Protokół ze spotkania

Transkrypt

1 Protokół ze spotkania Państwowej Komisji Wyborczej i Ruchu Kontroli Wyborów w siedzibie PKW, w dniu 28 września 2015 r. Obecni ze strony PKW Wojciech Hermeliński Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej Sylwester Marciniak Zastępca Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej Beata Tokaj Sekretarz Państwowej Komisji Wyborczej, Szef Krajowego Biura Wyborczego ze strony RKW Hanna Dobrowolska - koordynator krajowy RKW Krystyna Łazor - koordynator ds. prawnych RKW Józef Orzeł - koordynator krajowy RKW Ireneusz Czmoch - koordynator ds. szkoleń RKW 1. Wojciech Hermeliński powitał wszystkich i powiedział, że spotkania jest reakcją PKW na wystąpienie RKW "Propozycje Ruchu Kontroli Wyborów w zakresie zmiany prawa i praktyk wyborczych w Polsce", które dotarło do PKW w dniu 4 września 2015 r. 2. Józef Orzeł podziękował za zaproszenie i podkreślił, że celem tego spotkanie z strony RKW jest prezentacja tych problemów, które mogą zostać rozwiązane przez PKW przed wyborami parlamentarnymi i nie wymagają zmian ustaw. 3. Krystyna Łazor omówiła następujące sprawy podniesione w propozycjach zmian prawa przedstawionych przez RKW. 1) RKW wnioskuje do PKW o zabronienie rozszerzającej interpretacji przepisu z Art. 28, aby w spisach wyborców nie pojawiały się jako adresy zamieszkania adresy obwodowych komisji wyborczych. W przypadku osoby nigdzie niezamieszkałej należy wpisywać albo ostatni adres zamieszkania / zameldowania albo "brak adresu zamieszkania". 2) Brak kontroli osób pobierających zaświadczenia. Biuro Interwencji RKW odebrało wiele telefonów od osób, które informowały o braku wykreślenia ze spisu wyborców osoby, która pobrała zaświadczenia. RKW proponuje utworzenie centralnego rejestru zaświadczeń, z informacjami, kto, gdzie pobrał, co umożliwiłoby kontrolę rzetelności działań władz gminnych w tym zakresie. Wskazana jest również kontrola wykorzystania zaświadczeń, aby uniemożliwić wielokrotne wykorzystanie zaświadczeń. 3) RKW postuluje bardzo dokładne kontrole spisów wyborców, przed i po wyborach, aby wyeliminować błędy w spisach wyborców. RKW postuluje, aby PKW zobowiązało obwodowe komisje wyborcze do odbierania wszelkich informacji o nieprawidłowościach w spisach wyborców. PKW powinno skorzystać na etapie weryfikacji spisów ze wszystkich źródeł informacji.

2 4) Odmowa złożenia podpisu opisana w wytycznych PKW jest niezgodna z Kodeksem Wyborczym. Dopisywanie "odmowa podpisu" w spisie wyborców w rubryce "Uwagi" przez członka komisji wykracza poza Kodeks wyborczy. Również akceptacja odmowy przyjęcia jednej z kart do głosowania (do Sejmu lub do Senatu), sugerowana przez wytyczne PKW nie ma podstawy w Kodeksie Wyborczym. Wyborca, który przychodzi do komisji i chce głosować, musi pokazać, że faktyczną chęć głosowania, składając podpis. Ponadto wyborca powinien odbierać wszystkie karty do głosowania. 5) Głosowanie korespondencyjnie jest faktycznie obejście zakazu wynoszenia kart do głosowania poza lokal wyborczy. RKW proponuje utworzenie po jednej specjalnej obwodowej komisji ds. głosowania korespondencyjnego, w pobliżu siedziby każdej okręgowej komisji. W przypadku komisji za granicą Polski zdarza się, że pakiety korespondencyjne docierają pod adres komisji (konsulatu, ambasady) po wyborach. Wtedy są one automatycznie wysyłane do Warszawy, a obwodowa komisja nie zajmuje się nimi. Komisja do której adresowany jest pakiet nie zlicza tych pakietów, które nie zdążyły "dotrzeć do urny" przed zamknięciem głosowania. Nie jest znana liczba osób, które zadeklarowały chęć głosowania, otrzymały i wysłały pakiet zwrotny, a faktycznie ich głos nie został uwzględniony w ustaleniu wyników. Powinna zostać przyjęta ogólna zasada, że karty do głosowania czy też pakiety zwrotne zawsze muszą przechodzić przez ręce członków komisji. 6) RKW proponuje, aby rozdzielić utworzyć również za granicą oddzielne komisje ds. głosowania korespondencyjnego, gdyż zdarzały się sytuacje, że komisje zostały zarzucone olbrzymią liczbę pakietów zwrotnych i ledwie zdążyły z policzeniem wszystkich głosów w terminie 24 godzin od zamknięcia lokali wyborczych. 4. Hanna Dobrowolska zwróciła uwagę na trudności, których doświadczyły niektóre komisje zagranicą, aby zmieścić się w wymaganym czasie 24 godzin na zakończenie obliczeń, podpisanie protokołu i przekazanie wyników do Warszawy. 5. Wojciech Hermeliński spytał się, czy RKW ma informację o kwocie osób, których głosy nie zostały ujęte w ustalaniu wyników głosowania. 6. Józef Orzeł odpowiedział, że tak, z 2-3 komisji w Toronto. Dokładne dane RKW może sprawdzić i przesłać do PKW. 7. Krystyna Łazor Poważnym problemem są komisje z olbrzymią liczbą uprawionych do głosowania, np. 7,5 tys. w Londynie w I turze wyborów prezydenckich. 8. Wojciech Hermeliński przyznał, że ten problem jest znany PKW, ale post factum. PKW nie ma wpływu na działanie Ministra Spraw Zagranicznych, który na podstawie wniosków konsuli powołuje komisje zagraniczne.

3 9. Sylwester Marciniak potwierdził fakt powołania 253 komisje za granicą. Możliwość zarejestrowania się wyborców w konsultach właśnie się rozpoczęła i dopiero teraz dowiemy się, ile osób zarejestruje się faktycznie. 10. Krystyna Łazor zasugerowała, aby w uzasadnionych przypadkach powoływać nowe komisje. Wskazała na możliwość podejmowanie czynności kontrolnych przez PKW i reagowanie w nagłych przypadkach. 11. Wojciech Hermeliński stwierdził, że czynności kontrolne PKW w tym zakresie są ograniczone. 12. Beata Tokaj przyznała, że po sygnale o rejestracji ok. 7,5 tys. osób w Londynie PKW zwróciło się z wnioskiem do konsula o przyznanie dodatkowych osób do pomocy. Oczywiście, te osoby nie wchodziły w skład komisji, ale pomagały przy czynnościach technicznych. Prawdopodobnie dzięki temu wyniki z tej komisji dotarły do Warszawy, późno, ale przed terminem i zostały ujęte w ogólnych wynikach wyborów. Zdaniem pani Beaty Tokaj zostały wyciągnięte wnioski z wyborów prezydenckich i Minister Spraw Zagranicznych utworzył bardzo dużo OKW w Londynie. 13. Józef Orzeł zadeklarował, że wnioski i doświadczenia zebrane przez koordynatora RKW ds. Polonii zostaną przekazane PKW. 14. Krystyna Łazor poruszyła sprawę systemu komputerowego, tak aby na bieżąco każdy mógł śledzić aktualne wyniki. Jak przykład podano system komputerowy obsługujący Giełdę w Warszawie, które umożliwia obserwacje stanu zleceń, cen dla każdej spółki - biura maklerskie on-line, a każda osoba z opóźnieniem 15 minut. RKW postuluje, aby obywatele mieli dostęp do bieżącej sytuacji i mogli obserwować wyniki cząstkowe dla tych OKW, które zostały już zatwierdzone przez komisje okręgowe. Dane z OKW są na bieżąco wprowadzane do systemu zliczającego wyniki. Tabele publikowane po zakończeniu wyników są pobierane z systemu. RKW oczekuje systematycznego podglądu do cząstkowych wyników, do które na pewno ma dostęp PKW. Zdaniem RKW informacja ta powinna być powszechnie dostępna. 15. Beata Tokaj stwierdziła, że PKW planuje, aby system informatyczny miał funkcje umożliwiające bieżące podgląd wyników. Jednak nie planowane jest dokończenie prac przed najbliższymi wyborami. Przede wszystkim z powodu ograniczonych środków finansowych i kadrowych. PKW / KBW buduje nowy system informatyczny od grudnia 2014 r. własnymi kadrami, a nie zleciał tych prac zewnętrznym firmom. 16. Ireneusz Czmoch opisał uwarunkowanie pracy męża zaufania przy okręgowej komisji wyborczej, który może jedynie przyglądać się jako poszczególne osoby pracujące przy komputerach sprawdzają papierowe protokoły z zapisami w systemie. Mąż zaufania w okręgowej komisji faktycznie ma ograniczone możliwości weryfikacji wyników. Sporadyczne sprawdzanie kilkunastu papierowych protokołów z danymi na ekranie monitora przy kilkuset protokołach spływających na bieżąco do komisji okręgowej czyni weryfikacją wyników iluzoryczną.

4 O ile mąż zaufania w obwodowej komisji wyborczej może obserwować procedurę ręcznego ustalania wyników głosowania przez całą komisję, to mąż zaufania w okręgowej komisji powinien mieć dostęp do protokołów ręcznych, czyli skanów. Doświadczenie z Zielonej Góry pokazuje, że jest to możliwe, zarówno z ostatniego referendum jaki z obydwu tur wyborów prezydenckich. Na stronie Delegatury KBW zamieszczone są skany ze wszystkich OKW. W przypadku referendum, gdy głosowanie zakończono o godz. 22, skany zostały zamieszczone w Zielonej Górze między godziną 23:56 a 3:26. RKW nie oczekuje jakiegoś pośpiesznego działania. Skanowanie może trwać do godzin porannych, tak jak protokoły docierają do okręgowej komisji. Publikacja skanów wszystkich protokołów z OKW przyczyni się do wzrostu transparentności procedur wyborczych. Ponadto publikując skany Okręgowa Komisja Wyborcza będzie mogła powołać się na umieszczenie skanów jako jeden ze sposób umożliwiających sprawdzenie danych zawartych w protokole Okręgowej Komisja Wyborczej z wyliczeniami dokonanymi inną metodą. Publikacja skanów protokołów uczyni je ogólnodostępne dla wszystkich zainteresowanych, w tym dla zespołu pomocniczego męża zaufania przy okręgowej komisji. W ten sposób społeczna kontrola byłaby możliwa. Każdy z dostępem do internetu mógłby sprawdzić, czy wyniki podane na skanie protokołu są zgodne z wynikami cyfrowymi opublikowanymi przez PKW. 17. Józef Orzeł stwierdziła, że zgłaszany przez RKW wniosek publikacji skanów protokołów na stronach delegatur KBW jest najbardziej politycznym postulatem, którego realizacja mogłaby zdjąć z państwowego aparatu wyborczego 90 % zarzutów, pomówień, problemów. Petycja RKW w sprawie skanów zgromadziła ponad 30 tysięcy podpisów. Ten postulat RKW jest w interesie PKW. 18. Hanna Dobrowolska powróciła do sprawy systemu informatycznego i podała portal siepoliczymy.pl jako przykład otwartego system do zbierania wyników z OKW, który jest dostępny dla każdego, kto tylko zechce się zalogować, a wtedy na bieżąco może śledzić zmiany wyników wpisywane przez wolontariuszy. 19. Krystyna Łazor zaproponowała, aby PKW zobowiązała członków OKW do wprowadzania danych z protokołów do programu siepliczymy.pl. 20. Beata Tokaj pokreśliła konieczność bardzo dobrego zabezpieczanie systemu informatycznego przed działaniami ludzi zewnątrz. Ponadto ma więcej funkcji, niż tylko weryfikacja wyników i ich sumowanie. 21. Wojciech Hermeliński stwierdził, że PKW nie może rekomendować stosowanie innego systemu do zbierania wyników z protokołów. 22. Hanna Dobrowolska stwierdziła, że RKW jest świadoma złożoności systemu informacyjnego PKW i różnic między tym systemem a programem siepoliczymy.pl. Jednak zdaniem RKW sprawa otwarcia systemu, tzn. upublicznienia dostępu do danych już wprowadzonych do systemu nie jest zadaniem wymagających nie wiadomo jakich nakładów pracy i pieniędzy.

5 23. Ireneusz Czmoch zaproponował, że łatwym i bezpiecznym rozwiązaniem technicznym jest fizyczne odseparowanie miejsca kopiowania wyników oraz miejsca ich publikacji. Wystarczy zgrać wyniki na pamięć przenośną i potem z pomocą innego komputer opublikować je na stronie PKW. Wystarczy wykonywać takie czynności regularnie co jakiś czas i nie powstanie jakiekolwiek zagrożenie hackerskie dla systemu informatycznego. 24. Wojciech Hermeliński powrócił do tematu skanów i obiecał zapoznać się z doświadczeniem komisji okręgowej w Zielonej Górze. Zwrócił uwagę na duże okręgi, gdzie tych skanów trzeba by wykonać bardzo dużo. Obawia się, że może już być zbyt późno, aby zdążyć tą sprawę rozwiązać przed najbliższymi wyborami. PKW ma świadomość, że publikacja skanów sprzyja przejrzystości wyborów. Wojciech Hermeliński stwierdził, że ostateczna weryfikacja wyników w systemie informatycznym następuje po dotarciu protokołów papierowych. Dane w systemie wymagają sprawdzenia z danymi w papierowym protokole. 25. Ireneusz Czmoch skomentował sprawę weryfikacji protokołów przez okręgową komisję, które jedynie dokonuje formalnego sprawdzenia papierowego protokołu i porównanie wyników na papierze z wersją elektroniczną protokołu. Całość prac zespołu 2 osobowego to średnio kilkadziesiąt sekund na jeden protokół. W ciągu 3 godzin zweryfikowano 1700 protokołów. 26. Józef Orzeł zwrócił uwagę, że po zakończeniu weryfikacji przez okręgową komisję protokołów, potem komisja ma czas na skanowanie i publikację ich na stronach KBW. Proces ten może był przedłużony na cały poniedziałek lub nawet wtorek. Oddzielną sprawą jest szybkość publikacji skanów, ale podstawową sprawą jest fakt ich publikacji w rozsądnym czasie. 27. Wojciech Hermeliński stwierdził, że zdaniem informatyków z którymi miał kontakt problem zasadniczym nie jest proces skanowania, ale problem magazynowania, udostępniana tych skanów. 28. Sylwester Marciniak przyznał rację argumentom RKW w sprawie skanów. Podzielił się doświadczeniem osobistym, gdy jako wyborca nie mógł sprawdzić na stronie gminy jakie były wyniki w jego obwodzie. Okazało się wtedy, że wyniki były dostępne, ale dla całej gminy, i w postaci cyfrowej. Zgłosił postulat, aby ustawowo określić termin dwóch tygodni lub miesiąca, w którym skan protokołu z OKW powinien być dostępny na stronie internetowej. 29. Józef Orzeł zauważył, że obecnie każdy członek komisji czy mąż zaufania może otrzymać kopię protokołu. W tej sytuacji należy dać taką samą szansę każdemu obywateli poprzez publikację skanów. 30. Hanna Dobrowolska zwróciła na problemy związane z powoływaniem komisji obwodowych.

6 Brak lub naruszenie tajności losowań kandydatów na członków OKW. Należy ukrócić podejrzenia odnośnie uczciwości tych losowań. RKW otrzymywała sygnały o znaczonych kopertach lub innych działaniach podważających pełną uczciwość losowań. Hanna Dobrowolska zaapelowała o publikację na stronach delegatur KBW pełnych list z kandydatami oraz list prezentujących składy powołanych OKW, z podaniem imienia i nazwiska członków oraz z nazwami komitetów ich tam kierujących. 31. Beata Tokaj przyznała, że takie listy komisji mają być publikowane. 32. Wojciech Hermeliński stwierdził, że sprawa odwoływania członków komisji przez wójtów / prezydentów miast (co miało miejsce m.in. w Warszawie miedzy I a II turą wyborów prezydenckich) wymaga zmian w Kodeksie Wyborczym, gdyż powinna zostać wprowadzona droga odwoławcza, w trybie 24 godz. od decyzji odwołujących członków OKW. 33. Józef Orzeł przedstawił pogląd, bazujący na filozofii prawa i państwa, że oryginalnym dokumentem powinien być uznany protokół przygotowany odręcznie i podpisany przez członków komisji. Wydruk z systemu informatycznego jest tylko kopią. Obecne wytyczne PKW stwierdzają, że odręczny protokół jest projektem protokołu, a dopiero sprawdzony przez system i wydrukowany z systemu i podpisany przez członków OKW jest traktowany przez PKW jako oryginał protokołu, który jest publikowany przed lokalem i przekazywany dalej, do komisji okręgowej. 34. Wojciech Hermeliński podkreślił znaczenie sprawdzenia wydruku z komputera z projektem protokołu przygotowanym ręcznie oraz fakt podpisania przez obecnych członków OKW. 35. Beata Tokaj przyznała, że protokół przygotowany ręcznie jest projektem, który podlega weryfikacji, przede wszystkiej rachunkowej przez system, a następnie jest drukowany i po sprawdzeniu z projektem odręcznym jest drukowany i publikowany. Podkreśliła znaczenia czytelności, aby protokół wywieszany przed lokalem wyborczym był bez skreśleń i był czytelny, zrozumiały dla każdego. 36. Wojciech Hermeliński zwrócił uwagę, że wytyczne PKW podkreślają znaczenie ręcznego liczenia głosów w OKW. Przyznał, że nazwa "projekt protokołu" jest nieszczęśliwie przyjęta, gdyż ten przygotowany odręcznie protokół nie jest projektem, który może być dowolnie zmieniany. 37. Sylwester Marciniak powołała się na uchwałę PKW w sprawie systemu informatycznego, gdzie w pierwszym zdaniu napisano, że ten system jest jedynie narzędziem wspomagającym pracę komisji. Przyznał, że pierwszorzędne znaczenie ma protokół ręczny. 38. Krystyna Łazor zwróciła uwagę, że Rozporządzeni Ministra Kultury w sprawie sposobu przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów jest sprzeczne z Kodeksem Wyborczym.

7 39. Wojciech Hermeliński potwierdził, że ten problem wymaga rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny. Prawo i Sprawiedliwość złożyło wniosek do TK w tej sprawie, gdyż minister przekroczył uprawnienia sformułowane w Art. 8 Kodeksu Wyborczego. 40. Beata Tokaj opisała jakim problemem dla gmin jest przechowywanie dokumentów z wyborów. Stwierdziła, że w tej chwili nie są wydawane pozwolenia dyrektorów archiwów państwowych, w poszczególnych województwach, na niszczenie tych dokumentów. 41. Krystyna Łazor podkreśliła znaczenie publikacji cząstkowych wyników w trakcie ustalania wyników najbliższych wyborów parlamentarnych, tak jak sukcesywnie są wpisywane do systemu informatycznego i są akceptowane przez komisje okręgowe. 42. Hanna Dobrowolska zgłosiła wolę RKW w udziale inspekcji, które ma prawo powołać PKW, w celu kontroli przygotowania różnych podmiotów i prawidłowości przygotowania wyborów. 43. Wojciech Hermeliński przyznał, że PKW nie powołała inspekcji w ciągu ostatnich 20 lat. 44. Beata Tokaj potwierdziła, że inspekcje powoływane są przez komisje okręgowe. 45. Beata Tokaj stwierdziła, że zlecane są kontrole prawidłowości przygotowania spisów wyborców. 46. Józef Orzeł opisał działanie Biura Interwencji RKW w trakcie ostatnich wyborów, gdy dotarło do niego ok zgłoszeń merytorycznych, w tym bardzo wiele dotyczących nieprawidłowości w spisach. 47. Krystyna Łazor zwróciła uwagę, że RKW dysponuje informacjami, które mogłyby być podstawą przeprowadzenia kontroli przez inspekcję. 48. Na koniec spotkania RKW podkreśliło wagę dwóch podstawowych spraw: systematycznej publikacji wyników cząstkowych, umieszczenia skanów wszystkich protokołów z OKW na stronach delegatur KBW; ilość niezbędnej pamięci to około 8 Gb. Spotkanie trwało 1 godz. 10 min.