Nowe definicje w pracy socjalnej

Transkrypt

1 /23/10 3:46 PM Page 1 (Black plate) ZAGADNIENIA PRAWNE Cz Êç 3, rozdzia 1, podrozdzia 3.4, str Nowe definicje w pracy socjalnej Ministerstwo Pracy i Polityki Spo ecznej przygotowa o wst pne za o enia do nowej ustawy o pomocy spo ecznej i us ugach socjalnych. Wed ug autorów dokumentu potrzebna jest nowa regulacja, a nie kolejna nowelizacja istniejàcej ustawy, poniewa dotychczasowe rozwiàzania wprawdzie spe ni y swoje zadania, ale obecna formu a pomocy staje si ma o skuteczna, a do tego pojawi y si nowe wyzwania i oczekiwania wobec systemu pomocy spo ecznej. Jak mo na przeczytaç w uzasadnieniu do za o eƒ, szczególnym problemem jest brak w dotychczasowej regulacji rozwiàzaƒ ukierunkowanych na profilaktyk lub wyst pujà one w ograniczonym zakresie. Nie ma w niej tak e odpowiednich instrumentów s u àcych aktywizacji spo ecznej osób korzystajàcych z pomocy spo ecznej. Problemem jest równie to, e nieadekwatna jest oferta szeroko poj tych us ug spo ecznych, adresowana do ró nych kategorii odbiorców, a instytucje pomocy spo ecznej sà niewydolne, nadmiernie zbiurokratyzowane, z przewagà funkcji administracyjnych nad pracà socjalnà. S aba jest te twierdzà autorzy nowych za o eƒ rola pomocy spo ecznej w ca ym systemie polityki spo ecznej, brakuje koordynacji i wspó dzia ania za ma o profilaktyki, za du o biurokracji s aba rola pomocy spo ecznej

2 /23/10 3:46 PM Page 2 (Black plate) Cz Êç 3, rozdzia 1, podrozdzia 3.4, str. 2 ZAGADNIENIA PRAWNE pomi dzy instytucjami, za ma o wreszcie jest ÊwiadomoÊci i przekonania, e warunkiem rozwoju lokalnego jest równie realizacja celów spo ecznych, a tak e wiedzy decydentów o kosztach zaniechaƒ w dziedzinie rozwoju us ug spo ecznych. Za s abe sà wreszcie mechanizmy kontroli publicznej i spo ecznej nad dzia- aniami samorzàdów w sferze pomocy spo ecznej, co skutkuje wieloma zaniechaniami w tym zakresie. co trzeba zmieniç? nowe poj cia i instrumenty Autorzy za o eƒ do projektu nowej ustawy uwa ajà, e przede wszystkim nale y udoskonaliç, upowszechniç i u atwiç rozwój Êrodowiskowych form instytucjonalnych realizujàcych dzia ania profilaktyczne wspierajàce prac pracownika socjalnego. Zmodyfikowane te majà byç struktury organizacyjne pomocy spo ecznej, tak by jasno okreêliç model gminnego systemu pomocy i wsparcia spo ecznego, rozdzielajàc wyraênie funkcje administracyjne od pracy socjalnej z osobami potrzebujàcymi wsparcia. Za o enia przewidujà te okreêlenie zasad, form i sposobów funkcjonowania sektora prywatnego Êwiadczàcego us ugi pomocy i wsparcia spo ecznego. Autorzy projektu przewidujà, e nowa ustawa wprowadzi do systemu pomocy i wsparcia spo ecznego nowe poj cia warunkujàce korzystanie ze Êwiadczeƒ oraz okreêli instrumenty i narz dzia systemu pomocy spo ecznej. Poszerzony i bardziej zró nicowany mia by byç katalog Êwiadczeƒ pomocy spo ecznej, a tak e usprawnione by yby i uproszczone mechanizmy przyznawania Êwiadczeƒ pieni nych. Przewidywane jest dokonanie standaryzacji us ug Êwiadczonych przez pomoc spo ecznà. Z drugiej strony zmiany majà zwi kszyç

3 /23/10 3:46 PM Page 3 (Black plate) ZAGADNIENIA PRAWNE Cz Êç 3, rozdzia 1, podrozdzia 3.4, str. 3 aktywnoêç klientów pomocy spo ecznej i mobilizowaç ich do szybkiej poprawy swojej sytuacji yciowej, poprzez wprowadzenie motywacyjnych form Êwiadczeƒ. Projekt przewiduje te udoskonalenie dotychczasowych rozwiàzaƒ w zakresie instytucjonalnych form pomocy. Za o enia do projektu ustawy przewidujà daleko idàce zmiany w sposobach funkcjonowania systemu pomocy spo ecznej. Przede wszystkim dokonane majà byç zmiany w strukturze organizacyjnej obecnego systemu, polegajàce g ównie na oddzieleniu i wyselekcjonowaniu zadaƒ o charakterze czysto administracyjnym, jak wyp ata Êwiadczeƒ pieni nych i zasi ków, od funkcji pomocowych dla obywateli, czyli wsparcia spo ecznego. Przewidywane jest te wprowadzenie podzia u problematyki pomocy spo ecznej na dwa segmenty zagadnieƒ ró niàcych si instrumentarium, sposobem funkcjonowania oraz finansowania dzia alnoêci instytucji wykonujàcych przypisane zadania. Oznacza oby to istnienie obszaru wsparcia i pomocy spo ecznej oraz obszaru us ug socjalnych. Celem proponowanych zmian jest generalnie udoskonalenie, upowszechnienie i u atwienie rozwoju Êrodowiskowych form instytucjonalnych realizujàcych dzia ania profilaktyczne. Prowadziç ma to do wzbogacenia instytucjonalnych form Êrodowiskowych kierowanych do ró nych kategorii osób, szczególnie w odniesieniu do pracy indywidualnej i grupowej, tworzenia i wspierania grup samopomocowych, realizacji lokalnych projektów aktywnoêci spo ecznej. nowe zasady pracy obszar wsparcia i pomocy oraz us ug socjalnych profilaktyka w Êrodowisku

4 /23/10 3:46 PM Page 4 (Black plate) Cz Êç 3, rozdzia 1, podrozdzia 3.4, str. 4 ZAGADNIENIA PRAWNE nowe struktury Modyfikacja struktur organizacyjnych pomocy spo ecznej polegaç ma m.in. na tym, e w obszarze wsparcia i pomocy spo ecznej mia yby dzia aç kasy zasi ków spo ecznych i agencje pracy socjalnej, a w obszarze us ug socjalnych publiczne i niepubliczne podmioty us ug socjalnych oraz agencje us ug socjalnych. Projekt zak ada, e w gminie na szczycie schematu systemu pomocy i wsparcia spo ecznego sta by oêrodek pomocy i wsparcia spo ecznego, któremu podlega yby: kasa zasi ków spo ecznych, agencja pracy socjalnej i publiczne podmioty us ug socjalnych. OÊrodek móg by zlecaç zadania podmiotom niepublicznym: agencjom pracy socjalnej i agencjom us ug socjalnych. rynkowe podmioty niepubliczne zmienione definicje Model ten zak ada istnienie sektora prywatnego w systemie pomocy spo ecznej. Za o enia do ustawy przewidujà wprowadzenie rynkowych podmiotów niepublicznych, czyli agencji pracy socjalnej i agencji us ug socjalnych, jako rozszerzenia form organizacyjnych pomocy spo ecznej. Za o enia do nowej ustawy i us ugach socjalnych przewidujà zmiany w definicji dochodu. Wprowadzone mia yby byç nowe kategorie: minimalny dochód socjalny, minimalny dochód dla osoby starszej lub niepe nosprawnej oraz kryterium kl ski ywio owej lub zdarzenia losowego. Wprowadzone majà byç te zmiany w katalogu instrumentów pomocy spo ecznej. Obejmowaç on ma: Zasi ki spo eczne, jako instrumenty finansowej pomocy i wsparcia spo ecznego. Dodatki do zasi ków spo ecznych.

5 /23/10 3:46 PM Page 5 (Black plate) ZAGADNIENIA PRAWNE Cz Êç 3, rozdzia 1, podrozdzia 3.4, str. 5 Bon socjalny, jako bezgotówkowy rodzaj pomocy dla osób uzale nionych (np. alkoholicy, narkomani itp.) do zrealizowania na zakup okreêlonych przedmiotów u ytku osobistego, artyku ów spo ywczych, przyborów szkolnych itp. lub poniesienia op at miesi cznych. Forma bezgotówkowej pomocy finansowej przyznawana by aby przez pierwsze trzy miesiàce w razie zg oszenia okreêlonej utraty wartoêci lub zdolnoêci spo ecznej. Bon opiekuƒczy dla osoby starszej lub niepe nosprawnej na zakup us ug Êrodowiskowych lub w instytucji ca odobowego wsparcia. Prac socjalnà, czyli dzia ania pracownika socjalnego pe niàcego rol opiekuna (asystenta) rodziny lub osoby wymagajàcej wsparcia. Us ugi Êrodowiskowe, obejmujàce: grupy samopomocowe, dzienne formy aktywizujàce, dzienne formy opiekuƒcze. Us ugi instytucjonalne, obejmujàce m.in. domy pomocy spo ecznej z miejscami sta ego i czasowego pobytu, domy dla samotnych matek i kobiet w cià y, schroniska dla bezdomnych, oêrodki interwencji kryzysowej, hostele. Indywidualne kontrakty socjalne, zawierane przez agencje pracy socjalnej, pod warunkiem poddania si formom oddzia ywania na osoby lub rodziny, które doprowadzà do ponownego odbudowania utraconych wartoêci i zdolnoêci spo ecznych. Formy finansowego wsparcia uzale nione by yby obligatoryjnie od zawarcia i realizacji kontraktu socjalnego. Indywidualny plan pomocy, opracowywany i realizowany przy dzia aniach profilaktycznych w Êrodowiskowych oêrodkach wsparcia prowadzonych przez publiczne podmioty us ug socjalnych lub

6 /23/10 3:46 PM Page 6 (Black plate) Cz Êç 3, rozdzia 1, podrozdzia 3.4, str. 6 ZAGADNIENIA PRAWNE prywatne agencje us ug socjalnych. Indywidualny plan pomocy by by opracowywany i realizowany przez osoby, które nie b dà zobowiàzane do realizacji indywidualnego kontraktu socjalnego. Rodzinny wywiad Êrodowiskowy, czyli dokument, który by by stosowany przy przyznawaniu Êwiadczeƒ pieni nych lub niepieni nych. Ma on zawieraç informacje niezb dne do przyznania konkretnego rodzaju Êwiadczenia i ma byç kompatybilny z innymi narz dziami systemu pomocy spo ecznej. Kontrakt aktywizacji lokalnej, stosowany wobec Êrodowiskowych grup samopomocowych. Kontrakt pomoc sàsiedzka, który ma polegaç na zlecaniu us ug wsparcia spo ecznego dla rodziny przez prawnych opiekunów lub sàsiadów. wi cej bezpieczeƒstwa socjalnego zwi kszenie roli pracownika Najwa niejszym skutkiem, jaki jest oczekiwany w zwiàzku z projektowanymi zmianami w prawie dotyczàcym pomocy spo ecznej i us ug socjalnych, ma byç zwi kszenie bezpieczeƒstwa socjalnego obywateli, którzy znaleêli si w szczególnie trudnej sytuacji yciowej i którzy wykorzystujàc w asne uprawnienia, zasoby i mo liwoêci nie sà w stanie jej przezwyci yç. Zak adany jest tak e wzrost motywacji osób korzystajàcych z systemu pomocy i wsparcia spo ecznego do wyjêcia z trudnej sytuacji yciowej. Efektem zmian ma byç równie rozwój Êrodowiskowych form wsparcia dla osób zagro onych wykluczeniem spo ecznym, a tak e dla osób korzystajàcych z instytucjonalnych form pomocy. WÊród oczekiwanych skutków spo ecznych projektowanych zmian jest tak e zamiar uporzàdkowania rynku us ug socjalnych. Nastàpiç ma równie zwi kszenie roli pracownika socjalnego jako osoby pomagajàcej rodzinie, poprzez wykorzystanie pracy socjalnej.

7 /23/10 3:46 PM Page 7 (Black plate) ZAGADNIENIA PRAWNE Cz Êç 3, rozdzia 1, podrozdzia 3.4, str. 7 Autorzy za o eƒ spodziewajà si tak e, e wprowadzenie proponowanych zmian doprowadzi do zmniejszenia liczby osób stale korzystajàcych z systemu pomocy i wsparcia spo ecznego. Ma to skutkowaç tak e poprawà wykorzystania zasobów przeznaczanych na pomoc spo ecznà, lepszym wspó dzia aniem podmiotów zaanga owanych w pomoc rodzinie i generalnie bardziej efektywnym systemem pomocy spo ecznej, skoordynowanym z innymi systemami wsparcia.