Instrukcja Duszpasterstwa Rodzin Archidiecezji Gnieźnieńskiej

Transkrypt

1 Instrukcja Duszpasterstwa Rodzin Archidiecezji Gnieźnieńskiej Gniezno

2 Spis treści I. Przygotowanie do małżeństwa 1. Przygotowanie dalsze 1.1. Rodzina 1.2. Szkoła 1.3. Parafia 1.4. Środki masowego przekazu 2. Przygotowanie bliższe 3. Przygotowanie bezpośrednie 4. Celebracja sakramentu małżeństwa II. Duszpasterstwo małżeństw i rodzin 1. Diecezja 1.1. Biskup 1.2. Referent Diecezjalny Duszpasterstwa Rodzin 1.3. Diecezjalna Doradczyni Życia Rodzinnego 2. Dekanat (Rejon) 2.1. Dekanalny Duszpasterz Rodzin 2.2. Dekanalny (Rejonowy) Doradca Życia Rodzinnego 3. Parafia 3.1. Proboszcz 3.2. Parafialny Doradca Życia Rodzinnego 4. Sympozja i inne formy debat na temat małżeństwa i rodziny III. Duszpasterstwo Rodzin w sytuacjach szczególnych 1. Sytuacje trudne 2. Małżeństwa mieszane 3. Małżeństwa bezdzietne 4. Oddziaływanie duszpasterskie w sytuacjach nieprawidłowych 4.1. Katolicy żyjący w tak zwanym Małżeństwie na próbę 4.2. Katolicy żyjący w rzeczywistych wolnych związkach 4.3. Katolicy związani tylko ślubem cywilnym 4.4. Katolicy żyjący w separacji lub porzuceni przez współmałżonka 4.5. Katolicy rozwiedzeni, którzy zawarli nowy związek IV. Służba życiu 2

3 Niniejsza Instrukcja normuje najważniejsze zagadnienia przygotowania do małżeństwa, celebracji sakramentu małżeństwa, duszpasterstwa małżeństw i rodzin oraz działań podejmowanych w Archidiecezji Gnieźnieńskiej na rzecz służby życiu i rodzinie. Została opracowana na podstawie dokumentów mówiących o małżeństwie i rodzinie, po konsultacjach z Dekanalnymi Referatami Rodzin, Parafialnymi Doradcami Życia Rodzinnego oraz wieloma osobami zaangażowanymi w duszpasterstwo rodzin, wzbogacona doświadczeniami z pracy Referatu Duszpasterstwa Rodzin Archidiecezji Gnieźnieńskiej. I. Przygotowanie do małżeństwa Przygotowanie do małżeństwa jest jednym z najważniejszych zadań duszpasterskich Kościoła, musi więc dokonywać się na podstawie norm i wskazań zawartych w księgach liturgicznych oraz wskazaniach Kościoła wyrażonych w dokumentach soborowych, wypowiedziach papieży, dokumentach Kongregacji rzymskiej, Episkopatu Polski, a także Kościoła diecezjalnego. Zmiany kulturowe, które dotykają rodzinę, oraz dane statystyczne mówiące o zwiększającej się liczbie rozwodów, związków niesakramentalych, wolnych związków i małżeństw mieszanych powinny mobilizować duszpasterstwo parafialne do większego zaangażowania w przygotowanie młodych do sakramentu małżeństwa. 1. Przygotowanie dalsze 1.1. Rodzina 1. Przygotowanie dalsze do małżeństwa odbywa się w ramach chrześcijańskiego wychowania w rodzinie i wynika ze zobowiązań rodziców podjętych w sakramencie małżeństwa i ponowionych przy chrzcie dziecka (por. DDR 20). 2. Rodzice winni troszczyć się o klimat wzajemnego zaufania, szczerości i dialogu, w którym dzieci otwierają się na miłość Boga oraz prawidłowo są wprowadzane w świat miłości międzyludzkiej. 3. Rodzina ma ważne zadanie w kształtowaniu postaw religijno moralnych, zwłaszcza teraz, gdy mamy do czynienia z nasileniem się patologii społecznej: związki homoseksualne, małżeństwo na próbę, wolne związki itp. 4. Rodzice, jako pierwsi głosiciele wiary (por. KKK 1666), są przekazicielami zasad etycznych. Powinni więc, w duchu poszanowania godności osoby ludzkiej, wychowywać swoje dzieci do szacunku dla płciowości i czystości. 5. Zadaniem rodziców jest rozważne i dyskretne towarzyszenie swoim synom i córkom w przeżywaniu kolejnych faz dorastania. Rodzice powinni zapewnić dzieciom i młodzieży jasne i subtelne wychowanie seksualne w powiązaniu z poznaniem i przyjęciem katolickich zasad moralnych kierujących tą dziedziną życia ludzkiego. W rodzinach ojcowie i matki winni wyjaśniać swoim dzieciom zagadnienia związane z życiem płciowym stosownie do ich wieku (por. FC 27, Karta Praw Rodziny 5c). 6. Zadaniem rodziców jest także mobilizowanie swoich dzieci do solidnego uczestnictwa w katechezie szkolnej i parafialnej Szkoła 7. Ważnym miejscem, gdzie kształtuje się postawa młodego człowieka wobec małżeństwa i rodziny jest szkoła, która ma nie tylko obowiązek nauczać, ale także wychowywać (por. DDR 21). 8. Rodzice mają prawo i obowiązek zainteresować się i decydować, kto będzie uczył ich dzieci, czego będzie je uczył i do czego będzie je wychowywał (por. DDR 21; Karta Praw Rodziny, 5). 9. Dobre zorganizowanie katechizacji w szkole, odpowiedni katecheci, zaangażowanie i pilny w niej udział dzieci i młodzieży są niezastąpionym elementem przygotowania do małżeństwa i rodziny. 3

4 Zadania te spoczywają na rodzicach, katechetach i nauczycielach, a także na duszpasterzach (por. DDR 22). 10. Katecheci w ramach programu szkolnego przekazują uczniom stosowną wiedzę na temat powołania człowieka jako istoty płciowej, wezwanej do życia małżeńskiego i rodzinnego. Takie nauczanie jest autentyczne, gdy poparte jest świadectwem własnego życia. 11. Katecheza szkolna ma za zadanie wprowadzenie uczniów w życie sakramentalne, a nie bezpośrednie przygotowanie do sakramentów, które powinno odbywać się w parafii zamieszkania ucznia. 12. Szczególny problem stanowi narzucany szkołom program edukacji seksualnej, niemający nic wspólnego z wychowaniem seksualnym, o którym mówi Stolica Apostolska. Duszpasterze niech do tego wzywają, a rodzice pilnują, by dyrekcja nie wprowadzała programów gorszących młodzież (por. DDR 21). 13. Wychowawcy szkolni powinni zadbać, aby zagadnienia związane z wychowaniem do życia w małżeństwie i rodzinie realizowane w obrębie różnych przedmiotów, a szczególnie przedmiotu Wychowanie do Życia w Rodzinie, którego bezpośrednim celem jest przygotowanie młodzieży do życia w rodzinie, były harmonijnie powiązane z programem katechezy szkolnej, która ukazuje całościową wizję osoby ludzkiej i jej powołania. 14. Nauczyciele Wychowania do Życia w Rodzinie powinni przekazywać stosownie do programu nauczania wiedzę zgodną z nauką Kościoła katolickiego Parafia 15. Na proboszczu i jego współpracownikach spoczywa wielki obowiązek zatroszczenia się o to, aby młodzi parafianie we właściwy sposób przygotowywali się do małżeństwa. 16. Dla młodzieży dużym autorytetem są rówieśnicy. Jest rzeczą konieczną, aby w parafii istniały i pod odpowiednią opieką funkcjonowały formalne grupy młodzieżowe np. Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej, Żywy Różaniec Młodzieży, Ruch Światło-Życie, Ognisko Misyjne lub inne grupy młodzieżowe (por. DDR 23). 17. Szczególną troską w parafii należy objąć nauczycieli Wychowania do Życia w Rodzinie, proponując im podobne spotkania formacyjne i rekolekcje, jak katechetom czy Doradcom Życia Rodzinnego. 18. Duszpasterze i katecheci powinni uwrażliwiać zarówno dyrekcję szkoły, jak i nauczycieli, aby respektowali prawo rodziców do wychowania religijnego i moralnego, zgodnie z chrześcijańskim systemem wartości Środki masowego przekazu 19. W diecezjalnych mass mediach: Przewodnik Katolicki Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Wiadomości Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Duszpasterstwo Rodzin Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Studia Gnesnesia, Biuletyn katechetyczny, Biuletyn Misyjny Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Radio Plus oraz na diecezjalnych stronach internetowych powinny być poruszane sprawy dotyczące małżeństwa i rodziny. 20. Do każdej parafii wysyłany jest przez Referat Duszpasterstwa Rodzin kwartalnik Sprawy Rodziny redagowany przez Radę ds. Rodziny Episkopatu Polski. Kwartalnik ten powinien być wykorzystany w duszpasterstwie parafialnym oraz udostępniony Parafialnym Doradcom Życia Rodzinnego. 21. Każda Parafialna Poradnia Rodzinna otrzymuje dwumiesięcznik Głos dla życia, który Parafialny Doradca Rodzinny powinien wykorzystywać w swojej posłudze. 4

5 22. W sieci internetowej powstało wiele interesujących stron podejmujących tematykę rodzinną. Dla celów Duszpasterstwa Rodzin powstała odrębna strona diecezjalna: Godne uwagi i polecenia są inne czasopisma katolickie: Katecheta, Droga, Miłujcie się, List do Pani, Wychowawca, Gość niedzielny, Niedziela oraz środki audiowizualne. 2. Przygotowanie bliższe 24. Celem przygotowania bliższego jest: a) pomoc w dojrzewaniu decyzji do małżeństwa zgodnie z wolą Stwórcy i Odkupiciela, b) pogłębienie chrześcijańskiej nauki o małżeństwie i rodzinie, c) przygotowanie do wspólnotowego życia w rodzinie, d) przygotowanie do odpowiedzialności i współpracy, e) kształtowanie moralnych oraz religijno-społecznych postaw, f) wprowadzenie w życie liturgiczne i sakramentalne, g) kształtowanie postawy uzdalniającej do współpracy z łaską Bożą w sakramencie małżeństwa, h) nauczenie zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa i metod naturalnego planowania rodziny (por. DDR 24). 25. Przygotowanie bliższe odbywa się równolegle w ramach dwóch katechez: a) katechezy szkolnej, b) katechezy parafialnej dla młodzieży ponadgimnazialnej Katecheza ponadgimnazjalna 26. Katecheza szkolna ponadgimnazjalna obejmuje podstawy programowe z zakresu tematów o małżeństwie i rodzinie (por. Podstawa programowa Katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce oraz 5.4.3). 27. Katecheza parafialna dla młodzieży ponadgimnazialnej została wprowadzona zarządzeniem Ks. Arcybiskupa (N.3118/2004/Abp) począwszy od Adwentu 2004 r. i obowiązuje w każdej parafii. 28. Podstawowym miejscem katechezy parafialnej dla młodzieży ponadgimnazjalnej jest parafia zamieszkania (PKPar, 3). 29. Celem tej katechezy jest wychowanie do odpowiedzialnej miłości i wyboru drogi życiowej, pogłębienie więzi z parafią i udział w liturgii oraz wprowadzenie do apostolstwa i wychowanie do odpowiedzialności za misje. 30. Katecheza odbywa się w ciągu trzech lat szkoły ponadgimnazialnej w łącznym wymiarze 25 spotkań tematycznie odmiennych od programu katechezy szkolnej. Powinna być rozłożona na cały okres szkoły ponadgimnazialnej. Terminy i częstotliwość spotkań ustala proboszcz. 31. Każdy uczestnik powinien posiadać Indeks (przygotowany przez Referat Rodzin), w którym zostały ukazane najistotniejsze elementy całej katechezy. 32. Dla prowadzenia parafialnej katechezy ponadgimnazjalej powinien być powołany specjalny Zespół pastoralny. 33. Zespół Pastoralny powinien składać się z duszpasterzy, katechetów, Doradców Życia Rodzinnego, rodziców, członków ruchów i stowarzyszeń prorodzinnych oraz innych np. Nadzwyczajnych Szafarzy Komunii Świętej, członków Towarzystwa św. Wojciecha, a także innych świadków życia chrześcijańskiego. 34. Dla Zespołów pastoralnych są organizowane przez Wydział Katechizacji i Szkół Katolickich oraz Referat Duszpasterstwa Rodzin warsztaty metodyczne (co najmniej 2 razy w roku). 5

6 35. Program katechezy powinien być oparty o program zatwierdzony przez Komisję Wychowania Katolickiego i Radę do Spraw Rodziny Konferencji Episkopatu Polski, a ukazany w dwóch podręcznikach: Przypatrzcie się powołaniu waszemu, Poznań 2004 oraz Drogi i ścieżki powołania, Kraków Pomocą do prowadzenia katechez mogą służyć także inne materiały przygotowane przez różne diecezje: Katowice, Kraków, Sosnowiec, Częstochowa. 36. Proboszcz jest odpowiedzialny za wybór form i adaptację programu katechizacji ponadgimnazialnej do miejscowych warunków, jej realizację i dobór Zespołu Pastoralnego. 37. Zespołowi pastoralnemu należy udostępniać niezbędne materiały: podręczniki, środki audiowizualne, wszelkie materiały pomocnicze, tablice, papier, pisaki itp. potrzebne do przeprowadzenia spotkań. 38. Prefekci i katecheci powinni w szkole przekazywać młodzieży informacje o katechezie ponadgimnazialnej i mobilizować ją do udziału w katechezach. 39. Ukończenie katechezy należy odnotować w specjalnej księdze, która obowiązkowo powinna się znajdować w biurze parafialnym. Uczestnik po ukończeniu katechezy szkolnej i parafialnej otrzymuje Zaświadczenie (przygotowane przez Referat Rodzin). Zaleca się, aby zakończenie katechezy i wręczenie Zaświadczeń odbyło się na uroczystej Eucharystii. Zaświadczenie ukończenia katechezy wydaje wyłącznie ksiądz proboszcz. Księża prefekci nie są uprawnieni do wydawania zaświadczeń w szkole. 40. Ukończenie katechezy ponadgimnazjalnej w żadnym wypadku nie zwalnia narzeczonych od udziału w przygotowaniu bezpośrednim. Jest to jeden z etapów przygotowania do małżeństwa. 41. W Duszpasterstwie Akademickim roczne studium przedmałżeńskie winno być przeprowadzone według programu wypracowanego przez to Duszpasterstwo i Radę Episkopatu ds. Rodziny ta forma ma taką samą wartość jak katechezy ponadgimnazjalne i kończy się wydaniem zaświadczenia (por. DDR 25). 42. Ze względu na to, że część młodzieży nie uczestniczy w katechezach ponadgimnazjalnych, należy nadal prowadzić w parafii (dekanacie lub w rejonie) przygotowanie bliższe katechezy przedmałżeńskie dla narzeczonych, którzy nie odbyli takiego przygotowania podczas katechez ponadgimnazjalnych w formie przynajmniej 10 spotkań. Ta forma przygotowania do zawarcia małżeństwa powinna być traktowana jako pewne minimum w ostateczności. Błędem byłoby, gdyby duszpasterze czynili z tego regułę (por. DDR 26). 43. Parafia organizująca takie katechezy powinna powiadomić Referat Rodzin o planowanym terminie przeprowadzenie takich katechez. 3. Przygotowanie bezpośrednie 3.1. Formacja narzeczonych 44. Każda parafia powinna, we własnym zakresie, organizować przygotowanie narzeczonych do sakramentu małżeństwa. W większym stopniu należałoby zwrócić uwagę na zagadnienia wiary i moralności chrześcijańskiej. 45. Przygotowanie bezpośrednie dotyczy narzeczonych, którzy mają zamiar w najbliższym czasie zawrzeć związek małżeński. Zamiar ten narzeczeni powinni zgłosić w biurze parafialnym na trzy miesiące przed planowanym terminem ślubu. Przygotowanie bezpośrednie obejmuje 3 rozmowy z duszpasterzem w parafii, 3 spotkania w Parafialnej Poradni Rodzinnej, 2 spowiedzi św. przedślubne oraz Dzień Skupienia dla Narzeczonych. 46. Celem spotkań w biurze parafialnym jest uświadomienie przyszłym małżonkom znaczenia sakramentu, którego sami będą szafarzami. W czasie rozmowy duszpasterz przedstawia 6

7 narzeczonym historię powołania człowieka do małżeństwa oraz omawia przymioty i wymogi miłości małżeńskiej, moralne zasady życia małżeńskiego, obrzędy liturgiczne sakramentu małżeństwa (Liturgię słowa, symbole, sposób poruszania się, itp.), wypełnia wraz z narzeczonymi protokół badania przedślubnego. Podczas pierwszego spotkania z narzeczonymi duszpasterz nie może ograniczyć się tylko do pytań związanych z wypełnieniem protokołu przedślubnego i ustalenia terminu następnego spotkania. 47. Narzeczeni otrzymują od proboszcza ABC dla narzeczonych wraz z dokumentem potwierdzającym obecność na spotkaniach z duszpasterzem, spotkaniach w Poradni Rodzinnej oraz udział w spotkaniu formacyjnym dla narzeczonych i odbyciu 2 spowiedzi przedślubnych. Niniejszy, oryginalny dokument jest obowiązujący w całej archidiecezji. 48. W duszpasterstwie parafialnym można wykorzystać wcześniejsze zgłoszenia narzeczonych w biurze parafialnym i organizować spotkania dla osób, które planują ślub w najbliższym roku. Można na tym spotkaniu przedstawić zadania, jakich mają się podjąć narzeczeni, aby dobrze przygotować się do ślubu, zdobyć stosowne dokumenty itp. Może to też być okazja do wcześniejszego niż na 3 miesiące przed ślubem spotkania w Poradni Rodzinnej. 49. Proboszcz zaraz po zgłoszeniu się pary narzeczonych powinien skierować ich do Parafialnej Poradni Rodzinnej i wyjaśnić im obowiązek uczestnictwa w 3 spotkaniach z Parafialnym Doradcą Życia Rodzinnego z zakresu odpowiedzialnego rodzicielstwa, łącznie z nauką naturalnego planowania rodziny. 50. Duszpasterze powinni zachęcić do uczestnictwa w spotkaniach formacyjnych dla narzeczonych, które odbywają w II Niedzielę Adwentu, II Niedzielę Wielkiego Postu oraz II Niedzielę czerwca. W archidiecezji spotkania te są organizowane w rejonach: Chodzież, Gniezno, Markowice, Słupca, Wągrowiec, Żnin. Z doświadczeń proboszczów organizujących takie spotkania wynika, że są one owocne i pożyteczne dla tych, którzy przygotowują się do małżeństwa. 51. Ważnym zadaniem kapłanów wobec narzeczonych w okresie przygotowania do małżeństwa jest kierownictwo duchowe. 52. Narzeczonych należy także przygotować do spowiedzi przedślubnej. Wyjaśnić im jej wielkie znaczenie dla rozwoju ich wiary i wzajemnej miłości. 53. Spowiedź przedślubna jest jednym z ważniejszych elementów bezpośredniego przygotowania do małżeństwa. Wymaga pogłębionego rachunku sumienia w dziedzinie wzajemnej relacji do Boga i względem siebie. 54. Korzystając z dwóch spowiedzi przedślubnych, narzeczeni mają ponownie doświadczyć tego, że Bóg jest miłosierny i przebacza oraz daje im łaskę do życia zgodnego z zamysłem Bożym względem małżeństwa. 55. W przypadku, gdy narzeczeni mieszkają razem odnoszą się też do nich wymagania Kościoła dotyczące 5 warunków przyjęcia sakramentu pokuty i pojednania. 56. Podczas spowiedzi przedślubnej ważna jest postawa spowiednika, która nacechowana miłością pasterską, spokojem i delikatnością, daje do zrozumienia, że naprawdę zależy mu na przyszłym szczęściu człowieka. Nie może mieć miejsca sytuacja, w której tak ważne spotkanie między młodą parą a spowiednikiem odbywa się w atmosferze pośpiechu i zniecierpliwienia. 57. W dużych parafiach cenną formą bezpośredniego przygotowania do spowiedzi przedślubnej są nabożeństwa pokutne dla narzeczonych. 58. Duszpasterze powinni zachęcać młodych ludzi, aby sakrament małżeństwa poprzedzali zaręczynami oraz ważne jest, aby wyjaśniali ich chrześcijański sens. Zaleca się, aby zaręczyny 7

8 odbywały się przynajmniej na sześć miesięcy przed ślubem, o ile to możliwe w obecności obydwu rodzin (por. Instrukcja 1, 32; DDR 28). 59. W przypadku małżeństw mieszanych należy zachęcić stronę niekatolicką do wzięcia udziału w katechizacji przedmałżeńskiej, a szczególnie przedślubnej, motywując to wzrostem wzajemnego zrozumienia (por. DDR 36; Instrukcja 2, 13) Forma skróconej katechezy 60. Forma skrócona katechezy przedmałżeńskiej (10 spotkań) wymaga opracowania takiego programu, który rzeczywiście uwzględnia problemy i zainteresowania uczestników katechezy, a jednocześnie porusza najważniejsze tematy związane z małżeństwem i rodziną. Spotkania powinny być prowadzone w sposób zróżnicowany i ciekawy, z wykorzystaniem metod aktywizujących i z udziałem zaproszonych gości. Powinien też być czas na indywidualne rozmowy narzeczonych z duszpasterzem i innymi gośćmi po spotkaniu. 61. Ewentualne zaniedbania przygotowania bliższego nie mogą być bagatelizowane, ale nie upoważnia to do odmowy zawarcia sakramentalnego małżeństwa. W takich wypadkach należy zatroszczyć się o stosowne uzupełnienie programu przygotowania bezpośredniego o najbardziej istotne aspekty podczas spotkań indywidualnych (por. III PSAG 248). 62. W wyjątkowej, uzasadnionej i naglącej sytuacji, gdy jeden z narzeczonych lub oboje nie mają możliwości przygotowania się nawet poprzez skróconą katechezę przedmałżeńską, duszpasterz zobowiązany jest w sumieniu przeprowadzić z nimi przygotowanie w formie osobistych rozmów i pouczeń, posługując się także odpowiednią literaturą. Takie indywidualne przygotowanie winno być udokumentowane na piśmie, które z kolei należy dołączyć do protokołu badania przedślubnego (por. Instrukcja 1, 24). 4. Celebracja sakramentu małżeństwa 63. Samo sprawowanie sakramentu należy starannie przygotować, w miarę możliwości przy udziale narzeczonych (por. Obrzędy Sakramentu Małżeństwa 29). 64. Sakrament małżeństwa należy sprawować podczas Mszy świętej, z uwzględnieniem okolicznościowej homilii, z zaangażowaniem osób świeckich w liturgii: czytania mszalne, modlitwa wiernych, komentarze, dary ofiarne. Wykonywane śpiewy powinny być dostosowane do obrzędów małżeństwa i wyrażać wiarę Kościoła. Nie powinien mieć miejsca koncert zespołów lub śpiewaków (por. Obrzędy 30). 65. Nowożeńcom powinno udzielać się Komunii świętej pod dwiema postaciami. 66. Duszpasterze powinni tak przygotowywać świadków oraz rodzinę narzeczonych, aby przyjęli Komunię świętą zarówno, gdy sakrament małżeństwa odbywa się w czasie Mszy świętej, jak i poza nią. 67. Zaleca się podtrzymywanie zwyczaju błogosławienia narzeczonych udzielanego przed ślubem przez rodziców, a także religijnego powitania nowożeńców po powrocie z kościoła. 68. Należy zatroszczyć się, aby liturgia sakramentu małżeństwa odbywała się w atmosferze modlitwy, skupienia i spokoju. Ubranie weselne winno być zgodne z tradycją i w harmonii z celebracją, którą sprawuje się w obecności Chrystusa. 8

9 II. Duszpasterstwo małżeństw i rodzin 1. Archidiecezja 1.1. Biskup 69. Pierwszą osobą odpowiedzialną za duszpasterstwo rodzin w diecezji jest biskup. Biskup jako ojciec i pasterz troszczy się o duszpasterstwo. Biskupa powinni wspierać kapłani, osoby zakonne oraz specjaliści świeccy (por. FC 73 75, DDR 1). 70. Biskup diecezjalny w ramach Wydziału Duszpasterstwa Ogólnego Kurii Metropolitalnej powołuje Referat Duszpasterstwa Rodzin. Referatem tym kieruje Diecezjalny Duszpasterz Rodzin we współpracy z Diecezjalną Doradczynią Życia Rodzinnego (por. DDR 4; por. III PSAG 13 c). 71. W celu koordynowania i animowania inicjatyw dotyczących małżeństw i rodzin w archidiecezji powinna być powołana Archidiecezjalna Rada ds. Rodziny Referat Duszpasterstwa Rodzin 72. Referat Duszpasterstwa Rodzin realizuje wytyczne Rady do spraw Rodziny Konferencji Episkopatu Polski, Synodu diecezjalnego oraz wskazań zawartych w bieżących dokumentach Kościoła. Do zadań Referatu należy m.in.: a) organizuje Duszpasterstwo Rodzin w diecezji, b) czuwa nad funkcjonowaniem parafialnych poradni, c) przygotowuje spotkania i rekolekcje dla doradców, d) organizowanie szkolenia dla przyszłych doradców w ramach Katolickiego Studium Rodziny, e) patronuje pielgrzymce małżeństw i rodzin do Częstochowy, f) koordynuje duchową adopcję podejmowaną w Dzień Świętości Życia, g) współpracuje z innymi stowarzyszeniami i organizacjami katolickimi i świeckimi wspierającymi rodzinę, h) współpracuje z Wydziałem Katechizacji i Szkół Katolickich w zakresie organizacji katechezy młodzieży ponadgimnazjalnej, i) przygotowania młodzieży do rozpoznawania powołania, j) posiada biuro w Kurii Metropolitalnej, k) wydaje informator Duszpasterstwo Rodzin Archidiecezji Gnieźnieńskiej (zbiera najważniejsze informacje dotyczące rodziny i duszpasterstwa rodzin w archidiecezji), następnie wydaje materiały pomocnicze i okolicznościowe służące doradcom, katechetom, duszpasterzom, Zespołom pastoralnym i innym zainteresowanym (m.in. ABC dla narzeczonych, tablice metodyczno-dydaktyczne, pokazy multimedialne) Diecezjalny Referent Duszpasterstwa Rodzin 73. Diecezjalnego Referenta Duszpasterstwa Rodzin powołuje biskup. Do jego zadań Diecezjalnego Duszpasterza w szczególności należy: a) kierować Referatem Duszpasterstwa Rodzin i wypełnia jego zadania, b) czuwać nad rozwojem duchowym doradców, c) korelować działania duszpasterzy na rzecz małżeństwa i rodziny, d) organizować spotkania z Dekanalnymi Referentami Duszpasterstwa Rodzin, e) koordynować Katechezę Parafialną dla młodzieży ponagdimnazjalnej, f) koordynować warsztaty metodyczne dla Zespołów pastoralnych, 9

10 g) uczestniczyć w sesjach i ogólnopolskich i rejonowych, h) z urzędu jest członkiem Archidiecezjalnej Rady Duszpasterskiej Diecezjalna Doradczyni Życia Rodzinnego 74. Diecezjalną Doradczynię Życia Rodzinnego powołuje biskup na wniosek Diecezjalnego Duszpasterza Rodzin. Diecezjalna Doradczyni pracuje w Referacie Duszpasterstwa Rodzin i jest na pełnym etacie kurialnym. Z urzędu jest członkiem Archidiecezjalnej Rady Duszpasterskiej. 75. Diecezjalna Doradczyni w szczególności: a) prowadzi stały dyżur w Ośrodku Duszpasterstwa Rodzin oraz w Kurii Metropolitalnej, b) dba o podnoszenie kwalifikacji doradców, c) organizuje spotkania dla Rejonowych Doradców Życia Rodzinnego, d) w przypadkach szczególnych prowadzi spotkania z narzeczonymi w ramach bezpośredniego przygotowania do małżeństwa, e) jest odpowiedzialna za stronę internetową poświęconą problematyce rodzinnej f) uczestniczy w spotkaniach ogólnopolskich i diecezjalnych. 76. Zorganizowaną pomocą w duszpasterstwie małżeństw i rodzin służy Archidiecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Rodzin 1.5. Ośrodek Duszpasterstwa Rodzin 77. Ośrodek służy pomocą w zakresie: a) prowadzi konsultacje dla parafialnych Doradców Życia Rodzinnego, b) prowadzi bibliotekę, c) prowadzi kolportaż książek i czasopism o tematyce rodzinnej, d) dysponuje materiałami z tematyki Naturalnego Planowania Rodziny, e) udziela informacji, gdzie można znaleźć fachową pomoc psychologiczną, medyczną duchową np. w: o rozwiązywaniu trudności w wierze, o w planowaniu potomstwa, o w kształtowaniu postaw prorodzinnych, o nauce zasad odpowiedzialnego rodzicielstwa, o rozwiązaniu konfliktów małżeńskich i rodzinnych, o ratowaniu osób zagrożonych chorobą alkoholową, o wspieraniu samotnych matek i kobiet oczekujących dziecka Katolickie Studium Rodziny 78. Celem Katolickiego Studium Rodziny jest formacja małżonków do głębszego rozeznania zamysłu Bożego względem małżeństwa i rodziny. Następnie celem jest przygotowaniem katolików świeckich do prowadzenia w imieniu i pod przewodnictwem Kościoła nauczania i działalności prorodzinnej w parafii: poradni rodzinnych, Zespołów pastoralnych, katechez przedmałżeńskich, katechez i spotkań poświęconych problematyce rodzinnej. 10

11 79. Prowadzone zajęcia obejmują zakres problematyki małżeństwa i rodziny, poruszają zagadnienia z teologii moralnej, etyki życia małżeńskiego, psychologii, socjologii oraz kurs Naturalnego Planowania Rodziny. a) studium odbywa się w różnych ośrodkach na terenie archidiecezji (w zależności od potrzeb), b) zajęcia trwają trzy semestry. Spotkania odbywają się raz w miesiącu po dwie godziny plus ćwiczenia z nauki Naturalnego Planowania Rodziny, c) studium kończy się egzaminem i otrzymaniem dyplomu, d) Referat Duszpasterstwa Rodzin dostarcza odpowiednie materiały na zajęcia Formacja Parafialnych Doradców Życia Rodzinnego 80. Celem formacji jest pogłębienie wiary i życia duchowego doradców oraz poszerzenie wiedzy na temat teologii małżeństwa i Naturalnego Planowania Rodziny. Formacja odbywa się poprzez spotkania, rekolekcje oraz dni skupienia. 81. Spotkania formacyjne mają miejsce w kilku ośrodkach na terenie archidiecezji (2 w Gnieźnie, 2 w Inowrocławiu, Chodzieży, Imielnie (Sławnie), Murowanej Goślinie, Orchowie, Słupcy, Wągrowcu, Wrześni, Żninie). Odbywają się 3 razy w roku: a) wiosna spotkanie robocze, b) jesień spotkanie formacyjne, c) zima uroczyste spotkanie opłatkowe. Spotkanie robocze d) spotkanie robocze obejmuje wykłady, ćwiczenia oraz rozwiązywanie testów. Spotkanie formacyjne e) spotkanie formacyjne składa się z trzech części: ascetycznej, sakramentalnej i naukowej. część ascetyczna ma na celu pogłębienie życia wewnętrznego doradców. Przed Mszą św. wygłaszana jest konferencja ascetyczna zaleca się, aby wygłosił ją Dekanalny Duszpasterz Rodzin. Doradcy spotykają się na Eucharystii. Zaleca się, aby podczas Mszy św. z udziałem małżonków z danej parafii była wygłoszona okolicznościowa homilia poświęcona sprawom małżeństwa i rodziny. Powinna być także okazja dla doradców skorzystania z sakramentu pokuty i pojednania. po Mszy św. ma miejsce część naukowa, która odbywa się na plebanii i składa się z dwóch referatów uwzględniających aktualne zagadnienia z zakresu duchowości małżeńskiej, Naturalnych Metod Planowania Rodziny oraz innych dziedzin związanych z małżeństwem i rodziną. referatom powinna towarzyszyć dyskusja, ukazująca konkretne zastosowania przedstawionych treści w posłudze Parafialnych Doradców Życia Rodzinnego, oraz zaprezentowanie aktualnych zagadnień z problematyki Duszpasterstwa Rodzin uwzględniające miejscowe potrzeby. Spotkanie opłatkowe f) spotkanie opłatkowe odbywa się, jeżeli to możliwe z udziałem ks. biskupem, połączone z odnowieniem przyrzeczeń małżeńskich w danej parafii. Na to spotkanie zaproszeni są również współmałżonkowie doradców. 82. Do udziału w spotkaniach są zobowiązani wszyscy Parafialni Doradcy Życia Rodzinnego, którzy mają ważną misję kanoniczną, posługujący na terenie archidiecezji. 11

12 83. Oprócz spotkań ważną rolę w formacji doradców odgrywają rekolekcje, które organizowane są pod koniec roku szkolnego oraz dni skupienia. 2. Dekanat 2.1. Dekanalny Referent Duszpasterstwa Rodzin 84. Do zadań Referenta należy: a) uczestniczyć w spotkaniach organizowanych przez Referat Rodzin dla Dekanalnych Duszpasterzy Rodzin i innych, b) przekazywać kapłanom z poszczególnych parafii w dekanacie informacje uzyskane na spotkaniach, c) uczestniczyć w rejonowych spotkaniach doradców i wygłaszać prelekcje, d) utrzymywać kontakt z doradcami posługujących w dekanacie (rejonie), szczególnie z dekanalnym (rejonowym) doradcą, e) koordynować rejonowe dni skupienia dla narzeczonych oraz katechezy dla narzeczonych, f) w swojej parafii w sposób szczególny troszczyć się duszpasterstwo rodzin i dbać o rozwój Parafialnej Poradni Rodzinnej, g) formować parafialny doradców Dekanalny (Rejonowy) Doradca Życia Rodzinnego 85. Dekanalny (Rejonowy) Doradca Życia Rodzinnego powoływany jest przez biskupa na okres 3 lat. Kandydata przedstawia Referat Duszpasterstwa Rodzin. 86. Kandydat powinien: a) być zaangażowany jako Parafialny Doradca Życia Rodzinnego w swojej parafii przynajmniej przez okres dwóch lat, b) mieć ukończone specjalistyczne studia z zakresu rodziny. 87. Podejmuje się następujących zadań: a) uczestniczy w szkoleniach i spotkaniach organizowanych przez Referat Rodzin. b) utrzymuje stały kontakt z Referatem Rodzin: Diecezjalną Doradczynią i Diecezjalnym Duszpasterzem. c) każdorazowo przed spotkaniem formacyjnym kontaktuje się z ks. proboszczem w celu omówienia przebiegu spotkania (Eucharystia i spotkanie na plebanii), d) mobilizuje poszczególnych doradców w rejonach do udziału w spotkaniach formacyjnych, 3. Parafia 88. Najważniejszym miejscem Duszpasterstwa Małżeństw i Rodzin jest parafia. Duszpasterstwo każdej parafii powinno zaliczyć pracę nad małżeństwem i rodziną do stałych form duszpasterstwa zwyczajnego (por. Instrukcja 1; por. DDR 6) m.in. poprzez: a) podejmowanie różnych formy ewangelizacji małżeństwa i rodziny, jak np. katecheza przed sakramentami, rekolekcje dla małżeństw, współpraca z rodzicami dzieci przed I Komunią i bierzmowaniem, b) parafialne Poradnictwo Rodzinne, c) przygotowywanie bezpośrednie narzeczonych, d) posługa wobec małżeństw niesakramentalnych Parafialna Poradnia Rodzinna 89. W każdej parafii powinna być prowadzona Parafialna Poradnia Rodzinna (por. DDR 38). 12

13 a) proboszcz parafii zapewnia na ten cel odpowiedni estetyczny lokal funkcjonalnie urządzony oraz niezbędne materiały pomocnicze. b) poradnia powinna posiadać odpowiednio wyposażoną bibliotekę. c) proboszcz dobiera też przygotowanych i kompetentnych doradców życia małżeńskiego i rodzinnego (najlepiej parę małżeńską) i dba o systematyczne informowanie parafian na temat funkcjonowania Poradni. d) poradnia powinna być czynna przynajmniej dwa razy w miesiącu po 2 godz., natomiast w parafiach większych raz w tygodniu w godzinach korzystnych dla danej parafii. Informacja na temat dni i godzin dyżurów winna być umieszczona w gablotach parafialnych na widocznym miejscu. Zaleca się również pełnić dyżur wtedy, gdy nie ma par narzeczonych (por. DDR 41). e) proboszcz pomaga doradcom w pogłębieniu formacji religijno intelektualnej, interesuje się warunkami pracy, pokrywa koszty dokształcania (dojazd, i materiały szkoleniowe oraz rekolekcje). 90. W parafii, gdzie nie ma Poradni parafialnej księży proboszczów zobowiązuje się do udziału w utrzymaniu Poradni w innych parafiach Parafialny Doradca Życia Rodzinnego 91. W Parafialnej Poradni Rodzinnej posługuje Parafialny Doradca Życia Rodzinnego (por. DDR 40). 92. Doradcy, którzy pełnią właściwą sobie misję doradzania i pomocy, kierując się antropologią zgodną z chrześcijańską wizją osoby, małżeństwa i płodności, oddają cenną przysługę wszystkim rodzinom, pomagając im na nowo odkryć sens życia i miłości, wspomagając je i towarzysząc w ich misji jako «sanktuarium życia» (por. EV 88). 93. Parafialny Doradca: a) podejmuje posługę po otrzymaniu misji kanonicznej wydaną przez biskupa. Pierwszą misję otrzymuje doradca na 1 rok, a następnie na 3 lata. Ks. proboszcz występuje do Referatu Rodzin z pisemną prośbą o misję. Warunkiem otrzymania misji jest ukończenie Katolickiego Studium Rodziny lub specjalistycznych studiów nad rodziną, b) po wygaśnięciu misji jednym z warunków jej odnowienia jest udział w spotkaniach formacyjnych, c) powinien obowiązkowo uczestniczyć w dniach skupienia, spotkaniach formacyjnych i rekolekcjach dla Doradców Życia Rodzinnego lub w innych rekolekcjach, d) powinien zadbać o swój rozwój zarówno duchowy jak i intelektualny, wciąż uzupełniać i poszerzać wiedzę z zakresu Naturalnego Planowania Rodziny, e) dokumentem potwierdzającym posługę w poradni jest Zeszyt ewidencji spotkań; do zeszytu powinien mieć wgląd proboszcz, Referat Duszpasterstwa Rodzin oraz biskup podczas wizytacji, f) jest zobowiązany do rocznego sprawozdania ze swojej pracy: przesyła roczne sprawozdanie do Referatu Rodzin z działalności Parafialnej Poradni Rodzinnej (wg. wzoru) opatrzone pieczęcią parafii oraz podpisane przez księdza proboszcza i doradcy (doradców) posługujących w poradni parafialnej, g) posługa doradców na charakter apostolski (bez pobierania opłat), h) jest w wieku lat (por. DDR 40). 13

14 i) zachęca się, aby doradcy, którzy ukończyli 60 lat pełnili funkcję opiekunów dla młodszych doradców Inne formy duszpasterstwa nad rodziną 94. Wśród innych form duszpasterstwa nad rodziną należy wymienić: a) katecheza przed sakramentami: Chrzest. Dla rodziców i rodziców chrzestnych powinna być zorganizowana specjalna katecheza na temat małżeństwa i rodziny. Zaleca się również zorganizowanie spotkania z Doradcą Życia Rodzinnego, który podejmie problematykę Naturalnego Planowania Rodziny. Pierwsza Komunia św. W niektórych parafiach w przygotowaniu dzieci pierwszokomunijnych praktykowana jest ścisła współpraca rodziców z kapłanem poprzez organizowanie systematycznych spotkań omawiających tematykę z zakresu małżeństwa i rodziny. Bierzmowanie. Katecheza powinna również objąć rodziców. Zachęca się, aby świadkiem bierzmowania był rodzic. b) adwentowe i wielkopostne rekolekcje (dni skupienia) dla małżeństw i rodzin, c) pielgrzymkę Małżeństw i Rodzin na Jasna Górę (4 niedziela września), d) ruchy i stowarzyszenia katolickie, które zgodnie ze swoim statutem służą rodzinie, np. Ruch Domowy Kościół, Rodziny Szenstackie, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Equipes Notre Dame, Ruch Nowych Rodzin, Akcja Katolicka, Neokatechumenat i inne, e) organizowanie dla rodzin letniego wypoczynku z programem formacyjnym, f) odnowienie ślubowania przez małżeństwa w parafiach, szczególnie w Święto Świętej Rodziny. g) w III Tygodniu Adwentu mają miejsce kwartalne dni modlitw o życie chrześcijańskie rodzin 95. W homiliach i kazaniach kapłani powinni głosić Bożą prawdę o małżeństwie i rodzinie z zastosowaniem norm etycznych zawartych w encyklice Pawła VI Humanae vitae oraz w innych dokumentach. 96. Sakrament pojednania powinien służyć także jako miejsce do prowadzenia duszpasterstwa rodzin. Zaleca się, aby problematykę małżeńską ukazywać w szerokim kontekście powołania chrześcijańskiego, a zwłaszcza powszechnego powołania do świętości. Należy w konfesjonale przypominać małżonkom zasady moralności życia małżeńskiego, podkreślać, że winni się oni do nich stosować nie dlatego, że tak naucza Kościół, ale dlatego, że jedynie w ten sposób będą mogli osiągnąć zbawienie. 97. Szczególnym czasem, kiedy powinny być poruszane tematy związane ze zagrożeniami, jakie stają przed małżeństwem i rodziną są rekolekcje wielkopostne (por. Vademecum). 98. Przygotowanie duszpasterzy rodzin dokonuje się w sposób zasadniczy podczas formacji seminaryjnej. Dlatego należy zaakcentować przygotowanie alumnów do duszpasterstwa rodzin, szczególnie podczas zajęć z teologii duszpasterskiej (por. DDR 8). Kapłani już od początku swojej formacji powinni być odpowiednio przygotowywani do swoich przyszłych zadań duszpasterzy rodzin (por. FC 70). 4. Sympozja i inne formy debat na temat małżeństwa i rodziny 14

15 99. Warto wspierać różnego rodzaju debaty organizowane przez Samorządy lokalne i inne organizacje wspierające i promujące rodzinę Ważną inicjatywą są Dni Rodziny, Spotkania Małżeństw, Festyny Rodzinne oraz inne formy promocji rodziny organizowane przez parafie. III. Duszpasterstwo Rodzin w sytuacjach szczególnych 1. Małżeństwa w sytuacjach szczególnych 1.1.Małżeństwa w sytuacjach trudnych 101. Wśród szczególnych okoliczności, w których znajdują się obecnie małżeństwa i rodziny jest zjawisko wyjazdów zarobkowych Polaków zagranicę. Rodzi to tzw. rozłąkę małżonków z przyczyn ekonomicznych. Mamy do czynienia z dwoma rodzajami rozłąki. Pierwsza tzw. pulsacyjna (do krajów europejskich), których specyfiką są regularne spotkania małżonków, druga tzw. bezwzględna (do USA, Kanady czy Australii), gdzie małżonkowie nie spotykają się nawet przez kilka lat. Ta sytuacja rodzi nowe zadania pastoralne, wśród których należy przede wszystkim zwrócić uwagę na te, które mogą przeciwdziałać porzuceniu życia rodzinnego przez jednego ze współmałżonków Małżeństwa mieszanie 102. W czasach obecnych wzrasta liczba małżeństw mieszanych. Małżeństwa mieszane niosą za sobą szczególne wymagania. Ważne jest, aby wsparta przez wspólnotę strona katolicka, stała się wymownym świadkiem dla swojej przyszłej rodziny poprzez przykład życia i okazywaną współmałżonkowi i dzieciom miłość (por. FC 78) Małżeństwa bezdzietne 103. Duszpasterze powinni także towarzyszyć małżonkom bezdzietnym wskazując im stanowisko Kościoła wobec niedopuszczalnych praktyk sztucznych zapłodnień, a z drugiej strony ukazywać dobrodziejstwo adopcji dziecka potrzebującego rodziców i wskazywać na Katolickie Ośrodki Opiekuńczo Adopcyjne. 2. Oddziaływanie duszpasterskie wobec niektórych sytuacji nieprawidłowych 2.1. Katolicy żyjący w tak zwanym Małżeństwie na próbę 104. Pierwszą nieprawidłową sytuację stwarza tak zwane "małżeństwo na próbę", które wielu ludzi chciałoby dzisiaj usprawiedliwić, przypisując mu pewne zalety. Polega ono na tym, że nie jest zawierane dozgonnie, tj. do końca życia jednej ze stron, ale na uprzednio określony czas. Już sam rozum ludzki podsuwa niemożliwość jego akceptacji wykazując, jak mało jest przekonywujące "eksperymentowanie" na osobach ludzkich, których godność wymaga, aby były zawsze i wyłącznie celem miłości obdarowania bez jakichkolwiek ograniczeń czasu czy innych okoliczności (por. FC 80) Katolicy żyjący w rzeczywistych wolnych związkach 105. Wolne związki są zjawiskiem nasilającym się. Wielu ludzi żyje w związku bez uznanej publicznie więzi instytucjonalnej, ani cywilnej, ani religijnej. Są one także nazywane konkubinatem. Ważne jest, aby duszpasterze poprzez cierpliwe oświecanie i pełne miłości 15

16 upomnienia oraz chrześcijańskie świadectwo rodzinne, ułatwiali żyjącym w wolnym związku katolikom drogę do uregulowania sytuacji (por. FC 81) Katolicy związani tylko ślubem cywilnym 106. Coraz więcej pojawia się przypadków, że katolicy złączeni są tylko ślubem cywilnym, odkładając ślub kościelny. Osoby te powinny zdawać sobie sprawę z faktu, że ich tylko cywilny związek nie może być uznany przez Kościół jako wystarczający. Celem duszpasterskim jest uświadomienie konieczności harmonii pomiędzy życiem a wyznawaną wiarą i uczynienie wszystkiego co możliwe, aby doprowadzić te osoby do uregulowania ich sytuacji wedle zasad chrześcijańskich (por. FC 82) Katolicy żyjący w separacji lub porzuceni przez współmałżonka 107. Należy otoczyć opieką osoby żyjące w separacji lub porzucone przez współmałżonka, żyjące samotnie z poczuciem krzywdy. Osobom tym należy udzielić pomocy, aby były zdolne do przebaczenia wyrządzonej im krzywdy i do podjęcia na nowo poprzedniego życia w małżeństwie. Szczególną pomocą jest dla nich udział w życiu sakramentalnym Katolicy rozwiedzeni, którzy zawarli nowy związek 108. Istotnymi przymiotami małżeństwa są jedność i nierozerwalność. Dlatego małżeństwo ważnie zawarte między ochrzczonymi i dopełnione, z mocy prawa Bożego, nie może być rozerwane ani przez wolę zainteresowanych stron, czyli wewnętrznie, ani przez jakąkolwiek władzę doczesną, czyli zewnętrznie. Kościół potwierdza swoją praktykę, opartą na Piśmie Świętym niedopuszczania do sakramentów osób rozwiedzionych, które zawarły nowe związki, ponieważ swoim stanem i sytuacją życiową obiektywnie zaprzeczają tej jedności w miłości pomiędzy Chrystusem i Kościołem, która wyraża się i realizuje w Eucharystii (por. FC 84; SC 29) Wymienione osoby żyjące w związkach niesakramentalnych należy objąć opieką duszpasterską. Tym, którzy nie mogą prawnie uregulować swego związku, należy przypominać, że mimo wszystko są dalej w Kościele, zachęcając ich do udziału w pewnych praktykach religijnych. Osoby te mogą i powinny słuchać Słowa Bożego, uczęszczać na Mszę św., modlić się, brać czynny udział w życiu parafialnym oraz wychowywać dzieci w wierze chrześcijańskiej. Zaleca się, aby dla takich osób organizować specjalne rekolekcje czy spotkania (por. SC 29). Zachęca się do życia w tzw. białym małżeństwie Wskazane jest, aby dla osób żyjących w nieprawidłowych sytuacjach stworzyć rejonowe, specjalistycznych poradnie w Gnieźnie, Inowrocławiu i Wągrowcu. IV. Służba życiu 1. Dzień Świętości Życia 111. W odpowiedzi na apel papieża Jana Pawła II zawarty w encyklice Evangelium vitae co roku 25 marca w Kościele powszechnym jest obchodzony Dzień Świętości Życia. Jego podstawowym celem jest budzenie w sumieniach, w rodzinach, w Kościele i społeczeństwie wrażliwości na sens i wartość ludzkiego życia w każdym momencie i w każdej sytuacji. Przy okazji należy ukazywać, jakim wielkim złem jest aborcja czy eutanazja (por. EV 85). W Archidiecezji Gnieźnieńskiej dzień ten jest obchodzony w niedzielę przed lub po 25 marca Jedną z form służby życiu jest duchowa adopcja, która w parafiach praktykowana jest w Dzień Świętości Życia lub w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP. 2. Narodowy dzień Życia 16

17 113. W ramach współpracy z samorządami lokalnymi można wykorzystać Narodowy Dzień Życia, który został uchwalony zgodnie z uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 sierpnia 2004 r. na dzień 24 marca, do podejmowania dyskusji i inicjatyw w służbie życiu ludzkiemu. 3. Kult świętych 114. Promocji życiu sprzyja kult św. Gianny Beretty Molla, której relikwie znajdują się w parafii pw. NMP Królowej Polski w Żninie. Zaleca się, aby parafie przyjmowały relikwie organizując dzień modlitw w intencji małżeństw i rodzin Ważną formą jest kult współczesnych małżonków, szczególnie bł. Marii i Ludwika Quattrocchi ukazując piękno życia małżeńskiego. Liturgiczne wspomnienie tych błogosławionych małżonków (25 XI) może stać się okazją do przypomnienia małżonkom ich powołania do świętości. Na terenie archidiecezji znajdują się również relikwie bł. Jolenty - patronki rodzin polskich (parafia oo. Franciszkanów i bł. Jolenty w Gnieźnie). 4. Oczekiwanie na dziecko 116. Rodziny oczekujące dziecka należy odpowiednio przygotować do nowych zadań poprzez prowadzenie spotkań czy to w Poradni Rodzinnej czy w formie katechez Na szczególną pomoc ze strony duszpasterzy zasługują matki samotne, które wbrew opinii społecznej mają odwagę zaakceptować poczęte życie. W archidiecezji spieszą im z pomocą instytucje, które działają w ramach Domu Samotnej Matki. 5. Ekspiacja 118. Osobom, które dopuściły się zabicia poczętego dziecka należy pomóc w ich nawróceniu się i w rozpoczęciu apostolstwa na rzecz życia W IV Niedzielę Wielkiego Postu należy w parafii odprawić przebłagalne nabożeństwo za grzechy rozwiązłości i za zabijanie poczętych dzieci. 17

18 Dokumenty: 1. Jan Paweł II, encyklika Evangelium vitae, Wrocław Jana Pawła II, adhortacja apostolska Familiaris consortio, Poznań Jan Paweł II, adhortacja apostolska Ecclesia in Europa, Wrocław Jan Paweł II, list do rodzin Gratissimam sane, Watykan Benedykta XVI, adhortacja apostolska Sacramentum caritatis., Tarnów Benedykt XVI, O parach niesakramentalnych, Radio Watykańskie, ; Sprawy Rodziny nr 79/3/2007, s Karta Praw Rodziny, Września (SKOK) Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin, Warszawa Dyrektorium Katechetyczne Kościoła Katolickiego w Polsce, Kraków Pierwsza Instrukcja Episkopatu Polski dla duchowieństwa o przygotowaniu wiernych do sakramentu małżeństwa i o duszpasterstwie rodzin z 12 lutego 1969 r., Druga Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca przygotowania do sakramentu małżeństwa i do życia rodzinnego oraz wprowadzenie nowego obrzędu sakramentu małżeństwa z 12 marca 1975r.; Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim z 5 września 1986 r. (zatwierdzona przez Stolicę Apostolską 17 stycznia 1987 r.), Kraków Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie duszpasterstwa małżeństw o różnej przynależności kościelnej z 11 marca 1987 r., Instrukcja Kongregacji Nauki Wiary (Donum vitae): O szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania, Watykan Instrukcja Papieskiej Rady do Spraw Rodziny: Przygotowanie do sakramentu Małżeństwa z 13 maja 1996 r., Papieska Rady do Spraw Rodziny, Ludzka płciowość: Prawda i znacznie, Łomianki Papieska Rady do Spraw Rodziny, "Rodzina i rozrodczość człowieka", Watykan 2007 r. 18. List Biskupów Polski na niedzielę 2 września 2007 r. Towarzyszyć młodzieży we wzrastaniu. 19. Obrzędy Sakramentu Małżeństwa, Katowice Vademecum dla spowiedników o niektórych zagadnieniach moralnych dotyczących życia małżeńskiego, Łomianki Podstawa Programowa Katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce, Kraków Program Nauczania Religii, Kraków Program Katechezy Parafialnej Młodzieży Szkół Ponadgimnazjalnych, Kraków III Powojenny Synod Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Gniezno Książki: 1. bp Bogdan Wojtuś (red.), Przyszłość ludzkości idzie przez rodzinę, Gniezno ks. Grzegorz Leszczyński, Osoba ochrzczona niewierząca a sakrament małżeństwa, Łódź ks. Grzegorz Pytlak, Recepcja przygotowania do małżeństwa w świetle badań narzeczonych, Lublin ks. Jan Krawczyński, Prawo rodziny do opieki duszpasterskiej, Ząbki ks. Robert Bieleń, Duszpasterstwo rodzin we współczesnej Polsce, Lublin ks. Robert Kantor (red.), Związki niesakramaentalne w parafii. Poradnik dla duszpasterzy. Tarnów Wykaz skrótów: 1. DDR Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin. 2. EV Encyklika Jana Pawła II Evangelium vitae 3. FC Adhortacja Jana Pawła II Familiaris consortio. 4. III PSAG III Powojenny Synod Archidiecezji Gnieźnieńskiej. 5. Instrukcja 1 - Instrukcja Episkopatu Polski o Przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele Katolickim. 6. Instrukcja 2 Druga Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca przygotowania do małżeństwa i życia rodzinnego. 7. KKK Katechizm Kościoła Katolickiego. 18

19 8. PKPar Program Katechezy Parafialnej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. 9. SC -Adhortacja Apostolska Beednykta XVI Sacramentum caritatis. 10. Vademecum - Papieska Rada ds. Rodziny, Vademecum dla spowiedników o niektórych zagadnieniach moralnych dotyczących życia małżeńskiego. 19