WEWNĄTRZSZKOLNE DOSKONALENIE NAUCZYCIELI

Transkrypt

1 WEWNĄTRZSZKOLNE DOSKONALENIE NAUCZYCIELI WDN czyli Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli - oznacza, Ŝe podstawą tego doskonalenia są wewnętrzne problemy szkoły, ich rodzaj i charakter przesądzają o miejscu, formach, treściach i metodach doskonalenia (te z nich będą dobre, które przyczynią się do rozwiązania czy -wyeliminowania owych wewnętrznych problemów, dzięki czemu szkolą będzie mogła się rozwijać), a sam proces ma charakter ustawiczny, ciągły i dotyczy wszystkich zatrudnionych w szkole osób, a takŝe wszystkich innych tworzących środowisko społeczne szkoły (np. rodzice). Jednym zdaniem ujmując WDN to doskonalenie szkoły jako całości. Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli jest optymalną strategią rozwoju szkoły. Jego podstawą jest: - diagnozowanie potrzeb i motywowanie nauczycieli do podejmowania działań na rzecz własnego rozwoju, a tym samym podnoszenia poziomu jakości usług szkoły, - badanie potrzeb rozwojowych placówki, - koordynacja i organizowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli, - wspólne i zintegrowane uczenie się nauczycieli, - konsekwentne i skuteczne podejmowanie działań udraŝniających proces komunikowania się w zespole, - stałe dąŝenie do poprawy relacji interpersonalnych panujących w zespole, - podejmowanie działań wspierających umiejętności pracy zespołowej w Radzie Pedagogicznej, - wdraŝanie do kolektywnego rozwiązywania problemów, - współpraca z placówkami doskonalenia nauczycieli, wymiana doświadczeń, - stałe monitorowanie przebiegu procesów edukacyjnych w szkole, bieŝąca praca nad ulepszeniem oferty programowej, oraz optymalizacja metod pracy dostosowanych do rzeczywistych potrzeb, oraz moŝliwości uczniów, 1

2 - praca nad poprawą jakości administrowania i zarządzania placówką, - współpraca z dyrektorem szkoły w zakresie planowania i umoŝliwiania wzrostu kompetencji zawodowych nauczycieli oraz diagnozowania i planowania działań związanych z rozwojem placówki, - ewaluacja działań podejmowanych w ramach WDN. Podstawą wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli jest przekonanie, iŝ drogą do nowoczesnej i stale rozwijającej się szkoły jest nieustanna uczenie się i doskonalenie zarówno nauczycieli, jak i innych pracowników, a takŝe szkoły jako organizacji. Istotne jest nieustanne odnoszenie się do zasobów szkoły i reprezentowanych przez nią wartości oraz pielęgnowanych przez nią tradycji. Niemniej waŝne jest równieŝ doświadczenie poszczególnych członków Rady Pedagogicznej, które w wyniku uaktywnienia procedur WDN staje się wspólną własnością całego zespołu i jest nieustannie wzbogacane przez doświadczenia oraz refleksję innych pracowników szkoły. Najogólniej mówiąc, WDN moŝe zmierzać do tworzenia lepszej szkoły poprzez zespołowe opracowywanie bardziej nowoczesnej i lepiej dostosowanej do aktualnych potrzeb oferty programowej szkoły, poprawić relacje zachodzące zarówno pomiędzy poszczególnymi nauczycielami, jak i pomiędzy nauczycielami i uczniami oraz usprawnić rozwiązania organizacyjne placówki, zwłaszcza w kontekście poprawności diagnozowania, planowania i ewaluacji potrzeb oraz realizacji procesu edukacyjnego. Podejmowane działania podnoszące kwalifikacje nauczycieli pozwalają na zdobycie przez nich następujących kompetencji przydatnych w pracy edukacyjnej z uczniami, a są to: * swoboda w wyborze programów nauczania, * prawo do adoptowania bądź opracowywania samodzielnych programów nauczania, * współprogramowanie pracy wychowawczej szkoły, * współtworzenie wewnątrzszkolnego systemu oceniania, * swobodny wybór metod i form pracy. Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli w sposób niemal optymalny jest dostosowane do wzmacniania procesu reformowania współczesnej szkoły. Przede wszystkim umoŝliwia kolektywną refleksję na temat potrzeb oraz konieczności rozwoju placówki w związku ze zmianami, jakie wynikają z reformy edukacji i przyczyn nie związanych bezpośrednio z edukacją, a bardzo na nią wpływających, takich jak zmiany, cywilizacyjne, społeczne czy techniczne. Kolejny niezwykle waŝny czynnik wspierający rozwój placówki to bazowanie przede wszystkim na tym, co szkoła posiada i co moŝe udoskonalić. 2

3 Podstawą w tym wypadku jest zespół nauczycielski oraz pozostałe osoby zatrudnione w szkole. Jednym z podstawowych elementów WDN jest przeniesienie odpowiedzialności za funkcjonowanie placówki bezpośrednio na osoby zatrudnione w szkole. Zasad powyŝsza wpisana jest w jedną z podstawowych wartości, jaką niesie w sobie reforma edukacji. Jest nią wyposaŝenie szkoły, a jeszcze większym stopniu nauczycieli, w niczym nie ograniczoną poza prawem autonomię. Oznacza to przede wszystkim: * moŝliwość indywidualnego opracowania celów edukacyjnych dla kaŝdej placówki, * samodzielny, swobodny, nieograniczony, nieskrępowany, wybór programów i metod pracy przez nauczycieli, * a nawet wprowadzenie do szkół autorskich rozwiązań w zakresie nauczania, wychowania czy działań profilaktycznych i opiekuńczych. Czynnikiem znakomicie wzmacniającym opisane procesy jest preferowanie zasady dialogu oraz stosowania procedur demokratycznych i skutecznego skupiania ogółu nauczycieli wokół wspólnie przyjętych do osiągnięcia celów. Zasad ta pozwala na optymalne określenie, a następnie wykorzystanie słabych oraz mocnych stron. W efekcie cały zespół, a i kaŝdy nauczyciel z osobna, ma pełną świadomość przyczyn rozmaitych niemoŝności, a co za tym idzie, moŝe przyjąć najlepszy model własnego doskonalenia, eliminując owe niemoŝności. Z drugiej strony, dobrze rozpoznane czynniki sukcesu pozwalają nie tylko budować strategię rozwoju, ale umoŝliwiają równieŝ dokonanie wyboru najlepszych dróg gwarantujących sukces zarówno szkole, jak i poszczególnym nauczycielom. Dzieje się tak między innymi dlatego, Ŝe szkoła realizując procedury WDN funkcjonuje w oparciu o podstawowe zasady współdziałania opartego na umiejętności wzajemnego zrozumienia oraz współpracy w zespole. Dzięki takiej strategii pojawia się w szkole moŝliwość podejmowania działań mających na celu zespołowe albo grupowe uczenie się nauczycieli, w wyniku czego nie tylko rozwiązuje się poszczególne problemy występujące w placówce, ale równieŝ przygotowuje się grunt pod jej dalszy rozwój. ZASADY WDN - Podstawowym celem WDN jest stworzenie warunków dla rozwoju szkoły w dziedzinach, w których pojawiają się główne pytania i problemy dotyczące funkcjonowania szkoły i nauczycieli. - WDN realizuje się przez nauczycieli, dla nauczycieli i z nauczycielami. 3

4 - WDN jest jednym z priorytetowych zadań szkoły, wynika z dobrej diagnozy jej potrzeb i ma na celu systematyczne podnoszenie jakości pracy szkoły i nauczycieli. - WDN wynika z głębokiej refleksji nad codzienną proaktyką szkoły i funkcjonuje w oparciu o zasady współpracy i partnerstwa. CELE WDN Podstawowe cele WDN to: Cel główny: podniesienie poziomu jakości usług edukacyjnych świadczonych przez szkołę; Cele szczegółowe: - wspieranie szeroko pojętej demokracji Ŝycia szkolnego, - powrót do głównych wartości, tez i myśli pedagogicznych, - wspieranie posiadanych, aktualizacja i poprawa wcześniej uzyskanych kwalifikacji, - refleksja nad procesem uczenia się i zmiana rzeczywistości szkolnej, - poprawa komunikacji i współpracy w radzie pedagogicznej, - konkretyzacja zadań dydaktycznych i wychowawczych w praktyce, - opracowanie koncepcji kształcenia i wychowania dostosowanej do danej placówki, - rozwiązywanie szkolnych problemów wychowawczych, opiekuńczych, dydaktycznych i organizacyjnych, - konstruktywne radzenie sobie z normami i wartościami, subiektywnymi teoriami i obciąŝeniami w pracy, - integracja pracy wychowawczej i procesu dydaktycznego, - świadome tworzenie bogatego Ŝycia szkoły 1. Formy : - warsztaty - konferencja pedagogiczna - dzień pedagogiczny - cykl spotkań - zespół przedmiotowy - kurs 1 Materiał opracowany na podstawie Praktycznego poradnika mierzenia jakości pracy szkoły Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. Z o. o. Warszawa

5 - wzajemna hospitacja lekcji koleŝeńskich - diagnoza wybranych obszarów - współpraca z instytucją wspierającą - ewaluacja Metody: 1. Metody wspierające pracę nad zagadnieniami merytorycznymi (burza mózgów, debata, studium przypadku, prowokacje myślowe), 2. Metody organizowania pracy w grupie (wizualizacja celów i treści zajęć, diagnoza potrzeb uczestników), 3. Metody przydatne do tworzenia dobrego klimatu pracy (łańcuch skojarzeń, wizualizacja, autorefleksja). Istotne obszary tematyczne WDN: I. Nauczanie i uczenie się( ścieŝki edukacyjne, efektywne metody nauczania i uczenia się). II. Doskonalenie zawodowe nauczycieli (organizacja pracy, komunikacja, awans zawodowy). III. Funkcjonowanie Rady Pedagogicznej. IV. Program Wychowawczy Szkoły. V. Program profilaktyki szkoły. VI. Realizacja programów wspierających. VII. Wewnątrzszkolny System Oceniania. VIII. Wewnętrzne mierzenie jakości pracy szkoły. IX. Współpraca z rodzicami. X. Ewaluacja podejmowanych działań edukacyjnych 5

6 ZADANIA LIDERA WDN - diagnozowanie potrzeb i motywowanie nauczycieli do podejmowania działań na rzecz własnego rozwoju oraz podnoszenia jakości pracy szkoły, - badanie potrzeb rozwojowych placówki, - koordynacja i organizowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli, - współpraca z placówkami doskonalenia nauczycieli, - współpraca z dyrektorem szkoły w zakresie planowania i umoŝliwiania wzrostu kompetencji zawodowych nauczycieli oraz diagnozowania i planowania działań związanych z rozwojem placówki, - organizacja i prowadzenie wybranych form doskonalenia nauczycieli, - gromadzenie (we współpracy z biblioteką) niezbędnych zbiorów ksiąŝkowych i publikacji umoŝliwiających rozwój nauczycieli i placówki, - ewaluacja działań podejmowanych w ramach WDN. ETAPY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW W OPARCIU O WDN 1) Sformułowanie problemu szkoły wymagającego rozwiązania (na podstawie diagnozy stanu istniejącego albo wizji rozwoju szkoły) 2) Określenie potrzeb szkoleniowych nauczycieli (indywidualnych i zespołowych), tzn. wiedzy i umiejętności, które powinni nabyć, uzupełnić lub wzbogacić, aby rozwiązać zaistniały problem szkoły 3) Opracowanie planu doskonalenia nauczycieli, tzn. ustalenie sposobów zdobywania wiedzy i umiejętności niezbędnych do rozwiązania wybranego problemu szkoły (konsultacje, szkolenia, warsztaty, kursy, konferencje, treningi, itp.) 4) Zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do rozwiązania problemu szkoły - realizacja planu doskonalenia, tj. organizacja i przeprowadzenie niezbędnych szkoleń 6

7 5) Zastosowanie zdobytej wiedzy i umiejętności do rozwiązania wybranego problemu szkoły, tj.: - zaplanowanie zmiany praktyki szkolnej, - wprowadzenie zmiany w Ŝycie 6) Ewaluacja (formatywna, sumatywna i odroczona) efektów rozwiązania wybranego problemu szkoły, tj.: - ewaluacja zmiany praktyki szkolnej, - ewaluacja przydatności doskonalenia nauczycieli dla rozwiązania wybranego problemu szkoły. W procesie WDN nie moŝna zapominać o doskonaleniu kadry kierowniczej. Niesprawne kierownictwo moŝe zablokować rozwiązywanie problemów i uniemoŝliwić dokonywanie zmian w szkole na lepsze. WDN powinien mieć trzy odmiany: - nauczycielską, dla wszystkich członków rady pedagogicznej (w tym takŝe kadry kierowniczej), - kierowniczą, wyłącznie dla osób pełniących róŝne funkcje kierownicze w zakresie organizacji i zarządzania, - mieszaną, w której powinni uczestniczyć zarówno nauczyciele, jak i kadra kierownicza. Monitorowanie WDN 1) Analiza zapisów w protokołach R. P. z prowadzonych działań. 2) Dokumentacja z prowadzonego nadzoru pedagogicznego. 3) Wykazy ukończonych szkoleń i kursów przez nauczycieli. 4) Hospitacje lekcji i innych form pracy szkoły. 5) Dokumentacja awansu zawodowego nauczycieli. 6) Raporty z mierzenia jakości pracy szkoły. 7

8 RAMOWY PLAN WDN NA ROK SZKOLNY 2005/2006 * (przykładowe wzory tabel) L.p. Rodzaj zadania Sposób realizacji Termin Odpowiedzialni Uwagi realizacji L.p. Temat Prowadzący Adresat Termin Tabela dotycząca planowanych szkoleń podejmowanych w instytucjach zajmujących się kształceniem ustawicznym L.p. Temat szkolenia, kursu, studiów podyplomowych Organizator Planowany termin REGULAMIN FUNKCJONOWANIA WDN W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR50 W LUBLINIE Podstawa prawna: Art. 7, ust 2.4 ustawy Karta Nauczyciela (jednolity tekst ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. DzU z 2003 r. Nr 118, poz. 1112) I Postanowienia ogólne 1. Celem WDN jest: a. rozwiązywanie problemów edukacyjnych (dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych), b. rozwój kompetencji wychowawczych, c. rozwój kompetencji dydaktycznych, d. poprawa komunikacji i współpracy między członkami rady pedagogicznej, e. rozwój wewnętrzny organizacji. 8

9 2. W celu usprawnienia procesu wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli powołani są liderzy WDN, których zadaniem jest: a. badanie potrzeb i oczekiwań nauczycieli, b. opracowanie szkolnego planu doskonalenia, c. współpraca z instytucjami, które mogą pomóc w doskonaleniu nauczycieli, d. organizowanie szkoleń w zakresie oceniania, nauczania ponadprzedmiotowego i pisania programów opartych na podstawach programowych oraz innych szkoleń wynikających z bieŝących potrzeb, e. badanie efektywności procesu doskonalenia, 3. Szkolny plan doskonalenia tworzy się w oparciu o: a. priorytety w zakresie doskonalenia, podane przez Lubelskiego Kuratora Oświaty, b. priorytety w doskonaleniu i dokształcaniu, określone przez dyrektora szkoły, a wynikające z planu rozwojowego szkoły, c. potrzeby nauczycieli. 4. Potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia i dokształcania w szkole diagnozuje się w oparciu o ankietę przeprowadzoną na początku roku szkolnego. 5. Na dany rok szkolny tworzony jest plan i harmonogram, którego treść i zakres jest podawana do wiadomości na początku października. II Działania w zakresie WDN 1. Na rok szkolny 2005/2006 przyjmuje się priorytety dla doskonalenia i dokształcania nauczycieli podane przez: a. dyrektora szkoły b. Lubelskiego Kuratora Oświaty 2. Plan doskonalenia ujmować będzie potrzeby zespołów przedmiotowych i nauczycieli w zakresie doskonalenia. 3. Plan i harmonogram WDN zostanie opracowany przez liderów WDN do 15 października w formie specjalnego załącznika. 4. Do końca bieŝącego roku szkolnego zostanie przedstawiony przez liderów WDN raport z wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli. III. Postanowienia końcowe 1. Osoby uczestniczące w badaniu potrzeb pracowników szkoły w zakresie doskonalenia i dokształcania lub z racji zajmowanego stanowiska mające dostęp do informacji zawartych w ankietach obowiązane są do zachowania tajemnicy. 2. Integralną częścią regulaminu funkcjonowania WDN jest regulamin przyznawania dofinansowania na dokształcanie i doskonalenie nauczycieli. Opracowanie: Wiesław Bednarczyk 9

10 10