ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(87)/2012
|
|
- Mieczysław Lisowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 1(87)/2012 Wojciech KORZYBSKI 1, Henryk RODE 2 WYBRANE SPOSOBY PRODUKCJI I MAGAZYNOWANIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ 1. Wstęp Podstawowym źródłem energii na naszej planecie jest Słońce. Jego promieniowanie docierać do nas będzie prawdopodobnie przez kolejne setki milionów lat. Można więc traktować je jako niewyczerpalne źródło energii. Energia słoneczna może być bezpośrednio zamieniana na ciepło w wodnych lub powietrznych kolektorach słonecznych lub na prąd elektryczny w ogniwach fotowoltaicznych. Można ją zagospodarować także w sposób pośredni wykorzystując jako energię biomasy (energia materii organicznej), wody czy wiatru. Atrakcyjność tych sposobów pozyskiwania energii bierze się z ich największych zalet: praktycznie braku zanieczyszczeń naturalnego środowiska oraz pełna odnawialność. W czasie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych pojawia się problem jej efektywnego wykorzystania. Intensywność promieniowania słonecznego jest zmienna w czasie, wiatr wieje z różną prędkością, trudną do przewidzenia. Także zapotrzebowanie na energię nie zawsze jest takie samo. Zmienia się ono tak w ciągu doby jak i sezonowo w ciągu roku. Najczęściej wtedy, gdy potrzeba jej w dużej ilości to możliwości jej wytworzenia są minimalne lub żadne. Aby zlikwidować skutki tej niedogodności nieodzowne jest inteligentne magazynowanie energii dostosowane do sposobu jej pozyskiwania i potrzeb odbiorcy [1]. 2. Sposoby magazynowania energii Energia może być magazynowana w różnych formach. Podziału metod (sposobów) magazynowanie energii można dokonać według następujących kryteriów [2]: Podział za względu na zastosowaną konwersję nośników energii: - magazynowanie bezpośrednie obejmuje akumulowanie produktu finalnego, względnie energia jest magazynowana w źródle z procesem bezpośredniej przemiany, np. w elektrochemicznym źródle energii, - magazynowanie pośrednie obejmuje akumulowanie nośnika energii, z którego na drodze przemian w układzie magazynującym uzyskujemy energię. Podział ze względu na krotność cykli ładowania: - magazynowanie jednorazowe akumulowanie energii tylko w jednym cyklu ładowania (ogniwa galwaniczne pierwotne), - magazynowanie cykliczne magazynowanie z wielokrotnym ładowaniem, liczba cykli może być od kilku do kilkuset tysięcy. Podział pod względem czasookresu magazynowania (przedział czasu pomiędzy fazą ładowanie, a fazą poboru do użytkowania): 1 dr inż. Wojciech Korzybski, Politechnika Warszawska, Instytut Inżynierii Mechanicznej w Płocku 2 dr inż. Henryk Rode, Politechnika Warszawska, Instytut Inżynierii Mechanicznej w Płocku 145
2 - magazynowanie krótkookresowe obejmuje magazynowanie chwilowe w zakresie sekund do kilku minut, okresowe minutowe od kilku do 60 minut oraz okresowe dzienne od 1 do 24 godzin, - magazynowanie średniookresowe obejmuje magazynowanie od 1 do 30 dni, - magazynowanie długookresowe obejmuje magazynowanie sezonowe od 1 do 6 miesięcy oraz długie od pół roku do kilku lat. Ze względu na rodzaj stosowanych technologii magazynowania można wyróżnić następujące typy akumulatorów energii [2]: Akumulatory mechaniczne - mogą służyć do pośredniego magazynowania energii: - układy hydropompowni, - akumulatory sprężonego powietrza, - akumulatory energii kinetyczne, Elektrochemiczne źródła prądu można je zaliczyć do grupy bezpośredniego magazynowania (z konwersją bezpośrednią) energii elektrycznej: - ogniwa galwaniczne pierwotne (jednorazowego użytku), - ogniwa galwaniczne wtórne, potocznie nazywane akumulatorami, - ogniwa galwaniczne paliwowe, Akumulatory elektryczne należą do bezpośredniego magazynowania energii elektrycznej w postaci niezmienionej: - układy cewki nadprzewodzącej, - kondensatory elektryczne, - sieć systemu elektroenergetycznego, Układy cieplno-chemiczne w skład wchodzą urządzenia wykorzystywane do wielostopniowych przemian na energię elektryczną: - zbiorniki ciepła, - wytwornice pary słonecznej elektrowni cieplnej, - układ elektrolizera wody, - zbiorniki paliw gazowych i ciekłych. Każdy, dobry układ magazynujący energię powinien charakteryzować się następującymi cechami [2]: - dużą gęstością energii, - wysoka pojemnością właściwą, - łatwością ładowania i rozładowania, - dużą liczbą cykli ładowań i rozładowań, - wysoka wydajnością energetyczną cykli, - możliwością prostej konwersji energii na inną postać i wysoką ich sprawność, - wymaganą temperaturą, w jakiej dany układ magazynujący energię może funkcjonować, - wymaganym czasem magazynowania oraz czasem przekazania energii użytkownikowi, - powinien także uzyskiwać efektowność ekonomiczną i nie stwarzać zagrożenia dla środowiska naturalnego. Potrzeba magazynowania energii elektrycznej wynika głównie z następujących powodów [2]: - różnorodności form wytwarzania energii elektrycznej, - konieczności zachowania równowagi między wytworzoną energią elektryczną a jej zużyciem, - zmiennością zapotrzebowania w czasie, - okresowością dostarczania energii ze źródeł niekonwencjonalnych, 146
3 - różnorodności form energii zapotrzebowanej przez odbiorców i braku dostępu do innych źródeł energii, - wymaganej wysokiej sprawności przetwarzania energii, - konieczności ochrony środowiska naturalnego, - względów ekonomicznych. 3. Magazynowanie energii elektrycznej w pojazdach mechanicznych Rosnące zapotrzebowanie pojazdu mechanicznego na moc elektryczną, zarówno do zespołu napędowego w pojeździe hybrydowym czy elektrycznym, jak i do zasilania rosnącej liczby pozostałych urządzeń elektrycznych, wymusza konieczność poszukiwania trwałych, lekkich, wysokopojemnych i tanich systemów pokładowej produkcji i magazynowania energii elektrycznej łatwych do zastosowania na szeroka skalę w każdym pojeździe. Do najciekawszych i mających realną szanse upowszechnienia należą: wodorowe ogniwa paliwowe, akumulatory niklowo-metalowo-wodorkowe (Ni-MH), akumulatory litowo-jonowe (Li-ion), akumulatory cynkowo powietrzne (Zn-air), superkondensatory i mechaniczne baterie Wodorowe ogniwa paliwowe Ogniwa paliwowe (ogniwa wodorowe) są urządzeniami elektrochemicznymi stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii. Pozwalają one na uzyskanie energii elektrycznej i ciepła bezpośrednio z zachodzącej w nich reakcji chemicznej. Ogniwa charakteryzują się dużą czystością, sprawnością i gęstością energetyczną [5]. Zasada funkcjonowania ogniw wodorowych zostały odkryte już w pierwszej połowie XIX wieku. Jednak dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku znalazły zastosowanie w ramach programu kosmicznego NASA. Dalszy rozwój technologicznych to początek XXI wieku, kiedy to ogniwa wodorowe znajdują zastosowanie komercyjne. Ogniwa wodorowe wytwarzają prąd elektryczny i ciepło w wyniku reakcji chemicznej wodoru z tlenem. Produktem ubocznym jest woda. Zbudowane są z dwóch elektrod: anody i katody (Rys.1), które odseparowane są poprzez elektrolit płynny lub stały umożliwiający przepływ kationów, lecz będący barierą dla elektronów. Reakcja chemiczna zachodząca w ogniwie polega na rozbiciu wodoru na proton i elektron na anodzie, a następnie na połączeniu substratów reakcji na katodzie. Procesom elektrochemicznym towarzyszy przepływ elektronu od anody do katody z pominięciem nieprzepuszczalnego elektrolitu (membrany). W wyniku elektrochemicznej reakcji wodoru z tlenem powstaje prąd elektryczny, woda i ciepło. Paliwo wodór w stanie czystym lub w mieszaninie z innymi gazami jest doprowadzany w sposób ciągły do anody, a utleniacz tlen w stanie czystym lub częściej mieszaninie (powietrza) podawany w sposób ciągły do katody [5]. Do zalet ogniw paliwowych można zaliczyć wysoką jakość dostarczanej energii odpornej na zakłócenia, wysoką sprawność dochodzącą w procesie kogeneracji produkcji energii elektrycznej i ciepła do 80%, możliwość stosowania różnych rodzajów paliw bogatych w wodór, ochronę środowiska poprzez generowania 25 razy mniej zanieczyszczeń niż konwencjonalne metody oraz skalowalność. Pojedyncze ogniwa można łączyć w celu uzyskania pożądanego poziomu generowanej mocy., Wpływ ogniw paliwowych na środowisko zależy w dużej mierze od metody pozyskiwania wodoru. Metody te to pozyskiwanie wodoru przez [3]: - wykorzystanie elektrolizy wody, 147
4 - zamianę energii słonecznej w ogniwach słonecznych na prąd elektryczny, który przepływając przez powłoki wykonane z rodu, molibdenu, wolframu czy związków porfirynowych (zbliżone budowa do chlorofilu) rozkłada wodę ale nie elektrolitycznie lecz katalitycznie, - zamianę energii słonecznej na ciepło (do 4000 K) w piecach słonecznych z lustrami parabolicznymi i wykorzystanie uzyskanego ciepła do termicznego rozkładu wody (termoliza wody C), - metodę Hotelly, polegająca na gorącej elektrolizie pary wodnej w temperaturze C, - wykorzystanie bakterii do beztlenowego rozkładu biomasy, - fotoredukcyjny rozkład wody enzymem hydrogenazą, występującą m. in. w glonie zielonej algi. Rys. 1. Zasada funkcjonowania wodorowego ogniwa paliwowego [5] Zalety ogniw paliwowych jako źródła napędu pojazdów mechanicznych (wysoka sprawność, brak wibracji i hałasu, brak procesu spalania) jeszcze niedawno wydawały się tak wielkie, że pojawienie się seryjnych pojazdów wykorzystujących tę technikę było kwestią kilku lat. Niestety, trudności z opanowaniem techniki produkcji, transportu i magazynowania wodoru, a przede wszystkim stworzenia sprawnej sieci dystrybucji tego gazu do klienta odsuwają datę masowego wykorzystania ogniw wodorowego ogniw paliwowych na przyszłe dekady [4] Akumulatory niklowo-metalowo-wodorkowe Akumulator niklowo-metalowo-wodorkowy (Ni-MH) zbudowany jest z katody, którą stanowi płytka niklowa oraz anody stanowiącej stop niklu, manganu, magnezu, kobaltu i aluminium, osadzonych w zasadowym elektrolicie. Podczas ładowania wydzielający się wodór reaguje z metalami stopu anody tworząc wodorek metalu, który rozpada się podczas rozładowywania. Akumulator nie zawiera toksycznych związków kadmu i posiada jedną z największych gęstości energii (360MJ/m 3 ) [6]. Konstrukcja akumulatora wymaga absolutnej szczelności, porowatej elektrody oraz wysokiego ciśnienia. Posiada podobną siłę elektromotoryczną do akumulatorów niklowo- 148
5 kadmowych, co sprawia, że można je stosować zamiennie. Akumulatory Ni-MH wymagają procesu formowania i mają niewielki efekt pamięci oraz leniwej baterii, co wymaga całkowitego rozładowania baterii ogniw przed powtórnym naładowaniem. Są niezawodne ale stosunkowo drogie. Każdy zastosowany w pojeździe akumulator wymaga ok. 6 kg niklu oraz kobaltu, którego światowa produkcja w ciągu roku wynosi jedynie 50 tys. ton. To mocno ogranicza masowe zastosowanie tego akumulatora. Oprócz tego patenty na wydajne akumulatory pryzmatyczne Ni-MH należą do koncernu paliwowego Chevron, który nie jest zainteresowaniu rozwojem tej technologii [4] Akumulatory litowo-jonowe Akumulator litowo-jonowy zbudowany jest z elektrody wykonanej z porowatego węgla oraz drugiej z tlenków metali [7]. Rolę elektrolitu pełnią złożone chemicznie sole litowe rozpuszczone w mieszaninie organicznych rozpuszczalników. Pozwala na skumulowanie dwa razy więcej energii niż w akumulatorze NiMH o tym samym ciężarze i wielkości. Efekt pamięci oraz leniwej baterii nie występuje. Akumulatory litowo-jonowe z racji niskiej masy, dużej trwałości, odporności na wielokrotne ładowanie, szybkie ładowanie (80% pojemności w 30 minut) są obecnie najchętniej stosowane w pojazdach elektrycznych oraz hybrydowych. Posiadają jednak pewne wady. Wymagają specjalnych układów chłodzenia gdyż rozgrzewają się podczas ładowania. Zwarcie akumulatora może spowodować zapłon. W wysokich temperaturach mogą nawet wybuchnąć. Ładowanie musi odbywać się dwufazowo. Masowe zastosowanie akumulatorów litowo-jonowych może napotkać na duże kłopoty. Lit jest pierwiastkiem rozpowszechnionym na Ziemi, lecz w minimalnych stężeniach. Złóż opłacalnych do wydobycia jest niewiele i dodatkowo w państwach o niedemokratycznych rządach [4] Akumulatory cynkowo-powietrzne W ogniwach cynkowo-powietrznych cynkowe paliwo, które jednocześnie jest anodą, utlenia się na skutek kontaktu z bogatym w tlen elektrolitem [4]. Drugą elektrodą, katodą, jest najczęściej węglowa membrana, która przepuszcza powietrze, ale uniemożliwia wypłynięcie elektrolitu (Rys.2). Ogniwa te trudne są do sklasyfikowania. W prostszej wersji mogą być źródłami prądu (bateriami), w których ładunek paliwa nie podlega wymianie (Rys.3). Bateria taka w kontakcie z powietrzem zużywa się, oddając energię elektryczną, a potem jest wymieniana na nową. Zdecydowanie ciekawsze są technologie wykorzystujące ogniwa cynkowo-powietrzne jako ogniwa paliwowe, w których metalowa elektroda podlega ciągłej wymianie (jest to tzw. fizyczne ładowanie baterii), co technicznie może okazać się znacznie prostsze niż realizacja zasilania wodorowego ogniwa paliwowego. Opanowanie technologii fizycznego ładowania otworzyłoby drogę do wykorzystania ogniw cynkowo-powietrznych jako źródła prądu dla motoryzacji [8]. Ogniwa te mogą pełnić rolę akumulatorów, które można ładować w klasyczny sposób. Zaletami ogniw cynkowo-powietrznych są: brak emisji, długowieczność, stabilne warunki pracy. Paliwo jest tanie, ogólnodostępne, łatwe do transportu i przechowywania, można poddawać je dowolną ilość razy powtórnemu przerobowi, nie zanieczyszcza środowiska. Wady to mała liczba cykli ładowania (w przypadku pojazdów ok. 500) i trudności z kontrolowaniem przebiegu reakcji - raz uruchomione ogniwo jest kłopotliwe do zatrzymania. Szwajcarska firma Rewolt twierdzi, iż rozwiązała problemy z niską efektywnością ładowania, a jej ogniwo (Rys.4) nadaje się do wszelkich zastosowań i jest lepsze od typowych akumulatorów litowo-jonowych [9]. 149
6 Rys. 2. Zasada działania cynkowo-powietrznego ogniwa paliwowego [4] Rys. 3. Jednorazowe ogniwo cynkowo-powietrzne [9] Cynk jest czwartym najbardziej rozpowszechnionym metalem w skorupie ziemskiej. Jest tani i łatwo dostępny. Na wytworzenie kwh w ogniwie potrzeba 1,3 kg cynku. Według szacunków naukowców z Power Air Corporation cena za kwh wyniesie do 100 dolarów, gdy w przypadku akumulatora litowo-jonowego to 350 dolarów [4]. Konstruktorzy pracują nad opracowaniem najlepszej formuły elektrolitu i zasilania ogniw w cynk. Jedni próbują pasty z elektrolitem, inni granulek, jeszcze inni wymiany całych płyt. Badane są nowe sposoby produkcji cynku o jak najbardziej porowatej strukturze, aby zapewnić dużą powierzchnię reakcji z tlenem. 150
7 Rys. 4. Ogniwo cynkowo-powietrzne wielokrotnego użycia Rewolt 1 - powietrzna elektroda 2-elektrolit 3 - elektroda cynkowa [9] Porównując podstawowe parametry pracy ogniwa cynkowo-powietrznego (Zn-air) z parametrami ogniwa litowo-jonowego (Li-ion) (na podstawie danych firmy Re-Volt) można stwierdzić, że ogniwo Zn-air ma dwukrotnie większą gęstość energii przypadającą na jednostkę objętości jak i masy, niższą cenę uzyskania jednej watogodziny, podobną trwałość, moc ogniwa oraz temperaturę pracy, mniejszą zdolność do szybkiego ładowania i zdecydowanie mniejszą liczbę cykli pracy [9] Superkondensatory Zasada funkcjonowania superkondensatora, opartego na podwójnej warstwie elektrolitu, jest znana od ponad stu lat [10]. Pomimo że superkondensator jest urządzeniem elektrochemicznym, w jego mechanizmie magazynowania energii elektrycznej nie biorą udziału żadne reakcje chemiczne. Mechanizm ten jest w wysokim stopniu odwracalny i pozwala ładować i rozładowywać superkondensator setki tysięcy razy. Najnowsze superkondensatory nominalnie wytrzymują milion cykli ładowania. Superkondensator składa się z dwóch nie reaktywnych porowatych elektrod z elektrolitem, pomiędzy które jest przyłożone napięcie (Rys.5). Do dodatniej płyty przyciąga ono jony ujemne, a do ujemnej jony dodatnie. Powstają w ten sposób dwie warstwy oddzielonych od siebie ładunków, jedna w płycie dodatniej, a druga w ujemnej. Pojemność jest proporcjonalna do powierzchni elektrod, a odwrotnie proporcjonalna do odległości pomiędzy nimi. Porowate płyty superkondensatora są wykonane z węgla, a ich powierzchnia dochodzi do 3000m²/g, znacznie przewyższając powierzchnię kondensatora konwencjonalnego. Odległość oddzielającą ładunki wyznacza rozmiar znajdujących się w elektrolicie jonów, przyciągniętych przez elektrodę. Nie przekracza ona kilku nanometrów i jest znacznie mniejsza od osiągalnej przy użyciu konwencjonalnych materiałów dielektrycznych. Z łączenia ogromnej powierzchni z niezwykle małą odległością otrzymuje się olbrzymią pojemność nawet tysięcy faradów w objętości szklanki. Superkondensatory mają niewielkie rozmiary, mogą magazynować 151
8 znacznie więcej energii niż kondensatory konwencjonalne i uwalniać ją ze znacznie większą mocą niż akumulatory. Rys. 5. Budowa superkondensatora [10] W zastosowaniu w pojazdach mechanicznych superkondensator jest, w odróżnieniu od akumulatora, podzespołem o wielkiej gęstości mocy. Nie magazynuje on tak wielkiej energii jak akumulator elektrochemiczny, lecz jest zdolny do bardzo szybkiego akumulowania i uwalniania tej energii. Samochodowe systemy elektryczne wymagają zwykle bardzo wysokiego stosunku mocy chwilowej do mocy średniej. Superkondensatory konkurują w tym względzie z różnego rodzaju akumulatorami, jak kwasowe ołowiowe (Pb), niklowo-metalowo-wodorkowymi (NiMH), czy litowo jonowe (Li-ion). Pod względem stosunku mocy do energii i liczby cykli pracy, superkondensator znacznie przewyższa wszystkie akumulatory elektrochemiczne. Czas kilku sekund, przez który superkondensator może podtrzymywać zasilanie dopasowane do obciążenia jest nieduży w porównaniu do akumulatorów, w których liczy się on od kilku minut do kilku godzin. Można więc przedstawić akumulatory jako komponenty zasobne w energię, a superkondensatory zasobne w moc. Zintegrowanie superkondensatorów z innymi podzespołami energetycznymi np. akumulatorami ołowiowymi o dużej pojemności umożliwia stworzenie lekkiego, taniego systemu o dużej energii, wielkiej wydajności prądowej, wysokiej sprawności, stabilnym cyklu i doskonałych właściwościach w niskiej temperaturze. W aplikacjach, w których jest wymagana bardzo szybka reakcja na zapotrzebowanie, jak w układach zapłonowych i wtrysku paliwa w silnikach spalinowych, wraz z superkondenasatorami należy używać szybkich kondensatorów z folii polimerowej lub ceramicznych. W zastosowaniach dużej mocy, jak rozruch zimnego silnika, elektryczne wspomaganie układu kierowniczego, hamowanie, wspomaganie systemu zawieszenia, czy audio, wystarcza sam superkondensator, który może dostarczać mocy 1 do 3kW. Przy większych mocach, jak w układach napędowych, zalecane jest użycie superkondensatorów wespół z akumulatorami. Superkondensatory mogą służyć do oszczędzania energii w pojazdach, pozwalając wyłączać silnik po zatrzymaniu samochodu i błyskawicznie go następnie uruchamiać zaledwie dotknięciem pedału. Pozwalają także hamować regeneracyjnie, odbierając do przechowania energię hamowania, co znacznie zwiększa sprawność energetyczną pojazdu i redukuje zanieczyszczanie powietrza. Superkondensatory doskonale nadają się do zastosowań, wymagających krótkich impulsów dużej mocy, przedzielanych dłuższymi okresami małej mocy. Często używa 152
9 się dwóch napędów optymalnie zespolonych z punktu widzenia mocy i energii. Takim modelem jest magazynowanie mocy, w którym superkondensator jest dobierany do maksymalnej mocy szczytowej, a podstawowe źródło energii do maksymalnej mocy ciągłej. Źródłem tym może być silnik spalinowy, akumulatory o dużej pojemności, lub ogniwa paliwowe. Przy optymalnym wykorzystaniu obu składników superkondensator ma dostarczać różnicę mocy szczytowej i mocy ciągłej. Superkondensatory w zastosowaniach w pojazdach charakteryzują się wysoką żywotnością (do miliona cykli). Są długowieczne (czas ich technicznego życia przekracza czas życia pojazdu), bezobsługowe, dobrze znoszą niskie temperatury (do - 40 o C), mają wysoką sprawność (84-95%), szybko magazynują i oddają energię. Mogą impulsowo wspomagać zasilania z mocą do dziesięciu razy większą niż akumulatory. Ułatwiają tworzenie rozproszonych systemów zasilania. Z uwagi na ich małą dostępność i wysoki koszt superkondensatory nie były dotychczas masowo używane w przemyśle motoryzacyjnym. Dzięki ich coraz szerszemu zastosowaniu w elektronice i przemyśle ich dostępność wzrasta [10] Mechaniczne baterie Mechaniczna bateria wykorzystuje w swojej budowie ideę koła zamachowego czyli koła na osi, które przechowuje i stale oddaje energię [11]. Urządzenie jest jedną z najstarszych znanych ludzkości technologii koła garncarskiego stosowanej już sześć tysięcy lat temu. Dziś pracuje pod maską każdego samochodu. Prowadzone badania pokazują, że prawdziwy potencjał koła zamachowego nie został wykorzystany. Kiedy pewną masę rozpędzi się do bardzo dużych prędkości, staje się ona ogromny zasobnikiem energii kinetycznej, która może być przechowywana lub pobierana do woli. W rezultacie powstaje mechaniczna bateria. Możliwości takiego urządzenia są równie niezwykłe jak jego unikalna konstrukcja. Pozwala ono na osiągnięcie gęstości energii 3-4 razy wyższej niż w tradycyjnym akumulatorze kwasowo-ołowiowym, gromadząc około watogodzin na kilogram masy. W przeciwieństwie do akumulatora, koło zamachowe może błyskawicznie gromadzić i oddawać energię bez uszkodzeń, dzięki czemu osiąga pełną pojemność w ciągu kilku minut zamiast godzin i dostarcza do stu razy więcej energii niż konwencjonalny akumulator. Nie reaguje ujemnie na działanie wysokich temperatur, może się poszczycić sprawnością 85-95%, a jego żywotność mierzona jest w dziesięcioleciach a nie latach. Magazynowanie energii w zasobniku w formie koła zamachowego może znaleźć zastosowanie w systemach energetycznych jako rozwiązania w aplikacjach zasilania awaryjnego, ze względu na jego długą żywotność i niski koszt eksploatacji. Przedsiębiorstwa energetyczne mogą używać tego rozwiązania do wyrównywania obciążeń w celu utrzymania ciągłości dostaw energii elektrycznej w okresach szczytowych, lub magazynowania nadwyżek energii w okresach niskiego zapotrzebowania w celu późniejszego oddania jej do sieci. W eksperymentach laboratoryjnych wymagających ogromnych ilości energii elektrycznej stosuje się czasem zasilane przez układ koła zamachowego, które może być stopniowo ładowane na przestrzeni czasu, zamiast budowania ogromnego przyłącza do sieci energetycznej. NASA przeznacza znaczne środki na rozwój systemów koła zamachowego, które ich zdaniem może całkowicie zastąpić akumulatory w zastosowaniach kosmicznych. Oprócz znacznej przewagi gęstości energii i żywotności, koła zamachowe mają unikalne zdolności do przechowywania energii a w sprzęcie kosmicznym mieszczą się w jednym prostym opakowaniu. Gdy na pokładzie satelity dwa sprzężone koła zamachowe będą 153
10 poruszały się w przeciwnych kierunkach z równą prędkością, satelita będzie nieruchomy, kiedy energia z jednego koła zostanie oddana, satelita zacznie się obracać. Wielkość zgromadzonej w obracającym się kole zamachowym energii zależy od jego masy i prędkości obrotowej do kwadratu. Stosuje się więc materiały wytrzymałe na rozrywanie (np. włókna węglowe) starając się zwiększyć maksymalnie prędkość wirowania. Tradycyjne łożyska zastąpiono łożyskami magnetycznymi, zapewniając unoszenie koła w obrębie obudowy w próżni w prawie beztarciowym środowisku. Koło zamachowe w takim systemie w warunkach eksperymentalnych może poruszać się przez kilka miesięcy nie tracąc energii, a niektóre wirowały przez okres do dwóch lat bez zewnętrznego pobudzania. Takie koła mogą przechowywać energię przez czas nieokreślony tracąc tylko minimalny ładunek wynikający ze swej sprawności. Dzięki tym udoskonaleniom wydaje się, że możliwy staje się powrót do budowy pojazdu z napędem od koła zamachowego. Liczne przeszkody hamujące rozwój praktycznych zastosowań koła zamachowego w pojazdach pozostają do dziś. Ważną rolę odgrywają łożyska magnetyczne, które nie spełniają jeszcze zadań wymaganych przez poruszające się pojazdy. Eksploatacja wirującego koła zamachowego w laboratorium lub w stanie nieważkości to jedno, wirowanie w przemieszczających się szybko pojazdach, skręcających i hamujących, to całkowicie inny problem. Łożyska muszą na bieżąco dostosowywać się do przeciążeń i sił wytwarzanych podczas zwykłej jazdy w celu zapobieżenia strat energii i uszkodzeń od zetknięcia się koła zamachowego z obudową. Nawet w idealnych warunkach łożyska magnetyczne nie są bez wad. Są niestabilne i wrażliwe na prądy elektryczne przypadkowo przepływające w systemie. Inny unikalny problem z kołem zamachowym to efekt żyroskopowy. Powoduje utrudnienie przy zmianie kierunku jazdy. Wreszcie przedmiotem nieustannej troski jest bezpieczeństwo. Nie udało się zlikwidować potencjalnie śmiertelnego zagrożenia wirującego koła na ścianki jego obudowy. Materiały i technologia dla bezpiecznej obudowy nie zostały jeszcze opracowane. Wszystkie te problemy są jednak do pokonania. Technologia łożysk magnetycznych ma wielkie możliwości rozwoju i redukcji kosztów: Największe korzyści może dać zastosowanie magnesów stałych wykonanych z materiałów nadprzewodzących, co wyeliminuje starty energii i poprawi niezawodność sprzętu. Efekt żyroskopowy może być wyeliminowany przez zamontowanie obudowy koła zamachowego na przegubie lub połączenie kilku kół w układzie przeciwsobnym [11]. 4. Podsumowanie Rosnąca świadomość konieczności ochrony środowiska oraz oszczędnego gospodarowania energią powoduje, że powoli kończy się era pojazdów mechanicznych napędzanych silnikami spalinowymi. Jednak mimo wielu lat rozwoju, wydaje się, że praktyczne zastosowanie samochodów elektrycznych jest jeszcze odległe, czego powodem są w dużej mierze ograniczenia obecnie stosowanych sposobów pokładowej produkcji i magazynowania energii elektrycznej. Na podstawie przedstawionych przykładów można stwierdzić, że w niedalekiej przyszłości powstaną hybrydowe systemy magazynowania energii elektrycznej w pojeździe łączące zalety poszczególnych urządzeń a pozbawione ich wad. 154
11 Literatura [1] Szlachta J.: Niekonwencjonalne źródła energii, Wyd. AR, Wrocław [2[ Siwek A.J.: Metody magazynowania energii elektrycznej i jej możliwości zastosowań w procesach konwersji odnawialnych źródeł energii, Wyd. AGH, Kraków [3] Lewandowski W.: Proekologiczne źródła energii odnawialnej, WNT, Warszawa [4] Przybylski R.: Gra o biliony dolarów, Auto technika motoryzacyjna 11/2009, s [5] Ogniwa paliwowe (fuel cells), {Dostępny: [6] Inside the Nickel Metal Hydride Battery, {Dostępny: [7] Akumulatory, {Dostępny: [8] Akumulatory cynkowo-powietrzne kolejna obiecująca technologia, {Dostępny: [9] ZFAB: Revolutionizing the EV market, {Dostępny: [10] Superkondensatory w samochodzie, {Dostępny: superkondensatory-w-samochodzie [11] The mechanical battery, {Dostępny: Streszczenie W artykule przedstawiono nowe sposoby produkcji i akumulacji energii. Wymieniono sposoby magazynowania energii według zastosowanej konwersji nośników energii, krotność cykli ładowania, czasookresu magazynowania. Przedstawiono podział akumulatorów energii według rodzajów stosowanych technologii magazynowania. Podano cechy, którymi powinien charakteryzować się dobry układ magazynujący energię oraz powody, dla których konieczne jest magazynowanie energii. Przedstawiono urządzenia do pokładowej produkcji i magazynowania energii elektrycznej w pojazdach mechanicznych. Przybliżono budowę, zasady funkcjonowania, zalety i wady wodorowych ogniw paliwowych, akumulatorów niklowo-metalowo-wodorkowych (Ni- MH) i litowo-jonowych (Li-ion). Scharakteryzowano nowe ogniwa cynkowo-powietrzne (Zn-air) przedstawione przez firmę Revolt. Przedstawiono możliwości zastosowania superkondensatorów jako urządzeń wchodzących w skład hybrydowych systemów magazynowania energii elektrycznej w samochodzie oraz perspektywy wykorzystania mechanicznych baterii na bazie koła zamachowego jako akumulatorów energii kinetycznej w pojeździe mechanicznym. Słowa kluczowe: magazynowanie energii, akumulatory, ogniwa paliwowe, superkondensatory, koło zamachowe SELECTED METHODS OF PRODUCTION AND STORAGE OF ELECTRIC ENERGY Summary The article presents new methods of producing and accumulating energy. The methods of electric energy storage are named according to applied energy carriers conversion, loading cycle multiplicity and time of storage. The article also shows a 155
12 division of energy batteries according to different types of storage technologies. The article puts forward features which should characterize a good electric energy storage configuration as well as gives reasons why energy storage is necessary. There are also discussed different devices for production and storage of electric energy in motor vehicles. The article presents information concerning construction, functioning, pros and cons of hydrogen fuel cells, nickel metal hydride (Ni-MH) and lithium-ion (Li-Ion). There is also a description of new air-zinc batteries (Zn-air) presented by Revolt company. Not only are there capabilities of usage of supercapacitors as devices in hybrid systems of electric energy storage in motor vehicles presented, but also perspectives of usage of batteries created on the basis of flywheel used as batteries for kinetic energy in motor vehicles. Keywords: storage of energy,batteries, fuel cells, supercapacitors, flywheel 156
Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM
Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo Paliwowe PEM 1.0 WSTĘP Ogniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM FC) Ogniwa paliwowe są urządzeniami elektro chemicznymi, stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii,
Bardziej szczegółowoOgniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM-FC)
OPRACOWALI: MGR INŻ. JAKUB DŁUGOSZ MGR INŻ. MARCIN MICHALSKI OGNIWA PALIWOWE I PRODUKCJA WODORU LABORATORIUM I- ZASADA DZIAŁANIA SYSTEMU OGNIW PALIWOWYCH TYPU PEM NA PRZYKŁADZIE SYSTEMU NEXA 1,2 kw II-
Bardziej szczegółowoCHP z ogniwem paliwowym Przegląd rynku
Piotr Stawski IASE CHP z ogniwem paliwowym Przegląd rynku ENERGYREGION - Efektywny rozwój rozproszonej energetyki odnawialnej w połączeniu z konwencjonalną w regionach. Zalety gospodarki skojarzonej K.Sroka,
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie energii: kondensatory
Przetwarzanie energii: kondensatory Ładując kondensator wykonujemy pracę nad ładunkiem. Przetwarzanie energii: ogniwa paliwowe W ogniwach paliwowych następuje elektrochemiczne spalanie paliwa. Energia
Bardziej szczegółowoObwody prądu stałego. Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12)Kwalifikacyjnego kursu zawodowego.
Obwody prądu stałego Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12)Kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Podstawowe prawa elektrotechniki w zastosowaniu do obwodów elektrycznych: Obwód elektryczny
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie energii: kondensatory
Przetwarzanie energii: kondensatory Ładując kondensator wykonujemy pracę nad ładunkiem. Przetwarzanie energii: ogniwa paliwowe W ogniwach paliwowych następuje elektrochemiczne spalanie paliwa. Energia
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII
LABORATORIUM PRZEMIAN ENERGII BADANIE OGNIWA PALIWOWEGO TYPU PEM I. Wstęp Ćwiczenie polega na badaniu ogniwa paliwowego typu PEM. Urządzenia tego typy są obecnie rozwijane i przystosowywane do takich aplikacji
Bardziej szczegółowoNOWOCZESNE ŹRÓDŁA ENERGII
NOWOCZESNE ŹRÓDŁA ENERGII Kierunki zmian układów napędowych (3 litry na 100 km było by ideałem) - Bardziej efektywne przetwarzanie energii (zwiększenie sprawności cieplnej silnika z samozapłonem do 44%)
Bardziej szczegółowoCATA ASPEKTY TECHNICZNE WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII MAGAZYNOWANIA ENERGII. Centrum Zastosowań Zaawansowanych Technologii MIECZYSŁAW KWIATKOWSKI
CATA Centrum Zastosowań Zaawansowanych Technologii ASPEKTY TECHNICZNE WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII MAGAZYNOWANIA ENERGII MIECZYSŁAW KWIATKOWSKI CELE WYKORZYSTYWANIA TECHNOLOGII MAGAZYNOWANIA ENERGII 1. Technologie
Bardziej szczegółowoCAES akumulator energii współpracujący z OZE, jako system racjonalnego zarządzania energią
1 CAES akumulator energii współpracujący z OZE, jako system racjonalnego zarządzania energią mgr inż. Damian Jakowski Politechnika Gdańska, WOiO, Katedra Automatyki i Energetyki Streszczenie Artykuł przedstawia
Bardziej szczegółowoMagazyny energii, elektromobilność i uboczne korzyści magazynowania energii
Magazyny energii, elektromobilność i uboczne korzyści magazynowania energii Andrzej Habryń Konferencja Elektromobilność szansą rozwoju polskiej gospodarki www.geotrekk.pl email: sales@geotrekk.pl Magazynowanie
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5. Testowanie ogniwa paliwowego wodorowego zasilanego energią pochodzącą z konwersji fotowoltaicznej
Ćwiczenie 5 Testowanie ogniwa paliwowego wodorowego zasilanego energią pochodzącą z konwersji fotowoltaicznej Wstęp Ogniwo paliwowe jest urządzeniem elektrochemicznym, które wytwarza energię użyteczną
Bardziej szczegółowoCelem ćwiczenia jest wyznaczenie charakterystyki prądowo- napięciowej elektrolizera typu PEM,
Ćw.2 Elektroliza wody za pomocą ogniwa paliwowego typu PEM Celem ćwiczenia jest wyznaczenie charakterystyki prądowo- napięciowej elektrolizera typu PEM, A także określenie wydajności tego urządzenia, jeśli
Bardziej szczegółowoAkademickie Centrum Czystej Energii. Ogniwo paliwowe
Ogniwo paliwowe 1. Zagadnienia elektroliza, prawo Faraday a, pierwiastki galwaniczne, ogniwo paliwowe 2. Opis Główną częścią ogniwa paliwowego PEM (Proton Exchange Membrane) jest membrana złożona z katody
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 5. Testowanie ogniwa paliwowego wodorowego zasilanego energią pochodzącą z konwersji fotowoltaicznej
Ćwiczenie 5 Testowanie ogniwa paliwowego wodorowego zasilanego energią pochodzącą z konwersji fotowoltaicznej Wstęp Ogniwo paliwowe jest urządzeniem elektrochemicznym, które wytwarza energię użyteczną
Bardziej szczegółowoBudowa i zasada działania akumulatora
Budowa i zasada działania akumulatora Źródło https://neomax.pl/akumulator-world-batt-12v44ah-wbs02-03.html Źródło https://www.tayna.co.uk/industrial-batteries/sonnenschein/a602-1000/ 1 Akumulator elektryczny
Bardziej szczegółowoSamochody na wodór. Zastosowanie. Wodór w samochodach. Historia. Przechowywanie wodoru
Samochody na wodór Zastosowanie Wodór w samochodach Historia Przechowywanie wodoru Wodór ma szanse stać się najważniejszym nośnikiem energii w najbliższej przyszłości. Ogniwa paliwowe produkują zeń energię
Bardziej szczegółowoIV. PREFEROWANE TECHNOLOGIE GENERACJI ROZPROSZONEJ
IV. PREFEROWANE TECHNOLOGIE GENERACJI ROZPROSZONEJ Dwie grupy technologii: układy kogeneracyjne do jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła wykorzystujące silniki tłokowe, turbiny gazowe,
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji z podstaw elektrotechniki i elektroniki prowadzonej w klasie I zasadniczej szkoły zawodowej w zawodzie monter elektronik
Szkolnictwo zawodowe Scenariusz lekcji z podstaw elektrotechniki i elektroniki prowadzonej w klasie I zasadniczej szkoły zawodowej w zawodzie monter elektronik Mariusz Wojciechowski Zespół Szkół im. prof.
Bardziej szczegółowoInstytut Elektrotechniki Oddział Technologii i Materiałoznawstwa Elektrotechnicznego we Wrocławiu
Oddział Technologii i Materiałoznawstwa Elektrotechnicznego we Wrocławiu Superkondensatory zasada działania i możliwości zastosowań dr inż. Bronisław Szubzda Co to jest kondensator Jest to układ dwóch
Bardziej szczegółowoEnergia słoneczna docierająca do ziemi ma postać fali elektromagnetycznej o różnej długości. W zależności od długości fali wyróżniamy: Promieniowanie
Energia słoneczna docierająca do ziemi ma postać fali elektromagnetycznej o różnej długości. W zależności od długości fali wyróżniamy: Promieniowanie ultrafioletowe, Promieniowanie widzialne, Promieniowanie
Bardziej szczegółowoCzęść 3. Magazynowanie energii. Akumulatory Układy ładowania
Część 3 Magazynowanie energii Akumulatory Układy ładowania Technologie akumulatorów Najszersze zastosowanie w dużych systemach fotowoltaicznych znajdują akumulatory kwasowo-ołowiowe (lead-acid batteries)
Bardziej szczegółowoHistoria elektrochemii
Historia elektrochemii Luigi Galvani (1791): elektryczność zwierzęca Od żab do ogniw Alessandro Volta (około 1800r): weryfikacja doświadczeń Galvaniego Umieszczenie dwóch różnych metali w ciele żaby może
Bardziej szczegółowoELASTYCZNY SYSTEM PRZETWARZANIA I PRZEKSZTAŁCANIA ENERGII MAŁEJ MOCY DLA MASOWEGO WYKORZYSTANIA W GOSPODARCE ENERGETYCZNEJ KRAJU
Warszawa 19 lipca 2011 Centrum Prasowe PAP ul. Bracka 6/8, Warszawa Stowarzyszenie na Rzecz Efektywności ETA i Procesy Inwestycyjne DEBATA UREALNIANIE MARZEŃ NOWE TECHNOLOGIE W ENERGETYCE POZWALAJĄCE ZAMKNĄĆ
Bardziej szczegółowoMAN Truck & Bus Ekologicznie i ekonomicznie w przyszłość. MAN EURO VI: hybryda
MAN Truck & Bus Ekologicznie i ekonomicznie w przyszłość MAN EURO VI: hybryda < 1 > Autobusy MAN Kompetencja, wiedza, doświadczenie < 2 > MAN w Polsce Od 21 lat na polskim rynku Ponad 14 500 wyprodukowanych
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii i pojazdy proekologiczne - Jastrzębska GraŜyna. Spis treści. Przedmowa Wykaz oznaczeń Wykaz skrótów
Odnawialne źródła energii i pojazdy proekologiczne - Jastrzębska GraŜyna Spis treści Przedmowa Wykaz oznaczeń Wykaz skrótów l. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII 1. Energetyka konwencjonalna a odnawialne źródła
Bardziej szczegółowoSpecjalność ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA. Nowe i odnawialne źródła energii
Specjalność ZRÓWNOWAŻONA ENERGETYKA Nowe i odnawialne źródła energii Co wykładamy?? Prowadzimy również wykłady w języku angielskim! Konwersja energii, Nowoczesne źródła energetyki odnawialnej, Energetyka
Bardziej szczegółowoBADANIA MODELOWE OGNIW PALIWOWYCH TYPU PEM
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 70 Electrical Engineering 2012 Bartosz CERAN* BADANIA MODELOWE OGNIW PALIWOWYCH TYPU PEM W artykule przedstawiono badania przeprowadzone na modelu
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Chemia procesów pozyskiwania energii Chemistry of energy receiving processes Kod przedmiotu: ZIP.PK.O.4.4. Rodzaj przedmiotu: przedmiot z
Bardziej szczegółowoGospodarka energetyczna skojarzona - elektrociepłownie korzystające z energii wiatru i energii wodorowej.
Gospodarka energetyczna skojarzona - elektrociepłownie korzystające z energii wiatru i energii wodorowej. dr inż. Gerhard Buttkewitz Inicjatywa na rzecz technologii wodorowych Meklemburgii-Pomorza Przedniego
Bardziej szczegółowoOZE - ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
OZE - ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią Kwidzyn 2012 Przyczyny zainteresowania odnawialnymi źródłami energii: powszechny dostęp, oraz bezgraniczne zasoby; znacznie
Bardziej szczegółowoJEDNOKOMOROWE OGNIWA PALIWOWE
JEDNOKOMOROWE OGNIWA PALIWOWE Jan Wyrwa Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, AGH Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków Światowe zapotrzebowanie na energię-przewidywania
Bardziej szczegółowoAUTOBUSY ELEKTRYCZNO-WODOROWE URSUS BUS S.A.
AUTOBUSY ELEKTRYCZNO-WODOROWE URSUS BUS S.A. 1 Autobus jest środkiem komunikacji stanowiącym centralny element systemów transportu publicznego i będący skutecznym środkiem transportu ludzi. Podczas, gdy
Bardziej szczegółowoWarszawa, 7 września 2012. dr inż. Ryszard Wnuk Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. rwnuk@kape.gov.pl
XLIV spotkanie Forum Energia Efekt Środowisko NFOŚiGW Warszawa, 7 września 2012 Domy słoneczne i magazynowanie ciepła dr inż. Ryszard Wnuk Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. rwnuk@kape.gov.pl 1
Bardziej szczegółowoSeria Jubileuszowa. Rozwiązania informatyczne. Sprężarki śrubowe Airpol PRM z przetwornicą częstotliwości. oszczędność energii. ochrona środowiska
Sprężarki śrubowe Airpol PRM z przetwornicą częstotliwości Seria Jubileuszowa Każda sprężarka śrubowa z przetwornicą częstotliwości posiada regulację obrotów w zakresie od 50 do 100%. Jeżeli zużycie powietrza
Bardziej szczegółowo1. Podstawowe własności i zastosowanie
1. Podstawowe własności i zastosowanie Ultrakondensatory (zwane również superkondensatorami) stanowią rodzaj kondensatora elektrolitycznego, który z uwagi na sposób konstrukcji wykazuje niezwykle dużą
Bardziej szczegółowoUkłady napędowe i magazyny energii w pojazdach elektrycznych oraz systemy do ładowania baterii
Układy napędowe i magazyny energii w pojazdach elektrycznych oraz systemy do ładowania baterii Lech M. Grzesiak Plan prezentacji Ø Wprowadzenie Ø Magazyny energii Ø Maszyny elektryczne w napędach pojazdów
Bardziej szczegółowoNowoczesne akumulatory do zastosowań w transporcie i energetyce
Beata ANTOSIEWICZ 1, Piotr BICZEL 1, Maciej KWIATKOWSKI 2 Politechnika Warszawska, Instytut Maszyn Elektrycznych (1) Impact Clean Power Technology S.A. (2) Nowoczesne akumulatory do zastosowań w transporcie
Bardziej szczegółowoPrzykładowe układy napędowe
Przykładowe układy napędowe Silnik Sprzęgło Skrzynia biegów Półoś Koło napędzane Silnik Mechanizm różnicowy Sprzęgło hydrokinetyczne Skrzynia biegów Półoś Koło napędzane Mechanizm różnicowy Silnik Przekładnia
Bardziej szczegółowoOgniwa paliwowe FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ. Wykorzystanie wodoru jako nośnika energii
Ogniwa paliwowe Wykorzystanie wodoru jako nośnika energii Ogniwa paliwowe Zasada działania ogniwa zasilanego wodorem Rodzaje ogniw ogniwo z membraną przewodzącą protonowo (ang. Proton-exchange membrane
Bardziej szczegółowoLNG. Nowoczesne źródło energii. Liquid Natural Gas - Ekologiczne paliwo na dziś i jutro. Systemy. grzewcze
LG owoczesne źródło energii Liquid atural - Ekologiczne paliwo na dziś i jutro Systemy B Szanowni Państwo, W obecnych czasach obserwujemy stały wzrost zapotrzebowania na paliwa płynne oraz wzrost ich cen
Bardziej szczegółowoSZKOŁA POLICEALNA dla dorosłych
SZKOŁA POLICEALNA dla dorosłych Kierunek kształcenia w zawodzie: Przedmiot: dr inż. Janusz Walkowiak TEMATYKA WYKŁADU Źródła napędu pojazdów samochodowych i ich charakterystyka 1. Ogólna charakterystyka
Bardziej szczegółowonowe trendy mobilności w regionach Europy
E-pojazdy nowe trendy mobilności w regionach Europy Marek Drożdż Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN Partnerzy programu Polska Holandia Hiszpania Wielka Brytania Szwecja Włochy Małopolska
Bardziej szczegółowoELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA
UNIERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY BYDGOSZCZY YDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ INSTYTUT EKSPLOATACJI MASZYN I TRANSPORTU ZAKŁAD STEROANIA ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA ĆICZENIE: E3 BADANIE ŁAŚCIOŚCI
Bardziej szczegółowoElement budowy bezpieczeństwa energetycznego Elbląga i rozwoju rozproszonej Kogeneracji na ziemi elbląskiej
Mgr inŝ. Witold Płatek Stowarzyszenie NiezaleŜnych Wytwórców Energii Skojarzonej / Centrum Elektroniki Stosowanej CES Sp. z o.o. Element budowy bezpieczeństwa energetycznego Elbląga i rozwoju rozproszonej
Bardziej szczegółowoOdnawialne Źródła Energii (OZE)
Odnawialne Źródła Energii (OZE) Kamil Łapioski Specjalista energetyczny Powiślaoskiej Regionalnej Agencji Zarządzania Energią Kwidzyn 2011 1 Według prognoz światowe zasoby energii wystarczą na: lat 2 Energie
Bardziej szczegółowoCzujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są
Czujniki Ryszard J. Barczyński, 2010 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Czujniki Czujniki służą do przetwarzania interesującej
Bardziej szczegółowoWydajne wentylatory promieniowe Fulltech o wysokim ciśnieniu statycznym
1 Wydajne wentylatory promieniowe Fulltech o wysokim ciśnieniu statycznym Wydajne wentylatory promieniowe Fulltech o wysokim ciśnieniu statycznym Wentylatory są niezbędnym elementem systemów wentylacji
Bardziej szczegółowoAkumulator Seria NP Nr produktu
INSTRUKCJA OBSŁUGI Akumulator Seria NP1.2-12 Nr produktu 000250812 Strona 1 z 9 Niezawodność to bezpieczeństwo Akumulatory Yuasa NP, NPC i NPH. Stosując najnowszą, zaawansowaną technologię rekombinacji
Bardziej szczegółowoWpływ sposobu ogrzewania na efektywność energetyczną budynku
Wpływ sposobu ogrzewania na efektywność energetyczną budynku dr inż. Adrian Trząski MURATOR 2015, JAKOŚĆ BUDYNKU: ENERGIA * KLIMAT * KOMFORT Warszawa 4-5 Listopada 2015 Charakterystyka energetyczna budynku
Bardziej szczegółowoHYBRYDOWE MAGAZYNY ENERGII ELEKTRYCZNEJ
HYBRYDOWE MAGAZYNY ENERGII ELEKTRYCZNEJ mgr inż. Michał NOSEK P I O N T R A N S P O R T U I K O N W E R S J I E N E R G I I Z A K Ł A D K O N W E R S J I E N E R G I I Zakres prezentacji: Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY ROZWOJU ELEKTRYCZNYCH AUTOBUSÓW MIEJSKICH MARKI URSUS. URSUS BUS S.A. Dariusz Kasperek
PERSPEKTYWY ROZWOJU ELEKTRYCZNYCH AUTOBUSÓW MIEJSKICH MARKI URSUS URSUS BUS S.A. Dariusz Kasperek dariusz.kasperek@ursus.com 1 EKOVOLT Powstanie Spółki URSUS BUS S.A. - 2015 r. 2 URSUS S.A. EKOVOLT TROLEJBUS
Bardziej szczegółowoProekologiczne odnawialne źródła energii / Witold M. Lewandowski. - Wyd. 4, dodr. Warszawa, Spis treści
Proekologiczne odnawialne źródła energii / Witold M. Lewandowski. - Wyd. 4, dodr. Warszawa, 2010 Spis treści Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa 17 Wstęp 19 1. Charakterystyka obecnego
Bardziej szczegółowoNowe kierunki rozwoju technologii superkondensatorów
Nowe kierunki rozwoju technologii superkondensatorów Radosław Kuliński Instytut Elektrotechniki, Oddział Technologii i Materiałoznawstwa Elektrotechnicznego we Wrocławiu Politechnika Wrocławska, Instytut
Bardziej szczegółowoJak łapać światło, ujarzmiać rzeki i zaprzęgać wiatr czyli o energii odnawialnej
Jak łapać światło, ujarzmiać rzeki i zaprzęgać wiatr czyli o energii odnawialnej Autor: Wojciech Ogonowski Czym są odnawialne źródła energii? To źródła niewyczerpalne, ponieważ ich stan odnawia się w krótkim
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE AKUMULATORÓW W SYSTEMACH MAGAZYNOWANIA ENERGII
WYKORZYSTANIE AKUMULATORÓW W SYSTEMACH MAGAZYNOWANIA ENERGII dr inż. Kazimierz Herlender ENERGETAB 2013 Bielsko-Biała 17 wrzesień 2013 PLAN PREZENTACJI 1. Odnawialne Źródła Energii wymagania prawne 2.
Bardziej szczegółowoMateriały w bateriach litowych.
Materiały w bateriach litowych. Dlaczego lit? 1. Pierwiastek najbardziej elektrododatni ( pot. 3.04V wobec standardowej elektrody wodorowej ). 2. Najlżejszy metal ( d = 0.53 g/cm 3 ). 3. Gwarantuje wysoką
Bardziej szczegółowoOgniwa paliwowe - zasada działania
Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Ogniwa paliwowe - zasada działania OGNIWA PALIWOWE W roku 1839 fizyk brytyjski William R. Grove zademonstrował, że podczas elektrochemicznej reakcji łączenia wodoru z
Bardziej szczegółowoWyznaczanie sprawności diabatycznych instalacji CAES
Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych Wyznaczanie sprawności diabatycznych instalacji CAES Janusz KOTOWICZ Michał JURCZYK Rynek Gazu 2015 22-24 Czerwca 2015, Nałęczów
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa 17 Wstęp Odnawialne źródła energii 72
Spis treści Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek 13 Przedmowa 17 Wstęp 19 1_ Charakterystyka obecnego stanu środowiska 21.1. Wprowadzenie 21.2. Energetyka konwencjonalna 23.2.1. Paliwa naturalne, zasoby
Bardziej szczegółowo24.06.2015. Sprawozdanie z przedsięwzięcia "Budowa ekologicznego pojazdu zasilanego ogniwem paliwowym." WFOŚ/D/201/54/2015
24.06.2015 Sprawozdanie z przedsięwzięcia "Budowa ekologicznego pojazdu zasilanego ogniwem paliwowym." WFOŚ/D/201/54/2015 1. Opis ogólny Wszystkie osoby mające możliwość obejrzenia pojazdu zostały poinformowane
Bardziej szczegółowoCzy ogniwa paliwowe staną się przyszłością elektroenergetyki?
Czy ogniwa paliwowe staną się przyszłością elektroenergetyki? Prof. dr hab. inż. Antoni Dmowski mgr inż. Piotr Biczel mgr inż. Bartłomiej Kras Instytut Elektroenergetyki Politechnika Warszawska 1. Wstęp
Bardziej szczegółowoCzy możliwe jest wybudowanie w Polsce domu o zerowym lub ujemnym zapotrzebowaniu na energię?
Czy możliwe jest wybudowanie w Polsce domu o zerowym lub ujemnym zapotrzebowaniu na energię? Budynki o ujemnym potencjale energetycznym są szczytem w dążeniu do oszczędności energetycznych w budownictwie.
Bardziej szczegółowoINDEKS ALFABETYCZNY 119 60050-482 CEI:2004
119 60050-482 CEI:2004 INDEKS ALFABETYCZNY A aktywacja aktywacja... 482-01-19 aktywacyjny polaryzacja aktywacyjna... 482-03-05 aktywny materiał aktywny... 482-02-33 mieszanina materiałów aktywnych... 482-02-34
Bardziej szczegółowoHAZE BATTERY Company Ltd. Akumulatory ołowiowo kwasowe szczelne żelowe 15 letnie monobloki 2V. seria HZY-ŻELOWE
HAZE BATTERY Company Ltd Akumulatory ołowiowo kwasowe szczelne żelowe 15 letnie monobloki 2V seria HZY-ŻELOWE KONSTRUKCJA - Siatki płyt dodatnich i ujemnych odlewane są z ołowiuwapniowo-cynowego, aby zredukować
Bardziej szczegółowoTechnologia Godna Zaufania
SPRĘŻARKI ŚRUBOWE ZE ZMIENNĄ PRĘDKOŚCIĄ OBROTOWĄ IVR OD 7,5 DO 75kW Technologia Godna Zaufania IVR przyjazne dla środowiska Nasze rozległe doświadczenie w dziedzinie sprężonego powietrza nauczyło nas że
Bardziej szczegółowoEnergetyka obywatelska. Magazyny energii w rozwoju transportu elektrycznego
Energetyka obywatelska Magazyny energii w rozwoju transportu elektrycznego K r a j o w a I z b a G o s p o d a r c z a E l e k t r o n i k i i T e l e k o m u n i k a c j i Spis treści Zakres zastosowań
Bardziej szczegółowoCo to jest fotowoltaika? Okiem praktyka.
Co to jest fotowoltaika? Okiem praktyka. Fotowoltaika greckie słowo photos światło nazwisko włoskiego fizyka Allessandro Volta odkrywcy elektryczności Zjawisko pozyskiwania energii z przetworzonego światła
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo użytkowania samochodów zasilanych wodorem
Politechnika Śląska w Gliwicach Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych Bezpieczeństwo użytkowania samochodów zasilanych wodorem prof. dr hab. inż. Andrzej Rusin dr inż. Katarzyna Stolecka bezbarwny,
Bardziej szczegółowoSTAN OBECNY I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA OGNIW PALIWOWYCH
XIV Konferencja Naukowo-Techniczna Rynek Energii Elektrycznej: Przesłanki Nowej Polityki Energetycznej - Paliwa, Technologie, Zarządzanie STAN OBECNY I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA OGNIW PALIWOWYCH Józef
Bardziej szczegółowoMetoda Elementów Skooczonych
Metoda Elementów Skooczonych Temat: Technologia wodorowa Prowadzący dr hab. Tomasz Stręk Wykonali Bartosz Wabioski Adam Karolewicz Wodór - wstęp W dzisiejszych czasach Wodór jest powszechnie uważany za
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii w sektorze mieszkaniowym
Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Odnawialne źródła energii w sektorze mieszkaniowym Poznań, 18.05.2018 r. Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoEUROPEAN UNION EUROPEAN REGIONAL DEVELOPMENT FOUND KLASTER GREEN CARS
EUROPEAN UNION EUROPEAN REGIONAL DEVELOPMENT FOUND KLASTER GREEN CARS RYNEK SAMOCHODÓW ELEKTRYCZNYCH W POLSCE Konieczność poszanowania dóbr limitowanych w transporcie - obserwujemy ciągły przyrost emisji
Bardziej szczegółowoRóżne dziwne przewodniki
Różne dziwne przewodniki czyli trzy po trzy o mechanizmach przewodzenia prądu elektrycznego Przewodniki elektronowe Metale Metale (zwane również przewodnikami) charakteryzują się tym, że elektrony ich
Bardziej szczegółowoMagazyn energii elektrycznej - definicja
Przegląd najnowszych technologii magazynowania oraz rodzaje magazynów pozwalające na realizację strategii użytkownika, w tym parametry techniczne magazynów i energoelektroniki Józef Paska, Politechnika
Bardziej szczegółowoMateriały katodowe dla ogniw Li-ion wybrane zagadnienia
Materiały katodowe dla ogniw Li-ion wybrane zagadnienia Szeroki zakres interkalacji y, a więc duża dopuszczalna zmiana zawartości litu w materiale, która powinna zachodzić przy minimalnych zaburzeniach
Bardziej szczegółowo(zwane również sensorami)
Czujniki (zwane również sensorami) Ryszard J. Barczyński, 2016 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Czujniki Czujniki służą do
Bardziej szczegółowoKONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA
KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA SYMPOZJUM NAUKOWO-TECHNICZNE Sulechów 2012 Kluczowe wyzwania rozwoju elektroenergetyki
Bardziej szczegółowoKrótka informacja o bateriach polimerowych.
Koło Naukowe Robotyków KoNaR Krótka informacja o bateriach polimerowych. Jan Kędzierski Jacek Kalemba Wrocław. 08.06.2006 Niniejszy artykuł ma za zadanie przedstawić podstawowe informacje o bateriach Li-POL
Bardziej szczegółowoKondensatory. Konstrukcja i właściwości
Kondensatory Konstrukcja i właściwości Zbigniew Usarek, 2018 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Podstawowe techniczne parametry
Bardziej szczegółowoTradycyjny, pięcioetapowy system produkcji i dystrybucji energii elektrycznej
Tradycyjny, pięcioetapowy system produkcji i dystrybucji energii elektrycznej Wydobycie surowców energetycz nych, OZE Produkcja elektryczno ści Przesył energii (wysokonapięciowy ) Rozdział energii (średnionapieciowa
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 1 Podziały i klasyfikacje elektrowni Moc elektrowni pojęcia podstawowe 2 Energia elektryczna szczególnie wygodny i rozpowszechniony nośnik energii Łatwość
Bardziej szczegółowoMożliwości magazynowania energii elektrycznej z OZE
Możliwości magazynowania energii elektrycznej z OZE Grzegorz Lota Politechnika Poznańska, Instytut Chemii i Elektrochemii Technicznej Instytut Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu Centralne Laboratorium
Bardziej szczegółowoSustainability in commercial laundering processes
Sustainability in commercial laundering processes Module 5 Energy in laundries Chapter 1 Źródła energii Powered by 1 Spis treści Źródła energii przegląd Rodzaje źródeł energii (pierwotne wtórne źródła)
Bardziej szczegółowoBATERIE TRAKCYJNE BPOWER MADE IN EUROPE. www.baterie.com.pl
BATERIE TRAKCYJNE BPOWER BPOWER Baterie trakcyjne Firma Baterie Przemysłowe Sp. z o.o. oferuje baterie trakcyjne BPower składane z ogniw Inci Aku, jednego z najważniejszych światowych producentów ogniw
Bardziej szczegółowoELEKTROMOBILNOŚĆ WPROWADZENIE. Michał Kaczmarczyk, GLOBEnergia Zakopane, 26.06.2014
ELEKTROMOBILNOŚĆ WPROWADZENIE Michał Kaczmarczyk, GLOBEnergia Zakopane, 26.06.2014 DLACZEGO POTRZEBNA JEST DYSKUSJA? wyczerpywanie się stosowanych dotychczas źródeł energii problem ekologiczny (efekt cieplarniany)
Bardziej szczegółowoPodstawy elektrochemii
Podstawy elektrochemii Elektrochemia bada procesy zachodzące na granicy elektrolit - elektroda Elektrony można wyciągnąć z elektrody bądź budując celkę elektrochemiczną, bądź dodając akceptor (np. kwas).
Bardziej szczegółowoSYSTEMY KLIMATYZACJI BUDYNKÓW ZASILANE ENERGIĄ PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO
MICHAŁ TURSKI SYSTEMY KLIMATYZACJI BUDYNKÓW ZASILANE ENERGIĄ PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO Promotor: Dr hab. inż. ROBERT SEKRET, Prof. PCz Częstochowa 2010 1 Populacja światowa i zapotrzebowanie na energię
Bardziej szczegółowoWykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek Przedmowa Wstęp 1. Charakterystyka obecnego stanu środowiska1.1. Wprowadzenie 1.2. Energetyka konwencjonalna
Wykaz ważniejszych oznaczeń i jednostek Przedmowa Wstęp 1. Charakterystyka obecnego stanu środowiska1.1. Wprowadzenie 1.2. Energetyka konwencjonalna 1.2. l. Paliwa naturalne, zasoby i prognozy zużycia
Bardziej szczegółowoMateriały elektrodowe
Materiały elektrodowe Potencjał (względem drugiej elektrody): różnica potencjałów pomiędzy elektrodami określa napięcie możliwe do uzyskania w ogniwie. Wpływa na ilość energii zgromadzonej w ogniwie. Pojemność
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii
Odnawialne źródła energii Energia z odnawialnych źródeł energii Energia odnawialna pochodzi z naturalnych, niewyczerpywanych źródeł wykorzystujących w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Chemia procesów pozyskiwania energii Chemistry of energy receiving processes Kod przedmiotu: ZIP.F.O.19 Rodzaj przedmiotu: przedmiot ofertowy
Bardziej szczegółowoTechniki akumulacji energii część 1
Techniki akumulacji energii część 1 Energy storage technology part 1 MICHAŁ POMORSKI, ARTUR NEMŚ, ZBIGNIEW GNUTEK Wprowadzenie W pracy opisano różne metody i techniki akumulacji energii stosowane obecnie
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do techniki ćwiczenia energia, sprawność, praca
Wprowadzenie do techniki ćwiczenia energia, sprawność, praca Energia zdolność do wywoływania zmian (działań) to funkcja stanu, której wartość zależy od parametrów stanu i jest zachowywana tak długo, jak
Bardziej szczegółowoZAAWANSOWANE ROZWIĄZANIA TECHNICZNE I BADANIA EKSPLOATACYJNE MIEJSKIEGO SAMOCHODU OSOBOWEGO Z NAPĘDEM ELEKTRYCZNYM e-kit
Instytut Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL ZAAWANSOWANE ROZWIĄZANIA TECHNICZNE I BADANIA EKSPLOATACYJNE MIEJSKIEGO SAMOCHODU OSOBOWEGO Z NAPĘDEM ELEKTRYCZNYM e-kit dr hab. inż. Jakub Bernatt, prof.
Bardziej szczegółowoSamochody przyszłości. Czy elektryczne 1?
Samochody przyszłości. Czy elektryczne 1? Autor: Władysław Mielczarski (Energy Newsletters nr 4, 03.02.13) Wbrew rozpowszechnionym przekonaniom jazda samochodem elektrycznym jest znacznie droższa w porównaniu
Bardziej szczegółowoOdnawialne Źródła Energii (OZE) PREZENTACJA DLA MIESZKAŃCÓW GMINY ZIELONKI
Odnawialne Źródła Energii () PREZENTACJA DLA MIESZKAŃCÓW GMINY ZIELONKI CO TO JEST? Energia odnawialna to taka, której źródła są niewyczerpalne i których eksploatacja powoduje możliwie najmniej szkód w
Bardziej szczegółowoMAŁA PRZYDOMOWA ELEKTROWNIA WIATROWA SWIND 3200
www.swind.pl MAŁA PRZYDOMOWA ELEKTROWNIA WIATROWA SWIND 3200 Producent: SWIND Elektrownie Wiatrowe 26-652 Milejowice k. Radomia ul. Radomska 101/103 tel. 0601 351 375, fax: 048 330 83 75. e-mail: biuro@swind.pl
Bardziej szczegółowoLaboratorium ogniw paliwowych i produkcji wodoru
Instrukcja System ogniw paliwowych typu PEM, opr. M. Michalski, J. Długosz; Wrocław 2014-12-03, str. 1 Laboratorium ogniw paliwowych i produkcji wodoru System ogniw paliwowych typu PEM Instrukcja System
Bardziej szczegółowoLokalne systemy energetyczne
2. Układy wykorzystujące OZE do produkcji energii elektrycznej: elektrownie wiatrowe, ogniwa fotowoltaiczne, elektrownie wodne (MEW), elektrownie i elektrociepłownie na biomasę. 2.1. Wiatrowe zespoły prądotwórcze
Bardziej szczegółowo