CHEMICZNA DEZYNFEKCJA WODY PODCHLORYNEM SODOWYM
|
|
- Marta Jaworska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 CHEMICZNA DEZYNFEKCJA WODY PODCHLORYNEM SODOWYM 1. Cel i istota dezynfekcji Dezynfekcja wody stanowi ostatni etap uzdatniania jej dla potrzeb zaopatrzenia ludności lub przemysłu w wodę pitną. Proces ten jest niezbędny w przypadku uzdatniania wód skażonych bakteriologicznie, przede wszystkim wód powierzchniowych. Głównym celem dezynfekcji wody jest zniszczenie żywych i przetrwalnikowych form organizmów patogennych oraz zapobieganie ich wtórnemu rozwojowi w sieci wodociągowej. W procesie oczyszczania wody uzyskuje się pewne zmniejszenie liczby bakterii. Skuteczność w ich usuwaniu z oczyszczanej wody jest różna i zależy od poziomu skażenia wody i rodzaju organizmów patogennych oraz sprawności stosowanych procesów jednostkowych [1]. Dla uzyskania dobrego efektu dezynfekcji ważny jest dobór odpowiedniego środka dezynfekcyjnego oraz ustalenie warunków skutecznej dezynfekcji wielkości dawki początkowej i czasu kontaktu [2]. Dobry środek dezynfekcyjny powinien odpowiadać następującym kryteriom [2]: powinien charakteryzować się dużą siłą bakteriobójczą i wirusobójczą w stosunku do wszystkich patogenów, które znajdują się w wodzie i niszczyć je w wyznaczonym czasie,powinien zabezpieczyć wodę przed jej wtórnym zakażeniem w sieci wodociągowej,nie może wytwarzać w wodzie związków toksycznych,nie może wpływać ujemnie na cechy organoleptyczne wody jej smak i zapach.stosowane powszechnie w Stacjach Uzdatniania Wody sposoby dezynfekcji niszczą organizmy patogenne powodując [1]: nieodwracalną destrukcję komórek, zakłócenie procesów metabolicznych, zakłócenie biosyntezy i wzrostu. W technologii uzdatniania wody określanie skuteczności procesu dezynfekcji sprowadza się najczęściej do stwierdzenia zniszczenia odpowiedniej liczby bakterii bez wnikania w mechanizm tego procesu [2]. Dezynfekcję wody można przeprowadzać metodami fizycznymi i chemicznymi. Metody fizyczne dezynfekcji wody polegają na niszczeniu bakterii i organizmów chorobotwórczych za pomocą czynników powodujących zmiany mechaniczne struktury komórek [3]. Do metod tych zalicza się: gotowanie wody, pasteryzację, zastosowanie promieni ultrafioletowych, ultradźwięków [1], oddziaływanie promieni jonizujących o bardzo krótkim okresie połowicznego rozpadu, ultrafiltrację, metodę podczerwieni, metodę prądów wysokiej częstotliwości [2]. Metody chemiczne polegają na wprowadzeniu do wody substancji chemicznych, które niszczą bakterie. Do metod chemicznych zalicza się [3]: stosowanie silnych utleniaczy, takich jak: gazowy chlor, ditlenek chloru i podchloryn sodowy oraz ozon, jod i brom, dodawanie do wody jonów metali ciężkich, głównie soli miedzi lub srebra. Skuteczne działanie środków chemicznych zależy od [3]: ich rodzaju i stężenia, ilości i rodzaju mikroorganizmów znajdujących się w wodzie, fizycznych właściwości i składu chemicznego wody, czasu kontaktu mikroorganizmów znajdujących się w wodzie ze środkiem dezynfekcyjnym. O przebiegu i skuteczności dezynfekcji, poza liczbą i rodzajem organizmów, decyduje skład fizyczno-chemiczny dezynfekowanej wody. Współdecyduje on o wielkości wymaganej
2 dawki dezynfektanta oraz o powstawaniu ubocznych produktów dezynfekcji. Do głównych wskaźników składu wody rzutujących na przebieg dezynfekcji należą: ph, temperatura, ilość i rodzaj zredukowanych substancji organicznych i nieorganicznych oraz ilość zawiesin. Wartość ph wpływa na rodzaj aktywnej formy stosowanego środka dezynfekującego, a tym samym na jego bakteriobójczość. Temperatura wody wpływa na kinetykę poszczególnych faz działania dezynfektanta, tj. na jego penetrację przez ściankę komórki mikroorganizmu, a następnie na szybkość reakcji, np. z enzymami. Zawiesiny obecne w dezynfekowanej wodzie mogą utrudnić dostęp dezynfektanta do niszczonych organizmów [1]. Woda chlorowa oraz wszystkie stosowane związki chloru zawierają chlor aktywny odpowiedzialny za przebieg dezynfekcji i utleniania. Ponieważ chlor dodany do dezynfekowanej wody zużywany jest nie tylko na dezynfekcję, jego dawkę należy tak ustalić aby w wodzie po dezynfekcji pozostał chlor wolny będący sumą Cl 2, HOCl i OCl -. W Polsce wymagane stężenie chloru wolnego w wodzie podawanej do sieci wodociągowej musi wynosić 0,2-0,5 gcl 2 /m 3, zaś w wodzie w końcówkach sieci nie może być mniejsze od 0,05 gcl 2 /m Chlorowanie Ze względu na swą reaktywność chlor dodany do wody wchodzi w reakcje ze jej składnikami, ulegając następującym przekształceniom [2]: a) część chloru przereagowuje z nieorganicznymi reduktorami obecnymi w wodzie (Fe 2+, Mn 2+, S 2-, NO 2 - ), redukując się do chlorku, b) część chloru przereagowuje z organicznymi substancjami obecnymi w wodzie, generując tzw. uboczne produkty chlorowania, takie jak chloroform, kwasy chloroorganiczne, chloroketony, chloroaldehydy i wiele innych, c) część chloru zużyta zostanie na utlenianie bromków do HBrO (który może dalej reagować z materią organiczną, dając w efekcie produkty bromo- i chlorobromoorganiczne), d) pozostała część chloru ma niezwykle istotne znaczenie dezynfekcyjne ta część chloru odpowiada bowiem za dezynfekcję wody i utrzymanie efektu dezynfekcyjnego w sieci dystrybucyjnej określa się ją zwykle jako pozostały chlor ogólny. Pozostały chlor ogólny występować może jako [2]: chlor wolny, który składa się z trzech składników: chloru cząsteczkowego Cl 2, kwasu chlorowego(i) HClO i jonu chlorowego(i) ClO -, chlor związany występujący w formie chloramin nieorganicznych jak i organicznych. Obie formy chloru pozostałego mają właściwości dezynfekcyjne, ale rozróżnienie jego postaci w wodzie jest ważne ze względu na duże różnice w aktywności dezynfekcyjnej między kwasem chlorowym(i) a jonem chlorowym(i) i kwasem chlorowym(i) a chloraminą [8]. W czasie dezynfekcji wody chlorem zachodzi szereg procesów i reakcji chemicznych, w wyniku których wprowadzony do wody chlor utlenia i chloruje związki organiczne i nieorganiczne. Ilość chloru, jaka jest potrzebna na pokrycie wszystkich procesów zużywających chlor, do momentu pojawienia się w wodzie chloru pozostałego, nazywa się zapotrzebowaniem wody na chlor [8] Reakcje chemiczne zachodzące czasie dezynfekcji wody związkami chloru Dodany do wody chlor natychmiast ulega dysproporcjonowaniu [1]: Cl 2 + H 2 O H + + HClO + Cl - Powstający kwas chlorowy(i) jest słabym kwasem i może dysocjować zgodnie z reakcją [1]:
3 HClO ClO - + H + [2]: Na rysunku 2 przedstawiono wykres zależności postaci chloru w wodzie w funkcji ph Rysunek 1. Postacie chloru w wodzie w zależności od ph [8] Jak wynika z wykresu istnienie Cl 2 jako cząsteczki rozpuszczonej ogranicza się do wąskiego zakresu bardzo niskich wartości ph<2. W technologii wody praktycznie nigdy nie mamy do czynienia z cząsteczką Cl 2 w wodzie. Wzajemny stosunek niezdysocjowanych cząsteczek HClO i jonów ClO - zależy od ph roztworu i przy ph=5,5 niemal 100% HClO występować będzie w formie niezdysocjowanej, natomiast przy ph=9,5 w wodzie znajdować się będą niemal wyłącznie jony chlorowe(i) ClO - [2]. Bakteriobójcza skuteczność chloru spada od Cl 2, poprzez HClO, do ClO - [2]. Chlor wprowadzony do wody reaguje szybko ze związkami nieorganicznymi o charakterze redukcyjnym (Fe 2+, Mn 2+, H 2 S) [8]: 2Fe 2+ + ClO - + 2H + 2Fe 3+ + Cl - + H 2 O, Mn 2+ + ClO - + H 2 O MnO 2 + Cl - + 2H +, H 2 S + 4ClO - SO Cl - + 2H +. W wodzie zawierającej azot amonowy, chlor cząsteczkowy, jon chlorowy(i), a głównie kwas chlorowy(i) reagują z NH 4 +, tworząc chloraminy. Charakteryzują się one mniejszą siłą bakteriobójczą niż chlorowe substraty reakcji. Reakcje powstawania chloramin są następujące [1]: NH HClO NH 2 Cl + H 2 O + H +, NH 2 Cl + HClO NHCl 2 + H 2 O, NHCl 2 + HClO NCl 3 + H 2 O. Rodzaj powstających chloramin zależy w zasadzie od dwóch czynników: stosunku stężenia chloru do azotu amonowego a więc dawki chloru i wartości ph [2]. Uważa się, że przy ph=8,5 powstają wyłącznie monochloraminy [1], natomiast przy ph mniejszym od 4,4 mogą powstawać trichloraminy [2]. Zakres ph pomiędzy 4,4 a 8,5 sprzyja powstawaniu zarówno mono- jak i dichloramin, przy czym powyżej 7,5 przeważają mono-, a w zakresie ph 5,0-6,5 dominują dichloraminy [2]. Przy stosunku wagowym Cl 2 :N NH4+ <3,1:1 powstają monochloraminy, zaś przy wartościach Cl 2 :N NH4+ >3,1:1 powstają dichloraminy. Dalsze zwiększanie dawki chloru do wartości Cl 2 :N NH4+ >4,4:1 powoduje utlenianie chloramin do azotu gazowego [1]: 4NH 2 Cl + 3Cl 2 + H 2 O N 2 O + N HCl [2] Zwiększenie dawki chloru (g Cl 2 /m 3 ) w stosunku do stężenia azotu amonowego (g N/m 3 ) do ilości Cl 2 :N NH4+ =7,34:1 doprowadza reakcje utleniania chloramin do końca i w wodzie
4 pojawia się wolny chlor. Jeżeli stosuje się większy nadmiar stechiometryczny chloru w stosunku do azotu amonowego, to produktem utleniania poza azotem gazowym mogą być również azotany. Ten rodzaj chlorowania określa się jako chlorowanie do punktu przełamania. Na rysunku 3 pokazano krzywą przebiegu chlorowania wody do punktu przełamania [1]: Rysunek 2. Krzywa chlorowania do punktu przełamania: A niezwłoczne zużycie chloru na utlenienie substancji zredukowanych, B tworzenie chloramin, C niszczenie chloramin, D chlor wolny i pozostałe chlorowane związki organiczne [1] Stosunek wagowy Cl 2 : N NH4+ =7,34 : 1 jest wartością teoretyczną, w praktyce do uzyskania tego punktu wymagany jest większy nadmiar chloru 10:1 [1]. Konieczne jest więc stosowanie dużych dawek chloru, co prowadzi zwykle do generowania dużych ilości produktów ubocznych, niepożądanych w wodzie przeznaczonej do celów konsumpcyjnych [2]. Jeżeli w wodzie obecny jest azot organiczny, to w wyniku reakcji z chlorem powstają chloraminy organiczne [1]. W reakcjach z jonem bromkowym chlor utlenia go ilościowo w zależności od ph, do kwasu bromowego(i) HBrO bądź do jonu bromowego(i) BrO -, zgodnie z reakcjami [2]: HClO + Br - HBrO + Cl - ClO - + Br - BrO - + Cl - Tworzące się wówczas kwas bromowy(i) i bromiany(i) reagują następnie z substancjami organicznymi obecnymi w wodzie, tworząc obok chloropochodnych także chlorobromopochodne oraz bromopochodne produkty chlorowania [2]. Chloran(I) sodu (NaClO), w temperaturze pokojowej, jest ciałem stałym barwy bladożółtej [2]. Jest związkiem nietrwałym. Łatwo rozpuszcza się w wodzie. Występuje w postaci uwodnionych soli NaClO 5H 2 O lub NaClO 2,5H 2 O. Wodny roztwór charakteryzuje się słabym zabarwieniem od żółtego do seledynowego. Do dezynfekcji wody stosuje się rozcieńczone wodne roztwory NaClO. Woda do przygotowania rozcieńczonych roztworów chloranu(i) sodu musi być miękka, aby uniemożliwić wytrącanie się osadów CaCO 3 i Mg(OH) 2 [1]. Chloran(I) sodu otrzymywany jest w reakcji dysproporcjonowania chloru z wodorotlenkiem sodowym, zgodnie z reakcją [2]: Cl 2 + 2NaOH NaCl + NaClO + H 2 O lub drogą elektrolizy wodnego roztworu soli kuchennej (NaCl):
5 2Cl - Cl 2 + 2e - (anoda) 2H 2 O +2e - H 2 + 2OH - (katoda) Chloran(I) sodu stosuje się do dezynfekcji, jeżeli ilość dezynfekowanej wody jest 2000 m 3 /dobę, a średnia dawka chloru wynosi 1,5 g Cl 2 /m 3 [1]. CEL I ZAKRES BADAŃ Celem ćwiczenia jest eksperymentalne wyznaczenie dawki chloru niezbędnej do uzyskania określonej zawartości chloru użytecznego (0,1-0,2 mgcl 2 /dm 3 ) w wodzie po 30 minutach kontaktu z nią. WYKONANIE ĆWICZENIA 1. Do 10 butelek z ciemnego szkła odmierzyć po 500cm 3 wody ze zbiornika Straszyn. 2. Do każdej z prób dodać roztworu podchlorynu sodowego (NaClO) o stężeniu 100 mgcl 2 /dm 3, w których stężenie chlory wzrasta w następującej kolejności: 0,0; 0,2; 0,3; 0,4; 0,5; 0,6; 0,7; 0,8; 0,9; 1,0 mgcl 2 /dm Po upływie 30 min. Oznaczyć jodometrycznie stężenie chloru pozostałego w wodzie (chlor użyteczny wolny) w każdej z prób, pobierając do analizy po 100cm 3 próby i miareczkując 0,01M roztworem tiosiarczanu(vi) sodu (Na 2 S 2 O 3 ). OZNACZANIE STĘŻENIA CHLORU POZOSTAŁEGO METODĄ MIARECZKOWĄ JODOMETRYCZNĄ Do kolby stożkowej dodać 10 cm 3 kwasu siarkowego(vi), 10 cm 3 10% roztworu jodku potasu, 100cm 3 próbki analizowanej wody i natychmiast zamknąć korkiem. Następnie wymieszać zawartość kolbki i odstawić ją w ciemne miejsce na 5 minut w celu całkowitego wydzielenia się jodu. Po upływie tego czasu wydzielony jod miareczkować mianowanym roztworem tiosiarczanu(vi) sodu do wystąpienia lekko żółtego (słomkowego) zabarwienia. Następnie dodać ok. 1 cm 3 0,5% roztworu skrobi i miareczkować do zaniku niebieskiej barwy. Reakcje przebiegające podczas oznaczania stężenia chloru metodą jodometryczną przedstawiają się następująco: Cl 2 + 2KI 2KCl + I 2 Cl 2 + 2I- 2Cl- + I 2 I 2 + 2S 2 O 3 2-2I- + S 4 O Zawartość chloru pozostałego wyznaczyć ze wzoru: X = a f 1000 / V gdzie: a- ilość tiosiarczanu sodu zużytego na miareczkowanie chloru w próbce [cm 3 ], f ilość chloru odpowiadająca 1 cm 3 roztworu tiosiarczanu sodu o stężeniu 0,01M, tj. 0,3546 mgcl 2, V objętość próbki ścieków użytych do badania [cm 3 ]. OPRACOWANIE WYNIKÓW I WNIOSKI Sprawozdanie powinno być przygotowane wg załącznika nr 1 i ma obejmować: 1. Cel badań, 2. Zestawienie wyników w tabelach, 3. Wykres zależności stężenia chloru pozostałego w wodzie (mgcl 2 /dm 3 ) od stężenia chloru dodanego do wody (dodanej dawki chloru) (mgcl 2 /dm 3 ), 4. Zaznaczony na wykresie punkt przełamania,
6 5. Porównanie wyznaczonej dawki chloru z wielkością dawki stosowaną w stacji uzdatniania wody, np. w Straszynie. LITERATURA 1. A. L. Kowal, M. Świderska - Bróż, Oczyszczanie wody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Nawrocki J., Biłzor S., praca zbiorowa, Uzdatnianie wody. Procesy chemiczne i biologiczne, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2000, 3. Magrel L., Uzdatnianie wody i oczyszczanie ścieków. Urządzenia, procesy, metody, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2000, 4. W. Hermanowicz, W. Dożańska, C. Sikorowska, J. Kelus, Fizyczno-chemiczne badania ścieków miejskich i osadów ściekowych, Arkady, Warszawa 1967.
7 GRUPA WZÓR Sprawozdania Sprawozdanie z ćwiczenia Załącznik 1 DATA... CHEMICZNA DEZYNFEKCJA WODY PODCHLORYNEM SODOWYM Cel ćwiczenia: Schemat/ Opis doświadczenia: Wyniki: Tabela 1. Przebieg wymiany jonowej Dodana objętość Stężenie chloru dodanego NaClO do wody [cm 3 ] Ilość zużytego 0,01M Na 2 S 2 O 3 odczytana z biurety [cm 3 ] Stężenie chloru pozostałego w wodzie Opracowanie wyników: 1. Wykres zależności stężenia chloru pozostałego w wodzie od stężenia chloru dodanego do wody (dodanej dawki chloru). Wykres 1. Zależność stężenia chloru pozostałego w wodzie od stężenia chloru dodanego do wody (dodanej dawki chloru) Stężenie Cl pozostałego w wodzie 2. Punkt przełamania - zaznaczony na wykresie. WNIOSKI: Stężenie Cl dodanego do wody
DEZYNFEKCJA WODY CHLOROWANIE DO PUNKTU
DEZYNFEKCJA WODY CHLOROWANIE DO PUNKTU PRZEŁAMANIA WPROWADZENIE Ostatnim etapem uzdatniania wody w procesie technologicznym dla potrzeb ludności i przemysłu jest dezynfekcja. Proces ten jest niezbędny
Bardziej szczegółowoCHLOROWANIE WODY DO PUNKTU PRZEŁAMANIA
CHLOROWANIE WODY DO PUNKTU PRZEŁAMANIA WYKREŚLANIE KRZYWYCH PRZEBIEGU CHLOROWANIA DLA WODY ZAWIERAJĄCEJ AZOT AMONOWY. 1. WPROWADZENIE Chlor i niektóre jego związki po wprowadzeniu do wody działają silnie
Bardziej szczegółowoCHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 7
CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 7 Wykorzystanie metod jodometrycznych do miedzi (II) oraz substancji biologicznie aktywnych kwas askorbinowy, woda utleniona.
Bardziej szczegółowoOczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ
Oczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ Spis treści Przedmowa 1. Woda w przyrodzie 1.1. Wprowadzenie 1.2. Fizyczne właściwości wody 1.3. Ogólna charakterystyka roztworów wodnych 1.3.1. Roztwory
Bardziej szczegółowoREDOKSYMETRIA ZADANIA
REDOKSYMETRIA ZADANIA 1. Na zmiareczkowanie 0,1952 g kwasu szczawiowego H 2 C 2 O 4 2H 2 O zużyto 31,24 cm 3 mianowanego roztworu KMnO 4. Oblicz miano KMnO 4. m.m. H 2 C 2 O 4 2H 2 O=126,068 g/mol Odp.
Bardziej szczegółowoX Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9
Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013
Kuratorium Oświaty w Lublinie Kod ucznia KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 ETAP SZKOLNY Drogi Uczniu, witaj na I etapie konkursu chemicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję
Bardziej szczegółowoGłówne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks
Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks 1. Która z próbek o takich samych masach zawiera najwięcej
Bardziej szczegółowoZastosowanie generatorów dwutlenku chloru i elektrolizerów w dezynfekcji wody pitnej
Zastosowanie generatorów dwutlenku chloru i elektrolizerów w dezynfekcji wody pitnej Jarosław Witkowski Dozowanie i Dezynfekcja Dezynfekcja dwutlenkiem chloru Właściwości dwutlenku chloru Bardzo wysoka
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 4 OZNACZANIE FENOLU METODĄ BROMIANOMETRYCZNĄ I JODOMETRYCZNĄ. DZIAŁ: Redoksymetria
ĆWICZENIE 4 OZNACZANIE FENOLU METODĄ BROMIANOMETRYCZNĄ I JODOMETRYCZNĄ DZIAŁ: Redoksymetria ZAGADNIENIA Kiedy mamy do czynienia z reakcją red-oks? Sprzężona para utleniacz-reduktor. Co jest utleniaczem
Bardziej szczegółowoVI. ZMIĘKCZANIE WODY METODĄ JONOWYMIENNĄ
I. ZMIĘKCZANIE WODY METODĄ JONOWYMIENNĄ LITERATURA 1. Akty prawne: Aktualne rozporządzenie dotyczące jakości wody do picia i na potrzeby gospodarcze. 2. Chojnacki A.: Technologia wody i ścieków. PWN, Warszawa
Bardziej szczegółowoFluorowce - chlor. -Ogólna charakterystyka fluorowców -Występowanie i właściwości chloru -Ważniejsze związki chloru
Fluorowce - chlor -Ogólna charakterystyka fluorowców -Występowanie i właściwości chloru -Ważniejsze związki chloru Fluorowce Ogólna charakterystyka: fluor, chlor, brom i jod są niemetalami, astat jest
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH WPROWADZENIE Właściwości chemiczne wód występujących w przyrodzie odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Zależą one między innymi od budowy geologicznej
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH. Ćwiczenie nr 6. Adam Pawełczyk
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH Ćwiczenie nr 6 Adam Pawełczyk Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych USUWANIE SUBSTANCJI POŻYWKOWYCH ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH
Bardziej szczegółowoZadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.
2 Zadanie 1. [1 pkt] Pewien pierwiastek X tworzy cząsteczki X 2. Stwierdzono, że cząsteczki te mogą mieć różne masy cząsteczkowe. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki o tym samym wzorze mogą mieć różne masy cząsteczkowe.
Bardziej szczegółowoURZĄDZENIA UV DO DEZYNFEKCJI WODY BASENOWEJ
STERYLIZATORY UV DO WODY str. 1 URZĄDZENIA UV DO DEZYNFEKCJI WODY BASENOWEJ Porównanie urządzeń niskociśnieniowych i średniociśnieniowych Spis treści: ZASTOSOWANIE PROMIENI UV DO DEZYNFEKCJI WODY BASENOWEJ...
Bardziej szczegółowoARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII
ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII Zadanie 1. Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Dokoocz zdania tak aby były prawdziwe. Wiązanie jonowe występuje w związku chemicznym
Bardziej szczegółowoTYPY REAKCJI CHEMICZNYCH
1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)
Bardziej szczegółowoPLAN BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNEGO Badania fizykochemiczne wyrobów chemii gospodarczej.
PLAN BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNEGO Badania fizykochemiczne wyrobów chemii gospodarczej. 1. Organizator Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Sekcja POLLAB-CHEM/ EURACHEM-PL. 2. Koordynator Specjalistyczne
Bardziej szczegółowoBIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU
BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU W procesach samooczyszczania wód zanieczyszczonych związkami organicznymi zachodzą procesy utleniania materii organicznej przy współudziale mikroorganizmów tlenowych.
Bardziej szczegółowoURZĄDZENIA UV DO DEZYNFEKCJI WODY BASENOWEJ
STERYLIZATORY UV DO WODY str. 1 URZĄDZENIA UV DO DEZYNFEKCJI WODY BASENOWEJ Porównanie urządzeń niskociśnieniowych i średniociśnieniowych Spis treści: ZASTOSOWANIE PROMIENI UV DO DEZYNFEKCJI WODY BASENOWEJ....
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:
HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Badanie wypierania wodoru z wody za pomocą metali
VII. Reakcje utlenienia i redukcji Zagadnienia Szereg napięciowy metali Przewidywanie przebiegu reakcji w oparciu o szereg napięciowy Stopnie utlenienie Utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja Reakcje
Bardziej szczegółowoVI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:
Bardziej szczegółowoĆwiczenia nr 2: Stężenia
Ćwiczenia nr 2: Stężenia wersja z 5 listopada 2007 1. Ile gramów fosforanu(v) sodu należy zużyć w celu otrzymania 2,6kg 6,5% roztworu tego związku? 2. Ile należy odważyć KOH i ile zużyć wody do sporządzenia
Bardziej szczegółowoMałopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów
Kod ucznia Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów Etap wojewódzki 5 marca 2013 roku Wypełnia wojewódzka komisja konkursowa Zadanie Liczba punktów Podpis oceniającego Liczba punktów po weryfikacji
Bardziej szczegółowoPODSTAWY STECHIOMETRII
PODSTAWY STECHIOMETRII 1. Obliczyć bezwzględne masy atomów, których względne masy atomowe wynoszą: a) 7, b) 35. 2. Obliczyć masę próbki wody zawierającej 3,01 10 24 cząsteczek. 3. Która z wymienionych
Bardziej szczegółowoRoztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)
Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą
Bardziej szczegółowo2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?
1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO kod Uzyskane punkty..... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie
Bardziej szczegółowoANALIZA OBJĘTOŚCIOWA
Metoda Mohra Kolba miarowa Na Substancja podstawowa: (Na), M = 58,5 g mol 1 Pipeta Naczyńko wagowe c Na M m Na Na kolby ETAPY OZNACZENIA ARGENTOMETRYCZNEGO 1. Przygotowanie roztworu substancji podstawowej
Bardziej szczegółowoNazwy pierwiastków: ...
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20
Bardziej szczegółowoAnaliza miareczkowa. Alkalimetryczne oznaczenie kwasu siarkowego (VI) H 2 SO 4 mianowanym roztworem wodorotlenku sodu NaOH
ĆWICZENIE 8 Analiza miareczkowa. Alkalimetryczne oznaczenie kwasu siarkowego (VI) H 2 SO 4 mianowanym roztworem wodorotlenku sodu NaOH 1. Zakres materiału Pojęcia: miareczkowanie alkacymetryczne, krzywa
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowo2. Procenty i stężenia procentowe
2. PROCENTY I STĘŻENIA PROCENTOWE 11 2. Procenty i stężenia procentowe 2.1. Oblicz 15 % od liczb: a. 360, b. 2,8 10 5, c. 0.024, d. 1,8 10 6, e. 10 Odp. a. 54, b. 4,2 10 4, c. 3,6 10 3, d. 2,7 10 7, e.
Bardziej szczegółowoXV Wojewódzki Konkurs z Chemii
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018
Bardziej szczegółowoREAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE
7 REAKCJE UTLENIAJĄCO-REDUKCYJNE CEL ĆWICZENIA Zapoznanie się z reakcjami redoks. Zakres obowiązującego materiału Chemia związków manganu. Ich właściwości red-ox. Pojęcie utleniania, redukcji oraz stopnia
Bardziej szczegółowo( liczba oddanych elektronów)
Reakcje utleniania i redukcji (redoks) (Miareczkowanie manganometryczne) Spis treści 1 Wstęp 1.1 Definicje reakcji redoks 1.2 Przykłady reakcji redoks 1.2.1 Reakcje utleniania 1.2.2 Reakcje redukcji 1.3
Bardziej szczegółowoWYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Bardziej szczegółowoObliczanie stężeń roztworów
Obliczanie stężeń roztworów 1. Ile mililitrów stężonego, ok. 2,2mol/l (M) roztworu NaOH należy pobrać, aby przygotować 800ml roztworu o stężeniu ok. 0,2 mol/l [ M ]? {ok. 72,7ml 73ml } 2. Oblicz, jaką
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie
Bardziej szczegółowoBADANIE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH WODY
ĆWICZENIE NR 1 BADANIE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH WODY Cel ćwiczenia Poznanie wybranych metod oznaczania własności wody. Zakres wymaganych wiadomości 1. Własności fizykochemiczne wody. 2. Równanie Nernsta,
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH
8 RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH CEL ĆWICZENIA Wyznaczenie gramorównoważników chemicznych w procesach redoks na przykładzie KMnO 4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z zastosowaniem
Bardziej szczegółowoZwiązki nieorganiczne
strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,
Bardziej szczegółowoOznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym
Ćwiczenie 6 Oznaczanie SO w powietrzu atmosferycznym Dwutlenek siarki bezwodnik kwasu siarkowego jest najbardziej rozpowszechnionym zanieczyszczeniem gazowym, występującym w powietrzu atmosferycznym. Głównym
Bardziej szczegółowo10. ALKACYMETRIA. 10. Alkacymetria
10. ALKACYMETRIA 53 10. Alkacymetria 10.1. Ile cm 3 40 % roztworu NaOH o gęstości 1,44 g cm 3 należy zużyć w celu przygotowania 1,50 dm 3 roztworu o stężeniu 0,20 mol dm 3? Odp. 20,8 cm 3 10.2. 20,0 cm
Bardziej szczegółowoReakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 )
Imię i nazwisko.. data.. Reakcje utleniania i redukcji 7.1 Reaktywność metali 7.1.1 Reakcje metali z wodą Lp Metal Warunki oczyszczania metalu Warunki reakcji Obserwacje 7.1.2 Reakcje metali z wodorotlenkiem
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE UTLENIALNOŚCI WÓD NATURALNYCH
OZNACZANIE UTLENIALNOŚCI WÓD NATURALNYCH WPROWADZENIE Utlenialność wody jest to umowny wskaźnik określający zdolność wody do pobierania tlenu z nadmanganianu potasowego (KMnO4) w roztworze kwaśnym lub
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O
Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,
Bardziej szczegółowoALKACYMETRIA. Ilościowe oznaczanie HCl metodą miareczkowania alkalimetrycznego
Dwa pierwsze ćwiczenia, a mianowicie: Rozdział i identyfikacja mieszaniny wybranych kationów występujących w płynach ustrojowych oraz Rozdział i identyfikacja mieszaniny wybranych anionów ważnych w diagnostyce
Bardziej szczegółowoChemia - laboratorium
Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany
Bardziej szczegółowoPraca objętościowa - pv (wymiana energii na sposób pracy) Ciepło reakcji Q (wymiana energii na sposób ciepła) Energia wewnętrzna
Energia - zdolność danego układu do wykonania dowolnej pracy. Potencjalna praca, którą układ może w przyszłości wykonać. Praca wykonana przez układ jak i przeniesienie energii może manifestować się na
Bardziej szczegółowoIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1
III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ Z HIGIENY, TOKSYKOLOGII I BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI
Data.. Imię, nazwisko, kierunek, grupa SPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ Z HIGIENY, TOKSYKOLOGII I BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI OCENA JAKOŚCI WODY DO PICIA Ćwiczenie 1. Badanie właściwości fizykochemicznych wody Ćwiczenie
Bardziej szczegółowoReakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy
Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.
Bardziej szczegółowoXLVII Olimpiada Chemiczna
M P IA O L I D A 47 1954 2000 CH N A E M Z I C XLVII Olimpiada Chemiczna Etap III KOMITET GŁÓWNY OLIMPIADY CHEMICZNEJ Zadania laboratoryjne Zadanie 1 Analiza miareczkowa jest użyteczną metodą ilościową,
Bardziej szczegółowoZadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru ćwiczenie nr 25 opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D. Waliszewski Zakres zagadnień obowiązujących do
Bardziej szczegółowoPracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana. Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach
Pracownia analizy ilościowej dla studentów II roku Chemii specjalność Chemia podstawowa i stosowana Argentometryczne oznaczanie chlorków w mydłach Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu AgNO
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp. Twardość wody
Spis treści 1 Wstęp 1.1 Twardość wody 1.2 Oznaczanie twardości wody 1.3 Oznaczanie utlenialności 1.4 Oznaczanie jonów metali 2 Część doświadczalna 2.1 Cel ćwiczenia 2.2 Zagadnienia do przygotowania 2.3
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali
Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, wykresy E-pH. Wprowadzenie Główną przyczyną zniszczeń materiałów metalicznych
Bardziej szczegółowoII. ODŻELAZIANIE LITERATURA. Zakres wiadomości obowiązujących do zaliczenia przed przystąpieniem do wykonania. ćwiczenia:
II. ODŻELAZIANIE LITERATURA 1. Akty prawne: Aktualne rozporządzenie dotyczące jakości wody do picia i na potrzeby gospodarcze. 2. Chojnacki A.: Technologia wody i ścieków. PWN, Warszawa 1972. 3. Hermanowicz
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Chemia Poziom rozszerzony
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Chemia Poziom rozszerzony Listopad 2014 W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi. W tego typu
Bardziej szczegółowoSZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Bardziej szczegółowoOCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE NEUTRALIZACJA ŚCIEKÓW
KIiChŚ OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE NEUTRALIZACJA ŚCIEKÓW Ćwiczenie nr 2 I WPROWADZENIE Reakcja zobojętniania (neutralizacji) - jest to proces chemiczny, mający na celu doprowadzenie odczynu cieczy
Bardziej szczegółowoX Jubileuszowy Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2017/2018. ETAP II r. Godz
KOPKCh X Jubileuszowy Podkarpacki Konkurs Chemiczny 17/18 ETAP II 16.1.17 r. Godz. 11.-1. Uwaga! Masy owe pierwiastków i związków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 () 1. Próbka CuSO 5HO o masie 1 g zawiera:
Bardziej szczegółowoBadanie równowag w układach halogen - woda
ĆWICZENIE 5 Badanie równowag w układach halogen - woda Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami pierwiastków siódmej grupy układu okresowego na przykładzie jodu i bromu oraz badanie stanu równowagi
Bardziej szczegółowoZADANIE 164. Na podstawie opisanych powyżej doświadczeń określ charakter chemiczny tlenków: magnezu i glinu. Uzasadnij słownie odpowiedź.
Informacja do zadań: 163. 166. Przeprowadzono doświadczenia opisane poniższymi schematami: ZADANIE 163. Podaj, w których probówkach (1. 6.) zaszły reakcje chemiczne. ZADANIE 164. Na podstawie opisanych
Bardziej szczegółowoPierwiastki bloku d. Zadanie 1.
Zadanie 1. Zapisz równania reakcji tlenków chromu (II), (III), (VI) z kwasem solnym i zasadą sodową lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. Określ charakter chemiczny tlenków. Charakter chemiczny tlenków:
Bardziej szczegółowoKONDUKTOMETRIA. Konduktometria. Przewodnictwo elektrolityczne. Przewodnictwo elektrolityczne zaleŝy od:
KONDUKTOMETRIA Konduktometria Metoda elektroanalityczna oparta na pomiarze przewodnictwa elektrolitycznego, którego wartość ulega zmianie wraz ze zmianą stęŝenia jonów zawartych w roztworze. Przewodnictwo
Bardziej szczegółowoĆwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ
Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu
Bardziej szczegółowoTest kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta
Bardziej szczegółowoKATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI
6 KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z zagadnieniami katalizy homogenicznej i wykorzystanie reakcji tego typu do oznaczania śladowych ilości jonów Cu 2+. Zakres obowiązującego
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY
Pieczątka szkoły Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 15.11.2017 R. 1. Test konkursowy zawiera 26 zadań. Są to zadania zamknięte i otwarte.
Bardziej szczegółowoPowstawanie żelazianu(vi) sodu przebiega zgodnie z równaniem: Ponieważ termiczny rozkład kwasu borowego(iii) zachodzi zgodnie z równaniem:
Zad. 1 Ponieważ reakcja jest egzoenergetyczna (ujemne ciepło reakcji) to wzrost temperatury spowoduje przesunięcie równowagi w lewo, zatem mieszanina przyjmie intensywniejszą barwę. Układ będzie przeciwdziałał
Bardziej szczegółowoKlasa czystości I II III IV V
Oznaczanie azotanów(iii) i azotanów(v) w wodzie 17 XI 014.Łaptaś, M.Kot naliza instrumentalna w ochronie środowiska, III rok OŚ Wprowadzenie W wodach naturalnych może znajdować się azot zawarty w różnych
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI
Kuratorium Oświaty w Lublinie.. Imię i nazwisko ucznia Pełna nazwa szkoły Liczba punktów ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2016/2017 ETAP TRZECI Instrukcja dla ucznia
Bardziej szczegółowoDezynfekcja wody TAK czy NIE w aspekcie picia wody prosto z kranu.
Dezynfekcja wody TAK czy NIE w aspekcie picia wody prosto z kranu. Iwona Lasocka Gomuła Boszkowo 2017 Pijemy wodę z kranu bo: zawsze jest w kranie jest smaczna (zapach i smak) jest zimna zawiera pierwiastki
Bardziej szczegółowoMARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II
MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II 1. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neuronów zawartych w następujących atomach: a), b) 2. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neutronów zawartych w
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI. Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów
GOSPODARKA ODPADAMI Ćwiczenie nr 5 Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów I. WPROWADZENIE Nieodpowiednie składowanie odpadków na wysypiskach stwarza możliwość wymywania
Bardziej szczegółowoObliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks
Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Obliczenia stechiometryczne Podstawą
Bardziej szczegółowoX / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego
Bardziej szczegółowoPowiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olecku
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olecku Zaopatrzenie ludności w wodę W 2010 roku Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Olecku objęła nadzorem 17 urządzeń służących do zaopatrzenia
Bardziej szczegółowoLitowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.
Doświadczenie 1 Tytuł: Badanie właściwości sodu Odczynnik: Sód metaliczny Szkiełko zegarkowe Metal lekki o srebrzystej barwie Ma metaliczny połysk Jest bardzo miękki, można kroić go nożem Inne właściwości
Bardziej szczegółowoINŻYNIERIA PROCESÓW CHEMICZNYCH
INŻYNIERIA PROCESÓW CHEMICZNYCH PLAN ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH z CHEMII ANALITYCZNEJ 1. Alkacymetria Oznaczanie kwasowości ogólnej wody 2. Redoksymetria Redoksymetryczne oznaczania miedzi. 3. Kompleksometria
Bardziej szczegółowoRepetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI. Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów
GOSPODARKA ODPADAMI Ćwiczenie nr 5 Oznaczanie metodą kolumnową wskaźników zanieczyszczeń wymywanych z odpadów I. WPROWADZENIE: Nieodpowiednie składowanie odpadków na wysypiskach stwarza możliwość wymywania
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY,,ROK PRZED MATURĄ
KONKURS CHEMICZNY,,ROK PRZED MATURĄ ROK SZKOLNY 2007/2008 ETAP SZKOLNY Numer kodowy Suma punktów: Podpisy Komisji: 1.... 2.... 3.... Informacje dla ucznia: 1. Arkusz zawiera 12 zadań. 2. Pisemnych odpowiedzi
Bardziej szczegółowoMechanizm działania buforów *
Mechanizm działania buforów * UNIWERSYTET PRZYRODNICZY Z doświadczenia nabytego w laboratorium wiemy, że dodanie kropli stężonego kwasu do 10 ml wody powoduje gwałtowny spadek ph o kilka jednostek. Tymczasem
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE
PODSTAWOWE POJĘCIA I PRAWA CHEMICZNE Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Jaka jest średnia masa atomowa miedzi stanowiącej mieszaninę izotopów,
Bardziej szczegółowoFragmenty Działu 7 z Tomu 1 REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI
Fragmenty Działu 7 z Tomu 1 REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI Zadanie 726 (1 pkt.) V/2006/A1 Konfigurację elektronową atomu glinu w stanie podstawowym można przedstawić następująco: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p
Bardziej szczegółowoOCENA CZYSTOŚCI WODY NA PODSTAWIE POMIARÓW PRZEWODNICTWA. OZNACZANIE STĘŻENIA WODOROTLENKU SODU METODĄ MIARECZKOWANIA KONDUKTOMETRYCZNEGO
OCENA CZYSTOŚCI WODY NA PODSTAWIE POMIAÓW PZEWODNICTWA. OZNACZANIE STĘŻENIA WODOOTLENKU SODU METODĄ MIAECZKOWANIA KONDUKTOMETYCZNEGO Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoPowodzenia!!! WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP. Termin: r. Czas pracy: 90 minut. Liczba otrzymanych punktów
KOD Ucznia WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP Termin: 21.03.2006r. Czas pracy: 90 minut Numer zadania Liczba możliwych punktów 1 6 2 3 3 6 4 7 5 7 6 6 7 6 8 3 9 6 10 8 Razem 58 Liczba otrzymanych
Bardziej szczegółowoWodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)
Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja wybranych kationów i anionów
Identyfikacja wybranych kationów i anionów ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ NIE ZATYKAĆ PROBÓWKI PALCEM Zadanie 1 Celem zadania jest wykrycie jonów Ca 2+ a. Próba z jonami C 2 O 4 ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTRORZNOŚĆ
Bardziej szczegółowo