Do projektu ustawy Kodeks wyborczy (druk 1568) wprowadza się następujące. zmiany: 1) w art. 30 po 3 dodaje się 3a w brzmieniu:

Transkrypt

1 Do projektu ustawy Kodeks wyborczy (druk 1568) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 30 po 3 dodaje się 3a w brzmieniu: 3a. W przypadku wpisania do spisu wyborców na podstawie zgłoszenia, o którym mowa w art. 52 j, zaświadczenia nie wydaje się po wysłaniu do wyborcy pakietu wyborczego, chyba że ten zwrócił otrzymaną kartę do głosowania. 2) w art. 33 dotychczasową treść oznacza się jako 1 i dodaje się 2 w brzmieniu: 2. Głosowaniem osobistym jest również głosowanie korespondencyjne wyborców przebywających za granicą. 3) w art. 43 po 2 dodaje się 2a w brzmieniu: 2a. Druga urna wyborcza (urna pomocnicza) stosowana jest obowiązkowo w obwodach głosowania za granicą i przeznaczona jest wyłącznie do wrzucania kopert zwrotnych, o których mowa w art. 52l 1 pkt 1. 4) w art. 50 po 3 dodaje się 3a w brzmieniu: 3a. Jeżeli w spisie wyborców jest zaznaczone, że do wyborcy został wysłany pakiet wyborczy, o którym mowa w art. 52l 1, dopuszcza się go do głosowania po uprzednim odnotowaniu tego w spisie wyborców. 5) po rozdziale 5a dodaje się rozdział 5b w brzmieniu: Rozdział 5b Głosowanie korespondencyjne w obwodach głosowania utworzonych za granicą

2 Art. 52i. Wyborca umieszczony w spisie wyborców, o którym mowa w art. 30, może głosować również korespondencyjnie. O możliwości głosowania korespondencyjnego konsul informuje łącznie z obwieszczeniem, o którym mowa w art Art. 52j. Zamiar głosowania korespondencyjnego może być zgłoszony konsulowi łącznie z wnioskiem o umieszczenie w spisie wyborców bądź oddzielnie, jednak nie później niż w 15 dniu przed dniem wyborów. Zgłoszenie to może być dokonane ustnie, pisemnie, telegraficznie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Zgłoszenie powinno zawierać adres, na który ma być wysłany pakiet wyborczy, o którym mowa w art. 52l 1. Art. 52k. W przypadku, gdy w jednym dniu odbywają się więcej niż jedne wybory, wyborca zamierzający głosować korespondencyjnie w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 52j, powinien zaznaczyć których wyborów to zgłoszenie dotyczy, przy czym zgłoszenie może być wspólne dla wszystkich przeprowadzanych w danym dniu wyborów. Konsul jest obowiązany przesłać wyborcy oddzielny, kompletny pakiet do głosowania dla każdych z tych wyborów. Czynności określone w art. 52m wyborca podejmuje dla każdych z tych wyborów oddzielnie. Art. 52l. 1. Konsul niezwłocznie po otrzymaniu od właściwej komisji wyborczej kart do głosowania, jednak nie później niż w 10 dniu przed dniem wyborów, wysyła do wyborcy umieszczonego w spisie wyborców, który wyraził zamiar głosowania korespondencyjnego, pakiet wyborczy zawierający: 1) kopertą zwrotną, 2) kartę bądź karty do głosowania, 2

3 3) kopertę na kartę bądź karty do głosowania, określaną dalej jako kopertę na kartę do głosowania, 4) oświadczenie o osobistym i tajnym wypełnieniu karty bądź kart do głosowania, określane dalej jako oświadczenie, 5) instrukcję głosowania. 2. Obowiązek, o którym mowa w 1, spoczywa na konsulu również w przypadku ponownego głosowania w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, o którym mowa w art Na kopercie na kartę do głosowania umieszcza się oznaczenie koperta na kartę do głosowania. Koperta zwrotna powinna być zaadresowana do właściwej obwodowej komisji wyborczej. Koperty nie mogą zawierać żadnych innych oznaczeń. 4. Wzory koperty zwrotnej, koperty na kartę do głosowania, oświadczenia oraz instrukcji głosowania, określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zagranicznych po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej. W rozporządzeniu w szczególności określone zostaną rozmiary kopert zgodnie z zasadą, iż koperta zwrotna powinna być większa od koperty na kartę do głosowania. 5. Konsul, w rubryce spisu wyborców uwagi odpowiadającej pozycji, pod która umieszczono nazwisko wyborcy, który wyraził chęć głosowania korespondencyjnego, umieszcza informację o wysłaniu do niego pakietu wyborczego. Art. 52m. Wyborca głosujący korespondencyjnie po wypełnieniu karty do głosowania wkłada ją do koperty na kartę do głosowania, którą zakleja, a następnie kopertę tę wkłada do koperty zwrotnej łącznie z podpisanym oświadczeniem i wysyła ją do właściwej komisji wyborczej. Art. 52n. Koperta zwrotna, która zostanie dostarczona do obwodowej komisji wyborczej przed zakończeniem czasu głosowania, o którym mowa w art wrzucana jest do urny pomocniczej. Koperty zwrotne dostarczane później są niszczone bez otwierania. 3

4 Art. 52o. Minister właściwy do spraw zagranicznych, po uzyskaniu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, warunki techniczne głosowania korespondencyjnego, uwzględniając w szczególności: 1) tryb przekazywania pakietu wyborczego, 2) sposób zabezpieczenia urny pomocniczej w okresie od wpłynięcia pierwszego głosu do zakończenia głosowania, 3) sposób postępowania z kartami do głosowania przekazanymi drogą korespondencyjną, 4) sposób postępowania z kartami do głosowania, które dotarły do obwodowej komisji wyborczej po zakończeniu głosowania. 6) po art. 202 dodaje się art. 202a w brzmieniu: Art. 202a. Obwodowa komisja wyborcza działająca w obwodzie głosowania za granicą uwzględnia również głosy oddane korespondencyjnie. W tym celu po zakończeniu czasu głosowania, o którym mowa w art i przed przystąpieniem do ustalania liczb, o których mowa w art. 202: 1) otwiera koperty zwrotne i sprawdza, czy znajduje się w nich zaklejona koperta na kartę do głosowania oraz podpisane oświadczenie, 2) w przypadku braku podpisanego oświadczenia lub braku zaklejenia koperty na kartę do głosowania niszczy tę kopertę i kartę do głosowania, 3) w przypadku, gdy oświadczenie jest podpisane, a koperta na kartę do głosowania jest zaklejona, sprawdza w spisie wyborców, czy wyborca nie głosował osobiście w obwodowej komisji wyborczej; gdyby miało to miejsce, niszczy kopertę z kartą do głosowania, 4

5 4) w przypadku, gdy oświadczenie jest podpisane, koperta na kartę do głosowania jest zaklejona i wyborca nie głosował osobiście w obwodowej komisji wyborczej, kopertę tę wrzuca do urny wyborczej, 5) ustalając wyniki głosowania w obwodzie obwodowa komisja wyborcza oblicza obok liczb, o których mowa w art. 202: liczbę wysłanych pakietów wyborczych i liczbę kopert na kartę do głosowania wrzuconych do urny wyborczej i podaje je w protokole głosowania w obwodzie. 5

6 UZASADNIENIE Celem proponowanej regulacji jest stworzenie nowej gwarancji dla realizacji czynnego prawa wyborczego przez wyborców przebywających za granicą. Jest to głosowanie korespondencyjne. Taki sposób głosowania jest współcześnie znany i stosowany w wielu państwach i to nie tylko przez wyborców przebywających za granicą, ale również w kraju. Doświadczenie tych państw pokazuje, że wyborcy chętnie oddają w ten sposób swój głos. Obecnie wyborcy przebywający za granicą mogą głosować jedynie udając się do lokali obwodowych komisji wyborczych tworzonych za granicą, co w praktyce uniemożliwia udział w wyborach dużej liczbie wyborców. Poczynając od 1989 r. podczas kolejnych wyborów do Sejmu i do Senatu czy wyborów prezydenckich za granicą głosuje niewielki odsetek wyborców. Jest to jednak zrozumiałe, gdyż do obwodowej komisji wyborczej zgłaszają się prawie wyłącznie ci wyborcy, którzy mają do pokonania niewielką odległość. Dla zdecydowanej większości przebywających wyborców za granicą obecne rozwiązanie nie gwarantuje możliwości skorzystania z posiadanego czynnego prawa wyborczego. Proponowane przepisy dostosowane są do rezultatów prac Komisji Nadzwyczajnej nad projektem kodeksu wyborczego. Przyjęto podobną technikę legislacyjną, jak w przypadku głosowania przez pełnomocnika, polegającą na wprowadzeniu odrębnego rozdziału regulującego głosowanie korespondencyjne. Konieczne jest jednak także wprowadzenie dodatkowych przepisów w różnych innych miejscach projektu kodeksu, co ma na celu przede wszystkim zapobieganie przypadkom wielokrotnego oddania głosu. Dodanie w art. 30 regulującym instytucję zaświadczeń o prawie do głosowania 3a wskazującego, że zaświadczenia nie wydaje się po wysłaniu do wyborcy pakietu wyborczego, chyba że ten zwrócił otrzymaną kartę do głosowania, ma na celu uniemożliwienie oddania głosu w lokalu wyborczym oraz korespondencyjnie. Kolejna zmiana dotyczy art. 33, w którym dodaje się przepis wskazujący, że głosowaniem osobistym jest również głosowanie korespondencyjne wyborców przebywających za granicą. Choć wydaje się, że ta kwestia nie powinna budzić 6

7 wątpliwości, to jednak w związku z treścią art. 2 stanowiącego, że w wyborach głosować można tylko osobiście, chyba że ustawa stanowi inaczej : postanowiono wyraźnie wskazać, że głosowanie korespondencyjne należy traktować jako głosowanie osobiste. W art. 43 dodaje się 2a stanowiący, że druga urna wyborcza (urna pomocnicza) stosowana będzie obowiązkowo w obwodach głosowania za granicą. Należy wyjaśnić, że urna ta będzie pełniła jednak inną funkcję aniżeli urna pomocnicza w głosowaniu w zakładach opieki zdrowotnej i szpitalach, gdzie służy ona do wrzucania kart do głosowania przebywających w tych zakładach wyborców. W obwodach głosowania za granicą urna ta jest przeznaczona do wrzucania karty zwrotnej, w której znajduje się głos wyborcy głosującego korespondencyjnie. Zasadnicza część przepisów dotyczących głosowania korespondencyjnego została umieszczona w rozdziale 5b Głosowanie korespondencyjne w obwodach głosowania za granicą, który składa się z 8 artykułów. Pierwszy artykuł rozdziału (art. 52i) wskazuje, że głosować korespondencyjnie może każdy wyborca umieszczony w spisie wyborców sporządzonym przez konsula dla obwodu głosowania za granicą. Uwzględniając techniczne ograniczenia związane z przygotowaniem do wysyłki pakietów wyborczych ustalono, że zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego może mieć miejsce najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów. Aby zapewnić jak największą dostępność głosowania korespondencyjnego zdecydowano, że zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie, telegraficznie, telegraficznie, telefaksem lub w formie elektronicznej. W zgłoszeniu powinien zostać podany adres, na który ma zostać wysłany pakiet wyborczy (art. 52j), ale też rodzaj wyborów których dotyczy, jeśli w jednym dniu odbywają się więcej niż jedne wybory (art. 52k). Mając na względzie fakt, że sprawność działania poczty jest różna w poszczególnych państwach, ustalono terminy. Termin 10 dni (art. 52l) jest wystarczający, aby pakiet wyborczy wysłany przez konsula dotarł do wyborcy, a ten odesłał go z wypełnioną kartą do głosowania do właściwej obwodowej komisji wyborczej (art. 52l 1). W pakiecie wyborczym znajdują się dokumenty, które mają postawić wyborcę oddającego głos korespondencyjnie w nie gorszej sytuacji aniżeli wyborcę głosujące w lokalu wyborczym, przede wszystkim jest to koperta zwrotna, która ma zapewnić tajność głosowania oraz instrukcja do głosowania, zaznajamiające wyborcę ze specyfiką głosowania korespondencyjnego oraz 7

8 odmiennymi niż w głosowaniu w lokalu wyborczym zasadami ważności głosu. Oświadczenie czyni natomiast zadość konstytucyjnym zasadom bezpośredniości oraz tajności głosowania. Kolejną regulacją, która ma zapobiegać podwójnemu głosowaniu jest nałożony na konsula obowiązek zaznaczenia w spisie wyborców w rubryce uwagi, przy nazwisku wyborcy, który wyraził zamiar głosowania korespondencyjnego, informację o wysłaniu do niego pakietu wyborczego (art. 52l 5). W art. 52m wskazano z kolei czynności, które powinien wykonać wyborca głosujący korespondencyjnie, aby jego głos został uznany za ważny. Bardzo istotną kwestią jest ustalenie granicznego momentu, do którego koperty zwrotne, które dotrą do obwodowej komisji wyborczej uznawane będą za ważne. Przyjęto, że będzie to ten sam moment jak w przypadku głosowania osobistego w lokalu wyborczym. Wszystkie koperty zwrotne, które dotrą po zakończeniu głosowania w lokalu, będą niszczone. Procedura liczenia głosów oddanych korespondencyjnie została uregulowana w art. 202a. Głosy oddane korespondencyjne oraz te oddane w lokalu wyborczym liczone się łącznie. Jednak przed umieszczeniem kopert do głosowania z głosami w urnie wyborczej sprawdza się, po pierwsze, czy w kopercie zwrotnej znajduje się w niej podpisane oświadczenie, po drugie, czy koperta na kartę do głosowania jest zaklejona, po trzecie, czy wyborca nie głosowała osobiście w lokalu wyborczym. Dopiero w przypadku spełnieniu wszystkich tych warunków kopertę na kartę do głosowania wrzuca się do urny wyborczej. Szczegółowe unormowanie warunków technicznych głosowania korespondencyjnego (art. 52o) oraz ustalenie wzoru koperty zwrotnej, koperty do głosowania, oświadczenia oraz instrukcji głosowania (art. 52l 4) pozostawiono do uregulowania w drodze rozporządzenia ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych. Głosowanie korespondencyjne za granicą pokrywane będzie z budżetu państwa, zwiększenie ogółu wydatków ponoszonych w związku z wyborami będzie jednak minimalne. 8