STANDARDY KIELECKIE. Charakterystyka usług świadczonych na rzecz osób bezdomnych i wykluczonych społecznie w róŝnych typach placówek

Transkrypt

1 STANDARDY KIELECKIE Charakterystyka usług świadczonych na rzecz osób bezdomnych i wykluczonych społecznie w róŝnych typach placówek w: Ks. Stanisław Słowik (red), Informator o placówkach pomagających osobom bezdomnym, Caritas Kielecka, Kielce 2005 Całokształt pomocy udzielanej głównie osobom bezdomnym podzielono na dwie grupy, w których wyodrębniono po 6 kategorii szczegółowych czyli pojedynczych placówek: I. Pomoc doraźna: 1. ogrzewalnia 2. noclegownia 3. stołówka (charytatywna) 4. punkt wydawania odzieŝy i paczek Ŝywnościowych ośrodek wsparcia doraźnego 5. punkt konsultacyjny i usługi medyczne 6. łaźnia i pralnia II. Pomoc programowa, długofalowa: 1. schronisko I 0 2. schronisko II 0 3. hostel dom opieki 4. mieszkania kontraktowe readaptacyjne, chronione itp. 5. poradnictwo i kluby (praca programowa, długofalowa) 6. Kluby Integracji Społecznej lub CIS wg. moŝliwości (ten rodzaj działań został opisany w odrębnych dokumentach MPS). Uwaga: mieszkania socjalne zaliczono do usług standardowych gminy - dostępne nie tylko dla bezdomnych. Następnie cały ten wachlarz usług podzielono na szereg elementarnych świadczeń związanych z odrębnymi pomieszczeniami wymienionymi poniŝej (punkty świadczenia): 1. sypialnia 2. toaleta (wc + umywalka) 2a. toaleta (wc + natrysk) 3. biuro dyŝurka 4. punkt wydawania posiłku (minimum jednego) 5. wyznaczone miejsce do palenia tytoniu 6. pralnia 7. świetlica (moŝe spełniać funkcje poczekalni) 8. izolatka 9. kaplica 10. sala terapeutyczna, szkoleniowa lub warsztatowa 11. pomieszczenie gospodarcze 12. kuchnia. Dla zobrazowania róŝnic pomiędzy poszczególnymi placówkami sporządzono powyŝszy schemat obrazujący zakres świadczeń w tych placówkach. I tak: a) Ogrzewalnia, punkty - świadczenia: b) Noclegownia, punkty - świadczenia: punkty 1 5 c) Schronisko I 0 : punkty świadczenia: 1 8, oraz pkt.11 1

2 d) Schronisko II 0 : punkty świadczenia: 1 12, oraz prowadzenie szkoleń, programów terapeutycznych lub warsztatów terapii zajęciowej e) Hostel: punkty świadczenia: 1 9, oraz 12, placówka posiada gabinet medyczny, rehabilitacyjny lub prowadzi inne usługi wspomagające + sala szkoleniowa do aktywizacji zawodowej f) Mieszkania kontraktowe: samodzielne mieszkanie + punkt 3 + usługi dodatkowe np. prowadzenie terapii. Placówki: a, b, c, d to formy przejściowe, nie docelowe, dla osób tam przebywających, stanowią jedynie miejsce odbicia do placówek świadczących szerszy zakres usług. Placówki: e, f mogą stanowić formy docelowe. Przy czym nie konieczne jest przechodzenie całego szeregu wymienionych placówek. W indywidualnych, uzasadnionych przypadkach moŝliwe jest przeskakiwanie przez poszczególne szczeble. W toku dalszej dyskusji padło stwierdzenie, Ŝe mieszkanie kontraktowe nie jest formą docelową pobytu dla osób bezdomnych. Za taką jedynie moŝna uznać hostel, który w niektórych przypadkach moŝe pełnić funkcję domu pomocy społecznej (domu opieki) dla osób starszych i przewlekle chorych. Gminy znacznie chętniej zgadzają się na utworzenie hostelu niŝ DPS. Dzieje się tak poniewaŝ załoŝenie hostelu nie jest obwarowane tyloma wymogami p.poŝ., sanit-epidem co załoŝenie i prowadzenie DPS. Poza tym do hostelu mogą trafiać ludzie których najtrudniej wyprowadzić z bezdomności (osoby starsze, schorowane, niezdolne do samodzielnego mieszkania i funkcjonowania w społeczeństwie). Uzasadnieniem takiego podziału jest m.in.: wykreślenie pralni i kuchni spośród pomieszczeń funkcjonujących w noclegowni. Zakłada się istnienie obok siebie osobnych placówek świadczących te usługi, lub teŝ powołanie punktu pomocy bezdomnym (ośrodek wsparcia doraźnego). Punkt ten skupia: - punkt konsultacyjny, - świetlicę dziennego pobytu, - kuchnię i stołówkę, - pralnię, - punkt wydawania odzieŝy. Idealnym rozwiązaniem byłoby prowadzenie w tej placówce równieŝ punktu informacyjnego. W tym punkcie duŝą rolę odgrywają pracownicy, których wiedza powinna obejmować podstawy wiedzy prawnej, psychologicznej, medycznej (nabyta w wyniku doświadczenia lub wykształcenia studia kierunkowe- niekonieczne ale mile widziane). Rolą pracowników jest równieŝ uświadamianie i pokazywanie osobom bezdomnym dróg wyjścia z sytuacji w jakiej się znalazły, aktywizowanie ich w celu podjęcia działań, których efektem będzie zmiana ich obecnej sytuacji poprawa tzn. albo całkowite wyjście z bezdomności albo zamieszkanie w innej placówce świadczącej pełniejszy zakres usług osobom bezdomnym, poddanie się bardziej zinstytucjonalizowanym formom pomocy np. schronisko II 0 lub hostel. OPIS POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW USŁUG FORM POMOCY 1. POMOC DORAŹNA 1.1. OGRZEWALNIA A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) 2

3 Ogrzewalnia jest miejscem spędzenia nocy, na jej wyposaŝeniu nie znajdują się łóŝka, lecz krzesła i ławki - podobnie jak w poczekalni. Mogą w niej przebywać wszystkie osoby bezdomne, chroniący się przed przemocą oraz nietrzeźwi, po akceptacji regulaminu placówki. Osoby będące pod wpływem alkoholu nie mogą zagraŝać bezpieczeństwu innych osób przebywających w ogrzewalni, a ich stan i zachowanie nie wymaga umieszczenia w izbie wytrzeźwień. Placówka prowadzi ewidencję osób korzystających z jej usług (dane podstawowe: imię, nazwisko, data urodzenia), bez konieczności weryfikacji z dokumentem toŝsamości. Nie określa się ściśle dla ilu osób placówka jest przewidziana; decyzję tę pozostawia się do rozwiązania podmiotowi prowadzącemu. Sugeruje się jedynie, by ilość osób przebywających jednocześnie w ogrzewalni nie powodowała zakłóceń w jej sprawnym funkcjonowaniu. Ilość ta jest zaleŝna przede wszystkim od wielkości pomieszczenia przeznaczonego na tego typu działalność, oraz potrzeb lokalnego środowiska. Niewskazane jest koncentrowanie w jednym miejscu więcej niŝ 50 osób bezdomnych. Inne W placówce obowiązuje całkowity zakaz spoŝywania alkoholu i innych środków psychoaktywnych, oraz palenia tytoniu. Ogrzewalnia nie ma wydzielonego miejsca ani pomieszczenia do palenia tytoniu (brak palarni). PoniewaŜ z zasady wstęp jest wolny przez całą noc, więc nie ma potrzeby organizowania palarni (na papierosa moŝna wyjść na zewnątrz). Dopuszcza się umieszczenie telewizora lub radia, stosownie do warunków i potrzeb. Funkcjonowanie ogrzewalni opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Usytuowanie placówki Lokalizacja ogólnie i łatwo dostępna, najlepiej w okolicy węzłów komunikacyjnych. Pomieszczenia Pomieszczenia ogrzewalni są wyposaŝone w krzesła i stoły o powierzchni łatwozmywalnej. Osoby tam przebywające powinny mieć umoŝliwiony dostęp do bieŝącej wody (ciepłej i zimnej) i WC. Ilość urządzeń sanitarnych minimum 1 WC i umywalka na 10 osób. Osobne pomieszczenie dla personelu dyŝurka wyposaŝona w dostęp do bieŝącej ciepłej i zimnej wody, oraz osobne WC. Wskazane jest, aby oprócz oświetlenia pełnego w ciągu nocy funkcjonowało oświetlenie częściowe (półmrok). C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG W ogrzewalni oferowany moŝe być jedynie posiłek w postaci ciepłego napoju lub zupy. W przypadku zupy posiłek dowoŝony jest z zewnątrz. Funkcjonowanie kuchni na terenie ogrzewalni nie jest przewidziane. Punkt informacyjny lub osoba udzielająca informacji (przeszkolony pracownik lub wolontariusz). Ogrzewalnia stanowi formę pomocy doraźnej dla osób bezdomnych, zasadne jest więc istnienie punktu, w którym zainteresowani uzyskiwaliby informacje gdzie naleŝy się udać, aby uzyskać pełniejszą pomoc, jakie instytucje mogą im ją zapewnić. Wiedza pracowników ogrzewalni powinna obejmować podstawy prawa, psychologii, medycyny (nabyta w wyniku doświadczenia lub wykształcenia studia kierunkowe - niekonieczne ale mile widziane - patrz wymogi kadrowe). Rolą pracowników jest równieŝ uświadamianie i pokazywanie osobom bezdomnym dróg wyjścia z sytuacji w jakiej się znalazły, aktywizowanie ich w celu podjęcia działań, których efektem będzie zmiana ich obecnej sytuacji tzn. albo całkowite wyjście z bezdomności albo zamieszkanie w innej placówce świadczącej pełniejszy zakres usług osobom bezdomnym, poddanie się bardziej zinstytucjonalizowanym formom pomocy np. schronisko. Placówka: - prowadzi rejestr osób korzystających z jej usług (patrz adresaci), - jest wyposaŝona w apteczkę (podstawowe środki przeciwbólowe i opatrunkowe), - posiada telefon czynny w okresie funkcjonowania, 3

4 - spełnia wymogi p.poŝ., bhp, oraz minimum sanitarne. Temperatura panująca w pomieszczeniu ogrzewalni powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w nim. Celowo nie podaje się dolnej wielkości granicznej, aby nie spełnienie tego wymogu nie stanowiło przeszkody w funkcjonowaniu placówki (subiektywne odczuwanie ciepła). Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. Personel Pracownicy ogrzewalni muszą mieć przede wszystkim doświadczenie w pracy z osobami bezdomnymi (przynajmniej jedna z osób na zmianie), oraz predyspozycje do takiej pracy; w dalszej kolejności brane jest pod uwagę wykształcenie (studia). Warunkiem podjęcia pracy w placówce jest równieŝ ukończenie kursu pierwszej pomocy. Minimum kadrowe: 2 pracowników w czasie trwania 12 h zmiany (dopuszcza się 1 pracownika etatowego i 1 wolontariusza). Ogrzewalnia dostępna jest dla wszystkich osób, bez skierowań, na podstawie zadeklarowanej potrzeby oraz po akceptacji przedstawionych wymogów. E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Czasokres Nie ustala się dokładnych godzin funkcjonowania placówki. Ustalenie ram czasowych w jakich placówka jest otwarta pozostawia się podmiotowi prowadzącemu ogrzewalnię. Sugeruje się jedynie, aby placówka była dostępna od godzin wieczornych do rana. W wyjątkowych okolicznościach (np. trudne warunki pogodowe) moŝe być otwarta całą dobę. Generalnie nie stwarza się warunków do tego, aby bezdomni przebywali w ogrzewalni całą dobę. W dzień placówka powinna być zamknięta, a osoby bezdomne naleŝy poinformować gdzie ten czas mogą spędzić (świetlica, inna placówka dziennego pobytu, stołówka, itp.). Współpracownicy Ogrzewalnia powinna ściśle współpracować z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom bezdomnym NOCLEGOWNIA A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) W noclegowni mogą przebywać wszystkie osoby bezdomne, po akceptacji regulaminu placówki. Osoby przebywające w noclegowni nie mogą znajdować się pod wpływem alkoholu ani innych środków psychoaktywnych. W placówce obowiązuje całkowity zakaz spoŝywania alkoholu i innych środków psychoaktywnych. Wstęp do noclegowni mają wszyscy potrzebujący wsparcia. Zaleca się nie stosowanie wymogu odpłatności w przypadku krótkookresowych pobytów w noclegowni. Funkcjonowanie noclegowni opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Usytuowanie placówki Lokalizacja ogólnie i łatwo dostępna, najlepiej w odrębnym budynku. Noclegownia moŝe jednak stanowić wydzieloną część np. schroniska czy hostelu lub innej placówki pomocy. Pomieszczenia Sypialnie wyposaŝone są w łóŝko dla kaŝdej osoby korzystającej z noclegu, oraz niezbędną pościel (poduszka i materac w ceracie, oraz koc). Liczbę osób w jednej sali sypialnej ustala się na minimum 3 osoby. Maksymalna liczba jest zaleŝna przede wszystkim od wielkości pomieszczenia przeznaczonego na sypialnię. Wymaga się aby liczba bezdomnych w sali pozwoliła na zachowanie podstawowych zasad intymności i godności osób w niej nocujących. Zostanie to osiągnięte poprzez 4

5 umoŝliwienie swobodnego dostępu do łóŝka, nie łączenie łóŝek, oraz zainstalowanie przegród między nimi (zasłony, meble, ścianki działowe). Nie dopuszcza się nocowania męŝczyzn i kobiet w jednej sali sypialnej. W przypadku funkcjonowania w jednym budynku noclegowni dla kobiet i męŝczyzn wymaga się oddzielenia obu placówek poprzez osobne wejścia. Jeśli jest to nie moŝliwe, konieczne jest wydzielenie osobnej sali sypialni i węzła sanitarnego. Kuchnia i pomieszczenia do wydawania i spoŝywania posiłków. Noclegownia posiada pomieszczenia (lub wydzielone miejsce) umoŝliwiające spoŝywanie posiłków osobom bezdomnym. KaŜdy z korzystających z posiłków ma zagwarantowane miejsce siedzące przy stole. Wydawany jest minimum jeden posiłek dziennie. Posiłki mogą być przygotowywane w placówce lub dowoŝone z zewnątrz. W przypadku przygotowywania posiłków w placówce konieczne jest funkcjonowanie kuchni zbiorowego Ŝywienia. Powinna ona spełniać wszystkie wymogi sanitarno-epidemiologiczne przewidziane dla tego typu placówek (wykonywanie zbiorowego Ŝywienia w ograniczonym zakresie). Sanitariaty. Placówka wyposaŝona jest w łazienki z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody. Za niezbędne uwaŝa się wyposaŝenie noclegowni w podstawowe środki higieny tj. szampon, mydło, papier toaletowy, ręczniki jednorazowe lub suszarkę do rąk, oraz środki do dezynfekcji. Ilość urządzeń sanitarnych - wg obowiązujących standardów budowlanych logicznych w tym zakresie. Zaleca się min. 1 prysznic na 15 osób, oraz 1 kabinę WC na 10 osób. Osobne pomieszczenie dla personelu dyŝurka wyposaŝona w dostęp do bieŝącej ciepłej i zimnej wody, oraz osobne WC. Palarnia Dopuszcza się wydzielenie osobnego pomieszczenia, lub oznakowanego miejsca, do palenia tytoniu. Zabrania się palenia tytoniu w pomieszczeniach sypialnych i sanitariatach. C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG Zaleca się, aby oprócz noclegu, w placówce zapewnić osobom bezdomnym podstawowe informacje w zakresie dostępu do innych usług. Rolę tę moŝe pełnić punkt informacyjny lub osoba udzielająca informacji (przeszkolony pracownik lub wolontariusz). Noclegownia stanowi formę pomocy doraźnej dla osób bezdomnych, zasadne jest więc istnienie punktu, w którym zainteresowani uzyskiwaliby informacje, gdzie naleŝy się udać aby uzyskać pełniejszą pomoc, jakie instytucje mogą im ją zapewnić. Wiedza pracowników noclegowni powinna obejmować podstawy prawa, psychologii, medycyny (nabyta w wyniku doświadczenia lub wykształcenia; studia kierunkowe - niekonieczne ale mile widziane). Rolą pracowników jest równieŝ uświadamianie i pokazywanie osobom bezdomnym dróg wyjścia z sytuacji w jakiej się znalazły, aktywizowanie ich w celu podjęcia działań, których efektem będzie zmiana ich obecnej sytuacji tzn. albo całkowite wyjście z bezdomności, albo zamieszkanie w innej placówce świadczącej pełniejszy zakres usług osobom bezdomnym, poddanie się bardziej zinstytucjonalizowanym formom pomocy (schronisko, hostel). Placówka obowiązkowo powinna: - prowadzić rejestr osób korzystających z jej usług, - być wyposaŝona w apteczkę (podstawowe środki przeciwbólowe i opatrunkowe), - posiadać telefon czynny w okresie funkcjonowania, - spełniać wymogi p.poŝ., sanepidu i bhp, - obowiązkowo prowadzić punkt wydawania odzieŝy dla osób korzystających z jej usług oraz utylizacji starych ubrań. Temperatura panująca w pomieszczeniu noclegowni powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w niej. Celowo nie podaje się najniŝszej wielkości granicznej, aby nie dopełnienie tego wymogu nie stanowiło przeszkody w funkcjonowaniu placówki (subiektywne odczuwanie ciepła). Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. 5

6 Personel Od pracowników noclegowni wymagane jest przede wszystkim doświadczenie w pracy z osobami bezdomnymi (przynajmniej jedna z osób na zmianie), oraz predyspozycje do takiej pracy, w dalszej kolejności brane jest pod uwagę wykształcenie (studia). Warunkiem podjęcia pracy w placówce jest równieŝ ukończenie kursu pierwszej pomocy. Minimum kadrowe: 2 pracowników w czasie trwania 12 h zmiany (dopuszcza się 1 pracownika etatowego i 1 wolontariusza równieŝ spośród mieszkańców). Pracownicy dokonują oceny stopnia trzeźwości osób wpuszczanych do noclegowni. W skrajnych przypadkach moŝna korzystać z alkomatu. Zaleca się jednak mniej rygorystyczne traktowanie tego wymogu. WaŜne jest, aby nie było czuć lub widać po zachowaniu, Ŝe dana osoba jest nietrzeźwa. W noclegowni mogą przebywać osoby bezdomne bez skierowań. Jak zaznaczono wyŝej warunkiem pobytu w placówce jest akceptacja regulaminu i zachowanie trzeźwości. Nie naleŝy warunkować dostępu do noclegowni moŝliwością zapłaty. Wskazane jest, aby podmiot prowadzący lub samorząd lokalny gwarantował część miejsc w noclegowni dla przygodnych klientów bez weryfikacji odpłatności. E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Czasokres Nie ustala się dokładnych godzin funkcjonowania placówki rozwiązanie tego problemu pozostawia się podmiotowi prowadzącemu noclegownię. Sugeruje się jedynie, aby placówka była dostępna od godzin wieczornych do porannych. W wyjątkowych okolicznościach (np. trudne warunki pogodowe) moŝe być otwarta całą dobę. Generalnie nie stwarza się warunków do tego, aby bezdomni przebywali w noclegowni całą dobę. W dzień placówka powinna być zamknięta, a osoby bezdomne naleŝy poinformować gdzie ten czas mogą spędzić (świetlica, placówka dziennego pobytu, stołówka). Noclegownia czynna jest w ciągu całego roku, wyjątkowo moŝe być uruchomiona tylko na sezon zimowy. Współpracownicy Noclegownia powinna ściśle współpracować z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom bezdomnym. Szczególnie zaleca się współpracę z ośrodkiem pomocy doraźnej lub ośrodkiem pomocy społecznej STOŁÓWKA CHARYTATYWNA A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) Nie określa się ściśle kategorii osób, które mogą korzystać z posiłków wydawanych w stołówce charytatywnej. Ogólnie są to osoby, które takiej pomocy potrzebują, wskazane, aby były trzeźwe. Skierowania czy rekomendacje mogą stanowić jedynie dodatkowe źródło wiedzy o osobach korzystających z usług placówki. Jeśli skierowania czy abonamenty na obiady są wymagane to zaleca się wówczas, aby osoby przygodne, bez skierowań były obsługiwane w drugiej kolejności. WaŜne jednak, aby bez pomocy nie odsyłać osób głodnych. W większości przypadków ze stołówek charytatywnych korzysta znaczna część mieszkańców danego rejonu spośród osób zagroŝonych bezdomnością. Funkcjonowanie stołówki charytatywnej opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE CHARAKTERYSTYKA USŁUGI Usytuowanie placówki Lokalizacja ogólnie, łatwo dostępna. Wskazane, aby obok stołówki były teŝ inne rodzaje wsparcia np. punkt konsultacyjny, punkt wydawania Ŝywności i odzieŝy itp. Pomieszczenia Wszystkie pomieszczenia stołówki charytatywnej tj.: 6

7 - kuchnia zbiorowego Ŝywienia, - sala wydawania i spoŝywania posiłków, - pomieszczenia dla pracowników, muszą spełniać wymogi sanitarno-epidemiologiczne przewidziane dla placówek zbiorowego Ŝywienia. Stołówka powinna być wyposaŝona równieŝ w WC dla osób korzystających z posiłków. Placówka charakteryzuje się duŝą rotacją osób korzystających z jej usług, dlatego nie jest moŝliwe dokładne określenie dla jakiej liczby osób pomieszczenie jest przeznaczone. Konieczne jest zapewnienie kaŝdemu korzystającemu z posiłków dostępu do stołu (najlepiej w pozycji siedzącej), oraz tego aby posiłki były spoŝywane w godnych warunkach. Konieczne jest przystosowanie do wydawania posiłków na wynos w naczyniach własnych. Temperatura panująca w pomieszczeniu stołówki powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w niej. Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. C. RODZAJ UDZIELANYCH ŚWIADCZEŃ Personel Wszyscy pracownicy stołówki charytatywnej muszą posiadać aktualne ksiąŝeczki do celów sanitarno epidemiologicznych dopuszczające ich do kontaktów z Ŝywnością (przepisy sanitarnoepidemiologiczne dla placówek zbiorowego Ŝywienia). Wykształcenie kierunkowe nie jest konieczne do podjęcia pracy w stołówce. Konieczna jest znajomość tzw. minimum sanitarnego wymaganego w obrocie Ŝywnością, oraz przechowywania prób Ŝywności. Wszystkie osoby, bez skierowań patrz w punkcie forma usługi. E. CZASOKRES USŁUGI I WSPÓŁPRACOWNICY Współpracownicy Stołówka powinna ściśle współpracować z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom najbardziej potrzebującym. DuŜe moŝliwości w pozyskiwaniu Ŝywności daje współpraca z producentami Ŝywności, w tym równieŝ z rolnikami którzy chętnie wspierają te dzieła darowizną rzeczową. Czas funkcjonowania stołówki określa regulamin placówki. Najczęściej jest to 5 dni w tygodniu, ale wskazane jest zapewnienie dostępności nawet w niedzielę i święta PUNKT WYDAWANIA ODZIEśY I śywności A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) Osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością, otrzymują pomoc bez skierowań. W poszczególnych przypadkach podmioty mogą współpracować w zakresie wystawiania skierowań dla swoich podopiecznych. Np. dystrybucja Ŝywności z nadwyŝek unijnych dokonuje się w większości w oparciu o zaświadczenia wystawiane przez OPS-y. Prowadzenie ewidencji osób, którym wydawane są odzieŝ czy Ŝywność, nie jest wymagane, ale jak najbardziej wskazane. Funkcjonowanie punktu opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Usytuowanie placówki Lokalizacja ogólnie i łatwo dostępna. Pomieszczenia: - do wydawania odzieŝy spełniają wymogi p.poŝ, - do wydawania Ŝywności - spełniają wymogi sanitarno-epidemiologiczne przewidziane dla tego rodzaju placówek. Głównie warunki higieniczne w magazynach oraz odrębny węzeł sanitarny dla personelu. 7

8 Wielkość i liczba pomieszczeń zaleŝna od moŝliwości lokalowych. Wskazane jest zachowanie osobnego wejścia dla dostaw oraz konieczność dobrej wentylacji pomieszczeń. Temperatura panująca w punkcie powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w niej. Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. Pomieszczenia magazynowe mogą być nie ogrzewane. WaŜne jednak, aby nie dochodziło do ich zawilgocenia. Niektóre magazyny Ŝywności winny być podgrzewane do +8 0 C oraz w lecie chłodzone do C. C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG Personel Pracownicy zajmujący się wydawaniem Ŝywności posiadają aktualne ksiąŝeczki sanitarno - epidemiologiczne dopuszczające do kontaktów z Ŝywnością, wymagana jest znajomość przepisów sanitarno-epidemiologicznych określającymi kontakt z Ŝywnością, zasady jej przechowywania i wydawania. Pracownicy zajmujący się wydawaniem odzieŝy bez szczególnych wymogów, ale waŝny jest dobry kontakt z klientami oraz zdolność tonowania konfliktów i roszczeń. Nie określa się ściśle kategorii osób, które mogą korzystać z usług punktu. Ogólnie są to osoby, które takiej pomocy potrzebują, bez skierowań, w szczególności przebywające w ogrzewalniach, noclegowniach i schroniskach; osoby trzeźwe. Skierowania czy rekomendacje mogą stanowić jedynie dodatkowe źródło wiedzy o osobach korzystających z usług placówki. E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Współpracownicy: Punkt powinien ściśle współpracować z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom najbardziej potrzebującym. Czasokres dostępności: Określony przez regulamin placówki, bądź regulowany okresowo zaleŝnie od potrzeb sezonowych PUNKT KONSULTACYJNY A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) Osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością, bez skierowań. Prowadzenie ewidencji, osób korzystających z usług placówki, jest wymagane. Pracownicy są zobowiązani do przestrzegania tajemnicy zawodowej. Informacje o osobach i temacie udzielonych porad winny być poufne i przechowywane podobnie jak dokumentacja medyczna z ograniczonym dostępem osób wtajemniczonych. W placówce obowiązuje całkowity zakaz spoŝywania alkoholu i innych środków psychoaktywnych. Niewskazane jest równieŝ udzielanie porad poza krótkim instruktaŝem, dla osób będących pod działaniem alkoholu lub substancji psychoaktywnych. Funkcjonowanie punktu konsultacyjnego opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Usytuowanie placówki Lokalizacja ogólnie i łatwo dostępna, w miarę moŝliwości równieŝ bez barier architektonicznych utrudniających wejście i korzystanie z usług osobom niepełnosprawnym. Pomieszczenia Zaleca się łatwy dostęp do punktu dla kaŝdego, równieŝ dla osób niepełnosprawnych. NaleŜy zainstalować windy lub podjazdy. W przypadku niemoŝności ich wykonania, usługa dla osób niepełnosprawnych powinna być świadczona w miejscu dla nich dostępnym. Placówka jest 8

9 wyodrębniona organizacyjne, jeśli działa w tym samym budynku np. co schronisko czy noclegownia, konieczne jest osobne wejście. Placówka składa się z następujących pomieszczeń: - pomieszczenia konsultacyjnego osobne pomieszczenie z moŝliwością prowadzenia indywidualnych rozmów i konsultacji, pokój ten moŝe spełniać równieŝ funkcję punktu informacyjnego dla osób zainteresowanych, - sanitariatu - z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody, oraz WC dla klientów punktu, pomieszczenia spełniają wymagania sanitarno-epidemiologiczne, - biuro dyŝurka wyposaŝona w meble przystosowane do przechowywania dokumentacji, z odpowiednim zabezpieczeniem, dostęp do osobnego sanitariatu dla personelu (WC + umywalka z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody), - poczekalnia korytarz lub inne pomieszczenie dla min. 3 5 osób z krzesłami i stolikiem na prasę. Temperatura panująca w pomieszczeniu punktu konsultacyjnego powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w niej. Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG Personel Pracownicy punktu konsultacyjnego posiadają podstawową wiedzę z dziedziny rozwiązywania problemów społecznych, ich zadaniem jest rozpoznanie problemu osoby korzystającej z usług a następnie skierowanie do odpowiedniego specjalisty. Zakres świadczonych usług Punkt świadczy usługi na zasadzie indywidualnych konsultacji. Pracownicy punkt konsultacyjnego, podobnie jak poradni o węŝszym zakresie usług, rozpoznają problem i kierują do odpowiedniego specjalisty. Pierwszeństwo dostępu do świadczonych przez punkt usług mają osoby skierowane przez inne placówki zajmujące się osobami bezdomnymi. Nie określa się ściśle kategorii osób, które mogą korzystać z punktu. Ogólnie są to osoby, które takiej pomocy potrzebują, bez skierowań, w szczególności przebywające w ogrzewalniach, noclegowniach i schroniskach; osoby trzeźwe. Skierowania czy rekomendacje mogą stanowić jedynie dodatkowe źródło wiedzy o osobach korzystających z usług placówki. E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Współpracownicy Punkt ściśle współpracuje z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom najbardziej potrzebującym. Czasokres określony jest przez regulamin placówki, zasadniczo zakłada się udzielanie pomocy w dni robocze. zaleca się równieŝ dyŝury popołudniowe minimum raz w tygodniu ŁAŹNIA I PRALNIA A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) Usługa kierowana jest do osób bezdomnych lub zagroŝonych bezdomnością, bez skierowań. Prowadzenie ewidencji osób, korzystających z usług placówki, nie jest wymagane, chociaŝ wskazane z praktycznych powodów. Funkcjonowanie łaźni i pralni opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. 9

10 B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Usytuowanie placówki Lokalizacja ogólnie, łatwo dostępna, w miarę moŝliwości równieŝ bez barier architektonicznych utrudniających wejście i korzystanie osobom niepełnosprawnym. Pomieszczenia - szatnia pomieszczenie o powierzchni łatwozmywalnej, z szafkami i koszami na brudne ubrania, - łaźnia pomieszczenie o powierzchni łatwozmywalnej, z dostępem do bieŝącej zimnej i ciepłej wody, minimalna ilość pryszniców: 2 szt. osobno dla męŝczyzn i kobiet, minimum 1 WC z umywalką, - pomieszczenie gdzie osoby po kąpieli mogą pozostać określoną ilość czasu przed opuszczeniem placówki świetlica, itp., - pralnia pomieszczenie o powierzchni łatwozmywalnej, jedna pralka na 20 osób korzystających, pomieszczenie musi spełniać wymogi sanitarno-epidemiologiczne, ppoŝ. i bhp przewidziane dla tego rodzaju placówek, - pomieszczenie do suszenia bielizny - pomieszczenie o powierzchni łatwozmywalnej, wielkość pomieszczenia uzaleŝniona od powierzchni jaką dysponuje placówka, moŝliwe jest równieŝ zastosowanie suszarek bębnowych, - pomieszczenie biurowe z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody oraz osobnym WC i telefonem, - pomieszczenia do wydawania odzieŝy muszą spełniać wymogi ppoŝ. jeśli nie ma w pobliŝu magazynu z odzieŝą wskazane zorganizowanie małego magazynu przynajmniej z bielizną i niewielką ilością rzeczy osobistych nawet do zmiany na czas prania. Temperatura panująca w pomieszczeniach łaźni i pralni powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w niej. Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C, wskazane nawet C. C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG Na wyposaŝeniu łaźni znajdują się podstawowe środki higieny osobistej (mydło, szampon, ręczniki jednorazowe, suszarki, środki do dezynfekcji) wydawane osobom korzystającym z usług placówki oraz apteczka z podstawowym wyposaŝeniem. Placówka powinna mieć moŝliwość wydawania drobnej odzieŝy osobom korzystającym z jej usług. Jeśli pozwalają na to moŝliwości finansowe i lokalowe, placówka moŝe prowadzić punkt informacyjny, w którym zainteresowani uzyskiwaliby informacje na temat innych form pomocy. Personel Brak wymogów. Wskazany jednak kontakt z pracownikiem socjalnym przy okazji korzystania z tych usług. Nie określa się ściśle kategorii osób, które mogą korzystać z usług placówki. Ogólnie są to osoby, które chcą skorzystać z takiej formy pomocy; bez skierowań, w szczególności przebywające w ogrzewalniach i noclegowniach, oraz zamieszkujące w złych warunkach w środowisku; osoby trzeźwe. Skierowania czy rekomendacje mogą stanowić jedynie dodatkowe źródło wiedzy o osobach korzystających z usług placówki. E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Współpraca Punkt powinien ściśle współpracować z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom najbardziej potrzebującym. Czasokres określony przez regulamin placówki. 10

11 2. POMOC PROGRAMOWA, DŁUGOFALOWA 2.1. SCHRONISKO I 0 A. FORMA USŁUGI Świadczenie całodobowej usługi w formie udzielenia czasowej pomocy w zakresie schronienia, wyŝywienia, oraz zapewnienia podstawowych środków higieny osobistej. Z usług schroniska mogą korzystać osoby bezdomne i z róŝnych przyczyn zagroŝone bezdomnością, równieŝ osoby niepełnosprawne fizycznie (wykluczając choroby psychiczne), potrafiące dostosować się do wymogów stawianych przez placówkę (konieczność wykonania zleconych badań, przestrzeganie regulaminu obowiązującego w placówce). Na terenie placówki obowiązuje zakaz spoŝywania i przebywania pod wpływem alkoholu i innych środków psychoaktywnych Funkcjonowanie schroniska opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Budynek schroniska musi spełniać wymogi prawa budowlanego przewidziane dla tego rodzaju placówek, z łatwym dostępem od ulicy. Ponadto placówka odpowiada wymogom ppoŝ., bhp i sanitarno-epidemiologicznym. Wskazane jest równieŝ dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych (podjazdy, windy, brak barier architektonicznych) przynajmniej w części pomieszczeń. Pomieszczenia schroniska: - sala noclegowa (sypialnia) od 5 do 10 osób w jednym pomieszczeniu; sala wyposaŝona jest w łóŝka (poduszka, materac, koc, pościel) z niekrępującym i gwarantującym zachowanie podstawowych zasad intymności, dostępem; ponadto pomieszczenie wyposaŝone jest w szafki, krzesła, stolik o powierzchniach łatwozmywalnych. - jadalnia minimalną wielkość ustala się w taki sposób, aby mieszkańcy schroniska posiłki mogli w niej spoŝywać co najwyŝej w dwóch turach. Dopuszcza się równieŝ pełnienie przez jadalnię roli świetlicy. - świetlica jest wyposaŝona w radio i odbiornik TV. Jeśli placówka prowadząca dysponuje funduszami to świetlica moŝe posiadać na swoim wyposaŝeniu równieŝ róŝnego rodzaju gry, ksiąŝki i aktualną prasę. W tym przypadku świetlica pełni równieŝ rolę czytelni. - pomieszczenie biurowe, dyŝurka z telefonem, pomieszczenie to spełnia wymogi sanitarne - osobne WC dla personelu z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody. Obowiązkowo dyŝurka wyposaŝona jest w apteczkę (zaopatrzona w podstawowe środki opatrunkowe). DyŜurka posiada równieŝ wydzielone miejsce, odpowiednio zabezpieczone szafa zamykana na klucz, do przechowywania dokumentacji osób przebywających w schronisku. - sanitariaty schronisko powinno być wyposaŝone w odpowiednią ich ilość, dostosowaną do wielkości budynku. Ustala się, Ŝe 1 prysznic przysługuje na 15 osób, 1 WC i 1 umywalka na 10 osób. Sanitariaty posiadają dostęp do bieŝącej ciepłej i zimnej wody. - pralnia mieszkańcom schroniska naleŝy stworzyć moŝliwość korzystania z pralki. Ustala się, Ŝe 1 pralka obsługuje 20 osób. Osobom przebywającym w schronisku naleŝy stworzyć równieŝ moŝliwość suszenia wypranej odzieŝy. 11

12 - izolatka dla osób chorych jest to pomieszczenie wydzielone z osobnym WC i umywalką o powierzchniach łatwozmywalnych. - aneks kuchenny (punkt wydawania posiłku) do przygotowywania śniadań i kolacji, porcjowania obiadu; spełnia wymogi sanitarno-epidemiologiczne dla tego rodzaju pomieszczenia. - palarnia w razie potrzeby placówka zabezpiecza wydzielone i oznakowane pomieszczenie do palenia tytoniu. - pomieszczenie gospodarcze pełniące rolę depozytu (słuŝy do przechowywania rzeczy osobistych mieszkańców placówki, szczególnie w czasie ich dłuŝszej nieobecności np. pobyt w szpitalu) oraz magazynu art. chemicznych i czystej odzieŝy. Temperatura panująca w schronisku powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w nim. Celowo nie podaje się najniŝszej wielkości granicznej, aby nie dopełnienie tego wymogu nie stanowiło przeszkody w funkcjonowaniu placówki (subiektywne odczuwanie ciepła). Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG W schronisku moŝna przebywać do 6 m-cy, z moŝliwością przedłuŝenia tego pobytu (w uzasadnionych przypadkach). Nie ustala się sztywnej granicy pobytu. Schronisko gwarantuje 1 ciepły posiłek dziennie obiad. DowoŜony jest on z zewnątrz; śniadania i kolacje przygotowywane są indywidualnie przez mieszkańców placówki. Dopuszcza się teŝ korzystanie ze stołówki jeśli taka znajduje się w pobliŝu. Placówka gwarantuje dostępność do podstawowych środków higieny osobistej (mydło, szampon, papier toaletowy, środki dezynfekujące). Placówka winna zorganizować pomoc w dostępie do usług medycznych. Mieszkańcom placówki, w razie potrzeby, dostarczana jest niezbędna odzieŝ. Personel Niezbędna ilość personelu jest zaleŝna od wielkości placówki i oferowanych przez nią, nie obowiązkowych, usług wspomagających. Minimalna ilość personelu na całodobowym dyŝurze: 2 osoby (w tym jedna z nich posiada doświadczenie w pracy z osobami bezdomnymi, dopuszcza się współpracę z wolontariuszami). Osoby te są przeszkolone z zakresu podstawowych problemów społecznych (studia kierunkowe niekonieczne, ale wskazane) i udzielania pierwszej pomocy. Wskazane jest nawiązanie kontaktu z pracownikiem socjalnym, oraz udzielanie informacji, gdzie osoby potrzebujące pomocy z dziedziny prawa mogą ją uzyskać. Zaleca się stałe doskonalenie zawodowe pracowników. Do placówki moŝe zostać przyjęty kaŝdy kto deklaruje brak moŝliwości do samodzielnego zamieszkania; osoby przyjmowane są bez skierowań. Po uzyskaniu zgody na pobyt w schronisku naleŝy skierować osobę bezdomną na badania w kierunku rozpoznania chorób zakaźnych. W ciągu tygodnia od uzyskania zgody, placówka jest zobowiązania do uregulowania spraw formalnych osoby przyjętej tzn. ustala ostatni adres zameldowania, informuje odpowiednią gminę i ustala sprawy finansowe odpłatność za pobyt. Do schroniska mogą być kierowane równieŝ osoby, które nie spełniają wymogów związanych z zamieszkaniem w schronisku II 0. Wskazane jest, aby w tego rodzaju placówce usługi świadczone były zawsze całodobowo (nie wyłączając świąt). Zaleca się łatwy dostęp do placówki dostosowany dla osób niepełnosprawnych fizycznie (podjazd, sanitariaty), a takŝe rozpowszechnianie informacji o placówce (TV, radio, prasa, ulotki, plakaty umieszczane w miejscach dostępnych dla potencjalnych klientów). E. CZASOKRES UDZIELANEJ USŁUGI I WSPÓŁPRACOWNICY Okres przebywania w placówce ustala się na 6 m-cy, z moŝliwością przedłuŝenie lub skrócenia pobytu. Zasadnym jest by schronisko posiadało moŝliwość przeniesienia osoby w niej przebywającej do innej placówki świadczącej usługi specjalistyczne np. szpital psychiatryczny, itp. Partnerzy: MOPR, MOPS, GOPS, straŝ miejska, policja, placówki słuŝby zdrowia. 12

13 2.2. SCHRONISKO II 0 A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) Świadczenie całodobowej usługi w formie udzielenia czasowej pomocy w zakresie schronienia (wyŝywienia, zapewnienia środków higieny osobistej) oraz kompleksowej pomocy dostosowanej do indywidualnych potrzeb klientów. Z usług schroniska mogą korzystać osoby bezdomne i z róŝnych przyczyn zagroŝone bezdomnością, równieŝ osoby niepełnosprawne fizycznie (wykluczając choroby psychiczne), wykazujące chęć i wewnętrzną motywację do zmiany trudnej sytuacji Ŝyciowej oraz potrafiące dostosować się do wymogów stawianych przez placówkę; (konieczność wykonania zleconych badań oraz udział w terapii). W przypadku braku, po wstępnej diagnozie klienta zostaje podjęta decyzja o ewentualnym przyjęciu lub skierowaniu osoby do placówki dostosowanej do jej moŝliwości (np. do schroniska I 0 ). Placówka moŝe spełnić swoją funkcję i realizować wytyczone zadania przy maksymalnej liczbie do 50 pensjonariuszy. Charakterystyka usługi Cechą charakterystyczną schroniska II 0 jest to, iŝ poza zaspokojeniem podstawowych potrzeb skupia się równieŝ na zaspokojeniu potrzeb wyŝszego rzędu obejmujących sferę fizyczną, psychiczną i duchową. Ze względu na szerszy zakres udzielanej pomocy zasadna jest stosunkowo wyŝsza opłata za pobyt (dostosowana do moŝliwości finansowych zainteresowanych) za uprzednim wskazaniem OPS. W schronisku muszą być zatrudnione osoby o wysokich, specjalistycznych kwalifikacjach zapewniających naleŝytą realizację zadań placówki. Funkcjonowanie schroniska opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. W schronisku obowiązuje zakaz spoŝywania i przebywania osób pod wpływem alkoholu i innych środków psychoaktywnych. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Budynek schroniska musi spełniać wymogi prawa budowlanego przewidziane dla tego rodzaju placówek, z łatwym dostępem. Placówka spełnia równieŝ wymogi sanitarno-epidemiologiczne, przeciwpoŝarowe, BHP. Pomieszczenia schroniska: - ok. 10 pokoi (3-5-osobowych z łóŝkami, szafą, szafkami na odzieŝ, stołem, krzesłami), - łazienki (natrysk, WC, umywalka) - schronisko powinno być wyposaŝone w odpowiednią ich ilość, dostosowaną do wielkości budynku. Ustala się, Ŝe 1 prysznic przysługuje na 15 osób, 1 WC i 1 umywalka na 10 osób. Sanitariaty posiadają dostęp do bieŝącej ciepłej i zimnej wody; dla pracowników oddzielna łazienka, - jadalnia z aneksem kuchennym - wyposaŝona w podstawowy sprzęt AGD, z moŝliwością przygotowywania i spoŝywania posiłków oraz zmywania i wyparzania naczyń, - świetlica - wyposaŝona w podstawowy sprzęt RTV, podręczną bibliotekę, prasę, w przypadku braku sal terapeutycznych moŝe spełniać ona równieŝ ich funkcję, - kaplica - dostępna całodobowo, - pralnia samoobsługowa - 1 pralka automatyczna na 20 os., dysponująca miejscem do suszenia, - palarnia osobne, wydzielone pomieszczenie spełniające wymogi ppoŝ., odpowiednio oznakowane, - izolatka - osobne, wydzielone pomieszczenie, przeznaczone dla osób chorych, których umieszczenie w szpitalu nie jest konieczne; wyposaŝona zgodnie z wymogami sanitarnoepidemiologicznymi, - pomieszczenie gospodarcze słuŝące do przechowywania rzeczy osobistych mieszkańców dotkniętych zdarzeniami losowymi (zalecane jest konkretne ustalenie warunków ich przechowania), - magazyny - z moŝliwością przechowywania produktów Ŝywnościowych, chemicznych i odzieŝowych, - pomieszczenie biurowe - umoŝliwiające indywidualny kontakt z klientem, wyposaŝone w telefon, fax, komputer, drukarkę, apteczkę (środki opatrunkowe i przeciwbólowe), 13

14 - sale terapeutyczne; co najmniej 2 - umoŝliwiające prowadzenie zajęć grupowych, szkoleń, warsztatów zawodowych, oraz terapii indywidualnej. Temperatura panująca w pomieszczeniach schroniska powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w niej. Celowo nie podaje się najniŝszej wielkości granicznej, aby nie dopełnienie tego wymogu nie stanowiło przeszkody w funkcjonowaniu placówki (subiektywne odczuwanie ciepła). Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. C. RODZAJ UDZIELANYCH ŚWIADCZEŃ Osoba przyjęta do schroniska ma zapewnione miejsce do spania (łóŝko + pościel, szafka na odzieŝ, krzesło), podstawowe środki higieniczne, a w razie potrzeby niezbędną odzieŝ, pełne wyŝywienie (3 posiłki dziennie), oraz specjalistyczną pomoc: - pracownika socjalnego (poradnictwo, pomoc w załatwianiu formalności, zaświadczenia, pisma urzędowe, kontakt z OPS i innymi urzędami, udzielanie informacji i pomocy w oparciu o przepisy prawa, prowadzenie odpowiedniej dokumentacji), - psychologa (poradnictwo, wsparcie, praca indywidualna i grupowa), - lekarza (internista, psychiatra), - prawnika - terapeuty zajęciowego - pedagoga terapeuty (zajęcia edukacyjne, prowadzenie grup wsparcia) - duszpasterza W schronisku moŝna przebywać do 6 miesięcy (w uzasadnionych przypadkach istnieje moŝliwość przedłuŝenia lub skrócenia pobytu). Przy aktywnym udziale w procesie terapeutycznym wskazane jest przebywanie nawet do 3 lat. Zasadne jest równieŝ prowadzenie szczegółowej dokumentacji (dziennik raportów, karta pracy z klientem, kwestionariusze przyjęć) i statystyki dotyczącej klientów (liczba i rodzaj świadczonej pomocy). Kwalifikacje personelu: ukończone studia wyŝsze kierunkowe (dostosowane do rodzaje świadczonych usług). Zaleca się stałe doskonalenie zawodowe pracowników. Wskazane jest zatrudnienie, co najmniej 5 pracowników (przy załoŝeniu iŝ moŝliwe jest korzystanie z konsultacji pracowników innych placówek). Zalecane są dyŝury dwuosobowe. Do schroniska II 0 przyjmowane są osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością, (u których nie stwierdzono choroby psychicznej), a zmotywowane do zmiany trybu Ŝycia, które chcą realizować indywidualne programy wychodzenia z bezdomności. Dopuszcza się przyjmowanie równieŝ osób z zaburzeniami psychicznymi, ale w stanie zaleczonej choroby i będących pod kontrolą poradni zdrowia psychicznego. Preferowane są osoby posiadające skierowanie z OPS (z terenu kraju). Nie przyjmowane są osoby będące pod wpływem środków psychoaktywnych lub nietrzeźwi. Wskazane jest, aby w tego rodzaju placówce usługi świadczone były zawsze całodobowo (nie wyłączając świąt). Zaleca się łatwy dostęp do placówki dostosowany dla osób niepełnosprawnych fizycznie (podjazd, sanitariaty), a takŝe rozpowszechnianie informacji o placówce (TV, radio, prasa, ulotki, plakaty umieszczane w miejscach dostępnych dla potencjalnych klientów). E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY PoniewaŜ placówka jest jednym z etapów na drodze wychodzenia z bezdomności, czas pobytu w niej jest ograniczony. Zaleca się 6-miesięczny okres pobytu (w sytuacjach zasadnych istnieje moŝliwość przedłuŝenia do 3 lat). Po opuszczeniu schroniska istnieje moŝliwość kontynuacji rozpoczętych działań psychologicznoterapeutycznych. Współpracownicy: 14

15 MOPR, OPS-y, GKRPA, PCPR, itp. placówki słuŝby zdrowia, poradnie specjalistyczne (ośrodki terapii uzaleŝnień, poradnie zdrowia psychicznego), Policja, Sąd, instytucje pozarządowe niosące pomoc bezdomnym i zagroŝonym bezdomnością, urzędy miasta i gminy, Kościoły, instytucje aktywizacji zawodowej, inne schroniska dla bezdomnych na terenie kraju HOSTEL - DOM /OPIEKI/ DLA BEZDOMNYCH A. FORMA USŁUGI Dom funkcjonuje w sposób zapewniający właściwy zakres usług - świadczenie, całodobowej pomocy w formie udzielenia czasowego lub stałego zamieszkania, wyŝywienia, zapewnienia środków higieny osobistej, pościeli, odzieŝy i obuwia oraz kompleksowej pomocy opiekuńczo-wspomagającej, dostosowanej do indywidualnych potrzeb klientów. Charakterystyka usługi Hostel - dom dla bezdomnych ma charakter placówki opiekuńczo-wspierającej osoby bezdomne i zagroŝone bezdomnością. Działa na zasadach zbliŝonych do tych, które realizowane są w domach pomocy społecznej. Ze względu na niŝszą odpłatność za pobyt w tego typu ośrodku przewiduje się świadczenie znacznie niŝszego standardu usług niŝ w DPS. Strukturę organizacyjną i szczegółowy zakres zadań realizowanych w hostelu - domu dla bezdomnych określa opracowany przez podmiot prowadzący regulamin placówki. Grupa docelowa Oferta usług hostelu - domu dla bezdomnych skierowana jest do osób bezdomnych, zagroŝonych bezdomnością, nieporadnych Ŝyciowo, zaburzonych i/lub chorych psychicznie, osób niepełnosprawnych fizycznie nie mających moŝliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania przez rodzinę i gminę. Z reguły są to osoby starsze lub niepełnosprawne, które nie rokują usamodzielnienia, zaś przy niewielkim wsparciu mogą dobrze funkcjonować w społeczności zbiorowego zamieszkania. W hostelu obowiązuje zakaz spoŝywania i przebywania osób pod wpływem alkoholu i innych środków psychoaktywnych. Funkcjonowanie hostelu domu opieki opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE Hostel - dom dla bezdomnych spełnia następujące warunki: W zakresie usług bytowych: budynek i jego otoczenie są pozbawione barier architektonicznych i dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Liczba miejsc w nowo powstających placówkach jest nie większa niŝ 50. W ośrodku znajdują się następujące pomieszczenia: - pokoje mieszkalne jednoosobowe i wieloosobowe - w przypadku osób poruszających się samodzielnie jeden pokój jest przeznaczony dla nie więcej niŝ 4 osób; w przypadku osób leŝących - jest przeznaczony dla nie więcej niŝ 6 osób. Pokoje są wyposaŝone w łóŝko, szafę stół, krzesła. - jadalnia spełnia wymogi sanitarno epidemiologiczne, wielkość uzaleŝniona od moŝliwości podmiotu prowadzącego, - kuchnia do sporządzania i wydawania posiłków, spełnia wymogi sanitarno epidemiologiczne, - gabinet pielęgniarski, - pomieszczenie do terapii/ rehabilitacji odpowiednio wyposaŝone w sprzęt i pomoce do prowadzenia terapii i rehabilitacji, - świetlica w przypadku braku osobnego pomieszczenia jej funkcję moŝe spełniać równieŝ jadalnia, - sanitariaty - łazienki (natrysk, WC, umywalka) - ustala się, Ŝe 1 prysznic przysługuje na 10 osób, 1 WC i 1 umywalka na 8 osób. Sanitariaty posiadają dostęp do bieŝącej ciepłej i zimnej wody. Łazienki (wanna lub prysznic) i WC są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych; dla pracowników oddzielna łazienka, - pomieszczenie do prania i suszenia, - palarnia osobne wydzielone miejsce, spełniające wymogi ppoŝ., odpowiednio oznakowane, 15

16 - kaplica dostępna całodobowo, - magazyn Ŝywnościowy dostosowany do przechowywania art. spoŝywczych, chemicznych i odzieŝy, spełnia wymogi ppoŝ. i sanitarno epidemiologiczne, - inne pomieszczenia techniczne słuŝące zaspokajaniu potrzeb pensjonariuszy (np. depozyt). Placówka zapewnia mieszkańcom przynajmniej 3 posiłki dziennie. W razie potrzeby mieszkaniec jest karmiony przez personel lub współmieszkańców. Mieszkańcom placówki nie posiadającym odzieŝy i obuwia, oraz moŝliwości ich zakupienia z własnych środków, zapewnia się odzieŝ i obuwie odpowiedniego rozmiaru, dostosowane do pory roku. Mieszkańcom domu zapewnia się pomoc w utrzymaniu higieny osobistej, a w przypadku, gdy sami nie są w stanie zapewnić sobie środków czystości i higienicznych, zapewnia im się w szczególności: mydło, pastę, szczoteczkę do zębów, środki piorące, szampon, ręcznik, pościel. Temperatura panująca w pomieszczeniach hostelu powinna być utrzymywana na wysokości umoŝliwiającej przebywanie w niej. Celowo nie podaje się najniŝszej wielkości granicznej, aby nie dopełnienie tego wymogu nie stanowiło przeszkody w funkcjonowaniu placówki (subiektywne odczuwanie ciepła). Prawo budowlane zakłada dla pomieszczeń mieszkalnych i biurowych temperaturę min C. C. RODZAJ UDZIELANYCH ŚWIADCZEŃ W zakresie usług opiekuńczo wspomagających zapewnia się: - świadczenie pracy socjalnej - pomoc psychologiczną i psychiatryczną - pomoc medyczną - organizację terapii zajęciowej - moŝliwość korzystania przez mieszkańców placówki z biblioteki i prasy - moŝliwość kontaktu z kapłanem Personel: Niezbędna ilość personelu jest zaleŝna od wielkości placówki i oferowanych przez nią usług wspomagających. Minimalna ilość personelu na całodobowym dyŝurze: jeden kierownik, oraz czterech opiekunów i pielęgniarka. Osoby te są przeszkolone w zakresie świadczonej pomocy. Pracownicy są zobowiązani do przestrzegania tajemnicy zawodowej. Do hostelu domu dla bezdomnych przyjmowane są osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością, które deklarują brak moŝliwości do samodzielnego zamieszkania. Preferowane są osoby posiadające skierowanie z OPS (z terenu kraju). W nagłych wypadkach, wynikających ze zdarzeń losowych, skierowanie i umieszczenie w placówce moŝe nastąpić poza kolejnością oraz bez przedłoŝenia dokumentów. Dokumenty te powinny zostać skompletowane w moŝliwie najkrótszym czasie. Nie przyjmowane są osoby będące pod wpływem środków psychoaktywnych. Wskazane jest, aby w tego rodzaju placówce usługi świadczone były zawsze całodobowo (nie wyłączając świąt). Zaleca się łatwy dostęp do placówki dostosowany dla osób niepełnosprawnych fizycznie (podjazd, sanitariaty), a takŝe rozpowszechnianie informacji o placówce (TV, radio, prasa, ulotki, plakaty umieszczane w miejscach dostępnych dla potencjalnych klientów). E. CZASOKRES UDZIELANIA POMOCY Czasokres: Osoba ubiegająca się o przyjęcie jest kierowana do hostelu domu dla bezdomnych na czas nie określony, chyba Ŝe wystąpią przesłanki do opuszczenia lub przeniesienia pensjonariusza do innej placówki (dostosowanej do potrzeb). Współpracownicy MOPR, OPS-y, GKRPA, PCPR, placówki słuŝby zdrowia, poradnie specjalistyczne (poradnie zdrowia psychicznego), instytucje pozarządowe niosące pomoc bezdomnym i zagroŝonym bezdomnością, urzędy miasta i gminy, Kościoły, inne placówki dla bezdomnych na terenie kraju. 16

17 2.4. MIESZKANIE KONTRAKTOWE (CHRONIONE) A. GRUPA DOCELOWA (adresaci usługi) Mieszkanie kontraktowe definiuje się jako samodzielne mieszkanie, przy którym funkcjonuje biuro koordynatora oraz oferowane są usługi dodatkowe np. prowadzenie terapii. PoniewaŜ mieszkanie to stanowi jedną z najbardziej rozwiniętych form pomocy kategoria osób, do których kierowana jest ta usługa jest określona w następujący sposób: mogą to być osoby bezdomne które przebywały w schroniskach, realizowały indywidualne lub grupowe programy wychodzenia z bezdomności, lub teŝ w indywidualnych, uzasadnionych przypadkach inne osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością (po wcześniejszym rozpoznaniu), oczekujące na przydział lub dąŝące do uzyskania mieszkania samodzielnego. Placówka ta ma za zadanie wykształcenie w osobach w nich przebywających umiejętności do samodzielnego Ŝycia społecznego i zawodowego. Podmiot prowadzący placówkę podpisuje umowę kontrakt z mieszkańcami. Mieszkanie kontraktowe nie jest formą docelową pobytu dla osób bezdomnych. Mieszkańcy ponoszą koszty utrzymania lokalu z własnych dochodów. Funkcjonowanie mieszkania kontraktowego opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Usytuowanie placówki Brak wymogów. Jedynie w przypadku osób niepełnosprawnych brak barier architektonicznych. Wskazane jest organizowanie zespołu mieszkań w sąsiedztwie w budynkach wielorodzinnych. Daje to moŝliwość kształtowania grupy wsparcia oraz lepsze wykorzystanie czasu koordynatora. Pomieszczenia Samodzielne mieszkanie lub pokój z odpowiednim zapleczem sanitarnym. Usytuowanie i wyposaŝenie pomieszczenia powinno gwarantować jak najlepsze warunki do samodzielnego gospodarowania. W przypadku osób niepełnosprawnych dostosowane do ich potrzeb i moŝliwości ruchowych. Osobne pomieszczenie biurowe dla koordynatora, mogące spełniać jednocześnie rolę gabinetu terapeutycznego. C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG Personel Koordynator pracownik podmiotu prowadzącego lub wolontariusz, posiadający doświadczenie w pracy z osobami bezdomnymi, oraz szeroką wiedzę z dziedziny rozwiązywania problemów społecznych. Wykształcenie kierunkowe nie jest konieczne. Prowadzi on monitoring realizacji umowy (kontraktu). Terapeuta realizuje indywidualny program wychodzenia z bezdomności. Placówkę przeznaczono dla osób bezdomnych, które przebywały w schroniskach, realizowały indywidualne lub grupowe programy wychodzenia z bezdomności, lub teŝ w indywidualnych, uzasadnionych przypadkach inne osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością (po wcześniejszym rozpoznaniu), oczekujące na przydział lub dąŝące do uzyskania mieszkania samodzielnego. E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Współpracownicy Ośrodek powinien ściśle współpracować z OPS-em i innymi instytucjami zobowiązanymi, z mocy prawa, do świadczenia usług osobom potrzebującym, np. PCPR, PUP itp. Czasokres ograniczony pobyt tymczasowy do dwóch lat PORADNIA 17

18 A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) Z usług poradni mogą korzystać osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością. Preferowane są osoby posiadające skierowania z OPS-ów lub innych placówek zajmujących się problemem bezdomności. Funkcjonowanie poradni opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE Pomieszczenia Zaleca się łatwy dostęp do poradni, równieŝ dla osób niepełnosprawnych. NaleŜy zainstalować windy lub podjazdy, w przypadku niemoŝności ich wykonania, usługa dla osób niepełnosprawnych musi być świadczona w miejscu dla nich dostępnym. Placówka jest wyodrębniona organizacyjne, jeśli działa w tym samym budynku co np. schronisko czy noclegownia, konieczne jest osobne wejście. Placówka posiada gabinety do prowadzenia indywidualnych terapii, a takŝe poczekalnię i pomieszczenie biurowe, w którym znajduje się zabezpieczona szafa do przechowywania dokumentacji. Sanitariaty (WC + umywalka z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody) po jednym, osobnym, dla personelu i osób korzystających z porad, w tym równieŝ przystosowany dla osób niepełnosprawnych. C. RODZAJ UDZIELANYCH ŚWIADCZEŃ Zakres świadczonych usług Poradnia świadczy usługi na zasadzie indywidualnych konsultacji. Personel Jego kwalifikacje uzaleŝnione są od świadczonej usługi; zakłada się zatrudnienie lub współpracę z osobami posiadającymi wykształcenie obejmujące róŝne dziedziny prawa, oraz wiedzę dotyczącą rozwiązywania podstawowych problemów społecznych. Pracownicy zobowiązani są do przestrzegania tajemnicy zawodowej. Pierwszeństwo dostępu do świadczonych przez poradnię usług mają osoby skierowane przez inne placówki zajmujące się osobami bezdomnymi. W poradni realizowane są indywidualne potrzeby klienta poprzez rozpoznanie i diagnozę, co ma na celu ustalenie cyklu działań oraz planu terapii psychologicznej. Przyjmuje się dwie formuły poradni, których wybór pozostawia się podmiotowi prowadzącemu: - wersja podstawowa pracownicy poradni rozpoznają problem i kierują do odpowiedniego specjalisty, - wersja pełniejsza, rozszerzona poradnia po rozpoznaniu sama prowadzi terapię, (w placówce takiej działają równieŝ grupy samopomocowe). E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Czasokres: - w przypadku poradni o węŝszym zakresie usług przewiduje się porady jednorazowe, ukierunkowujące na odpowiednich specjalistów, - w przypadku poradni o szerszym zakresie usług czasookres świadczenia będzie dłuŝszy, zaleŝny od rozpoznania problemu i sposobu jaki został podjęty do jego rozwiązania. Współpracownicy: Poradnia powinna ściśle współpracować z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom najbardziej potrzebującym Centrum Integracji Społecznej i Kluby (KIS-y). W II połowie 2005r. Ministerstwo Polityki Społecznej wydało odrębny poradnik dla organizatorów CIS i Klubów Integracji Społecznej. Zawarto tam wszystkie niezbędne informacje. 18

19 OŚRODEK WSPARCIA DORAŹNEGO A. FORMA USŁUGI (grupa docelowa) Dodatkowo proponuje się opisanie całościowo działania Ośrodka Wsparcia Doraźnego. Jak zaznaczono na schemacie obejmuje on 4 formy usług środowiskowych z grupy pomocy doraźnej. Oczywiście zaleŝnie od moŝliwości, zwłaszcza lokalowych, moŝe to być tylko 2 lub 3 formy usług spośród wymienionych. Ośrodek prowadzi działalność w zakresie: wydawania posiłków i odzieŝy, punktu konsultacyjnego, usług medycznych, łaźni, pralni i świetlicy. Z usług ośrodka mogą korzystać osoby bezdomne lub zagroŝone bezdomnością, bez skierowań. W placówce obowiązuje całkowity zakaz spoŝywania alkoholu i innych środków psychoaktywnych. Prowadzenie ewidencji, osób korzystających z usług placówki, jest wymagane jedynie w przypadku gabinetów medycznych (dokumentacja medyczna pacjentów odpowiednio zabezpieczona). Funkcjonowanie ośrodka wsparcia doraźnego opiera się na zasadach ustalonych w regulaminie placówki. B. WARUNKI TECHNICZNE PLACÓWKI Usytuowanie placówki Lokalizacja ogólnie i łatwo dostępna, w miarę moŝliwości równieŝ bez barier architektonicznych utrudniających wejście i korzystanie z usług osobom niepełnosprawnym. Pomieszczenia - stołówka pomieszczenie spełnia warunki sanitarno-epidemiologiczne przewidziane dla tego rodzaju działalności; posiłki mogą być dowoŝone z zewnątrz, lub przygotowywane na miejscu w takim przypadku kuchnia spełnia wymogi sanitarno-epidemiologiczne, - świetlica, pokój dziennego pobytu wyposaŝona w krzesła i stoły, w ilości dostosowanej do wielkości pomieszczenia i przebywających w niej osób; w świetlicy mogą znajdować się miejsca wydzielone do czytania prasy i ksiąŝek. W przypadku braku osobnego pomieszczenia funkcję świetlicy moŝe pełnić stołówka, - do wydawania odzieŝy spełniają wymogi ppoŝ., - punktu konsultacyjnego wymogi jak w punkcie dot. punktu konsultacyjnego, punkt ten moŝe spełniać równieŝ rolę punktu informacyjnego dla osób zainteresowanych, oraz poradni o węŝszym zakresie usług (vide wyŝej), - sanitariatów w odpowiedniej ilości w stosunku do przebywających w placówce osób, z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody, pomieszczenia spełniają wymagania sanitarnoepidemiologiczne, - biura dyŝurka wyposaŝona w meble przystosowane do przechowywania dokumentacji, szczególnie medycznej, dostęp do osobnego sanitariatu (WC + umywalka z dostępem do bieŝącej ciepłej i zimnej wody). - pralnia wymogi takie jak opisane w pralni i łaźni, - łaźnia - wymogi takie jak opisane w pralni i łaźni, - gabinety medyczne muszą spełniać wymogi przewidziane dla tego rodzaju placówek, C. RODZAJ ŚWIADCZONYCH USŁUG Personel Pracownicy zajmujący się wydawaniem i przygotowywaniem Ŝywności posiadają aktualne ksiąŝeczki zdrowia dopuszczające do kontaktów z Ŝywnością (przepisy sanitarno-epidemiologiczne określające kontakt z Ŝywnością). Pracownicy zajmujący się wydawaniem odzieŝy brak szczegółowych wymogów, ale wskazane jest by osoby tam zatrudnione posiadały łatwość w nawiązywaniu dobrego kontaktu z klientem, oraz umiejętność łagodzenia konfliktów. Pracownicy punktu konsultacyjnego wymogi jak dla poradni o węŝszym zakresie usług. Pracownicy łaźni i pralni brak wymogów. 19

20 Pracownicy gabinetów lekarskich wymogi jak dla placówek prowadzących tego typu działalność. Nie określa się ściśle kategorii osób, które mogą korzystać z usług ośrodka. Ogólnie są to osoby, które takiej pomocy potrzebują, bez skierowań, w szczególności przebywające w ogrzewalniach, noclegowniach i schroniskach; osoby trzeźwe. Skierowania czy rekomendacje mogą stanowić jedynie dodatkowe źródło wiedzy o osobach korzystających z usług placówki. E. CZASOKRES I WSPÓŁPRACOWNICY Współpracownicy Ośrodek ściśle współpracuje z instytucjami zobowiązanymi, z mocy obowiązujących ustaw, do świadczenia usług osobom najbardziej potrzebującym. Czasokres Określony przez regulamin placówki, zasadniczo zakłada się udzielanie pomocy permanentnie, ale tylko w dni robocze. 20