POJĘCIE PRAWA BANKOWEGO

Transkrypt

1 PRAWO BANKOWE

2 POJĘCIE PRAWA BANKOWEGO ogół norm regulujących organizację i funkcjonowanie banków (banku centralnego i banków operacyjnych), a także organów działających obok nich (np. Komisja Nadzoru Finansowego) oraz specjalnych podmiotów niebędących bankami (Bankowy Fundusz Gwarancyjny), które tworzą zorganizowaną strukturę, zwaną systemem bankowym. Prawo bankowe stanowi więc ogół norm regulujących funkcjonowanie i organizację systemu bankowego; dział prawa o charakterze kompleksowym; nakładanie się metod regulacji: administracyjnoprawnej, cywilnoprawnej oraz karnoprawnej; dział prawa o charakterze interdyscyplinarnym metody regulacji prawnej nakładają się na siebie w tym samym obszarze poddanych regulacji stosunków społecznych.

3 PRAWO BANKOWE Publiczne metoda administracyjnoprawna; reguluje organizację systemu bankowego, tj. tworzy ramy instytucjonalne dla świadczenia usług finansowych typu bankowego; normuje nadzór bankowy oraz system gwarantowania depozytów; reguluje także organizacje i funkcjonowanie banku centralnego. Prywatne metoda cywilnoprawna; normuje funkcjonowanie banków na rynku usług finansowych, czyli wykonywanie czynności bankowych; odnosi się do stosunków między bankami oraz pomiędzy bankami a klientami.

4 SYSTEM BANKOWY jest to zorganizowana według pewnych zasad całość, której elementami są działające w danym kraju i w danym czasie banki oraz te organy i podmioty, które powołane zostały wyłącznie do działania na rzecz banków i ich klientów. E. Fojcik Mastalska, [w:] Prawo bankowe, red. E. Fojcik Mastalska, Wrocław 2010, s. 23.; pomiędzy poziomem bankowości centralnej a poziomem bankowości operacyjnej istnieją związki o charakterze funkcjonalnym.

5 STRUKTURA SYSTEMU BANKOWEGO Poziom bankowości centralnej Zadania natury emisyjnej, prowadzenie polityki pieniężnej w celu zapewnienia stabilności pieniądza. Poziom bankowości operacyjnej Zadanie polegające na świadczeniu usług bankowych na rzecz klientów.

6 PODMIOTY WYKONUJĄCE ZADANIA WOBEC BANKÓW NIEBANKOWE ELEMENTY SYSTEMU BANKOWEGO istnieją podmioty oraz organy, które wykonują przewidziane przepisami prawa zadania na rzecz banków; wykonywanie nadzoru funkcjonalnego nad instytucjami rynku finansowego, w tym banków Komisja Nadzoru Finansowego; zapewnienie klientom banku wypłaty depozytów w przypadku upadłości banku Bankowy Fundusz Gwarancyjny; wykonywanie pośrednictwa rozliczeniowego Krajowa Izba Rozliczeniowa S. A.

7 SIEC BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO (FINANCIAL SAFETY NET) W SEKTORZE BANKOWYM sieć bezpieczeństwa finansowego tworzą instytucja nadzoru nad rynkiem finansowym (Financial Services Authority), bank centralny jako pożyczkodawca ostatniej instancji (Lender of Last Resort) i system gwarantowania depozytów (Deposit Insurance Scheme); w Polsce sieć bezpieczeństwa finansowego instytucjonalne tworzą: NBP, BFG, KNF; nad stabilnością systemu finansowego w Polsce czuwa także Komitet Stabilności Finansowej.

8 POZIOM BANKOWOŚCI CENTRALNEJ

9 BANKOWOŚĆ CENTRALNA dwa modele bankowości centralnej: brytyjski oraz niemiecki; Europejski System Banków Centralnych (ESBC) oparty jest na modelu niemieckim; standardy niezależności odnoszące się do ESBC są wiążące także dla Narodowego Banku Polskiego; w ramach niezależności banków należących do ESBC wyróżnia się 4 płaszczyzny niezależności: instytucjonalna, funkcjonalna, personalna, finansowa.

10 BANK CENTRALNY NARODOWY BANK POLSKI art. 227 ust. 1 Konstytucji RP 1. Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza. art. 1 ustawy o NBP Narodowy Bank Polski, zwany dalej "NBP", jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. art. 2 ustawy o NBP 1. NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym. 2. NBP nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych. 3. Działalność NBP jest prowadzona na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. 4. Siedzibą NBP jest Warszawa.

11 PŁASZCZYZNY NIEZALEŻNOŚCI NBP niezależność instytucjonalna: przyznanie osobowości prawnej, szczególna forma prawna, struktura własnościowa uniemożliwiająca wywieranie nacisków za pomocą instrumentów założycielskich; niezależność personalna: zasady powoływania i odwoływania członków organów NBP, kadencyjność; niezależność finansowa: posiadanie przez NBP funduszy własnych (art. 60 i n. ustawy o NBP), zakaz pokrywania deficytu budżetowego poprzez zaciąganie zobowiązań w centralnym banku państwa (art. 220 ust. 1 Konstytucji RP); niezależność funkcjonalna: powierzenie NBP wyłącznych kompetencji do kształtowania polityki pieniężnej oraz jej realizacji

12 FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO - NBP Funkcje NBP funkcja emisyjna funkcja banku banków funkcja centralnego banku państwa

13 FUNKCJA EMISYJNA NBP jest realizowana w dwóch płaszczyznach: w znaczeniu wąskim: NBP posiada wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce, tj. określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia ich do obiegu, w znaczeniu szerokim: uprawnienie do regulowania ilości pieniądza w obiegu oraz organizacji obiegu pieniężnego, czyli czuwanie nad prawidłowością akcji kredytowej całego systemu bankowego. Realizacja tej funkcji odbywa się przy wykorzystaniu instrumentów polityki pieniężnej, które niejako włączają banki komercyjne w realizację tej polityki; art. 4 ustawy o NBP NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej.

14 FUNKCJA BANKU BANKÓW NBP przy wykorzystaniu instrumentów polityki pieniężnej reguluje płynność banków komercyjnych zarówno w warunkach stabilności finansowej, jak i w przypadku wystąpienia kryzysu finansowego; NBP pełni w stosunku do banków więc funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego, organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym, nadzoruje system płatności; NBP kontroluje działalność kredytową banków komercyjnych, które posiadają przywilej tworzenia pieniądza kredytowego, aby nie nadużywały go; NBP jest także pożyczkodawcą ostatniej szansy dla banków komercyjnych ; realizacja tej funkcji odbywa się poprzez obowiązek posiadania przez każdy bank rachunku w NBP, przyjmowaniu przez NBP depozytów oraz udzielaniu przez niego kredytów bankom komercyjnym.

15 FUNKCJA CENTRALNEGO BANKU PAŃSTWA bank centralny, czyli NBP jest kasjerem rządu ; NBP prowadzi bankową obsługę budżetu państwa; NPB prowadzi rachunki bankowe - art. 51 ust. 1 ustawy o NBP: NBP prowadzi rachunki: 1) banków; 2) budżetu państwa; 3) Bankowego Funduszu Gwarancyjnego; 3a) Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej; 4) innych osób prawnych, za zgodą Prezesa NBP.; dokonuje rozliczeń, także płatności zagranicznych; odpowiada za gospodarkę rezerwami dewizowymi państwa; przyjmuje depozyty.

16 art. 3 ustawy o NBP CELE NBP 1. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. 2. Do zadań NBP należy także: 1) organizowanie rozliczeń pieniężnych; 2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi; 3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami; 4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa; 5) regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie; 6) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego; 6a) działanie na rzecz stabilności systemu finansowego w zakresie instytucji finansowej w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz.U. poz. 1513); 6b) działanie na rzecz wyeliminowania lub ograniczania ryzyka systemowego, o którym mowa w art. 4 pkt 15 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym; 7) opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej; 8) wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

17 ORGANY NBP Organy NBP Prezes NBP Zarząd NBP Rada Polityki Pieniężnej

18 art. 9 ustawy o NBP PREZES NBP 1. Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. art. 11 ustawy o NBP 1. Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP. Prawa i obowiązki pracowników NBP określa Kodeks pracy i pragmatyka służbowa określona odrębną ustawą. 2. Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP oraz reprezentuje NBP na zewnątrz. 3. Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych. 4. Prezes NBP przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym. 5. Prezes NBP: 1) ustala, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, zasady przechowywania wartości pieniężnych w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne oraz transportowania tych wartości przez banki i te przedsiębiorstwa; 2) realizuje zadania wynikające z przepisów o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

19 art. 17 ustawy o NBP 1. Działalnością NBP kieruje Zarząd. ZARZĄD NBP 2. W skład Zarządu NBP wchodzą: Prezes NBP - jako przewodniczący oraz 6-8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP. 2a. Członków Zarządu NBP powołuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Prezesa NBP. 2b. Członkowie Zarządu NBP są powoływani na okres 6 lat. Przepisy art. 9 ust. 2, art. 13 ust. 3 i ust. 5-7 stosuje się odpowiednio. 3. Zarząd NBP: 1) realizuje uchwały Rady; 2) podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.

20 art. 12 ustawy o NBP RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ 1. Rada Polityki Pieniężnej, zwana dalej "Radą", ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego. 2. Kierując się założeniami polityki pieniężnej Rada w szczególności: 1) ustala wysokość stóp procentowych NBP; 2) ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i wysokość jej oprocentowania; 3) określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych; 4) zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP; 5) przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP; 6) ustala zasady operacji otwartego rynku. 3. Rada dokonuje ocen działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.

21 RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ C. D. art. 13 ustawy o NBP 1. W skład Rady wchodzą: 1) Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP; 2) 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm i Senat, spośród specjalistów z zakresu finansów. 2. Kadencja członka Rady wynosi 6 lat. Funkcję członka Rady można pełnić tylko jedną kadencję. 3. Powołanie nowych członków Rady powinno nastąpić najpóźniej do dnia wygaśnięcia kadencji poprzednich.

22 POLITYKA PIENIĘŻNA jest elementem polityki gospodarczej państwa; ma na celu utrzymanie równowagi pieniężnej; kreowanie i realizacja polityki pieniężnej zostały powierzone bankowi centralnemu NBP; podstawowy cel: ochrona wartości pieniądza poprzez zapewnienie stabilnego poziomu cen; realizowana przy wykorzystaniu bezpośredniego celu inflacyjnego, który przyjmuje Rada Polityki Pieniężnej; kreowanie polityki pieniężnej: Rada Polityki Pieniężnej; realizacja polityki pieniężnej: Zarząd NBP.

23 INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ Instrumenty polityki pieniężnej to narzędzia, jakimi posługuje się bank centralny w celu oddziaływania na banki komercyjne. Mają na celu realizację polityki pieniężnej. Wpływają na poziom rynkowych stóp procentowych, na obieg pieniężny oraz płynność banków komercyjnych. Można podzielić je na: instrumenty administracyjne (bezpośrednie) związane z bezpośrednią kontrolą banku centralnego nad systemem bankowym np. racjonowanie kredytów. Praktycznie nie są już stosowane; instrumenty ekonomiczne (rynkowe, pośrednie) - oddziałują na płynność bankową, czyli podaż i koszt kredytów. Banki centralne czynią to za pomocą trzech klasycznych instrumentów: kontrola rezerw obowiązkowych regulacja poziomu rezerw obligatoryjnie gromadzonych przez banki, operacje otwartego rynku sprzedaż lub skupowanie papierów wartościowych z rynku, operacje depozytowo kredytowe transakcje zawierane przez bank centralny z inicjatywy banków komercyjnych, w ramach limitów i warunków ustalonych przez bank centralny. Stosowane jako instrument pomocniczy.

24 REZERWY OBOWIĄZKOWE rezerwa, jaką instytucje kredytowe są zobowiązane utrzymywać w banku centralnym w wartości odpowiedniej (w procentach) do wysokości wkładów klientów, zdeponowanych w danym podmiocie; w zależności od potrzeb gospodarki mają na celu albo stymulowanie akcji kredytowej banków, albo jej zahamowanie; kształtują płynności finansową banków komercyjnych; pozwalają bankowi centralnemu oddziaływać na rozmiary obiegu pieniężnego,; obniżenie stopy rezerw obowiązkowych może pobudzać aktywność kredytową banków komercyjnych, z kolei ich podwyższenie może ją zahamować.

25 art. 38 ustawy o NBP REZERWY OBOWIĄZKOWE C. D. 1. W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej. 2. Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków: 1) przyjętych od innego banku krajowego, spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej; 2) przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy; 3) pozyskanych z zagranicy co najmniej na 2 lata; 4) pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych oraz pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego; 5) uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych zabezpieczonych hipotecznie o okresie wykupu powyżej pięciu lat oraz ze sprzedaży listów zastawnych o okresie wykupu powyżej pięciu lat.

26 REZERWY OBOWIĄZKOWE C. D. 3. Rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo- Kredytowej, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innej spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz od banku krajowego. 4. Banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe w banku zrzeszającym, z którym są zrzeszone. Bank zrzeszający utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym zrzeszonych w nim banków i własnym rezerwom obowiązkowym. 5. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe utrzymują rezerwy obowiązkowe w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej. Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa utrzymuje rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.

27 OPERACJE OTWARTEGO RYNKU transakcje banku centralnego na rynku pieniężnym przeprowadzane z jego własnej inicjatywy i na własny rachunek z bankami komercyjnymi. Polegają na zakupie lub sprzedaży dłużnych papierów wartościowych, a także na emisji dłużnych papierów wartościowych banku centralnego. Mają na celu kontrolę płynności sektora bankowego i podaży pieniądza, oddziaływanie na wysokość rynkowych stóp procentowych oraz łagodzenie krótkoterminowych wahań rynkowych stóp procentowych; zakup papierów wartościowych zwiększenie płynności banków wzrost kursów papierów wartościowych na rynku wtórnym wartościowych zmniejszenie poziomu rynkowych stóp procentowych; zmniejszenie rentowności papierów sprzedaż papierów wartościowych zmniejszenie obiegu pieniądza zmniejszenie płynności banków i zwiększenie rentowności papierów wartościowych stóp procentowych spadek kursów papierów wartościowych na rynku wtórnym zwiększenie poziomu rynkowych

28 OPERACJE OTWARTEGO RYNKU C. D. art. 48 ustawy o NBP NBP może: 1) emitować i sprzedawać papiery wartościowe; 2) sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku; 3) organizować obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem oraz papierami wartościowymi emitowanymi albo poręczanymi lub gwarantowanymi przez Skarb Państwa; 4) otwierać rachunki lokat terminowych banków. NBP może więc przeprowadzać operacje zarówno na rynku pierwotnym, jak i wtórnym papierów wartościowych.

29 OPERACJE OTWARTEGO RYNKU C. D. Ze względu na cel podejmowania przez bank centralny działań ingerujących w stan płynności sektora bankowego wyróżnia się następujące typy operacji otwartego rynku: podstawowe operacje otwartego rynku obejmują transakcje realizowane w celu osiągnięcia założeń polityki pieniężnej. Odbywają się one regularnie, a przy ich przeprowadzaniu wykorzystuje się krótkoterminowe papiery wartościowe, których rentowność wyznacza stopa referencyjna. operacje dostrajające podejmowane są przez bank centralny w przypadku pojawienia się nieoczekiwanych zakłóceń w płynności sektora bankowego i niepożądanych z punktu widzenia polityki pieniężnej zmian wysokości rynkowych stóp procentowych. operacje strukturalne służą wywoływaniu długoterminowych zmian w stanie płynności sektora bankowego, np. emisja obligacji, sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym.

30 OPERACJE DEPOZYTOWO KREDYTOWE banki komercyjne mogą składać w NBP lokaty jednodniowe na koniec dnia (depozyty overnight). Polegają one na tym, że banki komercyjne deponują w NBP nadwyżki wolnych środków pozostałych na koniec dnia. W następnym dniu roboczym są one zwracane bankom wraz z należnymi odsetkami, naliczonymi według stopy depozytowej; NBP może także udzielać bankom kredytów: kredyty refinansowe: udzielane bankom w celu uzupełnienia niedoborów środków finansowych; kredyty lombardowe: udzielane bankom pod zastaw papierów wartościowych, do wysokości równej określonej części nominalnej wartości tych papierów; kredyty techniczne: udzielane bankom w celu uzupełnienia niedoborów w trakcie dnia operacyjnego, zaciągane i spłacane w tym samym dniu operacyjnym, zabezpieczone papierami wartościowymi, ułatwiają zarządzanie płynnością; kredyty redyskontowe: udzielaniu przez NBP bankom komercyjnym kredytów zabezpieczonych zdyskontowanymi przez te banki wekslami.

31 STOPY PROCENTOWE NBP stopa referencyjna - wyznacza minimalną rentowność operacji otwartego rynku, odnosi się do operacji na rynku międzybankowym; stopa depozytowa - jej wartość stopy wyznacza poziom oprocentowania jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym; stopa lombardowa - wyznacza po jakiej cenie (oprocentowaniu) bank centralny udziela bankom komercyjnym kredytów lombardowych; stopa redyskontowa weksli - wyznacza cenę (oprocentowanie) po jakiej bank centralny udziela kredytów redyskontowych bankom komercyjnym odkupując od nich weksle.

32 WYSOKOŚC STÓP PROCENTOWYCH NBP Zob. szerzej: me.aspx?f=/dzienne/ stopy.htm

33 ROLA STÓP PROCENTOWYCH NBP wysoka inflacja więcej pieniądza na rynku podwyższenie stóp procentowych określając wysokość podstawowych stóp procentowych NBP wpływa na wysokość rynkowych stóp procentowych, a tym samym na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych obniżenie stóp procentowych spadek inflacji mniej pieniądza na rynku droższe kredyty, wyższe oprocentowanie lokat

34 NADZÓR NAD RYNKIEM FINANSOWYM

35 MODELE NADZORU NAD RYNKIEM FINANSOWYM Nadzór sektorowy poszczególne sektory rynku finansowego (bankowy, ubezpieczeniowy, kapitałowy) są nadzorowane przez odrębne instytucje nadzorcze Nadzór funkcjonalny (Twin peaks) zostają ustanowione dwie odrębne instytucje nadzorcze, odpowiadają one za różne aspekty nadzoru finansowego: instytucja odpowiadająca za nadzór ostrożnościowy nad wszystkimi instytucjami finansowymi; instytucja odpowiadająca za ochronę konsumentów i kontrole prawnych aspektów operacji finansowych Nadzór jednolity (zintegrowany) całkowite lub częściowe łączenie funkcji nadzorczych nad wszystkimi lub niektórymi sektorami rynku finansowego w jednej instytucji

36 NADZÓR NAD RYNKIEM FINANSOWYM W POLSCE, W TYM NADZÓR BANKOWY Ustawa z dnia 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 174 ze zm.); nadzór jednolity; wprowadzenie jednolitego mechanizmu nadzoru tworzy podstawę instytucjonalną Unii bankowej; w Polsce nadzór nad rynkiem finansowym, w tym nadzór bankowy sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego, swoje zadania wykonuje przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego; art. 1 u. n. r. f. 1. Ustawa określa organizację, zakres i cel sprawowania nadzoru nad rynkiem finansowym.

37 CELE NADZORU ART. 2 U. N. R. F. Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku również poprzez rzetelną informację dotyczącą funkcjonowania rynku, przez realizację celów określonych w szczególności w ustawie - Prawo bankowe, ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym, ustawie z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego, ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

38 ZAKRES NADZORU NAD RYNKIEM FINANSOWYM ART. 1 UST. 2 U. N. R. F. Nadzór nad rynkiem finansowym obejmuje: 1) nadzór bankowy ( ); 2) nadzór emerytalny ( ); 3) nadzór ubezpieczeniowy ( ); 4) nadzór nad rynkiem kapitałowym ( ); 5) nadzór nad instytucjami płatniczymi, biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego, oddziałami zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego ( ); 5a) nadzór nad agencjami ratingowymi ( ); 6) nadzór uzupełniający, sprawowany zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego ( ); 7) nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi i Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową ( ).

39 FUNKCJE KNF licencyjna - polega m. in. na wydawaniu zezwoleń na utworzenie banków oraz prowadzenie przez nie działalności; kontrolna polega na badaniu sytuacji finansowej banków a także płynności oraz wyników finansowych banków; regulacyjna - polega na ustalaniu norm ostrożnościowych, mających na celu ograniczenie ryzyka; dyscyplinująca polega na podejmowaniu działań prewencyjnych w stosunku do banku, które mają ograniczyć możliwość jego upadłości, w tym badanie jakości aktywów (strona aktywna planu bankowego), badanie płynności finansowej, badanie systemu zarządzania ryzykiem itp.

40 art. 3 u. n. r. f. KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO 1. Tworzy się Komisję Nadzoru Finansowego, zwaną dalej Komisją. 2. Komisja jest organem właściwym w sprawach nadzoru nad rynkiem finansowym. 3. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów. art. 5 u. n. r. f. 1.W skład Komisji wchodzą Przewodniczący, dwóch Zastępców Przewodniczącego i pięciu członków. 2. Członkami Komisji są: 1) minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel; 1a) minister właściwy do spraw gospodarki albo jego przedstawiciel; 2) minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel; 3) Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego członek Zarządu Narodowego Banku Polskiego; 4) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. 3. W posiedzeniach Komisji w sprawach rekomendacji, o których mowa w art. 137 ust. 1 pkt 5 ustawy - Prawo bankowe, mogą uczestniczyć z głosem doradczym wskazani Komisji przedstawiciele izb gospodarczych zrzeszających banki. 4. Każda z izb gospodarczych, o których mowa w ust. 3, jest uprawniona do wskazania Komisji jednego przedstawiciela.

41 art. 5 ust. 1 u. n. r. f. ZADANIA KNF 1) sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym ( ); 2) podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego; 3) podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności; 4) podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego ( ); 5) udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym; 6) stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego ( ); 7) wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

42 ŚRODKI NADZORU BANKOWEGO w ramach sprawowanego nadzoru KNF stosuje środki o różnym charakterze; mogą to być środki skierowane do konkretnym osób (środki ad personam) albo środki skierowane do banku (środki ad rem); można wyróżnić środki o charakterze prewencyjnym oraz środki o charakterze represyjnym, służące usunięciu określonych nieprawidłowości; środkami takimi może być np.: zalecenie zwiększenia funduszy własnych przez bank; zalecenie zaniechania określonej formy reklamy; zalecenie podjęcia środków koniecznych do przywrócenia płynności płatniczej.

43 SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW

44 PODSTAWA PRAWNA Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz.U. z 2016 r. poz. 996 ze zm.) wdraża postanowienia: dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 roku w sprawie systemów gwarancji depozytów (wersja przekształcona), (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 173, str. 149); dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 173, str. 149)

45 BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY - STATUS art. 3 u. b. f. g. 1. Fundusz jest osobą prawną wykonującą zadania określone w ustawie. 2. Siedzibą Funduszu jest Warszawa. 3. Fundusz nie jest państwową osobą prawną i nie jest jednostką sektora finansów publicznych. 4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, nadaje Funduszowi statut, w którym określa szczegółowo jego zadania, organizację oraz zasady tworzenia i wykorzystywania funduszy własnych, mając na uwadze sprawne działanie Funduszu oraz cele jego działalności. art. 4 u. b. f. g. Celem działalności Funduszu jest podejmowanie działań na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego, w szczególności przez zapewnienie funkcjonowania obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów oraz prowadzenie przymusowej restrukturyzacji.

46 1. Do zadań Funduszu należy: BFG ZADANIA ART. 5 U. B. F. G. 1) wykonywanie obowiązków wynikających z gwarantowania depozytów, w szczególności dokonywanie wypłaty środków gwarantowanych deponentom; 2) kontrola danych zawartych w systemach wyliczania podmiotów objętych systemem gwarantowania; 3) restrukturyzacja podmiotów, o których mowa w art. 64 pkt 2, przez umorzenie lub konwersję instrumentów kapitałowych; 4) prowadzenie przymusowej restrukturyzacji; 5) przygotowywanie, aktualizacja i ocena wykonalności planów przymusowej restrukturyzacji i grupowych planów przymusowej restrukturyzacji; 6) gromadzenie i analizowanie informacji o podmiotach objętych systemem gwarantowania, w szczególności w celu opracowywania analiz i prognoz dotyczących sektora bankowego i sektora kas oraz poszczególnych banków i kas; 7) prowadzenie innych działań na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego. 2. Do zadań Funduszu w zakresie restrukturyzacji kas, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności, należy: 1) udzielanie zwrotnej pomocy finansowej; 2) nabywanie wierzytelności kas; 3) udzielanie wsparcia podmiotom przejmującym kasy, przejmującym wybrane prawa majątkowe lub wybrane zobowiązania kas lub nabywcom przedsiębiorstwa kasy w likwidacji, jego zorganizowanej części lub wybranych praw majątkowych ( )

47 art. 6 u. b. f. g. BFG - ORGANY 1. Organami Funduszu są Rada Funduszu oraz Zarząd Funduszu. 2. Osoby pełniące funkcje w organach Funduszu i pracownicy Funduszu nie mogą pełnić funkcji w organach lub być pracownikami podmiotu krajowego lub Kasy Krajowej, z wyjątkiem instytucji pomostowej lub podmiotu zarządzającego aktywami. art. 14 ust. 1 u. b. f. g. Nadzór nad działalnością Funduszu sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych na podstawie kryterium legalności i zgodności ze statutem.

48 art. 269 ust. 1 u. b. f. g. GOSPODARKA FINANSOWA BFG Fundusz prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego planu finansowego art. 270 ust. 1 u. b. f. g. Źródłami finansowania Funduszu są: 1) składki, o których mowa w art. 286 ust. 1, wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania oraz składki, o których mowa w art. 295 ust. 1 i 3, wnoszone przez podmioty krajowe i oddziały banków zagranicznych; 2) składki nadzwyczajne, o których mowa w art. 291 ust. 1, art. 292 ust. 1, art. 299 ust. 1 i art. 300 ust. 1; 3) wpływy z aktywów finansowych Funduszu, w tym z pożyczek i gwarancji udzielanych przez Fundusz; 4) środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej; 5) środki z dotacji, udzielonych na wniosek Funduszu, z budżetu państwa na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.24)); 6) środki z kredytu krótkoterminowego udzielonego przez Narodowy Bank Polski zgodnie z art. 306; 7) środki z pożyczek udzielonych z budżetu państwa; 8) środki uzyskane z zaciągniętych pożyczek, kredytów i emisji obligacji ( ).

49 GOSPODARKA FINANSOWA BFG - FUNDUSZE fundusz statutowy fundusz gwarancyjny banków fundusz gwarancyjny kas Fundusze BFG fundusz przymusowej restrukturyzacji banków fundusz przymusowej restrukturyzacji kas fundusz przymusowej restrukturyzacji banków spółdzielczych

50 CELE FUNDUSZY GWARANCYJNYCH BFG ART. 272 U. B. F. G. 1. Fundusz gwarancyjny banków jest tworzony w celu pokrycia zobowiązań z tytułu środków gwarantowanych w bankach i oddziałach banków zagranicznych oraz w celu pokrycia ewentualnych strat Funduszu. W przypadku, o którym mowa w art. 57 ust. 5, środki funduszu gwarancyjnego banków mogą służyć realizacji zobowiązań z tytułu środków gwarantowanych w kasach. 2. Fundusz gwarancyjny kas jest tworzony w celu pokrycia zobowiązań z tytułu środków gwarantowanych w kasach. W przypadku, o którym mowa w art. 56 ust. 5, środki funduszu gwarancyjnego kas mogą służyć realizacji zobowiązań z tytułu środków gwarantowanych w bankach i oddziałach banków zagranicznych. Środki funduszu gwarancyjnego kas mogą także służyć realizacji zadań Funduszu, o których mowa w art. 5 ust. 2, jeżeli zostały spełnione warunki określone w art. 259 ust. 1.

51 ŚRODKI OBJĘTE OCHRONĄ GWARANCYJNĄ W PRZYPADKU BANKU ART. 17 U. B. F. G. 1. W przypadku banku lub oddziału banku zagranicznego objętych obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów środkami objętymi ochroną gwarancyjną są: 1) środki pieniężne zgromadzone przez deponenta na rachunkach bankowych, w przypadku których deponent jest stroną umowy rachunku bankowego, niezależnie od wadliwości prawnej tej umowy, a także jej nieważności, oraz w przypadkach, o których mowa w art. 26 ust. 2 i 3; 2) inne należności deponenta wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, 2 i 6 ustawy - Prawo bankowe; 3) kwoty, o których mowa w art. 55 ust. 1 pkt 1 i art. 56 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe, z zastrzeżeniem art. 52, o ile stały się wymagalne przed dniem spełnienia warunku gwarancji; 4) należności deponenta wynikające z bankowych papierów wartościowych, potwierdzone dokumentami imiennymi wystawionymi przez emitenta lub imiennymi świadectwami depozytowymi, o których mowa w art. 9 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, o ile zostały wyemitowane przed dniem 2 lipca 2014 r. 2. Ochrona gwarancyjna, o której mowa w ust. 1, nie obejmuje: 1) środków wpłaconych tytułem udziałów, wpisowego i wkładów członkowskich do spółdzielni; 2) środków deponenta, jeżeli środki te znajdują się na rachunkach bankowych, na których w okresie 2 lat przed dniem spełnienia warunku gwarancji nie dokonano obrotów poza dopisywaniem odsetek lub pobieraniem prowizji lub opłat, a ich suma jest niższa niż równowartość w złotych 2,5 euro - jeżeli byłyby to jedyne środki deponenta objęte ochroną gwarancyjną; 3) pieniądza elektronicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2014 r. poz. 873 i 1916 oraz z 2015 r. poz. 1764, 1830 i 1893) oraz środków pieniężnych otrzymanych w zamian za pieniądz elektroniczny, o których mowa w art. 7 ust. 1 tej ustawy.

52 ŚRODKI OBJĘTE OCHRONĄ GWARANCYJNĄ W PRZYPADKU KASY ART. 18 U. B. F. G. 1. W przypadku kasy objętej obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów środkami objętymi ochroną gwarancyjną są: 1) środki pieniężne zgromadzone w kasie przez deponenta na rachunkach, w przypadku których deponent jest stroną umowy rachunku, niezależnie od wadliwości prawnej tej umowy, a także jej nieważności; 2) inne należności deponenta wynikające z prowadzenia przez kasę rachunków deponenta, o których mowa w pkt 1; 3) należności deponenta wynikające z przeprowadzania przez kasę rozliczeń finansowych ; 4) kwoty, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, z zastrzeżeniem art. 52, o ile stały się wymagalne przed dniem spełnienia warunku gwarancji. 2. Ochrona gwarancyjna, o której mowa w ust. 1, nie obejmuje: 1) środków wpłaconych tytułem udziałów, wpisowego i wkładów członkowskich do spółdzielni; 2) środków deponenta, jeżeli środki te znajdują się na rachunkach, na których w okresie 2 lat przed dniem spełnienia warunku gwarancji nie dokonano obrotów poza dopisywaniem odsetek lub pobieraniem prowizji lub opłat, a ich suma jest niższa niż równowartość w złotych 2,5 euro - jeżeli byłyby to jedyne środki deponenta objęte ochroną gwarancyjną; 3) pieniądza elektronicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych oraz środków pieniężnych otrzymanych w zamian za pieniądz elektroniczny, o których mowa w art. 7 ust. 1 tej ustawy.

53 ŚRODKI NIEOBJĘTE OCHRONĄ GWARANCYJNĄ ART. 22 UST. 1 U. B. F. G. Ochroną gwarancyjną nie są objęte środki pieniężne i należności: 1) Skarbu Państwa; 2) Narodowego Banku Polskiego; 3) banków, banków zagranicznych oraz instytucji kredytowych, o których mowa w ustawie - Prawo bankowe; 4) kas i Kasy Krajowej; 5) Funduszu; 6) instytucji finansowych; 7) firm inwestycyjnych, ( ); 8) osób i podmiotów, które nie zostały zidentyfikowane przez podmiot objęty systemem gwarantowania depozytów; 9) krajowych i zagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz krajowych i zagranicznych zakładów reasekuracji, ( ); 10) funduszy inwestycyjnych, towarzystw funduszy inwestycyjnych, funduszy zagranicznych, spółek zarządzających i oddziałów towarzystw inwestycyjnych, ( ); 11) otwartych funduszy emerytalnych, pracowniczych funduszy emerytalnych, powszechnych towarzystw emerytalnych i pracowniczych towarzystw emerytalnych, ( ) 12) jednostek samorządu terytorialnego; 13) organów władz publicznych państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska oraz państwa trzeciego, w szczególności rządów centralnych, regionalnych oraz jednostek samorządu terytorialnego tych państw.

54 TERMIN OBJĘCIA OCHRONĄ GWARANCYJNĄ ART. 24 UST. 1 U. B. F. G. Środki, o których mowa w art. 17 i art. 18, są objęte ochroną gwarancyjną w danym podmiocie objętym systemem gwarantowania od dnia ich wniesienia na rachunek w tym podmiocie, nie później jednak niż w dniu poprzedzającym dzień spełnienia warunku gwarancji, a w przypadku należności wynikających z czynności bankowych lub z przeprowadzania przez kasę rozliczeń finansowych, o ile czynność ta lub rozliczenie zostały dokonane przed dniem spełnienia warunku gwarancji, do wysokości równowartości w złotych euro - w całości.

55 USTALENIE WARTOŚCI ŚRODKÓW ART. 19 U. B. F. G. 1. Środkami objętymi ochroną gwarancyjną, o których mowa w art. 17 i art. 18, są środki w złotych lub w walucie obcej. 2. Wartość środków objętych ochroną gwarancyjną, powiększonych o odsetki naliczone do dnia spełnienia warunku gwarancji, zgodnie z oprocentowaniem wskazanym w umowie, niezależnie od terminu ich wymagalności, ustala się według stanu na początek dnia spełnienia warunku gwarancji. 3. Ustalenia wartości w złotych środków w walucie obcej dokonuje się według kursu stosowanego do ustalenia stanu ksiąg rachunkowych na dzień spełnienia warunku gwarancji.

56 art. 2 pkt 3 u. b. f. g. DEPONENT ( )deponent - osobę lub podmiot uprawnione do świadczenia pieniężnego, o których mowa w art. 20 i art. 21; art. 20 u. b. f. g. W przypadku banku lub oddziału banku zagranicznego objętych obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów uprawnione do świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 35 ust. 2, z zastrzeżeniem art. 22, są: 1) osoby fizyczne; 2) osoby prawne; 3) jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną; 4) szkolne kasy oszczędnościowe; 5) pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe.

57 DEPONENT C. D. art. 21 u. b. f. g. W przypadku kasy objętej obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów uprawnione do świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 35 ust. 2, z zastrzeżeniem art. 22, są: 1) osoby fizyczne; 2) organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2016 r. poz. 239 i 395); 3) jednostki organizacyjne kościoła lub związku wyznaniowego, będące osobami prawnymi; 4) spółdzielnie; 5) związki zawodowe; 6) wspólnoty mieszkaniowe.

58 PODMIOT OBJĘTY SYSTEMEM GWARANTOWANIA ART. 2 PKT 41 U. B. F. G. art. 2 pkt 41 u. b. f. g. Obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów objęte są: banki, oddziały banków zagranicznych, o ile nie są uczestnikami systemu gwarantowania środków pieniężnych albo system gwarantowania środków pieniężnych, w którym uczestniczą, nie zapewnia gwarantowania środków pieniężnych co najmniej w zakresie i w wysokości określonych w ustawie, kasy; art. 25 u. b. f. g. Oddział banku zagranicznego jest objęty obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów w zakresie, w jakim system gwarantowania depozytów w państwie jego siedziby nie zapewnia wypłaty środków gwarantowanych w granicach określonych w ustawie.

59 SPEŁNIENIE WARUNKU GWARANCJI ART. 2 PKT 57 U. B. F. G. w przypadku banku: - wydanie przez Komisję Nadzoru Finansowego decyzji o zawieszeniu działalności banku, o której mowa w art. 158 ust. 1 lub 2 ustawy - Prawo bankowe, i ustanowienie zarządu komisarycznego, o ile nie został on ustanowiony wcześniej, oraz wystąpienie do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości albo - wystąpienie przez Fundusz do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 230 ust. 2 pkt 1, w przypadku oddziału banku zagranicznego - wydanie przez sąd postanowienia o uznaniu orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego, o którym mowa w art. 379 pkt 1 ustawy - Prawo upadłościowe, dotyczącego banku zagranicznego, który prowadzi działalność w Rzeczypospolitej Polskiej w formie oddziału, albo wszczęcie postępowania upadłościowego obejmującego majątek banku zagranicznego położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku kasy: - wydanie przez Komisję Nadzoru Finansowego decyzji o zawieszeniu działalności kasy, o której mowa w art. 74k ust. 1 lub 2 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowokredytowych, i ustanowienie zarządcy komisarycznego, o ile nie został on ustanowiony wcześniej, oraz wystąpienie do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości albo - wystąpienie przez Fundusz do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 230 ust. 2 pkt 2;

60 DZIEŃ SPEŁNIENIA WARUNKU GWARANCJI ART. 2 PKT 10 U. B. F. G. w przypadku banku - dzień zawieszenia działalności banku wskazany w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w art. 158 ust. 1 lub 2 ustawy - Prawo bankowe, i ustanowienia zarządu komisarycznego, o ile nie został on ustanowiony wcześniej, oraz wystąpienia do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub dzień wystąpienia przez Fundusz do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 230 ust. 2 pkt 1, w przypadku oddziału banku zagranicznego - dzień wydania przez sąd postanowienia o uznaniu orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego, o którym mowa w art. 379 pkt 1 ustawy - Prawo upadłościowe, dotyczącego banku zagranicznego, który prowadzi działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w formie oddziału, albo dzień wszczęcia postępowania upadłościowego obejmującego majątek banku zagranicznego położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku kasy - dzień zawieszenia działalności kasy wskazany w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w art. 74k ust. 1 lub 2 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, i ustanowienia zarządcy komisarycznego, o ile nie został on ustanowiony wcześniej, oraz wystąpienia do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub dzień wystąpienia przez Fundusz do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 230 ust. 2 pkt 2;

61 STOSUNEK OCHRONY GWARANCYJNEJ ART. 35 U. B. F. G. 1. Podmiotami stosunku ochrony gwarancyjnej są: 1) Fundusz; 2) deponent. 2. Przedmiotem ochrony gwarancyjnej jest wierzytelność deponenta w wysokości odpowiadającej środkom gwarantowanym, w związku z którą z dniem spełnienia warunku gwarancji nabywa on w stosunku do Funduszu uprawnienie do świadczenia pieniężnego. 3. Świadczenie pieniężne, o którym mowa w ust. 2, jest płatne w złotych, w terminie 7 dni roboczych od dnia spełnienia warunku gwarancji. 4. W przypadku gdy spełnienie warunku gwarancji nastąpiło po wszczęciu przymusowej restrukturyzacji wobec podmiotu objętego systemem gwarantowania, świadczenie pieniężne, o którym mowa w ust. 2, uznaje się za spełnione w części, w jakiej zapewniono deponentowi możliwość podjęcia środków gwarantowanych w terminie, o którym mowa w ust. 3, przy użyciu instrumentów przymusowej restrukturyzacji, o których mowa w art. 110 ust. 1.

62 POZIOM BANKOWOŚCI OPERACYJNEJ

63 art. 2 pr. bank. BANK I INSTYTUCJA KREDYTOWA Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. art. 4 ust. 1 pkt 17 pr. bank. instytucja kredytowa - instytucję, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 575/2013, mającą siedzibę na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego. art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia 575 "instytucja kredytowa" oznacza przedsiębiorstwo, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów lub innych funduszy podlegających zwrotowi od klientów oraz na udzielaniu kredytów na swój własny rachunek.

64 INSTYTUCJE KREDYTOWE W POLSCE (19)

65 ze względu na zakres działania: PODZIAŁY BANKÓW banki uniwersalne wykonują wszystkie czynności bankowe, banki wyspecjalizowane - wykonują tylko niektóre czynności bankowe albo wykonują je na rzecz niektórych kategorii klientów; ze względu na miejsce siedziby: banki krajowe, banki zagraniczne; ze względu na formę organizacyjnoprawną: banki państwowe, banki spółki akcyjne, banki spółdzielnie; ze względu na zakres terytorialny działania: banki działające na obszarze całego kraju, banki działające w skali lokalnej bądź regionalnej.

66 art. 12 pr. bank. TWORZENIE I ORGANIZACJA BANKÓW Banki mogą być tworzone jako banki państwowe, banki spółdzielcze lub banki w formie spółek akcyjnych. art. 13 pr. bank. 1. Założycielami banku w formie spółki akcyjnej mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, z tym że założycieli nie może być mniej niż Założycielami banku spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni, określonej ustawą - Prawo spółdzielcze. (10) 3. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do banku, którego założycielem jest Skarb Państwa, bank krajowy, instytucja kredytowa, bank zagraniczny, krajowy lub zagraniczny zakład ubezpieczeń, krajowy lub zagraniczny zakład reasekuracji lub międzynarodowa instytucja finansowa.

67 SKOK ustawa z dnia 5 listopada 2009 roku o spółdzielczych kasach oszczędnościowokredytowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.); art. 3 ust. 1 u. s. k. o. k. Celem kas jest gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz.U. z 2014 r. poz oraz z 2015 r. poz i 1893).

68 CZYNNOŚCI BANKOWE SENSU STRICTO ART.5 UST. 1 PR. BANK Czynnościami bankowymi są: przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów; prowadzenie innych rachunków bankowych; udzielanie kredytów; udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw; emitowanie bankowych papierów wartościowych; przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych; wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.

69 CZYNNOŚCI BANKOWE SENSU LARGO ART. 5 UST 2 PR. BANK Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki: udzielanie pożyczek pieniężnych; operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty; świadczenie usług płatniczych oraz wydawanie pieniądza elektronicznego; terminowe operacje finansowe; nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych; przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych; prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych; udzielanie i potwierdzanie poręczeń; wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych; pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.

70 WYKONYWANIE CZYNNOŚCI BANKOWYCH ART. 5 PR. BANK. 4. Działalność gospodarcza, której przedmiotem są czynności, o których mowa w ust. 1, może być wykonywana wyłącznie przez banki, z zastrzeżeniem ust Jednostki organizacyjne inne niż banki mogą wykonywać czynności, o których mowa w ust. 1, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.

71 RACHUNKI BANKOWE ART. 49 PR. BANK 1. Banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych: 1) rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze; 2) rachunki lokat terminowych; 3) rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, w tym rachunki rodzinne, oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych; 4) rachunki powiernicze. 2. Rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla: 1) osób prawnych; 2) jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną; 3) osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami. 3. Rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych mogą być prowadzone wyłącznie dla: 1) osób fizycznych; 2) szkolnych kas oszczędnościowych; 3) pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.

72 RACHUNKI WSPÓLNY art. 51 pr. bank. Rachunek bankowy, z wyjątkiem rachunku rodzinnego, może być prowadzony dla kilku osób fizycznych, kilku jednostek samorządu terytorialnego albo stron umowy o współpracy w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2016 r. poz. 1131) - rachunek wspólny. art. 51a pr. bank W przypadku rachunku wspólnego prowadzonego dla osób fizycznych, o ile umowa rachunku bankowego nie stanowi inaczej: 1) każdy ze współposiadaczy rachunku może dysponować samodzielnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku; 2) każdy ze współposiadaczy rachunku może w każdym czasie wypowiedzieć umowę ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy.