiele ponad połowa gmin. Dane zgromadzone obecnie świadczą o upowszechnianiu się praktyki tworzenia programów współpracy (choć trzeba pamiętać, iż nie mają one waloru reprezentatywności). 830 gmin (80% spośród tych, które wzięły udział w badaniu) deklaruje, że uchwaliło program współpracy na rok Przy czym jeszcze w 2004 roku zrobiło to 62% z nich (z czego połowa w grudniu), zaś pozostałe 38 % już w 2005 roku (zdecydowana większość do końca marca). W powiatach z obowiązku uchwalenia programu na rok 2005 wywiązało się aż 89% urzędów. Dobrą wiadomością jest fakt, że programy współpracy na 2006 rok powstały w większości gmin i powiatów, w których zostały one uchwalone w 2005 roku (dodatkowej analizy wymagałoby sprawdzenie, czy zmieniło się w nich coś więcej niż rok obowiązywania). Do połowy czerwca 2006 roku 78,5% przebadanych urzędów gmin (90% starostw powiatowych) zadeklarowało, że mają program na rok bieżący. Urzędy zostały zapytane także o tryb powstawania programu współpracy, w tym przede wszystkim, czy był on konsultowany społecznie. Widać tu pewien postęp programy współpracy na 2005 rok były konsultowane w 48% gmin, zaś na 2006 w 53%, choć znów głębszej analizy wymaga sposób prowadzenia konsultacji przez urzędy. Informacja (nie)publiczna Zbierając dane, prowadzący badanie Barometr Współpracy 2006, korzystali z prawa do zapytania o informację publiczną. Podobnie jak w 2004 roku, większość urzędów zignorowała zapisy Ustawy o dostępie do informacji publicznej. Od połowy marca do połowy czerwca 2006 roku (pomimo kilkakrotnego kontaktu) odpowiedzi udzieliło ok urzędów gmin i ok. 140 starostw powiatowych. Oznacza to, że pomimo odwołania się do ustawowego obowiązku udzielenia informacji, udział w badaniu były do pewnego stopnia wynikiem samoselekcji. Mogło to mieć wpływ na przedstawione poniżej wyniki (nie jest wykluczone, iż częściej odpowiadały urzędy, które miały się czym pochwalić). Z drugiej strony jednak dane o 40% gmin i powiatów w Polsce mogą stanowić przyczynek do oceny stanu współpracy między organizacjami i samorządem, dlatego też warto się im przyjrzeć. Wsparcie finansowe Istnienie programów współpracy, a także tryb ich uchwalania, nie mówiąc już o ocenie ich zawartości, świadczą o poziomie i jakości współpracy między samorządem i organizacjami. Kiedy jednak zapytać organizacje, na czym przede wszystkim polega współpraca z ich najważniejszym partnerem samorządem lokalnym to większość przyzna: na wsparciu finansowym. W 2005 roku ze środków samorządowych korzystała co druga organizacja. Warto zapytać

13 gazeta.ngo.pl o9.2oo6 W S P Ó Ł P R A C A Z S A M O R Z Ą D E M 11 jak to wygląda po stronie samorządu jak często urzędy wspierają organizacje, ilu podmiotom przekazują środki? Jakie kwoty im przekazują? Czy Ustawa wpłynęła na tryb przekazywania pieniędzy? Jak wynika z badania Barometr Współpracy 2006, ok. 70% gmin przekazywało w roku 2005 środki finansowe organizacjom pozarządowym (tyle samo co w 2004 roku por. raport Monitoring funkcjonowania Ustawy Stowarzyszenie Klon/Jawor 2005, str. 25, dostępny w serwisie Dodatkowej analizy wymaga stwierdzenie, czy gminy, które przekazały środki finansowe w 2005 roku, to te same, które zrobiły to w 2004 (i 2003), a tym samym, czy potwierdzi się postawiona w wspominanym już raporcie teza, iż wprowadzenie przepisów Ustawy o działalności pożytku publicznego wpłynęło przede wszystkim na politykę tych urzędów, które już wcześniej wspierały organizacje, natomiast niewiele zmieniło w postępowaniu samorządów, które dotąd nie miały takiego zwyczaju (raport Monitoring funkcjonowania Ustawy Stowarzyszenie Klon/Jawor 2005, str. 25). Już teraz można za to z całą pewnością stwierdzić, że nie zmienił się sposób przyznawania pieniędzy zdecydowana większość urzędów robi to w formie dotacji (39%), niecałe 3% urzędów deklaruje finansowanie organizacji w trybie zlecenia zadań publicznych. Co ważne, również ogłaszanie konkursów nie stało się jeszcze powszechną praktyką (pomimo jednoznacznych zapisów Ustawy w tej kwestii). BAROMETR WSPÓŁPRACY 2006 badanie Stowarzyszenia Klon/Jawor przeprowadzone we współpracy z Siecią Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT w ramach projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej realizowanego przy udziale środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Można jednak przypuszczać, że procent ten jest większy, bowiem wiele urzędów w ogóle nie udzieliło informacji na ten temat. nej organizacji) wynosiła nie więcej niż 15 tys. złotych. Powyżej 50 tys. złotych (średnio) przekazuje organizacji tylko 10% gmin. Należy też pamiętać, że w Co najmniej 5% urzędów, które przekazały organizacjom pieniądze w 2005 roku, deklaruje wprost, że zrobiły to bez ogłaszania konkursu. Fakt łamania w tym wypadku prawa jest bezsprzeczny. Zupełnie inną kwestią jest zasadność tego zapisu, jeśli wziąć pod uwagę wysokość środków przekazywanych organizacjom. W połowie przypadków średnia dotacja (przyznana jed r. 50% urzędów wsparło nie więcej niż 4 organizacje, zaś ponad 10 organizacji mogło liczyć na wsparcie jedynie w 25% gmin. badania.ngo.pl informacje na temat kondycji sektora pozarządowego i aktywności społecznej Polaków podstawowe, aktualne statystyki sektora pozarządowego w Polsce raporty z najnowszych badań wolontariatu, filantropii Polaków opracowania na temat współpracy trzeciego sektora z administracją publiczną opisy międzynarodowych projektów badawczych baza bibliograficzna publikacji na temat sektora pozarządowego i społeczeństwa obywatelskiego

14 12 R A P O R T O B A N K A C H gazeta.ngo.pl o9.2oo6 NIEDOCENIONY KLIENT Tylko dwa banki na rynku mają w swojej ofercie produkty i usługi skierowane specjalnie do organizacji pozarządowych. OPRAC. MAGDA DOBRANOWSKA-WITTELS W Polsce działa ponad 45 tys. stowarzyszeń i 7 tys. fundacji. Utrzymują się głównie ze składek członkowskich oraz darowizn od osób fizycznych, instytucji i firm. Coraz więcej organizacji decyduje się jednak na rozpoczęcie działal- Mimo tego sektor pozarządowy nadal stanowi zbyt małą grupę potencjalnych klientów, dlatego banki nie mają dla niego przygotowanych specjalnych produktów ani usług. Zdecydowana większość banków nie oferuje konkretnych rozwiązań dla sto- Banki z ofertą skierowaną specjalnie do organizacji pozarządowych:» PKO BP» BISE S.A. liczyć na atrakcyjne oferty, które każdorazowo będą indywidualnie negocjowane. Z doświadczenia wynika, że propozycje takie przygotowywane są na bazie oferty dla firm i instytucji, a dla fundacji i stowarzyszeń liczy się jednak przede wszystkim niski koszt podstawowych usług, a to nie idzie w parze z ofertą biznesową. Na tym tle wyróżniają się banki BISE i PKO BP, które mają w swojej ofercie produkty przeznaczone specjalnie dla sektora pozarządowego. Na zniżki mogą liczyć także pozarządowi klienci mbanku i Invest-Banku. Wartą uwagi ofertą, zwłaszcza dla mniejszych instytucji, jest również propozycja bezpłatnego rachunku w Volkswagen Bank direct. ności gospodarczej (w 2004 roku było to już 16% organizacji). Z roku na rok zwiększa się także liczba stowarzyszeń i fundacji, które z tego tytułu zaczynają uzyskiwać dochody. To powoduje konieczność nawiązania ścisłej współpracy z bankami. warzyszeń i fundacji. Niektóre banki brak ten tłumaczą tym, że każda organizacja ma inną specyfikę działalności i różne potrzeby. Dlatego stworzenie uniwersalnej, zadowalającej każdego klienta oferty jest trudne. Banki deklarują, że fundacje i stowarzyszenia mogą Oferty dostępne dla organizacji pozarządowych na polskim rynku bankowym porównane zostały przez ekspertów portali ngo.pl i Bankier.pl. Specjalnie opracowaną ankietę rozesłano do 22 instytucji. Część banków udzieliło na nią odpowiedzi, a kilka TERESA ZAGRODZKA, KONSULTANTKA DS. FINANSOWYCH ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Raport pokazuje, że bez względu na to, czy bank ma specjalną ofertę dla sektora pozarządowego, czy nie, jest to nadal usługa dosyć droga dla organizacji. Najtańsze, ale i najuboższe wydają się oferty banków internetowych. W innych bankach także można znaleźć warunki konkurencyjne w stosunku do tych oferowanych specjalnie organizacjom. Warto podkreślić, że oferty te dotyczą głównie świadczeń podstawowych, takich jak prowizja za prowadzenie rachunku czy opłata za przelewy. Gorzej jest w przypadku oprocentowania depozytów i kredytów. Minimalna kwota otwarcia depozytu lub depozytu negocjowanego, oprocentowanie kredytu czy wymagana minimalna kwota rocznego obrotu w wypadku otwarcia linii kredytowej są często zbyt wysokie dla organizacji. Niezwykle istotna jest też bankowa ocena wiarygodności klienta, jakim jest organizacja pozarządowa (o czym raport nie mówi). Tradycyjne narzędzia analizy finansowej często wykluczają organizacje z grona klientów, którym można udzielić np. kredytu obrotowego na pokrycie kosztów spóźniającej się refundacji. A jest to instrument, z którego coraz częściej organizacje są zmuszone korzystać m.in. przy realizacji projektów, finansowanych z funduszy strukturalnych.

15 R A P O R T O B A N K A C H gazeta.ngo.pl o9.2oo6 13 Banki z ofertą niewyspecjalizowaną, ale atrakcyjną dla organizacji:» Kredyt Bank,» Bank Polskiej Spółdzielczości,» Bank Zachodni WBK,» Invest-Bank S.A.» m-bank» Volkswagen Bank direct przedstawiło konkretne oferty, skierowane do trzeciego sektora. W raporcie znajdują się informacje o 17 bankach (BPS, PKO BP, BPH, Pekao, BZ WBK, Bank Millennium, ING, Kredyt Bank, BGŻ, Invest Bank, BOŚ, MultiBank, BISE, Nor- dea, VW Bank direct, Inteligo, mbank). W zestawieniu wzięto pod uwagę takie usługi i produkty, jak: rodzaj rachunku i karty, opłata miesięczna za prowadzenie rachunku i kartę, koszt przelewu przez internet na rachunek w obcym banku, koszt przelewu przez telefon na rachunek w obcym banku, koszt przelewu w placówce na rachunek w obcym banku, wysokość prowizji za wypłatę w kasie banku, dostęp do usług homebanking i bankowości internetowej, oprocentowanie, liczba placówek banku. Z raportem można się zapoznać w portalu ngo.pl w serwisie pl oraz w portalu PERSPEKTYWA ORGANIZACJI Członkini zarządu małej podwarszawskiej organizacji: Jesteśmy dość małą organizacją (niezatrudniającą pracowników). Działamy w Otwocku i w Warszawie, zajmujemy się kulturą: głównie w dziedzinie teatru off wystawiamy własne spektakle. Na naszym koncie zawsze są pieniądze, czasami większe, czasami mniejsze kwoty. Od dwóch lat jesteśmy klientem banku Millenium. Ostatnio nasze karty płatnicze straciły ważność. Wyrobienie nowych oraz otworzenie dostępu do rachunku przez internet wymagało 3 wizyt w banku (jedna trwała półtorej godziny!) i podpisania 10 dokumentów. Nie przesadzam. Wcześniej zapewniano nas, że każdy członek zarządu może bez problemu wyrobić sobie nową kartę. Było to jednak problemem. Bank nie miał w swoich archiwach informacji o nas (czyli na przykład statutu, który określa to, że w naszym stowarzyszeniu dowolnych dwóch członków zarządu może składać oświadczenia woli), toteż musiałam, razem z inną członkinią zarządu, przekonywać o tym pracownika banku, trzeba przyznać, że bardzo miłego. W konsultacjach w tej tak prostej sprawie brały udział trzy osoby. Na moje pytanie o ofertę banku dla instytucji non-profit odpowiedziano, że mogę oczywiście coś zaproponować, a dyrektor banku to rozważy. Mój wniosek jest taki: organizacje pozarządowe są dla Millenium klientem, do którego obsługi bank ten nie jest przygotowany. WOJCIECH BOCZOŃ EKSPERT BANKIER.PL Banki deklarują pomoc fundacjom i stowarzyszeniom, jednak można odnieść wrażenie, że robią to tylko dla wzmocnienia własnego wizerunku. O pomocy słyszymy zazwyczaj przy jednorazowych akcjach. Instytucje, które długofalowo wspierają działalność trzeciego sektora, należą do wyjątków. Wbrew pozorom odpowiednia, skrojona na miarę i potrzeby bankowa oferta dla tego sektora, mogłaby usprawnić funkcjonowanie wielu instytucji, zwłaszcza najmniejszych organizacji. Ważną kwestią dla organizacji działających non-profit są nawet opłaty za podstawowe usługi bankowe. Dlatego wrzucanie ich do jednego worka z klientami korporacyjnymi nie wydaje się najlepszym rozwiązaniem. Pozostaje tylko nadzieja, że inne banki pójdą za przykładem takich instytucji jak np. bank PKO BP czy BISE i zaproponują ofertę dedykowaną organizacjom pozarządowym.

16 14 E K O N O M I A S P O Ł E C Z N A gazeta.ngo.pl o9.2oo6 CZEGO MOŻEMY SIĘ NAUCZYĆ OD FRANCUSKICH BANKÓW? Poszukując inspirujących przykładów współpracy pomiędzy bankami i stowarzyszeniami, trudno pominąć rynek francuski. Szacuje się, że budżet sektora pozarządowego w tym kraju to około 47 mld euro (dane z 2004 roku). Wśród banków obsługujących ten sektor znajdują się właściwie wszystkie duże. W poprzednim numerze pisaliśmy o samym trzecim sektorze jego wielkości, zakresie działalności, zasobach ludzkich oraz źródłach finansowania. Obecnie przedstawiamy politykę organizacji w zakresie zarządzania finansami oraz rolę banków w jej wdrażaniu. Kredyt w polityce inwestycyjnej stowarzyszeń Liczba organizacji, które inwestowały w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badania [por. Observatoire des] wynosiła 20%. Skłonność do inwestycji również skorelowana jest z wielkością budżetu od 14% dla stowarzyszeń, których budżet roczny nie przekracza 7,5 tys. euro, do 70% dla tych, które dysponują ponad 750 tys euro rocznie. Organizacje inwestują przede wszystkim w ruchomości, następnie w nieruchomości, wartości niematerialne i prawne. Podstawowe źródło finansowania inwestycji to, podobnie jak w Polsce, środki własne (85% organizacji inwestujących). Z pożyczki lub kredytu bankowego skorzystało w tym celu 10% inwestujących organizacji (2% w skali sektora), czyli dwukrotnie więcej niż przeciętnie w sektorze. Przeważnie po kredyt sięgano w przypadku inwestycji w nieruchomości. ANNA KRÓLIKOWSKA Korzystanie z kredytów bankowych We Francji, podobnie jak w Polsce, dużo banków, również tych większych, obsługuje stowarzyszenia w zakresie rachunku bieżącego i podstawowych operacji bankowych. W odróżnieniu jednak od polskiego rynku, francuskie banki częściej udzielają organizacjom kredytów, chociaż ich liczba nie jest bardzo duża. Średnio około 5% stowarzyszeń korzysta z kredytów bankowych. Jest to uzależnione od wielkości budżetu. Spośród stowarzyszeń dysponujących kwo- tami ponad 750 tys. euro rocznie, aż 41% korzysta z kredytów, a wśród tych, których budżet wynosi mniej niż 7,5 tys. euro tylko 1%. Istnieje również różnica pomiędzy stowarzyszeniami zatrudniającymi i niezatrudniającymi pracowników. Z tych pierwszych około 18% korzysta z kredytu, z drugich tylko 2%. Organizacje najcześciej korzystają z kredytów w Credit Agricole, Credit Mutuel, Caisse d Epargne, Credit Cooperatif i Banque Populaire. Te banki skupiają 85% rynku. Na jakich warunkach? Jak pokazuje powyższa analiza, istnieje spora grupa stowarzyszeń (ok.5%, czyli prawie 50 tys. organizacji), które korzystają z kredytów bankowych. Dla polskiego obserwatora interesujące jest pytanie, na jakich warunkach było to możliwe: jakie zabezpieczenia musiały przedstawić organizacje, czy ktoś rozumiał ich bilans i nie pytał o miesięczne obroty? Z rozmów z francuskimi bankowcami oraz organizacjami wynika, że nadal istnieje duża różnica w podejściu do obsługi stowarzyszeń w obu krajach. We Francji istnieją od wielu lat instytucje, które specjalizują się i konsekwentnie zdobywają doświadczenie w obsłudze tego sektora. Ich pracownicy umieją badać sprawozdania stowarzyszeń, rozumieją ich cykl finansowania. Sukces nie wy-

17 E K O N O M I A S P O Ł E C Z N A gazeta.ngo.pl o9.2oo6 15 nika jednak tylko z savoir-faire banków. Same stowarzyszenia od lat łączą się w związki, federacje, tworzą instytucje, które umiejętnie dbają o ich interesy w tym również prowadzą dialog z bankami, oceniają potrzeby, ułatwiają dotarcie do swoich członków. Istotną rolę odgrywa również stabilny system finansowania stowarzyszeń. Na przykład organizacje finansowane ze środków publicznych (a to one bardzo często sięgają po finansowanie) często opierają się na kontraktach wieloletnich lub mają dostęp do pieniędzy na z góry określonych zasadach. Stabilność finansowania i dłuższa historia (średni wiek stowarzyszenia to 26 lat) to również szansa na zbudowanie stabilnej bazy materialnej. Żądanie od stowarzyszenia zabezpieczeń jest uzależnione od kilku czynników: rodzaju kredytu, doświadczenia we współpracy, sytuacji samej organizacji. Przy kredytach inwestycyjnych bank przeważnie zażąda twardego zabezpieczenia, przy krótkoterminowych, w szczególnych przypadkach, może od tego odstąpić, ale jest to raczej wyjątek niż reguła. Interesujące są zwłaszcza 2 instrumenty, ułatwiające stowarzyszeniom dostęp do kredytów: cesja z kontraktów publicznych (tzw. loi Dailly) pozwala organizacji sięgnąć głównie po finansowanie pomostowe, a bankowi zapewnia bezpośredni przelew środków z umowy z podmiotem publicznym (przeważnie gminą); fundusz poręczeń w szczególności fundusz poręczeń wzajemnych. BIBLIOGRAFIA La France associative en mouvement, 3 wydanie, pod kierownictwem Jacques Malet, Centre d Etude et de Recherche sur la Philantropie, Paździenik 2005, Observatoire des comportements financiers et d assurance des associations, CSA, Grudzień 2004 ( Ressources, financements publics et logiques d action des association, Viviane Tchernonog, Revue Internationale de l Economie Sociale Nr 282, Listopad Skłonność do oszczędzania 49% francuskich organizacji oszczędza: poprzez depozyty albo papiery wartościowe (akcje, obligacje, jednostki funduszy inwestycyjnych). Średnia wielkość ulokowanych środków to euro. Liczba organizacji posiadających depozyty lub papiery rośnie wraz z ich budżetem spośród stowarzyszeń dysponujących do 7,5 tys. euro rocznie oszczędza tylko 9%, dla budżetów powyżej 750 tys euro jest to już 64%. Produkty oszczędnościowe organizacje kupują najchętniej w Credit Mutuel, Credit Agricole, Poczcie Francuskiej, Caisse d Epargne, Societe Generale i Credit Cooperatif. Te banki skupiają ponad 80% rynku. Niewiele organizacji zwraca uwagę, na co przeznaczane są ich środki. Tylko 5% inwestujących (1% całości) lokuje wyłącznie w fundusze etyczne i produkty finansów solidarnych. Aż 88% tylko w produkty tradycyjne. Ponad 1/3 organizacji wybiera produkty specjalnie przygotowane dla stowarzyszeń, szczególnie popularne jest to w sektorze ochrony zdrowia (47%), który dysponują stosunkowo dużymi budżetami. Kto z kim? Warto zauważyć, że banki obsługujące francuskie stowarzyszenia przyciągają swoich klientów poprzez różne czynniki. Podstawowe to: sieć dystrybucji, marka instytucji, specjalizacja, zaangażowanie społeczne banku. Niektóre instytucje, takie jak Poczta Francuska czy Credit Mutuel, współpracują z małymi i średnimi stowarzyszeniami. Inne, jak Credit Cooperatif czy BNP-Paribas, rozwijają strategie przyciągające również duże organizacje. Tendencje te można pokazać przez pryzmat budżetu organizacji. Stowarzyszenia można podzielić na 3 grupy budżetowe: Podmioty małe (roczny budżet poniżej 15 tys. euro) Są klientami banków z rozwiniętą siecią dystrubucji, ponieważ ich podstawowym kryterium wyboru banku jest bliskość. Bardzo rzadko się zadłużają i nie lokują środków. Jeśli korzystają z kredytu, to z podstawowych produktów i w niewielkich kwotach. Organizacje średnie (budżet w granicach tys. euro) Również poszukują banków z rozwiniętą siecią, ale zwracają uwagę, czy jest to bank wzajemnościowy lub spółdzielczy. Jeśli dysponują nadwyżkami, to je lokują, wykorzystując podstawowe produkty. Często korzystają z kredytów, również z podstawowej oferty. Zwiększa się wykorzystanie leasingu. Duże stowarzyszenia (dysponujące rocznie ponad 150 tys. euro) To głównie klienci 2 banków: Credit Cooperatif oraz BNP-Paribas. Co roku inwestują (ruchomości i nieruchomości). Korzystają z finansowania i leasingu. Wykorzystują produkty oszczędnościowe, również bardziej ryzykowne (obligacje, akcje, jednostki funduszy inwestycyjnych). Wybierają fundusze etyczne i produkty finansów solidarnych. Wnioski dla Polski Polski sektor pozarządowy różni się od francuskiego przede wszystkim skalą i wagą w życiu gospodarczym i publicznym. Sektor francuski to istotny usługodawca w sferze społecznej i socjalnej, duży pracodawca i partner gospodarczy. Wiele jednak prawidłowości obserwowanych na rynku francuskim występuje również w Polsce. Przedstawiona powyżej klasyfikacja organizacji pod względem zainteresowania ofertą bankową, mogłaby w Polsce wyglądać podobnie. Ostatnie analizy (patrz Raport o bankach, str. 12) pokazują, że pojawiają się banki zainteresowane współpracą z organizacjami. Wiele instytucji również bez deklaracji współpracuje z wybranymi stowarzyszeniami i fundacjami przy realizacji projektów unijnych. Te pozytywne tendencje mogą ulegać wzmocnieniu. Od sektora francuskiego powinniśmy uczyć się przede wszystkim dialogu i śmiałego formułowania potrzeb. Do tego potrzebna jest dobra komunikacja i wzajemna wiedza o sobie. Są to wyzwania stojące przez bankami i organizacjami infrastrukturalnymi. Artykuł powstał w ramach projektu «W poszukiwanku polskiego modelu ekonomii społecznej».

18 16 K O L E K C J A C I E K A W Y C H I N I C J A T Y W gazeta.ngo.pl o9.2oo6 Z DOŚWIADCZENIEM NA WSCHÓD Konin i Siedlce, niepełnosprawni i bociany, współpraca lokalna. Co wiąże te pojęcia? Organizacje z tych miast osiągnęły w tych dziedzinach tak wiele, że mają czym dzielić się z partnerami z zagranicy. MAGDA DOBRANOWSKA-WITTELS Konin jest miastem, w którym walka z barierami architektonicznymi przyniosła prawdziwe efekty. W dużej mierze dzięki determinacji i zaangażowaniu pracowników i wolontariuszy Fundacji im. Doktora Janaszka Podaj Dalej. Fundacja ma bogate doświadczenia nie tylko w pracy z samymi niepełnosprawnymi, ale także w lobbowaniu w ich sprawach. W Koninie udało się zrobić to, co w innych miastach często wydaje się niemożliwe wciągnąć lokalne władze w działania, zmierzające do poprawy warunków życia niepełnosprawnym mieszkańcom miasta. I są tego wyraźne rezultaty jak choćby niskopodłogowe autobusy, podjazdy dla wózków, wspólne patrole straży miejskiej i wolontariuszy fundacji, sprawdzające dostępność miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych kierowców. Działania fundacji doprowadziły także do tego, że Konin jest prawdopodobnie jedynym miastem w Polsce, w którym istnieje kompletny system edukacji integracyjnej od przedszkola po szkołę wyższą. Teraz konińska organizacja dzieli się swoimi doświadczeniami z partnerami z Mołdowy. Chcą pokazać członkom stowarzyszenia Motivation z Kiszyniowa, co można zrobić dla niepełnosprawnych (praca wolontarystyczna osób niepełnosprawnych, aktywna rehabilitacja, likwidacja barier architektonicznych), a także, jak to robić w porozumieniu z samorządem i lokalnymi władzami. To pierwszy międzynarodowy projekt fundacji. Współpraca z mołdowskimi partnerami nabrała tempa i rozwija się dzięki dotacji, jaką Fundacja im. Doktora Janaszka Podaj Dalej otrzymała z programu RITA w ramach ścieżki dla organizacji początkujących we współpracy międzynarodowej. Organizacją, która może pochwalić się dłuższą współpracą z partnerami zagranicznymi jest Towarzystwo Przyrodnicze Bocian z Siedlec. Zajmują się ochroną dziko żyjących gatunków zwierząt. Szczególnie sporo osiągnięć mają w ratowaniu gniazd bocianich. Siedleckiemu Towarzystwu udało się przekonać lokalny samorząd i zakład energetyczny, że wspólne budowanie specjalnych platform, na których bociany mogą zakładać swoje gniazda, jest nie tylko bezpieczniejsze dla ptaków, ale także wygodne i opłacalne dla ludzi. Zanim nie zaczęły powstawać platformy, bociany wiły gniazda na słupach energetycznych, doprowadzając często do zerwania linii wysokiego napięcia. Ptaki ginęły, a zakład energetyczny musiał ponosić koszty napraw. Dzięki współpracy ekologów, energetyków i samorządów w mądry sposób udało się tę sytuację zmienić. Teraz na polskich doświadczeniach uczą się członkowie Ukraińskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków z Kijowa oraz Zachodniego Oddział Ukraińskiego Towarzystwa Ornitologicznego ze Lwowa, którzy także chcą wspólnymi siłami (razem ze służbami energetycznymi, lokalnymi władzami i mieszkańcami) doprowadzić do lepszej ochrony bocianów przylatujących na Ukrainę. Warto dodać, że walka o bocianie gniazda zainicjowała także wiele działań ekologiczno-edukacyjnych prowadzonych wśród, dla i przez młodzież po obu stronach granicy. Współpraca organizacji rozwija się i przynosi rezultaty także dzięki pieniądzom uzyskiwanym przez Towarzystwo Przyrodnicze Bocian z programu RITA. O konkursie grantowym RITA czytaj na stronie 24.

19 K O L E K C J A C I E K A W Y C H I N I C J A T Y W gazeta.ngo.pl o9.2oo6 17 KONNO W DOROSŁE ŻYCIE O zaletach hipoterapii wiadomo nie od dziś. Głównie jednak jej dobroczynne skutki wiązano z leczeniem niepełnosprawności fizycznych. Stowarzyszenie z Opola udowodniło, że kontakt z koniem i przyrodą może być pomocny także przy wyborze drogi zawodowej. MAGDA DOBRANOWSKA-WITTELS Wychowankowie domów dziecka nierzadko mają poważne problemy z odnalezieniem się na rynku pracy. Wynikają one z ich trudnych doświadczeń życiowych, nieznajomości własnych uzdolnień, braku zainteresowań, a także niechętnego stosunku pracodawców do trudnej młodzieży. Często upragniony start w dorosłe życie staje się przez to szczególnie trudny. W Opolu i Turawie podopieczni tamtejszych domów dziecka otrzymali jednak pomoc. Przez ponad rok 13-osobowa grupa młodych ludzi w wieku lata brała udział w cyklu warsztatów, łączących elementy hipoterapii i doradztwa zawodowego. Pracując z młodzieżą zauważyłam, że często wybierają zawód, idąc za przykładem koleżanki lub kolegi, chociaż później nie są zadowoleni z tego wyboru i zniechęcają się do dalszej nauki mówi Anna Slemp z opolskiego Stowarzyszenia Ekologia Promocja Informacja Nauka EPIN. Pani Ania jest równocześnie wychowawczynią w opolskim domu dziecka i instruktorką jazdy konnej. Konie i praca z młodzieżą to jej dwie pasje. Postanowiła je połączyć tak, aby przygotować swoich podopiecznych do wejścia na rynek pracy, zachęcić do dalszej edukacji, doprowadzić do świadomego wyboru zawodu, a jednocześnie zarazić ich miłością do koni lub przynajmniej pokazać, w jak różny sposób można ciekawie spędzać wolny czas. Dzięki bogatemu planowi zajęć sportowo-rekreacyjnych z końmi, uzupełnianych o spotkania z wychowawcami i doradcą zawodowym młodzi ludzie poznali swoje możliwości zawodowe i edukacyjne, uzdolnienia i umiejętności (także plastyczne), uzyskali informacje o różnych zawodach, nauczyli się autoprezentacji. Przede wszystkim jednak przełamali wiele barier psychologicznych, które utrudniały im kontakty z rodzinami, koleżankami i kolegami, a także z potencjalnymi pracodawcami. Jest zatem szansa, że ich start w samodzielnie życie nie będzie wiązał się tylko z gorzkimi rozczarowaniami. Cykl Dobre praktyki po polsku, czyli praktycznie o FS jest częścią projektu o tej samej nazwie, realizowanego przez Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT we współpracy ze Stowarzyszeniem Klon/ Jawor. Rezultatem projektu będzie baza dobrych praktyk z całego kraju (dostępna w portalu oraz w regionalnych serwisach ngo.pl), trzy broszury, opisujące wybrane projekty oraz dwa filmy na temat najciekawszych inicjatyw. Serdecznie zapraszamy do przysyłania informacji o realizowanych przez Państwa projektach, które mogłyby zostać umieszczone w bazie! Więcej informacji: Natalia.drozynska@splot.ngo.pl Projekt: Warsztaty doradztwa zawodowego, psychologicznego i hipoterapii Moje miejsce na świecie Dofinansowanie: zrealizowany w ramach działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka, schemat A wsparcie osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet państwa. Organizacja: Stowarzyszenie Ekologia Promocja Informacja Nauka EPIN, Opole Koszt: zł, w tym 1,6% (1 600 zł) wkładu własnego. Czas trwania:

20 18 P O R A D N I K : J A K N A P I S A Ć P R O J E K T gazeta.ngo.pl o9.2oo6 NA POCZĄTKU JEST PROJEKT Projekty, wnioski, aplikacje, granty i dotacje. Te zwroty znają ci, którzy szukają pieniędzy dla swojego stowarzyszenia czy fundacji. Najbardziej oblegane szkolenia dotyczą pisania wniosków, pozyskiwania funduszy. Gdyby spojrzeć na listę problemów organizacji i ich aktywność szkoleniową można by odnieść wrażenie, że głównym ich zajęciem nie jest rozwiązywanie problemów społecznych, ale pozyskiwanie pieniędzy. Jak to zrobić o tym będziemy pisać w cyklu artykułów. MARCIN DADEL Kiedy zaczynam prowadzić szkolenie z tworzenia projektów, dotyczących zmiany społecznej i pytam uczestników o oczekiwania, najczęściej pierwsza odpowiedź, jaka pada, to no wie pan, chodzi o to, żeby dostać kasę więc jak napisać tak, żeby dostać. I wydaje się, że cały temat sprowadza się do prostej technicznej czynności jak napisać? Otóż projekt to nie są wypełnione rubryczki, których oczekuje sponsor. Projekt to przede wszystkim metoda pracy. A projekt społeczny to taka metoda, która z założenia powinna prowadzić do pewnej zmiany społecznej. Zmiany na lepsze, oczywiście. O tym, czym jest projekt, jakie są jego elementy, jak tworzyć dobre projekty (a co za tym idzie jak tworzyć dobre wnioski) będzie właśnie ten cykl artykułów, pisany z myślą o początkujących. Nie będziemy więc prezentować zaawansowanych elementów projektu, ale oprzemy się na jego podstawowych częściach. Nie będziemy też poruszać tematyki zarządzania projektem (czyli realizacji stworzonych projektów). Zatem znawców tematyki prosimy o wyrozumiałość w stosunku do skrótów i uproszczeń, które zostaną tu użyte. A więc: do dzieła! Na początek warto powiedzieć o tym, jaka jest różnica między projektem a wnioskiem składanym do sponsora. Zanim to wyjaśnimy, zapoznajmy się z logiką projektu. Logika projektowa Projekt jest metodą pracy owocem planowania działań. Jeśli mamy dobrze zaplanować nasze działania, musimy odnieść się do rzeczywistości. Wiedzę o niej nabywamy dzięki doświadczeniu i obserwacji, ale też co ważne w pisaniu projektu dzięki rzetelnej analizie zewnętrznych źródeł danych (np. oficjalnych statystyk). Na tej podstawie określić możemy, co i w jaki sposób chcemy zmienić. Możemy zatem sformułować nasze cele i sposoby działania. Wiedząc co i jak możemy zapytać, czego do tej zmiany potrzebujemy, ile będzie nas to kosztowało i ile zmiana ta zajmie nam czasu. Wreszcie stwierdzić możemy, jakich rezultatów się spodziewamy i jak będziemy oceniać, czy faktycznie osiągnęliśmy nasze wstępne zamierzenia. Taką operację myślową, planistyczną właśnie, nazywamy logiką projektową. Przekuwając kolejne pytania na pojęcia związane z ową logiką projektową rysuje nam się wykres taki, jak na stronie 19. Zwróćmy uwagę, że schemat jest cykliczny nie zamyka się. Oznacza to, że sposób oceny powinien odpowiedzieć na pytanie, na ile zmieniła się sytuacja wyjściowa. Ostatni etap odpowiada na pytanie, czy osiągnąłem/łam zamierzone cele: czy faktycznie udało mi się zmienić kawałek rzeczywistości na lepsze. Tak w największym uproszczeniu wygląda logika projektowa. Ten zamknięty cykl pokazuje drogę planowania działań, która odbiega od częstego i na-