Wprowadzenie 1 PORADNIK KANCELARYJNY

Transkrypt

1 Wprowadzenie 1 PORADNIK KANCELARYJNY

2 2 Poradnik kancelaryjny

3 Wprowadzenie 3 Ks. Andrzej Kłódka PORADNIK KANCELARYJNY Warminskie Wydawnictwo Diecezjalne Olsztyn 2013

4 4 Poradnik kancelaryjny Imprimatur Ks. bp dr Jacek Jezierski Wikariusz Generalny Warmiński Olsztyn, dnia r. L.dz. 500/2013 Recenzenci Ks. prof. dr hab. Jacek Neumann Ks. prof. dr hab.lucjan Świto Copyright by Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne Skład, łamanie, projekt okładki Bogdan Grochal Wydanie I ISBN Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne ul. Wyszyńskiego Olsztyn tel Druk i oprawa: Mazowieckie Centrum Poligrafii ul. Duża 1, Marki

5 Wprowadzenie 5 Spis treści Wprowadzenie... 7 I. Sakrament Chrztu świętego... 9 A. Chrzest... 9 B. Chrzest osoby dorosłej C. Chrzestni D. Zmiany w księgach parafialnych II. Sakrament Bierzmowania A. Przyjęcie Sakramentu Bierzmowania przez osobę dorosłą III. Sakrament Eucharystii A. Komunia święta dla osób niepełnosprawnych umysłowo B. Komunia święta dla osób żyjących w nowych związkach cywilnych po rozpadzie małżeństwa kanonicznego IV. Sakrament Małżeństwa A. Dyspensa od zapowiedzi B. Dyspensa od wymaganego wieku C. Dyspensa od przeszkody pokrewieństwa i powinowactwa D. Małżeństwo z osobą ochrzczoną niekatolikiem E. Dyspensa od formy F. Trudne sprawy małżeńskie G. Małżeństwo z osobą ochrzczoną ale niewierzącą H. Małżeństwo mieszane z niechrześcijaninem I. Małżeństwo z cudzoziemcem J. Małżeństwo kanoniczne osoby po rozwodzie cywilnym oraz osoby, która ma potomstwo z inną osobą K. Małżeństwo osoby po stwierdzeniu przez sąd kościelny nieważności wcześniejszego związku... 70

6 6 Poradnik kancelaryjny L. Małżeństwo kanoniczne bez skutków cywilno-prawnych M. Uważnienie małżeństwa w zawiązku N. Spis przypadków, w których do ważności jest konieczna dyspensa O. Spis przypadków, w których do godziwości małżeństwa konieczne jest zezwolenie ordynariusz miejsca P. Dokumenty, które najczęściej dołączane są do protokołu przedślubnego V. Pogrzeb A. Pogrzeb dziecka różne przypadki B. Miejsce nabożeństwa pogrzebowego C. Przypadki w jakich wierny zostaje pozbawiony pogrzebu kościelnego D. Ponowne użycie grobu E. Kremacja zwłok F. Pogrzeb samobójców VI. Przyjęcie i wystąpienie z Kościoła rzymskokatolickiego A. Przyjęcie do Kościoła rzymskokatolickiego B. Wystąpienie z Kościoła rzymskokatolickiego VII. Upoważnienie do spowiadania wiernych VIII. Testament (propozycja) IX. Aneks formularze dla parafii

7 Wprowadzenie 7 Wprowadzenie Zasiadający w kancelarii parafialnej kapłani i wspierający ich świeccy niejednokrotnie stają przed problemem, jak załatwić przedłożoną im sprawę w sposób zgodny z prawem i jednocześnie zgodnie z prośbą petenta. Tym bardziej, że w posługiwaniu w kancelarii parafialnej można odkryć szansę do budowania przestrzeni duchowej, w której człowiek odkrywa kościelne normy prawne i codzienne relacje międzyludzkie, jako istotny element zbawczego posługiwania w Kościele. W Kościele od dawna wytworzyła się praktyka zapisywania pewnych ważnych faktów i prowadzenia ksiąg parafialnych. W prawie powszechnym Kościoła, dopiero na soborze Trydenckim, w dekrecie De reformatione matrimonii polecono spisywać w osobnej księdze nazwiska małżonków i świadków, oraz miejsce i dokładną datę zawarcia małżeństwa. Dwa kodeksy prawa kanonicznego; Benedykta XV z 1917 roku i obowiązujący kodeks Jana Pawła II z 1983 roku wyraźnie nakazują prowadzenie kilku rodzajów ksiąg parafialnych, a Konferencje Episkopatów zostały upoważnione do ustalenia formularzy poszczególnych ksiąg. Prowadzone ze starannością parafialne księgi metrykalne i pozametrykalne, które stanowią wiarygodne dokumenty publiczne odzwierciedlające wiarę parafian i będące łącznikami między pokoleniami wiernych, nabierają szczególnego znaczenia. Warto w tym miejsce wspomnieć obowiązującą zasadę, że akta w księgach parafialnych należy spisywać na aktualnie obowiązującym formularzu, wyraźnym pismem ręcznym, w sposób odpowiedzialny, z wykluczeniem niedbalstwa i niechlujstwa. Najczęściej księgi prowadzi i spisuje w nich akta proboszcz i współpracujący z nim wikariusze. W ograniczonym zakresie mogą to czynić także siostry zakonne i osoby świeckie.

8 8 Poradnik kancelaryjny Kancelaryjne posługiwanie duszpasterza nie może ograniczać się tylko do administracyjnego urzędowania. W zamyśle Kościoła Katolickiego posługiwanie kancelaryjno - pastoralne powinno obejmować wszystkie etapy eklezjalnej formacji chrześcijanina. Dlatego pracownicy kancelarii parafialnej, zarówno duchowni, jak i świeccy, winni posiadać właściwe uzdolnienia i umiejętności do kompetentnego rozwiązywania problemów wiernych zgłaszających się do kancelarii parafialnej. Bo od zasiadających w kancelarii parafialnej zależy, w jakim zakresie to posługiwanie będzie autentycznym obdarowywaniem wiernych duchowymi dobrami Kościoła. Podczas posługiwania w kancelarii parafialnej niejednokrotnie napotykamy sytuacje trudne, czasem rzadko spotykane, albo nowe. Wielu duszpasterzy próbuje szukać pomocy i radzić się bardziej doświadczonych. Poradnik Kancelaryjny jest próbą wyjścia naprzeciw potrzebom duszpasterzy i propozycją w rozwiązaniu problemów kancelaryjno pastoralnych. W poradniku tym znajdują się najczęściej spotykane problemy kancelaryjne, stąd nie rości on sobie pretensji do całościowego przedstawienia sytuacji mogących zdarzyć się w kancelarii.

9 Sakrament Chrztu świętego 9 I. Sakrament chrztu świętego A. Chrzest Rodzice chcą ochrzcić dziecko ale nie mają ślubu kościelnego (nie mogą zawrzeć bo jest przeszkoda lub nie chcą go zawrzeć). r Rozwiązanie: Duszpasterz powinien uświadomić rodzicom, że przed innymi mają obowiązek słowem i przykładem formować dzieci w wierze i praktyce życia chrześcijańskiego. Podobny obowiązek spoczywa na tych, którzy zastępują rodziców oraz na chrzestnych. Należy dopuszczać do chrztu wszystkie dzieci zgłoszone przez rodziców (prawnych opiekunów), jeśli osoby te są wierzące i zobowiążą się, że dzieci będą wychowywane w wierze, w której zostaną ochrzczone. Wychowanie dziecka w wierze oznacza: przekazanie podstawowych prawd wiary i zasad moralności głoszonych przez Kościół rzymskokatolicki, nauczenie dziecka modlitwy, włączenie go w życie wspólnoty katolickiej (Msza św. niedzielna), posyłanie na naukę religii, doprowadzenie do pełnego udziału w Eucharystii i do przyjęcia Sakramentu bierzmowania, wprowadzenie w dojrzałe i odpowiedzialne życie chrześcijanina. Jeśli rodzice dziecka (nie mając przeszkód) nie żyją w formalnym związku lub poprzestają na małżeństwie cywilnym, duszpasterz powinien zachęcać ich do zawarcia małżeństwa kanonicznego, ale nie wolno ich do tego przymuszać. Nie wolno uzależniać udzielenia chrztu dziecku od ślubu

10 10 Poradnik kancelaryjny kościelnego jego rodziców. Brak zainteresowania takim rozwiązaniem nie może być powodem odmowy udzielenia chrztu. Wówczas jednak należy żądać od rodziców dziecka i chrzestnych oświadczenia na piśmie, że zobowiązują się wychować dziecko w wierze katolickiej (Formularz). Kopie tego oświadczania należy wręczyć rodzicom i chrzestnym. Również w wypadku, gdy rodzice dziecka z powodu przeszkód kanonicznych żyją bez ślubu kościelnego, należy przed chrztem zażądać takiego oświadczenia. r Uwagi: Jeśli jedno z rodziców dziecka jest wierzące, a drugie nie, dziecku należy udzielić chrztu. Ze względu na doniosłość łaski chrztu świętego wszelkie wątpliwości należy rozwiązywać na korzyść udzielenia tego Sakramentu. Należy także pamiętać, że ewentualny niedostatek przykładu wiary i życia chrześcijańskiego ze strony rodziców może i powinien być uzupełniony przez chrzestnych, krewnych czy otoczenie. W zetknięciu się z poważnymi problemami z zakresu chrztu duszpasterz, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem, powinien w poszczególne przypadki dokładnie wnikać, rozpatrzyć je, a następnie podjąć rozważnie odpowiednią decyzję lub w razie potrzeby zwrócić się do ordynariusza. Odłożenie udzielenia chrztu mogłoby nastąpić jedynie wówczas, gdy zupełnie nie byłoby nadziei na to, że dziecko będzie wychowane po katolicku. W polskich warunkach taka sytuacja właściwie nie ma miejsca. Jeśli będzie to możliwe i o ile zachodzi potrzeba, duszpasterz powinien zachęcić rodziców do zlikwidowania zaniedbań religijnych, omówić atmosferę wychowania religijnego w domu, zachęcić do przyjęcia Eucharystii w dniu chrztu dziecka oraz pouczyć o chrześcijańskim charakterze uroczystości domowych. Jeśli chrzest ma się odbyć poza parafią własną rodziców dziecka (parafią zamieszkania stałego lub tymczasowego), wypada uzyskać zgodę (najlepiej na piśmie) proboszcza własnego rodziców. Gdy nie można jej uzyskać, proboszcz, do którego zwrócono się z prośbą o chrzest, powinien rozważyć racje, dla których proboszcz własny odłożył udzielenie tego Sakramentu, tak aby nie postępować pochopnie i nierozważnie. Powyższą procedurę należy zachować, gdy rodzice proszą o chrzest kolejnego dziecka.

11 Sakrament Chrztu świętego 11 Prawo kanoniczne nie wyznacza miejsca udzielania Sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego (chrzest, I Komunia święta, bierzmowanie), choć ze względów duszpasterskich, czyli troska o budowanie wspólnoty parafialnej, jest nim kościół parafialny. Kodeks Prawa Kanonicznego w kan podaje, że Sakramentu chrztu udziela się w kościele parafialnym, choć dopuszcza inną możliwość, gdy co innego doradza słuszna przyczyna. Dlatego kompetencji terytorialnej dotyczącej tych Sakramentów nie należy rozstrzygać w sposób kategoryczny (tylko własna parafia), ale kierując się słusznością kanoniczną dać inną możliwość wiernym, jeśli o to proszą. r Odesłanie: kan. 213, 530, 843. Instrukcja duszpasterska Episkopatu o udzielaniu Sakramentu chrztu świętego dzieciom (1975), nr 2 i 4.

12 12 Poradnik kancelaryjny Formularz Prośba rodziców o chrzest dziecka, gdy brakuje im woli zawarcia małżeństwa katolickiego My: oraz, jako rodzice nowonarodzonego/ej, prosimy Księdza Proboszcza Parafii p. w. w, o udzielenie sakramentu Chrztu Św. naszemu/ej synowi/córce, ur. dnia w Aktualnie mieszkamy i żyjemy ze sobą, lecz nie jesteśmy związani sakramentalnym węzłem małżeńskim. Obecnie nie chcemy jeszcze regulować sprawy małżeństwa kościelnego, ponieważ nie mamy odpowiednich motywów i racji do podjęcia tak ważnych zobowiązań. Jesteśmy osobami ochrzczonymi, członkami Kościoła Katolickiego, lecz nasze życie religijne jest poważnie zaniedbane. Oboje chcemy jednak, aby nasze dziecko zostało ochrzczone w Kościele Katolickim i korzystało z daru wiary Chrystusowej. Dlatego o właściwą pomoc w wychowaniu i formacji katolickiej prosimy Rodziców Chrzestnych i wspólnotę parafialną. Chcemy bowiem, aby nasze dziecko już teraz korzystało z życia sakramentalnego oraz stałej pomocy osób wierzących i nam bliskich. Dlatego wobec wspólnoty Kościoła zobowiązujemy się, że z pomocą rodziny i rodziców chrzestnych będziemy: 1. przekazywać dziecku główne prawdy wiary i zasady moralności katolickiej, 2. praktykować z dzieckiem codzienną modlitwę i niedzielną Mszę Św. 3. troszczyć się o uczestnictwo dziecka w katechizacji, 4. przygotowywać dziecko do przyjęcia Eucharystii i bierzmowania, 5. przygotowywać dziecko do samodzielnego i dojrzałego stylu katolickiego życia. Podpisy Rodziców Ojciec:... Matka:... Zobowiązanie zostało złożone wobec: Chrzestnych dziecka: oraz. Proboszcza Parafii:..., dnia r. (pieczęć okrągła parafii)