Porównanie skuteczności metod klasycznych z techniką laserową plastyki wędzidełka wargi górnej, dolnej i języka

Transkrypt

1 PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, ISSN X GRAŻYNA GRZESIAK JANAS, ANNA JANAS, MONIKA RATAJEK GRUDA Porównanie skuteczności metod klasycznych z techniką laserową plastyki wędzidełka wargi górnej, dolnej i języka Comparison of Efficacy of Conventional Surgical Frenuloplasty of the Upper and Lower Lip and the Tongue with Laser Technique Zakład Chirurgii Stomatologicznej Katedry Stomatologii Ogólnej UM w Łodzi Streszczenie Wprowadzenie. Niski przyczep wędzidełka wargi górnej, dolnej i języka może być wrodzony lub też powstać na skutek zaniku i obniżenia się wyrostków zębodołowych po usunięciu zębów. Cel pracy. Porównanie plastyki wędzidełek metodami klasycznymi oraz techniką laserową. Materiał i metody. W Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej UM w Łodzi u 321 pacjentów wykonano plastykę wędzidełek techniką laserową, w opcji pracy ciągłej lasera, o mocy 8 W i średnicy wiązki 0,2 mm. Nacięcie wę dzidełek przeprowadzono silnie zogniskowaną wiązką promienia lasera, a wiązką rozogniskowaną uzyskano efekt koagulacji. Grupę porównawczą stanowiła dokumentacja 82 kart chorych leczonych ambulatoryjnie, u których za biegi plastyki wędzidełek zostały wykonane za pomocą skalpela. Wyniki. Większość zabiegów z użyciem techniki laserowej wykonano w znieczuleniu powierzchniowym, a czas trwania zabiegu wynosił 1 2 min. Był on znacznie krótszy niż w zabiegach metodami konwencjonalnymi, które wymagały znieczulenia nasiękowego. Stosując koagulację naczyń krwionośnych zabiegi z użyciem lasera CO 2 by ły bezkrwawe, co umożliwiało dokładne cięcie, a ponadto nie wymagały zakładania szwów. Ma to ważne znacze nie kliniczne i ekonomiczne. Jedynie wygojenie ran było dłuższe i trwało dób po zabiegu. Rany poopera cyjne wykonane metodą klasyczną goiły się do 7 dni. Wnioski. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, iż zabiegi plastyki wędzidełka wargi górnej, dolnej i ję zyka wykonane z użyciem lasera CO 2 w porównaniu z metodami klasycznymi, są krótkotrwale, bezbolesne, bez krwawe i godne polecenia (Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, 39 43). Słowa kluczowe: laser CO 2, plastyka wędzidełek. Abstract Background. Low attachment of the frenulum of the upper and lower lip and the tongue can be congenital or acquired due to atrophy and lowering of the alveolar bone following tooth extraction. Objectives. The goal of the paper is compare the results of frenuloplasty perfomed by means of the conventional surgical procedure and using the CO 2 laser. Material and Methods. In the Department of Oral Surgery, Medical University of Lodz, 321 patients were sub jected to frenuloplasty performed with the CO 2 laser. The laser of 8 W power was used in the continuous mode. The diameter of the radiation beam was 0,2 mm. The incision of the frenulum was performed with highly focused laser beam, whereas using dispersed laser beam, the effect of coagulation was obtained. The control group was me dical documentation of 82 patients, in which frenuloplasty was perfomed conventionally. Results. Most procedures with the use of CO 2 laser were performed in topical anaesthesia, and time of surgery was 1 2 minutes. It was much shorter than conventional methods, which required local aneasthesia. Because of the blood vessel coagulation, during the procedures with the use of CO 2 laser, there was no bleeding, which made the precise cut possible. Moreover, they did not require suturing. It has an important clinical and economical signific ance. Only the healing of the postoperative wounds was longer in the patients treated with CO 2 laser. The complete * Praca finansowana przez UM w Łodzi w ramach działalności statutowej Nr

2 40 G. GRZESIAK JANAS, A. JANAS, M. RATAJEK GRUDA healing occured after days, whereas in the group of patients who underwent the conventional procedure, the complete healing was observed after 7 days. Conclusion. The results indicate that frenuloplasty of the upper, lower lip and the tonugue, performed with the use of CO 2 laser is short, painless, bloodless and worth recommending in comparison to conventional methods (Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, 39 43). Key words: CO 2 laser, frenuloplasty. Niski przyczep wędzidełka wargi górnej, dol nej i języka może być wrodzony lub też powstać na skutek zaniku i obniżenia się wyrostków zębo dołowych po usunięciu zębów [1]. Wskazaniem do leczenia chirurgicznego wędzidełek są: perio dontopatie; wędzidełko przyczepione w obrębie brodawki międzyzębowej lub dziąsła właściwego, powodujące rozsuwanie zębów diastemę; stan po innych zabiegach chirurgicznych na przyzębiu, które przyczyniły się do niewielkiego spłycenia przedsionka oraz przybliżania się przyczepu wę dzidełka do brzegu dziąsła oraz względy prote tyczne, ortodontyczne i logopedyczne. W pracy porównano różne metody leczenia klasycznego z techniką laserową. Materiał i metody Materiał stanowiło 321 pacjentów w wieku 5 57 lat leczonych w Zakładzie Chirurgii Stoma tologicznej UM w Łodzi, w latach z powodu niskiego przyczepu wędzidełka wargi górnej, dolnej oraz języka. W grupie tej było 147 dzieci w wieku 5 16 lat oraz 174 osób dorosłych (103 kobiety i 71 mężczyzn) w przedziale wieko wym lat. Wskazania do wykonania zabiegów były nastę pujące: wędzidełko przyczepione w obrębie bro dawki międzyzębowej lub dziąsła właściwego po wodujące rozsuwanie się zębów diastemę (122); zmiany zapalno destrukcyjne w przyzębiu (31); stan po innych zabiegach chirurgicznych na przyzę biu, które przyczyniły się do niewielkiego spłycenia przedsionka oraz przybliżenia się przyczepu wędzi dełka do brzegu dziąsła (43); leczenie protetyczne (56); ortodontyczne (40); logopedyczne (29). Po przedstawieniu chorym planu leczenia oraz możliwości wykonania zabiegu metodą klasyczną i techniką laserową, wszyscy pacjenci wyrazili pi semną zgodę na leczenie laserem. W przypadku dzieci zgodę wyrażali rodzice lub opiekunowie. Ba dania prowadzono zgodnie z Deklaracją Helsińską (wrzesień 1989 r.), określającą zasady postępowa nia w badaniach biomedycznych dotyczących ludzi. Zasady te zostały zaakceptowane przez Komisję Bioetyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. U pacjentów, którzy wyrazili zgodę na wyko nanie zabiegu techniką laserową, wykorzystano laser wysokoenergetyczny CO 2, którego promie niowanie o długości fali nm jest dobrze ab sorbowane przez podstawowy składnik tkanek, ja kim jest woda. Plastykę wędzidełka wargi górnej (194), wargi dolnej (87) i języka (40) wykonano u większości pacjentów w znieczuleniu po wierzchniowym 2% lignokainą w aerozolu lub że lu, w opcji ciągłej pracy lasera, o mocy 8 W i śre dnicy wiązki 0,2 mm. U 23 chorych z tej grupy, w przypadku szerokiego wędzidełka wargi górnej, wykonano znieczulenie nasiękowe, podając 0,2 0,3 ml 2% lignokainy. Nacięcie wędzidełek przeprowadzono silnie zogniskowaną wiązką pro mienia lasera, o głębokości 0,2 mm, a wiązką roz ogniskowaną, oddalając końcówkę aplikatora od pola operacyjnego, uzyskano efekt koagulacji, co sprawia, że zabiegi są bezkrwawe. Podczas zabie gu operator oraz pacjenci mieli oczy chronione specjalnymi okularami z oprawkami z osłonkami bocznymi. Rany pooperacyjne pozostawiano do wygojenia przez ziarninowanie. Odnotowywano subiektywne odczucia pacjentów podczas wizyt kontrolnych. Ze względu na oddziaływanie termiczne lase ra CO 2, spośród 321 osób operowanych techniką laserową, u 65 pacjentów po 3 tygodniach oraz 2 miesiącach po zabiegach plastyki wędzidełek wykonano badania kontrolne progu pobudliwości miazgi zębowej. Badanie wykonano chlorkiem etylu z uprzednią ochroną przed dostępem śliny zębów siecznych w szczęce i żuchwie. Aby wykazać korzyści z zastosowania techni ki laserowej, porównano wyniki z klasycznym, chirurgicznym sposobem leczenia plastyki wędzi dełek wargi górnej, dolnej i języka. Grupę porów nawczą stanowiła dokumentacja 82 kart chorych leczonych ambulatoryjnie, przyjętych w latach do Ambulatorium Chirurgii Szczęko wo Twarzowej AM w Łodzi. Wiek pacjentów wy nosił 6 48 lat. Grupa ta obejmowała 31 dzieci w wieku 6 16 lat oraz 51 osób dorosłych (30 ko biet i 21 mężczyzn). Wskazania do wykonania zabiegów metodami klasycznymi były podobne jak w grupie leczonej techniką laserową. U pacjentów tych, wykonano w znieczuleniu nasiękowym 2 ml lignokainy pla stykę wędzidełka wargi górnej (31), dolnej (29) i języka (22). Rany pooperacyjne zaopatrywano szwami.

3 Laserowa metoda plastyki wędzidełka, wargi górnej, dolnej i języka 41 Wyniki W ocenie wyników leczenia brano pod uwagę: konieczność wykonania znieczulenia nasiękowe go lub powierzchniowego, krwawienie w czasie zabiegu, zakładanie szwów oraz czas trwania za biegu, a także wygojenie rany, obecność blizn po operacyjnych i konieczność ponownego leczenia oraz spłycenie przedsionka jamy ustnej po wyko nanych zabiegach (tab. 1). Większość zabiegów z użyciem techniki lase rowej wykonano w znieczuleniu powierzchnio wym, a czas trwania zabiegu wynosił 1 2 min. Był on znacznie krótszy niż w zabiegach metodami konwencjonalnymi, które wymagały znieczulenia nasiękowego. Dzięki koagulacji naczyń krwionoś nych zabiegi z użyciem lasera CO 2 były bezkrwa we, co umożliwiało dokładne cięcie, a rany poope racyjne nie wymagały zakładania szwów. Ma to ważne znaczenie kliniczne i ekonomiczne. Wygo jenie ran stwierdzono doby po zabiegu. By ło dłuższe niż po zabiegach wykonanych skalpe lem. Po zabiegu techniką laserową blizny poope racyjne były niewidoczne, a pacjenci nie wymaga li ponownego leczenia, jak w przypadku 7 chorych po wykonanej plastyce wędzidełka języka metoda mi klasycznymi. Po chirurgicznym leczeniu skal pelem blizny były zawsze widoczne, a często mia ły charakter blizn ściągających, co ma ważne znaczenie dla późniejszego leczenia protetyczne go. Warto podkreślić, że po leczeniu laserem nie obserwowano także spłycenia przedsionka jamy ustnej, w odróżnieniu od 16 osób po plastyce wę dzidełka wargi górnej metodą klasyczną. Badania kontrolne progu pobudliwości miazgi zabiegów siecznych w szczęce i żuchwie po wy konanej plastyce wędzidełek techniką laserową wykazało reakcję prawidłową. Omówienie Lasery wysokoenergetyczne są wykorzystane jako noże w chirurgii [2]. Zaletą techniki lasero wej jest bezkrwawy przebieg zabiegu, w wyniku koagulacji naczyń krwionośnych w miejscu dzia Tabela 1. Karta obserwacyjna pacjentów leczonych z powodu niskiego przyczepu wędzidełka wargi górnej, dolnej i języka Table 1. Observation chart of the patients treated because of low attachment of the frenulum of the upper and lower lip and the tongue Analizowana cecha Grupa I. Pacjenci operowani tech Grupa II. Pacjenci operowani metodą (Analyzed parameters) niką laserową klasyczną (Group I. Patients treated with laser (Group II. Patient streated with con technique) ventional surgical method) Liczba pacjentów (Numbers of patients) Znieczulenie powierzchniowe 298 (Surface analgetic) Znieczulenie nasiękowe (Infiltration analgetic) Ilość znieczulenia nasiękowego 0,2 0,3 ml 2 ml (Amount of infiltration analgetic) Krwawienie w czasie zabiegu + (Bleeding during frenuloplasty) Założenie szwów + (Saturing) Czas trwania zabiegu 1 2 min 8 10 min (Time of surgical procedure) Próg pobudliwości miazgi zębowej + (Threshold value) Wygojenie rany dni 7 dni (Healing of wound) Blizny niewidoczne widoczne (Scars) Ponowne leczenie 7 (Repeated treatment) Spłycenie przedsionka jamy ustnej 16 (Shallowing of atrium of the oral cavity)

4 42 G. GRZESIAK JANAS, A. JANAS, M. RATAJEK GRUDA łania światła lasera, dzięki czemu skraca czas le czenia, a często nie jest konieczna hospitalizacja pacjentów. Mimo wysokiego kosztu chirurgicz nych urządzeń laserowych, łączny koszt terapii nie jest duży, co potwierdzają obserwacje własne. Z tego względu lasery wysokoenergetyczne kon kurują z dotychczas stosowanymi technikami ope racyjnymi. Laser CO 2 charakteryzuje się doskonałymi właściwościami koagulacyjnymi i tnącymi. Jest to wiązka światła monochromatycznego, koherent nego o długości fali nm, która wywołuje w tkankach głównie reakcje termiczne i prowadzi do denaturacji białek oraz odparowania płynów tkankowych [3]. Przesuwając po operowanej po wierzchni wiązkę promieni o dostatecznej gęsto ści, mocy oraz o dużej częstotliwości, można uzy skać efekt zbliżony do cięcia skalpelem. W Polsce Orłowski [cyt. wg 4] jako pierwszy zastosował laser CO 2. Wśród zalet skalpela laserowego autorzy [5 7] podają skrócenie czasu trwania zabiegu przez ogra niczenie krwawienia. Wiśniewska et al. [8], wyko rzystując laser CO 2 do przygotowania podłoża protetycznego bezzębnej jamy ustnej, wykonali u 12 osób plastykę wędzidełka wargi górnej w cza sie 5 min, w opcji pracy impulsowej lasera. Prze prowadzone przez nas wieloletnie obserwacje na znacznej grupie pacjentów w plastyce wędzidełek, wykonanej tym samym typem lasera, również po twierdzają krótki czas zabiegu 1 2 min, co jest związane z pracą ciągłą lasera. Majewski et al. [9] wykonali w znieczuleniu nasiękowym, podając 0,1 0,5 ml środka znieczula jącego, plastykę wędzidełka wargi górnej lub dol nej u 20 pacjentów, korzystając z lasera CO 2 omo cy 4 10 W. Zabiegi plastyki wędzidełek przepro wadzone przez autorów u 298 pacjentów były wy konywane w znieczuleniu powierzchniowym, zaś u 23 chorych w znieczuleniu nasiękowym z poda niem środka znieczulającego w ilości 0,2 0,3 ml 2% lignokainy. Moc pracy lasera wynosiła 8 W. Miller et al. [10] podkreślają zadowalające wyniki w plastyce wędzidełek wargi górnej, dolnej i języka wykonanej laserem CO 2, co koresponduje z badaniami autorów. Smith et al. [11] uważają, iż pacjenci chętniej poddają się zabiegom laserowym i bardziej akcep tują tę metodę niż leczenie skalpelem. Wynika to z krótkiego czasu trwania zabiegu, co potwierdza ją przeprowadzone badania. Z obserwacji wła snych wynika, że są chętniej akceptowane przez dzieci, które określają laser jako czarodziejską bezbolesną różdżkę. Warto podkreślić, iż technika laserowa umoż liwia cięcie i koagulowanie tkanek zakażonych, gdyż światło laserowe działa wyjaławiająco przez wytwarzanie wysokich temperatur w miejscu na promieniowania. Ponadto wykorzystanie lasera CO 2 stwarza możliwość precyzyjnego i mało trau matycznego operowania. W chirurgii techniką laserową, w porównaniu z tradycyjną metodą za pomocą skalpela, opóźnio ne jest gojenie ran pooperacyjnych, o czym piszą inni autorzy [12, 13]. Całkowite wygojenie rany, w zależności od rozległości cięcia, trwa dni, gdyż goi się przez ziarninowanie. Mimo to chorzy częściej poddają się zabiegom, które są wykonane laserem CO 2 niż metodą klasyczną, co wynika z bezbolesnego, bezkrwawego i krótkotrwałego zabiegu oraz braku powikłań po jego wykonaniu. Z naszej wieloletniej obserwacji wynika, iż pa cjenci raz operowani techniką laserową, w przy padku wykonania innego zabiegu w obrębie jamy ustnej, decydują się także na skalpel laserowy. Na podkreślenie zasługuje także sposób operowania, bez kontaktu z tkanką, dzięki czemu pole opera cyjne jest dobrze widoczne i nie ma możliwości zakażenia rany operacyjnej. Piśmiennictwo [1] NIENASZEW A., KULIKOW S.: Klasyfikacja nieprawidłowości wargi górnej i ich leczenie. Czas. Stom. 1969, 12, [2] BARAK S., KAPLAN I., ROSENBLAUM J.: The use of CO 2 laser in oral maxillofacial surgery. J. Clin. Laser Med. Surg. 1990, 8, [3] GRZESIAK JANAS G.: Frenuloplasty of the tongue and the upper and lower lip using a laser knife. Pol. J. Med. Phys. Engin. 2000, 6, [4] MARTULA M., STANKOWSKI A., KRZOK J., KRZYSZTOFORSKI W., GABRYS J.: Własne doświadczenia z zastosowa niem w chirurgii lasera CO 2 typu skalpel 1.Pol. Przegl. Chir. 1987, 58, [5] GRZESIAK JANAS G., JANAS A.: Zastosowanie lasera CO 2 w chirurgii stomatologicznej. Magazyn Stomat. 2002, 12, 6, [6] GRZESIAK JANAS G., JANAS A., PAPIERZ W.: Zastosowanie techniki laserowej w leczeniu nadziąślaków olbrzymio komórkowych. Magazyn Stom. 2002, 12, [7] BARAK S., KATN J., KAPLAN I.: The use of the CO 2 oral surgery in the military. J. Clin. Laser Med. Surg. 1992, 10, [8] WIŚNIEWSKA G., MAJEWSKI S., LOSTER B.: Metoda zastosowania lasera CO 2 do podłoża protetycznego bezzębnej jamy ustnej. Czas. Stom. 1997,

5 Laserowa metoda plastyki wędzidełka, wargi górnej, dolnej i języka 43 [9] MAJEWSKI S., WIŚNIEWSKA G., LOSTER B., MAJEWSKI P.: Możliwości korekty podłoża protetycznego przy użyciu lasera CO 2. Prot. Stom. 1996, 46, [10] MILLER M., TRUHE T.: Lasery w stomatologii przegląd. Magazyn Stomat. 1994, 4, [11] SMITH T., THOMPSON J., LEE W.: Patient response to dental laser treatment, a preliminary report. CDAJ 1991, 19, [12] HAMBLEY R., HERBADA P., ABELL E.: Wound healing of skin incision produced by ultrasonically vibrating knife, scalpel. Electrosurgery and carbon dioxide laser. J. Dermatol. Surg. Oncol. 1988,14, [13] HALL R.: The healing of tissue incised by a CO 2 laser. Br. J. Surg. 1971, 58, Adres do korespondencji: Grażyna Grzesiak Janas Zakład Chirurgii Stomatologicznej Katedry Stomatologii Ogólnej UM ul. Pomorska Łódź Praca wpłynęła do Redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowano do druku: r. Received: Revised: Accepted:

6 LISTA FILADELFIJSKA CZASOPISM STOMATOLOGICZNYCH ZA ROK 2002 Część druga czasopisma specjalistyczne (29 tytułów, IF: 0,523 2,493) Nazwa tytułu Skrót Kraj wydawcy Liczba zeszy IF tów w roku Czasopisma z zakresu chirurgii stomatologicznej i szczękowo twarzowej oraz radiologii stomatologicznej Oral Oncology Oral Oncol. W. Brytania 6 1,873 Clinical Oral Implants Research Clin. Oral Impl. Res. Dania 6 1,503 International Journal of Oral Int. J. Oral Maxillofac. Impl. USA 6 1,420 & Maxillofacial Implants Dental Traumatology Dent. Traumatol. Dania 6 1,064 Oral Surgery Oral Medicine Oral Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. USA 12 0,983 Pathology Oral Radiology Journal of Oral and Maxillofacial J. Oral Maxillofac. Surg. USA 12 0,891 Surgery Dentomaxillofacial Radiology Dentomaxillofac. Radiol. W. Brytania 6 0,779 International Journal of Oral Int. J. Oral Max. Surg. Szkocja 6 0,754 and Maxillofacial Surgery Journal of Cranio Maxillofacial J. Craniomaxillofac. Surg. Szkocja 6 0,750 Surgery British Journal of Oral & Maxillo Brit. J. Oral Maxillofac. Surg. Szkocja 6 0,745 facial Surgery Czasopisma z zakresu periodontologii i patologii jamy ustnej Periodontology 2000 Periodontol Dania 3 2,493 Journal of Periodontology J. Periodontol. USA 12 1,854 Journal of Periodontal Research J. Periodontal Res. Dania 6 1,776 Journal of Clinical Periodontology J. Clin. Periodontol. Dania 12 1,736 Journal of Oral Pathology & Medicine J. Oral Pathol. Med. Dania 12 1,468 Archives of Oral Biology Arch. Oral Biol. W. Brytania 12 1,047 Oral Diseases Oral Dis. Dania 6 1,019 Czasopisma ortodontyczne American Journal of Orthodontics Am. J. Orthod. Dentofacial USA 12 0,732 and Dentofacial Orthopedics Orthop. European Journal of Orthodontics Eur. J. Orthod. W. Brytania 6 0,720 Cranio the Journal of Cranioman Cranio USA 4 0,697 dibular Practice Angle Orthodontics Angle Orthod. USA 6 0,656 Cleft Palate Craniofacial Journal Cleft Pal Craniofac. J. USA 6 0,523 Czasopisma z zakresu stomatologii zachowawczej i endodoncji Caries Research Caries Res. Szwajcaria 6 1,310 Endodontics and Dental Traumato Endod. Dent. Traumatol. Dania 12 1,306 logy Operative Dentistry Oper. Dent. USA 6 1,168 International Endodontic Journal Int. Endod. J. W. Brytania 6 0,974 Journal of Endodontics J. Endod. USA 12 0,748 Czasopisma z protetyki stomatologicznej International Journal of Prostho Int. J. Prosthodont. USA 6 0,768 dontics Journal of Prosthetic Dentistry J. Prosthet. Dent. USA 12 0,568