oraz zespół konsultacyjny złożony z pracowników Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu:

Transkrypt

1

2 Strategia Powiatu Wałbrzyskiego na lata -, przyjęta na XXVIII Sesji Rady Powiatu Wałbrzyskiego, została opracowana przez Radnych Powiatu Wałbrzyskiego: 1. ADAMCZYK CHLEBOSŁAW 2. BIAŁAS GRZEGORZ 3. CHOPTIANY ZDZISŁAW 4. DYSZKIEWICZ BOGUSŁAW 5. GADOWICZ JERZY 6. GIBUŁA LIDIA 7. JASIŃSKI PAWEŁ 8. JÓSKOWSKI JAN 9. KALETA CYPRIAN 10. KUBIK TERESA 11. KUSTRZEPA HALINA 12. KUŹNIAR STANISŁAW 13. LEWANDROWSKA GRAŻYNA 14. LIPIŃSKI ANDRZEJ 15. MADEŁA KRYSTYNA 16. MICHALAK ZDZISŁAW 17. MIELCZAREK ANDRZEJ 18. PODGÓRSKI EDWARD 19. ROMAN GIOVANNI 20. ROSIAK LONGIN 21. ROSIAK MAREK 22. STACHOWIAK JAROSŁAW 23. STACHURSKI DARIUSZ 24. STANISŁAWEK EUGENIUSZ 25. STRAM ANDRZEJ 26. ŚPIEWAK MAREK 27. WĄS ROBERT 28. WIŚNIEWSKI ZDZISŁAW 29. WYBRANIEC MONIKA oraz zespół konsultacyjny złożony z pracowników Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu: 1) Biś Elżbieta 2) Dzwonek Marcin - opracowanie graficzne, skład 3) Grudziński Grzegorz 4) Kuśtak Monika 5) Lipiński Bogdan 6) Nowaczyk Zygmunt 7) Nowak - Marcinkiewicz Dorota 8) Pala Zygmunt 9) Stach-Janyst Iwona 10) Szkotak Barbara 2 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

3 Misją Powiatu Wałbrzyskiego jest rozwój społeczno - gospodarczy. Rozwój społeczno - gospodarczy jest jasno określonym, świadomie kształtowanym i kontrolowanym procesem zmian, akceptowanym przez społeczeństwo. Strategia Rozwoju Powiatu Wałbrzyskiego jest dokumentem planistycznym, który określa bazę do podejmowania decyzji i działań w ramach przyjętych zadań, których realizacja, w określonym horyzoncie czasowym oraz przyjętym układzie partnerskim, pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów priorytetowych Strategii. Strategia zakłada, że podmiotem działań strategicznych władz powiatu jest rozwój społeczeństwa lokalnego, zaś przedmiotem działań jest rzeczywistość określona w wymiarze społecznym, gospodarczym i środowiskowym. Strategia Rozwoju Powiatu Wałbrzyskiego na lata wpisuje się także w rozwój województwa dolnośląskiego, który wynika ze standardów zrównoważonego rozwoju regionalnego stanowiącego istotę polityk Unii Europejskiej. Mam nadzieję, że akceptacja zawartej w Strategii misji i wizji rozwoju powiatu wałbrzyskiego będzie stanowiła podstawę wspólnych działań i realizacji określonych zadań na rzecz dobra i pomyślności mieszkańców oraz dynamicznego rozwoju społeczno - gospodarczego powiatu wałbrzyskiego. Starosta Powiatu Wałbrzyskiego Bogusław Dyszkiewicz Przewodniczący Rady Powiatu Stanisław Kuźniar Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 3

4 Spis treści: Lp. Wyszczególnienie Strona 1. Wstęp 5 2. Prezentacja powiatu wałbrzyskiego 6 3. Misja Powiatu 7 4. Wizja rozwoju powiatu wałbrzyskiego 8 5. Analiza SWOT 9 6. Założenia do Strategii Powiatu Wałbrzyskiego Cele strategiczne, podstawowe i zadania Wdrażanie Strategii Miernik główny realizacji Strategii Sprawozdawczość z realizacji Strategii Wykaz dokumentów będących podstawą opracowania Strategii 23 4 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

5 1. Wstęp Strategia rozwoju powiatu polega na ustaleniu konkretnych celów rozwoju możliwych do osiągnięcia oraz metod i środków, jakie zastosuje się w realizacji celów. W strategii rozwoju powiatu wałbrzyskiego zwrócono szczególną uwagę na mobilizację i efektywne wykorzystanie wszystkich miejscowych potencjałów, a poprzez to spełnienie następujących funkcji jak: - funkcja integracyjna i koordynacyjna realizacji działań, wynikających z przepisów prawa dotyczącego zadań samorządu powiatowego, na rzecz wielofunkcyjnego rozwoju powiatu, - funkcja informacyjna o planowanych kierunkach rozwoju i planowanych decyzjach władz w celu uzyskania aprobaty i współdziałania społeczeństwa na poziomach powiatowym i gminnym, - funkcja inspirująca opracowanie szczegółowych programów sektorowych o charakterze operacyjnym, - funkcja praktyczna w wymiarze ekonomicznym, jako narzędzie wskazujące możliwości pozyskiwania z różnych źródeł środków na rozwój poszczególnych dziedzin życia społeczno - gospodarczego, szczegółowo przyjętych w integralnych programach i planach działań, - funkcja promocyjna w odniesieniu do mieszkańców poszczególnych gmin powiatu oraz adresatów zewnętrznych - krajowych i zagranicznych. Przyjmując do realizacji uchwałę Rady Powiatu nr IV/30/03 z dnia r. w sprawie budowy Strategii Rozwoju Powiatu Wałbrzyskiego, oraz założenia do Strategii przyjęte na XXII sesji Rady Powiatu w dniu , gdzie Rada Powiatu określiła cele: nadrzędny, strategiczne i podstawowe, zakłada się, że rozwój powiatu powinien być oparty na zrównoważonym rozwoju dziedzin społeczno - gospodarczych. Korzyści z posiadania Strategii jako materiału planistycznego i perspektywicznego polegają przede wszystkim na tym, że strategia: 1) ujmuje i prezentuje interesy społeczności poszczególnych gmin, 2) zapewnia mieszkańcom i przedsiębiorcom poczucie stabilności polityki gospodarczo społecznej, 3) eliminuje lub łagodzi zagrożenia, sytuacje konfliktowe, 4) wskazuje potrzebę mobilizacji pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania zadań samorządu, 5) daje instrument Radzie Powiatu do oceny działań Zarządu Powiatu. Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego przedstawia wizję docelową rozwoju społeczno gospodarczego, wzajemnego przenikania się obu płaszczyzn problemowych w dążeniu do poprawy bytu społeczności lokalnych, rozwoju przestrzeni i zachowania środowiska naturalnego. Strategia zawiera zbiór zadań, których realizacja warunkuje osiągnięcie celów strategicznych i w perspektywie - celu nadrzędnego. Strategia daje także dodatkowe możliwości rozwoju powiatu wałbrzyskiego poprzez: 1) włączenie władz powiatu w realizację oraz nowelizację Strategii Rozwoju Dolnego Śląska do tych zadań, które już odnoszą się do powiatu wałbrzyskiego lub wynikają z realizacji zadań nakładanych na samorządy przez Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-, 2) współdziałanie z samorządami gmin powiatu wałbrzyskiego w realizacji ich własnych Strategii, które już wcześniej zostały wdrożone i są realizowane, Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 5

6 3) współdziałanie z tzw. trzecim sektorem (organizacje pozarządowe) w realizacji wspólnych zadań, jak i generowaniu dodatkowych możliwości współdziałania na płaszczyźnie rozwoju infrastruktury społecznej, 4) działania planistyczne odnoszące się do inwestycji wieloletnich, programów rozwoju lokalnego i rewitalizacji, 5) wdrażanie powiatowych programów z zakresu ochrony środowiska, 6) wdrażanie powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych. Działanie w zakresie pomocy społecznej ujęto w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych, która stanowi odrębny dokument, sporządzony obligatoryjnie na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia r. o pomocy społecznej (Dz. U. nr 64 poz. 593). W tej Strategii położono szczególny nacisk na realizację programów: - pomocy społecznej, - wspierania osób niepełnosprawnych i innych programów, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Charakterystyczną cechą planowania strategicznego dla powiatów jest określenie wymiaru realizowanych wspólnie z gminami działań zewnętrznych, mających na celu wzrost atrakcyjności powiatu i poszczególnych gmin. Taka polityka działania ma na celu wzrost konkurencyjności powiatu w województwie, wzrost ilości nowych ofert pracy ze strony potencjalnych inwestorów, zainteresowanie powiatem ze względu na jego zasoby ludzkie, środowiskowe, walory turystyczno rekreacyjne i infrastrukturę. Identyfikacja celów rozwojowych, usystematyzowanie zadań realizujących cele, harmonogram działań oraz jasne określenie mierników osiągania celów jest podstawą zasady ciągłości realizacji strategii. 2. Prezentacja powiatu wałbrzyskiego Powiat wałbrzyski leży w południowo - zachodniej części Polski na terenie Województwa Dolnośląskiego. Położony jest w Sudetach Środkowych w obrębie Pogórza Wałbrzyskiego, Gór Wałbrzyskich, Kamiennych i Sowich. Obszar Powiatu to 514,18 km 2 w tym: 246,15 km 2 to użytki rolne, 199,30 km 2 to lasy i grunty leśne, 68,73 km 2 to pozostałe grunty i nieużytki. Bezpośrednio powiat wałbrzyski graniczy z Republiką Czech. W obrębie województwa dolnośląskiego, powiat wałbrzyski graniczy z powiatami kłodzkim, dzierżoniowskim, świdnickim, jaworskim i kamiennogórskim. Klimat powiatu wałbrzyskiego kształtują masy powietrza napływające znad Oceanu Atlantyckiego, Skandynawii i północno wschodniej Europy. Jest to charakterystyczny klimat górski i podgórski. Rejon Pogórza Wałbrzyskiego charakteryzuje się warunkami klimatycznymi kształtowanymi przez układy niskiego ciśnienia. Układom tym towarzyszą fronty atmosferyczne oraz występujące fronty powietrza. Przeciętnie, co drugi dzień przez ten obszar przechodzą fronty atmosferyczne, przy ogólnie większej ich częstotliwości w chłodniejszej porze roku. Według podziału na regiony klimatyczne Dolnego Śląska, okolice Wałbrzycha leżą w górskiej dzielnicy klimatycznej Środkowych Sudetów. Opisywany region ma średnią temperaturę roczną powyżej 6.5 C. Okres wegetacji i dojrzewania letniego wynosi ok. 220 dni. Średnia temperatura przedwiośnia przekracza 7 C, a początek okresu wegetacyjnego o średniej temperaturze powyżej 5 C rozpoczyna się ok. 5 kwietnia. Średnia temperatura lata trwającego tutaj ok tygodni wynosi powyżej 12.5 C. 6 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

7 Wszystkie podstawowe rzeki i potoki powiatu wałbrzyskiego mają swoje źródła na terenie powiatu wałbrzyskiego (jedyny wyjątek stanowi rzeka Bystrzyca, która rozpoczyna się w okolicach miejscowości Bartnica powiat kłodzki około 3 km od granicy powiatu wałbrzyskiego). Rzeki powiatu wałbrzyskiego należą do dorzecza środkowej Odry i leżą w pradolinie wrocławsko - magdeburskiej, są zaliczane do jej dopływów lewostronnych. Rzeki powiatu wałbrzyskiego należą do zlewni kilku odrzańskich dopływów: Zlewnia rzeki Bystrzyca, Zlewnia rzeki Nysy Kłodzkiej, Zlewnia rzeki Bóbr. Wzmianki o sieci osadniczej powiatu sięgają XII - XIII wieku. Historyczne początki według najstarszych zapisków dotyczące Wałbrzycha, Jedliny Zdroju to XII wiek. Wzmianki historyczne o Starych Bogaczowicach pochodzą z 1227 roku. W historycznych dokumentach (Księgi Henrykowskie) wzmiankuje się o Szczawnie Zdroju jako wsi książęcej, która pod koniec XIII wieku została włączona do dóbr Zamku Książ. Początki Walimia, Głuszycy, Boguszowa Gorc i Czarnego Boru odnotowane są także w XIII wieku. Z zapisów historycznych wynika, iż Mieroszów otrzymał prawa miejskie już w 1325r. Dzieje władz samorządowych niezależnych od władzy dziedzica notowane są od 1809r. Ostatnie przemiany w strukturze samorządów lokalnych, to reforma administracyjna kraju, która od r. wprowadziła 3- stopniowy podział samorządów. W ramach tej zmiany Wałbrzych został miastem na prawach powiatu. Powiat wałbrzyski ziemski tworzyło 8 gmin: Boguszów Gorce, Czarny Bór, Głuszyca, Jedlina Zdrój, Mieroszów, Stare Bogaczowice, Szczawno Zdrój, Walim. Od r. połączono oba powiaty grodzki i ziemski w jeden powiat wałbrzyski. W strukturze administracyjnej, powiat tworzy 9 gmin: - 4 gminy miejskie: Wałbrzych, Boguszów Gorce, Szczawno Zdrój, Jedlina Zdrój. - 2 gminy miejsko-wiejskie: Głuszyca i Mieroszów. - 3 gminy wiejskie: Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Walim. Według ostatniego spisu narodowego, przeprowadzonego w 2002 roku, obszar powiatu wałbrzyskiego zamieszkiwały osoby. Dane statystyczne za 2003r. wskazują na spadek ilości mieszkańców powiatu, których liczba mieszkańców wyniosła osoby. Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 7

8 3. Misja Powiatu Zgodnie z definicją misji samorządu powiatowego, określenie misji precyzuje istotę działań samorządu, ze względu na jego rolę i podstawowe funkcje do spełnienia na rzecz zaspokojenia potrzeb mieszkańców powiatu jak i miejsca powiatu w województwie. Misją powiatu wałbrzyskiego jest rozwój społeczno-gospodarczy. Strukturę Strategii przedstawia poniższy diagram: 4. Wizja rozwoju powiatu wałbrzyskiego Wzrost poziomu życia mieszkańców powiatu wałbrzyskiego stanowi określony cel nadrzędny. Realizacja tego celu gwarantuje zrównoważony rozwój w zakresie: społecznym, gospodarczym, infrastruktury technicznej, przestrzeni, środowiska naturalnego, w oparciu o współpracę z samorządami i instytucjami w kraju i współpracy zagranicznej. Dzięki temu, powiat wałbrzyski będzie powiatem: 1) charakteryzującym się wysoką jakością zarządzania, 2) przyjaznym mieszkańcom i przedsiębiorcom, 3) aktywnym w kontaktach z partnerami zewnętrznymi krajowymi i zagranicznymi, 4) o wysokiej jakości walorów środowiska naturalnego, sprzyjającymi rozwojowi turystyki, sportu, rekreacji oraz agroturystyki, 5) z prężnie rozwijającymi się miejscowościami uzdrowiskowymi świadczącymi usługi medyczno rekreacyjne na poziomie europejskim, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiej jakości świadczonych dla mieszkańców usług medycznych we wszystkich gminach, 6) z uregulowaną gospodarką wodno ściekową, osiągającą odpowiednie parametry czystości powietrza, wód powierzchniowych i gleby, 7) prowadzącym wspólnie z gminami, dynamiczną politykę proinwestycyjną, nastawioną na tworzenie nowych miejsc pracy obok wdrażania nowoczesnych technologii i metod zarządzania zarówno w dużych firmach jak i małej i średniej przedsiębiorczości we wszystkich gałęziach gospodarki krajowej 8) o zmniejszającym się bezrobociu, zatrzymana będzie pauperyzacja społeczeństwa oraz następować będzie wzrost realnych dochodów mieszkańców, 9) w którym: - poziom nauczania na wszystkich szczeblach edukacji zbliży się do standardów nowoczesnego kształcenia w rozwiniętych państwach Unii Europejskiej, 8 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

9 - rozwój edukacji zawodowej dostosowany będzie do potrzeb rynku pracy zapewniając jednocześnie możliwości kształcenia ustawicznego i pogłębiania wiedzy zawodowej, - rozwijać się będzie budownictwo mieszkaniowe, - osiągnięte zostaną europejskie standardy planowania i ładu przestrzennego, telekomunikacji (w tym szerokopasmowej), - poprawi się w sposób znaczący infrastruktura drogowa i dostępność komunikacyjna, - współpraca z organizacjami pozarządowymi przyniesie korzyści nie tylko w zaspokojeniu potrzeb społecznych, ale pozwoli na tworzenie nowych miejsc pracy przez tzw. trzeci sektor, - system pomocy społecznej w sposób sprawiedliwy i racjonalny obejmować będzie bezpośrednią opieką rodziny i osoby najbardziej potrzebujące, długotrwale bezrobotne, zagrożone wykluczeniem społecznym, - zapewniona zostanie równość szans dla osób niepełnosprawnych we wszystkich obszarach życia społecznego, - mieszkańcy powiatu będą czuć się bezpiecznie potencjalne zagrożenia: przestępczością i terrorem, pożarami, powodziami, ekologiczne będą pod stałą kontrolą i ich ograniczaniem, - rozwijane będą wszelkie formy kultury, dostępność do instytucji kultury będzie powszechna, - w pełni zostanie wykorzystany walor położenia przygranicznego, zwłaszcza w nawiązywaniu kontaktów partnerskich z sąsiadami (Czechy oraz Niemcy) oraz możliwości płynące z ruchu tranzytowego. 5. Analiza SWOT Silne strony powiatu wałbrzyskiego: 1. Położenie geograficzne renta położenia: 1) zasoby naturalne powiatu, 2) walory środowiska przyrodniczego i warunki klimatyczne dla turystyki, wypoczynku, lecznictwa, 3) usytuowanie nadgraniczne. 2. Rozbudowana sieć transportu i komunikacji szeroka dostępność komunikacyjna: 1) przebieg krajowych i wojewódzkich dróg, 2) bliskość autostrady A 4, 3) trakcja kolejowa wraz z infrastrukturą, 4) przejścia graniczne (drogowe, kolejowe, na szlakach turystycznych). 3. Potencjał gospodarczy i pracowniczy: 1) działająca Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna, 2) działające zakłady przemysłowe oraz przedsiębiorstwa i firmy usługowe, 3) istniejąca baza turystyczna wraz z infrastrukturą dla turystyki kwalifikowanej, 4) rozwinięta baza rekreacyjno wypoczynkowa, 5) dostępne pod inwestycje tereny (także poprzemysłowe), 6) rozwinięta sieć otoczenia okołobiznesowego i sfery usługowej, 7) dostępna siła robocza, 8) rozwinięta baza uzdrowiskowa, świadcząca wyspecjalizowane usługi lecznicze i rehabilitacyjne. 4. Rozbudowana sieć infrastruktury technicznej, mieszkaniowej i społecznej: 1) gęsta sieć elektroenergetyczna oraz rezerwy mocy, szczególnie w sieci WN i SN umożliwiające zasilanie nowych odbiorców, 2) inwestycje w zakresie rozwoju sieci gazowniczej, Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 9

10 3) inwestycje w zakresie gospodarki wodno ściekowej, 4) dostępne pod budownictwo mieszkaniowe jedno i wielorodzinne tereny atrakcyjne ze względu na walory krajobrazowe i środowiskowe, 5) zabezpieczenie w placówki ochrony zdrowia w poszczególnych gminach oraz zabezpieczenie usług specjalistycznych przez służbę zdrowia. 5. Potencjał edukacyjny i sportu: 1) rozwinięta sieć szkół w gminach pod względem szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego oraz szeroka oferta wychowania przedszkolnego, 2) rozwinięta sieć szkół ponadgimnazjalnych publicznych i niepublicznych, 3) dobre wyposażenie szkół w sprzęt komputerowy, 4) rozwijające się szkolnictwo wyższe (publiczne i niepubliczne), 5) placówki oświatowe o krajowej renomie (zwłaszcza szkolnictwo ponadgimnazjalne) ze względu na osiągnięcia uczniów i nauczycieli w procesie edukacji, 6) istniejąca baza sportowa oraz zaplecze klubów sportowych i stowarzyszeń sportowych, 7) rozwinięta sieć instytucji porządku publicznego oraz służb ratowniczych, 8) rozwinięta sieć placówek opiekuńczo wychowawczych i opieki społecznej w powiecie. 6. Potencjał kulturowy: 1) szeroka baza placówek kultury w powiecie wraz z ofertą imprez kulturalnych w poszczególnych gminach, 2) rozwinięta działalność i duże osiągnięcia twórców kultury działających indywidualnie (zrzeszeni i niezrzeszeni), 3) duży zasób zabytków wysokiej klasy. 7. Rozwinięta sieć organizacji pozarządowych. Słabe strony powiatu wałbrzyskiego: 1. Zdegradowanie środowiska wynikające z przeszłej i obecnej działalności antropogenicznej: 1) zbyt małe tempo rekultywacji i rewitalizacji obszarów zdegradowanych poprzemysłowych, 2) słabo rozwinięta sieć wodno kanalizacyjna i niedostatecznie rozwinięty system odbioru ścieków z szamb przydomowych i gospodarczych na obszarach wiejskich i w niektórych miastach, 3) niewystarczający system ochrony przeciwpowodziowej - brak zorganizowanego monitoringu, 4) zbyt niska pojemność istniejących wysypisk odpadów komunalnych oraz nierozwinięty system recyklingu, występowanie tzw. dzikich wysypisk odpadów, 5) niedostatecznie prowadzona segregacja odpadów, 6) wysoki stopień zanieczyszczenia powietrza przez emisję spalin w starej substancji mieszkaniowej. 2. Uwarunkowania demograficzne wpływające negatywnie na rozwój sieci osadniczej: 1) ujemna migracja, ujemny przyrost naturalny, starzejąca się populacja, 2) pauperyzacja społeczności lokalnych wynikająca z uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych (wysokie koszty utrzymania, bezrobocie, system fiskalny itp.), 3) migracja osób młodych, dobrze wykształconych z powodu braku pracy jak i możliwości pozyskania własnego mieszkania, 10 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

11 4) zbyt niski poziom dochodów i aktywności ekonomicznej gmin, 5) wzrost patologii społecznych. 3. Niezadowalający stan techniczny układu drogowego i niedostatecznie rozwinięta infrastruktura komunikacyjna: 1) zły stan techniczny niektórych odcinków dróg, mostów i wiaduktów (wraz z przypadkami dewastacji), 2) brak obwodnic miejscowości, przez które przebiega główna sieć transportowa, 3) wzrost zanieczyszczenia powietrza oraz wzrost hałasu na obszarze miejscowości wskutek zwiększania się liczby użytkowników dróg, 4) zmniejszanie się udziału transportu kolejowego dla przewozów osobowych i towarowych, 5) nieużywane lub nie w pełni wykorzystywane linie kolejowe (np. Sobótka-Jedlina Zdrój jako linia turystyczna), 6) zagrożenie dla ruchu samochodowego powodowane drzewami przydrożnymi. 4. Brak stabilności w strukturze zatrudnienia ludności w wieku produkcyjnym: 1) wysokie bezrobocie strukturalne, 2) wysokie bezrobocie wśród ludzi młodych, a zwłaszcza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, kształcących się w zawodzie jak i absolwentów szkół wyższych (zjawisko bezrobocia dziedzicznego), 3) zbyt niski udział ludzi z wyższym i średnim wykształceniem wśród kadry pracowniczej, 4) siła robocza niewykwalifikowana, 5) słaby dopływ kapitału zewnętrznego, 6) zbyt wolno rozwijający się rodzimy sektor MŚP, 7) niska opłacalność produkcji rolnej przy niesprzyjających warunkach naturalnych do rozwoju rolnictwa intensywnego, 8) słabe kontakty gospodarcze, 9) zlokalizowane obszary pod inwestycje nie posiadające podłączenia do infrastruktury technicznej, 10) niski standard bazy turystycznej. 5. Przestarzała i wadliwa infrastruktura techniczna: 1) wysoki stopień zużycia sieci przesyłowych gazu, energii elektrycznej, wody i do odbioru ścieków, 2) trudne warunki eksploatacji sieci przesyłowych i rozproszenia odbiorców na terenach górskich, 3) niski poziom wyposażenia obszarów wiejskich w infrastrukturę techniczną, a szczególnie brak systemowych rozwiązań odprowadzania ścieków i gromadzenia odpadów, 4) przestarzała i wymagająca częstych napraw infrastruktura techniczna w miastach z powodu zaniechania w przeszłości modernizacji i przebudowy, 5) przestarzała i wymagająca remontów i modernizacji komunalna substancja mieszkaniowa, 6) niewystarczająca dostępność do sieci gazowej (np. Gmina Mieroszów), 7) zbyt małe zainteresowanie w przechodzeniu gospodarstw domowych na paliwo ekologiczne. 6. Trudny stan w strukturze oświaty wychowania i sportu: 1) sieć szkolna wymagająca specjalistycznej analizy pod względem zmian demograficznych jak i ekonomicznych (dotyczy całego szkolnictwa podlegającego pod samorządy), Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 11

12 2) zły stan techniczny niektórych placówek oświatowo wychowawczych oraz przestarzała baza dydaktyczna, 3) mała ilość zajęć pozalekcyjnych w szkołach, 4) niewystarczający poziom systemowych narzędzi marketingowych i promocyjnych w szkołach ponadgimnazjalnych w celu promocji tych szkół i pozyskania pracodawców do współpracy w systemie kształcenia zawodowego i praktycznego, 5) przestarzała, wymagająca gruntownych modernizacji baza sportowa przy szkołach lub jej brak, 6) przestarzała baza sportowa w klubach sportowych oraz niewystarczający system bazy rekreacyjnej i sportowej, służącej rozwojowi sportów masowych, 7) zbyt niskie dofinansowanie przez samorządy działalności sportowej oraz aktywności klubów i stowarzyszeń sportowych 7. Niesprzyjający stan w strukturze kultury: 1) przestarzała w większości, wymagająca modernizacji baza instytucji kultury, 2) niedoinwestowanie bieżącej działalności placówek kultury przez samorządy, 3) zbyt niskie dofinansowanie przez samorządy twórczości indywidualnej oraz aktywności stowarzyszeń twórczych, 4) niewystarczające zabezpieczenie przed zniszczeniem, kradzieżą, dewastacją zabytków kultury. 8. Niewystarczające zaangażowanie społeczne mieszkańców: 1) bierność większości mieszkańców w działaniach na rzecz swojego miejsca zamieszkania, jak i całej gminy lub regionu, 2) brak poczucia więzi z tzw. małą ojczyzną. Szanse powiatu wałbrzyskiego: 1. Położenie przygraniczne oraz bliskość dużych miast województwa (Wrocław jako główne centrum metropolitalne regionu, Kłodzko, Kamienna Góra, Świdnica). 2. Walory środowiska przyrodniczego istotne dla rozwoju turystyki i wypoczynku: 1) podwyższenie stanu czystości środowiska naturalnego (zwłaszcza cieków wodnych i obszarów wiejskich) dzięki modernizacji systemu wodno kanalizacyjnego zgodnie z podjętymi działaniami przez WZWiK i niektóre gminy, 2) podwyższenie stanu czystości środowiska naturalnego (powietrze) dzięki modernizacji systemów grzewczych zgodnie z podjętymi działaniami własnymi przez niektóre samorządy w obiektach stanowiących ich własność oraz przez modernizację systemów grzewczych w budownictwie mieszkaniowym, 3) podwyższenie stanu czystości środowiska naturalnego (odpady) poprzez wprowadzaną segregację odpadów, recykling oraz uregulowanie gospodarki odpadami dzięki przyjmowaniu przez samorządy planów i programów gospodarki odpadami, 4) inwentaryzacja zasobów przyrodniczych w gminach. 3. Wykorzystanie zasobów surowcowych dla rozwoju niektórych gałęzi przemysłu z zachowaniem dbałości o środowisko naturalne wynikające z zasad zrównoważonego rozwoju. 4. Wykorzystanie warunków dla rozwoju rolnictwa (zwłaszcza ekologicznego) i rozwoju agroturystyki jako dodatkowego źródła dochodów własnych przez ludność obszarów wiejskich. 5. Inwestycje samorządowe (gminne, powiatowe, wojewódzkie) w układzie komunikacyjnym o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym poprzez wykorzystanie funduszy strukturalnych. 12 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

13 6. Wykorzystanie położenia w paśmie międzynarodowych powiązań komunikacyjnych w działaniach marketingowych i promocyjnych przez samorządy. 7. Rozwijająca się strefa ekonomiczna i inne uznane firmy na rynku krajowym i światowym działające na terenie powiatu: 1) promocja zewnętrzna lokalnych firm oraz przedsiębiorstw działających w SSE w ramach działań własnych samorządów, 2) promocja zewnętrzna terenów pod inwestycje, 3) podejmowanie działań przez samorządy, sprzyjających rozwojowi sfery przedsiębiorczości i usług (podatki i opłaty lokalne itp.). 8. Wzrost poziomu wykształcenia mieszkańców powiatu: 1) wzrastająca ilość studentów uczących się w wałbrzyskich szkołach wyższych, 2) wzrost aspiracji edukacyjnych i zawodowych młodego pokolenia, 3) długoletnie tradycje szkół wykorzystane przez szkoły w naborze uczniów, 4) kadra pedagogiczna podnosząca swoje kwalifikacje, 5) rozwijające się szkolnictwo niepubliczne, 6) wzrost popularności kształcenia ustawicznego i rozwój oferty placówek kształcenia ustawicznego, 7) permanentna komputeryzacja i dostęp do Internetu w placówkach oświatowych. 9. Wzrost zainteresowania mieszkańców powiatu oraz gości możliwościami spędzania wolnego czasu w instytucjach kultury i aktywnie poprzez sport: - wzrost inwestowania samorządów i innych podmiotów w infrastrukturę sportową i kulturalną dzięki wykorzystaniu środków własnych i zewnętrznych. 10. Poczucie przynależności do miejsca zamieszkania i tożsamości z regionem: 1) rosnąca świadomość społeczeństwa obywatelskiego, 2) ścisła współpraca z organizacjami pozarządowymi w wykonywaniu niektórych zadań zleconych przez samorządy, dzięki odpowiednim przepisom prawnym, 3) doświadczenie organizacji pozarządowych w działalności na rzecz społeczności lokalnych. 11. Przynależność Polski do Unii Europejskiej: 1) pozyskiwanie środków na realizację projektów współfinansowanych przez fundusze strukturalne Unii Europejskiej, 2) możliwości rozwoju obszarów wiejskich i rewitalizacji obszarów zdegradowanych dzięki funduszom kierunkowym, 3) możliwości rozwoju społecznego dzięki realizacji projektów pod potrzeby społeczne (bezrobocie, kontakty międzynarodowe w tym w zakresie kultury, uchodźcy, repatrianci), 4) ułatwienia w kontaktach gospodarczych, inwestycjach, wymianie naukowo technicznej, 5) rozwój społeczeństwa obywatelskiego opartego na wiedzy. Zagrożenia powiatu wałbrzyskiego: 1. Utarty pogląd o olbrzymiej skali zdegradowania środowiska naturalnego powiatu: 1) brak wystarczającej świadomości i wiedzy o stanie środowiska wśród mieszkańców oraz możliwościach rewitalizacji środowiska naturalnego ze względu na działalność antropogeniczną, Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 13

14 2) niewystarczające działania służb doradczych, gminnych, edukacyjnych w celu zwiększenia świadomości środowiskowej i recyklingu, 3) przypadki łamania prawa dotyczącego środowiska naturalnego w realizacji: budowy obiektów mieszkalnych i przemysłowych, w procesach produkcyjnych, wywozie odpadów komunalnych i nieczystości, 4) zbyt niskie tempo realizacji restrukturyzacji i rewitalizacji obszarów poprzemysłowych lub zdegradowanych, 5) dewastacja środowiska w wyniku działalności tzw. bieda szybów, 6) brak realizacji lub opóźnienia w poprawie zabezpieczeń systemu przeciwpowodziowego, 7) konkurencja ze strony sąsiednich powiatów (powiat kłodzki, obszar Karkonoszy) w rozwoju turystyki ze względu na walory krajobrazowe i stan bazy turystyczno rekreacyjno sportowej. 2. Degradacja obszarów cennych przyrodniczo w wyniku pozyskiwania surowców naturalnych (zwłaszcza surowce skalne) w przypadku niewłaściwej formy pozyskiwania surowców lub niewłaściwej rekultywacji. 3. Niewielkie zainteresowanie u rolników podejmowaniem prowadzenia rolnictwa ekologicznego i agroturystyki ze względu na zjawisko starzenia się i wyludniania obszarów wiejskich. 4. Brak możliwości sfinansowania dużych inwestycji w układzie komunikacyjnym ze względu na brak środków zewnętrznych. 5. Niesprzyjające tendencje w gospodarce i sferze usługowej: 1) zła koniunktura gospodarcza na świecie oraz niesprzyjający rozwojowi gospodarczemu system fiskalny, 2) nieopanowanie systemowe problemów bezrobocia zwłaszcza wśród ludzi młodych, absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych, 3) brak energicznych działań zapobiegających ucieczce ludzi w wieku produkcyjnym i dobrze wykształconych do innych miejscowości poza powiatem ze względu na możliwości podjęcia pracy i zamieszkania, 4) silna zewnętrzna konkurencja zarówno innych firm krajowych (w tych samych branżach) jak i firm zagranicznych, 5) spowolnienie powstawania nowych przedsiębiorstw wydobywczych spowodowane długotrwałą procedurą oraz ewentualnymi sprzeciwami społeczności lokalnej. 6. Niesprzyjające tendencje w systemie szkolnictwa: 1) brak wystarczających środków na remonty placówek oświatowych i wychowawczych, 2) niepodejmowanie dalszej nauki przez młodzież pochodzącą z rodzin biednych i niewystarczająca pomoc systemowa w takich przypadkach, 3) zbyt niski poziom finansowania oświaty przez MENiS. 7. Niesprzyjające tendencje w systemie kultury, rekreacji i sportu: 1) brak wystarczających środków na remonty instytucji kultury i obiektów sportowych podległych samorządom, 2) brak zainteresowania mieszkańców ofertą kulturalną i sportową. 14 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

15 6. Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 15

16 7. Cele strategiczne, podstawowe i zadania Lp. Wyszczególnienie Termin Koordynator (współpracujący Rozpoczęcie Zakończenie w realizacji zadania) 1. EDUKACJA Dopasowanie sieci szkół do istniejących i przewidywanych potrzeb rynku pracy. Wzrost znaczenia kształcenia ustawicznego i roli placówek edukacyjnych pracujących w tym zakresie (Urzędy gmin, szkoły i placówki oświatowe) Racjonalizacja sieci szkół ponadgimnazjalnych oraz poprawa stanu technicznego bazy edukacyjnej (szkoły i placówki oświatowe) Wzbogacanie oferty edukacyjnej w szkołach ponadgimnazjalnych ze szczególnym naciskiem na naukę języków obcych, edukację ekologiczną i umiejętność korzystania z nowoczesnych technik telekomunikacyjnych (szkoły i placówki oświatowe) 1.2. Wprowadzenie zasad rynkowych do szkolnictwa Wyrównywanie szans poprzez wzbogacanie oferty edukacji osób niepełnosprawnych. (szkoły i placówki oświatowe) Zapewnienie uczniom zdolnym warunków niezbędnych do wykorzystania w pełni ich talentów i możliwości intelektualnych, (szkoły i placówki oświatowe) Rozwój oświaty niepublicznej szansą wzbogacania oferty edukacyjnej na wszystkich szczeblach edukacji (szkoły i placówki oświatowe) Pomoc materialna dla uczniów i studentów zamieszkujących obszary wiejskie i poprzemysłowe, których sytuacja finansowa nie pozwala na kontynuowania dalszej edukacji 2008 (Urzędy gmin, szkoły i placówki oświatowe) Źródła finansowania 16 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

17 1.3. Popieranie rozwoju szkolnictwa wyższego Współpraca władz powiatu z przedstawicielami biznesu i przedsiębiorczości oraz szkół wyższych w ramach monitoringu potrzeb rynku pracy i zmian w systemie edukacji zawodowej 1.4. Pomoc społeczna Realizacja działań Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w zakresie skutecznego systemu wsparcia rodziny, stworzenia sprawnego systemu pomocy dzieciom pozbawionym opieki i systemu wsparcia osób niepełnosprawnych 2. PRZECIWDZIAŁANIE BEZROBOCIU 2.1. Aktywizacja lokalnego rynku pracy. Współpraca Powiatu z gminami w ramach promocji możliwości inwestycyjnych na obszarze powiatu. Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na rewitalizację obszarów poprzemysłowych i rewitalizację miast Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na rewitalizację obszarów wiejskich Rewitalizacja obszarów poprzemysłowych szansa na zwiększenie obszarów pod inwestycje Infrastruktura techniczna, drogi Rozwój infrastruktury technicznej i drogowej obszarów wiejskich celem zwiększenia efektywności i konkurencyjności gospodarstw rolnych powiatu wałbrzyskiego. szkoły, przedsiębiorstwa) (Urzędy gmin, placówki opiekuńcze i pomocy społecznej, instytucje, organizacje) przedsiębiorstwa) (Urzędy gmin, beneficjenci) (Urzędy gmin, beneficjenci) (Urzędy gmin, Skarb Państwa, instytucje, przedsiębiorstwa) (Urzędy gmin, Zarządy Dróg, instytucje, przedsiębiorstwa) Fundusze celowe Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 17

18 Zwiększenie samoistnego bezpieczeństwa procesów transportowych poprzez modernizację systemu drogowego w tym: dróg i skrzyżowań, tworzenie specjalnych parkingów dla pojazdów transportujących materiały niebezpieczne. Rozwój infrastruktury technicznej i drogowej celem przyciągnięcia inwestorów zewnętrznych 2.3. Sprawne działanie urzędu Utrzymanie Systemu Zarządzania Jakością w Starostwie zgodnie z posiadanym Certyfikatem Jakości. Sieć szerokopasmowa w urzędach jako istotny element e.społeczeństwa Zapewnienie właściwego funkcjonowania służb, inspekcji, straży. Współpraca z firmami telekomunikacyjnymi pod kątem zwiększenia skuteczności i odporności sieci w stanach kryzysowych. Wyposażenie służb ratowniczych w zunifikowany system łączności oraz szerokie wprowadzenie do służb ratowniczych komputerowych systemów wspomagania, dysponowania i dowodzenia. Zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego poprzez modernizację, remonty koryt rzek, obiektów hydrotechnicznych, budowę lokalnych systemów monitoringu przeciwpowodziowego, budowę niezawodnych systemów zaopatrzenia wodnego do celów ratowniczych, tworzenie baz sprzętu przeciwpowodziowego. (Urzędy gmin, Zarządy Dróg) (Urzędy gmin, Zarządy Dróg) (Urzędy gmin, Urząd Marszałkowski) (instytucje) Fundusze celowe Fundusze celowe Fundusze celowe Fundusze celowe 18 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

19 2.5. Bezpieczeństwo Zwiększenie bezpieczeństwa przed szczególnym zagrożeniem środowiska naturalnego poprzez monitoring składowania i transportu materiałów i technologii niebezpiecznych dla środowiska. Szeroka współpraca władz samorządowych i wszystkich instytucji związanych z walką z przestępczością w celu minimalizowania aktów przemocy i brutalizacji życia publicznego. Zaangażowanie władz, placówek oświatowych i wychowawczych, służb porządku publicznego, organizacji pozarządowych w walkę z patologiami i uzależnieniami wśród społeczności lokalnych a zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Racjonalna gospodarka odpadami na terenie powiatu. Racjonalna gospodarka wodno ściekowa. Ochrona powierzchni ziemi 3. PROMOCJA POWIATU 3.1. Promocja zewnętrzna Promocja zasobów kultury jako istotny element promocji powiatu i poszczególnych gmin. Współudział w pozyskiwaniu środków unijnych na zachowanie dóbr kultury, promocji bogactwa wielowiekowego i wielonarodowościowego dziedzictwa kulturowego na obszarze powiatu przedsiębiorstwa) (Urzędy gmin, instytucje) organizacje, szkoły) (Urzędy gmin, instytucje, organizacje, przedsiębiorstwa) (Urzędy gmin, instytucje, organizacje, przedsiębiorstwa) (Urzędy gmin, instytucje, organizacje, przedsiębiorstwa) organizacje pozarządowe) organizacje pozarządowe, właściciele zabytków) Fundusze celowe Fundusze celowe Fundusze celowe Fundusze celowe ochrony środowiska Fundusze celowe ochrony środowiska Fundusze celowe ochrony środowiska Fundusze celowe kultury Fundusze celowe kultury Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 19

20 Współpraca z organizacjami pożytku publicznego w ramach mechanizmu upowszechniania kultury i osiągnięć twórców lokalnych, promocji kultury powiatu Szeroka promocja walorów turystyczno rekreacyjnych i leczniczych powiatu szansą rozwoju gospodarczego. Współpraca władz powiatu z przedsiębiorcami w ramach promocji możliwości inwestycyjnych, osiągnięć gospodarczych i tworzenia nowych miejsc pracy. Promocja zagraniczna powiatu wałbrzyskiego jako element rozwoju współpracy pomiędzy obywatelami, instytucjami jak i możliwości rozwoju gospodarczego. Podjęcie działań zmierzających do nawiązania formalnej współpracy w ramach umów partnerskich z samorządami innych państw Unii Europejskiej jak i państw spoza Unii Promocja wewnętrzna Stworzenie programu rozwoju kultury w powiecie poprzez szerokie gremium programowe, Promowanie osiągnięć najlepszych, wyróżniających się indywidualności artystycznych (nagrody, stypendia twórcze dla młodych ludzi) jako formę wspierania rozwoju kultury, zachowania dóbr kultury, promocji kulturalnej powiatu. Wspieranie inicjatyw społeczno-kulturalnych, które służą umacnianiu wspólnoty i tożsamości kulturalnej mieszkańców powiatu. Współpraca z mediami w ramach promocji wzrostu świadomości społecznej, co do roli sportu w życiu człowieka, jego znaczenie dla zachowania zdrowia i sprawności fizycznej (Urzędy gmin, instytucje kultury, organizacje pozarządowe) przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia turystyczne) szkoły, przedsiębiorstwa) (Urzędy gmin, instytucje kultury, organizacje pozarządowe) (Urzędy gmin, instytucje kultury, organizacje pozarządowe) (Urzędy gmin, instytucje kultury, organizacje pozarządowe) (media lokalne, organizacje pozarządowe) Fundusze celowe kultury Fundusze celowe kultury Fundusze celowe kultury Fundusze celowe kultury Fundusze celowe 20 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

21 3.3. Wykorzystanie wyjątkowych walorów: zabytków architektury, środowiska przyrodniczego, uzdrowiskowych Dbałość i ochrona dziedzictwa kulturowego wyzwaniem do szerokiej współpracy Ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Poprawa jakościowa i ilościowa drzewostanu w Powiecie Wałbrzyskim. Poprawa stanu czystości powietrza na terenie powiatu. Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na rozwój inwestycji infrastrukturalnych pozwalających na rozwój lecznictwa uzdrowiskowego 3.4. Niepowtarzalne warunki do rozwoju i uprawiania turystyki i sportu Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na rozwój inwestycji infrastrukturalnych pozwalających na rozwój turystyki Współpraca władz samorządowych z organizacjami sportowymi, placówkami edukacyjnymi i organizacjami pozarządowymi w celu rozwoju sportu masowego wśród społeczeństwa powiatu. Opracowanie programu rozwoju kultury fizycznej w powiecie wałbrzyskim. Pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na rozwój bazy sportowej w placówkach edukacyjnych podległych starostwu, w tym zapewnienie możliwości do uprawiania sportów przez osoby niepełnosprawne Wspieranie rozwoju agroturystyki jako szansy rozwoju ekonomicznego obszarów wiejskich. Współpraca władz powiatu z przedstawicielami instytucji obsługi rolnictwa w celu rozwoju rolnictwa ekologicznego organizacje pozarządowe, właściciele zabytków) organizacje pozarządowe proekologiczne,) (Urzędy gmin, nadleśnictwa, instytucje, organizacje pozarządowe proekologiczne,) (Urzędy gmin, instytucje, organizacje, przedsiębiorstwa) przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe) przedsiębiorstwa, organizacje pozarzadowe) szkoły, organizacje pozarządowe) (placówki oświatowe, organizacje pozarządowe) (Urzędy gmin) (Urzędy gmin, instytucje wsparcia rolnictwa) Fundusze celowe kultury Fundusze celowe ochrony środowiska Fundusze celowe ochrony środowiska Fundusze celowe ochrony środowiska Fundusze celowe Fundusze celowe Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 21

22 8. Wdrażanie Strategii Efektywne wdrażanie Strategii winno być ściśle związane z określeniem, w ramach obowiązującego w Starostwie Powiatowym w Wałbrzychu Systemu Zarządzania Jakością, procedur realizacji poszczególnych zadań, które są podstawą osiągnięcia wyznaczonych celów. Prace nad wdrażaniem Strategii powinny być rozpoczęte natychmiast po uchwaleniu przez Radę Powiatu Strategii Rozwoju Powiatu Wałbrzyskiego. Strategia stanowi o kierunkach działań Zarzsądu Powiatu zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o samorządzie powiatowym. 9. Miernik główny realizacji Strategii Miernikiem głównym realizacji Strategii jest procentowy stopień realizacji zadań określonych w celach podstawowych. 10. Sprawozdawczość realizacji Strategii Zarząd Powiatu prowadzi działania sprawozdawcze na podstawie harmonogramu, ustalonego dla poszczególnych zadań. Zakłada się, że raz w roku opracowany zostanie przez Zarząd zbiorczy raport sprawozdawczy, który przedstawiony będzie Radzie Powiatu Wałbrzyskiego. 22 Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata -

23 11. Wykaz dokumentów będących podstawą opracowania Strategii: 1) Ustawa o samorządzie powiatowym (Dz. U. nr 142 poz 1594 z późń. zm.), 2) Narodowy Plan Rozwoju na lata (projekt) 3) Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego (przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Nr XXVIII/511/2000 z dnia 15 grudnia 2000r.), 4) Uchwała Rady Powiatu Wałbrzyskiego Nr IV/30/03 z dnia 23 października 2003 r. w sprawie budowy Strategii Rozwoju Powiatu Wałbrzyskiego, 5) Założenia do Strategii Powiatu Wałbrzyskiego przyjęte przez radnych powiatu wałbrzyskiego na XXII Sesji Rady Powiatu Wałbrzyskiego w dniu 28 stycznia r. 6) Wieloletni Program Inwestycyjny Powiatu Wałbrzyskiego na lata (przyjęty uchwałą Nr XXII/7/05 Rady Powiatu Wałbrzyskiego z dnia 28 stycznia r.), 7) Program Ochrony Środowiska (przyjęty uchwałą Nr XVII/57/04 z dnia 24 sierpnia 2004r.), 8) Powiatowy program zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego na terenie powiatu wałbrzyskiego (przyjęty uchwałą Nr XXIII/11/2002 Rady Powiatu Wałbrzyskiego z dnia 26 kwietnia 2002r.). 9) Powiatowy program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie wałbrzyskim na lata , (przyjęty uchwałą Nr XVI/55/04 z dnia 17 czerwca 2004r.), 10) Raport o stanie powiatu - rok 2004 (przyjęty na posiedzeniu Zarządu Powiatu Wałbrzyskiego) Strategia rozwoju powiatu wałbrzyskiego na lata - 23