Raport z wykonania projektu Akademia Liderów Samorządowych

Transkrypt

1 Raport z wykonania projektu Akademia Liderów Samorządowych Priorytet V, Działanie. Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Projekt Akademia Liderów Samorządowych realizowany w partnerstwie przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Warszawa 010 ISBN Projekt Akademia Liderów Samorządowych jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Źródło zdjęć:

2 Spis treści Lider Projektu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji ALS idea projektu 6 Rekrutacja do projektu 6 Przebieg projektu 7 Partnerzy projektu 7 Rezultaty projektu 9 Rezultaty projektu partnerzy projektu Partner nr 1 Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego opracowanie docent doktor Elżbieta Łojko Wstęp 1 Zajęcia realizowane w ramach ALS na WPiA UW 1 Cele projektu 1 Program zajęć ALS 1 Kadra wykładowców 1 Efekty realizacji programu zajęć 17 Prace dyplomowe 18 Organizacja seminariów dyplomowych 18 Założenia metodologiczne prac dyplomowych 18 Egzaminy dyplomowe i ich wyniki 19 Ocena potencjału intelektualnego wyróżniających się prac dyplomowych słuchaczy ALS 19 Ocena użyteczności prac dyplomowych. Ilościowa i jakościowa analiza wniosków zawartych w pracach dyplomowych 6 Dobre praktyki w JST egzemplifikacje: wybór tekstów z wyróżnionych prac dyplomowych 6 Robert Dawidowski: Projekt działań zmierzających do usprawnienia komunikacji wewnętrznej w Starostwie Powiatowym w Ełku. 6 Mirosław Kolis: Poprawa sprawności organizacyjnej w Urzędzie Gminy Mściwojów poprzez wdrożenie elektronicznego obiegu dokumentów. 8 Tadeusz Krzakowski: Projekt działań promujących miasto Legnicę w warunkach redukcji kosztów. 0 Dariusz Lazarowski: Strategia rozwiązywania problemów społecznych jako narzędzie integracji i edukacji społeczeństwa. 1 Piotr Lewandowski: Reorganizacja placówek oświatowych Gminy Janowiec. Dariusz Łokietek: Wybrane aspekty dotowania przedszkoli niepublicznych w warunkach kryzysu finansowego a istota samorządności na przykładzie Gminy Karczew.

3 Waldemar Natoński: Wpływ kultury organizacyjnej urzędu na konkurencyjność rynkową samorządu. 6 Małgorzata Nowak: Dylematy i kontrowersje związane ze składaniem oświadczeń majątkowych przez pracowników samorządowych na przykładzie Gminy Radomyśl na Sanem. 0 Raport z badania opinii uczestników I edycji Podyplomowych Studiów Akademia Liderów Samorządowych wersja skrócona (oprac. W. Zając, Biuro Badań Społecznych). 1 Lista słuchaczy I edycji ALS realizowanej na WPiA UW i tytuły prac dyplomowych. 61 Rezultaty projektu partnerzy projektu Konsorcjum Wyższych Szkół Bankowych Partner nr Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu wraz z Wydziałem Zamiejscowym w Chorzowie Partner nr Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu Wprowadzenie 66 WSB w Poznaniu 67 Ocena zagadnień 67 Blok wspólny 67 Blok1: Zarządzanie zasobami ludzkimi i promocja JST 70 Blok: Jakość i stanowienie prawa w JST 7 Blok: Finanse JST 7 Ocena nabytych umiejętności, kompetencji praktycznych 7 Ocena realizacji studiów podyplomowych Akademia Liderów Samorządowych 76 WSB w Poznaniu WZ w Chorzowie 79 Ocena zagadnień 79 Blok wspólny 79 Blok1: Zarządzanie zasobami ludzkimi i promocja JST 8 Blok: Jakość i stanowienie prawa w JST 8 Blok: Finanse JST 86 Ocena nabytych umiejętności, kompetencji praktycznych 87 Ocena realizacji studiów podyplomowych Akademia Liderów Samorządowych 88 WSB w Poznaniu WZ w Toruniu 91 Ocena zagadnień 91 Blok ogólny 91 Blok1: Zarządzanie zasobami ludzkimi i promocja JST 9 Blok: Jakość i stanowienie prawa w JST 96 Blok: Finanse JST 98 Ocena nabytych umiejętności, kompetencji praktycznych 99 Ocena realizacji studiów podyplomowych Akademia Liderów Samorządowych 100 Podsumowanie 10 Lider Projektu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Kontakt MSWiA 10

4 Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej jest jednym z Działań prowadzonych w ramach Priorytetu V Dobre rządzenie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Program Operacyjny Kapitał Ludzki jest największym programem Unii Europejskiej nakierowanym na wzrost konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającym wzrost zatrudnienia oraz poziomu spójności społecznej. Program ten jest współfinansowany przez Europejski Fundusz Społeczny, który jak sama nazwa wskazuje finansuje działania państw członkowskich w zakresie wzmacniania potencjału zasobów ludzkich. Program Operacyjny Kapitał Ludzki dzieli się na priorytety realizowane zarówno na poziomie centralnym jak i regionalnym. Dobre rządzenie to nazwa jednego z priorytetów (V) Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W ramach Działań składających się na ten priorytet realizowane są projekty związane z inwestowaniem w kadry zatrudnione na wszystkich szczeblach administracji państwowej oraz w rozwój dialogu społecznego. Wdrażanie nowoczesnych metod zarządzania zasobami ludzkimi w urzędach oraz wyposażanie kadr w kompetencje niezbędne do realizacji zadań przypisanych administracji publicznej to główne rejony wsparcia w ramach tego Priorytetu. Dobre rządzenie dzieli się na poszczególne Działania dedykowane konkretnym obszarom wspieranym przez Priorytet. Wzmocnienie potencjału administracji rządowej (Działanie.1), Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej (Działanie.) to dwa spośród pięciu Działań wchodzących w skład Priorytetu V. To właśnie w ramach Działania. jako jeden z wielu realizowany jest projekt Akademia Liderów Samorządowych. Akademia jest projektem systemowym, to znaczy realizowanym (a nie jak w przypadku projektów konkursowych jedynie ocenianym i kontrolowanym) przez MSWiA. Warto podkreślić, iż pierwsza edycja ALS została zrealizowana jako projekt pilotażowy. Obok faktycznego przeszkolenia 0 liderów (wójtów, burmistrzów, prezydentów i ich zastępców, starostów, członków zarządów powiatu, marszałków województw, sekretarzy i skarbników JST) projekt zakładał przede wszystkim stworzenie i przetestowanie dedykowanego programu zajęć dla Liderów samorządowych. ALS idea projektu Akademia Liderów Samorządowych (ALS) jest projektem wzorowanym na rozwiązaniach przyjętych w krajach Unii Europejskiej. Ideą, zgodnie z założeniami reformy decentralizacyjnej, jest stworzenie profesjonalnej kadry zarządzającej w samorządach. Wysokie kompetencje kadr administracji samorządowej są kluczem do poprawy jakości funkcjonowania samorządu terytorialnego. Realizacja tego celu odbywa się poprzez podnoszenie kompetencji kadry kierowniczej administracji samorządowej w zakresie zarządzania personelem, stanowienia dobrego prawa miejscowego, poprawy jakości usług dostarczanych obywatelom oraz jakości obsługi klientów, a także budowania pozytywnego wizerunku urzędu. Projekt ALS powiązany jest z koncepcją MPA (Master s of Public Administration) w tym wypadku w odniesieniu do wyższych urzędników samorządowych. Oznacza to podnoszenie kompetencji kadr menadżerskich w samorządzie terytorialnym poprzez studia podyplomowe dedykowane specjalnie dla tej grupy i realizowane przez najlepszych ekspertów w dziedzinie prawa, ekonomii, zarządzania zasobami ludzkimi, administrowania funduszami UE. Podobne rozwiązania proponują uczelnie m.in. we Włoszech, Belgii, Stanach Zjednoczonych a także w Polsce. Podstawowym celem projektu było przede wszystkim, wykorzystując doświadczenia MSWiA oraz partnerów projektu renomowanych uczelni wyższych, stworzenie dedykowanego programu szkoleniowego dla Liderów samorządowych oraz przeszkolenie 0 osób: wójtów, burmistrzów, prezydentów miast i ich zastępców oraz sekretarzy, skarbników i członków zarządu województw. Rekrutacja do projektu Udział w projekcie był nieodpłatny, słuchacze ponosili koszty dojazdu oraz zakwaterowania w trakcie odbywania zajęć. Nabór do I edycji ALS gdzie dostępnych było 0 wolnych miejsc prowadzony był w oparciu o kolejność wpływu zgłoszeń. Przebieg projektu W pierwszym semestrze wykłady obejmowały, poza mi dotyczącymi prawa i procedury administracyjnej, prawa pracy, m.in. tematykę teorii organizacji i zarządzania, organizację i zarządzanie czasem, zarządzanie zmianami w administracji i urzędzie. Zainteresowaniem uczestników cieszyły się zajęcia: techniki negocjacji i mediacji w administracji oraz komunikacja interpersonalna w funkcjonowaniu JST sztuka skutecznego przekonywania. Zajęcia pokazały, że ideą Akademii jest nie tylko zdobywanie profesjonalnej wiedzy, ale przede wszystkim wymiana doświadczeń pomiędzy samorządowcami. Z powodzeniem służyły temu liczne spotkania prowadzone poza programem zajęć. W drugim semestrze zajęcia miały charakter profilowany tzn. systematyzowały wiedzę w ramach trzech bloków tematycznych: 1. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi i Promocja Jednostek Samorządu Terytorialnego,. Jakość i Stanowienie Prawa w JST,. Finanse JST. Każdy z bloków był dedykowany dla jednej z trzech grup słuchaczy. Odpowiednio: wójtów, burmistrzów, prezydentów miast oraz starostów, odpowiedzialnych za zarządzanie urzędami; dalej sekretarzy odpowiedzialnych za stanowienie prawa oraz procedury i wreszcie kolejno do skarbników odpowiedzialnych za finanse JST. Za sprawą zróżnicowanej formy zajęć na przemian przeplatały się ze sobą wykłady, warsztaty oraz studia przypadków. Uczelnie zorganizowały wyjazdy integracyjne na których przeprowadzono treningi umiejętności budowania efektywnych zespołów. Słuchacze trenowali jak zarządzać, współpracować i motywować członków zespołu. Samorządowcy potwierdzili, że dla zgranego zespołu nie ma twierdzy a nawet okrętu nie do zbudowania. Na zakończenie studiów liderzy napisali oraz obronili prace dyplomowe w ramach wybranego bloku tematycznego. Zgodnie z założeniami projektu prace podyplomowe dotyczyły zagadnień szczegółowych z zakresu usprawniania zarządzania w Jednostkach Samorządu Terytorialnego. Jesteśmy przekonani, że słuchacze ów praktyczny projekt wdrożą w swoich JST twierdzą koordynatorzy projektu z ramienia partnerujących Ministerstwu uczelni. Partnerzy projektu. W wyniku zakończonej procedury wyboru partnerów (zgłosiło się 1 uczelni zarówno publicznych jak i prywatnych), MSWiA realizowało I edycję Akademii Liderów Samorządowych z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz konsorcjum Wyższych Szkół Bankowych (WSB w Poznaniu wraz z wydziałem Zamiejscowym w Chorzowie oraz WSB w Toruniu). I edycja Akademii realizowana była w następujących lokalizacjach: Warszawa, Poznań, Toruń oraz Chorzów. Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego Tradycje nauczania prawa i administracji na WPiA UW sięgają czasów Szkoły Prawa Księstwa Warszawskiego, którą utworzono głównie dla potrzeb tworzonego od podstaw sądownictwa i nowej administracji. Tym samym można powiedzieć, że przeszło 00-letnia tradycja zatoczyła krąg, gdyż prowadzenie tego typu studiów jak Akademia Liderów Samorządowych wpisuje się w misję edukacyjną Wydziału Prawa i Administracji UW oraz całego Uniwersytetu Warszawskiego, w miejsce podnoszenia kwalifikacji administracji publicznej działając tym samym dla dobra całego kraju i społeczeństwa. Aktualnie Wydział Prawa i Administracji UW to przeszło 8000 studentów i słuchaczy studiów podyplomowych, 00 pracowników naukowych i doktorantów w tym 7 profesorów, to 6 instytutów w ramach, których prowadzone są badania naukowe i realizowany jest proces dydaktyczny, to jedna z najnowocześniejszych bibliotek wydziałowych w Polsce posiadająca prawie woluminów, to nowoczesna infrastruktura naukowo-dydaktyczna. WPiA UW aktywnie działa na rzecz pozyskiwania funduszy zewnętrznych na realizację zadań statutowych, również przy wykorzystaniu środków unijnych i to zarówno w zakresie działań inwestycyjnych 7

5 (projekt Budowa obiektu naukowo-dydaktycznego WPiA UW przy ul. Oboźnej 6/8 w Warszawie realizowanych w latach w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego), jak również w zakresie projektów miękkich (min. Partnerstwo w projekcie Koalicja Powrót do Wolności EFS / EQUAL; realizacja projektu Reforming the European Union w ramach programu Jean Monnet; realizacja projektu Prawnicy na rzecz uchodźców II w Funduszu Uchodźczego i wiele innych). Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu istnieje na akademickiej mapie Polski już od szesnastu lat. Uczelnia złożona jest z trzech wydziałów: Wydział Finansów i Bankowości w Poznaniu, Wydział Zamiejscowy w Chorzowie oraz Wydział Ekonomiczny w Szczecinie. W ofercie Uczelni znajdują się studia licencjackie, uzupełniające magisterskie, podyplomowe, prestiżowy Program Executive MBA, a także szkolenia oraz Uniwersytet Każdego Wieku, promujący ideę kształcenia ustawicznego. Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu wykształciła już ponad tys. absolwentów studiów wyższych, którzy dziś piastują wysokie stanowiska w polskich i międzynarodowych przedsiębiorstwach, instytucjach państwowych, czy prowadzą własną działalność gospodarczą. O sukcesie Uczelni i jej absolwentów decyduje praktyczny charakter studiów. Oprócz przekazywania teoretycznej wiedzy, WSB w Poznaniu przygotowuje studentów do rozwiązywania realnych problemów i radzenia sobie w zmieniającej się biznesowej rzeczywistości. Studenci i słuchacze cenią sobie również przyjazny charakter Uczelni. Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu oferuje studentom, instytucjom, organizacjom pozarządowym oraz firmom i ich pracownikom szeroki wachlarz możliwości edukacyjnych dofinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, dzięki którym mogą oni poszerzyć swoje kwalifikacje zawodowe, zaktualizować wiedzę, a przez to lepiej spełniać wymagania rynku pracy. Od 007 roku Uczelnia pozyskała już łącznie ponad mln zł z funduszy strukturalnych, które zostały przeznaczone na prowadzenie dofinansowanych studiów, szkoleń i kursów a także inwestycje infrastrukturalne. Prestiż i wysoki poziom kształcenia Uczelni potwierdzają wysokie pozycje w ogólnopolskich rankingach. Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu została uznana za najlepszą uczelnię niepubliczną według rankingu przeprowadzonego przez dziennik Rzeczpospolita i magazyn Perspektywy. Studia podyplomowe w WSB w Poznaniu zostały również uznane numerem jeden przez magazyn ekonomiczny Home&Market. Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu Wyższa Szkoła Bankowa to pierwsza w Toruniu niepubliczna Uczelnia biznesowa. Od 1 lat kształci studentów na kierunkach o charakterze ekonomicznym, gospodarczym i finansowym. Kilkunastoletni dorobek to świadectwo nie tylko stabilnej pozycji, ale profesjonalnej kadry oraz wypracowanych metod dydaktycznych. W 007 r. uruchomiony został Wydział Finansów i Zarządzania w Bydgoszczy WSB w Toruniu. Oferta edukacyjna WSB w Toruniu oraz Wydziału obejmuje studia I stopnia prowadzone na 7 kierunkach, studia II stopnia w tym również ścieżkę dla absolwentów kierunków nieekonomicznych, studia podyplomowe na prawie 0 specjalnościach, Uniwersytet Każdego Wieku oraz kursy i szkolenia. Uczelnia pozyskuje środki z funduszy strukturalnych, które przeznacza na prowadzenie dofinansowanych studiów, szkoleń i kursów a także inwestycje infrastrukturalne. Misją Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu oraz Wydziału Finansów i Zarządzania w Bydgoszczy jest kształcenie profesjonalistów dla świata biznesu. Filarem Uczelni są wybitni wykładowcy, których wizytówką jest nie tylko wiedza, ale również praktyczne doświadczenie biznesowe i gospodarcze. Tematy zajęć oraz poruszane na nich są konsultowane ze specjalistami z danej branży po to, by jak najlepiej odpowiadały zapotrzebowaniom rynku pracy. O renomie Uczelni świadczą nie tylko nagrody i wyróżnienia, ale przede wszystkim wysoka pozycja w ogólnopolskich rankingach szkół wyższych. Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu wraz z Wydziałem Finansów i Zarządzania w Bydgoszczy otrzymała od Akademickiego Centrum Informacyjnego wyróżnienie za tworzenie perspektyw zawodowych dla studentów i absolwentów. Organizatorzy konkursu docenili praktyczny charakter kształcenia oferowany przez Uczelnię. Uznanie wzbudziła też pomoc w rozpoczęciu kariery zawodowej, jaką Wyższa Szkoła Bankowa oferuje swoim studentom. WSB w Toruniu wraz z WFiZ w Bydgoszczy zajęła 1 miejsce w regionie w ogólnopolskim rankingu uczelni biznesowych przeprowadzonym przez tygodnik Wprost i magazyn Dlaczego. Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu uplasowała się na 6 miejscu w kraju i jest Uczelnią nr 1 w regionie w ogólnopolskim rankingu studiów podyplomowych przeprowadzonym przez Home & Market 010. WSB w Toruniu wraz z WFiZ w Bydgoszczy zajęła 1 miejsce w województwie kujawsko-pomorskim w podrankingach: liczba studentów przyjętych na studia stacjonarne uczelnia z najwyższą liczbą studentów przyjętych na studia niestacjonarne. Według najnowszego raportu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (na rok akademicki 009/010) WSB w Toruniu jest najczęściej wybieraną przez studentów uczelnią w województwie kujawsko-pomorskim. Toruńska Bankowa znajduje się także w pierwszej dziesiątce najczęściej wybieranych przez kandydatów uczelni w Polsce. Rezultaty projektu: opracowanie i przetestowanie ponad 10 godzinnego dedykowanego programu zajęć dla Liderów Samorządowych zakończone pełnym sukcesem. Do pozostałych rezultatów projektu należy min: opracowanie raportu dotyczącego rezultatów szkolenia (uwzględniającego wyniki ankiet wśród uczestników projektu na początku i po jego zakończeniu) dotyczącego sposobów poprawienia jakości w następujących obszarach: stanowienie aktów prawa miejscowego, usług świadczonych przez JST, zarządzanie zasobami ludzkimi JST, budowanie wizerunku urzędu JST, przejrzystości funkcjonowania urzędu i praktyk antykorupcyjnych, zarządzanie finansami publicznymi, współpracy z organizacjami pozarządowymi i społecznymi. nabycie (wzrost) wiedzy uczestników szkoleń w zakresie teorii zarządzania i zachowań organizacyjnych oraz współczesnych technik zarządzania organizacją, nabycie (wzrost) wiedzy uczestników szkoleń z zakresu zarządzania przez cele i mierzenia dokonań oraz systemów zapewnienia jakości, przygotowanie i przeprowadzenie konferencji poświęconej jakości zarządzania w JST, promującej model menadżerski oraz orientację na klienta w zarządzaniu JST, cenna wymiana doświadczeń pomiędzy uczestnikami projektu z całej Polski. Poniżej przedstawione są opracowane przez partnerów projektu rezultaty Akademii Liderów Samorządowych. Znajdą tutaj Państwo zarówno wyniki ankiet przeprowadzonych wśród słuchaczy jak i opis osiągniętych rezultatów projektu. 8 9

6 Rezultaty projektu partnerzy projektu Partner nr 1 Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego opracowanie docent doktor Elżbieta Łojko 10 11

7 Wstęp Wśród wielu zmian, które dokonały się w Polsce po 1989 roku, niewątpliwie ukształtowanie nowego modelu samorządu terytorialnego stanowi osiągnięcie trwałe, znaczące i niekwestionowane. Samorząd terytorialny znalazł konstytucyjne unormowanie i obudowany został regulacjami ustawowymi, które określiły jego prawny model. Zmiany te wymagały także podjęcia działań w celu zapewnienia nowych kadr dla administracji samorządowej. Zerwanie z poprzednim modelem rad narodowych jako jednolitego modelu władzy terytorialnej, oznaczało że dawni funkcjonariusze terenowi nie byli już w stanie ani wdrażać ani utrwalać zmian, które zachodziły w środowiskach lokalnych po 1989 roku. W procesie przygotowania nowych kadr administracji publicznej w tym samorządowej, Uniwersytet Warszawski od samego początku procesu transformacji ma niewątpliwie swój znaczący udział. Kształcenie studentów, którzy jako absolwenci szerokim strumieniem zasilili szeregi administracji samorządowej odbywało się na Wydziale Prawa i Administracji zarówna na kierunku prawo jak i administracja, a także miało miejsce w powołanym przez Senat UW w 199 roku Centrum Studiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego samodzielnej jednostce dydaktycznej, w której większość wykładowców stanowili pracownicy naukowi Wydziału Prawa i Administracji. Można więc powiedzieć, że w ciągu ostatnich 0 lat Uniwersytet Warszawski wykształcił tysiące absolwentów, którzy tworzą dziś kadrę samorządu terytorialnego. Poza tym, na licznych studiach podyplomowych funkcjonujących na UW osoby związane z samorządem terytorialnym uzupełniają i aktualizują swoją wiedzę. Na poziomie lokalnym, dla procesu transformacji decydujące było wprowadzenie samorządowego modelu ustroju terytorialnego i podnoszenie poziomu jakości życia środowisk lokalnych przez zaspokajanie zbiorowych potrzeb związanych z miejscem zamieszkania. I chociaż bez wątpienia w Polsce lokalnej dokonały się przez te ostatnie lata ogromne zmiany, to ciągle jeszcze jest to przestrzeń życia bardzo zróżnicowana. Niektóre społeczności lokalne podejmują działania aby nadrobić zapóźnienia cywilizacyjne i tu kadra organów samorządu terytorialnego musi podejmować działania zmierzające do zapewnienia godziwego minimum egzystencji mieszkańcom danej gminy. Natomiast inne środowiska lokalne charakteryzują się relatywnie wysokim poziomem rozwoju. Potrzeby tych środowisk koncentrują się więc na zapewnieniu sobie bardziej atrakcyjnego stylu życia i te oczekiwania wyznaczają kierunki działań dla władz lokalnych. Efektywna realizacja zadań jednostek samorządu terytorialnego jest możliwa wówczas, gdy w ramach ustawowo określonych sfer działania kumulatywnie spełnione są dwa warunki. Z jednej strony środowiska lokalne powinny uświadamiać sobie własne potrzeby i posiadać zdolność samoorganizacji wokół wspólnogrupowych interesów a więc spełniać kryteria charakteryzujące społeczeństwo obywatelskie. Z drugiej strony kadra organów samorządu terytorialnego w pełni profesjonalna oraz radni (wyposażeni w kompetencje społeczne) powinni umiejętnie odczytywać owe potrzeby i tworzyć wokół nich programy rozwoju lokalnego, a także pozyskiwać środki na ich realizację. Profesjonalizm kadry administracji samorządowej wyraża się zarówno w tym, że powinna ona znać dobrze obowiązujące regulacje prawne, ale także w tym, aby była ona zdolna odpowiadać na wyzwania cywilizacyjne, zachodzące przeobrażenia, wykorzystać możliwości jakie stworzyło Polsce wejście do Unii Europejskiej (zarówno w zakresie korzystania z europejskich doświadczeń samorządowych jak i ze środków unijnych dostępnych dla JST). W zakresie podnoszenia kwalifikacji kadr administracji samorządowej niewątpliwie ogromną rolę mogą spełniać studia podyplomowe m.in. w takim kształcie jak powołany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki projekt Akademia Liderów Samorządowych. Studia podyplomowe pozwalają bowiem aktualizować wiedzę wyniesioną ze studiów wyższych oraz dają szansę zdobycia nowych zasobów wiedzy w zakresie m.in. technik zarządzania społecznościami lokalnymi, promowania JST, tworzenia prawa lokalnego, gospodarowania finansami jednostek samorządowych. Pozwalają także nabyć miękkich umiejętności w zakresie kształtowania stosunków interpersonalnych, wyzwalania potencjału intelektualnego tkwiącego w urzędnikach samorządowych, wyzwalania aktywności społeczności lokalnych opartej na partycypacji obywateli we władzy lokalnej i kształtowania systemu poparcia dla inicjatyw podejmowanych przez organy samorządu terytorialnego. Te nowe miękkie umiejętności kadry samorządowej jak się wydaje otwierają nowe perspektywy przed samorządem terytorialnym na początku trzeciej dekady jego działania w obecnym modelu ustrojowym. Na początku przeobrażeń transformacyjnych Kadry samorządowe przywiązywały bowiem ogromną wagę przede wszystkim do zapewnienia sobie skutecznych prawnych instrumentów działania. Niektórzy wręcz nadwartościowywali znaczenie regulacji prawnych. Prowadziło to do sytuacji, które w socjologii prawa nazywa się wiarą w omnipotencję prawa i co w konsekwencji może prowadzić do zjawisk dysfunkcjonalnych kultury prawnej społeczeństwa. Obecnie jak można sądzić kadra samorządu terytorialnego coraz wyraźniej odkrywa, że obok prawnych instrumentów działania równie ważne są potencje zawarte w kapitale ludzkim. Zapewne to właściwe przekonanie leży u podstaw zainteresowania kadry samorządowej zdobywaniem wiedzy i nowych umiejętności w ramach I edycji Akademii Liderów Samorządowych i sądzić należy, że także w najbliższej przyszłości coraz większa rzesza samorządowców będzie zainteresowana podnoszeniem swoich kwalifikacji w ramach ALS. Zajęcia realizowane w ramach ALS na WPiA UW Cele projektu Lider projektu, którym jest MSWiA, formując cele projektu wyszedł z założenia, że poszerzenie wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności przez kadry kierownicze administracji samorządowej ma istotne znaczenie w poprawianiu jakości funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego oraz przekłada się na wyższą jakość życia społeczności lokalnych. Uznano, że cele projektu mają być osiągnięte w trzech obszarach zdobywania wiedzy i umiejętności: Zarządzanie zasobami ludzkimi i promocja JST Jakość stanowienia prawa JST Finanse JST Wśród miękkich rezultatów projektu chodziło m.in. o nabycie oraz poszerzenie zakresu wiedzy wyższej kadry kierowniczej JST w zakresie teorii zarządzania a także kształtowania zachowań organizacyjnych, budowy zespołów pracowniczych, poznania technik negocjacyjnych i kształtowania umiejętności interpersonalnych oraz bardziej owocnej współpracy z inwestorami i organizacjami pozarządowymi. Program zajęć ALS Program zajęć zaproponowany przez WPiA UW słuchaczom ALS miał charakter autorski, dostosowany do założeń przyjętych przez Lidera projektu. Dobierając przedmioty wchodzące w zakres zajęć oraz doprecyzowując ich tematykę, kierowaliśmy się następującymi przesłankami: 1. Zagadnienia muszą odpowiadać założonym celom realizowanego projektu,. Należy uwzględnić fakt, że odbiorcami wykładanych treści jest szczególny rodzaj słuchaczy, gdyż są to osoby mające ogromny zasób doświadczeń własnych związanych z pełnionym rolami zawodowymi, a także mające ugruntowany zakres wiedzy o funkcjonowaniu jednostek samorządu terytorialnego (JST),. Przekazywane treści powinny wiązać elementy wiedzy teoretycznej na poziomie akademickim z elementami praktyki i problemami, które ujawniają się w realiach funkcjonowania JST,. Zajęcia powinny wskazywać słuchaczom nowe zakresy wiedzy możliwej do implementacji w działaniach na rzecz podnoszenia jakości życia społeczności lokalnych lub usprawniających działania już wdrożone. Mając na uwadze powyższe przesłanki został skonstruowany program zajęć. Obejmował on następujące przedmioty : 1

8 Przedmioty wyłożone dla wszystkich słuchaczy ALS (I semestr, 68 godzin zajęć) 1. Podstawy teorii organizacji i zarządzania. Ustrój JST w Polsce. Konstytucyjne podstawy działania JST. Kultura języka polskiego. Organizacja i zarządzanie czasem 6. Trening umiejętności managerskich 7. Budowanie efektywnych zespołów 8. Procedura administracyjna 9. Prawo pracy pracowników samorządowych 10. Komunikacja interpersonalna w funkcjonowaniu JST sztuka skutecznego przekonywania 11. Rozwiązywanie konfliktów w organizacji 1. Techniki negocjacji i mediacji w administracji 1. Praktyki antykorupcyjne w urzędzie 1. Zarządzanie zmianami w administracji i urzędzie 1. Psychologia i kultura organizacyjna Przedmioty wyłożone dla słuchaczy trzech bloków tematycznych (II semestr, godziny zajęć) 1. Motywacja indywidualna i motywacja zespołowa Blok: Zarządzanie zasobami ludzkimi i promocja JST. Strategia radzenia sobie z konfliktami. Zarządzanie konfliktem. Skuteczne budowanie wizerunku instytucji publicznej. Promocja JST. Zasady finansowania i rozliczania kampanii wyborczych w JST 6. Erystyka-kultura języka polskiego 7. Współpraca z mediami-media jako narzędzie do budowania dobrego wizerunku urzędu 8. Zarządzanie zasobami ludzkimi 9. Podstawy władzy i przywództwa w organizacji 10. Seminarium 1. Język prawny i prawniczy. Budowanie strategii zarządzania w JST Blok: Jakość i stanowienie prawa w JST. Stanowienie prawa w podatkach lokalnych (orzecznictwo NSA, ograniczenia konstytucyjne). Zasady techniki prawodawczej. Techniki legislacyjne 6. Przepisy wewnętrzne obowiązujące w działalności gospodarczej JST 7. Stanowienie prawa i podstawy finansów publicznych 8. Metodyka usprawniania procesów i procedur w urzędzie 9. Zarządzanie jakością 10. Podstawy finansów publicznych 11. Zgodność prawa lokalnego z ustawami 1. Seminarium Blok: Finanse JST 1. Zasady systemu podatkowego. Zarządzanie i rozliczanie projektów UE. Źródła prawa. Orzecznictwo TK w sprawach podatkowych. Dochody i przychody JST. Wydatki i rozchody JST 6. Podstawy rachunkowości budżetowej 7. Zarządzanie finansami JST 8. Budżetowanie zadaniowe 9. Podatek dochodowy ewolucja i skutki 10. Audyt i kontrola wewnętrzna 11. Umowy w praktyce JST 1. Zamówienia publiczne w JST 1. Seminarium Należy zaznaczyć, że przyjęty program zajęć został zrealizowany w całości. Nie było żadnych zmian w zakresie programu i wymiaru zajęć ani wykładowców, którzy zgodzili się przygotować zajęcia dla ALS. Zmianie uległa tylko data jednego dnia zjazdu z 17 IV na 19 IV w związku z uroczystościami pogrzebowymi ofiar Katastrofy Smoleńskiej i utrudnionym dostępem do miejsca gdzie odbywają się zajęcia. Kadra wykładowców Dobierając kadrę wykładowców mieliśmy dość komfortową sytuację, gdyż potencjał merytoryczny i intelektualny pracowników Uniwersytetu Warszawskiego pozwalał nam na szukanie wykładowców głównie wśród kadry naszej uczelni. Problem z doborem kadry nie sprowadzał się więc do tego by znaleźć wykładowców, ale aby wśród nich wybrać te osoby, które dawały gwarancję prowadzenia zajęć na najwyższym poziomie. W tym zakresie wykorzystaliśmy doświadczenie Wydziału Prawa i Administracji UW w prowadzeniu studiów podyplomowych i poprosiliśmy o współpracę te osoby, o których wiedzieliśmy, że są bardzo wysoko cenione przez słuchaczy innych studiów podyplomowych. Poza pracownikami UW wśród wykładowców znalazły się także osoby pracujące w innych instytucjach, o których wiedzieliśmy, że są kompetentne w zakresie zagadnień objętych programem zajęć. Zajęcia w ALS realizowało osób. W tym : pracowników Wydziału Prawa i Administracji UW pracowników Wydziału Zarządzania UW pracowników Wydziału Geografii UW pracowników Wydziału Polonistyki UW 1 pracownik Wydziału Nauk Ekonomicznych UW 1 pracownik Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW 1 pracownik Wydziału Psychologii UW 1 pracownik Szkoły Głównej Handlowej 1 pracownik Ministerstwa Finansów pracowników Rządowego Centrum Legislacji 1 pracownik Sejmu Biura Legislacji 1 pracownik Krajowego Biura Wyborczego 1 Sędzia Najwyższego Sądu Administracyjnego pracowników redakcji pracowników prowadzących własne firmy doradcze 1 1

9 Wśród wykładowców ALS było: 1 Profesorów doktorów habilitowanych 17 adiunktów (w tym docentów) Wykłady w ALS prowadziły następujące osoby: 1. Prof. dr hab. Jerzy Bogdanienko. Dr Michał Bitner. Mec. Wojciech Białończyk. Prof. dr hab. Adam Brzozowski. Dr hab. Joanna Czarnota-Bojarska 6. Mgr Anna Cybulko 7. Mgr Dariusz Dąbkowski 8. Dr hab. Wojciech Dziemianowicz 9. Mgr Tomasz Gąsior 10. Dr hab. Beata Glinka 11. Dr Ewa Gmurzyńska 1. Prof. dr hab. Ewa Gruza 1. Dr hab. Przemysław Hensel 1. Dr Wojciech Jabłoński 1. Prof. dr hab. Jacek Jagielski 16. Dr Piotr Karwat 17. Prof. dr hab. Elżbieta Kornberger-Sokołowska 18. Mgr Alicja Kostecka 19. Mgr Krzysztof Kosy 0. Prof. dr hab. Michał Kulesza 1. Red. Maria Leśniowska. Doc. dr Elżbieta Łojko. Prof. dr hab. Andrzej Markowski. Dr Piotr Modzelewski. Prof. dr hab. Witold Modzelewski 6. Doc. dr Janusz Mordwiłko 7. Dr Rafał Morek 8. Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka-Medek 9. Prof. dr hab. Radosław Pawelec 0. Dr Ryszard Piotrowski 1. Doc. dr Włodzimierz Piotrowski. Dr hab. Łukasz Pisarczyk. Dr Marta Postuła. Dr Jacek Sierak. Prof. dr hab. Paweł Swianiewicz 6. Dr Dariusz Szafrański 7. Mgr Beata Szepietowska 8. Mgr Andrzej Szpor 9. Red. Marcin Szymaniak 0. Prof. dr hab. Andrzej Wach 1. Doc. dr Marek Waluga. Dr Paweł Waszkiewicz. Prof. dr hab. Aleksandra Wiktorowska. Dr Ryszard Zach. Mgr Włodzimierz Zając Kierownik Studium Podyplomowego ALS odbył osobiste rozmowy z wszystkimi wykładowcami, informując o założeniach programowych oraz prosząc o przygotowanie treści zajęć tak, aby odpowiadały one przesłankom przyjętym przy konstruowaniu programu zajęć. Zajęcia prowadzone były metodą wykładów i warsztatów oraz z zastosowaniem metod aktywizujących słuchaczy do czynnego uczestnictwa w zajęciach (forma konwersatorium, dyskusji grupowej, socjodramy itp.). Wykładowcy przedstawiali często prezentacje komputerowe wykładanych treści. Prezentacje te były dostępne dla słuchaczy na stronach internetowych Studium. Efekty realizacji programu zajęć Efekty realizacji zajęć, w których uczestniczyli słuchacze ALS, zostały ocenione przez nich w anonimowych ankietach opracowanych i zrealizowanych przez niezależną pracownię Biuro Badań Społecznych. W badaniu udział wzięło 100% słuchaczy. Wyniki prezentuje Raport z badania opinii uczestników I edycji Podyplomowych Studiów Akademii Liderów Samorządowych stanowiący załącznik do niniejszego raportu. Zdaniem aż 9% słuchaczy ALS zajęcia w stopniu wysokim i bardzo wysokim spełniły ich oczekiwania. 97% badanych potwierdza, że wykładowcy w trakcie zajęć przedstawiali konkretne zastosowania wiedzy w praktyce w odniesieniu do problemów lokalnych. Słuchacze wysoko ocenili zajęcia realizowane w ramach ALS. Zdaniem 9% były to zajęcia znakomite, 9% oceniła je jako bardzo dobre, 11% jako dobre, a tylko 1% jako dostateczne. 99% badanych stwierdziło, że wiedza i umiejętności zdobyte w trakcie zajęć ALS będą przydatne w realizacji zadań wykonywanych na ich stanowisku pracy, w tym 76% było o tym zdecydowanie przekonane. Poza tym 98% uznało przydatność nabytej wiedzy w relacji ze współpracownikami, 97% w relacjach z mieszkańcami i interesantami urzędu. Za najbardziej przydatne w swojej pracy badani uznali dotyczące: efektywnego zarządzania zasobami ludzkimi, usprawniania organizacji pracy oraz rozwiązywania konfliktów i poprawy relacji interpersonalnych. Słuchacze stwierdzili, że zajęcia realizowane w ramach ALS pozwoliły im zdobyć nowe umiejętności i wiedzę. Nabycie nowych umiejętności w stopniu bardzo wysokim i wysokim badani podkreślali szczególnie w zakresie takich zagadnień jak: Usprawnienie organizacji pracy (90%), Efektywne zarządzanie zasobami ludzkimi (89%), Rozwiązywanie konfliktów i poprawy relacji interpersonalnych (88%), Techniki negocjacyjne (8%), Współpraca z mieszkańcami, umiejętność prowadzenia dialogu społecznego (8%), Unikanie konfliktu interesów i sytuacji korupcyjnych (8%), Wdrażanie mechanizmów poprawy obsługi klienta w urzędzie (80%), Stanowienie prawa miejscowego (80%)

10 Prace dyplomowe Organizacja seminariów dyplomowych Pod koniec I semestru, słuchacze ALS (którzy już wcześniej wiedzieli, że w II semestrze zajęcia będą realizowane w blokach tematycznych) zostali poproszeniu o to, aby wskazali swoje preferencje co do wyboru, w których zajęciach chcą uczestniczyć. Słuchacze mieli świadomość, że konsekwencją wyboru bloku tematycznego będzie także przygotowanie pracy dyplomowej na seminarium sprofilowanym na określony typ zagadnień. Słuchacze wyrazili swoje preferencje w ankiecie. Okazało się, że ich zainteresowania są zróżnicowane. Najwięcej osób 0 słuchaczy wybrało blok I Zarządzanie zasobami ludzkimi i promocja JST. Nieco mniej, bo 0 słuchaczy zdecydowało się na zajęcia z bloku II Jakość stanowienia prawa w JST. Natomiast 0 osób zdecydowało się uczestniczyć w zajęciach prowadzonych w bloku III Finanse JST. Powyższe preferencje słuchaczy wskazują, które były dla nich najciekawsze i najbardziej przydatne. Preferencje te pośrednio także są funkcją zagadnień, które leżą w zakresie ich obowiązków zawodowych (np. Skarbnicy częściej preferowali blok Finanse JST ). W celu zapewnienia właściwego poziomu dydaktyki, zdecydowaliśmy się na utworzenie seminariów dyplomowych dla słuchaczy bloku I, seminariów dla bloku II oraz jednego seminarium dla uczestników zajęć bloku III. Oznaczało to, że seminaria odbywały się w grupach obejmujących od 1 do osób. Seminaria zostały powierzone pracownikom naukowym, którzy mieli wieloletnie doświadczenie dydaktyczne w prowadzeniu zajęć ze studentami oraz w prowadzeniu seminariów na innych studiach podyplomowych funkcjonujących na WPiA UW. Na seminariach słuchacze ustalili z promotorami tematy prac dyplomowych, omówili założenia metodologiczne, a następnie konsultowali na bieżąco problemy, które ujawniały się w trakcie przygotowania prac dyplomowych. Ustalono także dodatkowe dyżury dydaktyczne promotorów, aby zapewnić słuchaczom łatwy i osobisty kontakt, poza tym, że na bieżąco mogli się także kontaktować z promotorami przez . Założenia metodologiczne prac dyplomowych Ze względu na presję czasową, gdyż obrony pracy dyplomowych zostały wyznaczone w miesiąc po zakończeniu ostatniego zjazdu, duży nacisk położyliśmy na to, aby słuchacze dokładnie znali jakie są wymogi formalne stawiane pracom dyplomowym i jakie założenia metodologiczne powinny uwzględniać ich opracowania. Co do wymogów formalnych to są one określone przepisami, które obowiązują na Uniwersytecie Warszawskim (m.in. w uchwalonym przez Senat UW Regulaminie Studiów Podyplomowych). W tym zakresie słuchacze musieli spełnić wymagania, które stawia UW w zakresie: danych zawartych na karcie tytułowej, oświadczenia autora pracy m.in. o samodzielnym przygotowaniu opracowania, krótkiego streszczenia, wskazania słów kluczy oraz tytułu pracy w języku angielskim. Jeżeli chodzi natomiast o przyjęcie założeń metodologicznych prac dyplomowych, to zostały one we wstępnej wersji przygotowane przez Kierownika Studium, a następnie przedyskutowane i dopracowane na spotkaniu z udziałem wszystkich promotorów oraz Koordynatora Programu. W efekcie, wszyscy słuchacze otrzymali na adresy informację o tym jakie przyjęto założenia. Założenia sprowadzały się do następujących wymogów, które powinny spełniać prace dyplomowe: 1. Identyfikacja problemu i określenie przedmiotu pracy.. Sformułowaniu problemów/pytań badawczych. W ramach tej części pracy Autorzy określają jakie stawiają sobie pytania, na które chcą odpowiedzieć pisząc pracę.. Opracowanie. Słuchacze proszeni byli o wskazanie, które elementy wiedzy zdobytej w trakcie Podyplomowych Studiów ALS zostały wykorzystane. Proszeni byli też o to, aby rozważając analizowane problemy wskazywali: argumenty za/przeciw; pozytywne/negatywne przesłanki i skutki; czynniki stymulujące/bariery występujące w opracowywanym zagadnieniu.. Wnioski refleksje końcowe. W ramach tej części pracy słuchacze proszeni byli o wskazanie jakie korzyści przynoszą rozważane przez nich problemy omówione w pracy dyplomowej. W założeniach metodologicznych przyjęto, że rozważania w tej części pracy powinny uwzględniać aspekty: korzyści, które wyniósł Autor z napisania pracy dla siebie, jego pracy na stanowisku które piastuje; korzyści dla pracowników osób których pracą kieruje Autor; korzyści, które analiza problemów omówionych w pracy przynosi dla społeczności lokalnej (mieszkańców, interesantów urzędu, określonych grup i struktur formalnych powiązanych z JST) Egzaminy dyplomowe i ich wyniki Już na pierwszym zjeździe słuchacze ALS dowiedzieli się, że obrony pracy dyplomowych odbędą się roku o godzinie Data ta była stale przypominana co pozwoliło słuchaczom odpowiednio zaplanować i wygospodarować czas potrzebny na napisanie pracy, oraz zaplanować dzień obrony jako wolny od innych obowiązków (zawodowych, rodzinnych itp.). Powyższe ustalenia były też ważne i z tego powodu, że funkcje piastowane przez słuchaczy I edycji ALS często powodowały, że słuchacze nie zawsze w pełni i bez ograniczeń dysponowali swoim czasem (przykładowo: dodatkowe obowiązki wójtów, burmistrzów i prezydentów z gmin objętych powodzią w 010 roku). Nasze działania organizacyjne przyniosły oczekiwane rezultaty, gdyż osoby przystąpiły do obrony dzień wcześniej (powody osobiste np. ślub córki), a 9 osoby przystąpiły do obrony w wyznaczonym terminie. W sierpniu przystąpiła do obrony 1 osoba. Tak więc, do końca sierpnia prace dyplomowe obroniło 98 słuchaczy ALS. Na wrzesień 010 roku przewidziane są obrony. Obrony pracy dyplomowych odbywały się przed powołanymi przez Dziekana WPiA trzema komisjami egzaminacyjnymi. W skład ich wchodzili: przewodniczący Komisji, promotor, recenzent i sekretarz Komisji. Komisja zadawała pytania każdej osobie przystępującej do obrony. z ocen z tych pytań stanowiła ocenę z egzaminu. Poza tym, uwzględniono oceny z dwóch niezależnych recenzji (promotora i drugiego recenzenta). z tych dwóch ocen stanowiła ocenę pracy. Ocena z egzaminu i ocena z pracy była podstawą do wystawienia oceny na dyplomie. Wystawienie tej oceny odpowiadało kryteriom jakie obowiązują na Uniwersytecie Warszawskim co do sposobu wystawienia oceny adekwatnej do określonej wysokości wyliczonej średniej. Należy stwierdzić, że poziom wiedzy i umiejętności słuchaczy I edycji Podyplomowych Studiów Akademia Liderów Samorządowych zostały ocenione bardzo wysoko. Recenzenci prac dyplomowych wystawili słuchaczom 68,7% ocen bardzo dobrych (w tym: 1% celujących; 9% bardzo dobrych; % ocen bardzo dobrych minus). Oceny dobre plus stanowiły 1,%; oceny dobre 9,%, zaś oceny dostateczne plus 0,%. Z analizy tych ocen wynika, że 9 osób otrzymało zgodnie od obu recenzentów oceny bardzo dobre w tym jest 8 osób, którym przynajmniej jeden recenzent postawił ocenę celującą. Tak więc należy uznać, że te 9 prac dyplomowych to prace wyróżniające się wśród wielu bardzo dobrych. Efektem bardzo dobrych obron prac, znakomitego stylu w jakim słuchacze odpowiadali na zadane pytania były także bardzo wysokie oceny, które otrzymali z przebiegu egzaminu dyplomowego. Wysoki poziom słuchaczy ma odzwierciedlenie w ocenach na dyplomach. Wśród osób, które przystąpiły do obrony do 1 sierpnia 010 roku, dyplomy z oceną bardzo dobrą otrzymało 88 absolwentów, z oceną dobrą plus 10 osób, a z oceną dobrą 1 osoba. Ocena potencjału intelektualnego wyróżniających się prac dyplomowych słuchaczy ALS Duża ilość wysokich ocen prac dyplomowych zmusza do tego, aby w niniejszym opracowaniu zaprezentować najlepsze prace z wielu bardzo dobrych. Do szczegółowej analizy z 98 prac obronionych do 1 sierpnia 010 r. wybrano 9 prac tych osób, w którym dwaj niezależni recenzenci wystawili oceny bardzo dobre. Wśród tych prac 8 osób 18 19

11 otrzymało od przynajmniej jednego recenzenta ocenę celującą. Wybrane fragmenty tych właśnie prac będą zaprezentowane w III części opracowania. Chcąc zaprezentować ocenę potencjału intelektualnego wyróżniających się 9 prac dyplomowych, a szczególnie pokazać w jakim zakresie treści programowe przekazane w czasie zajęć pozwoliły słuchaczom ALS nabyć nową wiedzę i umiejętności, na ile otworzyły słuchaczy na zdolność diagnozowania, eksplanacji problemów przed którymi stają JST, a także umiejętność implementacji nowych elementów zdobytej wiedzy w praktyce funkcjonowania organów samorządu terytorialnego i społeczności lokalnych- przedstawimy te wybrane fragmenty z recenzji prac dyplomowych. Dokonując tego wyboru, zaprezentowano poniżej te fragmenty recenzji, które określają istotę problemów rozważanych przez Autorów prac oraz ukazują nowatorskie podejście słuchaczy do rozważanych zagadnień. Oto wykaz Autorów wyróżnionych prac i ich tytuły oraz fragmenty recenzji wskazujące na intelektualny potencjał zawarty w przygotowanych pracach dyplomowych. Krystyna Batko: Zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności pracowników Urzędu Gminy Biskupice. Propozycje usprawnień. Autorka wychodząc od analizy, diagnozy i projektu zmian podkreśliła przydatność macierzy kompetencyjnej w zakresie: naboru na stanowiska urzędnicze (w tym kierownicze) w urzędzie; przeprowadzenia służby przygotowawczej i organizowania egzaminu kończącego tę służbę; ustalenia wynagrodzenia i nagradzania pracowników; okresowej oceny pracowników; kierowania na szkolenia i uzupełniania kwalifikacji (...) Zaproponowała zmianę organizacyjną, którą obecnie wdraża, konsultując projekt z kierownikami. Wykorzystała metodę tablic kompetencyjnych, proponując taką tablicę dla Referatu Organizacyjnego Urzędu. [W.P]. 1 Danuta Chmielewska: Ocena możliwości motywowania pracowników Urzędu Gminy w Brańszczyku. Autorka zwróciła uwagę na znaczenie poczucia sprawiedliwości, podstawowe instrumenty motywujące pracowników do efektywniejszej pracy (dostarczanie informacji zwrotnych dotyczących wyników pracy, zapewnienie możliwości tworzenia programu swojej pracy i jej doskonalenia, rozliczanie pracowników z wyników pracy i odpowiednie nagradzanie/karanie), wskazała właściwew kontekście specyfiki Urzędu Gminy w Brańszczyku metody motywowania. Rozważania swoje poprowadziła dwutorowo (równolegle) uwzględniając teorię i praktykę, co oceniam jako pomysł bardzo ciekawy i dobrze zrealizowany. [W.P]. Andrzej Czapski: Promocja miasta Biała Podlaska propozycje kluczowych działań. Autor opisuje stan obecny w obszarze promocji miasta Biała Podlaska ze wskazaniem mankamentów. Do programu naprawczego podchodzi w sposób kompleksowy, opracowując cele strategiczne, określając grupy docelowe i dopiero na tej podstawie proponując konkretne działania. [R.Z]. Robert Dawidowski: Projekt działań zmierzających do usprawnienia komunikacji wewnętrznej w Starostwie Powiatowym w Ełku. Przedstawiono główne dysfunkcje komunikacji wewnętrznej w Starostwie Powiatowym w Ełku. Zaproponowano kilka o charakterze społecznym i technicznym instrumentów służących do poprawy komunikacji wewnętrznej w organizacji. [R.Z]. 1 Fragmenty cytowanych recenzji zaopatrzono inicjałami recenzentów, którzy są ich Autorami. Recenzenci to: doc. dr Włodzimierz Piotrowski [W.P.], dr Ryszard Zach [R.Z.], dr Ewa Gmurzyńska [E.G.], dr Rafał Morek [R.M.], prof. dr hab. Elżbieta Kornberger- Sokołowska [E.K-S.], dr Maria Supera-Markowska [M. S-M.], dr Ryszard Piotrowski [R.P.], mgr Beata Szepietowska [B.S.], doc. dr Janusz Mordwiłko [J.M.]. Mirosław Dariusz Drzażdżewski: Marketing terytorialny w powiecie ziemskimprojekt usprawnień systemu w Powiecie Giżyckim. Autor zastosował co jest niezwykle cenne podejście analityczno-diagnostyczne i idealizacyjne (prognostyczne), co pozwoliło mu nie tylko poprawić to, co dziś ujawnia swoje braki, ale także sformułować rekomendacje, których zrealizowanie poprzez przeprojektowanie systemu pod przyszłość spowoduje, że sytuacje problemowe znane innym mogą w Powiecie Giżyckim nie pojawić się. [W.P]. Jadwiga Frelak: Kluczowe czynniki wdrożenia systemu kontroli zarządczej w Urzędzie Miasta Mińsk Mazowiecki. W pracy przedstawiono kluczowe uwarunkowania, możliwości i konieczności wdrożenia systemu kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych na przykładzie Urzędu Miasta Mińsk Mazowiecki. Wychodząc od uwarunkowań systemowych, Autorka przedstawia kontrolę zarządczą jako szansę na usprawnienie i unowocześnienie administracji szczebla samorządowego. [W.P.]. Mirosław Kolis: Poprawa sprawności organizacyjnej w Urzędzie Gminy Mściwojów poprzez wdrożenie elektronicznego obiegu dokumentów. Autor (...) w Urzędzie Gminy Mściwojów przeprowadził analizę PEST (otoczenie dalsze) oraz analizę interesariuszy (otoczenie bliższe), sporządził mapy wybranych relacji, procesów i subprocesów, zgodnie z ujęciem G.A. Rummlera i A.P. Brache określił cele wprowadzenia elektronicznego obiegu dokumentów na poziomie organizacji urzędu, na poziomie procesu i na poziomie stanowiska pracy, wyróżniając procesy podstawowe i wspierające z wykorzystaniem programu PROTON, formułując rekomendacje w zakresie zarządzania celami, zarządzania efektywnością, zarządzania zasobami, zarządzania na styku między działami, dokonał oceny efektywności proponowanych zmian organizacyjnych na w/w poziomach efektywności. [W.P]. Teresa Kozera: Integracja systemu opieki nad dziećmi i młodzieżą w mieście Płońsku. Praca jest silnie osadzona w konkretnych uwarunkowaniach sytuacyjnych miasta Płońska. Cechuje ją wyobraźnia organizacyjna i duże zaangażowanie w rozwiązywanie problemów społecznych. Autorka przedstawiła nie tylko działania w perspektywie organizacyjnej ale też finansowej, uwzględniając różne interesy różnych podmiotów społecznych złączonych wspólną ideą, dzięki zintegrowanym procesom i strukturom. [W.P.]. Zdzisław Krupa: Możliwości rozwoju Gminy Rejowiec Fabryczny. Praca w syntetycznej formie opisuje sytuację wyjściową Gminy Rejowiec Fabryczny, przybliżając kontekst finansowy, demograficzny, instytucjonalny (podmioty działalności gospodarczej), infrastrukturalny, społeczny, ekologiczny ( Natura 000 ) i międzynarodowy zgodnie z metodą analizy otoczenia PEST, silne strony Gminy w w/w kontekście. Autor zgodnie z metodyką SWOT przybliża też ( ) wybrane szanse i zagrożenia funkcjonowania w ramach Euroregionu Bug.(...). Formułuje strategiczne cele rozwoju: poprawa warunków życia mieszkańców w sferze społecznej, poprawa warunków życia mieszkańców przez rozwój infrastruktury technicznej; wspieranie rozwoju rolnictwa i agroturystyki, które stanowiłyby bazę do rozwoju przetwórstwa rolno- spożywczego i turystyki. [W.P.]. Tadeusz Krzakowski: Projekt działań promujących miasto Legnicę w warunkach redukcji kosztów. Praca ukazuje palący problem realizacji zadań w sytuacji nieprzewidzianej redukcji kosztów, w warunkach niepewności. Autor wykazał się bardzo dobrą ą praktyki ale też co podkreślam mocno ą i umiejętnością zastosowania, ważnych dla tego obszaru, metod analitycznych i projektowych: racjonalnej metodologicznie procedury rozwiązywania problemów, metody pozycjonowania interesariuszy, diagramu ości, reguły V. Pareto, badania wąskich gardeł, Balanced Scorecard czyli Zrównoważonej Karty Wyników, działań antykryzysowych. [W.P.]. 0 1

12 Grażyna Anna Leszczyńska: Produkt regionalny- projekt budowy systemu współpracy. Praca zawiera opis działań, które należałoby zdaniem Autorki- zrealizować w celu zbudowania systemu współpracy różnych interesariuszy dla wytwarzania produktu regionalnego, jego promocji, umieszczenia i utrzymania na rynku. Przedstawia tych interesariuszy, którzy mogą i powinni działać na rzecz stworzenia pozytywnie synergicznej sieci dla wspólnych korzyści. Autorka ukazała wybrane problemy związane z tymi działaniami, także związane z realizacją efektywnego przywództwa łączącego sferę racji i emocji. [W.P.]. Piotr Lewandowski: Reorganizacja placówek oświatowych Gminy Janowiec. Autor opisał problem i jego tło społeczne w sposób jasny i czytelny. Przeprowadził analizę interesariuszy oraz analizę proponowanego rozwiązania w perspektywie finansowej, procesów wewnętrznych, klientów i rozwoju. [R.Z]. Krzysztof Mączkowski: Organizacja Centrum Obsługi Interesanta w zakresie należności gminnych w Urzędzie Miasta Łodzi. Analiza celowości. Autor szczegółowo przedstawił i zanalizował sytuację problemową (uwarunkowania prawne, organizacyjne, przestrzenne, społeczne), zaproponował konkretne rozwiązania, umocowane poznawczo w tej analizie, dostrzegając alternatywne możliwości i różne konsekwencje (także ryzyka) realizacji projektu, wyznaczył kolejne działania. Cechuje go systemowe spojrzenie na organizację i zarządzanie, podporządkowane trosce o sprawną realizację zadań Urzędu w przedmiotowym obszarze. [W.P.]. Maria Nowak: Motywowanie pracowników gminy. Ocena i propozycje doskonalenia funkcji ZZL i działań kierowniczych. Autorka konfrontuje wybrane elementy teorii i praktyki motywowania w dwóch perspektywach: 1) funkcji zarządzania zasobami ludzkimi, w której wyznacza się ramy możliwych i koniecznych działań oraz ) konkretnych działań kierowniczych cyklicznych czy też jednominutowych wzmocnień. Praca jest silnie osadzona w realiach Urzędu Gminy w Słopnicach, skoncentrowana na czynnikach podstawowych (wynagradzanie, nagrody, premie, awans, oceny itd.), ale też niektórych zbyt często pomijanych jak pochwały, czynniki klimatu motywacji. [W.P.]. Jerzy Zawadzki: Wykluczenia i marginalizacja społeczna na przykładzie mieszkańców Gminy Sochocin. Autor wskazał sposoby walki z problemem alkoholowym, uwzględniając współpracę samorządu gminnego z podległymi jednostkami organizacyjnymi Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej oraz Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; pokazał przykłady realizowanych zadań i konkretnych działań (przedsięwzięć), niezbędne nakłady i efekty tych prac, widziane z perspektywy wykonawcy zadań i osób objętych problemem. [W.P]. Dariusz Lazarowski: Strategia rozwiązywania problemów społecznych jako narzędzie integracji i edukacji społeczeństwa. Praca stanowi bardzo sprawne połączenie rozważań teoretycznych na temat strategii miasta oraz doświadczeń praktycznych Autora związanych z piastowaniem przez Niego stanowiska w urzędzie Gminy ( ). Autor powołuje podstawy prawne strategii rozwiązywania problemów społecznych oraz obowiązki gminy w tym zakresie. Jednym z najistotniejszych elementów strategii wg Autora jest zdiagnozowanie problemów społecznych, które powinny być oparte na rzetelnej informacji. (...). Autor rozwija główną tezę pracy przez opis strategii jako narzędzia integracji wszystkich uczestników polityki społecznej, a także opisaniu istotnej roli jaką odgrywa proces edukacyjny w budowaniu właściwej strategii. [E.G]. Waldemar Natoński: Wpływ kultury organizacyjnej urzędu na konkurencyjność rynkową samorządu gminy. Autor wskazuje, w jaki sposób między jednostkami samorządu terytorialnego utrzymuje się stan konkurencji mający na celu przyciągnięcie inwestorów, mieszkańców, turystów oraz zdobycie funduszy z UE. Autor nazywa ten stan marketingiem terytorialnym. Autor stawia i uzasadnia tezę, że potrzeby społeczności lokalnej lepiej zaspokajają gminy posiadające przewagę konkurencyjną nad innymi. Ta z kolei jest ściśle związana z kulturą organizacyjną urzędów obsługujących samorząd. [R.M.] Edyta Peikert: Wpływ stresu na jakość pracy pracowników samorządowych na przykładzie osób zatrudnionych w Gminie Pakosławice. Największym atutem pracy jest analiza badań przeprowadzonych przez Autorkę w gminie, w której pracuje. Badania i analiza zostały przeprowadzone zgodnie z metodologią. Autorka połączyła w pracy walor poznawczy badań z elementami praktycznymi. Badania dotyczące stresu mogą być wykorzystane do niwelowania jego źródeł wśród pracowników administracji samorządowej. [E.G.]. Stefan Prusik: Zarządzanie bezpieczeństwem na poziomie gminnym. Autor podejmuje w pracy próbę zdefiniowania bezpieczeństwa na poziomie gminnym, predyspozycji i umiejętności wójta w skutecznym zarządzaniu sytuacją, bezpieczeństwem mieszkańców oraz tego czy i jak wiedza w zakresie komunikacji jest potrzebna w sytuacjach krytycznych ( ). Polityka samorządu w zakresie zarządzania bezpieczeństwem powinna być świadomym i zaplanowanym długofalowym procesem, bo tylko taka może ograniczyć ewentualne straty. Osoby, które zarządzają bezpieczeństwem na poziomie gminy w sytuacjach kryzysowych muszą posiadać szereg umiejętności i wszechstronną wiedzę dotyczącą zarządzania zasobami ludzkimi, rozwiązywania konfliktów i podejmowania decyzji. [E.G.]. Sylwester Sokolnicki: Rola jednostki samorządu terytorialnego- gminy w zapobieganiu konfliktom drogowym. Do atutów pracy należy bardzo dobre wprowadzenie do tematu, z odniesieniem do przykładów konfliktów w gminie, które są poparte wieloletnią wiedzą Autora w tym zakresie, a także wyraźne postawienie ciekawej tezy oraz problemów badawczych. Autor zakłada, że aktywna rola samorządu terytorialnego jest niezbędna w skutecznym zapobieganiu i rozwiązywaniu konfliktów drogowych. ( ). Podejmowane przez gminę działania powinny służyć większości obywateli oraz dobru wspólnemu a nie realizowaniu celów rządzących. Ze względu na rolę samorządu oraz bliskość do problemów może on pełnić ogromną rolę w rozwiązywaniu konfliktów. Ponadto gmina posiada kompetencje w tym zakresie co jeszcze bardziej predestynuje ją do działań dotyczących rozwiązywania i zapobiegania konfliktom. Samorząd powinien zachowywać się aktywnie w przypadku powstania konfliktu. [E.G.]. Jarosław Walczuk: Wpływ komunikacji interpersonalnej wewnątrz organizacji na jej wizerunek na przykładzie Gminy Ruda-Huta. Przedmiotem pracy Autor uczynił rozważania na temat wpływu komunikacji interpersonalnej wewnątrz organizacji na jej wizerunek. to analizuje na przykładzie Gminy Ruda- Huta. Autor wskazuje, że badania przeprowadzone na potrzeby pracy dyplomowej doprowadziły do ujawnienia pewnych problemów komunikacyjnych między pracownikami w Urzędzie Gminy Ruda- Huta. Należy się w pełni zgodzić z tezą Autora, że ich rozwiązanie wpłynie na polepszenie jakości komunikacji społecznej oraz poprawi wizerunek organizacji. [R.M.]. Marta Sosnowska: Finansowanie oświaty w ramach subwencji i innych środków na przykładzie miasta Siedlce. Praca dotyczy zasady adekwatności środków do zadań rozważanego w aspekcie subwencji na zadania oświatowe. Analiza doświadczeń miasta Siedlce pokazuje, że aktualnie wyliczane

13 środki w wielkościach wynikających z algorytmu podziału subwencji oświatowej nie wystarczają na pełne zrealizowania zadań oświatowych. Autorka wskazuje na przyczyny tego stanu rzeczy. [E.K-S]. Bożena Sehn: Wykup wierzytelności jako źródło finansowania inwestycji (na przykładzie budowy publicznego przedszkola integracyjnego w Milanówku). Autorka wyczerpująco, a zarazem w sposób zwięzły, omówiła główne związane z wykupem wierzytelności na gruncie prawa cywilnego, przechodząc następnie do przedstawienia możliwości zastosowania tego instrumentu do sfinansowania budowy publicznego przedszkola integracyjnego w Milanówku. [M.S-M]. Małgorzata Nowak: Dylematy i kontrowersje związane ze składaniem oświadczeń majątkowych przez pracowników samorządowych na przykładzie Gminy Radomyśl nad Sanem. Autorka trafnie zidentyfikowała problemy związane ze składaniem oświadczeń majątkowych, rzetelnie przedstawiając sposób ich rozwiązania. Autorka wykazała się doskonałą ą zarówno aktów normatywnych określających powyższy obowiązek jak i poglądami Trybunału Konstytucyjnego i sądów w tym zakresie. Niewątpliwą zaletą pracy jest samodzielne i twórcze podejście Autorki do prezentowanego tematu. [B.S.]. Beata Pierścińska: Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Naruszewo jako akt prawa miejscowego. Autorka trafnie zidentyfikowała problemy związane z oceną, czy uchwała Rady Gminy Naruszewo jest zgodna z prawem powszechnie obowiązującym i spełnia wymogi poprawnej legislacji. Na szczególną uwagę zasługuje wszechstronna wiedza Autorki przejawiająca się w konsekwentnym wyjaśnianiu bardzo różnych zagadnień od zakresu przedmiotowego po kwestie formalne: procedurę nowelizacji i ogłaszanie aktu. Pracę wyróżnia twórcze i samodzielne podejście Autorki do wybranego tematu. [B.S]. Kazimierz Stachurski: Rola samorządu we współpracy z organizacjami pozarządowymi na przykładzie Gminy Ożarów Mazowiecki. Rzetelność warsztatu Autora przejawia się zarówno w konsekwentnym i wszechstronnym przedstawieniu podstawy prawnej współpracy jak i pogłębionej analizie efektów, które przynosi jej realizacja w Gminie Ożarów Mazowiecki. Walorem pracy jest również zasygnalizowanie korzyści, jakie niesie współpraca w aspekcie aktywizacji społeczności lokalnej przez otwarty i odważny samorząd. [B.S]. Maria Wilk: Znaczenie planowania przestrzennego dla rozwoju lokalnego gminy na przykładzie realizacji projektu rewaloryzacji miejscowości Kobierzyce. Aspekty prawne oraz efekty społeczne i ekonomiczne. Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Kobierzyce zostały wszechstronnie omówione. Na uwagę zasługuje szczegółowa charakterystyka projektu rewaloryzacja Kobierzyc. Praca przekonuje, że Autorka nie tylko dobrze rozeznała temat, ale również interesująco go przedstawiła. Studium przypadku Kobierzyc może stanowić przykład dla innych gmin, które planują proces rewaloryzacji. [B.S.]. Jarosław Wojdyła: Płatne i bezpłatne świadczenia w publicznych placówkach wychowania przedszkolnego na terenie gminy Klwów. Autor podjął udaną próbę zdefiniowania problemów stojących przed radą gminy w procesie stanowienia prawa miejscowego regulującego świadczenia, za które może być pobierana dodatkowa odpłatność od rodziców dziecka uczęszczającego do przedszkola lub innej placówki wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez gminę. Przekonująco wykazał trudności interpretacyjne ustawowego zwrotu świadczenia dodatkowe w kontekście określenia jego zakresu przedmiotowego oraz reguł ustalania wysokości opłat za świadczenia o takim charakterze. [B.S.]. Krzysztof Roman Dąbkowski: Bariery w zakresie przygotowania i realizacji inwestycji infrastrukturalnych liniowych na przykładzie budowy gazociągu Jamał Europa Zachodnia na terenie gminy Tłuchowo. Opracowanie zawiera interesujące spostrzeżenia dotyczące funkcjonowania wybranych przepisów prawnych z omawianej dziedziny. Ustalenia zawarte w pracy i wnioski badawcze są należycie udokumentowane i nie budzą wątpliwości. [R.P.]. Kazimierz Hudzik: Szczególny charakter dodatku uzupełniającego w systemie wynagrodzeń nauczycieli. Praca została oparta na gruntowej analizie problemu dodatków, przeprowadzonej ze ą materii i świadczącej o umiejętności samodzielnego i niezależnego oceniania problemów prawnych w aspekcie społecznych i gospodarczych konsekwencji wprowadzanych rozwiązań normatywnych. [R.P.]. Janusz Jankowski: Polityka informacyjna urzędu gminy podstawowym warunkiem prowadzenia skutecznej kontroli społecznej. Dobrze postawiony i ważny temat w działalności samorządu terytorialnego. Autor dobrze trzyma się tematu, stawia problemy, analizuje je przez pryzmat przepisów prawnych. Opis rzeczywistości wszechstronny skąpo ukazane bariery i kłopoty realizacji polityki informacyjnej. [J.M.]. Tomasz Konczewski: Inicjatywa uchwałodawcza w gminie. Opracowanie zawiera właściwie uporządkowaną i trafną w zakresie konkluzji analizę rozwiązań na tle przepisów ustawowych. Wykorzystano akty normatywne, orzecznictwo i literaturę przedmiotu w stosownym zakresie. [R.P.] Piotr Kozłowski: Prawo pracy i jego znaczenie dla funkcjonowania samorządu terytorialnego na przykładzie gminy. Opracowanie dotyczy fundamentalnego problemu statusu pracowników samorządowych. Problemy wybrane do analizy odzwierciedlają istotę, konkluzje przedstawione przez Autora są należycie udokumentowane. [R.P.]. Elżbieta Krauze: Znaczenie statutu w funkcjonowaniu organów gminy na przykładzie statutu gminy Sochocin. Autorka przeprowadza wnikliwą i pogłębioną analizę instytucji statutu gminnego na konkretnym przykładzie. Opracowanie świadczy o materii i zrozumienia problematyki znaczenia tego rodzaju przepisów w funkcjonowaniu samorządu gminnego, a także o kompetencji Autorki w zakresie prawa samorządowego. [R.P.]. Władysław Marek Lasocki: Skutki niezachowania ciągłości prawnej w planowaniu przestrzennym. Studium przypadku. Autor podejmuje bardzo istotne i złożone zagadnienie konsekwencji braku ciągłości prawnej w planowaniu przestrzennym. Na podkreślenie zasługuje trafna identyfikacja trudnego, które zostało poddane wnikliwej i przeprowadzonej starannie analizie uwzględniającej znaną Autorowi praktykę i jego doświadczenie zawodowe. [R.P]. Władysław Dariusz Łokietek: Wybrane aspekty dotowania przedszkoli niepublicznych w warunkach kryzysu finansowego a istota samorządności na przykładzie gminy Karczew. To świetne opracowanie, jak sądzę, wynika z dużego doświadczenia z pracy w samorządzie terytorialnym ( ) Autora. Na poziomie ogólnym ale i na przykładzie konkretnym gminy Karczew Autor pokazał jak niedoskonałości prawne mogą zderzać rzeczywistość z ideą (istotą) samorządności. Problem opisany ( ) z przytoczeniem niezbędnych danych potwierdzających wiarygodność ustaleń i refleksji Autora. [J.M.].

14 Kazimierz Makowski: Realizacja dyspozycji ustawowej w zakresie określenia zasad dostępu do dokumentów i korzystania z nich w statutach samorządów powiatowych. Praca dotyczy doniosłego z punktu widzenia praw obywatelskich. Zaletą pracy jest uczynienie przedmiotem oceny rozwiązań zawartych w różnych statutach samorządów powiatowych, które Autor analizuje uwzględniając aktualny stan normatywny i orzecznictwo. [R.P.]. Grzegorz Małkus: Wprowadzenie do obiegu prawnego regulacji prawa miejscowego z katalogu zadań fakultatywnych jednostki samorządu terytorialnego. Autor ( ) analizuje problematykę pogranicza prawa miejscowego i społecznych uwarunkowań funkcjonowania samorządu lokalnego. Praca nawiązuje do wybranej literatury przedmiotu akcentując szczególnie wskazane w niej znaczenie niezależności samorządu lokalnego. ( ) Ustalenia Autora stanowiły inspirację dla praktyki (...). [R.P.]. Witold Malarowski: Analiza możliwości i potrzeb powstania Metropolii Warszawa. Autor przedstawił istotę, bariery polityczno-ekonomiczne w tworzeniu aktualnie Metropolii Warszawa. Interesujący i poznawczy jest fragment pracy o korzyściach płynących z utworzenia Metropolii. [J.M.]. Ocena użyteczności prac dyplomowych. Ilościowa i jakościowa analiza wniosków zawartych w pracach dyplomowych Uczestnicy Podyplomowych Studiów Akademia Liderów Samorządowych stanowili bardzo szczególną grupę słuchaczy. Mieliśmy świadomość, że są to osoby piastujące najwyższe funkcje w strukturze władz lokalnych, a także osoby mające bogate doświadczenie profesjonalne. Potwierdzała to struktura społeczno-demograficzna tej grupy. Wśród słuchaczy PS ALS było aż 6 Prezydentów, Burmistrzów i Wójtów oraz 1 ich zastępców; osoby to Sekretarze Gmin, a 11 to Skarbnicy Gmin. Tak więc 86% słuchaczy pełniło swoje funkcje w jednostkach samorządu terytorialnego na poziomie gminy, w tym % była związana z pracą na rzecz gmin wiejskich, 1% gmin miejsko-wiejskich a % gmin miejskich. Wśród słuchaczy1% stanowiły osoby związane z samorządem na poziomie powiatu. Wśród nich było Starostów, Zastępców, 1 członek Zarządu Powiatu, 6 Sekretarzy Powiatu i 1 Skarbnik Powiatu. Bardzo ciekawie przedstawiała się struktura wykształcenia słuchaczy. Najliczniej reprezentowane były osoby mające wykształcenie wyższe prawniczo-administracyjne (19%) oraz ekonomiczne (19%). Osoby o wykształceniu humanistycznym (różne profile) stanowiły 16% i tyle samo osób miało ukończone wyższe studia politechniczne (16%). Poza tym 1% kończyło studia rolnicze, a 11% studia pedagogiczne. Było także wśród słuchaczy PS ALS osób, które miały ukończone więcej niż jeden kierunek studiów. Struktura wieku badanych wskazuje jednak, że wiele osób ukończyło studia kilkanaście lub kilkadziesiąt lat temu. Osoby do 0-go roku życia stanowiły tylko 0%. W przedziale 1-0 lat było % słuchaczy zaś powyżej 0 roku życia 7%. Należy więc sądzić, że dla znacznej części udział w studiach podyplomowych ALS był związany z aktualizacją wiedzy wyniesionej przed laty ze studiów; dla części były to zajęcia dostarczającej nowej wiedzy, z którą na studiach przed laty nie mieli okazji się zetknąć. Bez wątpienia natomiast profil studiów ALS dotykał zagadnień, z którymi słuchacze mieli do czynienia z racji pełnionych funkcji i wykonywanych zadań zawodowych. Ukoronowaniem wysiłku intelektualnego słuchaczy ALS było przygotowanie prac dyplomowych. Słuchacze mieli tu dużą swobodę w wyrażaniu swych preferencji. Jak już wspomniano, wybierali blok tematyczny zajęć, w których chcieli uczestniczyć. Następnie na seminariach wskazywali problemy, które chcieli podjąć w pracy dyplomowej. Po konsultacjach z promotorem określali ostatecznie temat i tytuł pracy. Analiza podjętych tematów świadczy o tym, że słuchacze w zdecydowanej większości podejmowali jednoznacznie związane z problemami, które dotyczyły konkretnej jednostki samorządu terytorialnego, konkretnej społeczności lokalnej, czy konkretnej miejscowości. Aż 90,7% prac dyplomowych było sprofilowane na konkretnie określony zakres problemów. Tylko 9% dotyczyło tematyki ogólnej nie odwołującej się do praktyki funkcjonowania JST. Należy dodać, że prace o tematyce tzw. ogólnej dotyczyły głównie obowiązujących regulacji prawnych. Piszący nie odnosili jednak swych refleksji do konkretnych problemów wynikających np. z praktyki stosowania prawa. W pracach, które przedstawiały egzemplifikacje praktycznych problemów funkcjonowania samorządu terytorialnego i społeczności lokalnych 78,% rozważało występujące na poziomie gminy (w tym jedna praca na poziomie Sołectw i Gminy); 1,% dotyczyło problemów z poziomu powiatu (jedna praca dotyczyła zagadnień Regionu). W procesie dydaktycznym promotorzy (zgodnie z przyjętymi wcześniej założeniami metodologicznymi) kładli duży nacisk na to, aby piszący prace słuchacze PS ALS jasno określali cel pracy oraz problemy badawcze. Chodziło o to, aby mieli jasno uświadomione, które podejmują w pracy, aby potrafili sformułować pytania, na które w pracy szukają odpowiedzi. Analiza treści prac dyplomowych potwierdza, że piszący bardzo dobrze wywiązali się z postawionych im wymogów. Potrafili określić cel pracy, a wielu z nich formułowało kilka celów, które podejmowali w swoim opracowaniu (wskaźnik ilości sformułowanych celów postawionych sobie przez piszących wynosi 1,67 na jedno opracowanie). Analiza treści sformułowanych w pracach dyplomowych celów prowadzi do wniosku, iż słuchacze PS ALS pisząc je chcieli osiągnąć następujące cele: 1. Cele o charakterze rozwiązań prawno-strukturalnych: lepsze zrozumienie obowiązujących regulacji prawnych, poznanie problemów wynikających ze stosowania prawa i skutków, które to wywołuje (w tym wskazanie luk, dysfunkcji prawa) %, wypracowanie rozwiązań systemowych, wzorów rozwiązań organizacyjnych, wzorów możliwych do aplikacji w innych JST 1,8%.. Cele zmierzające do poprawy zarządzania kadrą administracji samorządowej: motywowanie pracowników urzędów, budowa zespołów pracowniczych, zwiększanie potencjału kadry, podnoszenie jakości i sprawności administracji samorządowej 0,7%, lepsza organizacja i kontrola pracy urzędników, jasny podział zadań i kompetencji %.. Cele dotyczące strategii rozwoju JST: znalezienie nowych możliwości rozwoju gminy/powiatu 1,1%, poprawa wizerunku JST, lepsza promocja gminy/miasta %.. Cele dotyczące relacji organów samorządu terytorialnego z mieszkańcami: lepszy przepływ informacji między urzędem a mieszkańcami, podnoszenie zaufania obywateli do organów samorządu terytorialnego, podnoszenie kultury politycznej obywateli 11,9%, lepsze zaspakajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców 6,%. Pisząc prace dyplomowe, po analizie podjętych zagadnień, autorzy formułowali wnioski końcowe. W założeniach metodologicznych zalecono piszącym, aby starali się uświadomić sobie jakie pożytki wynikają z opracowania pracy dyplomowej. Chodziło nam o to, aby słuchacze ALS zdali sobie sprawę z tego jaka jest użyteczność ich opracowań. Jakie efekty intelektualne przyniosła wiedza wykorzystana przy pisaniu pracy dla nich osobiście w związku z zadaniami, które wiążą się z ich funkcją w samorządzie terytorialnym? Jaka jest użyteczność rozważanych przez nich w pracy dyplomowej problemów dla zmiany sposobu funkcjonowania urzędu oraz podniesienia jakości pracy podległych im pracowników? Jakie pożytki mogą wynikać z podjętej w pracy problematyki dla sposobu funkcjonowania społeczności lokalnej i jakości życia mieszkańców? 6 7

15 Analiza treści wniosków zawartych w pracach dyplomowych pozwala stwierdzić, że 7% opracowań zawiera wnioski wyraźnie określające użyteczność pracy ze wskazaniem adresatów, dla których rozważane problemy przynoszą wymierne korzyści. Wśród autorów, którzy takie wnioski formułowali było 0 osób, które potrafiły wskazać użyteczność pracy na trzech wyróżnionych poziomach (dla siebie, dla urzędu/pracowników i dla mieszkańców). Dalsze 6 osób potrafiło wskazać użyteczność rozwiązań przynajmniej w dwóch aspektach (dla siebie i swoich pracowników; dla siebie i dla mieszkańców; lub dla urzędników i mieszkańców). Natomiast osób wskazało użyteczność swojej pracy adresowaną przynajmniej w jednym z w/w aspektów. Pozostałe % piszących wyciągnęło wnioski na takim poziomie ogólności, że nie można było jednoznacznie ustalić dla kogo mogą być one użyteczne, do kogo konkretnie są adresowane. Analiza ilościowa wskazuje, że użyteczność swojej pracy i zawartych w niej wniosków dla siebie (dla piszącego w związku z jego funkcją zawodową) określiło autorów. Ilość tych wniosków określa wskaźnik 1,6 wniosku na jedną osobę. Użyteczność pracy dla urzędu, pracowników im podległych wskazało piszących. Ilość zgłaszanych wniosków określa wskaźnik,17 wniosku na jednego piszącego o tym. Natomiast użyteczność pracy i zawartych w niej ustaleń dla funkcjonowania społeczności lokalnej wskazało piszących, a ilość zgłoszonych wniosków określa wskaźnik 1,67 na jednego autora. Przytoczone tu dane wskazują, że efektem kształcenia było uświadomienie sobie przez ponad połowę słuchaczy, iż dzięki zdobytej wiedzy w trakcie zajęć i przygotowaniu pracy dyplomowej oni sami podnieśli swoje kwalifikacje i dostrzegli nowe, które powinni brać pod uwagę pełniąc swoje funkcje. Dostrzegli także, iż ich wiedza może sprzyjać podnoszeniu poziomu i jakości pracy administracji samorządowej. Wyraża się to w przekonaniu, że zdobyta wiedza służy temu, aby uczestnicy ALS byli bardziej kreatywnymi liderami przełożonymi administracji samorządowej kształtującymi i podnoszącymi na wyższy poziom jakość pracy kadry urzędniczej JST. Użyteczność zdobytej wiedzy wyraża się także w tym, iż cześć uczestników PS ALS uświadomiła sobie, że łatwiej im będzie zabiegać o to, aby być liderami w społecznościach lokalnych, mieć wpływ na kształtowanie samorządności jako istotnego atrybutu mieszkańców, mieć wpływ na zwiększenie partycypacji obywateli w kształtowaniu demokratycznego oblicza Polski Lokalnej. * * * Przejdźmy obecnie do szczegółowej analizy treści wniosków, które sformułowaniu słuchaczy twierdzących, że oni sami poszerzyli swoją wiedzę profesjonalną potrzebną im do wykonywania zadań związanych z pełnionymi funkcjami w JST. Można wyróżnić tu pięć obszarów wiedzy i umiejętności, które dla słuchaczy ALS były szczególnie atrakcyjne. Profesjonalizm Część badanych podkreślała, że studia podyplomowe generalnie podniosły poziom wiedzy i zwiększyły ich kwalifikacje. Ten aspekt wskazano w 19,% wniosków. Piszący podkreślali, że udział w studiach podyplomowych pozwoli im zyskać poczucia bycia bardziej kompetentnymi na ich stanowiskach. Oto przykłady takich opinii: Udział w studiach podyplomowych ALS przyjęłam jako szansę na podniesienie kwalifikacji oraz poziomu wiedzy w zakresie efektywnego zarządzania w JST, poprawy jakości w nadzorowaniu zadań będących w mojej kompetencji ( ) Wykorzystując zdobytą wiedzę postaram się lepiej wykonywać swoje obowiązki. (Krystyna Batko) Dzięki zdobytej w trakcie studiów wiedzy w przyszłości będę mogła wprowadzać zmiany w sposób świadomy, w oparciu o nowe, dotychczas nie stosowane w urzędzie techniki. (Małgorzata Górz) Studia Podyplomowe w ramach ALS ( ) dały mi możliwość poszerzenia wiedzy z zakresu działania samorządu terytorialnego, a specjalizacja Jakość i stanowienie prawa w JST była dla mnie przyszłościowym strzałem w dziesiątkę. W pełni spełniły moje oczekiwania oraz wzbogaciła mnie o szerszą wiedzę, którą wykorzystuję na co dzień w pracy na stanowisku sekretarza gminy. (Konrad Lewandowski) Nauka w czasie studiów, a później przygotowanie materiałów i pisanie pracy dyplomowej usystematyzowały moją wiedzę w zakresie finansów publicznych, w tym finansowania inwestycji. Należy dodać, że nauka na studiach w dwudziestym roku istnienia samorządu terytorialnego i po 16 latach pracy na stanowisku Burmistrza dała mi wiele radości i satysfakcji. (Andrzej Pietrasik) Umiejętności kierownicze Druga grupa wniosków (1,%) odnosiła się do nabycia przez słuchaczy ALS nowych umiejętności i kwalifikacji w zakresie komunikacji interpersonalnej, technik negocjacji i rozwiązania konfliktów, budowy zespołów pracowniczych i motywowania pracowników a więc chodzi tu przede wszystkim o relacje przełożony-podwładny. Do tej grupy można też zaliczyć te wypowiedzi, w których słuchacze podkreślali, że nabyli nową wiedzę w zakresie sprawności zarządzania, bardziej efektywnego podziału obowiązków i zadań, oraz umiejętności oceny kompetencji pracowników. Oto przykłady takich opinii: Dzięki ( ) wiedzy zdobytej w trakcie PS ALS stwierdzam, że nadszedł już najwyższy czas, aby porzucić stare metody zarządzania ludźmi polegające tylko na koordynowaniu, nadzorowaniu i rozliczaniu pracowników z powierzonych im zadań. Ludźmi trzeba przewodzić! Trzeba być dla nich najlepszym przykładem i wzorem do naśladowania, trzeba bardziej przyjrzeć się potrzebom pracownika, jego ambicjom, pasjom, talentom i problemom, uczestniczyć z nim w realizacji zadań, służyć radą i pomocą. Trzeba być ich współpracownikiem, a nie tylko szefem. (Maria Nowak) Poznałem wiele nowych zasad oraz technik rozwiązywania konfliktów zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Zgłębiłem i zweryfikowałem swoje dotychczasowe podejście dotyczące zarządzania zasobami ludzkimi. (Jacek Szwagrzyk) Uważam, że studia ALS są świetnym pomysłem na odświeżenie wiedzy ludziom zajmującym czasowo funkcje w samorządzie lokalnym. Wspaniali wykładowcy, których wykłady miałem przyjemność wysłuchać przedstawili mi wiedzę z zarządzania, komunikacji interpersonalnej, zarządzania konfliktem, czy mediacji w sposób bardzo ciekawy i innowacyjny, który rzucał światło na dany problem pod innym kątem, z innego punktu widzenia. Ten punkt widzenia prezentowany przez wykładowców pozwala osobie, która już od dawna pracuje na swoim stanowisku zarządzając gminą lub miastem, w sposób świeży podejść do spraw, które w natłoku zajęć zostały już przekreślone i uznane za niewykonalne ( ) i wykonywać je. (Jarosław Walczuk) Znajomość prawa Trzecia grupa wniosków (16,1%) odwoływała się do pożytków płynących dla słuchaczy z lepszej obowiązujących regulacji prawnych oraz poznania praktycznych problemów, które powstają w procesie stosowania prawa lub tworzenia prawa lokalnego. 8 9

16 Podnoszący ten aspekt stwierdzali: Jako Sekretarz Gminy Dzierzążnia posiadam większą wiedzę w zakresie prawa krajowego i unijnego na podstawie których podejmowane są uchwały prawa miejscowego. (Adam Sobiecki) ( ) Praca zmotywowała mnie do zbadania uchwały w sprawie Regulaminu Czystości i Porządku w Gminie Naruszewo. Dzięki wiedzy zdobytej na studiach podyplomowych mogłam dokonać badania uchwały nie tylko pod względem spełnienia warunków formalnych, merytorycznych, ale również pod względem technik i zasad legislacyjnych. (Beata Pierścińska) Uważam, że korzyściami osobistymi dla mnie i mojego stanowiska pracy będzie na pewno usprawnienie procesów i procedur prowadzących w Urzędzie Gminy Dobre. Na pewno lepiej przygotowane będą projekty uchwał zarówno pod względem proceduralnym, jak i merytorycznym. (Sławomir Miąskiewicz) Relacje z mieszkańcami Kolejna grupa pożytków, które wyróżnili autorzy prac dyplomowych dla siebie, wiązała się z nabyciem przez nich umiejętności lepszego kształtowania relacji między władzą lokalną a mieszkańcami i pozyskiwaniem poparcia społecznego dla inicjatyw władz lokalnych. Te problemy podnosiło 1,6% wniosków. Oto przykłady wypowiedzi: Zwiększyła się moja wiedza w zakresie budowania stosunków społecznych ukierunkowanych na osiągnięcie celu. Łatwiej mi będzie, korzystając z problemów ujętych w tej pracy, przyciągnąć innych do współpracy, zdobywać zwolenników dla swojej wizji, motywować innych do robienia tego na czym mi zależy jako przedstawicielowi samorządu terytorialnego ( ). (Grażyna Leszczyńska) Analiza treści statutów samorządowych w aspekcie sformułowanych zasad dostępu do dokumentów i korzystania z nich przez obywateli, oraz w szerszym wymiarze jawność działania organów samorządowych, pozwoliła mi pogłębić i usystematyzować wiedzę z tego zakresu. Zrozumiałem także jak ważną kwestią jest jawność działania organów władzy publicznej, jak istotna jest kontrola społeczna działań organów władzy. (Kazimierz Makowski) Szukanie możliwości rozwoju JST Część autorów prac stwierdziła, że nabyli nowych umiejętności w zakresie lepszej promocji swojej gminy/miasta, ich rozwoju, pozyskiwania nowych inwestorów i środków. Problemów tych dotyczyło 8% wniosków. Oto przykłady tego typu stwierdzeń: Funkcja Przewodniczącego Zarządu Powiatu wymaga ode mnie aktywności w poszukiwaniu środków finansowych i planowania perspektywicznego. Wymaga także umiejętności pozyskiwania partnerów wspierających konkretne zadania inwestycyjne, decyzyjności, a także przewidywania zagrożeń poprzez wprowadzanie mechanizmów zabezpieczeń polegających na analizie ryzyka i kontroli zarządczej. (Zenon Janus) Dla mnie jako Prezydenta miasta jest to przede wszystkim działanie na rzecz rozwoju miasta poprzez pozyskiwanie potencjalnych inwestorów i turystów. Powinienem promować swoje miasto jako miejsce szczególne, zachwalając jego zalety, a z drugiej strony reklamować siebie, swoje działania ukazując rolę samorządu w zarządzaniu terytorium. (Andrzej Czapski) Trzeba krok po kroku realizować najważniejsze dla lokalnej społeczności działania, inwestycje pomimo małego budżetu naszej gminy ( ) Bezustannie trzeba zdobywać nawet te tzw. małe fundusze, aby dążyć do zrealizowania zamierzonych celów, aby żyło się lepiej ( ). (Tadeusz Klimek) *** Przejdźmy teraz do analizy treści tych wniosków, w których słuchacze ALS podkreślali, że zdobyta przez nich wiedza będzie użyteczna dla kadry urzędniczej, będzie miała wpływ na funkcjonowanie urzędu. W tym wymiarze można także wskazać obszarów działania w których słuchacze ALS widzieli możliwości aplikowania nabytej wiedzy i umiejętności dążąc do lepszego funkcjonowania administracji samorządowej. Udział pracowników w procesie decyzyjnym Pierwsza grupa wniosków (0%) sprowadzała się do przekonania, że wiedza wyniesiona z ALS pozwoli odkryć u podległych im pracowników silniejsze motywacje do pracy, zwiększać ich identyfikację z wykonywanymi zadaniami, zwiększać udział pracowników w procesach decyzyjnych, poprawi atmosferę w miejscu pracy. To podejście widoczne jest przykładowo w takich stwierdzeniach: Dotychczas staraliśmy się jako osoby zarządzające gminą, zwiększać kompetencje pracowników przede wszystkim o wiedzę fachową, niezbędną do bezbłędnego interpretowania zapisów ustaw, a co za tym idzie właściwego załatwiania spraw. Dziś wiem, na podstawie niniejszych badań, że potrzebne są również pracownikom informacje czy szkolenia zwiększające ich wiedzę również w płaszczyźnie komunikacji interpersonalnej ( ) Z przeprowadzonych ankiet wynika, że pracownicy potrzebują dodatkowych informacji o działaniach realizowanych w gminie. (Jarosław Walczuk) ( ) Jasno zostały określone cele oraz korzyści pracy grupowej, z właściwym wykorzystaniem umiejętności wszystkich członków. Odrzuciłem dominację poprzez przywództwo zapewniając wszystkim członkom udział w podejmowaniu ważnych decyzji, zdolnego do modyfikacji własnych działań. Zbudowaliśmy poczucie wspólnej odpowiedzialności za realizację zamierzenia strategicznego. ( ) (Robert Choma) Korzyści dla urzędu ( ) to współudział pracowników we wprowadzaniu zmian w organizacji np. poprzez składanie wniosków dotyczących zmian w Regulaminie Organizacyjnym. Pracownik czuje się doceniony i nie pozostawiony samemu sobie. Pracownik wie, że jego twórcze myślenie przy rozwiązaniu sytuacji konfliktowych zostanie przez kierownictwo docenione ( ). (Aneta Piotrowska) Model samooceny CAF006 stanowi bardzo przydatne narzędzie dla małych ( ) jednostek samorządu terytorialnego, a korzyści z dokonanej oceny są nie do przecenienia. W chwili obecnej ( ) zauważa się pozytywny wpływ wdrożenia tej metody w urzędzie. ( ) Grupa samooceny zmotywowała poszczególne referaty do wspólnej pracy, a co za tym idzie zintegrowała je. Niesamowitym było ob- 0 1

17 serwowanie jak poszczególne referaty prześcigają się dostarczając dowody na realizację przez nie poszczególnych podkryteriów. (Agnieszka Minkina) Myślenie systemowe i strategiczne Druga grupa wniosków (8%) zwracała uwagę na to, że dzięki wiedzy wyniesionej z ALS podlegli pracownicy zyskają zdolność szerszego spojrzenia na stojące przed nimi zadania, potrafią znaleźć systemowe rozwiązania, potrafią tworzyć złożone strategie działań. Ten punkt widzenia prezentują przykładowo następujące wypowiedzi: Szersze spojrzenie na zakres wykonywanych działań może spowodować usprawnienie pracy oraz przekonanie, że działalność urzędu nie jest zbiorem przypadkowych decyzji lecz przemyślanym wykonywaniem zaplanowanej wcześniej koncepcji. (Andrzej Czapski) Analiza problemów omawianych w pracy dyplomowej pozwala na całościową ocenę inwestycji realizowanych przez powiat rawski. ( ) Pracownikom starostwa umożliwia aktywne włączenie się w proces analizy i tworzenia planów długookresowych, ze wskazaniem celów szczegółowych, źródeł finansowania, wskazania zagrożeń oraz możliwości realizacji. (Józef Matysiak) Rozważane w tej pracy problemy badawcze otwierają drogę do aktywnego, twórczego myślenia i działania. Wskazują także na potrzebę ustawicznego doskonalenia warsztatu pracy i podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników, ( ) wyrabiają u pracowników odpowiedzialność, systematyczność oraz gotowość do podejmowania trudnych wyzwań. (Zenon Janus) Niniejsze opracowanie będzie zaprezentowane pracownikom naszej administracji gminnej celem ukazania i przedyskutowania znaczenia i zasadności stosowania procedur negocjacji, konsultacji społecznych, a także staranności i rzetelności na wszystkich etapach realizacji zadań gminy. Analiza przypadku pozwoli na dokonanie oceny ryzyk przy podejmowaniu zadań niestandardowych. (Maria Wilk) Zmiana organizacji pracy Kolejna grupa wniosków (%) stwierdzała, że użyteczność zdobytej wiedzy przekłada się na lepszy podział zadań, określenie kompetencji pracowników i generalnie podniesienie sprawności działania urzędu. Oto przykłady tego typu wniosków: Jasny podział zadań przypisany odpowiednim komórkom organizacyjnym urzędu, odpowiednie nakreślenie zasad współpracy i odpowiedzialności za powierzone zadania, gwarantuje właściwe podejście i zaangażowanie pracownika w wykonywanie przypisanych zadań. (Andrzej Czapski) Opracowane tablice kompetencyjne przy udziale wszystkich kierowników komórek organizacyjnych i samodzielnych stanowisk pracy, będą jasno określały zadania, obowiązki i uprawnienia. Zostaną wyeliminowane zadania nachodzące na siebie lub powielające się, a ujawnione białe plamy zostaną podzielone na poszczególnych pracowników. Przekazanie kompetencji pracownikom zwiększy ich świadomość w kwestii odpowiedzialności za realizację powierzonych zadań. (Krystyna Batko) Tematyka studiów wpłynie na lepszą organizację pracy i sprawniejsze funkcjonowanie komórek organizacyjnych w Urzędzie Gminy Sochocin. (Elżbieta Krauze) Relacje urząd obywatel Podkreślono też (1% wniosków), że zdobyta wiedza pozwoli na poprawę relacji urząd obywatel i lepszą obsługę interesantów. Przykłady takich wypowiedzi: Umożliwienie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych zagwarantuje ciągły wzrost kwalifikacji zawodowych, co wpłynie na lepszą i bardziej profesjonalną obsługę petentów. (Jacek Szwagrzyk) Myślę, że poziom wiedzy moich urzędników w zakresie jawności działania organów i możliwości dostępu do dokumentów znacznie się podwyższy. Wartością dodaną tej pracy dla podległych mi pracowników będzie na pewno zrozumienie potrzeby dostępu do dokumentów przez społeczeństwo ( ). (Kazimierz Makowski) Umiejętne stosowanie prawa Część słuchaczy (8% wniosków) była przekonana, że ich wiedza będzie sprzyjać przestrzeganiu prawa oraz ułatwi lepsze zrozumienie przez pracowników zasad tworzenia i stosowania obowiązujących regulacji prawnych. Oto przykłady tego typu wniosków: Rozważenie problemów omówionych w pracy stanowi pozycję pomocną pracownikom urzędu gminy, sołtysom oraz radnym w wypracowaniu modelu prawidłowego stosowania przepisów ustawy o funduszu sołeckim. (Irena Prucnal) Zagadnienia poruszane w niniejszej pracy są bardzo istotne dla urzędników Biura Rady Starostwa Powiatowego w Opocznie. To oni mają duży wpływ na pracę Rady, a tym samym na jakość stanowionego w tym zakresie prawa. (Grażyna Wielgus) *** Jeżeli chodzi o trzeci poziom adresatów pożytków wynikających ze zdobytej przez słuchaczy ALS wiedzy, to były to społeczności lokalne. Przypomnijmy, że wnioski w tym zakresie przedstawiło Autorów prac dyplomowych. Wnioski te także można sprowadzić do czterech pól analizy. Jakość życia mieszkańców Słuchacze ALS (0,7% wniosków) podkreślali, że dzięki wiedzy zdobytej na studiach lepiej potrafią identyfikować potrzeby społeczności lokalnych i działać sprawniej na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców.

18 Oto przykłady takich wypowiedzi: Niewątpliwą korzyścią przedsięwzięcia jest też aspekt społeczny przeświadczenie mieszkańców miasta, że cały samorząd kompleksowo realizuje zadania służące dzieciom i młodzieży, czyli tej części społeczności, która wzrasta w swoim mieście w poczuciu, że jest ważna i być może w przyszłości chętniej będzie działać na rzecz jego rozwoju i utożsamiać się z nim. (Teresa Kozera) Realizacja inwestycji drogowych służy przede wszystkim społecznościom lokalnym. Stan techniczny dróg powiatowych bezpośrednio decyduje o warunkach życia mieszkańców i ich bezpieczeństwie. (Zenon Janus) Opracowana przez nas metoda powinna być jedną ze składowych pomocy realizowanej na szerszą skalę ( ) Osoby uzależnione i współuzależnione wiedzą gdzie mogą się zgłosić, aby otrzymać pomoc. (Jerzy Zawadzki) Sprawność administracji samorządowej Kolejna grupa wniosków (18,7%) podkreślała, że zdobyta przez słuchaczy ALS wiedza dla społeczności lokalnej przyniesie korzyści w sferze bardziej sprawnej obsługi mieszkańców. Przykłady: W ramach zintegrowanego systemu wymierne korzyści osiągną interesanci. Każdy z nich będzie miał ułatwiony dostęp do szybkiej informacji dotyczącej danych o swoich zobowiązaniach i terminach ich płatności. (Krzysztof Mączkowski) Korzyści dla mieszkańców to przede wszystkim jakość usług świadczonych w urzędzie ( ). (Elżbieta Krauze) Dla społeczności lokalnej wdrożenie elektronicznego obiegu dokumentów znacznie ułatwi dostęp i przyspieszy załatwianie spraw administracyjnych. Pojawi się obustronna komunikacja internetowa pomiędzy urzędnikiem i obywatelem oraz możliwość śledzenia postępu w załatwianiu sprawy. (Mirosław Kolis) Identyfikacja mieszkańców z samorządem Podkreślano (,7% wniosków), że zdobyta wiedza będzie przynosić korzyści dla społeczności lokalnych wzmacniając identyfikację mieszkańców z samorządem terytorialnym i wzmocni poczucie podmiotowości mieszkańców m.in. przez lepsze ich poinformowanie o działaniach organu samorządu na ich rzecz i współdziałaniu samorządu z organizacjami pozarządowymi. Ten punkt widzenia dobrze obrazują następujące stwierdzenia: Społeczność lokalna, czyli mieszkańcy naszej Gminy, mają dostęp do wszelkich informacji na temat osób, które ich reprezentują. Mogą na bieżąco kontrolować swoich przedstawicieli, utwierdzając się w przekonaniu, że ludzie, których wybrali, bądź którzy piastują określone stanowiska, są odpowiednimi osobami, dbającymi o rozwój naszej małej ojczyzny. (Małgorzata Nowak) Zbudowanie skutecznego systemu współpracy, może pokazać lokalnej społeczności, że powinni oni zacząć odczuwać dumę i większą wiarę w swój status w regionie i kraju. (Grażyna Anna Leszczyńska) Samorząd uznaje współpracę z organizacjami pozarządowymi za ważny czynnik aktywizacji społecznej służący lepszej realizacji zadań ustawowo powierzonych Gminie, a także rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnej. (Kazimierz Stachurski) Mieszkańcy muszą czuć, że traktuje się ich jak obywateli świadomych. Działające na terenie gminy stowarzyszenia są partnerem do rozmów. (Adam Woropaj) Wizerunek samorządu Część słuchaczy ALS uważa (16% wniosków), że zdobyta przez nich wiedza może być użyteczna dla społeczności lokalnych w tym sensie iż pozwoli poprawić wizerunek samorządu terytorialnego i jego organów w oczach mieszkańców. Oto przykłady takich wniosków: Poprawa wizerunku urzędu samorządowego oraz samo ukierunkowanie na klienta, a w tym pomoc urzędu w życzliwym przejściu przez uciążliwe procedury administracyjne, wpłynie niewątpliwie na polepszenie relacji klient urzędnik i w rezultacie pozwoli na dogłębne zbadanie sprawy oraz przyspieszy jej załatwienie. (Mirosław Dariusz Drzażdżewski) Ważne jest również poprawienie wizerunku samorządu w odbiorze społecznym poprzez pogłębienie zaufania obywateli do prawa stanowionego przez jego organy. (Anna Maria Żygadło) Konkluzje 1. Analiza wypowiedzi słuchaczy PS ALS prowadzi do wniosku iż mają oni świadomość, że choć osobiście podjęli trud zdobywania wiedzy, to jednak pożytki z tego wynikające mają znacznie szerszy zakres. Poza tym, że sami słuchacze ALS czują się lepiej przygotowani do pełnienia swoich funkcji w JST, wartością dodaną edukacji jest przekonanie, że dzięki tej wiedzy także podlegli im pracownicy administracji samorządowej zyskają nowe umiejętności, a w dalszej kolejności będą one także korzystne dla mieszkańców, gdyż lepsze działanie organów samorządu przekłada się na jakość życia mieszkańców, poziom ich akceptacji i partycypacji w działaniach podejmowanych przez JST. Tak więc, kształcenie lokalnych liderów na Studiach Podyplomowych, o takim zakresie jaki określił program ALS, pozwala wskazać beneficjentów bezpośrednich (kadra kierownicza samorządu terytorialnego) oraz beneficjentów pośrednich administracja samorządowa oraz mieszkańcy społeczności lokalnych.. Analiza wypowiedzi słuchaczy PSALS prowadzi do wniosku, że efektem kształcenia jest nie tylko zdobycie wiedzy i umiejętności ale dodatkowo (co nawet dla samych słuchaczy było często zaskakujące) wybicie ich z rutyny nabytej przez wiele lat kariery zawodowej i pracy na rzecz samorządu terytorialnego. Tak więc, efektem kształcenia było wyzwolenie u wielu bardzo doświadczonych samorządowców innowacyjnego, kreatywnego myślenia o stojących przed nimi zadaniach.. Efektem kształcenia jest także uświadomienie liderom samorządowym, że obecnie największy potencjał samorządu terytorialnego mieści się w wykorzystywaniu kapitału ludzkiego. Pierwsze dwudziestolecie funkcjonowania JST to były wysiłki związane z ukształtowaniem modelu prawnego tej

19 instytucji, wprowadzenia regulacji prawnych gwarantujących realizację zadań JST. Dzięki wiedzy zdobytej na PS ALS wielu liderów samorządowych uświadomiło sobie, że obecnie, w ramach istniejących rozwiązań prawnych, można uzyskać wielce pożyteczne efekty, jeśli potrafi się wyzwolić możliwości tkwiące w kadrze samorządowej administracji. Jest ona już na ogół nieźle wykształcona, ale nie wykorzystuje się wszystkich instrumentów motywujących pracowników samorządowych do usprawniania swojej pracy, do angażowania się w budowę oblicza Polski Lokalnej dorównującej standardom europejskim.. Efektem kształcenia na PS ALS jest także i to, że wielu liderów samorządowych uświadomiło sobie, iż ich pozycja i siła bierze się z kwalifikacji zaplecza kadrowego, którym dysponują. Można sądzić, że odchodzą w zapomnienie takie sytuacje, gdy np. Prezydent czy Wójt bał się zbyt dobrze wykształconych podwładnych, widząc w nich zagrożenie dla swojej pozycji. Podwładni w takich sytuacjach ukrywali fakt, że podnoszą swe kwalifikacje, gdyż obawiali się, że to zagrozi ich karierze zawodowej. Zdobyta wiedza, zwłaszcza w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi, uświadomiła słuchaczom ALS, że ich wiodąca pozycja w strukturach organizacyjnych samorządu wyraża się w umiejętnym kształtowaniu i przewodzeniu pracy zespołowej ich podwładnych. Dobre praktyki w JST egzemplifikacje: wybór tekstów z wyróżnionych prac dyplomowych W tej części opracowania prezentowane są fragmenty prac dyplomowych słuchaczy ALS, których projekty przynajmniej jeden recenzent ocenił notą Celująca. Na prezentację zasługuje wiele innych prac, lecz ze względu na rozmiar tego opracowania zmuszeni byliśmy odwołać się do formalnego kryterium przedstawienia prac najlepszych wśród wielu bardzo dobrych. W opracowaniu dokonano niezbędnych skrótów starając się zachować klarowność wywodów Autorów. Robert Dawidowski: Projekt działań zmierzających do usprawnienia komunikacji wewnętrznej w Starostwie Powiatowym w Ełku Opis projektu: (fragment) Odwołując się do aspektu osobowościowego komunikację wewnętrzną możemy usprawnić poprzez stworzenie poczucia identyfikacji, pozytywnych związków pracownika z firmą oraz świadome przekonanie pracownika do roli, jaką pełni w firmie, a tym samym umożliwienie mu osiągnięcia poczucia ważności każdego zadania, jakie zostaje mu powierzone, bez względu na zajmowane stanowisko i umotywowanie do podejmowania określonych działań. Stąd ważne jest, w ramach wewnętrznego zarządzania tożsamością, aby informować i przekonywać pracowników do misji firmy, strategii i taktyki jej działania, zachęcać do samodoskonalenia, kształcenia i rozwijania osobowości (...). Żeby zbudować pozytywne relacje w pracy, trzeba pamiętać o kilku czynnikach. Po pierwsze pracodawca musi poznać potrzeby i oczekiwania pracowników. Warto pamiętać, że każdy dobrze poinformowany urzędnik to siła, która później może zaowocować w komunikacji zewnętrznej. Konieczne jest, zatem uzyskiwanie komunikatów zwrotnych o tym, czy i jak rozumiane i wykorzystywane są wysyłane informacje przez odbiorców ( ). Takim elementem, który wzbogaciłby również kulturę organizacyjną Starostwa w zakresie komunikacji wewnętrznej, mógłby być wydawany cyklicznie publikator wewnętrzny, który zostałby zaprojektowany jako zbiór najważniejszych, z perspektywy pracownika Urzędu, informacji przedstawianych w prostej i łatwo dostępnej formie. Do wydawania cyklicznego publikatora wewnętrznego zostałby powołany przez Starostę trzyosobowy zespół redakcyjny. Stworzenia takiego kanału informacji zwiększyłoby świadomość pracowników i prowadziłoby też, myślę, do integrowania środowiska wewnętrznego. W ramach publikatora można byłoby przeprowadzić wśród pracowników Starostwa ankietę dotyczącą komunikacji wewnętrznej, która pozwoliłaby na poznanie pełnych i wiarygodnych problemów, jakie powstają w naszym urzędzie, zbadanie istoty i charakteru problemów i możliwych dróg ich rozwiązań, zidentyfikowanie problemów i zapobiegnie powstawaniu kolejnych. Pracownicy, którzy wiedzą, co dzieje się w Starostwie, jakie są planowane działania i kto będzie, za co odpowiedzialny, czują się szanowani i traktowani poważnie. Ich podejście do wykonywanych zadań jest wówczas zdecydowanie solidniejsze. W celu optymalizacji procesów obiegu dokumentów i przepływu spraw pomiędzy pracownikami oraz komórkami organizacyjnymi w Starostwie Powiatowym można byłoby wprowadzić też elektroniczny system obiegu dokumentów (ESOD) oparty na programie IntraDok. Elektroniczny system obiegu dokumentów stanowiłby podstawę wymiany informacji, dokumentów elektronicznych i prowadzenia spraw. Dla usprawnienia pracy wprowadziłoby się zasadę korzystania pomiędzy pracownikami z notatek wewnętrznych w programie IntraDok jako sposobu przekazywania informacji. Polegałoby to na tym, że dokument wprowadzano by do systemu poprzez skanowanie dokumentu papierowego. Czynność tę wykonywaliby wyznaczeni pracownicy, którym przydzielono by status operatora w ramach programu IntraDok. Ścieżka obiegu dokumentu złożonego w formie papierowej wyglądałaby następująco: klient zewnętrzny składałby dokumenty papierowe w Starostwie wyłącznie na stanowiskach z uprawnieniami operatora; klient na prośbę mógłby otrzymać potwierdzenie złożenia dokumentów wygenerowane w programie IntraDok; pracownik z uprawnieniami operatora skanowałby dokument, wprowadzając go do systemu i rejestrując w programie IntraDok. Każdorazowo po zarejestrowaniu dokumentu w systemie, operator drukowałby kod kreskowy i oznaczał nim oryginał. Oznaczanie dokumentów poprzez niepowtarzalne kody kreskowe miałoby na celu szybsze wyszukanie w przyszłości danego dokumentu i powiązanych z nim spraw w IntraDoku; w przypadku, gdy operator przesyłałby zarejestrowany dokument, który nie został w całości zeskanowany (np. dołączona dokumentacja, mapy), miałby obowiązek w formie notatki wewnętrznej zapisać, które dokumenty powiązane z dokumentem zarejestrowanym nie zostały zeskanowane; operator przesyłałby elektronicznie dokument do Sekretarza Powiatu do zadekretowania; sekretarz Powiatu po zapoznaniu się z treścią dokumentu dalej przesyłałby go do kierownika właściwego wydziału. Określenie celu rozesłania dokumentu wynikałoby z jego treści; kierownik decydowałby, któremu z pracowników należy przekazać dokument. Przekazywanie dokumentów do załatwienia powinno odbywać się zgodnie z zakresem zadań przypisanych do danego stanowiska pracy; w ślad za przekazaniem dokumentu, osoby go przekazujące zobowiązane byłyby wskazać w programie IntraDok pracownika, który powinien odebrać oryginał dokumentu złożony w formie papierowej; w przypadku otrzymania dokumentu, który zgodnie z właściwością pracy na stanowisku pracy powinien zostać skierowany do innego pracownika, użytkownik zobowiązany jest przesłać nadawcy dokumentu notatkę wewnętrzną z informacją o niewłaściwym przesłaniu dokumentu. Wysłaną notatkę wewnętrzną należałoby dołączyć do dokumentu, którego ona dotyczy; użytkownik, który przesłał dokument niezgodnie z właściwością i został o tym poinformowany notatką wewnętrzną, zobowiązany byłby zablokować dostęp do dokumentu osobie niewłaściwej i przesłać dokument zgodnie z obowiązującym podziałem zadań; użytkownik mógłby dokonywać powyższe czynności także z własnej inicjatywy. W celu odebrania dokumentu papierowego pracownik wskazany w programie IntraDok jako osoba, której przekazano oryginał, zobowiązany byłby udać się na stanowisko operatorskie, aby odebrać oryginał. Pracownik, który odebrałby oryginał, bezwzględnie musiałby potwierdzić elektronicznie w systemie fakt odebrania i posiadania oryginału; odpowiedzialność za dokument papierowy ponosiłby pracownik, który w programie IntraDok widnieje jako osoba posiadająca oryginał. W interesie osoby przekazującej oryginał byłoby dopilnowanie, aby osoba przejmująca potwierdziła ten fakt w systemie ( ). System ten niewątpliwie poprawiłby komunikację pomiędzy pracownikami w Starostwie. Powyższe działanie prowadziłoby do tego, że każdy pracownik byłby na bieżąco informowany o sytuacjach, wydarzeniach, bądź o planach i zamierzeniach, jakie mają miejsce w wydziałach Starostwa. Ważne jest, by móc przekazać informacje w sposób nie budzący zastrzeżeń. Dzięki takiej komunikacji dochodzi do lepszego skoordynowania wykonywanych działań, uzupełnienia informacji, upowszech- 6 7

20 nienia wiadomości, a także zaspokojenia potrzeb rozumienia zadań i zdarzeń ( ). Elektroniczny system obiegu dokumentów bardzo ważny jest przy przekazywaniu informacji pomiędzy pracownikami różnych działów (...). Przepływ informacji między działami ułatwia pracę wszystkich wydziałów Starostwa. Dzięki dobremu przepływowi informacji udaje się uniknąć niejasności, nieścisłości w przekazywanej informacji czy plotek itp. nieporozumień, destruktywnie wpływających na współpracę między pracownikami. Mirosław Kolis: Poprawa sprawności organizacyjnej w Urzędzie Gminy Mściwojów poprzez wdrożenie elektronicznego obiegu dokumentów Opis projektu: (fragment) Zmiany w organizacji mogą być przeprowadzone w różnym zakresie. Mogą one dotyczyć całości systemu zarządzania, bądź jego elementów, tj. podsystemów: technicznego, społecznego lub ekonomiczno-finansowego. Wprowadzenie w Urzędzie Gminy Mściwojów elektronicznego obiegu dokumentów nie będzie usprawnieniem odnoszącym się do całości systemu zarządzania. Planowane zmiany obiegu dokumentów zostaną dokonane w podsystemie technicznym, ale jednocześnie obejmą wszystkie poziomy organizacji urzędu. Przewidywane usprawnienie nastąpi poprzez wdrożenie specjalistycznego programu komputerowego instalowanego na serwerze. Współpracujące w sieci stanowiska pracy będą miały ściśle określony dostęp do tej aplikacji, co oznacza, że elektroniczny obieg dokumentów obejmie cały urząd, a więc organizację, jako całość. Poprawność jego zastosowania będzie wymagała usprawnień na poziomie poszczególnych komórek organizacyjnych, co w przypadku Urzędu Gminy Mściwojów jest równoznaczne z pojedynczymi stanowiskami pracy. W ramach planowanego usprawnienia przewiduje się zmiany w dotychczasowym podziale obowiązków, opisanych szczegółowo w regulaminie organizacyjnym urzędu i w zakresach czynności poszczególnych stanowisk. Wychodząc z powyższego założenia przewiduje się, że nastąpią także zmiany funkcjonalne w zakresie wdrożenia nowej technologii oprogramowania systemu elektronicznego obiegu dokumentów. ( ) Elektroniczny obieg dokumentów, traktowany jako narzędzie usprawniające pracę i odpowiednio zarządzany, powinien w efekcie: w sposób systematyczny doskonalić jakość świadczonych usług administracyjnych w sposób zgodny z przyjętą strategią funkcjonowania Urzędu Gminy. Podstawą doskonalenia jakości powinno być stosowanie ankiety udostępnionej w formie elektronicznej, w której klienci będą mieli możliwość wyrażenia opinii o sposobie załatwienia sprawy. Oceny klientów powinny być systematycznie analizowanie, a wyniki tych analiz wykorzystywane do poprawy jakości tych usług; w sposób systematyczny doskonalić organizację elektronicznego obiegu dokumentów. W przyjętej w Urzędzie strategii zarządzania należy zapewnić doskonalenie procedur funkcjonujących w ramach organizacji. Należy systematycznie oceniać poszczególne procedury i ich organizacyjne powiązania. Dokonując oceny należy odnosić wyniki do założonych celów organizacji elektronicznego obiegu dokumentów ( ). Efektywne zarządzanie procesem elektronicznego obiegu dokumentów nie jest możliwe bez udziału jego składowych elementów, do których należą: Zarządzanie celami: Ogólne cele procesów podstawowych elektronicznego obiegu dokumentów stanowią podstawę do sformułowania celów cząstkowych poszczególnych podprocesów. Przyjmując powyższe założenie, stworzono mapę podprocesów procesu elektronicznego obiegu dokumentów w Urzędzie Gminy Mściwojów (...). Analizując prezentowaną mapę podprocesów procesu elektronicznego obiegu dokumentów, usprawnienie procesu rejestrowania korespondencji nastąpi w związku z nadaniem szczególnej roli Biuru Obsługi Klienta. Obecnie funkcjonujący system przyjmowania i rejestrowania korespondencji raz dziennie, zostanie zastąpiony systematycznym i bieżącym rejestrowaniem w miarę jej napływu ( ). Przyspieszenie obiegu Rummler G. A., Brache A. P., Podnoszenie efektywności organizacji. Jak zarządzać białymi plamami w strukturze organizacyjnej, Polskie Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa 000 s. 8 pism, załatwiania spraw i wykonywania zadań przyniesie również skanowanie i rejestrowanie w systemie informatycznym korespondencji w formie papierowej. Dokumenty w formie elektronicznej będą dostępne i gotowe do zadekretowania bezpośrednio po wprowadzeniu do systemu. W podobny sposób, pisma i dokumenty w formie elektronicznej, po ich zadekretowaniu, znajdą się na stanowisku urzędnika załatwiającego daną sprawę. Elektroniczna forma pism i dokumentów oraz istniejące w systemie odpowiednie opcje, pozwalają na śledzenie postępu w załatwieniu danej sprawy. Jest to istotna funkcja kontroli pracy ( ). Zarządzanie efektywnością: Powodzenie osiągnięcia poprawy efektywności świadczenia usług administracyjnych w Urzędzie Gminy po wdrożeniu elektronicznego obiegu dokumentów jest możliwe poprzez właściwe nim zarządzanie. Oznaczać to powinno, że realizacja podstawowych celów, jakie zostały postawione nowemu systemowi obiegu dokumentów, musi podlegać stałej kontroli i ocenie wniosków z tych kontroli ( ) Ważnym krokiem jest wybór kluczowych procesów dla zapewnienia poprawy efektywności funkcjonowania elektronicznego obiegu dokumentów. Na podstawie dotychczasowych rozważań, należą do nich: ciągły proces przyjmowania i rejestracji korespondencji, zarówno w formie elektronicznej, jak i papierowej; ciągły proces dekretacji pojawiającej się korespondencji; proces załatwiania sprawy na stanowisku urzędniczym; proces ciągłej kontroli przebiegu załatwianych spraw. Kolejnym ważnym elementem, wpływającym na efektywne zarządzanie procesem obiegu dokumentów, jest wybór pomiaru procesu. Wychodząc z założenia, że podstawowym celem usprawnienia jest poprawa jakości i szybkości załatwiania spraw administracyjnych, miarą do tego odpowiednią będzie czas załatwiania spraw. Proponowany do wdrożenia system PROTON posiada odpowiednie opcje, które pozwalają na zastosowanie tej miary procesu. Dekretując pismo można indywidualnie nadać termin załatwienia. Naruszenie tego terminu jest sygnalizowane zarówno osobie załatwiającej dana sprawę, jak i kierownictwu. Dla zapewnienia kontroli czasu obiegu dokumentów system generuje wykazy spraw z ich terminami załatwienia. Urzędnik ma również możliwość posortowania spraw według czasu załatwiania. System zapewnia więc kontrolę przestrzegania terminów, wynikających z kodeksu postępowania administracyjnego ( ). Zarządzanie zasobami: Przydzielenie zasobów w podejściu procesowym opiera się na określeniu, jakich środków finansowych i ilu pracowników potrzeba do realizacji celów procesu. W przypadku elektronicznego obiegu dokumentów pojęcie zasobów i jego alokacji jest sprawą drugoplanową. Wynika to z charakteru usprawnienia i konieczności poniesienia kosztów wdrożenia przed jego uruchomieniem. Jako część organizacji obsługi usług administracyjnych nie odnosi się on do budżetu gminy i realizacji zadań, które przede wszystkim bazują na alokacji zasobów. W zakresie proponowanego do wdrożenia elektronicznego obiegu dokumentów, zarządzanie zasobami nie jest działaniem wiodącym. Zarządzanie na styku między działami: Dla osiągnięcia sukcesu i podniesienia sprawności organizacyjnej po wdrożeniu elektronicznego obiegu dokumentów, ważnym elementem, nad którym powinien być sprawowany nadzór, są powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami organizacji obiegu dokumentów ( ). Należy mieć świadomość istnienia tzw. wąskich gardeł lub też, jak określa się w literaturze, białych plam, które zniweczą cały wysiłek organizacyjny i wdrożeniowy (...). Wypracowanie skutecznego systemu zarządzania na styku między działami ma ogromne znaczenie w usprawnieniu systemu elektronicznego obiegu dokumentów ( ) Celem zarządzania stanowiskiem pracy jest umieszczenie właściwych osób w takim otoczeniu, które pozwoli im na osiągnięcie celów tego stanowiska. Sposób zarządzania stanowiskiem pracy w Urzędzie Gminy zostanie oceniony przy wykorzystaniu następujących elementów efektywności pracowników. Opis warunków pracy obejmuje standardy pracy oraz charakterystyki efektów pracy wynikające z celów stanowiska pracy. W przypadku stanowisk pracy uczestniczących w systemie elektronicznego obiegu dokumentów należy stworzyć przede wszystkim dobre, technicznie przygotowane stano- Tamże, s.9. Tamże, s.71 Tamże, s