Warszawa, dnia 16 kwietnia 2015 roku EKSPERTYZA dla Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 16 kwietnia 2015 roku EKSPERTYZA dla Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji Dotycząca interwencji publicznej dla bezpośredniego wykonania celów Narodowego Planu Szerokopasmowego oraz pośrednio celów Europejskiej Agendy Cyfrowej w zakresie dostępu do szerokopasmowego Internetu Etap III: II-gi projekt krajowego planu działań w zakresie interwencji publicznej dotyczącej rozwoju infrastruktury szerokopasmowej (o którym mowa w Narodowym Planie Szerokopasmowym) 1

2 Autorzy opracowania 1) Aleksandra Auleytner 2) Wojciech Dziomdziora 3) Michał Majewski 4) Błażej Kmieć 5) Łukasz Borowiecki 2

3 SPIS TREŚCI Spis treści Skróty i definicje Przyjęte skróty Przyjęte definicje Wprowadzenie Metodyka opracowania krajowego planu działań oraz źródła danych Metodyka opracowania Źródła danych Diagnoza stanu obecnego Inwentaryzacja istniejącej infrastruktury Sieci szkieletowo-dystrybucyjne Sieci dostępowe Wyniki i doświadczenia z realizacji projektów z wykorzystaniem środków unijnych w perspektywie finansowej Budowa regionalnych sieci szkieletowo-dystrybucyjnych Budowa sieci dystrybucyjnych i dostępowych Inwentaryzacja planów inwestycyjnych Potencjał inwestycyjny podmiotów prywatnych Współzależność między sieciami stacjonarnymi i mobilnymi 4G Identyfikacja obszarów potencjalnie objętych inwestycjami prywatnymi oraz obszarów, dla których niezbędna będzie interwencja publiczna Identyfikacja innych obszarów problemowych, związanych z realizacją inwestycji szerokopasmowych Otoczenie instytucjonalno-prawne Popyt na usługi dostępu do Internetu oraz e-usługi Modele interwencji Cele NPS i POPC Zachęty inwestycyjne dla samodzielnych inwestycji operatorów telekomunikacyjnych Inwestycje z wykorzystaniem środków publicznych Stymulacja popytu na usługi szerokopasmowe Szczegółowa koncepcja interwencji w zakresie wspierania budowy sieci szerokopasmowych Cel i zakres interwencji Warunki dopuszczalności technologii Parametry usług dla użytkowników końcowych Zobowiązania beneficjentów projektów do otwartości sieci i świadczenia usług hurtowych

4 6.2 Ogólna koncepcja interwencji Zarządzanie podziałem środków Wielkość i szacowana liczba obszarów interwencji Maksymalna intensywność pomocy Szczegółowe wyniki dotyczące intensywności pomocy na obszarach interwencji przedstawiono w dalszej części opracowania Szacowana liczba projektów Harmonogram realizacji programów Zarządzanie obszarami interwencji między konkursami Zarządzanie podziałem środków między regiony słabiej i lepiej rozwinięte Metodyka wyznaczania obszarów interwencji Wyznaczenie i konsultacja białych obszarów NGA Ocena rentowności inwestycji Określenie zobowiązania pokryciowego i kwoty dofinansowania dla obszarów interwencji o zasięgu gmin lub ich grup Grupowanie obszarów interwencji do obszarów o zasięgu podregionów Źródła danych Lista planowanych inwestycji w ramach interwencji publicznej Założenia i ograniczenia analizy Wyniki alokacji środków Obszary interwencji o zasięgu gmin Obszary interwencji o zasięgu podregionów Ocena realizacji celów NPS Realizacja pierwszego celu cząstkowego NPS Realizacja drugiego celu cząstkowego NPS Realizacja celów I-szej osi POPC Ocena potencjalnych efektów społeczno-gospodarczych interwencji publicznej Główne efekty społeczno-gospodarcze Dodatkowe efekty społeczno-gospodarcze Struktura zarządcza krajowego planu działań Ramy czasowe, Kamienie milowe oraz zakres zadań do wykonania Harmonogram działań Uwagi wstępne Przegląd, weryfikacja i aktualizacja NPS Działania legislacyjne Uwagi ogólne dotyczące harmonogramu realizacji I-szej osi priorytetowej POPC Realizacja I-szej osi priorytetowej POPC w oparciu o dwa programy pomocowe Realizacja I-szej osi priorytetowej POPC w oparciu o jeden program pomocowy Koszty wdrożenia krajowego planu działań Dofinansowanie projektów w ramach osi PO PC

5 12.2 Koszty realizacji prac w ramach 1. obszaru działań: zachęty inwestycyjne dla samodzielnych inwestycji operatorów telekomunikacyjnych Koszty opracowania aktualizacji Narodowego Planu Szerokopasmowego Koszty administracyjne związane z zarządzaniem i realizacją Krajowego Planu Działań Podsumowanie Mapa ryzyk i analiza SWOT Mapa ryzyk Analiza SWOT Spis tabel, schematów i map

6 1. SKRÓTY I DEFINICJE W dokumencie zastosowane zostały następujące skróty oraz definicje: 1.1 Przyjęte skróty DOCSIS EAC FFTH FTTB FTTC FTTN FTTP FTTx HFC KE LTE, 4G MAiC Memorandum Szerokopasmowe MIR MŚP NGA NPS NUTS, NTS POIG POPC RSS UE UKE UOKIK WWPE Data over cable service interface specification technologia transmisji danych szerokopasmowych w sieci światłowodowo-koncentrycznej Europejska Agenda Cyfrowa Fibre to the home światłowód do mieszkania Fibre to the building światłowód do budynku Fibre to the curb/cabinet światłowód do krawężnika /szafki ulicznej Fibre to the node światłowód do węzła Fibre to the premises światłowód do budynku lub mieszkania Fibre to the x światłowód do x Hybrid fibre-coaxial sieć światłowodowo-koncentryczna Komisja Europejska Sieć mobilna czwartej generacji (long term evolution) Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Memorandum w sprawie współpracy na rzecz budowy i rozwoju pasywnej infrastruktury sieci szerokopasmowych Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Małe i średnie przedsiębiorstwa Next Generation Access Sieci nowej generacji Narodowy Plan Szerokopasmowy Nomenclature des Unites Territoriales Statistique - nomenklatura jednostek terytorialnych do celów statystycznych Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Polska Cyfrowa Regionalna Sieć Szerokopasmowa Unia Europejska Urząd Komunikacji Elektronicznej Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Władza Wdrażająca Programy Europejskie 6

7 1.2 Przyjęte definicje Biały obszar NGA Czarny obszar NGA Szary obszar NGA Gospodarstwo domowe Placówka edukacyjna Miejscowość albo spójna przestrzennie część miejscowości, w której sieć NGA obecnie nie istnieje i najprawdopodobniej nie powstanie na zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty opublikowania planowanego środka pomocy. Miejscowość albo spójna przestrzennie część miejscowości, w której obecnie istnieje lub najprawdopodobniej powstanie więcej niż jedna sieć NGA na zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty opublikowania planowanego środka pomocy. Miejscowość albo spójna przestrzennie część miejscowości, w której obecnie istnieje lub najprawdopodobniej powstanie tylko jedna sieć NGA na zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty opublikowania planowanego środka pomocy. Gospodarstwo domowe w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 4 marca 2010 o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2011 r.: wszystkie osoby spokrewnione lub niespokrewnione zamieszkałe w danym mieszkaniu, utrzymujące się lub nieutrzymujące się wspólnie Placówki objęte systemem oświaty zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. System oświaty obejmuje: 1) przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego; 2) szkoły: a) podstawowe ( ) b) gimnazja ( ), c) ponadgimnazjalne ( ), d) artystyczne; 3) placówki oświatowo-wychowawcze ( ) 3a) placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego ( ) 3b) placówki artystyczne ( ), 4) poradnie psychologiczno-pedagogiczne ( ), 5) młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży ( ) 7) placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania; ( ) 9) zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli; 10) biblioteki pedagogiczne; 11) kolegia pracowników służb społecznych. 7

8 Sieci NGA Sieci dostępowe, które opierają się w całości lub części na elementach optycznych, i które mogą zapewnić świadczenie usług szerokopasmowego dostępu o wyższych parametrach w porównaniu z usługami świadczonymi za pomocą istniejących podstawowych sieci szerokopasmowych. Sieci NGA mają przynajmniej następujące cechy: 1) dostarczają w sposób niezawodny usługi o przepustowościach w kierunku do użytkownika końcowego powyżej 30 Mb/s, za pośrednictwem światłowodowego łącza dosyłowego (lub z wykorzystaniem równoważnej technologii); 2) umożliwiają świadczenie szeregu zaawansowanych usług cyfrowych, w tym usług konwergentnych opartych wyłącznie na protokole IP, oraz 3) zapewniają znacznie wyższe szybkości wysyłania (w porównaniu z podstawowymi sieciami szerokopasmowymi). Na obecnym etapie rozwoju rynku i technologii sieci NGA, to m.in.: 1) światłowodowe sieci dostępowe (FTTC, FTTN, FTTP, FTTH oraz FTTB); 2) zaawansowane unowocześnione sieci kablowe (z wykorzystaniem modemu kablowego przynajmniej w standardzie DOCSIS 3.0); 3) niektóre zaawansowane bezprzewodowe sieci dostępowe, np. LTE z koniecznymi dostosowaniami (takimi jak dodatkowe anteny kierunkowe, sieć backhaul w technologiach światłowodowych, rozwiązania LTE Advanced). Sieć dostępowa Systemy transmisyjne, urządzenia komutacyjne, urządzenia telekomunikacyjne lub zespoły urządzeń telekomunikacyjnych, zapewniających fizyczne podłączenie sieci agregującej ruch pochodzący od użytkowników końcowych. Sieć dystrybucyjna Systemy transmisyjne, urządzenia komutacyjne, urządzenia telekomunikacyjne lub zespoły urządzeń telekomunikacyjnych, zapewniających fizyczne połączenie sieci telekomunikacyjnych, łączące węzły szkieletowej sieci telekomunikacyjnej z agregującymi ruch od użytkowników końcowych węzłami dostępowej sieci telekomunikacyjnej. Sieć szkieletowa Systemy transmisyjne, urządzenia komutacyjne, urządzenia telekomunikacyjne lub zespoły urządzeń telekomunikacyjnych, zapewniających fizyczne połączenie sieci telekomunikacyjnych w najwyższej warstwie publicznej sieci telekomunikacyjnej, agregującej ruch sieciowy z niższych warstw sieci. 8

9 2. WPROWADZENIE Niniejsze opracowanie zostało wykonane na zlecenie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji w ramach umowy z dnia 25 kwietnia 2014 roku. Została ona zawarta między Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji a konsorcjum, w skład którego wchodzi Domański Zakrzewski Palinka Spółka komandytowa oraz Ernst & Young Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Bussiness Advisory Spółka komandytowa. Obejmuje ono realizację trzeciego etapu zlecenia i dotyczy projektu krajowego planu działań w zakresie interwencji publicznej dotyczącej rozwoju infrastruktury szerokopasmowej (o którym mowa w Narodowym Planie Szerokopasmowym). Zakres tematyczny omawianych problemów wynika wprost z zakresu określonego we wskazanej umowie. Wykonawca nie będzie ponosił odpowiedzialności wobec jakiegokolwiek podmiotu lub osoby fizycznej lub prawnej, która podjęła decyzję na podstawie ekspertyzy. Posłużenie się niniejszą ekspertyzą przez stronę trzecią jest wyłączną jej decyzją i to ona ponosi wszystkie ryzyka związane z jej wykorzystaniem. Wyniki i treść ekspertyzy stanowią całość i w tej formie powinny być odczytywane. Przedstawione w niniejszym dokumencie szacunki wartości mogą być inne w przypadku przyjęcia innej metodologii lub założeń. Wybrane elementy niniejszego opracowania lub materiały źródłowe konieczne do jego powstania, takie jak model kalkulacji opłacalności inwestycji sieci NGA, modele prawne interwencji czy definicje zasięgu sieci, były przedmiotem konsultacji w ramach spotkań organizowanych przez MAiC z udziałem podmiotów publicznych (MIR, UKE, WWPE, UOKIK) oraz przedstawicieli rynku (w ramach Memorandum Szerokopasmowego). W niniejszej ekspertyzie przedstawiono wartości dotyczące kosztów budowy sieci i niezbędnej wysokości dofinansowania na obszarach interwencji, które zostały wyznaczone z wykorzystaniem modelu symulacyjnego rentowności inwestycji dla każdej miejscowości w Polsce, opracowanego przez EY. Model symulacyjny rentowności został zasilony danymi dotyczącymi infrastruktury i usług szerokopasmowych w 2013 roku oraz planów inwestycyjnych na kolejny rok na poziomie całych miejscowości, deklarowanych w ramach inwentaryzacji infrastruktury szerokopasmowej, pozyskanymi z Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Zasilenie modelu symulacyjnego rentowności nowszymi danymi mogłoby dać nieco odmienne wyniki. Równocześnie należy mieć na uwadze, że zgodnie z informacjami przekazanymi przez Zamawiającego, docelowo zostanie wykorzystany model analityczny, który zostanie zasilony danymi o większej dokładności (do pojedynczych budynków). W związku z powyższym przedstawione wyniki mogą być odmienne w przypadku wykorzystania modelu analitycznego. Przedstawione wyniki w walutach PLN lub EUR przeliczano wg kursu PLN/EUR 3,55, który przyjęto na podstawie wzoru załącznika do programu operacyjnego, zawierającego informacje dotyczące ustanowienia ram wykonania do przekazania KE, udostępnionego przez Zamawiającego. 9

10 3. METODYKA OPRACOWANIA KRAJOWEGO PLANU DZIAŁAŃ ORAZ ŹRÓDŁA DANYCH 3.1 Metodyka opracowania Opracowanie Krajowego Planu Działań wykonano w następujących krokach: 1. Diagnoza stanu obecnego. Diagnoza ma na celu określenie obszarów problemowych związanych z realizacją inwestycji szerokopasmowych na podstawie analizy aktualnych danych o infrastrukturze oraz wyników i doświadczeń z działań inwestycyjnych już przeprowadzonych w ramach perspektywy finansowej Wypracowanie modelu interwencji. Krok ten polega na określenia odpowiedniego modelu interwencji, który umożliwiałby realizację celów szczegółowych zawartych w Narodowym Planie Szerokopasmowym oraz pozwalałby na rozwiązanie zidentyfikowanych obszarów problemowych 3. Opracowanie szczegółowej koncepcji interwencji w zakresie wspierania budowy sieci szerokopasmowych. Ten krok obejmuje stworzenie szczegółowej koncepcji interwencji, obejmującej swoim zakresem określenie obszarów podlegających wsparciu, liczby projektów, rozmiaru pomocy, harmonogramu. 4. Stworzenie listy planowanych inwestycji w ramach interwencji publicznej. Ten krok obejmuje opracowanie na podstawie szczegółowej koncepcji interwencji listy obszarów objętych interwencją w ramach pomocy publicznej. Plany te są opracowywane w podziale na poziomy podregionu oraz gminy i przedstawione w postaci mapowej w celu zapewniania możliwości analizy w ujęciu geograficznym. 5. Przeprowadzenie oceny realizacji celów NPS. W tym kroku przeprowadza się ocenę zaplanowanych działań pod kątem realizacji celów szczegółowych określonych w Narodowym Planie Szerokopasmowym. 6. Przeprowadzenie oceny potencjalnych efektów społeczno-gospodarczych interwencji publicznej. W ramach tego kroku przeprowadzana jest analiza wpływu interwencji publicznej na kluczowe wskaźniki społeczno-gospodarcze, jakimi są wzrost PKB, tworzenie miejsc pracy oraz wydajność działalności przedsiębiorstw. 7. Określenie struktury zarządczej krajowego planu działań. Ten krok obejmuje określenie struktur niezbędnych do realizacji interwencji oraz wskazuje odpowiedzialności poszczególnych podmiotów związanych z zarządzaniem realizacją Krajowego Planu Działań. 8. Wskazanie ram czasowych, kamieni milowych oraz zadań do wykonania. Ten krok obejmuje wskazanie kluczowych zagadnień związanych z wdrażaniem Krajowego Planu Działań. 9. Określenie kosztów wdrożenia krajowego planu działań. W tym kroku są określone koszty związane z realizacją Krajowego Planu Działania. 10. Stworzenie mapy ryzyk i analizy SWOT. W ramach tego kroku określane są ryzyka związane z realizacją Krajowego Planu Działań, w szczególności realizacji inwestycji 10

11 z wykorzystaniem środków publicznych. Obejmuje on również analizę SWOT określającą silne i słabe strony Krajowego Planu Działania oraz szanse i zagrożenia z nim związane. 3.2 Źródła danych Przy przygotowywaniu niniejszego opracowania oparto się przede wszystkim na następujących aktach prawnych: 1. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U /2) (dalej jako TFUE ); 2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.U.UE L z dnia 20 grudnia 2013 r.) (dalej jako Rozporządzenie 1303/2013 ); 3. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.U.UE L 210 z dnia 31 lipca 2006 r.) (dalej jako Rozporządzenie 1083/2006 ); 4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/61/UE w sprawie środków mających na celu zmniejszenie kosztów realizacji szybkich sieci łączności elektronicznej (Dz.U. L 155 z , dalej jako Dyrektywa 2014/61 ); 5. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U Nr 95 poz. 425); 6. Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U.2010 nr 106 poz.675 z późn.zm., dalej jako,megaustawa ); 7. Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U.2014 poz.243 z późn. zm., dalej jako Prawo telekomunikacyjne ); 8. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (Dz.U. z 2014 r. poz dalej jako ustawa o realizacji ; 9. Umowa Partnerstwa z dnia 21 maja 2014 r. (dalej jako Umowa Partnerstwa ); 10. Europejska Agenda Cyfrowa (dalej jako EAC ); 11. Narodowy Plan Szerokopasmowy (dalej jako NPS ); 12. Program Operacyjny Polska Cyfrowa (dalej jako POPC ); 13. Wytyczne UE w sprawie stosowania reguł pomocy państwa w odniesieniu do szybkiej budowy/rozbudowy sieci szerokopasmowych (Dz.U.UE.C , dalej Wyt.pom.sieci. ); 14. Wytyczne KE w sprawie pomocy regionalnej na lata (Dz.U.UE.C , dalej Wytyczne regionalne ); 11

12 15. Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2011 r. (Dz. U. z 2010r. Nr 46, poz. 277, dalej jako Ustawa o narodowym spisie powszechnym ) 16. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.U.UE.L , dalej jako Rozporządzenie 651/2014 ). Przy przygotowywaniu niniejszego opracowania wykorzystano także następujące opracowania: 1. Atkinson, R., Castro, D., Ezell, S.J. (2009), The digital road to recovery: a stimulus plan to create jobs, boost productivity and revitalize America; 2. Bank Światowy (2009): Information and Communications for Development 2009: Extending Reach and Increasing Impact; 3. Crandall, R., Jackson, C., Singer, H. (2003), The Effect of Ubiquitous Broadband Adoption on Investment, Jobs, and the U.S. Economy; 4. Crandall, R., Lehr, W., Litan, R. (2007), The Effects of Broadband Deployment on Output and Employment: A Cross-sectional Analysis of U.S. Data; 5. Czernich, N., Falck, O., Kretschmer T., Woessman, L. (2009), Broadband infrastructure and economic growth (CESifo Working Paper No. 2861); 6. Ericsson, Arthur D. Little, Chalmers University of Technology (2013), Socioeconomic effects of broadband speed; 7. International Telecommunication Union (2012), The Impact of Broadband on the Economy: Research to Date and Policy Issues; 8. Katz, R. L., Vaterlaus, S., Zenhäusern, P., Suter, S. (2010), The Impact of Broadband on Jobs and the German Economy; 9. Koutroumpis, P. (2009), The Economic Impact of Broadband on Growth: A Simultaneous Approach; 10. Krajowa Izba Komunikacji Ethernetowej (2014), Projekty szerokopasmowe z dofinansowaniem UE - Doświadczenia perspektywy i rekomendacje do POPC, Łódź 11. Liebenau, J., Atkinson, R. D., Kärrberg, P., Castro, D., Ezell, S. J. (2009). The UK s Digital Road to Recovery; 12. Meek, K., Kenny, R., Broughton, T., Thanki, R., Corn, E. (2010). Optimal investment in broadband: The trade-off between coverage & network capability; 13. Qiang, C. Z., Rossotto, C. M. (2009). Economic Impacts of Broadband; 14. Shideler, D., Badasyan, N., Taylor, L. (2007), The economic impact of broadband deployment in Kentucky; 15. SQW Group (2013), UK Broadband Impacy Study; 16. Thompson, H., Garbacz, C. (2008). Broadband Impacts on State GDP: Direct and Indirect Impacts; 17. Urząd Komunikacji Elektronicznej (2014), Raport pokrycia Polski Infrastrukturą telekomunikacyjną w 2013r. 12

13 W trakcie analiz wykorzystano ogólnodostępne dane oraz dane udostępnione przez Zamawiającego: 1. Digital Agenda Scoreboard; 2. Wyniki inwentaryzacji infrastruktury i usług szerokopasmowego dostępu do Internetu oraz planów inwestycyjnych za rok 2013, przeprowadzanej przez Urząd Komunikacji Elektronicznej, o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych; 3. Stan realizacji projektów unijnych z perspektywy ; 4. Liczba gospodarstw domowych w miejscowościach; 5. Struktura zabudowy w miejscowościach; 6. Lokalizacja miejscowości (współrzędne); 7. Dane z Banku Danych Lokalnych GUS. 13

14 4. DIAGNOZA STANU OBECNEGO 4.1 Inwentaryzacja istniejącej infrastruktury Inwentaryzacja istniejącej infrastruktury i popytu na usługi ma na celu wskazanie skali inwestycji jaka będzie musiała zostać zrealizowana, aby spełnić cele określone w Narodowym Planie Szerokopasmowym. Inwentaryzacja infrastruktury opiera się na informacjach udostępnionych w raporcie UKE dotyczącym pokrycia terytorium RP infrastrukturą telekomunikacyjną z sierpnia Raport UKE obejmuje dane zbierane i agregowane w ramach Systemu Informacji o Infrastrukturze Szerokopasmowej. Inwentaryzację podzielono na dwie części: Sieci szkieletowo-dystrybucyjne; Sieci dostępowe Sieci szkieletowo-dystrybucyjne Sieć szkieletowa w Polsce jest dosyć dobrze rozbudowana. Długość sieci światłowodowej w roku 2014 wyniosła 272 tys. km. Stanowią je głównie połączenia szkieletowe i dystrybucyjne. Sieci te są w znacznej mierze niewykorzystane przedsiębiorcy deklarują całkowitą ich pojemność na tys. włókien przy zajętości równej 45% całkowitej pojemności Sieci dostępowe Odsetek miejscowości posiadających węzeł dostępowy przynajmniej od jednego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego wynosi 34%. Miejscowości bez węzła dostępowego to większości wsie posiadające poniżej 500 obywateli. Jednakże nie wszystkie z zadeklarowanych sieci spełniają parametry odpowiadające wymaganiom NPS, tj. umożliwiających świadczenie usług o prędkościach powyżej 30Mb/s. Zakres infrastruktury umożliwiającej świadczenie takich usług może częściowo obrazować występowanie zakończeń sieci światłowodowej. Odsetek miejscowości z zakończeniem sieci światłowodowej od przynajmniej jednego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego wynosi 16%. Miejscowości bez zakończenia sieci światłowodowej to przede wszystkim wsie poniżej 500 obywateli. 1 Urząd Komunikacji Elektronicznej (2014) Raport pokrycia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istniejąca infrastruktura telekomunikacyjna, zrealizowanymi w 2013 r. i planowanymi w 2014 r. inwestycjami oraz budynkami umożliwiającymi kolokacje, Warszawa, sierpień

15 Mapa 1. Lokalizacja węzłów światłowodowych Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej Mapa 2. Rozmieszczenie węzłów światłowodowych w 2014 r. Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej 15

16 4.2 Wyniki i doświadczenia z realizacji projektów z wykorzystaniem środków unijnych w perspektywie finansowej Na realizację projektów dotyczących utworzenia infrastruktury Internetu szerokopasmowego w Polsce przeznaczono ponad 4,5 mld zł ze środków unijnych. Środki pochodziły z: regionalnych programów operacyjnych (RPO), Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) działania 8.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie zakłada się utworzenie do końca 2015 r. ponad 55 tysięcy km infrastruktury sieci szerokopasmowej. Budowa infrastruktury jest realizowana w ramach: 15 projektów budowy regionalnych sieci szkieletowo-dystrybucyjnych; Kilkuset projektów budowy sieci dostępowych Budowa regionalnych sieci szkieletowo-dystrybucyjnych W ramach perspektywy finansowej planuje się zrealizować, a częściowo już zrealizowano, 15 inwestycji o zasięgu regionalnym o wartości 3,254 mld zł. Wartość poszczególnych inwestycji waha się od około 50 mln do blisko 500 mln zł. Schemat 1. Wartość inwestycji w regionalne sieci szerokopasmowe Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Zamawiającego. 16

17 Planowane sieci regionalne będą miały długość ponad 30 tysięcy km (w tym 23,7 tys. km nowych sieci i 6,4 tys. km wykorzystanej istniejącej infrastruktury). Ich przebiegi i lokalizacja uzupełniają istniejącą infrastrukturę szkieletowo-dystrybucyjną o obszary o mniejszej atrakcyjności. Mapa 3. Długości regionalnych sieci szerokopasmowych, budowanych w perspektywie finansowej w Źródło: Opracowanie własne Budowa sieci dystrybucyjnych i dostępowych Budowa sieci dystrybucyjnych i dostępowych (sieci innych niż regionalne sieci szkieletowodystrybucyjne) z wykorzystaniem środków unijnych z perspektywy była realizowana w ramach następujących programów pomocowych: Działanie 8.4. Zapewnienie dostępu do Internetu na etapie <ostatniej mili> Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka; Działanie 2.1. Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej; 17

18 Działania w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych poszczególnych województw: o działanie 2.1 RPO woj. Dolnośląskiego; o działanie 4.1 RPO woj. Kujawsko-Pomorskiego; o działanie 4.1 RPO woj. Lubelskiego; o działanie 1.3 RPO woj. Lubuskiego; o działanie 4.1 RPO woj. Łódzkiego; o działanie 1.2 RPO woj. Małopolskiego; o działanie 2.1 RPO woj. Mazowieckiego; o działanie 2.1 RPO woj. Opolskiego; o działanie 3.1 RPO woj. Podkarpackiego; o działanie 4.1 RPO woj. Podlaskiego; o działanie 2.2 RPO woj. Pomorskiego; o działanie 2.1 RPO woj. Śląskiego; o działanie 2.2. RPO woj. Świętokrzyskiego; o działanie 7.1 RPO woj. Warmińsko-Mazurskiego; o działania 1.4, 2.7 i 2.8 RPO woj. Wielkopolskiego; o działanie 3.1 RPO woj. Zachodniopomorskiego; Łączna wartość wszystkich projektów wyniosła 3,55 mld zł, przy czym w ramach działania 8.4 POIG wyniosły 1,54 mld zł, działania 2.1 PO RPW - 0,42 mld zł natomiast regionalnych programów operacyjnych województw 1,6 mld zł. Tabela 1. Wartość projektów zrealizowanych ze środków unijnych w perspektywie działania RPO 8.4 POIG 2.1 PO RPW Razem województw Wartość ogółem mln zł 418 mln zł mln zł mln zł Wydatki kwalifikowalne mln zł 336 mln zł mln zł mln zł Kwota dofinansowania 806 mln zł 227 mln zł mln zł mln zł Wkład własny 733 mln zł 191 mln zł 583 mln zł mln zł Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z SIMIK Na schemacie 2 przedstawiono rozkład wartości inwestycji w poszczególnych województwach. 18

19 Schemat 2. Wartość projektów realizowanych w poszczególnych województwach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z SIMIK. Tabela 2. Liczba gospodarstw domowych planowanych do podłączenia w ramach 8.4 PO IG Województwo Sieć NGA Sieć podstawowa Sieć mieszana RAZEM Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie POLSKA Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej 19

20 W ramach działanie 8.4 POIG podłączono 289 tys. abonentów. Najwięcej podłączeń w ramach działania wykonano w województwach małopolskim (38 tys.), śląskim (36 tys.) oraz wielkopolskim (33 tys.). Podłączenia w technologii NGA stanowiły 65% (187 tys.) wszystkich podłączeń. W przypadku działania 2.1 PO RPW zakładane było podłączenie 49 tys. abonentów w pięciu województwach objętych programem. Większość podłączeń zostało zaplanowanych w województwach lubelskim (17 tys.) oraz w podkarpackim (16 tys.). W przypadku tego działania 91% podłączeń miało odbyć się w technologii NGA. Tabela 3. Liczba gospodarstw domowych planowanych do podłączenia w ramach 2.1 PO RPW Województwo Sieci NGA Sieci podstawowa Razem Lubelskie Podkarpackie Podlaskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Razem "Polska Wschodnia" Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej W ramach projektów realizowanych poprzez 8.4 POIG. Aktualnie podpisano 229 tys. umów abonenckich, z czego 79% stanowiły umowy na bazie projektów światłowodowych. Tabela 4. Zestawienie efektów inwestycji realizowanych w ramach działania 8.4 POIG Projekty radiowe Źródło: Opracowanie własne Projekty światłowodowe Projekty mieszane RAZEM Na poniższym wykresie przedstawiono udział miejscowości, które uzyskają dostęp do Internetu w wyniku realizacji projektów w ramach Działania 2.1. PO RPW i 8.4 POIG wśród ogółu białych plam (w rozumieniu sieci podstawowych nie tylko NGA). 20

21 Schemat 3. Udział miejscowości, które uzyskają dostęp do Internetu w wyniku realizacji projektów w ramach Działania 2.1. PO RPW i 8.4 POIG wśród ogółu białych plam Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej 21

22 4.3 Inwentaryzacja planów inwestycyjnych Inwentaryzacja planów inwestycyjnych jest zadaniem utrudnionym, ze względu na ograniczony obowiązek ich raportowania przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Oznacza to w praktyce, iż w przypadku danych zbieranych w ramach inwentaryzacji w 2014 roku, pozyskane zostają dane o stanie infrastruktury na koniec 2013 roku, natomiast plany dotyczą tylko Każda deklaracja dalszych planów inwestycyjnych jest nieobligatoryjna, w związku z czym wiarygodność i kompletność tych danych może być ograniczona. W 2013 r. wybudowano 7,1 tys. km nowych sieci światłowodowych. Jest to więcej niż planowane pierwotnie 5,3 tys. km. W związku z niezmienioną skalą wydatków publicznych oznacza to wzrost inwestycji podmiotów prywatnych. Największe planowane nakłady na sieci dostępowe obejmują zachodnie województwa Polski oraz duże aglomeracje. Dotyczy to w szczególności okolic aglomeracji śląskiej, trójmiejskiej oraz województwa wielkopolskiego. Planowana aktywność inwestycyjna w województwach podlaskim oraz warmińsko-mazurskim jest bardzo niska. Mapa 4. Rozmieszczenie inwestycji w sieci dostępowe planowanych w 2014 r. Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej 22

23 Inwestycje w zakończenia sieci światłowodowych w 2014 r. były skoncentrowane przede wszystkim w województwach pomorskim oraz śląskim. Według wstępnych danych inwestycje w latach 2015 będą realizowane w większym stopniu w południowych województwach małopolskim, świętokrzyskim oraz śląski. Należy jednak mieć na uwadze, że podmioty w ramach inwentaryzacji inwestycji dla UKE są zobowiązane do raportowania planów na kolejny rok. Udostępnianie planów na lata kolejne nie jest obligatoryjne, co oznacza, że informacje przedstawione na mapach dla lata mogą nie być kompletne. Mapa 5. Rozmieszczenie planowanych w 2014 r. zakończeń sieci światłowodowych. Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej 23

24 Mapa 6. Rozmieszczenie planowanych w 2015 r. zakończeń sieci światłowodowych r. Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej Mapa 7. Rozmieszczenie planowanych w 2016 r. zakończeń sieci światłowodowych. Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej 24

25 Planowane inwestycje obejmują przede wszystkim sieci FTTH. Oprócz tego duże nakłady są przewidziane na rozwiązania LTE, WLAN oraz dostęp do Internetu poprzez telewizję kablową (TVK). Schemat 4. Udziały technologii dostępowych w inwestycjach planowanych na rok 2014 Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej 4.4 Potencjał inwestycyjny podmiotów prywatnych Na podstawie skali inwestycji z poprzednich lat można oszacować zachowawczo potencjał inwestycyjny (poziom środków własnych) podmiotów prywatnych na około mln zł rocznie. Schemat 5. Wartość inwestycji szerokopasmowych (wg danych w systemie SIIS) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UKE. 25

26 Przy określaniu potencjału inwestycyjnego podmiotów w najbliższych latach należy wziąć pod uwagę czas trwania nowej perspektywy unijnej: kontraktowanie środków w latach oraz okres rozliczania projektów (obejmujący lata ). Przy dostępnych środkach unijnych w wysokości 3,6 mld zł i szacowanej na poziomie 50-60% intensywności pomocy, skala inwestycji w sieci NGA w ramach I-szej osi POPC wynosi 6,0 7,2 mld zł,. Wkład własny podmiotów prywatnych może wynieść 2,4 3,6 mld zł, co przy ośmioletnim okresie ich wydatkowania przekłada się na roczny wkład w wysokości około mln zł. Przedstawione wartości nie przekraczają oszacowanego w sposób zachowawczy potencjału podmiotów prywatnych. Na inwestycje bez wsparcia publicznego, podmiotom prywatnym pozostać może od około 50mln zł do blisko 500 mln zł w skali roku. 4.5 Współzależność między sieciami stacjonarnymi i mobilnymi 4G Jak wskazano w NPS, "z perspektywy konsumenckiej, a także NPS, najważniejszą kwestią jest dostępność usług i osiągane parametry transmisji (prędkość) niezależnie od techniki. W związku z powyższym technologią, która także mogłaby potencjalnie realizować cele NPS są sieci 4G, chociaż, jak podkreślono w dokumencie, obecne w Polsce rozwiązania mobilne nie zapewniają stałej prędkości transmisji na poziomie 30 Mb/s lub większej. Dalszy rozwój sieci czwartej generacji pozwoli w przyszłości na taką transmisję w określonych warunkach, a zatem będzie przyczyniał się do poprawy istniejącej sytuacji równolegle do rozwoju dostępowych sieci stacjonarnych. Szczególnie istotnym narzędziem, które pośrednio realizuje cele NPS jest aukcja na rezerwacje częstotliwości w paśmie 800MHz, w ramach której określono zobowiązania do zapewnienia pokrycia wybranych gmin w Polsce. Uczestnicy aukcji, którzy otrzymają rezerwacje częstotliwości z pasma 800 MHz, będą zobowiązani do pokrycia w terminie: 24 miesięcy zasięgiem własnej sieci z wykorzystaniem przyznanych częstotliwości minimum 83-89% spośród 1242 wskazanych gmin; 36 miesięcy zasięgiem własnej sieci z wykorzystaniem przyznanych częstotliwości minimum 90% spośród 1053 wskazanych gmin; 48 miesięcy zasięgiem własnej sieci z wykorzystaniem przyznanych częstotliwości minimum 90% spośród 48 wskazanych gmin. Tabela 5. Zobowiązania pokryciowe w ramach aukcji na rezerwację częstotliwości w paśmie 800MHz Zobowiązanie pokryciowe Liczba gmin Liczba gospodarstw domowych % gmin do pokrycia gospodarstw domowych do pokrycia 24 miesiące ,2 mln 83%-89% 2,7 2,9 mln 36 miesięcy ,0 mln 90% 3,6 mln 48 miesięcy 91 1,2 mln 90% 1,1 mln Razem ,5 mln 87%-89% 7,4 7,6 mln Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentacji aukcyjnej UKE. 26

27 Na poniższej mapie przedstawiono gminy objęte zobowiązaniami pokryciowymi w ramach aukcji na rezerwacje częstotliwości. Gminy zaznaczone kolorem czerwonym zostały objęte 24-miesięcznym zobowiązaniem. Zamieszkuje je około 3,2 mln gospodarstw domowych. W gminach objętych 36-miesięcznym zobowiązaniem (zaznaczone kolorem pomarańczowym) znajduje się około 4 mln gospodarstw domowych. Gminy objęte 48-miesięcznym zobowiązaniem stanowią głównie gminy miejskie (zaznaczone na niebiesko) i zamieszkuje je około 1,2 mln gospodarstw domowych. Gminy nieobjęte zobowiązaniami stanowią większe ośrodki miejskie, będące równocześnie czarnymi lub szarymi obszarami NGA. Mapa 8. Gminy objęte zobowiązaniami w ramach aukcji na rezerwacje częstotliwości w paśmie 800MHz. Pokrycie w 24 mies. Pokrycie w 36 mies. Pokrycie w 48 mies. Brak zobowiązania Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej Należy zauważyć, że zobowiązania aukcyjne nie gwarantują realizacji celów zapewnienia dostępu o prędkościach powyżej 30Mb/s. Zgodnie z dokumentacją aukcji, warunek zapewnienia zasięgu będzie spełniony gdy wskazane punkty kontrolne będą znajdować się w odległości nie większej niż 7 km od stacji bazowych. Odległość taka, biorąc pod uwagę obecne parametry i uwarunkowania działania sieci 4G, nie musi gwarantować wymaganej prędkości w sposób stały. Natomiast sieci 4G, powstałe w ramach zobowiązań aukcyjnych, będą stanowić ważne uzupełnienie dla infrastruktury NGA lub innych sieci mobilnych, spełniających opisywane wymagania. 27

28 4.6 Identyfikacja obszarów potencjalnie objętych inwestycjami prywatnymi oraz obszarów, dla których niezbędna będzie interwencja publiczna Analiza potrzeb interwencji na rynku dostępu szerokopasmowego polega na wskazaniu obszarów geograficznych, na których inwestycje prywatne są nieopłacalne. W celu identyfikacji tych obszarów rozróżniono trzy rodzaje obszarów NGA: Biały obszar NGA. Miejscowość albo spójna przestrzennie część miejscowości, w której sieć NGA obecnie nie istnieje i najprawdopodobniej nie powstanie na zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty opublikowania planowanego środka pomocy. Czarny obszar NGA. Miejscowość albo spójna przestrzennie część miejscowości, w której obecnie istnieje lub najprawdopodobniej powstanie więcej niż jedna sieć NGA na zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty opublikowania planowanego środka pomocy. Szary obszar NGA. Miejscowość albo spójna przestrzennie część miejscowości, w której obecnie istnieje lub najprawdopodobniej powstanie tylko jedna sieć NGA na zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty opublikowania planowanego środka pomocy. W przypadku obszarów czarnych oraz szarych przedsiębiorcy prywatni już zainwestowali w infrastrukturę NGA bądź też inwestycja taka będzie mieć miejsce w przeciągu najbliższych trzech lat. W takiej sytuacji interwencja publiczna jest niepotrzebna. Obszary białe obejmują zarówno miejscowości, gdzie zgodnie z analizą inwestycja w sieci dostępowe może być rentowna, jak i te, gdzie inwestycja taka nie mogłaby być dochodowa. Na potrzeby określenia docelowych obszarów podlegających interwencji publicznej konieczne jest wskazanie tych spośród białych obszarów, gdzie inwestowanie jest nierentowne i bez pomocy publicznej nie powstanie sieć NGA. Zgodnie z danymi GUS z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 oraz bazy TERYT z 2014 roku, w Polsce znajduje się około zamieszkałych miejscowości (miast i wsi), w których znajduje się blisko 13,57 mln gospodarstw domowych. Na podstawie przeprowadzonej klasyfikacji na bazie danych z inwentaryzacji infrastruktury i usług szerokopasmowych za rok 2013 oraz planów inwestycyjnych, w tym dotyczących realizacji inwestycji ze środków unijnych z perspektywy , określono, że białe obszary stanowią 92% liczby miejscowości (blisko ), w których znajduje się około 3,4 mln gospodarstw domowych. Na schemacie 6 przedstawiono strukturę białych oraz szarych i czarnych obszarów NGA ze względu na liczbę mieszkań oraz liczbę miejscowości, natomiast na mapach 9 i 10 liczbę gospodarstw domowych oraz ich udział w całkowitej liczbie gospodarstw domowych w poszczególnych gminach. 28

29 Schemat 6. Liczba gospodarstw domowych i liczba miejscowości w podziale na czarne i szare oraz białe obszary NGA Źródło: opracowanie własne. Mapa 9. Liczba gospodarstw domowych w białych obszarach NGA w poszczególnych gminach Źródło: opracowanie własne. 29

30 mld zł Mapa 10. Udział gospodarstw domowych w białych obszarach NGA w całkowitej liczbie gospodarstw domowych w gminie Źródło: opracowanie własne. Ze względu na dużą liczbę białych obszarów NGA o niedużej liczbie gospodarstw domowych, często znacznie oddalonych od istniejących lub planowanych węzłów szkieletowo-dystrybucyjnych, koszt zapewnienia pełnego pokrycia tych obszarów zasięgiem sieci NGA znacznie przekracza dostępne środki w ramach I-szej osi POPC. Na podstawie modelu symulacyjnego EY oszacowano, że całkowity koszt budowy sieci o gwarantowanej prędkości od 30Mb/s do 100Mb/s wynosi ponad 20,0 mld zł, natomiast dla sieci o gwarantowanej prędkości powyżej 100Mb/s 27,4 mld zł. Schemat 7. Wysokość nakładów inwestycyjnych dla budowy sieci NGA we wszystkich białych obszarach NGA Źródło: opracowanie własne. 20,0 Sieć o gwarantowanej prędkości Mb/s 27,4 Sieć o gwarantowanej prędkości powyżej 100Mb/s 30

31 4.7 Identyfikacja innych obszarów problemowych, związanych z realizacją inwestycji szerokopasmowych W trakcie prac nad Krajowym Planem Działań zidentyfikowano dwa podstawowe obszary problemowe, które utrudniają realizację inwestycji w sieci szerokopasmowe: otoczenie instytucjonalno-prawne, które wpływa na warunki realizacji inwestycji oraz działalności telekomunikacyjnej; popyt na usługi szerokopasmowe, który częściowo wynika z niskiego wykorzystania e-usług Otoczenie instytucjonalno-prawne Atrakcyjność inwestycji w sieci szerokopasmowe jest uwarunkowana od kilku czynników. Na decyzję przedsiębiorcy oprócz potencjalnych kosztów i przychodów z inwestycji wpływ mają również ryzyko przedsięwzięcia, przejrzystość przepisów prawa oraz ewentualne trudności mogące się pojawić w trakcie inwestycji. Czynniki wpływające na atrakcyjność inwestycji w sieci szerokopasmowe to między innymi: Wysokość opłat. Różnego rodzaju opłaty związane z inwestycją mają bezpośrednie przełożenie na rentowność przedsięwzięcia. Można tutaj wyróżnić opłaty za umieszczenie infrastruktury, opłaty dla właścicieli nieruchomości, opłaty za nadzór prac instalacyjnych i serwisowych, koszty projektów i uzgodnień. Dostęp do nieruchomości. Dostęp do nieruchomości bywa utrudniony wskutek niejasnych reguły prawa, braku identyfikowalnego partnera (zwłaszcza w przypadku spółdzielni mieszkaniowych), długiego czasu oczekiwania na podpisanie umowy na dostęp do nieruchomości. Dostęp do pasa drogowego. Brak dobrych praktyk związanych z realizacją inwestycji w pasie drogowym oraz wysokie koszty opłat z tytuły zajęcia pasa drogowego. Dostęp do informacji. Czas oczekiwania na mapy oraz inwentaryzacje bywa długi, co jest związane z brakiem cyfryzacji dokumentów Popyt na usługi dostępu do Internetu oraz e-usługi. Na atrakcyjność inwestycji w sieci szerokopasmowe wpływ ma również stopa korzystania z usług wykorzystujących dostęp szerokopasmowy. Korzystanie z takich usług generuje wśród potencjalnych abonentów popyt na dostęp do sieci szerokopasmowej. Jak wskazują wskaźniki porównawcze korzystania z Internetu oraz usług internetowych, Polska cechuje się zapóźnieniem w stosunku do krajów Zachodniej Europy. Odsetek obywateli korzystających przynajmniej raz w tygodniu jest jednym z najniższych w UE i wynosi 63% przy średniej wynoszącej 75%. Wskaźnik ten jest częściowo powiązany z niską ilością abonamentów na 100 obywateli. W Polsce wskaźnik ten wynosi 23, podczas gdy średnia dla UE to

32 Schemat 8. Odsetek obywateli korzystających z Internetu przynajmniej raz w tygodniu Źródło: Eurostat Schemat 9. Liczba abonamentów szerokopasmowych na 100 obywateli Źródło: Eurostat Stopień informatyzacji krajów UE może zostać przedstawiony za pomocą syntetycznego wskaźnika, wykorzystywanego przez Digital Agenda Scoreboard. Polska osiąga jeden z najniższych wyników wskazuje to na relatywnie niski stan informatyzacji kraju. 32

33 Schemat 10. Stan informatyzacji krajów UE wg. Digital Agenda Scoreboard Źródło: Eurostat Relatywnie niski odsetek osób korzystających z Internetu oraz usług Internetowych może mieć negatywny wpływ na atrakcyjność inwestycji w sieci szerokopasmowe. Dlatego też potencjalnie duże znaczenie mogą mieć działania mające na celu kształcenie kompetencji cyfrowych wśród Polaków. 33

34 5. MODELE INTERWENCJI 5.1 Cele NPS i POPC Głównym celem NPS jest zapewnienie dostępnej na całym terytorium Rzeczypospolitej, infrastruktury szerokopasmowej. Infrastruktura ta ma umożliwiać: szybki dostęp do Internetu, bezpieczny i szybki dostęp do elektronicznych usług publicznych, rozwój społeczeństwa cyfrowego i edukacji, rozwój badań i innowacji, tworzenie jednolitego rynku cyfrowego. Cel główny jest realizowany przez dwa cele szczegółowe: zapewnienie dostępu do Internetu o prędkości co najmniej 30Mb/s do 2020 r. wykorzystanie Internetu o prędkości co najmniej 100Mb/s przez 50% gospodarstw domowych do roku Realizacja powyższych celów jest założona poprzez jednoczesne działanie w trzech obszarach, którym częściowo odpowiadają realizowane programy unijne w perspektywie : Schemat 11. Cele i działania realizujące Narodowy Plan Szerokopasmowy. Źródło: opracowanie własne. 34

35 5.1.1 Zachęty inwestycyjne dla samodzielnych inwestycji operatorów telekomunikacyjnych Rozwój inwestycji szerokopasmowych wymaga odpowiedniego wsparcia instytucjonalnoprawnego. Sprowadza się ono do tworzenia zachęt inwestycyjnych, tworzenia stabilnego otoczenia prawnego ułatwiającego funkcjonowanie przedsiębiorcom oraz aktywnego identyfikowania i usuwania problemów związanych z inwestowaniem w sieci szerokopasmowe. Zmiany podejmowane w tym obszarze są dodatkowo istotne, ponieważ przeważnie nie wymagają nakładów finansowych bądź też są one niskie. Wśród obszarów problemowych dotyczących wsparcia instytucjonalno-prawnego można wyróżnić w szczególności: Zmianę otoczenia prawno-regulacyjnego: Ograniczenie ryzyka związanego ze zgłaszaniem zainteresowania przeprowadzeniem inwestycji, mającym na celu zablokowanie inwestycji podmiotów trzecich; Określenie kompetencji regulatora oraz metodologii związanych z wyznaczaniem ceny hurtowego dostępu do infrastruktury budowanej ze wsparciem publiczny; Realizacja Memorandum w sprawie współpracy na rzecz budowy i rozwoju pasywnej infrastruktury sieci szerokopasmowych; Opracowanie Kodeksu Dobrych Praktyk w zakresie instalacji telekomunikacyjnych w budynkach wielorodzinnych; Analiza możliwości wdrożenia rozwiązań umożliwiających modernizację instalacji telekomunikacyjnych w istniejących budynkach wielorodzinnych; Analiza możliwości wprowadzenia obowiązku przygotowania i udostępnienia przyłącza telekomunikacyjnego do budynku; Opracowanie przepisów technicznych określających warunki techniczne lokalizacji kanałów technologicznych w drogach publicznych; Analiza narzędzi umożliwiających współkorzystanie z infrastruktury i nieruchomości publicznych; Wsparcie dla inwestycji w bezprzewodowe sieci telekomunikacyjne (poprzez zmiany w wykorzystaniu zakresów fal radiowych). Wdrożenie ułatwień w obszarze współinwestycji: Analiza obowiązującej regulacji PPP pod kątem możliwości stosowania przy inwestycjach w sieci telekomunikacyjne; Analiza kosztów i możliwości wprowadzenia obowiązku publikacji i uzgadniania planów inwestycyjnych w twardą infrastrukturę (drogi, woda, kanalizacja); 35

36 Synergia inwestycji telekomunikacyjnych i energetycznych; Opracowanie Kodeksu Dobrych Praktyk dla JST w sprawie wsparcia inwestycji szerokopasmowych; Zapewnienie dostępu do informacji o infrastrukturze: Prowadzenie i utrzymanie inwentaryzacji infrastruktury szerokopasmowej oraz udostępnianie map pokrycia infrastrukturą; Rozbudowanie bazy wiedzy na temat infrastruktury o usługi, plany inwestycyjne oraz infrastrukturę, także poza telekomunikacyjną, która może przyczynić się do współinwestowania w infrastrukturę lub wspólnego korzystania Inwestycje z wykorzystaniem środków publicznych Realizacja inwestycji finansowanych ze środków publicznych została zaadresowana przez I-szą oś priorytetową PO PC Powszechny dostęp do szybkiego Internetu. Kwestie związane z inwestycjami publicznymi zostały szczegółowo przedstawione w dalszej części opracowania Stymulacja popytu na usługi szerokopasmowe Rozwój popytu na usługi opierające się na Internecie szerokopasmowym jest adresowany przez osie priorytetowe II oraz III PO PC. Oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd ma na celu rozwój usług online ze strony instytucji publicznych, natomiast oś priorytetowa III Cyfrowe kompetencje społeczeństwa ma na celu rozwój kompetencji cyfrowych wśród obywateli. Oś priorytetowa II: E-administracja i otwarty rząd będzie realizować następujące cele: Wysoka dostępność i jakość e-usług publicznych. Cel ten ma zwiększyć zakres spraw możliwych do załatwienia drogą elektroniczną. Cyfryzacja procesów back-office w administracji rządowej. Cel ten obejmuje m.in. rozwój systemów klasy ERP oraz interfejsów usług, budowanie wspólnych platform wymiany danych, przetwarzanie danych osobowych, implementację polityki bezpieczeństwa. Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego. Cel ten obejmuje działania mające na celu zwiększenie dostępności danych w sektorze publicznym w celu ich wtórnego wykorzystania. Oś priorytetowa III: Cyfrowe kompetencje społeczeństwa będzie realizować następujący cel: zwiększenie stopnia oraz poprawa umiejętności korzystania z Internetu, w tym e-usług publicznych. Cel ten ma przede wszystkim niwelować różnice w kompetencjach cyfrowych oraz wspieranie osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. 36

37 6. SZCZEGÓŁOWA KONCEPCJA INTERWENCJI W ZAKRESIE WSPIERANIA BUDOWY SIECI SZEROKOPASMOWYCH 6.1 Cel i zakres interwencji Interwencja w zakresie wspierania budowy sieci szerokopasmowych obejmuje inwestycje z wykorzystaniem środków publicznych i będzie realizowana poprzez I-szą oś POPC. Realizacja działań w ramach I-szej osi Powszechny dostęp do szybkiego Internetu POPC ma na celu wyeliminowanie terytorialnych różnic w możliwości dostępu do szerokopasmowego Internetu o wysokich przepustowościach. Przez wyeliminowanie terytorialnych różnic rozumie się ograniczenie liczby białych plam NGA na terenie całego kraju, przy uwzględnieniu efektywnościowego podejścia do alokacji środków. Zgodnie z zapisami POPC, rolą środków publicznych jest pobudzenie i uzupełnianie inwestycji prywatnych w zakresie: 1) budowy, rozbudowy lub przebudowy sieci dostępowej o parametrach co najmniej 30Mb/s; oraz 2) budowy, rozbudowy i przebudowy sieci szkieletowej i dystrybucyjnej zapewniającej szerokopasmowy dostęp do Internetu, jako uzupełnienie istniejącej infrastruktury telekomunikacyjnej. przy czym możliwość budowy odcinków sieci szkieletowej i dystrybucyjnej będzie możliwa wyłącznie w ramach projektów budowy, rozbudowy lub przebudowy sieci dostępowej, gdy taka infrastruktura jest niezbędna dla świadczenia usług na obszarze projektu. Należy nadmienić, że w POPC założono, że wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, na obszarach szczególnie zagrożonych trwałym wykluczeniem cyfrowym ze względu na bardzo niskie nasycenie usługami szerokopasmowego dostępu do internetu lub ich brak, gdzie budowa sieci zgodnie z wymaganiami EAC nie jest uzasadniona ekonomicznie, możliwe będzie wsparcie projektów polegających na dostarczaniu usług o parametrach niższych niż 30 Mb/s. Jednakże, ze względu na ograniczoną wysokość środków dostępnych w ramach I-szej osi POPC, niewystarczających nawet na realizację inwestycji na pozostałych obszarach, na których wsparcie publiczne może być niezbędne, nie przeznaczono środków na realizacje projektów o parametrach niższych niż 30Mb/s. Zgodnie z zapisami art. 14 oraz art. 52 Rozporządzenia 651/2013, interwencja publiczna może obejmować wyłącznie białe obszary NGA. Przez zasięg sieci rozumie się liczbę gospodarstw domowych na obszarze, na którym możliwe jest świadczenie usług telekomunikacyjnych: 1) Dla zabudowy jednorodzinnej uznaje się, że gospodarstwo domowe jest w zasięgu sieci przewodowej NGA, jeżeli sieć zakończona jest na granicy jego działki ewidencyjnej; 2) Dla zabudowy wielorodzinnej uznaje się, że gospodarstwo domowe jest w zasięgu 37

38 sieci przewodowej NGA, jeżeli sieć zakończona jest w obrysie budynku; 3) Dla sieci bezprzewodowych uznaje się, że gospodarstwo domowe jest w zasięgu sieci, jeżeli jego podłączenie do sieci wymaga wyłącznie instalacji urządzeń abonenckich lub anteny zewnętrznej. Przyjęcie definicji zasięgu opartej o granicę lub obszar działki ewidencyjnej oraz obrys budynku ogranicza trudności w rozliczeniu projektu, gdyż ogranicza zakres pozwoleń i zgód, które musiałby pozyskać beneficjent projektu (tj. zgoda na inwestycję na działce z domem jednorodzinnym lub zgoda na rozprowadzenie instalacji w zabudowie wielorodzinnej). Równocześnie uproszczony będzie sposób weryfikacji realizacji inwestycji i rozliczenia projektów. W celu zachowania spójności katalog kosztów kwalifikowalnych będzie powiązany z definicją zasięgu sieci - kwalifikowalne koszty będą obejmowały tylko te elementy infrastruktury, które są niezbędne do zapewnienia zasięgu sieci Warunki dopuszczalności technologii Zgodnie z motywem 78 pkt. e Wyt.pom.sieci, beneficjenci projektów powinni mieć możliwość zaoferowania wymaganych usług dostępu szerokopasmowego przy wykorzystaniu lub połączeniu technologii, które uznają za najbardziej odpowiednie. Jednocześnie, aby technologia była dopuszczalna, musi umożliwiać realizację celów I-szej osi priorytetowej POPC oraz spełniać wymogi testu bilansującego, o którym mowa w Wyt.pom.sieci. Zatem interwencja będzie obejmować wyłącznie projekty, które zapewniają skokową zmianę w zakresie dostępności do szerokopasmowego Internetu, tj.: 1) wybrany beneficjent projektu podejmuje znaczące nowe inwestycje w sieć szerokopasmową; oraz 2) dotowana infrastruktura stwarza znaczące nowe możliwości na rynku pod względem dostępności usługi dostępu szerokopasmowego i przepustowości, szybkości i konkurencji. Za inwestycje, które stwarzają znaczące możliwości na rynku pod względem dostępności usługi dostępu szerokopasmowego i przepustowości, szybkości i konkurencji, uznaje się między innymi: 1) budowę sieci NGA; 2) modernizację sieci podstawowej do standardu sieci NGA; 3) modernizacje sieci NGA takie jak przedłużenie połączeń światłowodowych, tak by były bliżej użytkowników końcowych, a nie uznaje się między innymi: 1) marginalnych inwestycji związanych jedynie z modernizacją aktywnych elementów sieci; 38

39 2) implementacji technologii zwiększania możliwości sieci miedzianych, które nie wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych (np. wektorowanie); 3) inwestycji, które polegają na powieleniu istniejącej infrastruktury szerokopasmowej; 4) niewielkich modernizacji istniejącej infrastruktury w celu zwiększenia przepustowości. Równocześnie, zgodnie z motywem 45 Wyt.pom.sieci (wraz z przypisem 61) z interwencji powinny zostać wyłączone wszystkie inwestycje, które zostałyby zrealizowane bez wsparcia publicznego, w szczególności inwestycje w infrastrukturę sieci radiowych 4G, które podmioty wyłonione w postępowaniu Urzędu Komunikacji Elektronicznej będą realizować w ramach zobowiązań określonych w rezerwacjach częstotliwości. Listy miejscowości, dla których zostały określone zobowiązania inwestycyjne w ramach rezerwacji częstotliwości są opublikowane na stronach Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Szczególnie istotnymi wydają się zobowiązania określone dla rezerwacji częstotliwości w paśmie 800MHz, które są przedmiotem trwającej aukcji Parametry usług dla użytkowników końcowych Zgodnie z motywem (58) w Wyt.pom.sieci, sieci NGA dostarczają w sposób niezawodny usługi o bardzo dużej szybkości przypadającej na abonenta. Niestety wytyczne te nie definiują pojęcia niezawodności. Równocześnie NPS zakłada realizację następujących celów: 1) zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu o prędkości co najmniej 30 Mb/s do końca 2020 roku; 2) doprowadzenie do wykorzystania usług dostępu o prędkości co najmniej 100 Mb/s przez 50% gospodarstw domowych do końca 2020 roku, bez zdefiniowania pojęcia minimalnej prędkości. Biorąc jednak pod uwagę zapisy przypisu nr 71: ( ), aby zapewnić w sposób wiarygodny minimalną szybkość pobierania danych przypadającą na abonenta, jakiej można oczekiwać od sieci NGA ( ), można wnioskować, że poprzez niezawodność należy rozumieć wiarygodną, minimalną szybkość pobierania danych innymi słowy gwarantowaną przepustowość. W niniejszym opracowaniu przyjęto, że gwarantowana przepustowość oznacza minimalną przepustowość łącza, jaką beneficjent projektu zobowiązuje się zapewnić przez cały czas świadczenia usługi detalicznej lub aktywnej usługi hurtowej (z wyłączeniem okresów przerw w świadczeniu usług, zdefiniowanych w warunkach umowy o poziomie jakości świadczonych usług oraz gwarancji poziomu jakości usług). W przypadku technologii opartych na transmisji w paśmie współdzielonym między użytkownikiem końcowym i pierwszym urządzeniem dostępowym, przepustowość w kierunku 2 Należy mieć na uwadze, że lista miejscowości objętych zobowiązaniami inwestycyjnymi, zgodnie z warunkami aukcji, zostanie ostatecznie zweryfikowana przed podpisaniem rezerwacji częstotliwości. 39

40 użytkownika końcowego jest równa przepustowości pasma podzielonej przez liczbę użytkowników końcowych wykorzystujących dane pasmo. Powyższe założenie dotyczy zarówno sieci stacjonarnych (np. GPON) jak i mobilnych, przy czym w przypadku sieci mobilnych przepustowość pasma odnosi się do przepustowości wynikającej z wykorzystywanego pasma oraz stosowanej technologii transmisji. Sugeruje się na podstawie analiz obowiązujących ofert operatorów, aby sieci dostępowe spełniały dodatkowo warunek, że współczynnik przepustowości w kierunku do użytkownika końcowego względem przepustowości w kierunku od użytkownika końcowego (współczynnik downlink/uplink ) nie może być większy niż 10/ Zobowiązania beneficjentów projektów do otwartości sieci i świadczenia usług hurtowych Otwartość sieci Zgodnie art. 14 ust. 10 Rozporządzenia 651/2014, beneficjenci projektów realizowanych w schemacie pomocy regionalnej, powinni oferować aktywny i pasywny dostęp hurtowy na sprawiedliwych i niedyskryminacyjnych warunkach, z możliwością skutecznego i pełnego dostępu w przypadku sieci NGA. Zgodnie zaś z art. 52 ust. 5 Rozporządzenia 651/2014, beneficjenci projektów powinni zostać zobowiązani do oferowania możliwie najszerszego dostępu do hurtowych usług aktywnych i pasywnych, zgodnie z art. 2 pkt 139 niniejszego rozporządzenia (tj. Rozporządzenia 651/2014), na równych i niedyskryminujących warunkach, w tym fizycznego uwolnienia pętli w przypadku sieci NGA. Taki hurtowy dostęp powinien być zapewniony przez co najmniej siedem lat, a prawo dostępu do kanałów i masztów nie jest ograniczone w czasie. W przypadku oparcia pomocy na pomocy regionalnej okres zobowiązania beneficjenta do oferowania dostępu hurtowego nie został określony w Rozporządzeniu 651/2014. Jednakże, zgodnie z motywem 78 pkt g oraz motywem 80 Wyt.pom.sieci, które stanowią wyraz polityki prowadzonej przez KE i zasad jakimi się kieruje, efektywny dostęp hurtowy do dotowanej infrastruktury powinien być oferowany na okres co najmniej siedmiu lat 3, na warunkach uczciwych i niedyskryminujących 4. W związku z powyższym beneficjent zostanie zobowiązany do zapewnienia dostępu hurtowego przez okres co najmniej siedmiu lat, przy czym prawo dostępu do kanałów lub słupów nie powinno być ograniczone czasowo. Jak wskazano w motywie 78 pkt g Wyt.pom.sieci dostęp hurtowy tego typu powinien być przyznany jak najwcześniej, zanim sieć zacznie funkcjonować. W przypadku świadczenia usług 3 Równocześnie sugeruje się zgodnie z wytycznymi, aby krajowy organ regulacyjny, pod koniec siedmioletniego okresu dokonał analizy czy operator danej infrastruktury ma znaczącą pozycję rynkową na danym rynku oraz czy istniałaby potrzeba nałożenia zobowiązań dotyczących dostępu zgodnie z ramami regulacyjnymi sieci i usług łączności elektronicznej. 4 Spełnienie tych warunków opisano w podrozdziale Sposób i warunki świadczenia usług hurtowych 40

41 detalicznych przyznanie dostępu powinno nastąpić co najmniej na sześć miesięcy przed rozpoczęciem świadczenia takich usług detalicznych. Ponadto, zgodnie z Wyt.pom.sieci zakres zobowiązań dotyczących dostępu hurtowego powinien być zasadniczo szerszy niż w przypadku zobowiązań zleconych operatorom o znaczącej pozycji rynkowej przez krajowe organy regulacyjne. Zobowiązania powyższe powinny być podjęte w umowach o dofinansowanie zawieranych między beneficjentami projektów a instytucją realizująca programy pomocowe. W konsekwencji kontrola realizacji tych zobowiązań spoczywać będzie na wspomnianej instytucji. Powyżej opisane zobowiązania dotyczące dostępu hurtowego dotyczą zarówno zakresu świadczonych usług jak i sposobu oraz warunków technicznych ich świadczenia. Beneficjenci projektów powinni przyjmować na siebie obowiązki dotyczące zapewnienia efektywnego dostępu hurtowego do dotowanej infrastruktury w umowach o dofinansowanie Zakres usług hurtowych Beneficjent projektu będzie zostać zobowiązany do świadczenia usług hurtowych w zakresie możliwym do zrealizowania dla danej technologii i architektury sieci, zgodnie z motywem 80 Wyt.pom.sieci oraz art. 2 pkt 139 Rozporządzenia 651/2014: 1) W przypadku sieci opartych na infrastrukturze przewodowej beneficjent projektu powinien być zobowiązany do świadczenia co najmniej następujących usług: a. Dostęp do strumienia bitów; b. Pełen dostęp do pętli lub podpętli lokalnej; c. Dzierżawa ciemnego włókna światłowodowego lub połączenia koncentrycznego; d. Dzierżawa kanalizacji; 2) W przypadku sieci opartych na technologiach bezprzewodowych beneficjent projektu powinien być zobowiązany do świadczenia co najmniej następujących usług: a. Dostęp do strumienia bitów; b. Dzierżawa miejsca na wieżach, masztach, dachach. Dodatkowo beneficjenci projektów będą zobowiązani do świadczenia usług komplementarnych: asysty technicznej oraz kolokacji w punktach styku sieci. Usługi hurtowe powinny być świadczone co do zasady przez okres co najmniej 7 lat, a w przypadku usług dzierżawy kanalizacji oraz miejsc na wieżach, masztach i dachach bez ograniczenia czasowego. Beneficjenci projektów zostaną zobowiązani do świadczenia usług hurtowych dla wielu podmiotów. Na podstawie wstępnych symulacji modelowych kosztów budowy sieci dostępowych, beneficjenci powinni zostali zobowiązani do świadczenia usług: 1) Dostępu do strumienia bitów dla trzech podmiotów; 2) Kolokacji i dzierżawy każdego odcinka kanalizacji dla trzech podmiotów; 41

42 3) Dzierżawy każdego ciemnego włókna światłowodowego lub połączenia koncentrycznego dla trzech podmiotów; 4) Dzierżawy każdej pętli lub podpętli abonenckiej dla jednego podmiotu; 5) Dzierżawy miejsca na każdej wieży, maszcie, dachu dla jednego podmiotu oraz w przypadku uzasadnionego żądania ze strony operatora będącego osobą trzecią. W przypadku usług dzierżawy pętli lub podpętli abonenckiej założono, że abonenci co do zasady korzystają z usług jednego podmiotu (nie różnicują dostawców usług Internetu, telewizji, telefonu), w związku z czym nie ma przesłanek do zobowiązania beneficjenta do świadczenia usług większej liczbie podmiotów jednocześnie. W przypadku usług dostępu do strumienia bitów świadczenie usług dla większej liczby podmiotów nie wymaga ponoszenia istotnie większych nakładów inwestycyjnych oraz nie ogranicza w sposób istotny możliwości korzystania z innych usług opartych na tej samej infrastrukturze. W związku z czym zobowiązanie beneficjentów projektów do świadczenia usług BSA będzie analogiczne (dla trzech podmiotów). Ze względu na istotne zróżnicowanie nakładów inwestycyjnych, w przypadku usług dzierżawy miejsca na wieży, maszcie, dachu beneficjent projektu będzie zobowiązany do świadczenia usług dla jednego podmiotu oraz w przypadku uzasadnionego żądania ze strony operatora będącego osobą trzecią, jeżeli istnieje techniczna możliwość świadczenia takiej usługi. Zobowiązanie nie powinno dotyczyć dachów, budynków lub obiektów, o których decyduje ich właściciel Proponowane rozwiązanie wynika z zapisów motywu 80 Wyt.pom.sieci: można sobie wyobrazić, że produkty dostępu wymagające podjęcia kosztownych interwencji w odniesieniu do dotowanej infrastruktury, które w innym przypadku nie byłyby przewidywane (np. wspólne umieszczenie w pośrednim punkcie dystrybucji), oferowane byłyby jedynie w przypadku uzasadnionego żądania ze strony operatora będącego osobą trzecią. Żądanie uznawane jest za uzasadnione, jeżeli: 1) podmiot ubiegający się o dostęp udostępnia spójny biznesplan, który uzasadnia rozwój danego produktu w ramach dotowanej sieci oraz 2) na tym samym obszarze geograficznym żaden inny operator nie oferuje porównywalnego produktu dostępu w cenie zbliżonej do cen obowiązujących na obszarach o większej gęstości zaludnienia. Sieć realizowana w ramach projektów z I-szej osi POPC musi również być tak zbudowana, aby bez względu na rodzaj stosowanej technologii, każdy operator będący stroną trzecią, stosujący wybraną przez siebie technologię, mógł świadczyć na tej infrastrukturze usługi detaliczne. 6.2 Ogólna koncepcja interwencji Realizacja działań w ramach I-szej osi Powszechny dostęp do szybkiego Internetu POPC ma na celu wyeliminowanie terytorialnych różnic w możliwości dostępu do szerokopasmowego Internetu o wysokich przepustowościach. W związku z tym, że celem 42

43 nie jest bezpośrednio zwiększenie dostępności do szerokopasmowego Internetu, a wyeliminowanie terytorialnych różnic, interwencja publiczna powinna stanowić rozwiązanie kompleksowe, gwarantujące realizację celu na wszystkich obszarach kraju, na których poziom dostępu do Internetu szerokopasmowego szczególnie odbiega od pozostałych. Dlatego też w ramach I-szej osi POPC podzielono terytorium całego kraju na tzw. obszary interwencji oraz opracowano taki model interwencji, który w założeniu ma zagwarantować (skoordynować) realizację inwestycji w każdym z tych obszarów w takim zakresie, w jakim będzie zgodny z przesłanką efektywnego wykorzystania środków pomocowych. Biorąc pod uwagę wysokość dostępnych środków w ramach I-szej osi POPC (1 020 mln EUR, czyli ok mln zł) oraz oszacowane wcześniej koszty realizacji inwestycji, interwencja w ramach I-szej osi POPC nie umożliwi zapewnienia zasięgu sieci dla wszystkich białych obszarów NGA w Polsce. W związku z powyższym, celem interwencji będzie zapewnienie możliwie największego zasięgu sieci przy określonej dostępnej puli środków, poprzez ich alokację: - w pierwszej kolejności tam, gdzie wymagane jest najniższe dofinansowanie w przeliczeniu na jedno gospodarstwo domowe w zasięgu sieci; - tylko w tych białych obszarach NGA, w których nie przewiduje się rozpoczęcia działalności przez operatorów na warunkach komercyjnych (tj. stanowią one obszary nierentowne); - tylko w tych białych obszarach NGA, w których beneficjent projektu będzie świadczył usługi także po zakończeniu okresu trwałości projektu (tj. beneficjent projektu będzie osiągał zysk z działalności operacyjnej). Przyjęty w Krajowym Planie Działań sposób alokacji środków spełnia łącznie powyższe założenia. Aby cele I-szej osi POPC były spełnione, poza określeniem kwoty dofinansowania dla obszaru interwencji, zostanie określone dodatkowo minimalne zobowiązanie pokryciowe minimalna liczba gospodarstw domowych, jakie beneficjent projektu obejmie zasięgiem sieci, oraz lista placówek edukacyjnych na obszarze projektu. Podsumowując, każdy obszar interwencji zostanie opisany za pomocą: 1) charakterystyk obszaru: a. listy białych obszarów NGA wraz z określeniem ich zasięgu i liczby gospodarstw domowych; b. listy placówek edukacyjnych w poszczególnych białych obszarach NGA; 2) warunków przyznania dofinansowania: a. minimalnej liczby gospodarstw domowych w białych plamach NGA, jakiej beneficjent projektu będzie musiał zapewnić zasięg sieci, w obszarze interwencji; b. maksymalną kwotę dofinansowania dla projektu. 43

44 Metodykę wyznaczania białych obszarów NGA, obszarów interwencji, maksymalnej kwoty dofinansowania i minimalnego zobowiązania pokryciowego przedstawiono w dalszej części opracowania. Beneficjent projektu, składając wniosek o dofinansowanie projektu, będzie natomiast: 1) deklarował liczbę gospodarstw domowych, jakie zamierza objąć zasięgiem sieci, w podziale na poszczególne białe obszary NGA w granicach obszaru interwencji (ogółem, bez wyszczególnienia poszczególnych punktów adresowych), przy czym: a. deklarowany zasięg sieci będzie musiał być równy lub większy od minimalnego zobowiązania dla danego obszaru interwencji; b. przewiduje się, że beneficjent projektu będzie mógł zadeklarować wyłączenie z inwestycji niektórych białych obszarów NGA, pod warunkiem, że spełni zobowiązania pokryciowe realizując inwestycje na pozostałych białych obszarach NGA. 2) deklarował wnioskowaną kwotę dofinansowania, która będzie musiała być niższa lub równa maksymalnej kwoty dofinansowania dla projektu; 3) zobowiązywał się do objęcia zasięgiem sieci placówek edukacyjnych w białych obszarach NGA w ramach danego obszaru interwencji, w których zadeklaruje realizację inwestycji; 4) zobowiązywał się do zapewnienia otwartości sieci i świadczenia usług hurtowych. Przy przyjętym modelu opartym na obszarach interwencji o ściśle określonych charakterystykach, kryteria konkursowe powinny także odzwierciedlać założenia interwencji. Rekomenduje się, aby głównym kryterium wyboru projektów był zasięg sieci, jaki beneficjent zrealizuje w ramach projektu, ponad minimalne zobowiązanie pokryciowe, określone dla danego obszaru interwencji. 6.3 Zarządzanie podziałem środków I-sza oś POPC zostanie wdrożona w ramach dwóch typów projektów, charakteryzujących się w szczególności różną wielkością: - w pierwszej kolejności zostaną zrealizowane projekty na obszarach interwencji odpowiadających zasięgom gmin lub ich grup, o całkowitym koszcie projektu w przedziale 5-10 mln zł; - następnie zostaną zrealizowane projekty na obszarach interwencji odpowiadających zasięgom podregionów (tj. grup powiatów) o całkowitym koszcie projektu w przedziale mln zł. Wdrożenie I-szej osi POPC może zostać dokonane w ramach jednego lub dwóch programów pomocowych. W przypadku wdrożenia na podstawie jednego programu pomocowego, podstawą prawną będzie Art. 52 Rozporządzenia 651/2014. W pierwszym konkursie zostaną wybrane projekty na obszarach interwencji o zasięgu gmin lub ich grup, natomiast w 44

45 kolejnych o zasięgu podregionów. W przypadku wdrożenia dwóch programów pomocowych, w ramach pierwszego programu, opartego na Art. 14 Rozporządzenia 651/2014, zostaną wybrane projekty na obszarach interwencji o zasięgu gmin lub ich grup, natomiast drugi program, oparty na Art. 52 tego rozporządzenia, będzie obejmował projekty na obszarach o zasięgu podregionów. W tabeli 6 przedstawiono porównanie wybranych charakterystyk modeli interwencji dla obszarów o zasięgu gmin lub ich grup oraz o zasięgu podregionów Tabela 6. Porównanie modeli interwencji dla obszarów o zasięgu gmin i podregionów. Obszary interwencji o zasięgu gmin lub ich grup Obszary interwencji o zasięgu podregionów Podstawa prawna - W przypadku realizacji dwóch Art. 52 Rozporządzenia 651/2014 programów pomocowych: Art. 14 Rozporządzenia 651/ W przypadku realizacji jednego programu pomocowego: Art. 52 Rozporządzenia 651/2014 Wielkość obszarów interwencji Szacowana liczba obszarów interwencji Obszary odpowiadające zasięgom gmin lub ich grup o całkowitym koszcie projektu w przedziale 5-10 mln zł Obszary odpowiadające zasięgom podregionom statystycznym NUTS3, o całkowitym koszcie projektu w przedziale mln zł obszarów interwencji obszarów interwencji Wysokość środków pomocowych Maksymalna intensywność pomocy Szacowana liczba projektów Harmonogram realizacji naborów 135 mln EUR (ok. 475mln zł) 885 mln EUR (ok mln zł) - W przypadku oparcia na art. 14 Rozporządzenia 651/2014: Intensywność pomocy wynika z mapy pomocy regionalnej - W przypadku oparcia na art. 51 Rozporządzenia 651/2014: Maksymalnie 85% kosztów kwalifikowalnych w regionach słabiej rozwiniętych i 80% w regionie lepiej rozwiniętym 45 Maksymalnie 85% kosztów kwalifikowalnych w regionach słabiej rozwiniętych i 80% w regionie lepiej rozwiniętym projektów projektów - - W przypadku realizacji dwóch programów pomocowych: Jeden nabór wniosków uruchomiony 2015r. Ponadto, w przypadku wydatkowania mniejszej Co roku jeden nabór wniosków od 2016 do 2020 roku

46 Obszary interwencji o zasięgu gmin lub ich grup puli środków przewiduje się realizację naborów uzupełniających, aż do wyczerpania środków.. - W przypadku realizacji jednego programu pomocowego: jeden nabór wniosków uruchomiony 2015r. Nie przewiduje się naboru uzupełniającego. Źródło: opracowanie własne. Obszary interwencji o zasięgu podregionów Wielkość i szacowana liczba obszarów interwencji Obszary interwencji o zasięgu gmin lub ich grup oraz o zasięgu podregionów obejmują obszary wszystkich białych obszarów NGA w kraju, przy czym obszary interwencji o zasięgu podregionów stanowią zagregowane obszary o zasięgu gmin. Oznacza to równocześnie, że wyznaczenie obszarów interwencji jest niezależne od podziału środków między programy pomocowe lub tury konkursów: zarówno obszary o zasięgu gmin i podregionów są wyznaczane przy założeniu dostępności całej puli środków z I-szej osi POPC. W związku z powyższym koncepcja interwencji zakłada, że wraz z podpisaniem umów o dofinansowanie projektów o zasięgu gmin lub ich grup, wszystkie białe obszary NGA na ich obszarze zostaną wyłączone z dalszej interwencji, a obszary interwencji o zasięgu podregionów zostaną ponownie określone, tak by już ich nie uwzględniały. Analogiczne wyłączenia z interwencji będą występować w przypadku zmiany kategoryzacji białych obszarów NGA na szare lub czarne. Obszary interwencji dla pierwszego konkursu w 2015r. odpowiadają zasięgom gmin lub w przypadku zbyt niskiej wartości projektów ich grup. Szacunkowa liczba obszarów interwencji, na których zostaną zbudowane sieci o całkowitym koszcie projektu w przedziale 5-10 mln zł, wynosi W przypadku kolejnych konkursów w latach , inwestycje będą realizowane w ramach obszarów interwencji odpowiadających swoim zasięgiem podregionów statystycznych, na których zostaną zbudowane sieci o całkowitym koszcie projektu w przedziale mln zł. Liczba obszarów interwencji wyniesie od 25 do Maksymalna intensywność pomocy Na wysokość maksymalnej intensywności pomocy na obszarach interwencji będzie mieć wpływ przyjęta podstawa prawna interwencji. W przypadku realizacji programu pomocowego w oparciu o art. 52 Rozporządzenia 651/2014, maksymalna intensywność pomocy może wynosić nawet 85% kosztów kwalifikowalnych dla regionów słabiej rozwiniętych oraz 80% dla województwa mazowieckiego. 46

47 Natomiast w przypadku oparcia interwencji o art. 14 Rozporządzenia 651/2014, dotyczący regionalnej pomocy inwestycyjnej, maksymalna intensywność pomocy będzie wynikać z mapy pomocy regionalnej. Zgodnie z aktualnie obowiązującą mapą, przyjętą rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2014 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata (Dz.U z dnia 1 lipca 2014 r., poz. 878) maksymalna intensywność pomocy regionalnej (dla projektów o wartości kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą poniżej 50 mln EUR) wynosi: 1) 50% - na obszarach należących do województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego; 2) 35% - na obszarach należących do województw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, opolskiego, pomorskiego, świętokrzyskiego, zachodniopomorskiego oraz na obszarach należących do podregionów: ciechanowsko-płockiego, ostrołęcko-siedleckiego, radomskiego i warszawskiego wschodniego; 3) 25% - na obszarach należących do województw: dolnośląskiego, wielkopolskiego, śląskiego; 4) 20% - na obszarze należącym do podregionu warszawskiego zachodniego; 5) 15% - na obszarze należącym do miasta stołecznego Warszawy w okresie od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2017 r.; 6) 10% - na obszarze należącym do miasta stołecznego Warszawy w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. Wyżej wskazaną maksymalną intensywność pomocy regionalnej udzielanej małym lub średnim przedsiębiorcom podwyższa się o 20 punktów procentowych brutto w przypadku małych oraz o 10 punktów procentowych brutto w przypadku średnich przedsiębiorców. Przedstawione powyżej wartości dotyczą maksymalnych pułapów intensywności pomocy jaka może zostać udzielona. W związku z tym, że na poszczególnych obszarach interwencji poziom i intensywność dofinansowania będzie różna, część obszarów może nie kwalifikować się do interwencji na obszarach o zasięgu gmin lub ich grup (ponieważ intensywność dofinansowania na nich będzie przekraczać ustalone limity dla pomocy regionalnej). Jednakże nie można wykluczyć, że na obszarach, dla których wstępnie oszacowany poziom intensywności przekracza maksymalne limity, beneficjenci projektów złożą wnioski, które będą mieściły się w ramach tych limitów. Sytuacja taka może mieć miejsce na przykład, gdy beneficjent projektu za ustaloną dla danego obszaru kwotę dofinansowania zrealizuje sieć o większym niż przewidziany zasięgu i zarazem wyższych kosztach kwalifikowanych. W takim przypadku intensywność pomocy będzie niższa niż oszacowana i może się mieścić w granicach wynikających z mapy pomocy regionalnej. 47

48 Mapa 11. Mapa pomocy regionalnej w latach Źródło: (dostęp w dniu: 16 października 2014r.) Równocześnie należy zauważyć, że obszary, które nie zostaną objęte interwencją w ramach pierwszego konkursu (dla projektów o zasięgach gmin lub ich grup) będą uwzględnione w ramach kolejnych, w którch przewidziano alokację blisko 90% dostępnych środków z I-szej osi POPC Szczegółowe wyniki dotyczące intensywności pomocy na obszarach interwencji przedstawiono w dalszej części opracowania. Szacowana liczba projektów Zakładana całkowita wartość projektu na obszarze interwencji o zasięgu gmin lub ich grup wynosi od 5 do 10 mln zł, co przy szacowanym na 50%-60% poziomie intensywności pomocy i przewidzianej puli środków odpowiada realizacji około projektów. Oznacza to, że nie na każdym z obszarów interwencji zostanie zrealizowana inwestycja w ramach pierwszego konkursu. 48

49 Nieobjęte w pierwszym konkursie obszary będą stanowić części składowe obszarów interwencji w kolejnych konkursach. Interwencja zakłada, że konkursy w latach będą realizowały projekty na całym obszarze kraju. Przyjmując, że obszar interwencji powinien odpowiadać zasięgowi sieci o całkowitym koszcie projektu miedzy mln zł, liczba obszarów interwencji wyniesie od 25 do Harmonogram realizacji programów Przyjęto następujący harmonogram kontraktowania środków i organizacji konkursów: Tabela 7. Harmonogram kontraktowania środków. Zasięg obszarów Konkurs Rok Wartość dotacji interwencji 1 Gminy lub ich grupy mln EUR 2 Podregiony mln EUR 3 Podregiony mln EUR 4 Podregiony mln EUR 5 Podregiony mln EUR 6 Podregiony mln EUR Źródło: opracowanie własne RAZEM 1020 mln EUR W przypadku oparcia interwencji na obszarach o zasięgu gmin lub ich grup na odrębnym programie pomocowym (art. 14 Rozporządzenia 651/2014) i niewydatkowania całkowitej puli środków w ramach konkursu w 2015 roku, przewiduje się organizację konkursu uzupełniającego, już po przeprowadzeniu pierwszych konkursów dla obszarów interwencji o zasięgu podregionów. Równocześnie w przypadku niewydatkowania środków we wcześniejszych konkursach dla obszarów interwencji o zasięgu podregionów, wartości środków w kolejnych zostaną odpowiednio zwiększone. Należy zauważyć, że nie ma konieczności organizacji tury uzupełniająca dla obszarów interwencji o zasięgu gmin lub ich grup, gdyż jej rolę będą pełnić następne konkursy dla obszarów o zasięgu podregionów. Równocześnie w przypadku niewydatkowania środków we wcześniejszych konkursach dla obszarów interwencji o zasięgu podregionów, wartości środków w kolejnych zostaną odpowiednio zwiększone Zarządzanie obszarami interwencji między konkursami W każdym konkursie beneficjenci będą mogli składać wnioski dla wszystkich obszarów interwencji, które do tej pory nie zostały objęte projektami. W pierwszym konkursie beneficjenci będą mogli składać wniosek o dofinansowanie na każdy z maksymalnie 1600 obszarów interwencji. Do realizacji zostanie wybranych do 190 projektów (tyle, ile można zrealizować w ramach dostępnych środków). 49

50 Przed organizacją każdego z konkursów dla obszarów o zasięgu podregionów ponownie będą wyznaczone obszary interwencji o zasięgu gmin lub ich grup (zgodnie z metodyką przedstawioną w dalszej części opracowania). Wyznaczone obszary interwencji zostaną pomniejszone o całe obszary interwencji wybrane w ramach poprzednich konkursów. Tak jak wspomniano wcześniej, w ramach każdego konkursu dla obszarów interwencji o zasięgu podregionów, beneficjenci powinni mieć możliwość składania wniosków na każdy obszar interwencji jeszcze nieobjęty projektem. W każdym konkursie zostanie wybrane tyle projektów, ile będzie mieścić się w wysokości środków określonych dla danego konkursu. Oczywiście wraz z przeprowadzaniem kolejnych konkursów i podpisywaniem umów o dofinansowanie, liczba obszarów interwencji, z których możliwy będzie wybór będzie malała. W przypadku organizacji tur uzupełniających w ramach pierwszego programu pomocowego, część obszarów zostanie już wcześniej objęta umowami o dofinansowanie. W związku z tym możliwość wyboru obszaru interwencji będzie ograniczona względem pierwszego konkursu dla tego programu pomocowego. Jednakże, tak jak w przypadku pozostałych konkursów, beneficjenci będą mogli dokonać wyboru spośród wszystkich obszarów interwencji, których jeszcze nie objęto zasięgiem innego projektu. Równocześnie należy podkreślić, że zgodnie z zaproponowaną metodyką, przed każdym konkursem (ze względu na zmieniające się uwarunkowania, plany inwestycyjne oraz zasięg istniejącej infrastruktury) będą wyznaczane ponownie obszary interwencji, wysokość dofinansowania dla nich oraz zobowiązania pokryciowe. W związku z tym alokacja środków może zmieniać się między poszczególnymi obszarami między kolejnymi konkursami Zarządzanie podziałem środków między regiony słabiej i lepiej rozwinięte Ze względu na podział środków w ramach I-szej osi POPC między region lepiej rozwinięty (województwo mazowieckie) i regiony słabiej rozwinięte (pozostałe województwa), sumaryczna wartość dotacji przyznana na realizacje projektów na obszarach inwestycyjnych zlokalizowanych w województwie mazowieckim nie może przekroczyć 68,4 mln EUR, natomiast na pozostałe województwa 951,8 mln EUR. 50

51 Schemat 12. Logika zarządzania obszarami interwencji między konkursami Źródło: opracowanie własne 6.4 Metodyka wyznaczania obszarów interwencji Procedura wyznaczania obszarów interwencji i ich parametrów przebiega modelowo w czterech krokach: 1) Wyznaczenie i konsultacja białych obszarów NGA; 2) Ocena rentowności inwestycji; 3) Określenie zobowiązania pokryciowego i kwoty dofinansowania dla obszarów interwencji o zasięgu gmin lub ich grup; 4) Grupowanie obszarów interwencji do obszarów interwencji o zasięgu podregionów Wyznaczenie i konsultacja białych obszarów NGA W pierwszym kroku zostaną wyznaczone białe obszary NGA, zgodnie z ich definicją. Stanowią one obszary, w których sieć NGA obecnie nie istnieje i najprawdopodobniej w ciągu trzech lat nie zostanie zbudowana przez prywatnego inwestora. Definicja sieci NGA 51

52 powinna być spójna z definicją sieci spełniającej wymogi dla interwencji w ramach I-szej osi POPC. Wyznaczenie białych obszarów NGA będzie odbywać się raz do roku i uwzględniać w szczególności: 1) Wyniki inwentaryzacji infrastruktury i usług szerokopasmowego dostępu do Internetu, przeprowadzanej przez Urząd Komunikacji Elektronicznej, o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych; 2) Realizację projektów z I-szej osi POPC; 3) Efekty realizacji inwestycji z wykorzystaniem środków pomocowych z lat Wyznaczone białe obszary NGA zostaną poddane konsultacjom społecznym w zakresie planowanych inwestycji przedsiębiorców telekomunikacyjnych w perspektywie trzech lat Ocena rentowności inwestycji W drugim kroku, dla każdego wyznaczonego białego obszaru NGA zostanie oszacowana rentowność inwestycji i kwota dofinansowania, jaka będzie niezbędna do jej realizacji. Przez rentowność rozumie się zdyskontowaną wartość bieżącą netto inwestycji (NPV), która stanowi różnicę między zdyskontowanymi przychodami oraz zdyskontowanymi kosztami operacyjnymi i nakładami inwestycyjnymi. Schemat 13. Ocena rentowności inwestycji Źródło: opracowanie własne. Ocena rentowności pozwoli na zidentyfikowanie dla każdego białego obszaru NGA wysokości niezbędnego dofinansowania, jakie umożliwi budowę i działalność operatora sieci o określonym zasięgu (liczbie gospodarstw domowych). Przyjęty model interwencji zakłada, że kwota dofinansowania będzie miała taką wysokość, aby zapewnić rentowność na każdym obszarze interwencji na określonym, stałym poziomie. W związku z tym, że każdy obszar będzie tak samo rentowny, wyeliminowany został tzw. efekt cherry picking, polegający na realizacji inwestycji przez beneficjentów wyłącznie na bardziej atrakcyjnych obszarach i pomijaniu tych mniej atrakcyjnych. 52

53 Do oceny rentowności inwestycji zostanie docelowo wykorzystany model analityczny, uwzględniający następujące elementy: - Koszty budowy sieci dostępowej; - Koszty budowy sieci szkieletowo-dystrybucyjnej; - Koszty utrzymania i odtworzenia sieci; - Koszty działalności operatora (pozyskanie i utrzymanie klienta, świadczenie usług, itp.); - Przychody ze świadczonych usług. Oszacowanie powyższych elementów będzie oparte na następujących danych: - Liczbie gospodarstw domowych; - Lokalizacji; - Strukturze zabudowy; - Występowaniu i odległości do węzłów szkieletowo-dystrybucyjnych; - Potencjale zakupowym mieszkańców. Oszacowanie rentowności białych obszarów NGA będzie odbywać się za każdym razem, gdy będą wyznaczane obszary interwencji (tj. przed każdym konkursem). Przy szacowaniu rentowności będą uwzględnione w szczególności wyniki inwentaryzacji infrastruktury i usług szerokopasmowego dostępu do Internetu, przeprowadzanej przez Urząd Komunikacji Elektronicznej, ze względu na możliwość powstania w tym okresie nowych węzłów szkieletowo-dystrybucyjnych, które mogą istotnie ograniczyć koszty budowy sieci dla niektórych białych obszarów NGA i zmniejszyć wymaganą kwotę dofinansowania. Za coroczne oszacowanie odpowiada ten sam podmiot, który jest odpowiedzialny za wdrożenie programu pomocowego. Natomiast przy zapewnieniu odpowiednich środków, zadanie to mogłoby zostać powierzone Urzędowi Komunikacji Elektronicznej Określenie zobowiązania pokryciowego i kwoty dofinansowania dla obszarów interwencji o zasięgu gmin lub ich grup Alokacja środków polega na wyznaczeniu takiego samego procentowego poziomu pokrycia gospodarstw domowych w białych obszarach NGA w każdym z obszarów interwencji, przy założeniu pełnego wykorzystania środków dostępnych w ramach I-szej Osi POPC. Wyznaczony procentowy poziom pokrycia będzie taki sam dla wszystkich obszarów interwencji, oddzielnie dla wszystkich regionów słabiej rozwiniętych oraz regionu lepiej rozwiniętego. W pierwszym kroku wyznaczane są wstępne obszary interwencji. Zasięg wstępnych obszarów interwencji odpowiada zasięgom gmin. W ramach każdego obszaru interwencji tworzona jest lista białych obszarów NGA wraz z określeniem liczby gospodarstw domowych oraz oszacowaniem rentowności na podstawie modelu określonego w kroku ocena rentowności inwestycji. 53

54 3. Wyznaczenie rozkładu łącznego i poziomu pokrycia poziom pokrycia 2. Wyznaczenie rozkładów skumulowanych 1. Ocena rentowności Następnie dla każdego wstępnego obszaru interwencji wyznaczany jest rozkład wymaganej kwoty dofinansowania w zależności od procentowego poziomu pokrycia gospodarstw domowych. Rozkład ten tworzony jest przy uwzględnieniu efektywności interwencji białe obszary NGA są uszeregowane ze względu na rentowność w przeliczeniu na jedno gospodarstwo domowe. Po wyznaczeniu rozkładów dla każdego obszaru interwencji wyznaczany jest rozkład łączny dla wszystkich obszarów, stanowiący sumę poszczególnych rozkładów. W kolejnym kroku na podstawie łącznego rozkładu określany jest poziom pokrycia, jaki może zostać zapewniony przy dostępnej puli środków w ramach I-szej Osi POPC. Następnie dla każdego obszaru interwencji zostaje wyznaczona kwota dofinansowania i liczba gospodarstw domowych w zasięgu sieci, jaka odpowiada określonemu poziomowi pokrycia. Do interwencji zostają włączone białe obszary NGA aż do momentu, gdy zostanie przekroczona minimalny poziom pokrycia. W przypadku występowania obszarów interwencji, na których gospodarstwa domowe skoncentrowane są w niewielkiej liczbie białych obszarów NGA, może zdarzyć się, że wyznaczone pokrycie będzie przekraczać minimalną wartość. Na schemacie 14 przedstawiono przykładową kalkulację, przy założeniu, że występują trzy obszary interwencji, natomiast dostępne środki publiczne wynoszą jednostek Schemat 14. Koncepcja wyznaczania zobowiązania pokryciowego i kwoty dofinansowania Obszar interwencji nr 1 Obszar interwencji nr 2 Obszar interwencji nr 3 Obszar Liczba Obszar Liczba Obszar Liczba Kwota dofin. Dofin / G.D. Kwota dofin. Dofin / G.D. NGA G.D. NGA G.D. NGA G.D. Kwota dofin. Dofin / G.D. A A A B B B C C C D D D E E E F Rozkład skumulowany Rozkład skumulowany Rozkład skumulowany Kwota Kwota Kwota % G.D. 100% % G.D. 100% dofin. dofin. dofin. % G.D. 100% % 80% % 80% % 80% % 60% % 60% % 60% % % % 40% 40% 40% % % % 20% 20% 20% % % % % 0% 0% 0% % % Łączny rozkład dla wszystkich obszarów interwencji 100% 80% maksymalny poziom pokrycia 60% 40% 20% hipotetyczne ograniczenie 0% budżetowe Zobowiązanie pokryciowe i kwota dofinansowania Obszar interwencji Zobowiązanie pokryciowe 70% (700 G.D.) Kwota dofinansowania % (1200 G.D.) % (1050 G.D.) Suma kwota dofinansowania Źródło: opracowanie własne. 54

55 Równocześnie może zaistnieć sytuacja, w której liczba gospodarstw domowych w rentownych białych obszarach NGA przekracza wyznaczony poziom pokrycia - w takiej sytuacji dany obszar interwencji nie będzie kwalifikował się do wsparcia ze środków z I-szej Osi POPC Zobowiązania pokryciowe będą obniżone o 20% 5, tak by uwzględniały potencjalną skalę błędu oszacowania rentowności na podstawie modelu symulacyjnego. Należy podkreślić, że w ramach interwencji beneficjent będzie mieć swobodę deklarowania zasięgu sieci niezależnie od modelowej, symulowanej alokacji środków, o ile tylko zadeklarowany zasięg sieci przekracza ustalone minimum dla obszaru interwencji. W kolejnym kroku wstępnie określone obszary interwencji zostaną zgrupowane w docelowe obszary interwencji. Grupowanie obszarów zostanie dokonane na podstawie podziału administracyjnego. Jeśli dwa lub więcej sąsiadujących ze sobą obszarów interwencji nie będą spełniać zakładanych minimalnych całkowitych kosztów projektu (5-10 mln zł) zostaną one połączenie w jeden lub więcej większych, z uwzględnieniem podziału administracyjnego kraju i oczekiwanych maksymalnych wartości inwestycji. Natomiast w przypadku wyznaczenia obszaru interwencji o wartości przekraczającej ustalone oczekiwane wysokości inwestycji, obszary zostaną pozostawienie w takim wymiarze Grupowanie obszarów interwencji do obszarów o zasięgu podregionów Wyznaczenie obszarów interwencji o zasięgu podregionów będzie polegało na grupowaniu obszarów interwencji o zasięgu gmin (lub ich grup). Grupowanie do większych obszarów interwencji będzie opierało się na przyjętym podziale na jednostki terytorialne do celów statystycznych (NTS). Określonej dla tego programu pomocowego liczbie obszarów interwencji najlepiej odpowiada poziom podziału na 66 podregionów (NTS3), które stanowią grupy powiatów. 5 20% od wyznaczonego zobowiązania, a nie o 20 punktów procentowych zobowiązania, np. zobowiązanie pokrycia 500 gospodarstw domowych na podstawie modelu powinno zostać skorygowane do 400 gospodarstw domowych o 20%. 55

56 Mapa 12. Podział Polski na podregiony (jednostki NTS3) Źródło: pl.wikipedia.org/wiki/nts_(klasyfikacja) (udostępnione na licencji CC by 3.0). W przypadku wyznaczenia obszaru interwencji o wartości inwestycji przekraczającej ustalony przedział, zostanie on podzielony na mniejsze obszary, przy założeniu spójności przestrzennej nowych obszarów. Jeśli dwa lub więcej sąsiadujących ze sobą obszarów interwencji nie będą spełniać zakładanych minimalnych wartości inwestycji (150 mln zł) zostaną one połączenie w jeden lub więcej większych, z uwzględnieniem podziału administracyjnego kraju i oczekiwanych maksymalnych wartości inwestycji. Zakłada się, że w ramach każdego obszaru interwencji beneficjent projektu będzie musiał spełnić zobowiązania pokryciowe, które obowiązują osobno dla każdego z obszarów interwencji o zasięgu gmin lub ich grup, wchodzących w skład tego obszaru interwencji Źródła danych W celu alokacji środków na obszary interwencji zostaną wykorzystane możliwie najbardziej aktualne i dostępne dane dla każdego obszaru NGA w zakresie: 1) Wyników inwentaryzacji infrastruktury i usług szerokopasmowego dostępu do Internetu oraz planów inwestycyjnych, przeprowadzanej przez Urząd Komunikacji Elektronicznej, o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o 56

57 wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych; 2) Wyników oszacowania nakładów inwestycyjnych z wykorzystaniem modułu analitycznego; 3) Wyników konsultacji białych obszarów NGA; 4) Stanu realizacji projektów z I-szej osi POPC; 5) Liczby gospodarstw domowych (w przypadku przyjęcia klasyfikacji na poziomie miejscowości udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny); 6) Lokalizacji obszaru (w przypadku w przypadku przyjęcia klasyfikacji na poziomie miejscowości udostępnionych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii); 7) Struktury zabudowy (w przypadku przyjęcia klasyfikacji na poziomie miejscowości liczby budynków mieszkalnych zamieszkanych wg liczby mieszkań, udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny) 57

58 7. LISTA PLANOWANYCH INWESTYCJI W RAMACH INTERWENCJI PUBLICZNEJ 7.1 Założenia i ograniczenia analizy W niniejszym dokumencie przedstawiono wartości dotyczące kosztów budowy sieci i niezbędnej wysokości dofinansowania na obszarach interwencji, które zostały wyznaczone z wykorzystaniem modelu symulacyjnego rentowności inwestycji. Model ten został zasilony danymi na poziomie miejscowości, dotyczącymi infrastruktury i usług szerokopasmowych w 2013 roku oraz planami inwestycyjnymi na kolejny rok, zadeklarowanymi w ramach inwentaryzacji infrastruktury, pozyskanymi z Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Zasilenie modelu symulacyjnego rentowności nowszymi danymi mogłoby dać odmienne wyniki. Równocześnie należy mieć na uwadze, że zgodnie z informacjami przekazanymi przez Zamawiającego, docelowo zostanie wykorzystany model analityczny, który zostanie zasilony danymi o większej dokładności (do pojedynczych budynków). W związku z powyższym przedstawione wyniki mogą być odmienne w przypadku wykorzystania modelu analitycznego. W analizach dokonano kategoryzacji obszarów na białe, szare i czarne obszary NGA na poziomie miejscowości, tj. jeżeli w danej miejscowości występował przynajmniej jeden abonent usług opartych o sieć NGA, miejscowość taka stawała się szarym lub czarnym obszarem NGA. Dysponując bardziej szczegółowymi danymi możliwe byłoby wyznaczenie obszarów NGA w skali części miejscowości, dzielnicy, osiedla lub jeszcze mniejszej. W związku z powyższym należy podkreślić, że przyjmując za podstawę analizy inne dane i inne poziom szczegółowości, wyniki mogą być odmienne od przedstawionych. Przedstawione w dalszej części opracowania wyniki dotyczące zasięgów sieci nie zostały skorygowane zgodnie z proponowaną metodyką o 20% 6 w celu uwzględnienia potencjalnego błędu oszacowania rentowności. Brak powyższej korekty pozwala na przedstawienie dokładnych wyników oszacowań na podstawie modelu symulacyjnego. Analogicznie nie dokonano grupowania lub dzielenia obszarów interwencji wyniki przedstawiono dla gmin oraz podregionów (NUTS3). Przedstawione inwestycje dotyczą wyłącznie interwencji publicznej. Nie określono listy planowanych inwestycji prywatnych, ponieważ ze względu na brak wiarygodnych i pełnych informacji w perspektywie trzech lat 7 jest niemożliwa do przewidzenia. Zasadniczo obejmuje 6 20% od wyznaczonego zobowiązania, a nie o 20 punktów procentowych zobowiązania, np. zobowiązanie pokrycia 500 gospodarstw domowych na podstawie modelu powinno zostać skorygowane do 400 gospodarstw domowych o 20%. 7 Zbierane w ramach inwentaryzacji infrastruktury dane dotyczą głównie jednego roku. 58

59 ona wszystkie miejscowości będące czarnymi/szarymi obszarami NGA (dalszy rozwój infrastruktury) oraz wybrane białe obszary NGA, które mogą być potencjalnie rentowne. 7.2 Wyniki alokacji środków Na podstawie modelu symulacyjnego rentowności i alokacji środków zgodnie z przyjętą metodyką, szacuje się, że około 1,38 mln gospodarstw domowych może znaleźć się w zasięgu sieci budowanych z dofinansowaniem z I-szej osi POPC. W regionie lepiej rozwiniętym (województwie mazowieckim) zasięgiem sieci może zostać objęte 120 tys. gospodarstw domowych, natomiast w pozostałych regionach 1,26 mln. Na schematach 15 i 16 przedstawiono rozkłady niezbędnego dofinansowania dla budowy sieci w zależności od minimalnego zobowiązania pokryciowego z zaznaczonymi poziomami, wynikającymi z dostępnych środków pomocowych. Schemat 15. Rozkład wymaganej kwoty dofinansowania w zależności od minimalnego zobowiązania pokryciowego w zasięgu sieci w regionie lepiej rozwiniętym. Schemat 16. Rozkład wymaganej kwoty dofinansowania w zależności od minimalnego zobowiązania pokryciowego w regionach słabiej rozwiniętych. Źródło: opracowanie własne. Źródło: opracowanie własne. Na mapie 13 przedstawiono kwotę dofinansowania i liczbę gospodarstw domowych objętych interwencją w poszczególnych województwach. Na mapie 14 natomiast udział gospodarstw domowych, które zostaną objęte interwencją w całkowitej liczbie gospodarstw domowych w białych obszarach NGA w województwach. 59

60 Mapa 13. Kwota dofinansowania i liczba gospodarstw domowych objętych interwencją w województwach. Mapa 14. Udział gospodarstw domowych, które zostaną objęte interwencją, we wszystkich gospodarstwach domowych w białych obszarach NGA Źródło: opracowanie własne. Źródło: opracowanie własne. 60

61 W dalszej części rozdziału przedstawiono szczegółowe wyniki alokacji środków na obszarach interwencji w ramach pierwszego i drugiego programu pomocowego Obszary interwencji o zasięgu gmin Na mapach zamieszczonych na następnych stronach przedstawiono charakterystyki interwencji dla obszarów o zasięgu gminy: - Wysokość alokowanego dofinansowania (mapa 15); - Liczbę gospodarstw domowych objętych zobowiązaniami pokryciowymi (mapa 16); - Udział gospodarstw domowych objętych zobowiązaniem w całkowitej liczbie gospodarstw domowych w białych obszarach NGA (mapa 17); - Intensywność pomocy dla inwestycji (mapa 18). Mapa 15. Wysokość dofinansowania alokowanego na obszary interwencji o zasięgu gminy Źródło: opracowanie własne. 61

62 Mapa 16. Liczba gospodarstw domowych objętych zobowiązaniami pokryciowymi dla obszarów interwencji o zasięgu gminy Źródło: opracowanie własne Mapa 17 Udział gospodarstw domowych objętych zobowiązaniem w całkowitej liczbie gospodarstw domowych w białych obszarach NGA dla obszarów interwencji o zasięgu gminy 62

63 Źródło: opracowanie własne Mapa 18. Intensywność pomocy dla inwestycji na obszarach interwencji o zasięgu gminy Źródło: opracowanie własne Obszary interwencji o zasięgu podregionów Na mapach zamieszczonych na następnych stronach przedstawiono charakterystyki interwencji dla obszarów o zasięgu podregionu: - Wysokość alokowanego dofinansowania (mapa 19); - Liczbę gospodarstw domowych objętych zobowiązaniami pokryciowymi (mapa 20); - Udział gospodarstw domowych objętych zobowiązaniem w całkowitej liczbie gospodarstw domowych w białych obszarach NGA (mapa 21); - Intensywność pomocy dla inwestycji (mapa 22). Ze względu na brak możliwości przewidzenia, które obszary interwencji zostaną objęte projektami w ramach pierwszego konkursu, na mapach przedstawiono wartości dla całej puli środków z I-szej osi POPC. 63

64 Mapa 19. Wysokość dofinansowania alokowanego na obszary interwencji o zasięgu podregionu Źródło: opracowanie własne Mapa 20 Liczba gospodarstw domowych objętych zobowiązaniami pokryciowymi dla obszarów interwencji o zasięgu podregionu Źródło: opracowanie własne 64

65 Mapa 21. Udział gospodarstw domowych objętych zobowiązaniem w całkowitej liczbie gospodarstw domowych w białych obszarach NGA dla obszarów interwencji o zasięgu podregionu Źródło: opracowanie własne Mapa 22. Intensywność pomocy dla inwestycji na obszarach interwencji o zasięgu podregionu Źródło: opracowanie własne 65

66 8. OCENA REALIZACJI CELÓW NPS 8.1 Realizacja pierwszego celu cząstkowego NPS. Spośród wszystkich 13,6 mln gospodarstw domowych w Polsce około 10,2 mln aktualnie znajduje się w czarnych bądź też szarych obszarach. Dzięki inwestycjom realizowanym w ramach perspektywy finansowej kolejne 1,4 mln gospodarstw domowych znajdujących się w białych obszarach uzyska dostęp do szerokopasmowego Internetu. Pozostałe 2,0 mln gospodarstw nie zostanie objęte zasięgiem sieci NGA, jednakże będą one znajdować się w zasięgu sieci 4G zbudowanej w ramach zobowiązań rezerwacyjnych częstotliwości 800 MHz. 8.2 Realizacja drugiego celu cząstkowego NPS. Realizacja drugiego celu cząstkowego zakłada że w 2020 r. 50%, tj. 6,8 mln gospodarstw domowych powinno korzystać z dostępu do Internetu o prędkości co najmniej 100 Mb/s. Realizacja tego celu będzie możliwa dzięki naturalnemu rozwojowi usług dostępowych oraz stymulowaniu popytu na usługi opierające się na szerokopasmowym dostępie do Internetu. Realizacja pierwszego celu cząstkowego gwarantuje, że w zasięgu sieci NGA znajdzie się 11,6 mln gospodarstw domowych. Przyjmując, że zasadniczo odsetek abonentów (szacowany na docelowym poziomie około 75% podmiotów w zasięgu sieci) oraz struktura usług o różnej jakości będzie niezmienna, jedynie jakość tych usług będzie rosła, szacuje się że spośród 11,6 mln gospodarstw domowych w zasięgu sieci NGA około 5,7 mln gospodarstw będzie użytkownikami usług dostępu do Internetu o prędkościach powyżej 100Mb/s. Zakłada się, że wskazany poziom zostanie osiągnięty w wyniku naturalnych tendencji rozwojowych. Można założyć, że stymulowanie popytu poprzez oferowanie nowych usług, w tym usług e-administracji, w przeciągu najbliższych lat spowoduje dodatkowy wzrost popytu o około 20% dzięki czemu możliwe będzie wygenerowanie dodatkowego 1,13 mln abonentów (łącznie 6,83 mln gospodarstw domowych). 8.3 Realizacja celów I-szej osi POPC Zakładając proporcjonalne wydatkowanie i rozliczanie środków w czasie trwania projektów od drugiego roku ich realizacji aż do zakończenia (tzn. po 50% w drugim i trzecim roku dla projektów o zasięgu gmin lub ich grup i po 33% w drugim, trzecim i czwartym roku dla projektów o zasięgu podregionów), rozliczone do 2018 wydatki wyniosłyby około 317 mln EUR, przy kwocie podpisanych umów na poziomie 677 mln EUR. Szacowane skumulowane wydatki przedstawiono na Schemacie 17: 66

67 mln. G.D. Schemat 17. Skumulowane wydatki ze środków UE wynikające z rekomendowanego harmonogramu (mln EUR) cel n+3 wg POPC wydatki ze środków UE wynikające z rekomendowanego harmonogramu Źródło: opracowanie własne. Zakładany harmonogram podpisywania umów o dofinansowanie pozwala na osiągnięcie zakładanych w POPC wskaźników produktu, zarówno w zakresie celu pośredniego w 2018 roku jak i celu końcowego. Schemat 18. Liczba gospodarstw domowych w zasięgu sieci wybudowanych w ramach I-szej osi POPC 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 1,38 1,38 1,38 1,38 1,16 1,38 1,31 0,91 1,15 0,67 0,91 0,43 0,67 0,18 0,43 0,00 0, zasięg sieci wybudowanych zasięg sieci na podstawie podpisanych umów Źródło: opracowanie własne na podstawie modelu symulacyjnego rentowności EY. Cel pośredni (508,6 tys. gospodarstw domowych w docelowym zasięgu sieci, dla których umowy o dofinansowanie zostały podpisane do 2018 roku) powinien zostać przekroczony o 80%, natomiast cel końcowy (726,5 tys. gospodarstw domowych w zasięgu sieci w 2023 roku) powinien zostać przekroczony o 90%. 67

68 9. OCENA POTENCJALNYCH EFEKTÓW SPOŁECZNO- GOSPODARCZYCH INTERWENCJI PUBLICZNEJ 9.1 Główne efekty społeczno-gospodarcze Przyjmuje się, iż wpływ budowy sieci NGA na warunki społeczne i gospodarcze na obszarach objętych interwencją przejawia się między innymi następującymi głównymi efektami: 1) Zwiększeniem efektywności działalności przedsiębiorstw; 2) Stworzeniem nowych miejsc pracy; 3) Zwiększeniem dochodów mieszkańców; 4) Wzrostem PKB; 5) Wygenerowaniem wartości dodanej dla użytkowników usług NGA. Wartość dodana dla użytkowników jest miarą wartości usług NGA względem usług o gorszych parametrach. Wartość ta jest postrzegana subiektywnie przez każdego z użytkowników. Jest ona mierzona poprzez określenie o ile więcej użytkownicy są gotowi zapłacić za usługi NGA w porównaniu do akceptowanej wysokości opłat za usługi o gorszych parametrach. Oszacowanie powyżej przedstawionych efektów społeczno-gospodarczych budowy sieci szerokopasmowych oraz zapewnienia dostępu do Internetu oparto na wynikach istniejących badań. Wyniki badań zostały przedstawione zbiorczo w Tabeli 8. Tabela 8. Efekty społeczno-gospodarcze budowy sieci szerokopasmowych Autor badania (rok) Zmienna zależna Wpływ Tempo wzrostu PKB Koutroumpis (2009) Penetracja wzrost penetracji o 10 p.p. powoduje wzrost tempa PKB o 0,25 p.p. Katz (2010) Penetracja wzrost penetracji o 10 p.p. powoduje wzrost tempa PKB o 0,24 p.p. Qiang (2009) Penetracja wzrost penetracji o 10 p.p. powoduje wzrost tempa PKB o 1,38 p.p. Czernich (2009) Penetracja wzrost penetracji o 10 p.p. powoduje wzrost tempa PKB o 0,9-1,5 p.p. Powstawanie nowych miejsc pracy w gospodarce Katz (2010) Penetracja wzrost penetracji o 10 p.p. powoduje wzrost tempa powstawania miejsc pracy o 0,61 68

69 Autor badania (rok) Zmienna zależna Wpływ Crandall (2007) Penetracja wzrost penetracji o 10 p.p. powoduje wzrost zatrudnienia o 2% w skali roku Shideler (2007) Penetracja Wzrost penetracji o 10 p.p. powoduje wzrost tempa powstawania miejsc pracy od 0,14 p.p w zależności od sektora gospodarki Powstanie nowych miejsc pracy (w trakcie inwestycji) Crandall (2003) Wartość inwestycji inwestycja 63,6 mld USD powoduje stworzenie miejsc pracy ( USD na jedno miejsce W przeliczeniu na PLN*: PLN na jedno miejsce) Atkinson (2009) Wartość inwestycji inwestycja 10,0 mld USD powoduje stworzenie miejsc pracy ( USD na jedno miejsce W przeliczeniu na PLN*: PLN na jedno miejsce) p.p. Liebenau (2009) Wartość inwestycji inwestycja 7,5 mld USD powoduje stworzenie miejsc pracy ( USD na jedno miejsce W przeliczeniu na PLN*: PLN na jedno miejsce) Powstanie nowych miejsc pracy w sektorach powiązanych Crandall (2003) Wartość inwestycji inwestycja 63,6 mld USD powoduje stworzenie miejsc pracy ( USD na jedno miejsce W przeliczeniu na PLN*: PLN na jedno miejsce) Atkinson (2009) Wartość inwestycji inwestycja 10,0 mld USD powoduje stworzenie miejsc pracy ( USD na jedno miejsce W przeliczeniu na PLN*: PLN na jedno miejsce) Liebenau (2009) Wartość inwestycji inwestycja 7,5 mld USD 69

70 Autor badania (rok) Zmienna zależna Wpływ Wzrost efektywności działalności gospodarczej Thompson, Garbacz (2008) Penetracja Wartość dodana dla mieszkańców Meek, Kenny, Boughton, Thanki, Com (2010) Dochody mieszkańców Ericsson, Arthur D. Little, Chalmers University of Technology (2013) Wartość inwestycji Prędkość dostępu powoduje stworzenie miejsc pracy ( USD na jedno miejsce W przeliczeniu na PLN*: PLN na jedno miejsce) 10 p.p. wzrost penetracji powoduje wzrost efektywności o 3.6% inwestycja 1 EUR powoduje wygenerowanie wartości dodanej w trakcie całego okresu użytkowania sieci dla mieszkańców w wysokości 0,72 1,55 EUR wzrost prędkości z 4 do 8 Mb/s powoduje wzrost miesięcznych dochodów mieszkańców o USD (w przeliczeniu na PLN*: PLN) * przeliczenie po kursie 1 USD = 3 PLN, uwzględniono zróżnicowanie wysokości średnich dochodów mieszkańców krajów, w których realizowano inwestycje. źródło: opracowanie własne na podstawie: Ericsson, Arthur D. Little, Chalmers University of Technology: Socioeconomic effects of broadband speed; Bank Światowy: Information and Communications for Development 2009: Extending Reach and Increasing Impact; ITU: Impact of broadband on economy. W ramach projektów z I-szej osi POPC, szacuje się na podstawie modelu symulacyjnego rentowności, że: 1) Zostaną zrealizowane inwestycje o wartości 5,7 mld zł; 2) Zostanie zapewniony dostęp do Internetu o prędkościach powyżej 30Mb/s dla około 1,38 mln gospodarstw domowych z pośród 13,57 mln wszystkich gospodarstw domowych w Polsce. Zakładając hipotetycznie, że docelowo od 50% do 75% gospodarstw objętych interwencją zakupi usługi NGA, poziom penetracji może wzrosnąć od 5,1 do 7,6 punktów procentowych. 70

71 Przyjmując, że realizacja inwestycji w ramach I-szej osi POPC mogłaby wywołać efekty społeczno-gospodarcze o skali zbliżonej do wartości przedstawionych w Tabeli 8, szacunkowe efekty społeczno-gospodarcze mogą wynieść 8 : Tabela 9. Efekty społeczno-gospodarcze inwestycji w ramach I-szej osi POPC. Efekt Wartość Wzrost PKB w skali roku Nowe miejsca pracy w gospodarce w skali roku Nowe miejsca pracy (w trakcie inwestycji) Nowe miejsca pracy w sektorach powiązanych z inwestycją Wzrost efektywności działalności gospodarczej Dochody mieszkańców Wartość dodana dla mieszkańców w całym okresie użytkowania sieci Zwiększenie tempa wzrostu o 0,12 1,14 p.p. (2,0 18,7 mld zł) Zwiększenie tempa wzrostu o 0-1 1,5 p.p ( miejsc pracy) Stworzenie miejsc pracy związanych z budową sieci Stworzenie miejsc pracy Wzrost efektywności o około 1,8 2,75% Wzrost dochodów mieszkańców o mln zł w skali roku Wytworzenie wartości dodanej dla mieszkańców w wysokości 5 11 mld zł Źródło: opracowanie własne Przyjmując, że wartość dodana dla mieszkańców może być miarą korzyści ekonomicznych, powstałych w wyniku działalności sieci NGA w całym okresie jej użytkowania, inwestycje w ramach I-szej osi POPC środków przyniosą większe korzyści ekonomiczne (od 4,1 do 8,9 mld zł) niż wysokość zaangażowanych środków publicznych (3,6 mld zł). Uwzględniając dodatkowo wpływ inwestycji na wzrost PKB w okresie 5 lat), dodatnie efekty ekonomiczne inwestycji szacuje się na poziomie mld zł. 8 Przedstawione wartości wyznaczono metodą benchmark ową, która bazuje na założeniu o porównywalności inwestycji i warunków ich realizacji. Założenia te dotyczą między innymi: poziomu rozwoju gospodarczego kraju lub regionów, poziomu wynagrodzeń, stopy bezrobocia, uwarunkowań lokalnych, itp. Przyjęcie innej metody i założeń może skutkować uzyskaniem wyników odbiegających od powyżej przedstawionych. 71

72 9.2 Dodatkowe efekty społeczno-gospodarcze Zapewnienie dostępu do Internetu o prędkościach powyżej 30Mb/s może spowodować szereg dodatkowych efektów, między innymi: 1) Upowszechnienie pracy zdalnej. Wraz z polepszeniem się jakości usług dostępu do Internetu wzrośnie produktywność pracy zdalnej. W konsekwencji przewiduje się, że upowszechni się model, w którym pracownicy będą częściowo pracować w biurze i częściowo zdalnie; 2) Zwiększenie zatrudnienia wśród grup o ograniczonych możliwościach przemieszczania się. Możliwość pracy zdalnej przekłada się nie tylko na zmianę zachowania osób pracujących poza miejscem zamieszkania, ale także umożliwia w ogóle podjęcie się działalności zawodowej przez osoby, dla których ograniczona mobilność była barierą w znalezieniu zatrudnienia. Grupa osób o ograniczonej mobilności uwzględnia nie tylko osoby niepełnosprawne ale też osoby opiekujące się innymi członkami rodziny; 3) Utrzymanie miejsc pracy i przedsiębiorstw na obszarach oddalonych od ośrodków miejskich. Wraz z szybkim rozwojem usług internetowych, przedsiębiorstwa zlokalizowane na obszarach miejskich, na których dostęp do szerokopasmowej infrastruktury jest lepiej rozwinięty, uzyskują przewagę konkurencyjną względem podmiotów zlokalizowanych poza obszarami miejskimi. Budowa sieci na obszarach wiejskich przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw działających na tych obszarach i w konsekwencji może przyczynić się do ich zachowania; 4) Oszczędność kosztów i czasu pracowników wynikająca z telepracy. Upowszechnienie telepracy będzie skutkować ograniczeniem czasu, jaki pracownicy spędzają na podróżach do i z pracy. Brak dojazdów do pracy przełoży się także na wymierne korzyści związane z ograniczeniem kosztów transportu; 5) Upowszechnienie usług wideokonferencji ograniczy liczbę oraz koszty podróży służbowych; 6) Zwiększenie dostępności do treści internetowych. Dostęp do Internetu o większych prędkościach umożliwia bardziej efektywne korzystanie z treści, w szczególności z materiałów wideo, gier online, oprogramowania do telekonferencji. Z jednej strony zapewnienie dostępu do sieci o odpowiednich prędkościach zmniejszy przepaść cyfrową między mieszkańcami obszarów o ograniczonej infrastrukturze szerokopasmowej, a z drugiej pobudzi popyt na te treści i usługi, generując pośrednio nowe miejsca pracy; 7) Rozwój umiejętności dzięki dostępności do szkoleń online, zajęć akademickich w modelu e-learningowym, itp. powoduje zwiększenie kompetencji i w konsekwencji atrakcyjności osób na rynku pracy; 8) Dostęp do e-usług oferowanych przez urzędy i inne jednostki administracyjne powoduje zwiększenie efektywności działań urzędów, poprzez ograniczenie zakresu 72

73 pracy, która mogłaby być wykonana w sposób automatyczny. Równocześnie możliwość skorzystania z usług online ogranicza liczbę podróży oraz czas potrzebny na ich realizację; 9) Ograniczenie emisji zanieczyszczeń na skutek zmniejszenia liczby podróży związanych z wykonywaniem pracy oraz korzystaniem z publicznych e-usług. 73

74 10. STRUKTURA ZARZĄDCZA KRAJOWEGO PLANU DZIAŁAŃ Struktura zarządcza dla realizacji Krajowego Planu Działań będzie odzwierciedlać cele określone w Narodowym Planie Szerokopasmowym oraz konieczność aktualizacji tego dokumentu (zgodnie z jego zapisami). Schemat 19. Struktura zarządcza dla Krajowego Planu Działań Źródło: opracowanie własne Dla każdego ze zidentyfikowanych obszarów działań w ramach Krajowego Planu Działań przewidziano utworzenie grupy roboczej, odpowiedzialnej za ich skuteczną realizację. 74