Koszty związane z dochodzeniem i egzekucją wierzytelności oraz nieściągalność wierzytelności

Transkrypt

1 Koszty związane z dochodzeniem i egzekucją wierzytelności oraz nieściągalność wierzytelności Powszechność nieterminowego regulowania zobowiązań albo nieregulowania ich w ogóle jest na tyle dotkliwa, że niezbędne staje się korzystanie z podatkowych metod minimalizacji skutków nieuczciwości kontrahentów. W jaki sposób sprawić, by wydatki poniesione na odzyskanie wierzytelności nie powiększały już istniejącej straty, i co zrobić, gdy okaże się, że wierzytelność nie będzie odzyskana? Poniżej zostaną omówione przepisy podatkowe pozwalające na zmniejszenie uciążliwości związanych z odzyskiwaniem należności lub ich nieściągalnością. KOSZTY POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO I EGZEKUCJI Zakres kosztów postępowania sądowego i egzekucyjnego Pomimo szybkiego rozwoju alternatywnych sposobów uzyskania środków finansowych, takich jak factoring czy sprzedaż wierzytelności, podstawową metodą zaspokojenia roszczeń dostawcy (usługodawcy) wobec nierzetelnego kontrahenta pozostaje nadal dochodzenie zapłaty na drodze postępowania sądowego i egzekucyjnego. W porównaniu z factoringiem czy sprzedażą wierzytelności jest to metoda zaspokojenia wierzyciela najtańsza, choć obarczona dużym ryzykiem braku zaspokojenia. Decydując się na wszczęcie postępowania sądowego, należy liczyć się z koniecznością poniesienia określonych nakładów finansowych w postaci kosztów procesu, które dopiero w razie wygrania sprawy przez powoda pozwany dłużnik o ile będzie wypłacalny zwróci mu na podstawie art. 98 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU nr 43, poz. 296 z ze zm.), zwanej dalej k.p.c. Do kosztów procesu należą: 1) koszty sądowe zgodnie z art. 2 ustawy z 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. DzU z 2002 r. nr 9, poz. 88 ze zm.) są to opłaty sądowe (wpis oraz opłata kancelaryjna, która pobierana jest w szczególności za klauzulę wykonalności, stwierdzenie prawomocności, odpisy, zaświadczenia, wyciągi oraz inne dokumenty wydawane na podstawie akt) oraz zwrot wydatków (np. należności świadków, biegłych i tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych w danej sprawie). Wysokość wpisów w poszczególnych rodzajach spraw została określona w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (DzU nr 154, poz. 753 ze zm.), przy czym zależy ona od wartości przedmiotu sprawy; 2) wynagrodzenie i wydatki jednego pełnomocnika procesowego (adwokata, radcy prawnego); 3) koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Należy też pamiętać, iż konieczne może być poniesienie kosztów mających na celu przymusową egzekucję wierzytelności zasądzonej od dłużnika, które są określone przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (DzU nr 133, poz. 882 ze zm.) Wydatki na wywiadownie gospodarcze jako koszt podatkowy Niejednokrotnie okazuje się, iż dłużnik ukrywa składniki swego majątku zagrożone zajęciem przez komornika, uniemożliwiając tym samym uzyskanie z nich zaspokojenia wierzytelności. W przypadku wierzytelności opiewających na znaczne kwoty celowe może się okazać zlecenie ustalenia położenia składników majątku dłużnika podmiotowi profesjonalnie trudniącemu się zbieraniem informacji na temat podmiotów gospodarczych, tzw. wywiadowni gospodarczej. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. DzU z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.), zwanej dalej updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu uzyskania przychodu, z wyjątkiem enumeratywnie wyłączonych z kategorii kosztów podatkowych wymienionych w art. 16 ust. 1 updop. Działania podatnika, o których mowa, mieszczą się w pojęciu windykacji należności, a tym samym w świetle art. 15 updop wydatki z nimi związane mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Stanowisko to zdaje się znajdować potwierdzenie w piśmie Ministra Finansów z 11 marca 2004 r., nr PB3-580/ /HR/04, opubl.: Biuletyn Skarbowy 2004, nr 2, s. 23, w którym przyznano, że

2 poniesione koszty windykacji należności mogą stanowić dla podatnika koszty uzyskania przychodów, o ile spełnione zostaną przesłanki wynikające z art. 15 ust. 1 updop, w szczególności gdy podatnik wykaże związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poniesieniem kosztu i uzyskaniem przychodu, a poniesienie wydatku będzie uzasadnione i właściwie udokumentowane. Koszty postępowania ponoszone przez wierzyciela jako jego koszt Wyrażona w art. 15 ust. 1 updop zasada pozwala na odliczenie od przychodów wszelkich poniesionych kosztów, o ile wykazują one związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, i nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 updop. W świetle powyższego należy uznać, iż koszty związane z sądowym dochodzeniem wierzytelności oraz jej egzekucją komorniczą stanowić będą koszt uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia. Zasadność zaliczania do kosztów uzyskania przychodów określonych wcześniej wydatków, mających na celu przymusowe zaspokojenie wierzytelności, znalazła potwierdzenie w piśmie Ministra Finansów z 23 października 1995 r., nr PO 3/ /95, opubl.: Glosa 1996, nr 4, s. 20, w którym przyznano wierzycielowi prawo zaliczenia kosztów sądowych oraz innych kosztów procesu w wysokości zasądzonej przez sąd do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 updop. Koszty postępowania odzyskane przez wierzyciela jako jego przychód Zgodnie z art. 12 ust. 3 updop za przychody związane z działalnością gospodarczą, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Na tle tego przepisu powstaje pytanie, czy zasądzone na rzecz wierzyciela koszty postępowania sądowego stanowią przychód w dacie ich wyegzekwowania od dłużnika, czy też w dacie uprawomocnienia się wyroku sądowego przy założeniu, że dłużnik nie uiści ich przed uprawomocnieniem się wyroku. Ponoszenie przez przedsiębiorcę kosztów postępowania sądowego nie stanowi przejawu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, niewątpliwie jednak jest z nią ściśle związane. Dlatego należy przyjąć, że przychody z tytułu kosztów postępowania sądowego stanowią u wierzyciela przychody z działalności gospodarczej wykonywanej przez podatnika w rozumieniu art. 12 ust. 3 updop. Zakładając, że przychody z tytułu kosztów postępowania sądowego są przychodami z działalności gospodarczej, należy ustalić datę ich uzyskania, z którą ustawa wiąże moment powstania obowiązku podatkowego. Moment uzyskania przychodu przez podatników osiągających przychody związane z działalnością gospodarczą określa dodany z dniem 1 stycznia 2003 r. art. 12 ust. 3a updop. Przepis ten w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2004 r. stanowi, iż za datę powstania przychodu z działalności gospodarczej uważa się dzień wystawienia faktury bądź rachunku, nie późniejszy jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym: 1) wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub 2) wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę, jeżeli jej częściowe wykonanie stanowi wynikający z umowy lub z odrębnych przepisów tytuł do zapłaty, lub 3) otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia w innych, niewymienionych wyżej przypadkach. Wyjątki od ustalonej w powyższy sposób daty uzyskania przychodu należnego określone zostały w art. 12 ust. 3c 3d updop. Nie mogą one jednak wskazywać na datę uzyskania przychodów z tytułu kosztów sądowych. Pomimo zamieszczenia w ustawie przytoczonej wyżej regulacji niektóre urzędy skarbowe zajmują stanowisko, że zasądzone koszty postępowania sądowego, jeżeli nie zostały jeszcze otrzymane od dłużnika, stanowią u wierzyciela przychód podatkowy w momencie uprawomocnienia się wyroku sądowego. Przykładem może być pismo Urzędu Skarbowego Łódź- Śródmieście z 14 maja 2003 r., nr US II-2/423/13/03 (opublikowane na stronie Stanowisko powyższe, niekorzystne dla podatników, jest jednak poglądem odosobnionym. Począwszy od chwili, z którą moment powstania przychodu z działalności gospodarczej określono w

3 art. 12 ust. 3a updop, zarówno w piśmiennictwie, jak i w większości urzędów skarbowych podaje się, iż za datę powstania przychodu z tytułu kosztów postępowania sądowego należy przyjmować moment faktycznego otrzymania tych kosztów. Podstawą prawną takiej kwalifikacji jest art. 12 ust. 3a pkt 3 updop. Analiza art. 12 ust. 3a updop prowadzi bowiem do wniosku, że nie ma możliwości przypisania przychodów z tytułu kosztów sądowych do innych wskazanych przez ustawodawcę dat powstania przychodu z działalności gospodarczej. Bez wątpienia nieprawidłowe jest przyjmowanie jako daty powstania przychodu z tytułu kosztów sądowych daty uprawomocnienia się wyroku, dlatego że art. 12 ust. 3a updop w ogóle takiego wariantu nie przewiduje spośród kilku możliwych dat powstania przychodu. Stanowisko powyższe podzielił m.in. Urząd Skarbowy w Świdnicy w piśmie z 22 kwietnia 2003 r., nr PDIII-423-1/5/2003, I Urząd Skarbowy w Bydgoszczy w piśmie z 8 września 2003 r., nr PDIII /03, oraz III Urząd Skarbowy w Bydgoszczy w piśmie z 2 czerwca 2003 r., nr PG /03, W przypadku zatem gdy zasądzone koszty postępowania nie zostaną uregulowane przez dłużnika co w praktyce jest zjawiskiem nagminnym podatnicy nie ponoszą obciążenia podatkowego. NIEŚCIĄGALNOŚĆ WIERZYTELNOŚCI Klasyfikacja niespłacanych wierzytelności Wierzytelności odpisane jako nieściągalne nie stanowią, co do zasady, kosztów uzyskania przychodów. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera jednak przepisy o charakterze wyjątków od tej zasady, umożliwiające wierzycielowi zmniejszenie obciążeń fiskalnych, ze względu na uiszczenie przez wierzyciela podatku od tej części należności, która nie została przez dłużnika spłacona. Złe długi można z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podzielić na dwie kategorie: 1) wierzytelności nieściągalne, 2) wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona (zagrożone nieściągalnością). W zależności od tego, do której kategorii daną wierzytelność można zaliczyć, inny będzie sposób postępowania podatnika z taką wierzytelnością z perspektywy podatku dochodowego. Wierzytelności prawdopodobnie nieściągalne przesłanki zaliczenia do kosztów podatkowych Artykuł 16 ust. 1 pkt 26a updop pozwala na przejściowe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności określonych w art. 35b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Odpisy aktualizujące są dokonywane w celu aktualizacji wartości należności, z uwzględnieniem stopnia prawdopodobieństwa ich zapłaty. Stworzenie odpisu aktualizującego zależy w szczególności od etapu postępowania, w którym dłużnik się znajduje (np. postępowanie likwidacyjne, upadłościowe) lub od charakteru samej wierzytelności, cechującej się znacznym stopniem prawdopodobieństwa nieściągalności. Dokonany odpis aktualizujący będzie mógł zostać uwzględniony w kosztach uzyskania przychodów pod warunkiem łącznego spełnienia dwóch przesłanek: 1) uprzedniego zarachowania należności na podstawie art. 12 ust. 3 updop jako przychodu należnego, 2) uprawdopodobnienia nieściągalności należności na podstawie art. 16 ust. 2a pkt 1 updop. Należy podkreślić, że do kosztów podatkowych można zaliczyć wyłącznie tę wartość wierzytelności, która nie obejmuje należnego podatku od towarów i usług. Katalog podstaw uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności Nieściągalność wierzytelności uznaje się zaś za uprawdopodobnioną, w szczególności gdy:

4 1) dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji, została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku (art. 15 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze; DzU nr 60, poz. 535 ze zm.); 2) zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu (art. 14 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze) lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków; 3) wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego należy podkreślić, że samo prawomocne orzeczenie sądowe nie stanowi samodzielnej przesłanki uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności. Przykład ALFA spółka z o.o. sprzedała w czerwcu 2004 r. kontrahentowi towary, zaliczając do przychodów należnych kwotę ,00 zł. Należność ta nie została uregulowana przez kontrahenta w terminie, w związku z czym spółka skierowała sprawę na drogę postępowania sądowego i uzyskała w lipcu 2004 r. stosowne orzeczenie sądowe, potwierdzające istnienie oraz wysokość należności. W tym samym miesiącu spółka dokonała odpisu aktualizującego w wysokości zasądzonej wierzytelności, zaliczając do kosztów uzyskania przychodów kwotę ,00 zł. Egzekucja zasądzonej wierzytelności została wszczęta przez spółkę jednak dopiero po uzyskaniu klauzuli wykonalności orzeczenia w styczniu 2005 r. W omawianym przypadku należy uznać, iż nie doszło do uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności, gdyż spółka nie wypełniła warunku uznania utworzonego odpisu aktualizującego wartość wierzytelności za koszt podatkowy, określonego w art. 16 ust. 2a pkt 1 lit. c) updop. Odpis taki mógł bowiem zostać odniesiony w koszty dopiero w chwili skierowana wierzytelności na drogę postępowania egzekucyjnego, tj. w styczniu 2005 r.; 4) wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego nieprecyzyjne sformułowanie powyższego przepisu powoduje, iż w praktyce wierzyciele często się obawiają korzystania z niego. Rzadko bowiem się zdarza, by to dłużnik występował na drogę powództwa, aby kwestionować wierzytelność. Może tak być, gdy dłużnik również ma wierzytelność względem swego wierzyciela i ten ostatni skorzysta z instytucji potrącenia obu wierzytelności nawzajem (umorzenia do wysokości wierzytelności niższej art. 498 k.c.), a dłużnik nie zgadza się z istnieniem długu po jego stronie bądź z wysokością tego długu. Z korzyścią dla podatników byłoby przyjęcie, że wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego, gdy dłużnik wnosi o oddalenie powództwa wierzyciela, wnosi sprzeciw bądź zarzuty od nakazu zapłaty, sprzeciw od wyroku zaocznego, apelację bądź inny środek odwoławczy od orzeczenia sądu wydanego wskutek powództwa wierzyciela. Tworzenie odpisu aktualizującego i zaliczenie go do kosztów w takich przypadkach wymaga jednak upewnienia się, że właściwy dla podatnika organ podatkowy podziela powyższy pogląd. Charakter katalogu podstaw uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności Katalog przesłanek uprawdopodobniających nieściągalność wierzytelności ma charakter otwarty (zwrot w szczególności ), co oznacza, iż możliwe jest uprawdopodobnienie nieściągalności w sposób inny niż wskazany w ustawie (zob. pismo Ministra Finansów z 30 stycznia 1998 r, nr PO 3- MD /97, opubl.: Serwis Podatkowy 1998, nr 6, s. 550). Nie oznacza to jednak, że do uprawdopodobnienia wystarcza samo tylko zapewnienie wierzyciela, że próbował odzyskać wierzytelność od dłużnika. W razie zaliczenia przez wierzyciela do kosztów podatkowych odpisu aktualizującego w oparciu o którąkolwiek z przesłanek uprawdopodobnienia wymienioną w ustawie czy też inną podstawy uprawdopodobnienia będą podlegały ocenie organów podatkowych, które w każdym przypadku będą rozważać, czy istnieje prawdopodobieństwo nieściągalności (tak wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 8 lutego 2005 r., sygn. akt III SA/Wa 1875/04, opubl.: Monitor Podatkowy 2005, nr 3, s. 3). Tymczasowość zaliczenia do kosztów wierzytelności prawdopodobnie nieściągalnej

5 Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności pozwala na tymczasowe (przejściowe) a nie definitywne zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności. W przypadku ustania przyczyn, dla których odpis aktualizujący został przez podatnika utworzony, wartość wierzytelności w całości bądź w części należy ponownie zaliczyć do przychodów. Obowiązek zaliczenia wierzytelności do przychodów powstanie, jeżeli po zaliczeniu odpisu aktualizującego do kosztów uzyskania przychodów dojdzie do: zapłaty całości lub części wierzytelności (a także potrącenia art. 498 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny DzU nr 16, poz. 93 ze zm.) oraz spełnienia świadczenia zamiast zapłaty art. 453 kodeksu cywilnego, przedawnienia wierzytelności (art. 16 ust. 1 pkt 20 updop). Z kolei w przypadkach: umorzenia wierzytelności (zwolnienia dłużnika z długu), uznania wierzytelności za nieściągalną podatnik będzie miał prawo jednocześnie z wykazywanym przychodem (art. 12 ust. 1 pkt 4d updop) zaliczyć taką wierzytelność w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Wierzytelności nieściągalne (których nieściągalność została udokumentowana) Co do wierzytelności, których nieściągalność jest udokumentowana, istnieje możliwość definitywnego zaliczenia ich do kosztów podatkowych. Przez pojęcie wierzytelności nieściągalnej należy rozumieć, zgodnie z art. 16 ust. 2 updop, wierzytelność, której nieściągalność została udokumentowana: 1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego (art pkt 3 k.p.c.). Zdaniem Ministerstwa Finansów z treści postanowień o bezskuteczności prowadzonej egzekucji wydawanych przez organy egzekucyjne powinno jasno wynikać, czy i w jakim zakresie wierzytelność została zaspokojona, a jeśli nie doszło do zaspokojenia wierzyciela z wydanego postanowienia powinno wynikać jednoznacznie, iż podstawą nieściągalności wierzytelności był brak majątku (zob. pismo Ministra Finansów z 30 listopada 1995 r., nr PO 4/AS /95, opubl.: Biuletyn Skarbowy 1996, nr 4, s. 20). Podkreślić należy, iż powszechną praktyką wśród wierzycieli jest kierowanie do komornika sądowego wniosków o wszczęcie egzekucji obejmujących jedynie część zasądzonej wierzytelności. Pozwala to sprawdzić, czy dłużnik jest choćby w jakimś stopniu wypłacalny, a także ograniczyć koszty postępowania egzekucyjnego, gdyby komornik nie odnalazł żadnego mienia, z którego mógłby przeprowadzić skuteczną egzekucję. W takich przypadkach uzyskanie postanowienia o nieściągalności części wierzytelności pozwala wierzycielowi na uznanie całej wierzytelności za nieściągalną i zaliczenie jej do kosztów podatkowych (tak wypowiedział się Minister Finansów w piśmie z 3 listopada 1999 r., nr PB IP /99, opubl.: Serwis Podatkowy 2000, nr 9, s. 42). Nie jest natomiast możliwe zaliczenie złego długu do kosztów podatkowych, gdy postanowienie o nieściągalności w rozumieniu art. 16 ust. 2 updop uzyskał inny niż podatnik wierzyciel, choćby istniały pomiędzy nimi powiązania, np. kapitałowe. Przykład Stan faktyczny jest identyczny ze stanem z poprzedniego przykładu z jedną różnicą ALFA spółka z o.o. wniosła o wszczęcie egzekucji komorniczej i dokonała odpisu aktualizującego w wysokości zasądzonej wierzytelności, zaliczając do kosztów uzyskania przychodów kwotę ,00 zł w styczniu 2005 r. W toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego komornik nie zdołał ustalić jakiegokolwiek majątku, z którego wierzytelność mogłaby zostać zaspokojona, i w sierpniu 2005 r. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania wobec bezskuteczności prowadzonej egzekucji na podstawie art pkt 3 k.p.c. W przedstawionej sytuacji wierzyciel może definitywnie zaliczyć wartość wierzytelności, której nieściągalność została udokumentowana wydanym przez komornika postanowieniem o nieściągalności, w ciężar kosztów uzyskania przychodów w miesiącu otrzymania postanowienia po uprzednim zaliczeniu do przychodów należnych ujętego w koszty odpisu aktualizującego wartość tej wierzytelności;

6 2) postanowieniem sądu o: a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 13 prawa upadłościowego i naprawczego), b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a) (art. 361 prawa upadłościowego i naprawczego), c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku; 3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe jej kwocie albo wyższe protokół taki powinien zawierać: oznaczenie wierzytelności (np. oznaczenie dłużnika, tytuł oraz datę powstania wierzytelności), kwotę netto wierzytelności, kwotę, jaką podatnik wydatkowałby na dochodzenie wierzytelności oraz wskazanie podstawy do uznania tej kwoty za wiarygodną (w szczególności przepisy rozporządzeń określających wysokość wpisów, opłat, wynagrodzeń itp.). Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności: które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 updop zostały zarachowane jako przychody należne, których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w art. 16 ust. 2 updop. Niezbędne do uznania danej wierzytelności za nieściągalną jest zatem łączne spełnienie przez podatnika warunków w postaci uprzedniego zaliczenia wierzytelności do przychodów należnych oraz udokumentowania jej nieściągalności w ściśle określony przez ustawodawcę sposób. Podkreślić należy, iż katalog przesłanek pozwalających na udokumentowanie nieściągalności wierzytelności ma charakter zamknięty. Wierzyciel nie może więc na potrzeby zaliczenia wierzytelności do kosztów podatkowych powołać się na inne niż wymienione w ustawie dowody nieściągalności wierzytelności, np. sądowe wyjawienie majątku w trybie art k.p.c. (przed wszczęciem egzekucji komorniczej). W przypadku zapłaty przez dłużnika wierzytelności uznanej przez wierzyciela za nieściągalną i zaliczonej w koszty uzyskania przychodów zwrócona kwota stanowić będzie po stronie wierzyciela przychód podatkowy. Takiego charakteru nie będzie miała natomiast wierzytelność nieściągalna w przypadku, gdy po jej zaliczeniu do kosztów podatkowych upłynie termin jej przedawnienia. PODSTAWA PRAWNA art. 98, art pkt 3, art ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU nr 43, poz. 296 z ze zm.); art. 2 ustawy z 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. DzU. z 2002 r. nr 9, poz. 88 ze zm.); rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (DzU nr 154, poz. 753 ze zm.); ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (DzU nr 133, poz. 882 ze zm.); art. 12 ust. 3 i 3a, art. 12 ust. 1 pkt 4d, art. 15 ust. 1 art. 16 ust. 1 pkt 20, 25 lit. a) i 26a oraz ust. 2 i ust. 2a pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. DzU z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.); art. 35b ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. DzU. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.); art. 15 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (DzU. nr 60, poz. 535 ze zm.); art. 453, art. 498 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (DzU nr 16, poz. 93 ze zm.).

7