Podstawy Informatyki. Wykład 3 UNIX

Transkrypt

1 Podstawy Informatyki Wykład 3 UNIX

2 Twórcy Dennis Ritchie Ken Thompson Linus Torvalds

3 Historia systemu UNIX rozpoczęcie prac na Multicsem, zespół naukowców z Bell Labs, MIT i General Electric, wśród tych pierwszych Ken Thompson pierwsza wersja Unix napisana w asemblerze w ośrodku Bell Labs firmy AT&T (stan New Jersey, USA) przez Dennisa Ritchie i Kena Thompsona rozpoczęcie projektu GNU (GNU's Not Unix) wrzesień powstanie jądra Linux, wersja powstają firmy Red Hat Linux oraz Caldera 13 marca - Linux 1.0

4 Systemy UNIX Na wszystkie typy komputerów, od prostych PC do superkomputerów systemy od początku wielodostępne i wielozadaniowe łatwe w konfiguracji (pliki tekstowe) przeznaczone głównie do pracy zdalnej jasno określone prawa użytkowników

5 Systemy UNIX Android: jest oparty na jądrze Linuxa MacOS X: niektóre części z implementacji Unixa: FreeBSD i NetBSD Linux od PC po superkomputery, np Zeus w ACK Cyfronet pracuje pod Scientific Linux, IBM BladeCenter HS21 pod Linux RedHat Serwery SUN (np. sendzimir) SUNOS, potem Solaris, od 2011 Oracle Solaris Serwery IBM AiX Silicon Graphics Irix HP HP-UX DEC Ultrix "Darmowe" Unixy Linux, FreeBSD, OpenSolaris itd.

6 Wielozadaniowość i wielodostęp jednozadaniowość - kolejne zadanie wykonywane po zakończeniu poprzedniego wielozadaniowość - wykonywanie wielu zadań w tym samym czasie. W rzeczywistości zadania są wykonywane kolejno w przydzielonych im przedziałach czasowych (chyba że jest kilka procesorów) wielodostęp - w tym samym czasie z jednego komputera korzysta wielu użytkowników

7 Praca w systemie UNIX

8 Konta w systemie UNIX niepowtarzalny identyfikator użytkownika (login) wejście do systemu po podaniu hasła użytkownik posiada katalog domowy i fragment dysku do dyspozycji (często limitowany)

9 użytkownik posiada skrzynkę pocztową (najczęściej o adresie: login@adres.sieciowy.komputera ) uprawnienia w systemie zależą od przynależności do odpowiedniej grupy

10 Plik passwd dane użytkowników wsarga:x:2369:800:waldemar Sarga:/home/stud/met2007/wsarga:/bin/tcsh zkulig:x:2370:800:zuzanna Kulig:/home/stud/met2007/zkulig:/bin/tcsh zlitwin:x:2371:800:zofia Litwin:/home/stud/met2007/zlitwin:/bin/tcsh login:hasło:nr:grupa:opis:katalog_domowy:powłoka komenda passwd - zmiana hasła old (login) password dwukrotnie new password hasło nie jest widoczne na ekranie!

11 Drzewo folderów / (root) usr etc home bin var bin lib stud prac mail ls cd chmod... zaocz met2012 dokt jkowalsk anowak jlorek knowak jkowalsk anowak jlorek knowak

12 System plików W systemie UNIX zarówno dyski jak i wszystkie urządzenia zgrupowane są w jeden duży system plików każdy plik interpretowany jest jako strumień bajtów pliki urządzeń to są programy do sterowania nimi (drivery) każdy plik ma przypisane uprawnienia dostępu: dla właściciela, grupy i wszystkich

13 Uprawnienia Właściciel pliku może dodać lub odjąć uprawnienia dostępu do niego prawa dostępu do czytania (r), zapisu, modyfikacji, kasowania (w) oraz do uruchomienia (x) są ustalane oddzielnie dla właściciela (u), grupy (g) i dla innych (o) tylko super użytkownik (root) ma prawa do wszystkiego, ale takie uprawnienia ma tylko administrator systemu Na listingu uprawnienia wyglądają tak: -rwxrwxrwx plik u g o

14 Zmiana praw do pliku: chmod [ugo][+/-][rwx] nazwa_pliku u - właściciel (user) g - grupa (group) o - inni (others) +/- odbieranie (nadawanie) uprawnień chmod go+rx aa nadanie prawa czytania i wykonywania (rx) pliku aa przez grupę i wszystkich innych (go) chmod o-w bb odebranie prawa zapisu (w) do pliku bb dla wszystkich innych

15 Zmiana praw do pliku - inaczej: chmod nnn nazwa_pliku Jeśli każde prawo dla każdej kategorii użytkowników zinterpretować binarnie (1-jest 0-brak) to np zestaw praw: -rwxr-xr możemy zapisać dziesiętnie: 754 aa Aby nadać taki zestaw praw (niezależnie od stanu początkowego): chmod 754 aa

16 Pliki tworzone są przez użytkownika. Mogą być modyfikowane, kopiowane lub usuwane. tekstowe (ASCII, html, źródłowe w c, pas, for), pliki binarne (wykonywalne, graficzne, dźwiękowe, skompresowane...) Nazewnictwo plików : WINDOWS: nazwa.rozszerzenie (Np. list1.txt, prog3.for) nazwa - dowolny ciąg znaków, rozszerzenie - dowolny ciąg znaków UNIX: większa dowolność, np. nazwa nazwa.c aa.bb.cc.nazwa pliki "ukryte" (nie pokazuje ich normalny ls) "ala ma kota" dozwolone, ale nie polecane

17 Rozszerzenia specjalne: nazwa.txt - plik tekstowy (ASCII) - list1.txt, raport.txt nazwa.exe - plik wykonawczy, nazwa* - plik wykonawczy, nazwa.f - zbiór źródłowy programu w języku FORTRAN, nazwa.p - zbiór źródłowy programu w języku Pascal, nazwa.cpp - zbiór źródłowy programu w języku C++,...

18 Polecenia w systemie UNIX Przykład: ls -al /var komenda opcje parametry Enter Podstawowe komendy będą pokazane na ćwiczeniach

19 Komendy Unixa passwd - zmiana hasła old (login) password dwukrotnie new password w - informacja o aktualnie pracujących w sieci write adresat - pisanie tekstu na ekranie adresata talk adresat - rozmowa z adresatem z wykorzystaniem klawiatury i ekranu monitora To "komunikatory" sprzed epoki gg ;-) man komenda - pomoc na temat komendy, czyli tzw. help

20 ps - informacja o aktualnie wykonywanych zadaniach ps -f pełna informacja o aktualnie wykonywanych zadaniach UID PID TTY TIME COMMAND kowal 37 tty01 0:34 -csh nowak 125 tty02 2:28 vi prog.f janusz 328 tty03 1:52 mail W celu przerwania procesu należy: 1. zalogować się w innym okienku 2. wykonać komendę: ps -f 3. wykonać komendę: kill -9 nn (np. 125)